Σχέδιο Δράσης για την Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη και τη Διοικητική Αναβάθμιση

Transcript

1 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ Σχέδιο Δράσης για την Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη και τη Διοικητική Αναβάθμιση Ένατη Έκδοση Απρίλιος 2014

2 Περιεχόμενα Σύνοψη Εισαγωγή Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και η Αποστολή του Το Υπουργείο Οργάνωση της Δικαιοσύνης Σωφρονιστικό σύστημα Εποπτευόμενοι Φορείς Υποθηκοφυλακεία και Κτηματολογικά Γραφεία Άλλοι Εποπτευόμενοι Φορείς Υφιστάμενη κατάσταση Εσωτερικό Περιβάλλον Μηχανογράφηση Αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης ΤΠΕ στον χώρο της Δικαιοσύνης Εξωτερικό Περιβάλλον Κοινωνικές Ανάγκες Οικονομικό περιβάλλον Τεχνολογικό περιβάλλον Διεθνείς υποχρεώσεις και συνεργασία Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση στην Ελλάδα Επίπεδο Στρατηγικής Επίπεδο Εφαρμογής Σχέδιο δράσης Εισαγωγή Στρατηγικές Προτεραιότητες και Στοχοθεσία για το Πρόγραμμα Έργων Στρατηγικές επιλογές Προγράμματος Έργων Προγραμματισμός Έργα Ηλεκτρονικής Δικαιοσύνης Έργα Διοικητικής Αναδιοργάνωσης και Βελτιστοποίησης Αναδιοργάνωση λειτουργιών και βελτίωση διοικητικής ικανότητας Αναβάθμιση υπηρεσιών του ΥΔΔΑΔ προς την κοινωνία Υποστηρικτικές δράσεις Συνοπτική περιγραφή Προγράμματος Έργων Κατηγοριοποίηση Δράσεων

3 4.5.2 Στρατηγική στόχευση Χρηματοδότηση και Προϋπολογισμός Πηγές χρηματοδότησης Αναλυτικός Προϋπολογισμός Χρονοδιάγραμμα Γεωγραφική Κατανομή Παραρτήματα Τρέχον Διαχειριστικό Στάδιο Έργων Σύνδεση με στόχους του Μνημονίου Οικονομικών και Χρηματοπιστωτικών Πολιτικών και Μνημονίου Συνεννόησης στις Συγκεκριμένες Προϋποθέσεις Οικονομικής Πολιτικής Η Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη ως στρατηγικός παράγοντας ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας Αναδυόμενοι Κίνδυνοι Αξιολόγηση της πιλοτικής εφαρμογής της ηλεκτρονικής κατάθεσης δικογράφου στο Πρωτοδικείο Αθηνών Σύντομο ιστορικό Διαδικασία ηλεκτρονικής κατάθεσης Αξιολόγηση εφαρμογής και προτάσεις

4 Σύνοψη Το παρόν έγγραφο στην ένατη έκδοσή του επιχειρεί μια σύντομη απεικόνιση των εν εξελίξει προσπαθειών του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων(ΥΔΔΑΔ) κατά την υλοποίηση του «Σχεδίου Δράσης για την Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη και τη Διοικητική Αναβάθμιση». Το ΥΔΔΑΔ στα πλαίσια των στρατηγικών του στόχων, και παράλληλα με τις νομοπαρασκευαστικές και διοικητικές ενέργειες του, έχει εκπονήσει και υλοποιεί Πρόγραμμα Έργων με δύο κύριους άξονες, την Διοικητική Αναδιοργάνωση και την εισαγωγή και αξιοποίηση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών. Το εν λόγω Πρόγραμμα Έργων, περιλαμβάνει έναν αριθμό από παρεμβάσεις διοικητικής βελτιστοποίησης και ΤΠΕ. Τα έργα αυτά περιλαμβάνουν τόσο βραχυ-πρόθεσμες όσο και μεσο-μακρο-πρόθεσμες δράσεις και παρεμβάσεις. Η πρόοδος των έργων σε σχέση με την προηγούμενη (8 η ) έκδοση του Σχεδίου Δράσης συνοπτικά καταγράφεται ως εξής: 1. Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων Πολιτικής και Ποινικής Δικαιοσύνης (ΟΣΔΔΥ-ΠΠ) Α' φάση: Διενέργεια του διαγωνισμού την 10 η , ολοκλήρωση φάσης ελέγχου δικαιολογητικών και τελικά στάδια ελέγχου τεχνικών προσφορών. 2. Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων Διοικητικής Δικαιοσύνης: Η διενέργεια του διαγωνισμού μετατέθηκε τη 12 η (από 22 η ). Εξελίσσονται οι φάσεις ελέγχου δικαιολογητικών και τεχνικών προσφορών. 3. Αναβάθμιση ψηφιακών υπηρεσιών Ελεγκτικού Συνεδρίου: Υπογράφηκε σύμβαση και υλοποιείται 4. Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες καταστημάτων κράτησης: Ολοκληρώθηκε η τεχνική αξιολόγηση, αξιολογούνται οι οικονομικές προσφορές και η διαδικασία κατακύρωσης είναι σε τελικό στάδιο. 5. Ψηφιακή Καταγραφή, Αποθήκευση και Διάθεση Πρακτικών Συνεδριάσεων Δικαστηρίων μέσω ΣΔΙΤ: Ξεκίνησε η διαδικασία Β Φάσης. Παραδόθηκε η προκήρυξη και τα σχέδια σύμβασης σύμπραξης στους υποψηφίους, συλλέχθηκαν παρατηρήσεις και προετοιμάζεται τελική έκδοση του σχεδίου σύμπραξης πάνω στο οποίο θα βασιστούν οι οριστικές προσφορές. 6. Βελτιστοποίηση ροής πολιτικής, ποινικής και διοικητικής διαδικασίας: Ολοκληρώθηκε ο έλεγχος δικαιολογητικών συμμετοχής και η αξιολόγηση των τεχνικών προσφορών. Επίκειται άνοιγμα οικονομικών προσφορών 7. Σύμβουλος Τεχνικής Υποστήριξης των Πράξεων του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που συγχρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του ΕΠ Διοικητική Μεταρρύθμιση του ΕΣΠΑ , πρόσκληση 45.: Ολοκληρώθηκε ο έλεγχος δικαιολογητικών συμμετοχής, ξεκίνησε αξιολόγηση τεχνικών προσφορών 8. Ηλεκτρονικά μέσα επιτήρησης υποδίκων, καταδίκων και κρατουμένων σε άδεια: Προετοιμάστηκε σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος, το οποίο θα καθορίζει τον τρόπο εφαρμογής του μέτρου. Παράλληλα, προετοιμάζονται τεύχη διαγωνισμού για την υλοποίηση πιλοτικής λειτουργίας του μέτρου με χρηματοδότηση από το ΤΑΧΔΙΚ. Κατά τη περίοδο αναφοράς η Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης του ΕΠ «Διοικητική Μεταρρύθμιση» ενημέρωσε ότι ο προϋπολογισμός του Προγράμματος έχει μειωθεί λόγω της δέσμευσης πόρων του για τις δράσεις κοινωφελούς εργασίας ανέργων. Για το λόγο 4

5 αυτό θα είναι απαραίτητη η απένταξη και η μεταφορά συγκεκριμένων έργων στην επόμενη προγραμματική περίοδο ( ) ως «προχρηματοδοτούμενα έργα». Σε αυτά περιλαμβάνονται έργα με μικρή ωριμότητα όπως π.χ. έργα που δεν έχουν συμβασιοποιηθεί και έργα χαμηλής στρατηγικής προτεραιότητας. Το ΥΔΔΑΔ βρίσκεται σε συνεργασία με την ΕΥΔ με στόχο τη διασφάλιση χρηματοδότησης για τα έργα σε υλοποίηση και σε κατάσταση διαγωνισμού, καθώς και τη μεταφορά συγκεκριμένων έργων με χαμηλή ωριμότητα στη νέα περίοδο. Συγκεκριμένα: Έργα υψηλής ωριμότητας: Τίτλος Κατάσταση Πράξη: «Βελτιστοποίηση της Ροής Ποινικής, Πολιτικής και Διοικητικής Διαδικασίας» «Βελτιστοποίηση της Ροής Ποινικής, Πολιτικής και Διοικητικής Σε διαγωνισμό Διαδικασίας» «Ομάδα υποστήριξης και διάχυσης των αποτελεσμάτων του υποέργου Συσχετίζεται με το πιο πάνω έργο και «Βελτιστοποίηση της Ροής Ποινικής, Πολιτικής και Διοικητικής υλοποιούνται μαζί διαδικασίας»» (Αυτεπιστασία) «Μελέτη για την αναδιοργάνωση του συστήματος συλλογής Υλοποιείται στατιστικών της Δικαιοσύνης» «Σύμβουλος Τεχνικής Υποστήριξης των Πράξεων του Υπουργείου Σε διαγωνισμό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που συγχρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του ΕΠ Διοικητική Μεταρρύθμιση του ΕΣΠΑ , πρόσκληση 45.» Άλλα έργα «Βελτίωση χρόνων απονομής δικαιοσύνης με την εφαρμογή του Υλοποιείται άρθρου 33 του Νόμου 3910/2011» (Απασχόληση ασκούμενων δικηγόρων) «Σχέδιο δράσης για τη μείωση της καθυστέρησης των εκκρεμών μη Υλοποιείται φορολογικών υποθέσεων στα Δικαστήρια-Μελέτη» Επιχορήγηση της ΕΣΔΙ για την προεισαγωγική εκπαίδευση στελεχών Υλοποιείται δικαστικού σώματος / Επιχορήγηση της ΕΣΔΙ για την συνεχιζόμενη κατάρτιση στελεχών δικαστικού σώματος Έργα για τα οποία ενδέχεται η μεταφορά στη νέα περίοδο με προχρηματοδότηση: Τίτλος Κατάσταση Πράξη: «Βελτίωση των πολιτικών πρόληψης και αντιμετώπισης της θυματοποίησης, και της εγκληματικότητας των ανηλίκων» Υποέργο 2 «Ανάπτυξη Πολιτικών και Μέτρων για την βελτίωση της Σε διαγωνισμό ποιότητας ζωής των ανηλίκων». Υποέργο 3 «Ανάπτυξη και Εφαρμογή Επιχειρηματικού Σχεδίου του Ενταγμένο Κ.Ε.Σ.Α.Θ.Ε.Α, καθώς και των Υ.Ε.Α και Ε.Π.Α» Υποέργο 4 «Εθνικό Δίκτυο Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Ενταγμένο Θυματοποίησης και της Εγκληματικότητας των Ανηλίκων» Υποέργο 5 «Αναμόρφωση και εκσυγχρονισμός της δομής και της Ενταγμένο λειτουργίας των ειδικών καταστημάτων κράτησης νέων και των ιδρυμάτων αγωγής ανηλίκων» Υποέργο 6 «Παροχή Υπηρεσιών Ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης» Ενταγμένο Πράξη: «Βελτιστοποίηση της Ροής Ποινικής, Πολιτικής και Διοικητικής Διαδικασίας» Υποέργο 4: "Εξοπλισμός Ηλεκτρονικού Πινακίου" Ενταγμένο Τεύχη διαγωνισμού Υποέργο 5: "Λογισμικό Ηλεκτρονικού Πινακίου" 5 Ενταγμένο Τεύχη διαγωνισμού Πράξη: «Ταξινόμηση και αντιστοίχιση των εθνικών αξιόποινων πράξεων, ποινών και μέτρων σύμφωνα με την απόφαση 2009/316/ΔΕΥ του Συμβουλίου της Ε.Ε.» Υποέργο 1: "Ταξινόμηση και Αντιστοίχιση των Εθνικών Αξιόποινων Εξετάζεται αλλαγή φυσικού/ Πράξεων, Ποινών και Μέτρων σύμφωνα με την Απόφαση οικονομικού αντικειμένου και 2009/316/ΔΕΥ του Συμβουλίου της Ε.Ε. για τη Δημιουργία μεταφορά στη νέα περίοδο Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφοριών Ποινικού Μητρώου." Υποέργο 2: "Ομάδα Επιστημονικής υποστήριξης του υποέργου «Ταξινόμηση και Αντιστοίχιση των Εθνικών Αξιόποινων Πράξεων, Ποινών και Μέτρων σύμφωνα με την Απόφαση 2009/316/ΔΕΥ του Συμβουλίου της Ε.Ε» " (Αυτεπιστασία) Εξετάζεται αλλαγή φυσικού/ οικονομικού αντικειμένου και μεταφορά στη νέα περίοδο

6 Άλλες Πράξεις Παρεμβάσεις για την προώθηση της ισότητας των φύλων και την ψυχοκοινωνική, οικογενειακή και επαγγελματική επανένταξη και προσαρμογή των κρατουμένων και αποφυλακισμένων γυναικών Εκπόνηση Στρατηγικού και Επιχειρησιακού Σχεδίου για τον Εκσυγχρονισμό της Σχολής Σωφρονιστικών Υπαλλήλων Ενταγμένο προτεραιότητα μεταφοράς στη νέα περίοδο Εξετάζεται αλλαγή φυσικού/οικονομικού αντικειμένου και μεταφορά στη νέα περίοδο Στη συνέχεια γίνεται μια προσπάθεια αποτύπωσης των απειλών που εκπορεύονται από τα αδύνατα σημεία του φορέα σε συνδυασμό με την ανάλυση του εξωτερικού περιβάλλοντός του, αλλά και των πιθανών τρόπων αντιμετώπισης: Ενδεχόμενες απειλές Προτεινόμενες λύσεις και μέτρα που έχουν ληφθεί Απένταξη έργων από το ΕΠ «Διοικητική Μεταρρύθμιση» και μεταφορά στη νέα προγραμματική περίοδο Πιθανές καθυστερήσεις στη χρηματοδότηση των μεταφερόμενων έργων. Μειωμένη χρηματοδότηση, περικοπές στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων λόγω οικονομικής κρίσης, μείωση κρατικού προϋπολογισμού, αυξανόμενο κόστος των υλικών και της απαιτούμενης τεχνολογίας Υπερβολικά ανελαστικές διαγωνιστικές διαδικασίες (χρόνος, δικαιολογητικά, επιτροπές κλπ), διοικητικές προσφυγές και ασφαλιστικά μέτρα που αποτελούν τροχοπέδη στην ομαλή ολοκλήρωση των διαγωνιστικών διαδικασιών των δημοπρατούμενων έργων. Ο μεγάλος χρόνος που μεσολαβεί από τη σύλληψη ενός έργου μέχρι την υλοποίησή του μπορεί να οδηγήσει σε απαξίωσή του πριν αποδώσει τις αναμενόμενες ωφέλειες Δυσκολίες προσαρμογής του προσωπικού στις νέες τεχνολογίες, μη ικανοποίηση των αυξανόμενων αναγκών των χρηστών από τις νέες τεχνολογίες Αντικειμενικές δυσκολίες αντιμετώπισης του φόρτου εργασιών που θα προκύψουν λόγω υποστελέχωσης του Υπουργείου αλλά και αυξημένης ροής συνταξιοδότησης και κινητικότητας υπαλλήλων. Ανεπαρκείς πόροι προσωπικού, έλλειψη ανανέωσης προσωπικού, κανένα σχέδιο διαδοχής με αποτέλεσμα την απώλεια εμπειρίας και γνώσης. Οργάνωση και υπηρεσίες, γήρανση προτύπων των υπηρεσιών στο πλαίσιο των μεταβολών της σημερινής εποχής, γραφειοκρατική οργάνωση Η προγραμματισμένη αποχώρηση του υφιστάμενου συμβούλου τεχνικής υποστήριξης του Υπουργείου, σε συνδυασμό με την πιθανότητα μη συμβασιοποίησης του έργου "Συμβούλου Τεχνικής Υποστήριξης για την ωρίμανση και υλοποίηση έργων ΨΣ του ΥΔΔΑΔ" θα δημιουργήσει προβλήματα στον προγραμματισμό, τη Προτεραιότητα χρηματοδότησης σε ώριμα έργα με υψηλή στρατηγική σημασία. Συνεργασία με την ΕΥΔ του ΕΠ και τις αρμόδιες αρχές για τη νέα προγραμματική περίοδο με σκοπό την ομαλή μεταφορά υφιστάμενων έργων χαμηλής ωριμότητας. Συγχρηματοδότηση από διαρθρωτικά Ταμεία και άλλες πηγές, στοχευμένες βραχυπρόθεσμες δράσεις μικρής κλίμακας και μεγάλης προστιθέμενης αξίας Θεσμοθέτηση παραβόλου ( άρθρο 8,ν 4198/2013) για ασφαλιστικά μέτρα, eprocurement, πρόταση Θεσμοθέτησης παραβόλου για προδικαστικές προσφυγές, δυνατότητα συγχώνευσης σταδίων διαγωνισμών. Εφαρμογή αυτής της δυνατότητας στις νέες προκηρύξεις όπως πχ του ΟΣΔΔΥ ΠΠ Προσπάθεια για επιτάχυνση των διαδικασιών υλοποίησης. Ανάγκη αλλαγής θεσμικού πλαισίου δημοσίων συμβάσεων. Προγράμματα επιμόρφωσης σε νέες τεχνολογίες, ανάγκη θέσπισης κινήτρων συμμετοχής σε επιμορφωτικά σεμινάρια Εξετάζεται αίτημα για τη στελέχωση του Υπουργείου από απόφοιτους της νέας σειράς της ΕΣΔΔΑ. Στελέχωση του Υπουργείου με προσωπικό με συμβάσεις ορισμένου χρόνου μέσω του Προγράμματος Κοινωφελούς εργασίας του ΕΣΠΑ Απλοποίηση διαδικασιών, ηλεκτρονική διακίνηση εγγράφων, ηλεκτρονική υπογραφή, ανάγκη υιοθέτησης μοντέλου ευέλικτης οργάνωσης του φορέα Νέα σύμβαση με υφιστάμενο Ανάδοχο. Εξέταση εκ νέου δημοπράτησης του έργου "Συμβούλου Τεχνικής Υποστήριξης για την ωρίμανση και υλοποίηση έργων ΨΣ του ΥΔΔΑΔ" με μειωμένο φυσικό και οικονομικό αντικείμενο. Εξέταση συνδρομής της task force με την ενίσχυση του Υπουργείου με εμπειρογνώμονες 6

7 διαχείριση και την υλοποίηση των έργων ηλεκτρονικής δικαιοσύνης. Αυτό ενισχύεται και από την αίτηση ακύρωσης στα διοικητικά δικαστήρια που προέκυψε από υποψήφιο ανάδοχο. σε θεματικές περιοχές: πληροφορικής, νομικής, στατιστικής επιστήμης, αλλά και παρακολούθησης δημοσίων συμβάσεων Ενδεχόμενο απώλειας κοινοτικών κονδυλίων λόγω χαμηλής απορροφητικότητας και απένταξης έργων, ως απόρροια των ανωτέρω Ανάγκη καλύτερου συντονισμού από αρμόδιες ΕΥΔ, εστίαση σε έργα ρεαλιστικά, υψηλής προστιθέμενης αξίας, πρόταση για θέσπιση κινήτρων στελέχωσης αρμόδιων συνεμπλεκόμενων υπηρεσιών Διατάραξη της ενότητας της Στρατηγικής του Υπουργείου που οφείλεται στην πιθανή απένταξη προγραμμάτων που συγχρηματοδοτούνται, λόγω των ανωτέρω προβλημάτων Έργο Εθνικό Ποινικό Μητρώο Προσπάθεια σχεδιασμού έργων με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτευχθεί διασπορά κινδύνου και λίγες κρίσιμες αλληλεξαρτήσεις. Υπάρχει ορατός ο κίνδυνος μη υλοποίησης από πλευράς Αναδόχου της συμβατικής υποχρέωσης κωδικοποίησης των αξιόποινων πράξεων λόγω μη παράδοσης της σχετικής λίστας από την αρμόδια υπηρεσία του ΥΔΔΑΔ. 7

8 1 Εισαγωγή Το παρόν έγγραφο αποτελεί την αποτύπωση των προσπαθειών του Υπουργείου για την εκτέλεση δράσεων ηλεκτρονικής δικαιοσύνης και διοικητικής αναβάθμισης στα πεδία δραστηριότητάς του. Ο απώτερος στόχος του εγγράφου είναι η χρήση του ως κείμενο αναφοράς για την συζήτηση πάνω στην στρατηγική τοποθέτηση του Υπουργείου στους τομείς αυτούς και την εξειδίκευσή της σε συγκεκριμένα έργα και πρωτοβουλίες. Το έγγραφο είναι οργανωμένο στις παρακάτω ενότητες: 1. Παρουσίαση του Υπουργείου 2. Παρουσίαση της υφιστάμενης κατάστασης 3. Σχέδιο δράσης 4. Παραρτήματα 2 Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και η Αποστολή του 2.1 Το Υπουργείο Το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποτελεί το φορέα για τον οποίο προορίζεται το παρόν έργο και είναι επιφορτισμένο με τη διαχείριση μιας εκ των τριών λειτουργιών της Πολιτείας, της δικαστικής. Το κύριο έργο του Υπουργείου αλλά και των υπαγόμενων σε αυτό φορέων είναι η ανάπτυξη ενός Κράτους Δικαίου μέσα από το οποίο θα εξασφαλίζεται η ταχύτερη και αρτιότερη απονομή της δικαιοσύνης και η διατήρηση της ανεξαρτησίας της, η ενίσχυση της διαφάνειας και της ασφάλειας δικαίου για τους πολίτες, η διεύρυνση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, η μείωση της εγκληματικότητας, η τήρηση των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας στον τομέα ευθύνης του, όπως απορρέουν από τη συμμετοχή του σε διεθνείς οργανισμούς, διεθνείς συνθήκες και συμβάσεις. Η αποστολή του Υπουργείου, όπως αυτή περιγράφεται στο ΠΔ 36/2000 «Οργανισμός Υπουργείου Δικαιοσύνης» ( ΦΕΚ 29Α / ) είναι η επιδίωξη της πραγμάτωσης των ακόλουθων δημόσιων σκοπών: Παροχή των αναγκαίων μέσων για την ικανοποίηση των οργανωτικών και λειτουργικών αναγκών των δικαστηρίων, τηρούμενης της επιταγής του άρθρου 87 του Συντάγματος για τη διασφάλιση της προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας των δικαστών Σχεδίαση και εφαρμογή της γενικής σωφρονιστικής πολιτικής της χώρας σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, με σκοπό το σωφρονισμό και την κοινωνική επανένταξη των πολιτών που εκδηλώνουν παραβατική και κολάσιμη συμπεριφορά καθώς και την ανάπτυξη διοικητικών δράσεων πρόληψης της εγκληματικότητας 8

9 Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Εναρμόνιση των κανόνων της εσωτερικής έννομης τάξης προς τους κανόνες του διεθνούς δικαίου καθώς και ανάπτυξη θεσμικών δράσεων που διευρύνουν και σφυρηλατούν τον κύκλο των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών και ενδυναμώνουν εν γένει τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών. Η παραπάνω αποστολή αντανακλάται στις κύριες επιχειρησιακές δραστηριότητες του Υπουργείου, οι οποίες είναι: η οργάνωση και διοίκηση της Δικαιοσύνης ο σχεδιασμός και εφαρμογή της σωφρονιστικής πολιτικής η διεθνής νομική συνεργασία και η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών Με το Προεδρικό Διάταγμα 36/2000, όπως τροποποιήθηκε με τα Προεδρικό Διατάγματα 189/2004 (pdf), 121/2005, 79/2006, 94/2010, 40/2011, 4055/2012 και με την αριθμ / ΚΥΑ, προσδιορίζονται η πολιτειακή αποστολή του Υπουργείου, η οργάνωση, οι αρμοδιότητες και η στελέχωση των υπηρεσιών του. Η ακριβής διάρθρωση του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποτυπώνεται στο παρακάτω οργανόγραμμα του Υπουργείου: Το Υπουργείο είναι αρμόδιο για τους παρακάτω επιχειρησιακούς τομείς: Δικαιοσύνη o o o o Λειτουργία των δικαστηρίων και του δικαστικού συστήματος Επίλυση διαφορών πολιτών Επίλυση διαφορών πολίτη και κράτους Εκδίκαση ποινικών πράξεων 9

10 o Δίωξη ποινικών πράξεων o o o Τήρηση αρχείου ποινικού μητρώου Ιατροδικαστικές υπηρεσίες Εκπαίδευση δικαστικών λειτουργών Σωφρονιστικό Σύστημα και Αντεγκληματική πολιτική o o o o Λειτουργία των σωφρονιστικών καταστημάτων Πρόληψη της εγκληματικότητας Επανένταξη αποφυλακιζομένων Προστασία και υποστήριξη ανηλίκων, τοξικοεξαρτημένων και άλλων ευπαθών ομάδων Διεθνής Νομική Συνεργασία Ανθρώπινα Δικαιώματα και Προώθηση της Διαφάνειας o o Νομοθετικές δράσεις Προώθηση μέτρων διαφάνειας και λογοδοσίας Παροχή υπηρεσιών δημόσιας διοίκησης o o o Υποθηκοφυλακεία Διαθήκες Άλλες υπηρεσίες (π.χ. μητρώο εταιρειών) Εποπτεία φορέων (Εθνική σχολή δικαστών, Επάνοδος, κτλ) Εποπτεία του δικηγορικού και του συμβολαιογραφικού λειτουργήματος 2.2 Οργάνωση της Δικαιοσύνης Η δικαστική λειτουργία στην Ελλάδα οργανώνεται ως εξής: Πολιτικά και Ποινικά Δικαστήρια Η κατώτερη βαθμίδα πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων είναι τα Ειρηνοδικεία (154 σε όλη τη χώρα) και τα Πταισματοδικεία (41 σε όλη τη χώρα). Η επόμενη βαθμίδα αφορά στα 63 Πρωτοδικεία (πολιτικά και ποινικά) της χώρας και κατόπιν στα 19 Εφετεία (συμπεριλαμβανομένων 4 νεοϊδρυθέντων), με τον Άρειο Πάγο στην ανώτατη βαθμίδα. 10

11 Εισαγγελίες Οι Εισαγγελίες είναι ανεξάρτητες αρχές από τα δικαστήρια, αλλά αντιστοιχίζονται σε αυτά. Έτσι, υπάρχουν 63 Εισαγγελίες Πρωτοδικών, 19 Εισαγγελίες Εφετών και η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου. Στις Εισαγγελίες Πρωτοδικών υπάγονται και τα τμήματα Ποινικού Μητρώου. Διοικητικά Δικαστήρια Τα διοικητικά δικαστήρια είναι αρμόδια για την επίλυση διαφορών που αφορούν στην δημόσια διοίκηση. Τα Τακτικά Διοικητικά Δικαστήρια συντονίζονται από τη Γενική Επιτροπεία της Επικρατείας και είναι τα 30 Διοικητικά Πρωτοδικεία και τα 9 Διοικητικά Εφετεία. Το Συμβούλιο της Επικρατείας αποτελεί το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο. Στην αρμοδιότητα των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων υπάγεται η εκδίκαση των διοικητικών διαφορών ουσίας (φορολογικών, κοινωνικής ασφάλισης, σχετικών με το κύρος των δημοτικών εκλογών, αστικής ευθύνης του Δημοσίου και νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, διαφορών από διοικητικές συμβάσεις, υποθέσεων σχετικών με την είσπραξη δημοσίων εσόδων κ.ά.), καθώς και των αιτήσεων ακυρώσεως κατά ατομικών διοικητικών πράξεων, που έχουν ανατεθεί σε αυτά με διάταξη νόμου Ελεγκτικό Συνέδριο Το Ελεγκτικό Συνέδριο είναι αρμόδιο για τον έλεγχο των δαπανών του Κράτους, των ΟΤΑ και άλλων νομικών προσώπων, τον έλεγχο συμβάσεων μεγάλης αξίας του δημοσίου τομέα, τον έλεγχο των λογαριασμών των δημοσίων υπολόγων και των ΟΤΑ, την παροχή γνωμοδοτήσεων πάνω σε νομοσχέδια και εκθέσεις επί του κρατικού ισολογισμού και απολογισμού, και την εκδίκαση υποθέσεων συντάξεων και ευθύνης πολιτικών/ στρατιωτικών δημοσίων υπαλλήλων. 2.3 Σωφρονιστικό σύστημα Πέρα από τη διαχειριστική εποπτεία της Γενικής Διεύθυνσης, το κύριο όργανο σχεδιασμού και άσκησης σωφρονιστικής πολιτικής είναι το Κεντρικό Επιστημονικό Συμβούλιο Φυλακών, με αρμοδιότητες την εισήγηση σωφρονιστικής πολιτικής, την κατάρτιση σχεδίων κανονισμού λειτουργίας σωφρονιστικών καταστημάτων και επιτροπών κοινωνικής υποστήριξης, τον έλεγχο των καταστημάτων κράτησης και την επίβλεψη των δραστηριοτήτων απασχόλησης και κατάρτισης των κρατουμένων. Άλλα όργανα είναι η Κεντρική Επιτροπή Μεταγωγών και τα τριμελή Συμβούλια των Φυλακών. Τα σωφρονιστικά καταστήματα κατατάσσονται σε γενικά, ειδικά και θεραπευτικά. Τα ειδικά καταστήματα περιλαμβάνουν τα καταστήματα ανηλίκων, τις αγροτικές φυλακές και τα κέντρα ημιελεύθερης διαβίωσης. Τα θεραπευτικά περιλαμβάνουν τα κέντρα τοξικομανών, τα γενικά νοσοκομεία και τα θεραπευτήρια. Επιπλέον, τα καταστήματα χωρίζονται σε Α τύπου (ποινές φυλάκισης), Β τύπου (ποινές κάθειρξης) και στα καταστήματα ανηλίκων. Η κοινωνική μέριμνα για τους ενήλικους κρατούμενους υλοποιείται μέσω του ΝΠΙΔ «Επάνοδος» και των Επιτροπών Κοινωνικής Υποστήριξης των Περιφερειών. Για τους ανήλικους, αρμόδιοι φορείς είναι οι Υπηρεσίες Επιμελητών Ανηλίκων των Δικαστηρίων και 11

12 οι Εταιρείες Προστασίας Ανηλίκων. Οι Υπηρεσίες Επιμελητών Κοινωνικής Αρωγής εποπτεύουν και παρέχουν υπηρεσίες σε άτομα που έχουν απολυθεί υπό όρους, καταδικασμένα με αναστολή ή σε κοινωφελή εργασία. Τέλος, Ειδικά Θεραπευτικά Καταστήματα προσφέρουν υπηρεσίες απεξάρτησης σε τοξικομανείς κρατούμενους. 2.4 Εποπτευόμενοι Φορείς Υποθηκοφυλακεία και Κτηματολογικά Γραφεία Τα υποθηκοφυλακεία λειτουργούν στους Δήμους αλλά και σε μεγαλύτερες διοικητικές περιφέρειες. Είναι Δημόσιοι ή έχοντες δημόσια σχέση ιδιωτικοί φορείς, με αποστολή την κατάθεση, φύλαξη και δημοσιότητα εγγράφων σχετικών με την ακίνητη περιουσία (τίτλοι ιδιοκτησίας κ.λπ.), τα βάρη που την βαρύνουν (π.χ. υποθήκες, κατασχέσεις και προσημειώσεις), δικαστικές αποφάσεις και άλλες πράξεις. Τα 16 Έμμισθα Υποθηκοφυλακεία είναι υπηρεσίες του Υπουργείου. Τα Άμισθα Υποθηκοφυλακεία χωρίζονται σε Ειδικά Άμισθα (με υποθηκοφύλακα διορισμένο κατόπιν διαγωνισμού από τον Υπουργό) και Μη Ειδικά Άμισθα (με υποθηκοφύλακα συμβολαιογράφο διορισμένο στην έδρα του υποθηκοφυλακείου). Λειτουργούν επίσης, ως υπηρεσίες του ΥΔΔΑΔ τα Κτηματολογικά Γραφεία Ρόδου και Κω Λέρου. Επισημαίνεται ότι σε περιοχές της χώρας όπου ολοκληρώνεται η κτηματογράφηση, τα υποθηκοφυλακεία λειτουργούν και ως μεταβατικά κτηματολογικά γραφεία (υπό την εποπτεία του ΥΔΔΑΔ), μέχρι τη σύσταση οριστικών κτηματολογικών γραφείων Άλλοι Εποπτευόμενοι Φορείς Το Υπουργείο εποπτεύει ακόμη έναν αριθμό φορέων σχετικών με την αποστολή και το έργο του. Αυτοί είναι: Το Ταμείο Χρηματοδοτήσεως Δικαστικών Κτιρίων Η Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών Ινστιτούτα o o o o Ινστιτούτο Διεθνούς και Αλλοδαπού Δικαίου Αθήνας Ινστιτούτο Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου και Διεθνών Σχέσεων Θεσσαλονίκης Ινστιτούτο Κρητικού Δικαίου Ινστιτούτο Αιγαίου του Δικαίου της Θάλασσας και του Ναυτικού Δικαίου ΘΕΜΙΣ Κατασκευαστική Α.Ε. (Σημειώνεται ότι ο οργανισμός είναι σε διαδικασία ενσωμάτωσης στην «Κτιριακές Υποδομές» ΑΕ) Τέλος, κάτω από την εποπτεία του Υπουργείου βρίσκονται οι Δικηγορικοί και Συμβολαιογραφικοί Σύλλογοι της χώρας. 12

13 3 Υφιστάμενη κατάσταση 3.1 Εσωτερικό Περιβάλλον Μηχανογράφηση Το ΥΔΔΑΔ και οι διάφοροι σχετιζόμενοι φορείς παρουσιάζουν σημαντικές ανισότητες στην διείσδυση και εκμετάλλευση νέων τεχνολογιών στη λειτουργία τους. Πράγματι, όσο πιο περιφερειακές είναι οι υπό εξέταση δομές, τόσο μικρότερη είναι η χρήση μηχανογραφικών συστημάτων. Στην πλειονότητα των φορέων του ΥΔΔΑΔ υπάρχει κάποιος βαθμός μηχανογράφησης υποστηρικτικών λειτουργιών π.χ. σύνταξη εγγράφων, τήρηση λογιστικών φύλλων. Ωστόσο, η χρήση ολοκληρωμένων πληροφοριακών συστημάτων υπάρχει κυρίως σε κεντρικούς φορείς και η παροχή διαδικτυακών υπηρεσιών προς τους πολίτες είναι εξαιρετικά περιορισμένη Κεντρική Υπηρεσία Η Κεντρική Υπηρεσία διαθέτει μηχανοργάνωση, με σύγχρονες υποδομές πληροφορικής, επιχειρησιακές εφαρμογές, εξυπηρετητές, δικτύωση και σταθμούς εργασίας και για τις τέσσερις Γενικές Διευθύνσεις. Η μηχανοργάνωση κρίνεται, σε γενικές γραμμές, ικανοποιητική για την υποστήριξη των λειτουργιών της Κεντρικής Υπηρεσίας. Επιπλέον, περιλαμβάνει: Ιστοσελίδα ενημέρωσης, δημοσίευσης προκηρύξεων διαγωνισμών, προσλήψεων, διαβουλεύσεων, εγγράφων αιτήσεων κ.λ.π. Δίκτυο Intranet (ροή εργασιών υπηρεσιών και παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών εξυπηρέτησης σε πολίτες και υπαλλήλους αρμοδιότητας του ΥΔΔΑΔ). Έργο ΣΥΖΕΥΞΙΣ. Παροχή υπηρεσιών ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (Πολίτες και υπηρεσίες του Δημοσίου). Διαλειτουργικότητα με Γενικό Λογιστήριο του Κράτους (Συντάξεις). Διαλειτουργικότητα με Υπ. Οικονομικών (Ενιαία Αρχή Πληρωμών), Γ.Λ.Κ.(ΔΙΑΣ), Εντελλόμενα (ΥΔΕ). Στην κεντρική υπηρεσία του ΥΔΔΑΔ υπάγεται και το Αυτοτελές Τμήμα Ποινικού Μητρώου, το οποίο τηρεί αρχείο ΠΜ για άτομα που δεν έχουν γεννηθεί στη χώρα ή έχουν άγνωστο τόπο γέννησης. Το πληροφοριακό του σύστημα υλοποιήθηκε κατά την περίοδο του Γ ΚΠΣ και είναι λειτουργικά συνδεδεμένο με τα αντίστοιχα των Εισαγγελιών Πρωτοδικών Αθηνών, Πειραιά, Θεσσαλονίκης, Πατρών, Βόλου και Ηρακλείου (τα οποία υλοποιήθηκαν με ένα ενιαίο έργο) Πολιτικά και Ποινικά Δικαστήρια Στις δομές της δικαιοσύνης, τα Πρωτοδικεία Αθηνών, Πειραιά και Θεσσαλονίκης (3 από τα 63) διαθέτουν ολοκληρωμένη μηχανοργάνωση για την ηλεκτρονική διαχείριση εγγράφων, πιστοποιητικών, και μηχανογράφησης, η οποία εγκαταστάθηκε με έργο συγχρηματοδοτούμενο από το Γ ΚΠΣ. Οι συγκεκριμένες υποδομές υποστηρίζουν τις 13

14 περισσότερες επιχειρησιακές λειτουργίες των δικαστηρίων, όπως επίσης την ηλεκτρονική υποβολή αιτήσεων και την παρακολούθηση της πορείας τους. Οι εφαρμογές είχαν σχεδιαστεί ώστε να προβλέπουν και την δυνατότητα ηλεκτρονικής κατάθεσης δικογράφων η οποία όμως δεν λειτουργούσε έως σήμερα δεδομένου ότι εκκρεμούσε η αναζήτηση τεχνικής και θεσμικής λύσης για την ηλεκτρονική πληρωμή των σχετικών ενσήμων και εισφορών. Πλέον, η ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφου λειτουργεί στο Πρωτοδικείο Αθηνών κατόπιν συνεργασίας του ΥΔΔΑΔ, του Πρωτοδικείου και του ΔΣΑ, κατά την οποία επιλύθηκαν τα σχετικά τεχνικά και θεσμικά ζητήματα. Η εφαρμογή περιγράφεται αναλυτικά σε επόμενη ενότητα. Στο Εφετείο Αθηνών (1 εκ των 19) υπάρχει μηχανοργάνωση των τμημάτων της καθαρογραφής των Πολιτικών Αποφάσεων, του Λογιστηρίου και του Τμήματος Δημοσίευσης ποινικών αποφάσεων και Εκκαθάρισης Ποινών. Η μηχανοργάνωση αφορά σε αυτόνομες εφαρμογές, αναπτυγμένες από την ίδια την Υπηρεσία. Στα υπόλοιπα δικαστήρια (πρωτοδικεία, εφετεία, ειρηνοδικεία, πταισματοδικεία) ο βαθμός μηχανοργάνωσης εξαρτάται κυρίως από το μέγεθος της επιχειρησιακής μονάδας και τον φόρτο εργασίας της. Σε μεγαλύτερα δικαστήρια λειτουργούν τοπικές εφαρμογές για την υποστήριξη των επιχειρησιακών (δικαστικές υποθέσεις, πιστοποιητικά κτλ) και των υποστηρικτικών (μισθοδοσία, διαχείριση προσωπικού) λειτουργιών. Οι εφαρμογές έχουν αποκτηθεί μέσω προμηθειών περιορισμένου μεγέθους από τον ιδιωτικό τομέα ή έχουν αναπτυχθεί από τις αρμόδιες δ/νσεις πληροφορικής, με σκοπό την αξιοποίησή τους σε συγκεκριμένες ροές εργασίας και λειτουργίες. Ο Άρειος Πάγος διαθέτει εφαρμογές που υποστηρίζουν τις περισσότερες από τις διαδικασίες του. Συγκεκριμένα, διαθέτει: Εφαρμογή υποστήριξης της πολιτικής διαδικασίας Εφαρμογή υποστήριξης της ποινικής διαδικασίας Εφαρμογή Νομολογίας του Αρείου Πάγου. Εφαρμογή τήρησης και ενημέρωσης ατομικών φακέλων δικαστικών λειτουργών και υποστήριξης συμβουλίων Εφαρμογή επιθεώρησης, συμβουλίου επιθεώρησης και πειθαρχικών συμβουλίων Εφαρμογή υποστήριξης διοικητικού τμήματος Εφαρμογή υποστήριξης εκλογικής διαδικασίας Υποστήριξη βιβλιοθήκης Σημειώνεται ότι από τις παραπάνω λειτουργίες, η εφαρμογή της ποινικής διαδικασίας, η εφαρμογή τήρησης και ενημέρωσης ατομικών φακέλων δικαστικών λειτουργών και υποστήριξης συμβουλίων, η εφαρμογή επιθεώρησης, συμβουλίου επιθεώρησης και πειθαρχικών συμβουλίων και η εφαρμογή του διοικητικού τμήματος λειτουργούν σε ενιαίο περιβάλλον. 14

15 Σε επιλεγμένα Ειρηνοδικεία βρίσκεται σε πιλοτική λειτουργία σύστημα για την μηχανογραφική υποστήριξη αρμοδιοτήτων που τους ανατέθηκαν με τον ν. 4055/2012. Η εφαρμογή λειτουργεί με διαδικτυακή διεπαφή των δικαστηρίων προς κεντρικό εξυπηρετητή. Με την έναρξη του δικαστικού έτους θα η χρήση του θα εξαπλωθεί σταδιακά στα υπόλοιπα Ειρηνοδικεία της χώρας Εισαγγελίες Στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών υπάρχει σύστημα μηχανοργάνωσης και παροχής εξωστρεφών υπηρεσιών. Οι σχετικές εφαρμογές περιλαμβάνουν(μεταξύ άλλων): Διαδικτυακή πύλη Ηλεκτρονική κατάθεση αιτήματος και παραλαβή στην Εισαγγελία ή από επιλεγμένα ΚΕΠ του ν. Αττικής Ηλεκτρονική παρακολούθηση πορείας αστικών υποθέσεων (για δικηγόρους) Ηλεκτρονική δημοσίευση στοιχείων εκθεμάτων Η Εισαγγελία Εφετών Αθηνών διαθέτει μεμονωμένες, ανεξάρτητες εφαρμογές σε ορισμένα τμήματα της, για την υποστήριξη της λειτουργίας τους. Οι εφαρμογές αυτές τροποποιούνται και βελτιώνονται συνεχώς, σύμφωνα με τις ιδιαίτερες ανάγκες της υπηρεσίας και των υπαλλήλων της. Παρέχεται άμεση υποστήριξη και επίλυση πιθανών προβλημάτων καθώς και συνεχής εκπαίδευση των εξουσιοδοτημένων χρηστών. Η πλειοψηφία των εφαρμογών αυτών έχουν αναπτυχθεί σε περιβάλλον MS Access από το 2000 ως και σήμερα εσωτερικά, από υπαλλήλους του Τμήματος Μηχανοργάνωσης και Πληροφορικής της Εισαγγελίας Εφετών Αθηνών. Στην Εισαγγελία Εφετών Πειραιά λειτουργεί από το 2013 ολοκληρωμένο σύστημα για την υποστήριξη των ροών εργασίας της. Το σύστημα περιλαμβάνει και μηχανισμούς διαλειτουργικότητας με τα συστήματα του Εφετείου Πειραιά και του Πρωτοδικείου Πειραιά. Η Εισαγγελία Αρείου Πάγου διαθέτει εσωτερική δικτύωση και υπολογιστές οι οποίοι χρησιμοποιούνται εκτός από γραμματειακή υποστήριξη στη μηχανογράφηση των εργασιών των ακόλουθων τομέων: Αναιρέσεις Πρωτόκολλο Πόθεν έσχες Κλήσεις Αποδεικτικά Εκθέσεις επιθεώρησης Διαχείριση εγγράφων Εγκύκλιοι - γνωμοδοτήσεις Καταστατικά Πολιτικών Κομμάτων Μητρώα εισαγγελικών Λειτουργών- Δικαστικών υπαλλήλων 15

16 Στις Εισαγγελίες Πρωτοδικών Αθηνών, Πειραιά, Θεσσαλονίκης, Πατρών, Βόλου και Ηρακλείου (6 εκ των 63) χρησιμοποιείται πληροφοριακό σύστημα για τα τμήματα Ποινικού Μητρώου, όμοιο με το σύστημα του Αυτοτελούς Τμήματος Ποινικού Μητρώου της Κεντρικής Υπηρεσίας με κοινή εφαρμογή και υποδομές εγκατεστημένες τόσο τοπικά όσο και στην Κεντρική Υπηρεσία του ΥΔΔΑΔ. Στις υπόλοιπες Εισαγγελίες Πρωτοδικών της χώρας δεν χρησιμοποιείται κεντρικό σύστημα τήρησης ηλεκτρονικού αρχείου ΠΜ Διοικητικά Δικαστήρια Μέχρι σήμερα έχουν γίνει διάφορες προσπάθειες για την αυτόνομη μηχανογράφηση (υλοποιημένη με έργα του Γ ΚΠΣ) κάποιων Διοικητικών Δικαστηρίων, όπως στο ΣΤΕ, στα Διοικητικά Εφετεία Αθήνας και Θεσσαλονίκης (2 εκ των 9) και στα Διοικητικά Πρωτοδικεία Αθηνών, Πειραιά, Θεσσαλονίκης, Πάτρας, Ηρακλείου, Ιωαννίνων, Χανίων, Λάρισας, Κομοτηνής, Αλεξανδρούπολης, Σερρών και Καβάλας (12 εκ των 30). Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία αποσπασματικών εφαρμογών και υποδομών που δεν επικοινωνούν μεταξύ τους, ενώ στο σύνολο των Διοικητικών Πρωτοδικείων και Εφετείων δεν υπάρχουν οι απαραίτητες υποδομές ΤΠΕ. Ειδικότερα, τα υφιστάμενα πληροφοριακά συστήματα των μηχανογραφημένων Διοικητικών Εφετείων και Πρωτοδικείων παρέχουν (με αυτόνομα συστήματα και όχι κεντρικά) το καθ ένα τις παρακάτω ηλεκτρονικές υπηρεσίες: Πρόσβαση στο διαδίκτυο Απομακρυσμένη πρόσβαση των δικαστικών λειτουργών στις τοπικές εφαρμογές του εκάστοτε Δ.Δ. Ηλεκτρονική μεταφορά εφέσεων αναιρέσεων από Πρωτοδικείο σε αρμόδιο Εφετείο για τις εξής πόλεις: Αθήνα Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Σέρρες Θεσσαλονίκη. Ανάρτηση πινακίων Παρακολούθηση πορείας υποθέσεων Ηλεκτρονική κατάθεση αιτήσεων για έκδοση πιστοποιητικών Οι αρχές ανάπτυξης πληροφορικής στο ΣτΕ τοποθετούνται το 1999, το 2000 δημιουργήθηκε βάση νομολογίας, το 2002 μηχανοργανώθηκαν οι γραμματείες, το 2006 με το Γ ΚΠΣ υλοποιήθηκε και τέθηκε σε λειτουργία το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα που καλύπτει όλες τις εργασίες της γραμματείας, περιέχει πλήρη βάση νομολογίας και ιστότοπο, από τον οποίο παρέχονται υπηρεσίες στους δικηγόρους και στο κοινό. Το αποτέλεσμα κρίνεται πολύ ικανοποιητικό. Η αρτιότητα και ευστοχία του συστήματος έτυχε ευσήμων και διεθνούς αναγνώρισης (π.χ. από έκθεση του Βρετανού ανωτάτου Δικαστή JohnCalvertSmith). Το 2010 το ΣτΕ απέκτησε διαχειριστική επάρκεια και εντάχθηκε στο ΣΥΖΕΥΞΙΣ (τηλεφωνία και διαδίκτυο). Το 2012 ενσωματώθηκε κεντρικός φαξ server και επίκειται η υποστήριξη ηλεκτρονικής κατάθεσης. 16

17 Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα (και υλικές υποδομές ΤΠΕ) βρίσκεται επίσης σε λειτουργία στο Ελεγκτικό Συνέδριο με λειτουργίες όπως α) διαχείριση και παρακολούθηση υποθέσεων, β) διαχείριση εγγράφων, γ)υποσύστημα διοικητικής πληροφόρησης, δ) εφαρμογή προληπτικού ελέγχου δαπανών του δημόσιου τομέα, ε) και εφαρμογή κατασταλτικού ελέγχου δαπανών του δημοσίου τομέα και στ) εφαρμογή αρχείου νομικού περιεχόμενου και νομολογίας Υποθηκοφυλακεία Το υποθηκοφυλακείο Θεσσαλονίκης διαθέτει εκτεταμένες υποδομές υποστήριξης καθημερινών εργασιών, όπως επίσης και για την παροχή εξωστρεφών υπηρεσιών προς δικηγόρους, συμβολαιογράφους και πολίτες. Περιλαμβάνει: Υποσύστημα Διαχείρισης / Παραλαβής επισήμων εγγράφων & αιτήσεων Παραλαβή Αιτήσεων για Έκδοση Πιστοποιητικών Παράδοση πιστοποιητικών Υποσύστημα Ελέγχου & Μεταγραφών Υποσύστημα Υποθηκών Υποσύστημα Αγωγών Υποσύστημα Κατασχέσεων Πληροφοριακά συστήματα έχουν τοποθετηθεί και σε άλλα επιλεγμένα υποθηκοφυλακεία (Κατερίνη, Χίος, Ηράκλειο, Σάμος). Σε όσα λειτουργούν ως κτηματολογικά γραφεία, χρησιμοποιείται το αντίστοιχο πληροφοριακό σύστημα του Εθνικού Κτηματολογίου. Για τα υπόλοιπα έμμισθα και άμισθα υποθηκοφυλακεία δεν υπάρχει υποστήριξη με εξειδικευμένες εφαρμογές Σωφρονιστικό σύστημα Στα σωφρονιστικά καταστήματα υπάρχει μικρή διείσδυση ΤΠΕ, η οποία περιορίζεται σε υποστηρικτικές λειτουργίες όπως π.χ. οικονομική διαχείριση, πρωτόκολλο, γραμματεία κ.λπ. Η υποστήριξη των σωφρονιστικών καταστημάτων αφορά κύρια σε μικρής έκτασης λειτουργία ανομοιογενών εφαρμογών, οι οποίες περιορίζονται κύρια στην υποστήριξη των εσωτερικών διοικητικών και οικονομικών λειτουργιών των Σωφρονιστικών Καταστημάτων. Ειδικότερα σε μικρό αριθμό καταστημάτων, έχει εγκατασταθεί σύστημα Διοικητικής & Οικονομικής Διαχείρισης. Το ΥΔΔΑΔ έχει υλοποιήσει είτε μέσω ίδιων πόρων είτε μέσω χρηματοδοτήσεων μια σειρά από έργα για την μηχανογράφηση των Σωφρονιστικών Καταστημάτων από το 1999 έως και σήμερα. Η λειτουργία των Καταστημάτων Κράτησης υποστηρίζεται από τοπικά Πληροφοριακά Συστήματα ανά κατάστημα. Οι εφαρμογές που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια των έργων δεν βρίσκονται σε λειτουργία σε όλα τα σωφρονιστικά καταστήματα και σε κάποιες περιπτώσεις διαφέρουν από το ένα στο άλλο. Επιπλέον οι βάσεις δεδομένων είναι ανά σωφρονιστικό κατάστημα. Ο βαθμός της μηχανογράφησης των καταστημάτων κράτησης φαίνεται στον Πίνακα που ακολουθεί 17

18 ΣΩΦΡΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ Φάκελο κρατουμένου Ημερομίσθια Δικαστήρια Αναληψοκαταθέσεις Μεταγωγές Άδειες κρατουμένων Εκπαίδευση Μεταγωγές σε Νοσοκομεία Πειθαρχικά Κοινωνική Υπηρεσία Ιατρείο - Αποθήκη Φαρμάκων Επισκεπτήρια Μεταφορές Αλλοδαπών Αρχιφυλακείο Πρωτόκολλο Διαχείριση Προσωπικού ΓΕΝΙΚΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΜΑΛΑΝΔΡΙΝΟΥ Δ.Φ. ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΥ (Δικαστική Φυλακή) ΨΥΧΙΑΤΡΕΙΟ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΥ ΚΛΕΙΣΤΗ. ΦΥΛ. ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΥ Σ.Κ.Α. ΑΥΛΩΝΟΣ (Σωφρ. Κατάστημα Ανηλίκων) Κ.Φ. ΠΑΤΡΑΣ (Κλειστή Φυλακή) Κ.Φ. ΚΕΡΚΥΡΑΣ Κ.Φ. ΤΡΙΚΑΛΩΝ Κ.Φ. ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΟΥ Α.Φ. ΤΙΡΥΝΘΑΣ ΕΙΔΙΚΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΝΕΩΝ ΒΟΛΟΥ Δ.Φ. ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ Δ.Φ. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Δ.Φ. ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ Δ.Φ. ΚΩ Δ.Φ. ΛΑΡΙΣΑΣ Δ.Φ. ΝΑΥΠΛΙΟΥ Δ.Φ. ΝΕΑΠΟΛΗΣ Δ.Φ. ΧΑΝΙΩΝ ΠΡΕΒΑΝΤΟΡΙΟ ΑΜΦΙΣΣΑΣ ΓΕΝΙΚΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΕΛΕΩΝΑ ΘΗΒΩΝ 18

19 ΣΩΦΡΟΝΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ Φάκελο κρατουμένου Ημερομίσθια Δικαστήρια Αναληψοκαταθέσεις Μεταγωγές Άδειες κρατουμένων Εκπαίδευση Μεταγωγές σε Νοσοκομεία Πειθαρχικά Κοινωνική Υπηρεσία Ιατρείο - Αποθήκη Φαρμάκων Επισκεπτήρια Μεταφορές Αλλοδαπών Αρχιφυλακείο Πρωτόκολλο Διαχείριση Προσωπικού Κ.Α.Υ.Φ. ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΥ Δ.Φ. ΧΙΟΥ Δ.Φ. ΚΟΡΙΝΘΟΥ Επίσης το ΥΔΔΑΔ προχώρησε το έτος 2005 στην υλοποίηση έργου αντικείμενο του οποίου είναι η «Εγκατάσταση Πληροφοριακού Συστήματος στην Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης για τη δημιουργία Ενιαίου Εθνικού Μητρώου Κρατουμένων Φυλακισθέντων/Αποφυλακισθέντων». Το έργο ολοκληρώθηκε το έτος 2006 και χρηματοδοτήθηκε από πόρους του Ε.Π. ΠΟΛΙΤΕΙΑ Άλλοι Φορείς Η Εθνική Σχολή Δικαστών διαθέτει λογισμικό υποδομής για την παροχή υπηρεσιών ηλεκτρονικής εκπαίδευσης από απόσταση (e-learning), λογισμικό διοικητικής και οικονομικής υποστήριξης του εκπαιδευτικό έργου και λογισμικό για παροχή υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας μέσω διαδικτύου προς σπουδαστές. Τα ερευνητικά ινστιτούτα (Ινστιτούτο Διεθνούς και Αλλοδαπού Δικαίου Αθήνας, Ινστιτούτο Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου και Διεθνών Σχέσεων Θεσσαλονίκης, Ινστιτούτο Κρητικού Δικαίου, Ινστιτούτο Αιγαίου του Δικαίου της Θάλασσας και του Ναυτικού Δικαίου) δεν διαθέτουν εφαρμογές υποστήριξης επιχειρησιακών λειτουργιών, αλλά διατηρούν ενημερωτικές ιστοσελίδες, σχετικές με το αντικείμενό τους. Η Θέμις Κατασκευαστική ΑΕ διαθέτει αυτόνομα πληροφοριακά συστήματα για τις υποστηρικτικές και επιχειρησιακές της λειτουργίες. Σημειώνεται ότι δραστηριοποιείται στον τομέα των κατασκευών για λογαριασμό του ΥΔΔΑΔ και όχι στην παροχή υπηρεσιών δημόσιας διοίκησης. Το ΝΠΙΔ«ΕΠΑΝΟΔΟΣ» δεν διαθέτει εξειδικευμένες εφαρμογές επιχειρησιακών λειτουργιών. Το ΤΑΧΔΙΚ δεν χρησιμοποιεί εξειδικευμένες εφαρμογές, και αξιοποιεί τις υποδομές ΤΠΕ της Κεντρικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης ΤΠΕ στον χώρο της Δικαιοσύνης Εξετάζοντας τα δεδομένα που παρουσιάζονται στις προηγούμενες ενότητες, μπορεί να εξαχθεί μία σειρά συμπερασμάτων για την αξιοποίηση των μηχανογραφικών συστημάτων στον χώρο της Δικαιοσύνης. 19

20 Συγκεκριμένα, η μέχρι σήμερα στρατηγική για την εγκατάσταση μηχανογραφικών συστημάτων στα δικαστήρια και στις σωφρονιστικές υπηρεσίες βασιζόταν στην υλοποίηση ανεξάρτητων υποδομών για κάθε υπηρεσία. Για παράδειγμα, στα πλαίσια του Γ ΚΠΣ χρηματοδοτήθηκαν δράσεις για την υλοποίηση συστημάτων διαχείρισης δικαστικών ροών στα Πρωτοδικεία Αθήνας, Πειραιά και Θεσσαλονίκης. Το αποτέλεσμα του έργου ήταν τρία ξεχωριστά συστήματα και υπολογιστικές υποδομές. Ομοίως, στο Γ ΚΠΣ υλοποιήθηκαν έργα για τη μηχανογράφηση του ΣτΕ, δύο εφετείων και έντεκα διοικητικών πρωτοδικείων σε όλη τη χώρα, με τη λογική ότι σε κάθε φορέα θα δημιουργούνταν κέντρο δεδομένων και θα εγκαθίσταντο εφαρμογές διαχείρισης υποθέσεων. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία πολλαπλών κέντρων δεδομένων και πληροφοριακών συστημάτων, τα οποία αν και ομοειδή (λ.χ. τα 11 διοικητικά πρωτοδικεία μηχανογραφήθηκαν στα πλαίσια μίας μοναδικής σύμβασης με το ίδιο λογισμικό) δεν επικοινωνούν μεταξύ τους. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να αποδοθεί εν μέρει στον τρόπο με τον οποίο η αυτονομία των δικαστηρίων, εφαρμοζόταν στις υποδομές ΤΠΕ. Με τον μέχρι τώρα σχεδιασμό, το κάθε δικαστήριο αποτελεί αυτόνομη οντότητα, διατηρεί κυριότητα των δεδομένων του, (τα οποία φιλοξενούνται στους φυσικούς του χώρους), καθώς και τον απόλυτο έλεγχο στην επικοινωνία του με άλλους φορείς και πρόσωπα. Στο παρελθόν υπήρχε σχετική δυσπιστία απέναντι στις νέες τεχνολογίες, η οποία οδηγούσε σε συστήματα που αντανακλούν τη παραπάνω λογική αυτή. Ωστόσο, το φαινόμενο αυτό τείνει να εκλείψει, καθώς διαπιστώνεται ότι μειώνονται οι ενδοιασμοί στην εφαρμογή των τεχνολογιών ΤΠΕ, οι οποίες τυγχάνουν πλέον σημαντικής υποστήριξης από τους δικαστικούς λειτουργούς και υπαλλήλους. Ένας ακόμα παράγοντας που δυσχέραινε μέχρι τώρα την σωστή εφαρμογή των ΤΠΕ αποτελούσε η έλλειψη υποστήριξής τους από το νομικό και κανονιστικό πλαίσιο της Δικαιοσύνης. Η υλοποίηση πληροφοριακών συστημάτων χωρίς τη παράλληλη ριζική προσαρμογή του νομοθετικού πλαισίου οδηγεί σε ελλιπή αξιοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχουν οι ΤΠΕ. Για παράδειγμα, το κανονιστικό πλαίσιο μπορεί να προβλέπει την επικοινωνία μεταξύ δύο υπηρεσιών με πιστοποιημένο έγγραφο, με σφραγίδα και υπογραφή από αρμόδιο πρόσωπο (το οποίο αρχειοθετείται). Στη περίπτωση που εγκατασταθούν πληροφοριακά συστήματα στους φορείς αυτούς και δεν αλλάξει το κανονιστικό πλαίσιο, απλώς θα εκτυπώνεται το έγγραφο από το σύστημα, θα υπογράφεται και σφραγίζεται, θα παραδίδεται στην άλλη υπηρεσία, όπου θα καταχωρείται εκ νέου στο σύστημα. Μέχρι σήμερα, ο τρόπος λειτουργίας των δικαστηρίων και της επικοινωνίας τους με τους πολίτες καθορίζεται από ένα νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο όμως βασιζόταν στην υπόθεση ότι οι διαδικασίες εκτελούνται με τη χρήση φυσικών εγγράφων. Αυτό έχει συνέπειες κατά τον σχεδιασμό των δικαστικών διαδικασιών όπως η πιστοποίηση εγγράφων με φυσικές υπογραφές και σφραγίδες, την επιτόπια παρουσία των εξυπηρετούμενων κτλ Η προσαρμογή του κανονιστικού πλαισίου στις νέες τεχνολογίες υπήρξε μέχρι τώρα δευτερεύων στόχος σε σχέση με άλλες πλευρές του. Ωστόσο, η κατάσταση αυτή φαίνεται να αλλάζει καθώς έχει γίνει πλέον αντιληπτό ότι η εισαγωγή νέων τεχνολογιών απαιτεί 20

21 παράλληλα τη θεσμική προσαρμογή (λ.χ. για την ηλεκτρονική κατάθεση, τις ψηφιακές υπογραφές, τη τηλεδιάσκεψη στα δικαστήρια κτλ). Η διαχείριση των συστημάτων αυτών είναι επίσης προβληματική, καθώς δεν μπορούν να ενταχθούν σε κοινά προγράμματα υλοποίησης, συντήρησης και αναβάθμισης συνεπώς δεν πραγματοποιούνται οικονομίες κλίμακας. Μέχρι τώρα, έχει γίνει σημαντική ανάλυση πόρων για την υλοποίηση υποδομών ΤΠΕ χωρίς όμως τα ανάλογα αποτελέσματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της αναποτελεσματικότητας της μέχρι τώρα στρατηγικής αποτελεί η λήψη πολλαπλών αιτημάτων χρηματοδότησης για μηχανογράφηση από τα Ειρηνοδικεία της χώρας (της τάξης μεγέθους των 30-50Κ ) όταν έγινε η μεταφορά αρμοδιοτήτων με τον ν. 4055/2012. Τα αιτήματα αφορούσαν την υλοποίηση ανεξάρτητων συστημάτων με ανεξάρτητες προμήθειες. Ωστόσο, το Υπουργείο αποφάσισε τη κεντρική μηχανογράφηση των συγκεκριμένων λειτουργιών, η οποία κόστισε, για το σύνολο των δικαστηρίων, κάτω από 30Κ. Γίνεται σαφές ότι καθώς οι διαδικασίες για κάθε τύπο δικαστηρίου (πλην συγκεκριμένων εξαιρέσεων) είναι ίδιες, μπορεί να γίνει μεγάλη εξοικονόμηση πόρων με την εφαρμογή κεντρικών συστημάτων και οικονομιών κλίμακας. Η αποσπασματικότητα δυσκολεύει σημαντικά την υλοποίηση διαλειτουργικότητας μεταξύ των μηχανογραφικών συστημάτων, τόσο στον χώρο της Δικαιοσύνης, όσο και με τρίτους οργανισμούς του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα. Το φαινόμενο αυτό είναι αποτέλεσμα α) του σχεδιασμού των συστημάτων ως ανεξάρτητες μονάδες β) της ανομοιογένειας των συστημάτων γ) της έλλειψης αξιόπιστων και οικονομικών υποδομών δεδομένων για το Δημόσιο τομέα μέχρι την υλοποίηση του δικτύου ΣΥΖΕΥΞΙΣ. Τη στιγμή αυτή, με την εξαίρεση των παραγωγικών πλέον συστημάτων ηλεκτρονικής κατάθεσης στα τρία πρωτοδικεία (Αθηνών, Πειραιά και Θεσσαλονίκης που απαιτούν διασύνδεση με τα συστήματα των δικ. συλλόγων) δεν υπάρχει καμία επικοινωνία μεταξύ συστημάτων, εσωτερική ή εξωτερική. Το αποτέλεσμα είναι ότι ακόμα και ανάμεσα σε μηχανογραφημένους φορείς, η μετάδοση πληροφοριών κατά την εκτέλεση των δικαστικών ροών γίνεται με τηλεομοιοτυπία ή ταχυδρομικά. Συνεπώς, η υφιστάμενη κατάσταση είναι ασύμβατη με τις τρέχουσες ανάγκες για διαλειτουργικότητα στο εσωτερικό αλλά και την ηλεκτρονική επικοινωνία της Ελληνικής Δικαιοσύνης με αρμόδιες αρχές στην Ευρώπη και διεθνώς. Τέλος, η εφαρμογή των ΤΠΕ στη Δικαιοσύνη μέχρι τώρα έχει αντιμετωπίσει δυσκολίες λόγω του είδους της στελέχωσης των φορέων της Δικαιοσύνης και της Κεντρικής Υπηρεσίας. Στο παρελθόν υπήρχε σχετικά μικρή προτεραιότητα στη πρόσληψη προσωπικού με τεχνική κατάρτιση στις ΤΠΕ και στη διοίκηση έργων, καθώς δεν υπήρχε μακροπρόθεσμος σχεδιασμός για τις νέες τεχνολογίες τις ανάγκες τους. Για το λόγο αυτό, ακόμα και αν υπήρχε βούληση για την εφαρμογή νέων τεχνολογιών, οι σχετικές πρωτοβουλίες έβρισκαν σαν εμπόδιο την έλλειψη καταρτισμένου προσωπικού για να μεταφράσει τις ανάγκες σε προδιαγραφές συστημάτων, να διοικήσει τα αντίστοιχα έργα, να διαχειριστεί τα συστήματα ή ακόμα και να προτείνει εφαρμογές και λύσεις σε στρατηγικό επίπεδο. Καθώς όμως η εισαγωγή των ΤΠΕ είναι πλέον πιο επιτακτική από ποτέ, υπάρχει ανάγκη για προσωπικό με την απαραίτητη τεχνογνωσία για τον σχεδιασμό, υλοποίηση και διαχείριση πληροφοριακών συστημάτων. Επιπλέον, υπάρχει ανάγκη για προσωπικό με κατάλληλα προσόντα για τη προδιαγραφή και διοίκηση έργων πληροφορικής στην απαιτούμενη κλίμακα, καθώς και για την διαρκή χάραξη της στρατηγικής ΤΠΕ στον χώρο της Δικαιοσύνης. Ωστόσο, οι δύσκαμπτες διαδικασίες πρόσληψης προσωπικού στον δημόσιο τομέα αλλά και 21

22 οι δημοσιονομικοί περιορισμοί που επιβάλλει η οικονομική κρίση τα τελευταία χρόνια, δεν έχουν επιτρέψει τη προσαρμογή της σύνθεσης του ανθρώπινου δυναμικού στις τρέχουσες απαιτήσεις. Από τα παραπάνω μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι ο κυριότερος λόγος για την μικρή αξιοποίηση των ΤΠΕ στη Δικαιοσύνη είναι ότι, μέχρι σήμερα, δεν έχει εφαρμοστεί ενοποιημένη στρατηγική για την εισαγωγή τους στον χώρο αυτό. Μία τέτοια ενοποιημένη στρατηγική θα πρέπει να καλύπτει, όχι μόνο την απλή εγκατάσταση πληροφοριακών συστημάτων σε μεμονωμένες υπηρεσίες αλλά: Τη προσαρμογή του θεσμικού πλαισίου (άρα των διαδικασιών και της οργάνωσης της Δικαιοσύνης) ώστε να είναι συμβατό με τις νέες τεχνολογίες. Αυτό απαιτεί τον συνδυασμό νομικής, διοικητικής και τεχνικής τεχνογνωσίας στις νομοθετικές και κανονιστικές πρωτοβουλίες, κάτι που δεν γινόταν μέχρι τώρα. Τον σχεδιασμό έργων και συστημάτων που να διασφαλίζουν οικονομίες κλίμακας. Π.χ. αποφεύγοντας την μηχανογράφηση της ίδιας διαδικασίας ξεχωριστά για κάθε δικαστήρια, προβλέποντας ενιαία συστήματα για ομοειδείς υπηρεσίες, αξιοποιώντας κεντρικές υποδομές κτλ. Τον σχεδιασμό των συστημάτων ως διαλειτουργούσες οντότητες με άλλα συστήματα. Αυτό απαιτεί τον συντονισμό πολλαπλών υπηρεσιών υπό την εποπτεία του ΥΔΔΑΔ αλλά και τον συντονισμό των δράσεων του ΥΔΔΑΔ με άλλες αρχές και υπηρεσίες (υπουργεία, οργανισμούς κτλ στο εσωτερικό της χώρας και στο εξωτερικό). Τη στενή συνεργασία του ΥΔΔΑΔ με τους εμπλεκόμενους φορείς (Δικαστήρια, κτλ) κατά τον σχεδιασμό της στρατηγικής ΤΠΕ δεδομένου ότι αποτελούν ταυτόχρονα πηγή των αναγκών της Δικαιοσύνης και τελικοί χρήστες, από τους οποίους τελικά εξαρτάται η εφαρμογή των νέων συστημάτων. Τη στελέχωση των υπηρεσιών της Δικαιοσύνης με κατάλληλο επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό, το οποίο θα υποστηρίξει τον σχεδιασμό, υλοποίηση και διαχείριση πληροφοριακών συστημάτων, την διοίκηση και παρακολούθηση των απαραίτητων έργων πληροφορικής και τον διαρκή σχεδιασμό στρατηγικής στον τομέα των ΤΠΕ. Συνεπώς, τα χαρακτηριστικά προβλήματα της υφιστάμενης κατάστασης μέχρι σήμερα συνοψίζονται ως εξής: Αποσπασματική και ανομοιογενής υλοποίηση και εφαρμογή συστημάτων ΤΠΕ. Δυσπιστία και ελλιπής, μέχρι σήμερα, προσαρμογή του κανονιστικού πλαισίου στις νέες τεχνολογίες, οι οποίο είναι παράγοντες που συμβάλλουν στην μικρή αξιοποίηση των δυνατοτήτων των νέων τεχνολογιών. Αναποτελεσματικές επενδύσεις ΤΠΕ καθώς δεν επιτυγχάνονται οικονομίες κλίμακας. 22

23 Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Δυσκολίες διαχείρισης, συντήρησης και αναβάθμισης, η οποία αφήνεται αποκλειστικά στην αρμοδιότητα των κατά τόπους φορέων χωρίς κεντρικό συντονισμό. Έλλειψη διαλειτουργικότητας, τόσο λόγω του αρχικού σχεδιασμού των συστημάτων ως ανεξάρτητες οντότητες όσο και λόγω της ανομοιογένειας των συστημάτων και των δομών υποστήριξης τους (π.χ. διαφορετικός σχεδιασμός, κατασκευαστές κτλ). Έλλειψη ενιαίας στρατηγικής, η οποία θα αντιμετωπίζει το πρόβλημα της εφαρμογής των ΤΠΕ πολύπλευρα, δηλαδή σαν ζήτημα ταυτόχρονα νομικό, διοικητικό, και τεχνικό. 23

24 3.2 Εξωτερικό Περιβάλλον Το εξωτερικό περιβάλλον του ΥΔΔΑΔ περιλαμβάνει έναν αριθμό από παράγοντες που επηρεάζουν την εκτέλεση του έργου του Κοινωνικές Ανάγκες Κοινωνικές απαιτήσεις και προκλήσεις: Το κοινωνικό σύνολο έχει κάνει σαφή την απαίτηση για αύξηση της διαφάνειας και ποιότητας της Δικαιοσύνης και των υπηρεσιών σωφρονισμού. Επιπλέον, το Υπουργείο καλείται να αντιμετωπίσει νομοθετικά ζητήματα που εγείρονται από την εξάπλωση νέων τεχνολογιών, όπως το ηλεκτρονικό έγκλημα, η διασφάλιση των πνευματικών δικαιωμάτων, η ελευθερία του λόγου και η προστασία της ιδιωτικότητας στο Διαδίκτυο. Τέλος, κοινωνικά ζητήματα όπως η παράνομη μετανάστευση, η εγκληματικότητα των ανηλίκων και η προστασία ευπαθών ομάδων αποτελούν παραμέτρους που πρέπει να ληφθούν υπόψη στην χάραξη της πολιτικής και στρατηγικής στον χώρο της Δικαιοσύνης. Ανάγκη για επιτάχυνση της Δικαιοσύνης: Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει επιτακτική η ανάγκη επιτάχυνσης των διαδικασιών της Δικαιοσύνης. Τη στιγμή αυτή υπάρχει σημαντικός αριθμός εκκρεμών υποθέσεων στα πολιτικά, ποινικά και διοικητικά δικαστήρια της χώρας. Πέρα από την προφανή ταλαιπωρία του πολίτη με μακρινές δικασίμους και αναβολές, υπάρχουν ευρύτερες συνέπειες, οικονομικές και διοικητικές: οι καθυστερήσεις στην επίλυση πολιτικών και διοικητικών διαφορών αποτελούν τροχοπέδη στην επιχειρηματικότητα, την οικονομική ανάπτυξη και την ομαλή λειτουργία του δημοσίου τομέα Οικονομικό περιβάλλον Ανάγκη για εξοικονόμηση πόρων και αύξηση αποδοτικότητας στη Δημόσια Διοίκηση: Η Δημόσια Διοίκηση βρίσκεται μπροστά στην επιτακτική ανάγκη να μειώσει τα κόστη της και να αυξήσει την αποδοτικότητά της χωρίς όμως να θυσιάσει τις υπηρεσίες προς τον πολίτη και την κοινωνία. Ταυτόχρονα, υποχρεούται να προχωρήσει σε αυτές τις παρεμβάσεις χρησιμοποιώντας περιορισμένους ίδιους πόρους. Συνεπώς, απαιτείται σημαντική προσπάθεια για την αναζήτηση παρεμβάσεων με βέλτιστη αξιοποίηση πόρων και το καλύτερο δυνατό στρατηγικό αποτέλεσμα. ΕΣΠΑ και Επιχειρησιακά Προγράμματα «Ψηφιακή Σύγκλιση» «Διοικητική Μεταρρύθμιση» «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» και «Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής»: Στο πλαίσιο του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς εντάσσονται τα Επιχειρησιακά Προγράμματα «Ψηφιακή Σύγκλιση», «Διοικητική Μεταρρύθμιση », «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» και «Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής». Οι τομείς παρεμβάσεων που καλύπτουν είναι ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για το Υπουργείο. Υπάρχει σημαντική πολιτική βούληση για την απορρόφηση των σχετικών κονδυλίων και την επένδυσή τους σε έργα υποδομών για την βελτίωση της ποιότητας ζωής του πολίτη και των υπηρεσιών της Δημόσιας Διοίκησης. Συνεπώς, το ΕΣΠΑ και κατ επέκταση το Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης για τη νέα προγραμματική περίοδο , παρουσιάζουν μία σημαντικότατη ευκαιρία εύρεσης πόρων, για το Υπουργείο. 24

25 3.2.3 Τεχνολογικό περιβάλλον Τεχνολογικές εξελίξεις στις ΤΠΕ: Η πρόοδος των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών αλλάζει συνεχώς τα δεδομένα του τεχνολογικού τοπίου. Νέες τεχνολογίες όπως οι κατανεμημένες υποδομές, οι κινητές εφαρμογές, το cloudcomputing και η αναγνώριση φωνής μπορούν να χρησιμοποιηθούν για νέες πρωτότυπες εφαρμογές. Ταυτόχρονα, η αύξηση της υπολογιστικής ισχύος και η παράλληλη μείωση του κόστους κάνουν όλο και πιο προσιτή την υλοποίηση σημαντικού εύρους παρεμβάσεων. Ακόμη, παρέχουν τη δυνατότητα σχεδιασμού παρεμβάσεων μικρού κόστους και χρόνου αλλά μεγάλης ωφέλειας (quick-wins) σε τομείς κλειδιά της αρμοδιότητας του Υπουργείου Διεθνείς υποχρεώσεις και συνεργασία Η Ελλάδα συνεργάζεται με τα άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκή Ένωσης στον τομέα της Δικαιοσύνης. Χαρακτηριστικές δράσεις είναι η συμμετοχή στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Ποινικού Μητρώου (ECRIS), η υλοποίηση του σχεδίου e-justice της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Αποτελεσματικότητα της Δικαιοσύνης (CEPEJ) και ο συντονισμός με τη EuroJust. Η συνεργασία επιβάλλει τεχνολογικές, διοικητικές και νομοθετικές πρωτοβουλίες. Για παράδειγμα το ECRIS απαιτεί τεχνική διασύνδεση του συστήματος Ποινικού Μητρώου αλλά και αντιστοίχιση των αξιόποινων πράξεων, ποινών και μέτρων της εθνικής νομοθεσίας με τους προτυποποιημένους πίνακες του ECRIS με σκοπό την αμοιβαία κατανόηση των ανταλλασσόμενων δεδομένων. Επίσης, το Υπουργείο παρακολουθεί σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το έργο E-CODEX, χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (DGINFSO) για την διαλειτουργικότητα των νομικών και δικαστικών διαδικασιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. 3.3 Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση στην Ελλάδα Την στιγμή αυτή, γίνεται σημαντική προσπάθεια για την εισαγωγή τεχνολογιών ΤΠΕ στην δημόσια διοίκηση και την εφαρμογή ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στην Ελλάδα Επίπεδο Στρατηγικής Ο ν. 3979/2011 θέτει ένα αρχικό πλαίσιο για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, με δύο βασικούς στόχους: την αναγνώριση του δικαιώματος των φυσικών προσώπων και των νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου (εφεξής Ν.Π.Ι.Δ.) να επικοινωνούν και να συναλλάσσονται με τους φορείς του δημόσιου τομέα με χρήση τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (εφεξής ΤΠΕ) και την ρύθμιση της χρήσης των ΤΠΕ από τους φορείς του δημόσιου τομέα εντός του πλαισίου και για τις ανάγκες της λειτουργίας τους και την υποστήριξη της άσκησης των αρμοδιοτήτων και συναλλαγών τους. Για την εφαρμογή του νόμου, καταρτίζεται σχετικός «Οδικός Χάρτης». Η σύνταξη του οδικού χάρτη ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2011 από την Ομάδα Εργασίας για θέματα 25