Γ ΚΠΣ ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ ΜΕΤΡΟ 2.2, ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΡΑΞΗΣ ια. ΕΡΓΟ: «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ-Ενίσχυση ερευνητικών ομάδων του ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ»

Transcript

1 Γ ΚΠΣ ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ ΜΕΤΡΟ 2.2, ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΡΑΞΗΣ ια ΕΡΓΟ: «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ-Ενίσχυση ερευνητικών ομάδων του ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ» ΥΠΟΕΡΓΟ 1: «Εφαρμογή του Περιβαλλοντικού Συστήματος Στήριξης Αποφάσεων Expert System στα οικοσυστήματα των ποταμών της Κρήτης (Expert System-Crete (ES-Cr))». Πακέτο Εργασίας 1 (Π.Ε 1) Δραστηριότητα: Συλλογή Ιστορικών Δεδομένων Παραδοτέο 2 Έκθεση σχετική με τη συλλογή των ιστορικών δεδομένων από τα ποτάμια που επιλέχθηκαν για δειγματοληψία. Ομάδα εργασίας: Υπεύθυνος Π.Ε.1: Α. Βορεάδου Μετέχοντες: Θ. Μανιός Β. Μανιός

2 ΠΑΚΕΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Π.Ε 1): Συλλογή Ιστορικών Δεδομένων ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ 2: Ιστορικά Δεδομένα Τα υπάρχοντα στοιχεία που συγκεντρώσαμε και αποτελούν τη σειρά των ιστορικών δεδομένων περιλαμβάνουν: 1. Πληροφορίες σε επίπεδο λεκανών απορροής των οικοσυστημάτων των ποταμών μελέτης και η απεικόνιση τους σε χάρτη με τη χρήση του Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών (GIS). 2. Πληροφορίες για τα οικοσυστήματα των ποταμών μελέτης, σε επίπεδο κοίτης και συλλογή μορφολογικών και υδρολογικών παραμέτρων. Η συλλογή πληροφοριών σχετικών με βιολογικές παραμέτρους (βιομάζα μικροφυκών και μικροοργανισμών) και θρεπτικά στοιχεία δεν στάθηκε δυνατή. Περιγραφή ποταμών μελέτης Μορφολογικές και υδρολογικές παράμετροι. 1. Φόδελε Στο 25ο χμ της Εθνικής οδού Ηρακλείου - Ρεθύμνου συναντάμε τη διασταύρωση για το Φόδελε. Το δημοτικό διαμέρισμα Φόδελε το οποίο ανήκει στο δήμο Γαζίου του νομού Ηρακλείου σύμφωνα με την απογραφή του 2001 έχει πληθυσμό 642 κατοίκους. Η λεκάνη απορροής του ποταμού έχει επιφάνεια 54,74 Km 2 και έχει σχήμα βαθιάς κοιλάδας φαραγγιού. Το συνολικό μήκος της κεντρικής κοίτης του ποταμού του Φόδελε σε όλη τη λεκάνη απορροής είναι 11,62 Km περίπου. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από έντονο ανάγλυφο και η καλλιεργούμενη περιοχή αναπτύσσεται σε δύο λαγκαδιές, αυτήν του ποταμού, μία ανατολικότερα και σε ένα υψίπεδο δυτικά 2

3 του οικισμού. Το τμήμα της μελέτης που περιλαμβάνει τους τρεις σταθμούς δειγματοληψίας μας, έχει νερό καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Το πλάτος της κοίτης κυμαίνεται από 3 έως 5 μέτρα. Ο πυθμένας του ποταμού είναι του τύπου riffle-pool, δηλαδή διαθέτει ταχύρροα μέρη (riffles) και σημεία ανακοπής (pools). Η κλίση του εδάφους είναι ομαλή. Από τα καλλιεργούμενα εδάφη, 46% είναι εσπεριδοειδή, 45% ελιές και τα υπόλοιπα αμπέλια και λαχανόκηποι. Το μεγαλύτερο μέρος της έκτασης της περιοχής είναι ορεινό και ημιορεινό. Από τη συνολική έκταση, οι βοσκότοποι αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος (69%). Στην παραλία παρατηρείται οικιστική (αυθαίρετη) ανάπτυξη. Τα όρια του οικισμού του Φόδελε επαρκούν για τις οικιστικές ανάγκες των κατοίκων. Το κλίμα είναι ήπιο λόγω της γειτνίασης με τη θάλασσα αλλά και λόγω του ότι προστατεύεται από το βορρά με λόφους. Η κτηνοτροφία είναι αρκετά σημαντική με αιγοπρόβατα (4000 περίπου) που βόσκουν στις ορεινές περιοχές του δημοτικού διαμερίσματος. Στη λεκάνη απορροής του ποταμού υπάρχει διάχυτη ρύπανση από τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις, αλλά και σημειακή ρύπανση κυρίως από τον οικισμό του Φόδελε και λιγότερο από αυτόν του Μάραθου. Ο τουρισμός του οικισμού είναι κυρίως επίσκεψης και διέλευσης του χωριού, εξαιτίας της σχέσης του με το Δομήνικο Θεοτοκόπουλο. Υπάρχει μια τουριστική μονάδα στην παραλία με 600 κλίνες και περίπου 10 ενοικιαζόμενα δωμάτια. Παράλληλα, λειτουργούν καφετέριες, ταβέρνες, παντοπωλεία και καταστήματα λαϊκής τέχνης. Το ποτάμι του Φόδελε έχει σημαντικό πλούτο πανιδικών και χλωριδικών στοιχείων και μεγάλη σημασία στην ισορροπία των γύρω οικοσυστημάτων. Όσον αφορά τη χλωρίδα, κατά μήκος της κοίτης, κυριαρχούν τα παρακάτω φυτικά είδη : πλατάνι (Platanus orientalis), καρυδιά (Juglans regia), λυγαριά (Vitex agnus-castus), βάτος (Rubus spp.), άγριο τριφύλλι (Trifolium spp.), πικροδάφνη (Nerium oleander), καλαμιά (Arundo donax), αμπέλι (Vitis vinifera), λάπαθα (Rumex crispus), δύο είδη πλατύφυλλων, κάπαρη (Capparis ovata), περδικούλι (Anagalis arvensis), κισσός (Hedera helix), μέντα (Mentha aquatica), στύφνο (Solanum nigrum) και νεροκάρδαμο (Nasturtium officinale). 3

4 2. Αποσελέμης Στο χάρτη 3 παρουσιάζεται η λεκάνη απορροής του χειμάρρου Αποσελέμη, η οποία έχει επιφάνεια 120,5 Km 2. Το συνολικό μήκος της κοίτης του χειμάρρου είναι 25,1 Km και το πλάτος κυμαίνεται από 1,5 έως 2,5 m περίπου. Η διάρκεια παραμονής του νερού στην επιφάνεια κυμαίνεται από 7-9 μήνες (Δεκέμβριος ή Ιανουάριος Μάιος ή Ιούνιος), εκτός του τμήματος στο οποίο περιλαμβάνεται ο καθαρός σταθμός ελέγχου ΑΠ Α, και στον οποίο η διάρκεια παραμονής του νερού στην επιφάνεια είναι μόνο 5 7 μήνες. Στη λεκάνη απορροής του ποταμού υπάρχει διάχυτη ρύπανση η οποία προέρχεται από την έκπλυση ποσοτήτων κυρίως αμμωνιακών και νιτρικών λιπασμάτων, που προέρχονται από τις καλλιεργημένες εκτάσεις, αλλά και σημειακή ρύπανση κυρίως με οικιστικά απόβλητα από τα κοντινά χωριά Αβδού και Γωνιές (οργανικό φορτίο περίπου 6642g/ημέρα). Η γεωμορφολογία της περιοχής αποτελείται από δύο κύρια γεωλογικά συστατικά: πορώδεις ασβεστόλιθους, που κυριαρχούν και δολομίτες που εναλλάσσονται με αδιαπέρατους φυλλίτες και πλάκες μεταμορφωμένων ασβεστόλιθων. Λόγω αυτών των γεωλογικών σχηματισμών, η επιφανειακή ροή του χειμάρρου επικοινωνεί με τα υπόγεια πετρώματα. Επιφανειακό νερό διατηρείται κυρίως στους φυλλίτες και πολύ σπάνια στους ασβεστόλιθους. Πυκνή βλάστηση με ψηλά δέντρα καλύπτουν τις όχθες ανάμεσα στα οποία κυριαρχούν τα : Platanus orientalis, Hedera helix, Euphorbia characias, Parietaria judaica, Smyrnium olusatrum and Rumex sp, Juglans regia, Arum concinatum, Mercurialis annua, Rumex cf conglomeratus, Galium aparine 4

5 3. Πρινοπόταμος Ο Πρινοπόταμος είναι παραπόταμος του Αποσελέμη. Οι πηγές του χειμάρρου είναι Β.Δ του χωριού Πηγή (ενεργός πληθυσμός 100 ατόμων), επαρχίας Πεδιάδος νομού Ηρακλείου. Ακολουθώντας μια βορειοανατολική πορεία 8,5 χιλιομέτρων ο Πρινοπόταμος συμβάλει με τον Αποσελέμη. Η διάρκεια παραμονής του νερού στην επιφάνεια κυμαίνεται από 4-5 μήνες (Ιανουάριος Απρίλιος ή Μάιος), εκτός του τμήματος του σχετικά κοντινού με τις πηγές στο οποίο περιλαμβάνεται και ο καθαρός σταθμός ελέγχου ΠΡ1, όπου το νερό παραμένει στην επιφάνεια από το Νοέμβριο μέχρι τον Μάιο περίπου. Το τμήμα της λεκάνης απορροής του Αποσελέμη, του οποίου τα νερά παροχετεύονται κύρια στον Πρινοπόταμο, εμβαδού χιλιομέτρων περίπου, είναι σχετικά καλλιεργημένο και το 30% περίπου επί του εμβαδού του τμήματος της λεκάνης απορροής καταλαμβάνει η καλλιέργεια ελιάς. Στη λεκάνη απορροής του ποταμού υπάρχει διάχυτη ρύπανση από τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις, αλλά και σημειακή ρύπανση κυρίως από τον οικισμό της Πηγής. Το υπόστρωμα του χειμάρρου είναι στο μεγαλύτερο τμήμα του ασβεστολιθικό, με πέτρες διαμέτρου εκατοστών, χαλίκι και λάσπη σε λίγα σημεία. Το βάθος του νερού ποικίλει από μερικά εκατοστά μέχρι και 30 εκατοστά σε ορισμένα σημεία. Στα περισσότερα όμως σημεία κυμαίνεται από εκατοστά. Το πλάτος της κοίτης του κοντά στις πηγές είναι 1-1,5 μέτρο, στα μέσα της διαδρομής του ποταμού 3-3,5 μέτρα ενώ στις εκβολές του 6-8 μέτρα. Η βλάστηση στις όχθες είναι αρκετά πυκνή κοντά στις πηγές και στις εκβολές, στη μέση της διαδρομής όμως είναι λιγότερο πυκνή, με κυρίαρχα είδη τα Platanus orientalis και τα Querqus sp. 5