ΤΕΙ ΧΑΛΚΙΔAΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΨΗΛΩΝ ΤΑΣΕΩΝ ΘΕΜΑ : H EYΡΩΠΑ Ι ΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Transcript

1 ΤΕΙ ΧΑΛΚΙΔAΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΨΗΛΩΝ ΤΑΣΕΩΝ ΘΕΜΑ : H EYΡΩΠΑ Ι ΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΡ. ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : Β7 ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΣ : ΣΑΜΠΑΝΗΣ ΠΕΤΡΟΣ ΑΡ. ΜΗΤΡΩΟΥ : HB96107 ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : ΚΟΥΚΟΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ 1

2 1.ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑ : Η Ευρωπαϊκή Πολιτική για το Περιβάλλον και την Αειφόρο Ανάπτυξη H ευρωπαϊκή ενοποίηση είχε ως αποτέλεσμα μισό αιώνα σταθερότητας, ειρήνης και οικονομικής ευημερίας. Συνέβαλε στη βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης, οικοδόμησε μια εσωτερική αγορά, δημιούργησε το Ευρώ και ενίσχυσε την παρουσία της Ένωσης στον κόσμο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) ιδρύθηκε μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ξεκίνησε την 9η Μαΐου 1950 όταν η Γαλλία πρότεινε επισήμως να τεθούν "τα πρώτα συγκεκριμένα θεμέλια μιας ευρωπαϊκής ομοσπονδίας". Αρχικά, έξι χώρες προσχώρησαν στο εγχείρημα αυτό (Βέλγιο, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Λουξεμβούργο και Κάτω Χώρες). Σήμερα, μετά από τέσσερα κύματα προσχωρήσεων (1973: Δανία, Ιρλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο, 1981: Ελλάδα, 1986: Ισπανία και Πορτογαλία, 1995: Αυστρία, Φινλανδία και Σουηδία), η ΕΕ αποτελείται από δεκαπέντε κράτη μέλη και προετοιμάζεται για την προσχώρηση δεκατριών χωρών από την Ανατολική και Νότια Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση βασίζεται στις αρχές του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας. Δεν είναι νέο κράτος που αντικαθιστά υφιστάμενα κράτη ούτε μπορεί να συγκριθεί με άλλους διεθνείς οργανισμούς. Τα κράτη μέλη της παραχωρούν κυριαρχία σε κοινά όργανα τα οποία αντιπροσωπεύουν τα συμφέροντα της Ένωσης ως συνόλου σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Όλες οι αποφάσεις και διαδικασίες απορρέουν από τις βασικές συνθήκες που έχουν κυρωθεί από τα κράτη μέλη. Κύριοι στόχοι της Ένωσης είναι οι εξής: Καθιέρωση ευρωπαϊκής ιθαγένειας (Θεμελιώδη δικαιώματα, ελεύθερη κυκλοφορία, αστικά και πολιτικά δικαιώματα) Δημιουργία χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης (Συνεργασία στον τομέα της Δικαιοσύνης και των Εσωτερικών Υποθέσεων) Προώθηση της οικονομικής και κοινωνικής προόδου (Ενιαία αγορά, ευρώ, το κοινό νόμισμα, δημιουργία απασχόλησης, περιφερειακή ανάπτυξη, Προστασία του Περιβάλλοντος) Εδραίωση του ρόλου της Ευρώπης στον κόσμο (Κοινή εξωτερική πολιτική και ασφάλεια, η Ευρωπαϊκή Ένωση στον κόσμο ). 2.ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η φθορά του περιβάλλοντος αυξάνεται με σταθερούς ρυθμούς τις τελευταίες δεκαετίες. Κάθε χρόνο, στα κράτη μέλη παράγονται περίπου 2 δισεκατομμύρια τόνοι αποβλήτων και ο αριθμός αυτός αυξάνει κατά 10% ετησίως. Όσον αφορά το διοξείδιο του άνθρακα, σημειώνεται αύξηση των εκπομπών CO2 από τα νοικοκυριά και τις μεταφορές, καθώς και αύξηση της κατανάλωσης ρυπογόνων μορφών ενέργειας. Η ποιότητα ζωής των Ευρωπαίων πολιτών, ιδιαίτερα στις αστικές ζώνες, γνωρίζει ραγδαία υποβάθμιση (ρύπανση, ηχητικές οχλήσεις, βανδαλισμοί). Κατόπιν τούτων, η προστασία του περιβάλλοντος αναδεικνύεται σε ένα από τα κυριότερα προβλήματα που καλείται η Ευρώπη να αντιμετωπίσει. Η Κοινότητα απετέλεσε τον στόχο έντονης κριτικής επειδή ευνόησε την ανάπτυξη της οικονομίας και των εμπορικών συναλλαγών, αποδίδοντας μικρότερη σημασία στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Σήμερα, αναγνωρίζεται ότι το ευρωπαϊκό μοντέλο ανάπτυξης δεν είναι δυνατόν να στηρίζεται στην εξάντληση των φυσικών πόρων και στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Η θέσπιση του κανονιστικού αυτού πλαισίου δεν ανέστειλε την υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Η ευαισθητοποίηση του κοινού έναντι των κινδύνων που συνδέονταν με τα παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα, κατέστησε αναπόδραστη την υιοθέτηση μιας συντονισμένης, σε ευρωπαϊκή και διεθνή κλίμακα, προσέγγισης. Το 1972 στη Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το ανθρώπινο περιβάλλον που έγινε στη Στοκχόλμη η Ευρωπαική Κοινότητα κλήθηκε να αναπτύξει ένα περιβαλλοντικό πρόγραμμα δράσης. Σαν αποτέλεσμα το Ευρωπαικό Συμβούλιο έβαλε τον ίδιο χρόνο σε ενέργεια ένα κυλιόμενο πρόγραμμα Περιβαλλοντικών Σχεδίων Δράσης, από τα οποία το πέμπτο και πιό πρόσφατο, με τίτλο "Στόχος η αειφορία", συνεχίζεται ως σήμερα. Οι πρώτες κοινοτικές δράσεις οι οποίες άρχισαν το 1982, εγγεγραμμένες σε 4 διαδοχικά προγράμματα δράσεως, υιοθετούσαν μια κάθετη και τομεακή προσέγγιση των οικολογικών προβλημάτων. Κατά την περίοδο αυτήν, η Κοινότητα θέσπισε περίπου 200 νομοθετικές πράξεις, κυρίως για τον περιορισμό της ρύπανσης, μέσω της θέσπισης ελάχιστων προτύπων, ιδιαίτερα δε σε θέματα διαχείρισης των αποβλήτων, ρύπανσης των υδάτων και του αέρα. 2

3 Στην Ενιαία Ευρωπαική Πράξη του 1987, στο κείμενο της Συνθήκης του Μααστριχτ και σε άλλα μεταγενέστερα Σύμφωνα έχει εισαχθεί η περιβαλλοντική διάσταση. Επίσης μπήκαν σε ενέργεια περισσότερα από 200 επίσημα έγγραφα, κανονισμοί και οδηγίες που αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος στην Ευρώπη και στην αντιμετώπιση των διακρατικών και παγκόσμιων προβλημάτων. Το Δεκέμβριο του 1988 η Διακήρυξη του Ευρωπαικού Συμβουλίου στη Ρόδο επεσήμανε την ανάγκη ανάπτυξης πιο αξιόπιστων εκτιμήσεων του περιβαλλοντικού status quo και καλύτερων μεθόδων για την παρακολούθηση των περιβαλλοντικών μεταβολών σε ευρύτερες περιοχές. Ο τότε πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου, Jacques Delors ανταποκρίθηκε τάχιστα στις συστάσεις αυτές και δεσμεύτηκε να δημιουργήσει ένα ευρωπαικό δίκτυο μετρήσεων και ελέγχων, αποτελούμενο από δημόσια ή ιδιωτικά, περιφερειακά ή εθνικά όργανα. Ετσι δημιουργήθηκε το 1993 ο Ευρωπαικός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), με έδρα την Κοπεγχάγη. Έκτοτε αναπτύχθηκε σταθερά η κοινοτική δράση, μέχρις ότου η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση την αναβαθμίσει σε επίπεδο επίσημης πολιτικής. Η Συνθήκη του Άμστερνταμ συνέχισε στην κατεύθυνση αυτή, με την ενσωμάτωση της αρχής της βιώσιμης ανάπτυξης στους στόχους της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και με την ανάδειξη του υψηλού επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος σε μια από τις απόλυτες προτεραιότητες. Για λόγους αποτελεσματικότητας, το Πέμπτο πρόγραμμα δράσεως για το περιβάλλον, "προς μια αειφόρο ανάπτυξη" θέσπισε τις αρχές μιας βουλησιαρχικής ευρωπαϊκής στρατηγικής για την περίοδο και σηματοδότησε την αρχή μιας οριζόντιας κοινοτικής δράσεως, λαμβάνοντας υπόψη όλους τους παράγοντες ρυπάνσεως (βιομηχανία, ενέργεια, τουρισμός, μεταφορές, γεωργία). Η εγκάρσια αυτή προσέγγιση της πολιτικής για το περιβάλλον επιβεβαιώθηκε από την Επιτροπή σε συνέχεια της ανακοίνωσης του 1998 σχετικά με την ενσωμάτωση του περιβάλλοντος στις πολιτικές της Ένωσης, καθώς και από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Βιέννης (11-12 Δεκεμβρίου 1998). Η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής πολιτικής στις άλλες πολιτικές κατέστη υποχρεωτική για τα θεσμικά όργανα της Κοινότητας. Από τότε, η ενσωμάτωση αυτή απετέλεσε αντικείμενο διαφόρων κοινοτικών νομοθετικών πράξεων, ιδίως στους τομείς της απασχόλησης, της ενέργειας, της γεωργίας, της αναπτυξιακής συνεργασίας, της ενιαίας αγοράς, της βιομηχανίας, της αλιείας, της οικονομικής πολιτικής και των μεταφορών. Τον Μάιο του 2001, εγκρίθηκε μια ανακοίνωση σχετικά με τη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αειφόρο ανάπτυξη. Στην ανακοίνωση καθορίζονται οι στόχοι για μακροπρόθεσμη αειφόρο ανάπτυξη, που εστιάζονται κυρίως στην αλλαγή του κλίματος, τις μεταφορές, την υγεία και τους φυσικούς πόρους. Η ανάγκη για κοινοτική δράση σε θέματα ευθύνης για ζημίες που προκαλούνται στο περιβάλλον, καθώς σε θέματα αποκατάστασης, βρίσκεται σε καλό δρόμο μετά την έκδοση της Λευκής Βίβλου για την περιβαλλοντική ευθύνη, τον Φεβρουάριο του Στο έκτο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον, που βρίσκεται στη διαδικασία έγκρισης, τίθενται οι προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας έως το Δίδεται ιδιαίτερη βαρύτητα σε τέσσερις τομείς: αντιμετώπιση των κλιματικών μεταβολών, φύση και βιοποικιλότητα, περιβάλλον και υγεία, διαχείριση των φυσικών πόρων και των αποβλήτων. Προκειμένου να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι προτεραιότητας, προτείνονται οι εξής γραμμές δράσης: βελτίωση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, συνεργασία με την αγορά και τους πολίτες και βελτίωση της ενσωμάτωσης του περιβάλλοντος στις άλλες κοινοτικές πολιτικές. Ένα νεωτεριστικό στοιχείο, που αξίζει να τονιστεί, είναι η ολοκληρωμένη πολιτική για τα προϊόντα. Αποσκοπεί στην ανάπτυξη μιας περισσότερο οικολογικής αγοράς προϊόντων, με την προώθηση προϊόντων με λιγότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις καθ' όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους. Μέσα και εφαρμογή Το φάσμα των περιβαλλοντικών μέσων διευρύνθηκε παράλληλα με την ανάπτυξη της πολιτικής περιβάλλοντος. Πέραν της θεσπίσεως ενός νομοθετικού πλαισίου, που μεριμνά για την εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος, εγγυούμενο, εκ παραλλήλου, τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, η Κοινότητα θέσπισε ένα χρηματοδοτικό μέσον: το πρόγραμμα Life, καθώς και τεχνικά μέσα: το οικολογικό σήμα, το κοινοτικό σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης και οικολογιστικού ελέγχου, το σύστημα εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των δημόσιων και ιδιωτικών έργων, τα κριτήρια βάσει των οποίων διεξάγονται οι περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις στα κράτη μέλη. Βαθμιαία, αναβαθμίστηκε ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος. Η σύστασή του αποβλέπει στη συλλογή και διάχυση συγκρίσιμων πληροφοριών στον τομέα του περιβάλλοντος. Ο ρόλος του είναι καθαρά συμβουλευτικός, πλην όμως οι δραστηριότητες του Οργανισμού γίνονται ολοένα και καθοριστικότερες κατά την θέσπιση νέων μέτρων ή κατά την εκτίμηση των επιπτώσεων ήδη εκδοθεισών αποφάσεων. Σήμερα επιδιώκεται η μεγαλύτερη ποικιλία των περιβαλλοντικών μέσων, ευνοώντας, ειδικότερα την προσφυγή στους περιβαλλοντικούς φόρους (αρχή του "ο ρυπαίνων πληρώνει"), στην περιβαλλοντική λογιστική και στις αυτοδεσμεύτηκες συμφωνίες. Χωρίς την αποτελεσματική εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, καμία πρόοδος δεν είναι δυνατή. Η αποτελεσματικότητα της εφαρμογής εξαρτάται από τη θέσπιση κινήτρων για τους οικονομικούς συντελεστές (επιχειρήσεις και καταναλωτές). Οι Προοπτικές και η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στο σύνολο των πολιτικών της Ε.Ε. Στο πρόγραμμα εργασιών της για το 1999 (Επίσημη Εφημερίδα C 366 της ), η Επιτροπή ανακήρυξε την προστασία του περιβάλλοντος μεταξύ των θεμελιωδών προκλήσεων που πρέπει να αντιμετωπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η αυξανόμενη βιομηχανοποίηση, οι διατροφικοί κίνδυνοι και η εντεινόμενη υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος απαιτούν, σύμφωνα με την Επιτροπή, τον καθορισμό στρατηγικής για τη διαρκή ανάπτυξη που προϋποθέτει την ισορροπημένη 3

4 διαχείριση των πόρων. Όπως επισήμανε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Βιέννης, η επιτυχία αυτής της στρατηγικής μπορεί να διασφαλιστεί μόνο αν τα ζητήματα σχετικά με το περιβάλλον και τη διαρκή ανάπτυξη ενσωματωθούν σε όλες τις κοινοτικές πολιτικές, λαμβάνοντας υπόψη τη Συνθήκη του Άμστερνταμ. Ως εκ τούτου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε το Συμβούλιο να οριστικοποιήσει στρατηγικές που να καθιστούν εφικτό τον καλύτερο συνυπολογισμό της περιβαλλοντικής πτυχής στις πολιτικές μεταφορών, ενέργειας και γεωργίας, και να αναπτύξει την εν λόγω πτυχή στις πολιτικές ανάπτυξης, βιομηχανίας και εσωτερικής αγοράς. Η έμφαση πρέπει επίσης να αποδοθεί στα διατομεακά ζητήματα, όπως στις κλιματικές μεταβολές και την περιβαλλοντική διάσταση της απασχόλησης και της διεύρυνσης. Η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης η οποία, αρχικά, είχε μια κατ' αποκλειστικότητα περιβαλλοντική διάσταση, αναδεικνύεται σήμερα ως το μόνο βιώσιμο κοινωνικοοικονομικό μοντέλο. Έχουν σημειωθεί νέα τεχνολογικά βήματα προόδου και αναδείχθηκαν νέες μέθοδοι, που επιτρέπουν μια καλύτερη προστασία του περιβάλλοντος. Όχι μόνο είναι αποδοτικές και προσδίδουν προστιθέμενη αξία στα προϊόντα, αλλά και εμπεριέχουν μια δυναμική αύξηση της απασχόλησης. Η καθιέρωση ενός οικονομικού μοντέλου ανάπτυξης, σεβόμενου το περιβάλλον, απαιτεί την στράτευση όλων μας. Ελήφθησαν μέτρα για την περαιτέρω υπευθυνοποίηση των οικονομικών συντελεστών και την αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού στα περιβαλλοντικά προβλήματα (καλύτερη πρόσβαση στις πληροφορίες και συμμετοχή στις διαδικασίες λήψεως αποφάσεων). Στον άξονα της πολιτικής αυτής, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Κάρντιφ (15-16 Ιουνίου 1998) υπογράμμισε τη σημασία της διαφάνειας σε θέματα περιβάλλοντος, προκειμένου να ανταποκριθεί θετικά η Ένωση στον σχετικό προβληματισμό των πολιτών. Η Ένωση κατέδειξε μια βούληση υπέρ του περιβάλλοντος και προέβαλε την προστιθέμενη αξία ορισμένων απόψεών της σε σχέση με τις αντίστοιχες άλλων μεγάλων οικονομικών δυνάμεων (Ηνωμένες Πολιτείες, Ιαπωνία...), π.χ., κατά τις διαπραγματεύσεις για τη Σύμβαση OSPAR ή κατά την διάρκεια των εργασιών που κατέληξαν στην υπογραφή του Πρωτοκόλλου του Κιότο και του Σχεδίου Δράσης του Μπουένος Αϊρες. Ο νευραλγικός ρόλος της όσον αφορά την περιβαλλοντική συνεργασία πρέπει να εδραιωθεί στο πλαίσιο των διεθνών οργανισμών. Η διαχείριση των αποβλήτων Η κοινοτική πολιτική για τη διαχείριση των αποβλήτων στηρίζεται σε δύο συμπληρωματικές στρατηγικές: πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων, μέσω της βελτίωσης του σχεδιασμού των προϊόντων, ανάπτυξη της ανακύκλωσης και της επαναχρησιμοποίησης των αποβλήτων. τη μείωση της ρύπανσης που οφείλεται στην καύση των αποβλήτων. Η Κοινότητα επέλεξε να αναβαθμίσει την ευθύνη του παραγωγού. Κατ' αυτόν τον τρόπο, στο θέμα των οχημάτων στο τέλος του κύκλου ζωής τους, η οδηγία του Σεπτεμβρίου 2000 προβλέπει τη δημιουργία συστήματος συλλογής των οχημάτων που βρίσκονται στο τέλος του κύκλου ζωής τους, με επιβάρυνση του παραγωγού. Με την ίδια προοπτική, βρίσκονται στη διαδικασία έγκρισης δύο προτάσεις οδηγιών που αφορούν τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού και τον περιορισμό της χρήσης ορισμένων επικινδύνων ουσιών στα εν λόγω είδη εξοπλισμού. Σε διεθνές επίπεδο, η προσέγγιση αυτή επελέγη επίσης στην πρώτη Συνδιάσκεψη των μερών στη σύμβαση OSPAR για την προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος στον Βορειανατολικό Ατλαντικό όπου, μεταξύ άλλων, εξετάσθηκε η διάλυση και η διάθεση των υπεράκτιων εγκαταστάσεων πετρελαίου και φυσικού αερίου. Τα μέρη στην Σύμβαση υιοθέτησαν την θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία στηριζόταν στην αρχή της απαγόρευσης της τελικής διάθεσης στη θάλασσα των εν λόγω εγκαταστάσεων, και στην επιβάρυνση των ιδιοκτητών των εγκαταστάσεων με το κόστος διάλυσης και τελικής διάθεσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση προσδιόρισε τις ροές αποβλήτων που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά προτεραιότητα. Κατά συνέπεια, θέσπισε νομοθεσία σχετικά με τα απορρίμματα συσκευασιών, τις μπαταρίες και τα έλαια. Απετέλεσαν επίσης αντικείμενο κοινοτικών μέτρων οι διάφοροι τρόποι επεξεργασίας των αποβλήτων, όπως η υγειονομική ταφή και η αποτέφρωση. Η Κοινότητα αποτελεί μέρος στη Σύμβαση για τον έλεγχο της διασυνοριακής διακίνησης επικίνδυνων αποβλήτων και για τη διάθεσή τους ( Σύμβαση της Βασιλείας ), στην οποία άνω των 100 χωρών αποτελούν Μέρη. Η Κοινότητα επικύρωσε ήδη την τροποποίηση της εν λόγω Συμβάσεως, η οποία προβλέπει την απαγόρευση των εξαγωγών επικίνδυνων αποβλήτων από τις χώρες του ΟΟΣΑ, της Κοινότητας και του Λιχτενστά ι ν προς εκτός ΟΟΣΑ χώρες, είτε για την διάθεσή τους, είτε για την ανακύκλωση ή αξιοποίησή τους. Οι ηχητικές ενοχλήσεις Βασικός άξονας της κοινοτικής στρατηγικής απετέλεσε, επί μακρόν, η θέσπιση ελάχιστων επιπέδων θορύβου που προέρχεται από ορισμένα μηχανήματα ( μηχανές κοπής του γρασιδιού, μοτοσικλέτες, ή, πιο πρόσφατα, αεροπλάνα και υλικά που χρησιμοποιούνται στο εξωτερικό κτιρίων ). Στο πλαίσιο της πράσινης βίβλου του 1996, η Επιτροπή πρότεινε την επέκταση της στρατηγικής αυτής, μειώνοντας τις εκπομπές θορύβου στην πηγή, αναπτύσσοντας την ανταλλαγή πληροφοριών και ενισχύοντας την συνοχή των προγραμμάτων καταπολέμησης του θορύβου. Προκειμένου να δοθεί νέα ώθηση στην καταπολέμηση του θορύβου, κατά τη διάρκεια του 2000, υπεβλήθη πρόταση οδηγίας, στην οποία καθορίζεται κοινοτική προσέγγιση σχετικά με την αξιολόγηση και τη διαχείριση του περιβαλλοντικού θορύβου, με σκοπό την προστασία της υγείας των πολιτών. 4

5 Η ρύπανση των υδάτων Πολλές οδηγίες εκδόθηκαν από τα κράτη μέλη, προκειμένου να τεθούν σε εφαρμογή πρότυπα για την ποιότητα του νερού ( πόσιμο νερό, ύδατα κολυμβήσεως, ύδατα για ιχθύες, ύδατα για οστρακοειδή ). Τα κοινοτικά μέτρα κατά τη δεκαετία του '80 και στην αρχή της δεκαετίας του '90 βασίστηκαν, κατά κύριο λόγο, στην αρχή των οριακών τιμών εκπομπών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν, μεταξύ άλλων, η επεξεργασία των αστικών λυμάτων και η καταπολέμηση της νιτρορύπανσης. Από το 1995 και μετά, η Κοινότητα άρχισε να ακολουθεί σφαιρικότερη προσέγγιση του ζητήματος της διαχείρισης των υδάτων. Αυτή η προσέγγιση κατέληξε στην οδηγία-πλαίσιο κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων, η οποία αποσκοπεί να προωθήσει τη βιώσιμη χρήση των υδάτινων πόρων και να εξασφαλίσει τη συνεκτικότητα της πολιτικής επί του θέματος. Η Κοινότητα είναι συμβαλλόμενο μέρος μιας σειράς διεθνών συμβάσεων που έχουν ως αντικείμενο την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος: η ήδη αναφερθείσα σύμβαση OSPAR, η Σύμβαση της Βαρκελώνης για την προστασία της Μεσογείου Θαλάσσης [απόφαση του Συμβουλίου 77/585/ΕΟΚ - Επίσημη Εφημερίδα αριθ. L 240, ], η Σύμβαση των Παρισίων για την προστασία του Βορειοανατολικού Ατλαντικού. Άλλες συμβάσεις έχουν ως αντικείμενο την προστασία των υδάτινων ρευμάτων: η Σύμβαση του Ελσίνκι για τα διασυνοριακά υδάτινα ρεύματα και τις διεθνείς λίμνες, η Σύμβαση συνεργασίας για την προστασία και τη βιώσιμη χρήση του Δούναβη [Επίσημη Εφημερίδα αριθ. L 342, ], η Σύμβαση για την προστασία του Ρήνου, κ.α. Η ρύπανση του αέρα Η βελτίωση της ποιότητας του αέρα αποτελεί παγκόσμια προτεραιότητα. Μια σημαντική μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, η οποία ευθύνεται για τη θέρμανση του πλανήτη, προϋποθέτει τον συνδυασμό εθνικών και διεθνών μέτρων περιορισμού των εκπομπών ρυπογόνων αερίων. Σε αυτή την οπτική, εγκρίθηκαν η Σύμβαση-πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τις κλιματικές μεταβολές (1992) και το Πρωτόκολλο του Κιότο (1997). Τα μέρη ανέλαβαν την υποχρέωση να μειώσουν τις οικείες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου κατά 5% τουλάχιστον σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, στο διάστημα Επανειλημμένως, η Ευρωπαϊκή Ένωση επιβεβαίωσε τη σταθερή δέσμευσή της έναντι του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Κατά τη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στη Στοκχόλμη (Ιούνιος 2001), η Ένωση εξέφρασε και τόνισε τις ανησυχίες της όσον αφορά την αμφισβήτηση του Πρωτοκόλλου από ορισμένες χώρες, ιδίως τις Ηνωμένες Πολιτείες. Κατά τη διάσκεψη στη Βόννη της επαναληπτικής 6ης Διάσκεψης των Μερών (COP6bis) (19-23 Ιουλίου 2001), τα μέρη της Σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για τις κλιματικές μεταβολές κατέληξαν σε συμφωνία σχετικά με τους όρους εφαρμογής του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Τελικά, κατά τη διάσκεψη του Μαράκες (COP7, από τις 29 Οκτωβρίου έως τις 9 Νοεμβρίου 2001), τα μέρη κατέληξαν σε συμφωνία, με την οποία οι όροι εφαρμογής του Πρωτοκόλλου του Κιότο καθίστανται νομικώς δεσμευτικό κείμενο. Η εν λόγω συμφωνία αναμένεται να επιταχύνει την κύρωση του Πρωτοκόλλου και να καταλήξει στην έναρξη ισχύος του, τον Σεπτέμβριο του Προκειμένου να προχωρήσει προς την επίτευξη του στόχου, όπως καθορίστηκε στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Κιότο, η Κοινότητα ενέκρινε ένα πρόγραμμα για την αλλαγή του κλίματος και μια ανακοίνωση σχετικά με την εφαρμογή του. Στο πρόγραμμα επισημαίνονται, ως τομείς δράσεων προτεραιότητας, ιδίως οι τομείς της ενέργειας, των μεταφορών, της βιομηχανίας και της έρευνας. Η Επιτροπή δημοσίευσε επίσης μια Πράσινη Βίβλο για την καθιέρωση ενός συστήματος εμπορίας εκπομπών αερίων φαινομένου θερμοκηπίου εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Κοινότητα είναι επίσης μέρος της Σύμβασης της Γενεύης για τη διαμεθοριακή ρύπανση της ατμόσφαιρας σε μεγάλη απόσταση [απόφαση του Συμβουλίου 81/462/ΕΟΚ - Επίσημη Εφημερίδα αριθ. L 171, ], καθώς και των διεθνών Πρωτοκόλλων σχετικά με τις ουσίες που προκαλούν οξίνιση, τα οποία συμπληρώνουν την υπόψη σύμβαση. Η εν προκειμένω κοινοτική νομοθεσία έχει ως πρωταρχικό στόχο την καταπολέμηση των εκπομπών που προέρχονται από βιομηχανικές δραστηριότητες και από τα μεταφορικά οχήματα. Όσον αφορά τις μεταφορές, η στρατηγική στηρίζεται σε ορισμένους άξονες: μείωση των ρυπογόνων εκπομπών από τα οχήματα (καταλυτικές εξατμίσεις, τεχνικός έλεγχος), μείωση της κατανάλωσης των ιδιωτικής χρήσεως αυτοκινήτων (σε συνεργασία με την αυτοκινητοβιομηχανία), προαγωγή των «καθαρών» οχημάτων (φορολογικά μέτρα). Για να βελτιωθεί η ποιότητα του αέρα, τον Μάιο του 2001, εγκρίθηκε συνολική στρατηγική και εκδόθηκαν ή πρόκειται να εκδοθούν διάφορες οδηγίες. Αφορούν ιδίως τη μείωση της συγκέντρωσης του όζοντος στον περιβάλλοντα αέρα, τον καθορισμό ανωτάτων ορίων εθνικών εκπομπών για άλλους ατμοσφαιρικούς ρύπους και τον περιορισμό των εκπομπών ρύπων που προέρχονται από μεγάλες εγκαταστάσεις καύσης. Η προστασία της φύσεως Στην Ευρώπη, 1000 περίπου είδη φυτών και άνω των 150 ειδών πτηνών απειλούνται σοβαρά ή τελούν υπό εξαφάνιση. Για να αντιμετωπισθεί η κατάσταση αυτή, η κοινοτική νομοθεσία θέσπισε σειρά διατάξεων για την προστασία της άγριας ζωής (προστασία ορισμένων ειδών όπως τα πτηνά, οι φώκιες, τα κητοειδή και τα δελφίνια ) και των φυσικών ενδιαιτημάτων ( προστασία των δασών και των υδάτινων ρευμάτων). Πιο πρόσφατα, η Κοινότητα δημοσίευσε σχέδια δράσης υπέρ της βιοποικιλότητας στους τομείς των φυσικών πόρων, της γεωργίας, της αλιείας, της αναπτυξιακής βοήθειας και της οικονομικής συνεργασίας. Η Κοινότητα είναι συμβαλλόμενο μέρος μιας σειράς συμβάσεων, ειδικότερα δε της Σύμβασης της Βέρνης για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης, της Σύμβασης της Βόννης για τη διατήρηση των αποδημητικών ειδών και της Σύμβασης του Ρίο ντε Τζανέιρο για τη βιολογική ποικιλομορφία. Οι φυσικοί και τεχνολογικοί κίνδυνοι Οι σύγχρονες κοινωνίες είναι ολοένα και περισσότερο εκτεθειμένες σε πάσης φύσεως κινδύνους, τόσο φυσικούς, όσο και τεχνολογικούς και περιβαλλοντικούς. Προκειμένου να συμβάλει στην πρόληψη των εν λόγω κινδύνων και να είναι 5

6 προετοιμασμένη για την αντιμετώπιση τυχόν επακόλουθων καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης, η Κοινότητα κατάρτισε πρόγραμμα κοινοτικής δράσεως για την πολιτική άμυνα, το οποίο παρατάθηκε έως το 2004, καθώς και οδηγία για την πρόληψη των σοβαρών βιομηχανικών κινδύνων. Η Κοινότητα υπέγραψε επίσης τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με τις διασυνοριακές επιπτώσεις των βιομηχανικών ατυχημάτων. Όσον αφορά την πυρηνική ενέργεια, η Κοινότητα θέσπισε σειρά διατάξεων, όπως οδηγίες για την ακτινοπροστασία, καθώς και ένα σχέδιο δράσεως για τη διαχείριση των ραδιενεργών αποβλήτων. Καθιερώθηκε επίσης τεχνική συνεργασία για την ασφάλεια των εγκαταστάσεων. Σε όλους αυτούς τους κινδύνους, προστέθηκαν οι γενετικώς τροποποιημένοι οργανισμοί (ΓΤΟ). Προκειμένου να αντιμετωπίσει τις ενδεχόμενες επιπτώσεις των ΓΤΟ στο περιβάλλον, η Κοινότητα εξέδωσε δύο οδηγίες: μία, για την ελευθέρωση ΓΤΟ στο περιβάλλον και μία άλλη, με την οποία ρυθμίζεται η περιορισμένη χρήση τους. Η διεύρυνση Η κατάσταση των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (ΧΚΑΕ) στον τομέα του περιβάλλοντος είναι σήμερα κρίσιμη. Η διεύρυνση της Ένωσης στις χώρες ΧΚΑΕ αποτελεί μια περιβαλλοντική πρόκληση, διαστάσεων μη συγκρίσιμων με τις αντίστοιχες των προηγούμενων προσχωρήσεων. Οι υποψήφιες για προσχώρηση χώρες οφείλουν να έχουν ενσωματώσει στη νομοθεσία τους το κοινοτικό περιβαλλοντικό κεκτημένο. Πρόκειται, κατ' ανάγκην, για μακροχρόνια διαδικασία. Οι υποψήφιες χώρες οφείλουν να κινητοποιήσουν, οι ίδιες, τους αναγκαίους πόρους για τη μεταφορά του περιβαλλοντικού κεκτημένου, πλην όμως η Κοινότητα και τα κράτη μέλη καλούνται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο, μέσω των διμερών προγραμμάτων. Κύριο όχημα ανάπτυξης των προσπαθειών της Επιτροπής στον τομέα του περιβάλλοντος είναι το πρόγραμμα PHARE, καθώς και η ενθάρρυνση της συμμετοχής των υποψηφίων χωρών στο πρόγραμμα Life. Η κοινοτική προενταξιακή ενίσχυση στον τομέα του περιβάλλοντος αυξήθηκε σημαντικά από το έτος 2000, χάρις στο μέσο προενταξιακών διαρθρωτικών πολιτικών (ΜΠΔΠ - ISPA ), που αφορά τους τομείς του περιβάλλοντος και των μεταφορών. Οι υποψήφιες για προσχώρηση χώρες έχουν συνάψει συμφωνίες με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, ώστε να συμμετάσχουν στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος και στο ευρωπαϊκό δίκτυο πληροφοριών και παρατηρήσεων σχετικά με το περιβάλλον. Η συμμετοχή αυτή θα γίνει πραγματικότητα κατά τη διάρκεια του Η διεθνής συνεργασία Η Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας προβλέπει, μεταξύ των στόχων περιβαλλοντικής πολιτικής της Κοινότητας, στο άρθρο 130 Ρ, την προαγωγή μέτρων σε διεθνές επίπεδο προκειμένου να αντιμετωπισθούν τα περιφερειακά ή οικουμενικά περιβαλλοντικά προβλήματα. Προς τον σκοπό αυτόν, η Συνθήκη προβλέπει τη συνεργασία της Κοινότητας με τις τρίτες χώρες και τους αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς. Βάσει αυτού, η Κοινότητα, ήδη από τη δεκαετία του 70, είναι συμβαλλόμενο μέρος σε διεθνείς συμβάσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Σήμερα, η Κοινότητα είναι συμβαλλόμενο μέρος σε περισσότερες από 30 συμβάσεις και συμφωνίες επί θεμάτων περιβάλλοντος και συμμετέχει ενεργά στις διαπραγματεύσεις για την θέσπιση των πράξεων αυτών, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της. Η Κοινότητα συμμετέχει επίσης, συνήθως ως παρατηρητής, στις δραστηριότητες και διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο διεθνών οργανισμών ή προγραμμάτων, ιδίως υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ). Ορισμένες από τις εν λόγω συμβάσεις έχουν παγκόσμιο χαρακτήρα, ενώ άλλες, περιφερειακό. Μεταξύ των παγκόσμιων συμβάσεων, πρέπει να σημειωθεί η Σύμβαση της Βιέννης για την προστασία της στιβάδας του όζοντος [Επίσημη Εφημερίδα αριθ. L 297, ] και το οικείο Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ για τις ουσίες που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος [Επίσημη Εφημερίδα αριθ. L 297, ], οι Συμβάσεις των ΗΕ για τη βιολογική ποικιλομορφία και τις κλιματικές μεταβολές [Επίσημη Εφημερίδα αριθ. L 33, ], η Σύμβαση του Aarhus για την πρόσβαση σε πληροφορίες και στη δικαιοσύνη. Η Κοινότητα υπέγραψε επίσης το Πρωτόκολλο του Κιότο, το οποίο προβλέπει μέτρα και υποχρεώσεις για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. 3.ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Πέμπτο κοινοτικό πρόγραμμα δράσεως για το περιβάλλον: προς μια βιώσιμη ανάπτυξη 1) ΣΤΟΧΟΣ Παρουσίαση της νέας κοινοτικής στρατηγικής σε θέματα περιβάλλοντος, καθώς και των αναλυτέων δράσεων για μια βιώσιμη ανάπτυξη, για την περίοδο ) ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Ψήφισμα του Συμβουλίου και των εκπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών που συνήλθαν στο πλαίσιο του Συμβουλίου της 1ης Φεβρουαρίου 1993, σχετικά με κοινοτικό πρόγραμμα πολιτικής και δράσεως σε θέματα περιβάλλοντος και βιώσιμης ανάπτυξης. Απόφαση 2179/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 24ης Σεπτεμβρίου 1998 σχετικά με την επανεξέταση του κοινοτικού προγράμματος πολιτικής και δράσεως σε θέματα περιβάλλοντος και βιώσιμης ανάπτυξης "Προς μια βιώσιμη ανάπτυξη". 6

7 3) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ Πλαίσιο 1. Η συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, όπως τροποποιήθηκε από την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη, προβλέπει ρητά την επεξεργασία και εφαρμογή κοινοτικής πολιτικής σε θέματα περιβάλλοντος. Η Συνθήκη του Μάαστριχ θέτει στην Ευρωπαϊκή Ένωση τον στόχο της προαγωγής μιας βιώσιμης ανάπτυξης, με σεβασμό στο περιβάλλον. 2. Η δήλωση των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, οι οποίοι συνήλθαν στο πλαίσιο του Συμβουλίου της 26ης Ιουνίου 1990, ζητά την επεξεργασία ενός νέου προγράμματος δράσεως με στόχο μια βιώσιμη ανάπτυξη, δηλαδή τη διαμόρφωση και θέσπιση μιας πολιτικής και στρατηγικής για την εξασφάλιση της διαχρονικότητας της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, με παράλληλο σεβασμό προς το περιβάλλον, και χωρίς την υποθήκευση των φυσικών πόρων που είναι απαραίτητοι για τον άνθρωπο. 3. Αρχές Το πρόγραμμα εδραιώνει την υιοθέτηση μιας νέας προσέγγισης της κοινοτικής περιβαλλοντικής πολιτικής, με βάση τις ακόλουθες αρχές: θέσπιση μιας συνολικής και ενεργητικής προσέγγισης που απευθύνεται στους συντελεστές και στις δραστηριότητες που επηρεάζουν τους φυσικούς πόρους ή θίγουν το περιβάλλον, βούληση ανατροπής των τάσεων και πρακτικών που ζημιώνουν το περιβάλλον, τόσο της τρέχουσας όσο και των μελλοντικών γενεών, προώθηση της αλλαγής συμπεριφορών στην κοινωνία με την συστράτευση όλων των εμπλεκόμενων συντελεστών (δημοσίων αρχών, πολιτών, καταναλωτών, επιχειρήσεων...), καθιέρωση της κατανομής ευθυνών, χρήση νέων περιβαλλοντικών μέσων. Για κάθε έναν από τους τομείς που διαλαμβάνει το πρόγραμμα, το τελευταίο ορίζει τους μακροπρόθεσμους σκοπούς, προσδιορίζει τους στόχους για το έτος 2000 και προβλέπει ένα σύνολο διατάξεων για την επίτευξη των καθοριζόμενων στόχων. Οι τελευταίοι δεν έχουν νομική αξία αλλά αποτελούν σημείο αναφοράς για την εδραίωση μιας βιώσιμης ανάπτυξης. 5) ΑΝΑΦΟΡΕΣ Ψήφισμα, Επίσημη Εφημερίδα C 138, Απόφαση, Επίσημη Εφημερίδα L275, Έκτο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον. Το περιβάλλον κατά το έτος 2010: το δικό μας μέλλον, η δική μας επιλογή 1) ΣΤΟΧΟΣ Καθορισμός των προτεραιοτήτων και των αντικειμενικών στόχων της περιβαλλοντικής πολιτικής της Κοινότητας μέχρι το έτος 2010 και μετέπειτα, καθώς και αναλυτική απαρίθμηση των μέτρων που πρέπει να ληφθούν για να συμβάλουν στην υλοποίηση της στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα θέματα της βιώσιμης ανάπτυξης. 2) ΠΡΑΞΗ Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών της 24ης Ιανουαρίου 2001 σχετικά με το έκτο κοινοτικό πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον "Το περιβάλλον κατά το έτος 2010: το δικό μας μέλλον, η δική μας επιλογή" [ COM (2001) 31 τελικό - Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα] 3) ΣΥΝΟΨΗ 1.Στην ανακοίνωση αυτή παρουσιάζεται το έκτο κοινοτικό πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον με τον τίτλο "Το περιβάλλον κατά το έτος 2010: το δικό μας μέλλον, η δική μας επιλογή", το οποίο θα καλύψει τη χρονική περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 2001 έως τις 31 Δεκεμβρίου του Το πρόγραμμα αυτό εμπνέεται από το πέμπτο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον, το οποίο κάλυψε τη χρονική περίοδο και από την αντίστοιχη απόφαση σχετικά με την επανεξέτασή του. Η στρατηγική προσέγγιση 2. Στην παρούσα ανακοίνωση επισημαίνεται ότι για να αντιμετωπιστούν τα σημερινά περιβαλλοντικά προβλήματα, θα χρειασθεί να υπερκερασθεί η αυστηρά νομοθετική στρατηγική, για να τεθεί σε εφαρμογή μία στρατηγική προσέγγιση. Η 7

8 προσέγγιση αυτή οφείλει να εκμεταλλευθεί τους ποικιλόμορφους λειτουργικούς μηχανισμούς και μέτρα για να επηρεασθεί η διαδικασία λήψεως των αποφάσεων στους επιχειρηματικούς κύκλους, αλλά και στο χώρο των καταναλωτών, της πολιτικής και των πολιτών. Με την ανακοίνωση προτείνεται να ακολουθηθούν πέντε πρωταρχικοί άξονες λήψης στρατηγικών μέτρων: η βελτίωση της υλοποίησης της ισχύουσας νομοθεσίας, η ενσωμάτωση του περιβάλλοντος στις άλλες πολιτικές, η συνεργασία με τις δυνάμεις της αγοράς, η εμπλοκή και η τροποποίηση της συμπεριφοράς των πολιτών και ο συνυπολογισμός του περιβάλλοντος στις σχετικές αποφάσεις που αφορούν τη χωροταξική διαρρύθμιση και διαχείριση. Για καθένα από τους άξονες αυτούς προτείνεται η ανάληψη ειδικών δράσεων. 3. Για να βελτιωθεί η εφαρμογή των νομοθετικών μέτρων, ενδείκνυται η ανάληψη των εξής ειδικών δράσεων: Η υποστήριξη του δικτύου IMPEL και η επέκτασή του στις υποψήφιες για προσχώρηση χώρες. Η προετοιμασία εκθέσεων σχετικά με την έμπρακτη εφαρμογή των διατάξεων του περιβαλλοντικού δικαίου. Η γνωστοποίηση των αξιολογότερων ή και των μετριότερων αποτελεσμάτων από την υλοποίηση των ρυθμίσεων της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Η βελτίωση των προτύπων περιβαλλοντικής επιθεώρησης. Η καταπολέμηση της περιβαλλοντικής εγκληματικότητας. Η διασφάλιση της έμπρακτης εφαρμογής με την προσφυγή σε συγκεκριμένα μέτρα ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. 4. Για να ενσωματωθεί το περιβάλλον στις άλλες πολιτικές, η ανακοίνωση προτείνει: τη δημιουργία συμπληρωματικών μηχανισμών ενσωμάτωσης την έμπρακτη εφαρμογή των διατάξεων της Συνθήκης που αφορούν την ενσωμάτωση των διατάξεων την επεξεργασία δεικτών για να ελέγχεται η διαδικασία της ενσωμάτωσης. 5. Η συνεργασία με τις δυνάμεις της αγοράς θα μπορούσε να συντελείται με επίκεντρο τα εξής σημεία: τη διευρυμένη εφαρμογή του κοινοτικού συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης και ελέγχου ( EMAS ) την παρότρυνση των επιχειρήσεων να δημοσιεύουν τις επιδόσεις τους και να σέβονται τις συγκεκριμένες απαιτήσεις οι οποίες ισχύουν στον τομέα του περιβάλλοντος τη θέσπιση συστημάτων αντισταθμιστικής αποζημίωσης για τις επιχειρήσεις οι οποίες σέβονται το περιβάλλον την ενθάρρυνση της σύναψης προαιρετικών συμφωνιών την κατάρτιση μιας ολοκληρωμένης πολιτικής προϊόντων την προώθηση της χρήσης και της αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας των οικολογικών σημάτων την προαγωγή μιας πολιτικής δημοσίων αγορών η οποία θα σέβεται το περιβάλλον τη θέσπιση των συγκεκριμένων νομοθετικών διατάξεων σχετικά με την περιβαλλοντική ευθύνη. 6. Για να βοηθηθεί η συμμετοχή των πολιτών και να τροποποιηθεί η συμπεριφορά τους, υποδεικνύεται η ανάληψη των εξής δράσεων: η παροχή υποστήριξης στους πολίτες για να προσμετρούν και να βελτιώνουν τις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις η παροχή σε αυτούς περισσότερων ποιοτικών πληροφοριών σχετικά με το περιβάλλον. 7. Για να ληφθεί υπόψη το περιβάλλον κατά τη χωροταξική διαρρύθμιση και διαχείριση, προτείνεται η ανάληψη των εξής δράσεων: η δημοσίευση σχετικής ανακοίνωσης για τη σημασία που έχει η ενσωμάτωση του περιβάλλοντος στη χωροταξική διαχείριση και διαρρύθμιση η βελτίωση της έμπρακτης εφαρμογής των διατάξεων της οδηγίας σχετικά με την αξιολόγηση των επιπτώσεων για το περιβάλλον η διάδοση των βέλτιστων πρακτικών και η προώθηση της ανταλλαγής εμπειριών σχετικά με τον βιώσιμο προγραμματισμό, συμπεριλαμβανομένου του προγραμματισμού στις αστικές περιοχές η ενσωμάτωση του βιώσιμου προγραμματισμού στην κοινοτική περιφερειακή πολιτική 8

9 η τόνωση των αγρό - περιβαλλοντικών μέτρων στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής. η δημιουργία συνεταιρικών σχέσεων για τη βιώσιμη διαχείριση του τουρισμού. 8. Στο επίκεντρο του έκτου προγράμματος δράσης για το περιβάλλον βρίσκονται τέσσερις πρωταρχικοί τομείς δράσης:οι κλιματικές μεταβολές, η βιοποικιλότητα, το περιβάλλον και η υγεία καθώς και από τη βιώσιμη διαχείριση των πόρων και των αποβλήτων. Α) Οι κλιματικές μεταβολές Ο επιδιωκόμενος στόχος στον τομέα αυτό είναι η μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου σε επίπεδο που δεν θα προκαλεί τεχνητές μεταβολές του κλίματος στη γη. Ο βραχυπρόθεσμος στόχος που επιδιώκει η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι να επιτευχθούν οι αντικειμενικοί στόχοι του πρωτοκόλλου του Κιότο, με άλλα λόγια δηλαδή από σήμερα μέχρι το χρονικό ορίζοντα του να μειωθούν κατά 8% οι εκπομπές αερίων τύπου θερμοκηπίου σε συνάρτηση με τα επίπεδα του Περισσότερο μακροπρόθεσμα, από σήμερα μέχρι το έτος 2020, θα πρέπει οι εκπομπές αυτές να μειωθούν κατά ποσοστό 20 έως 40%, με την εφαρμογή μιας αποτελεσματικής διεθνούς συμφωνίας. Οι προσπάθειες της Κοινότητας για την αντιμετώπιση των ζεόντων προβλημάτων που προκαλούνται από τις κλιματικές αλλαγές εντάσσονται σε διαφορετικές κατηγορίες μέτρων: ενσωμάτωση των αντικειμενικών στόχων των κλιματικών μεταβολών στις διάφορες κοινοτικές πολιτικές και ιδίως στην ενεργειακή πολιτική και στην πολιτική των μεταφορών μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου με τη λήψη ειδικών μέτρων για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας, ευρύτερη εκμετάλλευση των ανανεώσιμων πηγών ενεργείας, προώθηση των συμφωνιών με τη βιομηχανία και εξοικονόμηση ενεργείας ανάπτυξη του εμπορίου εκπομπής αερίων σε πανευρωπαϊκή κλίμακα βελτίωση των ερευνών στον τομέα των κλιματικών μεταβολών βελτίωση της πληροφόρησης που παρέχεται στους πολίτες σχετικά με τις κλιματικές μεταβολές διερεύνηση των ενεργειακών επιδοτήσεων και του συμβιβάσιμου χαρακτήρα τους με τα ζέοντα προβλήματα των κλιματικών μεταβολών προετοιμασία της κοινωνίας για να αντιμετωπίσει τον αντίκτυπο των κλιματικών μεταβολών. Β) Φύση και βιοποικιλότητα Ο αντικειμενικός στόχος που επισημαίνεται από την ανακοίνωση στον τομέα αυτό είναι ο στόχος της προστασίας και αποκατάστασης των υποδομών και του τρόπου λειτουργίας των φυσικών συστημάτων, θέτοντας πέρας στον απορφανισμό της βιοποικιλότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σε παγκόσμια κλίμακα. Οι δράσεις που προτείνεται να αναληφθούν για την επίτευξη του στόχου αυτού είναι οι ακόλουθες: η έμπρακτη εφαρμογή των διατάξεων της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ιδίως στους τομείς των υδάτινων πόρων και του αέρα η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας Seveso II ο συντονισμός από την Κοινότητα των μέτρων που λαμβάνονται από τα κράτη μέλη συνεπεία της επέλευσης ατυχημάτων και φυσικών καταστροφών η μελέτη της προστασίας των ζώων και των φυτών από τις ιοντίζουσες ακτινοβολίες η προστασία, διαφύλαξη και αποκατάσταση του τοπίου η προστασία και προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης των δασών η συγκρότηση της κοινοτικής στρατηγική για την προστασία των εδαφών η προστασία και αποκατάσταση των ενάλιων και παράκτιων οικοσυστημάτων και η επέκταση του δικτύου Nature 2000 στα συστήματα αυτά η ενίσχυση της σήμανσης, του ελέγχου και των δυνατοτήτων ανίχνευσης των ΓΜΟ η ενσωμάτωση της προστασίας της φύσης και της βιοποικιλότητας στην εμπορική πολιτική και στην πολιτική αναπτυξιακής συνεργασίας 9

10 η κατάρτιση προγραμμάτων περισυλλογής πληροφοριών για την προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας η υποστήριξη των ερευνητικών εργασιών στον τομέα της προστασίας της φύσης. Γ) Περιβάλλον και υγεία Ο επιδιωκόμενος στόχος που επισημαίνεται στην ανακοίνωση στον τομέα αυτό είναι η επίτευξη μίας περιβαλλοντικής ποιότητας που δεν θα θέτει σε κίνδυνο ούτε θα επηρεάζει αρνητικά την υγεία των προσώπων. Στην παρούσα ανακοίνωση προτείνεται: ο εντοπισμός των κινδύνων που ανακύπτουν για την υγεία των προσώπων, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών και των ηλικιωμένων ατόμων και η συνακόλουθη θέσπιση των νομοθετικών διατάξεων η καθιέρωση προτεραιοτήτων για το περιβάλλον και την υγεία στις άλλες πολιτικές καθώς και στην αντίστοιχη νομοθεσία για τους υδάτινους πόρους, τον αέρα, τα απόβλητα και το έδαφος η ενίσχυση των ερευνών που διεξάγονται στους τομείς της υγείας και του περιβάλλοντος η συγκρότηση ενός νέου συστήματος αξιολόγησης και διαχείρισης των κινδύνων από τις χημικές ουσίες η απαγόρευση ή ο περιορισμός της χρήσης των πιο επικίνδυνων ζιζανιοκτόνων και η εξασφάλιση της εφαρμογής των βέλτιστων πρακτικών χρήσης τους η διασφάλιση της έμπρακτης εφαρμογής των νομοθετικών διατάξεων για τους υδάτινους πόρους η εξασφάλιση της εφαρμογής των προτύπων για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και ο καθορισμός της στρατηγικής για την ατμοσφαιρική ρύπανση η υιοθέτηση και η εφαρμογή της οδηγίας για τους θορύβους. Δ) Η διαχείριση των φυσικών πόρων και των αποβλήτων Ο επιδιωκόμενος στόχος είναι να καταβληθεί μέριμνα, ούτως ώστε η κατανάλωση των ανανεώσιμων και των μη ανανεώσιμων πόρων να μην υπερβαίνει τα όρια που είναι σε θέση να αντέξει το περιβάλλον, διαχωρίζοντας την οικονομική ανάπτυξη από τη χρήση των πόρων, αλλά και βελτιώνοντας την αποδοτικότητα των πόρων αυτών και μειώνοντας την παραγωγή αποβλήτων. Σε ό,τι αφορά τα απόβλητα, επιδιώκεται ο ειδικός στόχος της μείωσης της τελικής τους ποσότητας κατά ποσοστό 20% μέχρι το χρονικό ορίζοντα του 2010 και κατά ποσοστό 50% από σήμερα μέχρι το έτος Οι εφαρμοστέες δράσεις είναι οι εξής: η επεξεργασία της στρατηγικής για τη βιώσιμη διαχείριση των πόρων, με καθορισμό των συγκεκριμένων προτεραιοτήτων και τη μείωση της κατανάλωσης η φορολόγηση της χρήσης των πόρων η κατάργηση των επιδοτήσεων που προωθούν την υπέρμετρη εκμετάλλευση των πόρων η ενσωμάτωση της βασικής αρχής της αποτελεσματικής χρήσης των πόρων στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης πολιτικής των προϊόντων, των συστημάτων απονομής του οικολογικού σήματος, των συστημάτων περιβαλλοντικής αξιολόγησης και ούτω καθ' εξής η επεξεργασία της στρατηγικής για την ανακύκλωση των αποβλήτων η βελτίωση των υφιστάμενων συστημάτων διαχείρισης των αποβλήτων και η πραγματοποίηση επενδύσεων για την ποσοτική και ποιοτική πρόληψη της δημιουργίας τους η ενσωμάτωση της προληπτικής πολιτικής αποφυγής των αποβλήτων στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης πολιτικής προϊόντων και στην κοινοτική στρατηγική που αφορά τις χημικές ουσίες. Η διεθνής συγκυρία Η ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών πτυχών σε όλους τους τομείς των εξωτερικών σχέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί στόχο του έκτου προγράμματος δράσης για το περιβάλλον. Η πολιτική αυτή λαμβάνει υπόψη της τις προοπτικές της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και προτείνει τη διεξαγωγή ευρύτατων διαβουλεύσεων με τις διοικητικές αρχές των υποψήφιων για προσχώρηση χωρών σχετικά με τη βιώσιμη ανάπτυξη, ενώ προτείνει επίσης την αποκατάσταση στενών δεσμών συνεργασίας με τις ΜΚΟ και με τις επιχειρήσεις των χωρών αυτών. Σε έντονο βαθμό ενθαρρύνεται επίσης η κατάρτιση των διεθνών συμφωνιών που αφορούν τα θέματα του περιβάλλοντος. 10

11 Το συμπαγές επιστημονικό υπόβαθρο Στο έκτο πρόγραμμα προτείνεται η εφαρμογή νέας προσέγγισης για την επεξεργασία των περιβαλλοντικών μέτρων, ούτως ώστε οι ενδιαφερόμενες πλευρές αλλά και το ευρύτερο κοινό να συμμετάσχουν στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό στην επεξεργασία τους. Η προσέγγιση αυτή συνεπάγεται τη διεξαγωγή ενός ευρύτατου διαλόγου και τη συμμετοχή των κύκλων της βιομηχανίας, των ΜΚΟ και των δημόσιων αρχών. Το πρόγραμμα θα βασισθεί τόσο στις επιστημονικές και οικονομικές αναλύσεις, όσο και στους περιβαλλοντικούς δείκτες. Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, η Επιτροπή θα επωμισθεί το έργο αυτό σε στενή συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος. 4) ΜΕΤΑΓΕΝΕΣΤΕΡΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Η Επιτροπή υπέβαλε στις 24 Ιανουαρίου του 2001 την πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί καθορισμού του κοινοτικού προγράμματος δράσης για το περιβάλλον για το χρονικό διάστημα [COM (2001) 31 τελικό COD 2001/ Επίσημη Εφημερίδα C 154 E, ] Με την πρόταση αυτή καθορίζεται το έκτο κοινοτικό πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον. Στο πρόγραμμα αυτό καθορίζονται οι αντικειμενικοί στόχοι και προτεραιότητες, οι πρωταρχικοί άξονες της στρατηγικής προσέγγισης καθώς και οι τέσσερις πρωταρχικοί τομείς δράσεις, όπως αυτοί περιγράφονται από την ανακοίνωση για το έκτο κοινοτικό πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον "Το περιβάλλον κατά το έτος 2010: το δικό μας μέλλον, η δική μας επιλογή". Διαδικασία συναπόφασης Πρώτη ανάγνωση του EΚ Στις 31 Μαΐου 2001, το Κοινοβούλιο ενέκρινε την πρόταση της Επιτροπής επιφέροντας μερικές τροποποιήσεις [Επίσημη Εφημερίδα C 47 E, ]. Η Επιτροπή έκανε δεκτό μέρος των τροποποιήσεων. Στις 27 Σεπτεμβρίου 2001 το Συμβούλιο υιοθέτησε μία κοινή θέση [Επίσημη Εφημερίδα C 4, ] Δεύτερη ανάγνωση του ΕΚ Στις 17 Ιανουαρίου 2002 το Κοινοβούλιο ενέκρινε την κοινή θέση επιφέροντας ορισμένες τροποποιήσεις. Στις 7 Φεβρουαρίου 2002 η Επιτροπή υιοθέτησε μία γνώμη με την οποία έκανε δεκτό μέρος των εν λόγω τροποποιήσεων. [COM (2002) 84 τελικό]. Στις 19 Μαρτίου 2002 η επιτροπή συνδιαλλαγής κλήθηκε από το Συμβούλιο, σε συμφωνία με το Κοινοβούλιο, για να καταλήξει σε ένα κοινό σχέδιο. Στις 19 Μαρτίου 2002 η επιτροπή συνδιαλλαγής ενέκρινε ένα κοινό σχέδιο. Το εν λόγω σχέδιο έχει υποβληθεί στο Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για τελική υιοθέτηση. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΗ ΡΩΣΙΑ 1) ΣΤΟΧΟΣ Να εδραιωθεί ο επί περιβαλλοντικών θεμάτων διάλογος με τη Ρωσία, με τη δημιουργία κοινού στρατηγικού προγράμματος και διαδικασιών με σταθερές βάσεις. 2) ΠΡΑΞΗ Ανακοίνωση της Επιτροπής της 17ης Δεκεμβρίου 2001: Συνεργασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ρωσίας στον τομέα του περιβάλλοντος [COM (2001) 772 τελικό - Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα] 3) ΣΥΝΟΨΗ 1. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιστεύει ότι πρέπει να ενισχυθεί ο διάλογος με τη Ρωσία για περιβαλλοντικά θέματα. Προς τούτο, στην παρούσα ανακοίνωση γίνεται ανασκόπηση των υπαρχόντων μέσων και προτείνεται ένα κοινό πρόγραμμα δράσης. 2. Ως δομές που ήδη υπάρχουν σε ό,τι αφορά τη συνεργασία επί θεμάτων περιβάλλοντος, η ανακοίνωση υπογραμμίζει: τη συμφωνία εταιρικής σχέσης και συνεργασίας μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ρωσίας, η οποία ισχύει από το 1997 και στο πλαίσιο της οποίας έχει ήδη εγκριθεί ένα κοινό πρόγραμμα εργασίας για περιβαλλοντικά θέματα την κοινή στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέναντι στη Ρωσία που υιοθετήθηκε τον Ιούνιο του 1999 και όπου τίθενται ως προτεραιότητες η αειφόρος διαχείριση των φυσικών πόρων, η καταπολέμηση της ρύπανσης του αέρα και του νερού και η διαχείριση των αποβλήτων τον διάλογο Ένωσης και Ρωσίας με αντικείμενο την ενέργεια, ο οποίος εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριο του 2000 το πρόγραμμα TACIS την εταιρική σχέση για το περιβάλλον, που εγκαθιδρύθηκε στο πλαίσιο της βόρειας διάστασης ("the Northern Dimension") τα διεθνή βήματα διαλόγου και τις διεθνείς συμφωνίες που πραγματεύονται θέματα περιβάλλοντος, όπου συμμετέχουν η Ρωσία και η Ένωση. 3. Προτείνεται επικέντρωση του ενισχυμένου διαλόγου στα κάτωθι θέματα: 11

12 αειφόρος αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων και καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος, με ιδιαίτερη αναφορά στην εφαρμογή του πρωτοκόλλου του Κιότο βελτίωση της δημόσιας υγείας, με προτεραιότητα στην επίλυση των προβλημάτων του δικτύου ύδρευσης αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων ενισχυμένη επιτήρηση του περιβάλλοντος ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του πληθυσμού γύρω από θέματα περιβάλλοντος διεθνής συνεργασία και εφαρμογή διεθνών συμφωνιών με αντικείμενο το περιβάλλον συνεργασία στο πλαίσιο της βόρειας διάστασης και ανάμεσα σε παραδουνάβιες χώρες, χώρες της Μαύρης Θάλασσας και χώρες της Κασπίας Θάλασσας αειφόρος αξιοποίηση των φυσικών πόρων κοινού ενδιαφέροντος. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΥΡΩΠΗΣ - ΑΣΙΑΣ 1) ΣΤΟΧΟΣ Να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα της συνεργασίας μεταξύ της Ευρώπης και της Ασίας στον τομέα του περιβάλλοντος με την προώθηση μίας βολονταριστικής περιφερειακής στρατηγικής. 2) ΜΕΤΡΟ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, της 13ης Οκτωβρίου 1997, σχετικά με μία στρατηγική συνεργασίας Ευρώπης - Ασίας στον τομέα του περιβάλλοντος. 3) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ 1. Οι καταστροφές του περιβάλλοντος αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες ανησυχίες στην Ασία. Οι επιπτώσεις της ρύπανσης δεν επηρεάζουν μόνον την ασιατική περιοχή, αλλά και την Ευρώπη. Η ρύπανση δεν λαμβάνει βεβαίως υπόψη τα γήινα σύνορα, αλλά απειλεί την οικονομική σταθερότητα αυτής της περιοχής καθώς και την ανάπτυξη των επιχειρήσεων. 2. Η ανάπτυξη των πόλεων και η ταχεία εκβιομηχάνιση της Ασίας ευνόησαν τις καταστροφές που γίνονται στο περιβάλλον και που εντείνονται από την ένδεια του πληθυσμού. 3. Οι ασιατικές χώρες έχουν όλο και μεγαλύτερη επίγνωση της ανάγκης να βελτιωθεί το περιβάλλον και του σημαντικού κόστους που συνδέεται με την επιδείνωσή του (μείωση της παραγωγικότητας, αύξηση των ιατρικών δαπανών). Τα περιβαλλοντικά ζητήματα, που παλαιότερα είχαν αγνοηθεί, γίνονται εδώ και μερικά χρόνια μία από τις προτεραιότητες της Ασίας. 4. Η Ευρώπη είναι ένας σημαντικός συνομιλητής των ασιατικών χωρών σ'αυτόν τον τομέα λόγω των επιδόσεών της σε θέματα τηλεπικοινωνιών και υπηρεσιών περιβάλλοντος ( η Ευρώπη κατέχει περίπου το 60% των διεθνών ευρεσιτεχνιών σε θέματα τεχνολογιών του περιβάλλοντος). 5. Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Έσσεν (8-12 Δεκεμβρίου 1994), τα κράτη μέλη επιβεβαίωσαν τη βούλησή τους να ενισχύσουν τη συνεργασία και το διάλογο μεταξύ της Ευρώπης και της Ασίας, ειδικότερα στον τομέα του περιβάλλοντος. 6. Οι προκλήσεις σε θέματα περιβάλλοντος που πρέπει να αντιμετωπίσει η Ασία, είναι: η καταπολέμηση της ρύπανσης του ύδατος (εκβιομηχάνιση, ρύπανση που προέρχεται από τα οικιακά ύδατα, εξάντληση των υδροφόρων οριζόντων) η καταπολέμηση της ρύπανσης του αέρα (που οφείλεται στα μεταφορικά μέσα, στην ενέργεια και στον βιομηχανικό τομέα) η διαχείριση των αποβλήτων(αύξηση των οικιακών και βιομηχανικών αποβλήτων) η επιδείνωση των εδαφών (διάβρωση των εδαφών, υπέρμετρη υγρασία και αλατότητα των εδαφών) η αποδάσωση η απώλεια της βιοποικιλότητας (εξαφάνιση ειδών και της φυσικής κατοικίας τους). 7. Τα κράτη μέλη έχουν ήδη θεσπίσει μέτρα συνεργασίας στον τομέα του περιβάλλοντος μεταξύ της Ευρώπης και της Ασίας (δημόσια βοήθεια για την ανάπτυξη, εγγυημένα δάνεια...). 12

13 8. Οι ανάγκες της Ασίας σε θέματα περιβάλλοντος είναι σημαντικές. Οι ασιατικές χώρες πρέπει να συγκεντρώνουν περίπου 34 δις. ECU ετησίως για εθνικές επενδύσεις (δημόσιες και ιδιωτικές) στον τομέα του περιβάλλοντος. 9. Η αποτελεσματικότητα των δράσεων συνεργασίας Ευρώπης - Ασίας εξαρτάται από την εφαρμογή των ακόλουθων κριτηρίων: το αμοιβαίο συμφέρον των δύο περιοχών ο συμπληρωματικός χαρακτήρας με τις δράσεις που αναλαμβάνουν τα κράτη μέλη (να αποτραπούν οι αλληλεπικαλύψεις) η συνεργία με τους διάφορους διεθνείς χορηγούς (Παγκόσμια Τράπεζα, ΕΤΑ, PNUD) η βιωσιμότητα των δράσεων πέραν της ευρωπαϊκής παρέμβασης. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ 1) ΣΤΟΧΟΣ Προσδιορισμός της δομής του μελλοντικού κοινοτικού συστήματος περιβαλλοντικής ευθύνης, το οποίο αποσκοπεί ακριβώς να θέσει σε εφαρμογή την αρχή "ο ρυπαίνων πληρώνει". Περιγράφει τα κύρια στοιχεία τα οποία θα καταστήσουν το εν λόγω σύστημα αποτελεσματικό και εφαρμόσιμο. 2) ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Λευκή Βίβλος της 9ης Φεβρουαρίου 2000 για την περιβαλλοντική ευθύνη. 3) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ 1.Η περιβαλλοντική ευθύνη αποσκοπεί στην καθιέρωση της καταβολής ενός χρηματικού ποσού από το πρόσωπο το οποίο έχει προκαλέσει ζημιές στο περιβάλλον προς αποκατάσταση των ζημιών που έχουν προκληθεί (αρχή "ο ρυπαίνων πληρώνει"). 2. Για να εφαρμοστεί η αρχή της περιβαλλοντικής ευθύνης, πρέπει: Να μπορούν να εντοπιστούν οι ρυπαίνοντες Να μπορούν τα ποσοτικοποιηθούν οι ζημιές Να αποδειχθεί η σχέση μεταξύ ρυπαίνοντα και ζημιών. Εξάλλου, η αρχή της περιβαλλοντικής ευθύνης δεν μπορεί να εφαρμοστεί όταν πρόκειται για γενικευμένη και διάχυτη ρύπανση (μεταβολές του κλίματος). 3. Η εφαρμογή της περιβαλλοντικής ευθύνης επιτρέπει να τεθούν σε εφαρμογή οι αρχές που μνημονεύονται στο άρθρο 174 της συνθήκης ΕΚ και ιδίως η αρχή "ο ρυπαίνων πληρώνει". Οι ρυπαίνοντες οφείλουν να επωμιστούν τις ζημιές που προκάλεσαν ρυπαίνοντας. Η εφαρμογή της εν λόγω μεθόδου θα παροτρύνει τα διάφορα μέρη να λάβουν περισσότερα μέτρα πρόληψης και θα μειώσει την ρύπανση. 4. Η πλειονότητα των κρατών μελών διαθέτουν νόμους σχετικά με την ευθύνη για ζημιές που προκαλούνται από δραστηριότητες που είναι επικίνδυνες για το περιβάλλον, αλλά οι εν λόγω νόμοι εφαρμόζονται μόνον σε περίπτωση που θίγεται η υγεία των πολιτών ή η ιδιοκτησία. Είναι αναγκαίο ένα σύστημα περιβαλλοντικής ευθύνης το οποίο να καλύπτει τις ζημιές που προκαλούνται στους φυσικούς πόρους, τουλάχιστον για τους πόρους που ήδη καλύπτονται από την κοινοτική νομοθεσία (οδηγία περί αγρίων πτηνών και οδηγία περί οικοτόπων). Κύριες συνιστώσες ενός κοινοτικού συστήματος περιβαλλοντικής ευθύνης 5. Το σύστημα πρέπει να χαρακτηρίζεται από μη-αναδρομικότητα, δηλαδή πρέπει να εφαρμόζεται μόνο για ζημιές που θα προκληθούν στο μέλλον. Το πεδίο εφαρμογής πρέπει να καθιερωθεί λαμβάνοντας υπόψη: Τα είδη των προς κάλυψη ζημιών: - περιβαλλοντικές ζημιές, ζημιές που προκαλούνται στη βιοποικιλότητα και ζημιές που επιφέρουν ρύπανση τόπων. Η εν λόγω διάκριση φαίνεται ότι είναι αναγκαία διότι η πλειοψηφία των κρατών μελών δεν διαθέτουν διοικητικές ρυθμίσεις που να καλύπτουν τις ζημιές που προκαλούνται στην βιοποικιλότητα, ενώ διαθέτουν νόμους ή προγράμματα που επιτρέπουν τον χειρισμό των περιπτώσεων περιβαλλοντικής ευθύνης για την ρύπανση τόπων - παραδοσιακές ζημιές, δηλαδή σωματικές και υλικές ζημιές που προκαλούνται από επικίνδυνη δραστηριότητα Τις δραστηριότητες που αποτελούν την αιτία των εν λόγω ζημιών. 13

14 Το πεδίο εφαρμογής πρέπει να είναι περιορισμένο, σε σχέση με την ισχύουσα κοινοτική νομοθεσία (περί αγρίων πτηνών, περί οικοτόπων). H ρύπανση των τόπων καθώς και οι παραδοσιακές ζημιές δεν θα καλυφθούν παρά μόνον εάν προκαλούνται από επικίνδυνες δραστηριότητες ή δυνητικά επικίνδυνες δραστηριότητες που ρυθμίζονται σε κοινοτικό επίπεδο. Όσον αφορά τις ζημιές που προκαλούνται στη βιοποικιλότητα, δεν θα καλυφθούν παρά μόνον εφόσον καλύπτονται στο πλαίσιο του Natura Όσο για την φύση της ευθύνης, αυτό είναι ένα λεπτό θέμα. Υπάρχουν δύο πιθανότητες, ευθύνη με ή χωρίς αιτία, καθεμία με τα πλεονεκτήματά της. Φαίνεται σωστό να επιλεγεί η ευθύνη χωρίς αναγνώριση λάθους για τις ζημιές που προέρχονται από δραστηριότητες που θεωρούνται επικίνδυνες, ενώ η ευθύνη με αναγνώριση λάθους μπορεί να εφαρμοστεί σε περίπτωση προσβολής της βιοποικιλότητας από μη επικίνδυνη δραστηριότητα. Το μέρος που φέρει την ευθύνη, στο πλαίσιο ενός συστήματος περιβαλλοντικής ευθύνης, θα πρέπει να είναι το πρόσωπο που ασκεί την δραστηριότητα. Οι ζημιές που προκαλούνται στην βιοποικιλότητα δεν καλύπτονται γενικά από τις ρυθμίσεις των κρατών μελών και θα μπορούσε επομένως να γίνει αρχή με την κάλυψη των ζωνών του δικτύου Natura 2000, εφαρμόζοντας ένα ελάχιστο επίπεδο. Τα κριτήρια που πρέπει να εφαρμοστούν εν προκειμένω πρέπει να στηρίζονται στην ερμηνεία της οδηγίας περί οικοτόπων. Η αξιολόγηση των ζημιών που προκαλούνται στην βιοποικιλότητα είναι μια δύσκολη άσκηση, η οποία πρέπει να πραγματοποιείται λαμβάνοντας υπόψη το κόστος επανόρθωσης ή το κόστος λύσεων υποκατάστασης, εφόσον δεν είναι δυνατή η επανόρθωση. Ο ρυπαίνων πρέπει να υποχρεούται να καταβάλει αποζημιώσεις ή αντισταθμιστική εισφορά για την απορρύπανση ή την αποκατάσταση. Σε περίπτωση που ο ρυπαίνων δεν είναι σε θέση να επανορθώσει τις ζημιές στο σύνολό τους για τεχνικούς ή οικονομικούς λόγους, το ποσό που αντιστοιχεί στην αξία των μη αποκατεστημένων ζημιών πρέπει να καταβληθεί για παρεμφερή έργα. Η δυνατότητα διασφάλισης είναι επίσης σημαντική, εάν θέλουμε να είμαστε βέβαιοι ότι οι στόχοι του συστήματος περιβαλλοντικής ευθύνης θα επιτευχθούν. Αυτή τη στιγμή, η κάλυψη των κινδύνων που συνδέονται με τις περιβαλλοντικές ζημιές έχει πολύ λίγο αναπτυχθεί, επετεύχθη όμως πρόοδος σε ορισμένους κλάδους των χρηματοοικονομικών αγορών με εξειδίκευση στον εν λόγω τομέα. Πρέπει να βελτιωθεί η πρόσβαση στη δικαιοσύνη σε περιπτώσεις πρόκλησης ζημιών στο περιβάλλον. Το κοινοτικό σύστημα περιβαλλοντικής ευθύνης θα μπορούσε να συμβάλει στην εφαρμογή της σύμβασης του Aarhus, η οποία προβλέπει ειδικές διατάξεις για την πρόσβαση στην δικαιοσύνη. Οι εν λόγω διατάξεις αποτελούν τη βάση των διαφόρων δράσεων που εκτελούνται από ιδιώτες, καθώς και από ενώσεις για την υπεράσπιση του δημοσίου συμφέροντος. Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗΣ 1) ΣΤΟΧΟΣ Πρόταση κατευθυντήριων γραμμών για την εφαρμογή της αρχής της προφύλαξης που επιτρέπει τη διασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας των ανθρώπων, των ζώων ή των φυτών στις περιπτώσεις όπου τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα δεν επιτρέπουν πλήρη αξιολόγηση του κινδύνου. Να αποφεύγεται η χρήση της αρχής της προφύλαξης ως πρόφαση για ενέργειες προστατευτισμού. 2) ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Ανακοίνωση της Επιτροπής, της 2ας Φεβρουαρίου 2000, για την προσφυγή στην αρχή της προφύλαξης. 3) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ 1. Η συνθήκη ΕΚ περιέχει μόνο μια ρητή αναφορά στην αρχή της προφύλαξης και συγκεκριμένα στον τίτλο που αφορά την προστασία των καταναλωτών. Ωστόσο στην πράξη το πεδίο εφαρμογής της αρχής της προφύλαξης είναι ευρύτερο και εκτείνεται επίσης στον τομέα της πολιτικής για τους καταναλωτές και την υγεία των ανθρώπων, των ζώων ή των φυτών. 2. Ελλείψει ορισμού για την αρχή της προφύλαξης στη Συνθήκη ή σε άλλα κοινοτικά κείμενα, το Συμβούλιο με το ψήφισμά του, της 13ης Απριλίου 1999, ζήτησε από την Επιτροπή να επεξεργαστεί σαφείς και αποτελεσματικές κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή της αρχής αυτής. Η ανακοίνωση της Επιτροπής απαντά σ' αυτό το αίτημα. 3. Η θέσπιση κοινών κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της προφύλαξης θα έχει επίσης θετικό αντίκτυπο σε διεθνές επίπεδο. Η αρχή έχει αναγνωριστεί σε διάφορες διεθνείς συμβάσεις και η έννοια της προφύλαξης περιέχεται στη συμφωνία για την εφαρμογή μέτρων υγειονομικής και φυτοϋγειονομικής προστασίας (SPS) που έχει συναφθεί στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ). Ένας σαφής ορισμός του τρόπου με τον οποίο η Κοινότητα σκοπεύει να προσφεύγει στην αρχή της προφύλαξης προκειμένου να εγγυηθεί το κατάλληλο επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας μπορεί να συμβάλει στις συζητήσεις που έχουν ήδη ξεκινήσει στους διεθνείς κύκλους. 4. Στην ανακοίνωσή της η Επιτροπή αναλύει αντίστοιχα τους παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν στη χρήση της αρχής της προφύλαξης και στα μέτρα που απορρέουν από την προσφυγή αυτή. Στη συνέχεια προτείνει κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή της αρχής. Οι παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν στην προσφυγή στην αρχή της προφύλαξης 5. Σύμφωνα με την Επιτροπή μπορεί να γίνει επίκληση της αρχής της προφύλαξης όταν τα δυνητικώς επικίνδυνα αποτελέσματα ενός φαινομένου, ενός προϊόντος ή μιας διεργασίας έχουν προσδιοριστεί μέσω επιστημονικής και αντικειμενικής αξιολόγησης αλλά η αξιολόγηση αυτή δεν επιτρέπει να προσδιοριστεί ο κίνδυνος με επαρκή βεβαιότητα. Η 14

15 προσφυγή στην αρχή της προφύλαξης εντάσσεται συνεπώς στο γενικό πλαίσιο της ανάλυσης του κινδύνου (που περιέχει εκτός από την αξιολόγηση του κινδύνου, τη διαχείριση του κινδύνου και την κοινοποίηση του κινδύνου), και ειδικότερα στο πλαίσιο της διαχείρισης του κινδύνου που αντιστοιχεί στη λήψη αποφάσεων. 6. Η Επιτροπή υπογραμμίζει ότι δεν μπορεί να γίνει προσφυγή στην αρχή της προφύλαξης παρά μόνο στην υποθετική περίπτωση ενός δυνητικού κινδύνου και ότι σε καμία περίπτωση δεν μπορεί αυτό να δικαιολογήσει την αυθαίρετη λήψη αποφάσεων. Η προσφυγή στην αρχή της προφύλαξης δεν δικαιολογείται παρά μόνο εφόσον πληρούνται οι τρεις προηγούμενες προϋποθέσεις - ο εντοπισμός δυνητικά αρνητικών αποτελεσμάτων, η αξιολόγηση των διαθέσιμων επιστημονικών δεδομένων και η έκταση της επιστημονικής αβεβαιότητας. Τα μέτρα που απορρέουν από την προσφυγή στην αρχή της προφύλαξης 7. Σε ό,τι αφορά τα μέτρα που απορρέουν από την προσφυγή στην αρχή της προφύλαξης, αυτά μπορούν να πάρουν τη μορφή μιας απόφασης για την ανάληψη ή τη μη ανάληψη δράσης. Η απάντηση που θα δοθεί στο ερώτημα εξαρτάται από πολιτική απόφαση και είναι συνάρτηση του επιπέδου του κινδύνου όταν αυτό θεωρείται "μη αποδεκτό" από την κοινωνία που καλείται να υποστεί τον κίνδυνο. 8. Όταν η ανάληψη δράσης χωρίς αναμονή για περισσότερα επιστημονικά στοιχεία φαίνεται να είναι η ενδεδειγμένη απάντηση έναντι ενός κινδύνου δυνάμει της εφαρμογής της αρχής της προφύλαξης, πρέπει να προσδιοριστεί και η μορφή που θα έχει αυτή η δράση. Εκτός από τη θέσπιση νομικών πράξεων που υπόκεινται σε δικαιοδοτικό έλεγχο, οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν μεταξύ διαφόρων ενεργειών (χρηματοδότηση ενός ερευνητικού προγράμματος, ενημέρωση του κοινού για τα αρνητικά αποτελέσματα ενός προϊόντος ή μιας διεργασίας.). Σε καμία περίπτωση η επιλογή ενός μέτρου δεν πρέπει να βασίζεται σε αυθαίρετη απόφαση. Οι κατευθυντήριες γραμμές για την προσφυγή στην αρχή της προφύλαξης 9. Τρεις ειδικές αρχές πρέπει να διέπουν την προσφυγή στην αρχή της προφύλαξης: η υλοποίηση της αρχής πρέπει να βασίζεται σε μια όσο το δυνατόν πληρέστερη επιστημονική αξιολόγηση. Η αξιολόγηση αυτή πρέπει, στο μέτρο του δυνατού, να προσδιορίζει σε κάθε στάδιο το βαθμό επιστημονικής αβεβαιότητας κάθε απόφασης για ανάληψη ή μη ανάληψη δράσης δυνάμει της αρχής της προφύλαξης πρέπει προηγείται η αξιολόγηση του κινδύνου και των δυνητικών συνεπειών της απουσίας δράσης από τη στιγμή που τα αποτελέσματα της επιστημονικής αξιολόγησης και/ή της αξιολόγησης του κινδύνου είναι διαθέσιμα, όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στη μελέτη διαφόρων υπό εξέταση ενεργειών με τη μεγαλύτερη δυνατή διαφάνεια. 10. Εκτός από αυτές τις ειδικές αρχές, οι γενικές αρχές μιας καλής διαχείρισης των κινδύνων παραμένουν εφαρμοστέες όταν γίνεται προσφυγή στην αρχή της προφύλαξης. Πρόκειται για τις εξής πέντε αρχές: τα μέτρα να είναι ανάλογα με το επίπεδο της επιδιωκόμενης προστασίας να μην επιφέρει διακρίσεις η εφαρμογή τους να είναι συνεπή με τα μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί σε παρόμοιες καταστάσεις ή που χρησιμοποιούν παρόμοιες προσεγγίσεις να εξετάζονται τα πλεονεκτήματα και οι επιβαρύνσεις που απορρέουν από τις ενέργειες που έχουν αναληφθεί ή την απουσία ενεργειών να μπορούν να αναθεωρούνται υπό το φως της επιστημονικής εξέλιξης. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΤΩΝ Μ.Κ.Ο. (Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων) ΠΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 1) ΣΤΟΧΟΣ Εκπόνηση κοινοτικού προγράμματος για την προαγωγή της δραστηριότητας ευρωπαϊκών μη κυβερνητικών οργανώσεων, που έχουν ως πρωταρχικό μέλημα την προστασία του περιβάλλοντος και που συμβάλλουν στην ανάπτυξη και εφαρμογή της ευρωπαϊκής πολιτικής και νομοθεσίας στον τομέα του περιβάλλοντος. 2) ΠΡΑΞΗ Απόφαση αριθ. 466/2002/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 1ης Μαρτίου 2002 σχετικά με τη θέσπιση ενός κοινοτικού προγράμματος δράσης για την προαγωγή μη κυβερνητικών οργανώσεων που αναπτύσσουν δραστηριότητα κυρίως στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος (Επίσημη Εφημερίδα L 75, ) 3) ΣΥΝΟΨΗ 15

16 Στην έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της απόφασης 97/872 υπογραμμίζεται ότι για την ανανέωση του προγράμματος θεωρείται δεδομένη η τεράστια υποστήριξη τόσο εκ μέρους της Επιτροπής όσο και εκ μέρους των ΜΚΟ. Επισημαίνεται όμως επίσης ότι υπάρχουν ορισμένες αδυναμίες που πρέπει να διορθωθούν και οι οποίες αφορούν: τη γεωγραφική επέκταση του προγράμματος στις υποψήφιες χώρες και στα Βαλκάνια την ορθότερη κατανομή των πόρων μεταξύ περιφερειών καθώς και μεταξύ μικρών και μεγάλων ΜΚΟ το βάρος των ελεγκτικών διατυπώσεων σε κάθε στάδιο του προγράμματος τις καθυστερήσεις των πληρωμών προς τις ΜΚΟ και άλλα προβλήματα συναφή με την οικονομική διαχείριση του προγράμματος τη χρησιμοποίηση κριτηρίων επιλογής που δεν είναι επαρκώς αντικειμενικά το γεγονός ότι δικαιούχοι ΜΚΟ είναι σχεδόν πάντοτε οι ίδιες την απουσία ενός σαφώς προσδιορισμένου συστήματος ελέγχων κατά πόσον προσφέρεται η συστηματική συμμετοχή των ΜΚΟ για τη χάραξη και υλοποίηση της ευρωπαϊκής πολιτικής περιβάλλοντος. Το νέο πρόγραμμα 3. Στόχος του νέου προγράμματος που θεσπίζεται με την υπόψη απόφαση είναι να προαχθεί η δραστηριότητα ΜΚΟ που έχουν ως πρωταρχικό μέλημα την προστασία του περιβάλλοντος και που συμβάλλουν στην ανάπτυξη και εφαρμογή της ευρωπαϊκής πολιτικής και νομοθεσίας στον τομέα του περιβάλλοντος σε όλες τις περιφέρειες της Ευρώπης. Το πρόγραμμα προάγει τη συστηματική συμμετοχή των ΜΚΟ στη διαδικασία εκπόνησης της περιβαλλοντικής πολιτικής της Κοινότητας καθώς και την ενδυνάμωση μικρών φορέων που δραστηριοποιούνται σε τοπική ή περιφερειακή κλίμακα για την εφαρμογή του περιβαλλοντικού κεκτημένου. 4. Το πρόγραμμα θα καλύπτει ΜΚΟ: που είναι ανεξάρτητες, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και έχουν ως πρωταρχικό μέλημα την προστασία του περιβάλλοντος που δραστηριοποιούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και καλύπτουν τρεις τουλάχιστον ευρωπαϊκές χώρες (ή δύο υπό προϋποθέσεις) που είναι εγκατεστημένες σε ένα από τα κράτη μέλη, σε μία από τις υποψήφιες χώρες ή σε βαλκανική χώρα των οποίων οι δραστηριότητες ανταποκρίνονται στις αρχές του έκτου προγράμματος δράσης για το περιβάλλον που έχουν συσταθεί νομικώς από διετίας τουλάχιστον και των οποίων οι λογαριασμοί έχουν θεωρηθεί. 5. Η βοήθεια που θα χορηγείται στο πλαίσιο του υπόψη προγράμματος θα επικεντρώνεται στις προτεραιότητες του έκτου προγράμματος δράσης για το περιβάλλον, την περιβαλλοντική εκπαίδευση και την εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας για το περιβάλλον. 6. Το αργότερο μέχρι 30 Σεπτεμβρίου εκάστου έτους θα δημοσιεύεται πρόσκληση υποβολής προτάσεων με αντικείμενο την επιλογή των δικαιούχων στους οποίους θα δοθούν οι προβλεπόμενες επιχορηγήσεις. Οι δικαιούχοι ΜΚΟ θα επιλέγονται κάθε χρόνο το αργότερο μέχρι 31 Δεκεμβρίου και θα δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. 7. Οι επιχορηγήσεις προς ΜΚΟ των κρατών μελών δεν θα υπερβαίνουν 70% του μέσου όρου των ετήσιων επιλέξιμων δαπανών της οργάνωσης κατά τη διετία που διέρρευσε. Όσο για ΜΚΟ από τις υποψήφιες χώρες και τα Βαλκάνια, το όριο θα καθοριστεί σε ύψος 80%. Σε καμία περίπτωση οι επιχορηγήσεις δεν θα υπερβαίνουν ποσοστό 80% των επιλέξιμων δαπανών της οργάνωσης για το τρέχον έτος και θα καθορίζονται σε ετήσια βάση. Στο παράρτημα της απόφασης εμφαίνονται τα τέσσερα στάδια της διαδικασίας επιλογής και χορήγησης των πόρων. 8. Δημιουργούνται μηχανισμοί ελέγχου και αξιολόγησης των αποτελεσμάτων των δικαιούχων ΜΚΟ. Σε περίπτωση μη επίτευξης των προβλεπόμενων αποτελεσμάτων, η οργάνωση μπορεί να χάσει την επιχορήγηση. Για περιπτώσεις παράτυπων μεθοδεύσεων και απάτης, προβλέπονται διάφορες κυρώσεις (ακύρωση της επιχορήγησης, καταβολή προστίμου, αποκλεισμός από άλλες κοινοτικές χρηματοδοτήσεις ή από τη συμμετοχή σε μηχανισμούς διαλόγου). 9. Το πρόγραμμα καλύπτει το χρονικό διάστημα από 1ης Ιανουαρίου 2002 έως 31 Δεκεμβρίου 2006 και ο προϋπολογισμός του ανέρχεται σε 32 εκατομμύρια ευρώ. 10. Στις 30 Απριλίου εκάστου έτους, η Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη έκθεση σχετικά με τις επιχορηγήσεις που δόθηκαν και τα αποτελέσματα αυτών. Το αργότερο μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2004, η Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έκθεση σχετικά με την υλοποίηση των στόχων του προγράμματος στη διάρκεια της πρώτης τριετίας και προτείνει ενδεχομένως τροποποιήσεις. 16

17 4.ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ 1) ΣΤΟΧΟΣ Εξασφάλιση ελεύθερης πρόσβασης στην πληροφορία σε θέματα περιβάλλοντος, πληροφορία την οποία κατέχουν οι δημόσιες αρχές, καθώς και διάδοση της πληροφορίας και καθορισμός των προϋποθέσεων με τις οποίες η πληροφορία αυτή μπορεί να τύχει ανοικτής πρόσβασης. 2) ΠΡΑΞΗ Οδηγία 90/313/ΕΚ του Συμβουλίου, της 7 Ιουνίου 1990, σχετικά με την ελεύθερη πληροφόρηση σε θέματα περιβάλλοντος [Επίσημη Εφημερίδα L 158 της ]. 3) ΣΥΝΟΨΗ 1. Η πρόσβαση στην πληροφορία σε θέματα περιβάλλοντος που κατέχουν οι δημόσιες αρχές αποτελεί πρωταρχική προϋπόθεση για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή και τον έλεγχο του κοινοτικού περιβαλλοντικού δικαίου. 2. Η ύπαρξη διαφορών στις νομοθεσίες των κρατών μελών, σχετικά με την πρόσβαση στην πληροφορία σε θέματα περιβάλλοντος που κατέχουν οι δημόσιες αρχές, δημιουργεί στους κόλπους της Κοινότητας ανισότητα πρόσβασης στην πληροφορία, καθώς και στους όρους ανταγωνισμού. 3. Ως πληροφορία σχετική με το περιβάλλον θεωρείται: κάθε διαθέσιμη πληροφορία γραπτής, οπτικής και ακουστικής μορφής ή μηχανογραφικής μορφής, για την κατάσταση των υδάτων, της ατμόσφαιρας, του εδάφους, της πανίδας, της χλωρίδας, του εδάφους και των φυσικών τόπων, καθώς και για τις δράσεις ή τα μέτρα που τα επηρεάζουν ή μπορούν να τα επηρεάσουν καθώς και για τις δράσεις ή τα μέτρα που αποσκοπούν στην προστασία τους (συμπεριλαμβανομένων και των διοικητικών μέτρων και των προγραμμάτων διαχείρισης του περιβάλλοντος). 5. Οι δημόσιες αρχές θέτουν στη διάθεση κάθε φυσικού ή νομικού προσώπου που το ζητεί, πληροφορίες σχετικά με το περιβάλλον, χωρίς το πρόσωπο αυτό να είναι υποχρεωμένο να αποδείξει ότι έχει σχετικά κάποιο συμφέρον. Τα κράτη μέλη καθορίζουν τις διατυπώσεις σύμφωνα με τις οποίες η περιβαλλοντική πληροφορία γίνεται και στην πράξη προσιτή. 6. Ικανοποίηση αιτήματος παροχής πληροφοριών δίδεται το συντομότερο δυνατόν και το αργότερο μέσα σε δύο μήνες. 7. Τα κράτη μέλη μπορούν να θέσουν ως όρο για την κοινοποίηση πληροφοριών την πληρωμή κάποιου τέλους το οποίο δεν θα υπερβαίνει ένα λογικό ύψος. 8. Αρνητική απάντηση σε αίτημα παροχής πληροφοριών μπορεί να δοθεί από τα κράτη μέλη, όταν η πληροφορία έχει σχέση με: την εμπιστευτικότητα των διαβουλεύσεων των δημοσίων αρχών, τις διεθνείς σχέσεις ή το απόρρητο εθνικής άμυνας τη δημόσια ασφάλεια τις υποθέσεις που ευρίσκονται ή ευρέθησαν ενώπιον της δικαιοσύνης ή που αποτελούν ή απετέλεσαν αντικείμενο δικαστικής έρευνας (περιλαμβανομένης και της πειθαρχικής έρευνας) ή που απετέλεσαν αντικείμενο προκαταρκτικής ανάκρισης το εμπορικό ή βιομηχανικό απόρρητο, συμπεριλαμβανομένης και της πνευματικής ιδιοκτησίας την εμπιστευτικότητα των προσωπικών δεδομένων και/ή των προσωπικών φακέλων στοιχεία που παρεσχέθησαν από τρίτους χωρίς να υπάρχει νομική δέσμευση γι' αυτό στοιχεία των οποίων η κοινοποίηση θα είχε μάλλον ως αντικείμενο την υποβάθμιση του περιβάλλοντος στο οποίο αναφέρονται. 9. Από την οδηγία προβλέπεται ένσταση δικαστικής ή διοικητικής φύσεως έναντι αρνητικής απόφασης, σύμφωνα με την εθνική έννομη τάξη στο θέμα. 10. Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα ώστε να προσφέρονται στο κοινό γενικές πληροφορίες για την κατάσταση του περιβάλλοντος, με την περιοδική δημοσίευση εμπεριστατωμένων σχετικά εκθέσεων. 17

18 Πρόσβαση στην πληροφορία,συμμετοχή του κοινού και πρόσβαση στη δικαιοσύνη στον τομέα του περιβάλλοντος 1) ΣΚΟΠΟΣ Να ευαισθητοποιηθεί το κοινό στα περιβαλλοντικά προβλήματα βελτιώνοντας την πρόσβαση στην πληροφορία καθώς και τη συμμετοχή του στις διαδικασίες λήψεως αποφάσεων. 2) ΠΡΟΤΑΣΗ Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου σχετικά με την υπογραφή από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα της Σύμβασης ΕΟΚ/ ΗΕ για την πρόσβαση στην πληροφορία, τη συμμετοχή του κοινού και την πρόσβασή του στη δικαιοσύνη στον τομέα του περιβάλλοντος (Σύμβαση Aarhus). 3) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Η διεύρυνση της κοινοτικής νομοθεσίας για το περιβάλλον και η ενισχυμένη αποτελεσματικότητά της αλλά και η επιμερισμένη ευθύνη των διαφόρων ενδιαφερομένων παραγόντων οδηγούν στην πλατύτερη ευαισθητοποίηση του κοινού στα περιβαλλοντικά προβλήματα. 2. Κατά την υπουργική διάσκεψη της Σόφιας του 1995 'Περιβάλλον για την Ευρώπη', οι μετέχοντες στη διάσκεψη υπογράμμισαν την ανάγκη να εμπλακεί περισσότερο το κοινό στην περιβαλλοντική πολιτική, υιοθέτησαν δε στη συνέχεια τις κατευθύνσεις για την πρόσβαση στην περιβαλλοντική πληροφορία καθώς και τη συμμετοχή του κοινού στις διαδικασίες λήψεως αποφάσεων, σύμφωνα με την αρχή αριθ. 10 της διακήρυξης του Ρίο για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη. 3. Συνεπεία των δεσμεύσεων της Σόφιας, ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις στα πλαίσια της οικονομικής επιτροπής για την Ευρώπη των ηνωμένων Εθνών, με σκοπό οι εν λόγω κατευθύνσεις να μετατραπούν σε ένα διεθνές όργανο δεσμευτικό από νομική άποψη. Οι διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν τον Ιούνιο 1996 και περατώθηκαν τον Μάρτιο Οι μη κυβερνητικοί οργανισμοί, των οποίων ο ρόλος αναγνωρίστηκε στη Σόφια, συνεργάστηκαν κατά τη διάσκεψη ως παρατηρητές. 4. Η Διάσκεψη έχει ως στόχο την προστασία του δικαιώματος κάθε ατόμου να ζει σε ένα περιβάλλον κατάλληλο για την υγεία του και τη σωστή διαβίωσή του, σήμερα και στο μέλλον. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, η Σύμβαση προτείνει παρεμβάσεις σε τρεις τομείς : Να διευκολυνθεί η πρόσβαση του κοινού στην πληροφορία που βρίσκεται στα χέρια των αρχών Να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων που επηρεάζουν το περιβάλλον. Να διευρυνθούν οι όροι πρόσβασης στη δικαιοσύνη. 5. Τα κοινοτικά όργανα ορίζονται ως δημόσια αρχή, κατά την έννοια της Σύμβασης, όπως ακριβώς και οι εθνικές ή τοπικές αρχές. 6. Τα συμβαλλόμενα μέρη της Σύμβασης αναλαμβάνουν τη δέσμευση να εφαρμόζουν τις ληφθείσες αποφάσεις και επομένως να : Λαμβάνουν τα απαιτούμενα νομοθετικά, κανονιστικά και άλλα μέτρα. Επιτρέπουν τους υπαλλήλους και τις δημόσιες αρχές να συνδράμουν τους πολίτες. Ενθαρρύνουν την οικολογική παιδεία του κοινού και το ευαισθητοποιούν στα περιβαλλοντικά προβλήματα. Αναγνωρίζουν και ενισχύουν τις ενώσεις, τις ομάδες και τις οργανώσεις που εργάζονται για την προστασία του περιβάλλοντος. 7. Η Σύμβαση προβλέπει συγκεκριμένα δικαιώματα και υποχρεώσεις σχετικά με την πρόσβαση στην πληροφορία, ιδίως προκειμένου για τις προθεσμίες διαβίβασης και τα αίτια που επικαλούνται οι δημόσιες αρχές όταν αρνούνται να γνωστοποιήσουν πληροφορίες ορισμένου τύπου. 8. Η άρνηση δικαιολογείται σε τρεις περιπτώσεις : Αν η ζητούμενη πληροφορία δεν είναι στα χέρια της δημόσιας αρχής. Αν το αίτημα είναι προδήλως καταχρηστικό ή διατυπωμένο με πολύ γενικό τρόπο. Αν το αίτημα αφορά έγγραφα που ευρίσκονται σε στάδιο εκπόνησης. Η απόρριψη ενός αιτήματος προβλέπεται ακόμη και για λόγους εμπιστευτικότητας των συζητήσεων των δημοσίων αρχών, απορρήτων εθνικής άμυνας, δημόσιας ασφάλειας, εύρυθμης λειτουργίας της δικαιοσύνης ή προστασίας του εμπορικού ή βιομηχανικού απορρήτου, των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή του εμπιστευτικού χαρακτήρα των δεδομένων. Αίτια 18

19 απόρριψης που πρέπει να ερμηνεύονται στενά, λαμβάνοντας υπόψη το κοινό συμφέρον που υπηρετείται από τη κοινοποίηση κάποιας πληροφορίας. 9. Η απόρριψη πρέπει να αιτιολογείται και να αναφέρονται στον αιτούντα τα μέσα προσφυγής κατά της εν λόγω απόφασης. Τα αίτια της απόρριψης πρέπει να ερμηνεύονται στενά. 10. Οι δημόσιες αρχές γνωστοποιούν τις πληροφορίες που κατέχουν και τις παρουσιάζουν σε πίνακες, καταλόγους και αρχεία που θέτουν στη διάθεση του κοινού. Επιβάλλεται να ενθαρρυνθεί η χρήση ηλεκτρονικών βάσεων δεδομένων με εκθέσεις για την κατάσταση του περιβάλλοντος, για τη νομοθεσία, για τα εθνικά προγράμματα και τις πολιτικές και τις διεθνείς συμβάσεις. 11. Το δεύτερο μέρος της Σύμβασης αφορά τη συμμετοχή του κοινού στις διαδικασίες λήψεως αποφάσεων. Η εν λόγω συμμετοχή είναι επιβεβλημένη κατά τη διαδικασία έγκρισης ορισμένων ειδικών δράσεων που απαριθμούνται στη Σύμβαση (κυρίως σε δραστηριότητες βιομηχανικής φύσεως). Τα αποτελέσματα της συμμετοχής αυτής λαμβάνονται υπόψη κατά τη λήψη των τελικών αποφάσεων. 12. Το κοινό ενημερώνεται ήδη από την έναρξη της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων για τα εξής στοιχεία : Το αντικείμενο της ληφθησομένης απόφασης Τον χαρακτήρα της Την υπεύθυνη αρχή Την προβλεπόμενη διαδικασία. Οι προθεσμίες της διαδικασίας πρέπει να είναι εύλογες και να επιτρέπουν την ουσιαστική συμμετοχή του κοινού. 13. Εκπονήθηκε μια απλή διαδικασία για την εκπόνηση περιβαλλοντικών σχεδίων, προγραμμάτων και πολιτικών. 14. Η Σύμβαση καλεί επίσης τα Συμβαλλόμενα μέρη να διευκολύνουν τη συμμετοχή του κοινού στην εκπόνηση κανονισμών εφαρμογής ή δεσμευτικών νομικών μέσων γενικότερης εφαρμογής, που μπορούν ενδεχομένως να έχουν σημαντικές συνέπειες για το περιβάλλον. 15. Σε θέματα πρόσβασης στη δικαιοσύνη, το κοινό έχει δυνατότητα προσφυγής με τις ενδεδειγμένες συνθήκες, στα πλαίσια της εθνικής νομοθεσίας, αν εκτιμά ότι θίγονται τα δικαιώματά του αναφορικά με την πρόσβασή του στην πληροφορία (αγνόηση αιτήματος προς ενημέρωση, καταχρηστική απόρριψη ή ανεπαρκώς ληφθέν υπόψη αίτημα). 16. Πρόσβαση στη δικαιοσύνη εξασφαλίζεται επίσης και σε περίπτωση παραβίασης της προβλεπόμενης στη Σύμβαση διαδικασίας συμμετοχής. Επιπλέον, εξασφαλίζεται πρόσβαση στη δικαιοσύνη για τη διευθέτηση διαφορών σχετικών με πράξεις ή παραλείψεις πράξεων εκ μέρους ιδιωτών ή δημοσίων αρχών που παραβιάζουν εθνικές περιβαλλοντικές νομοθετικές διατάξεις. 4) ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΟΔΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Η πρόταση έχει υποβληθεί στο Συμβούλιο για έγκριση. Αργότερα θα εκπονηθεί από την Επιτροπή πρόταση για την επικύρωση της Σύμβασης εκ μέρους της Κοινότητας. 5) ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ Πρόταση της Επιτροπής COM(98)344 τελικό. Μη δημοσιευθείσα στην Επίσημη Εφημερίδα. Α.Θέσπιση και Έλεγχος εφαρμογής του Κοινοτικού Δικαίου για το Περιβάλλον ( ) 1) ΣΤΟΧΟΣ Παρουσίαση της τρέχουσας κατάστασης σε θέματα θέσπισης του κοινοτικού δικαίου για το περιβάλλον. Αυξημένη ευαισθητοποίηση για κοινοτικό δίκαιο του περιβάλλοντος στα κράτη μέλη και βελτιωμένη διαφάνεια εφαρμογής του. 2)ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, της 27 Απριλίου 1999 : πρώτη ετήσια μελέτη για τη θέσπιση και έλεγχο εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου για το περιβάλλον (Οκτώβριος Δεκέμβριος 1997). 3) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Μετά από τη συνάντηση κορυφής του Δουβλίνου τον Ιούνιο 1990, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθύμιζε ότι η αποτελεσματικότητα του κοινοτικού περιβαλλοντικού δικαίου προϋποθέτει την εφαρμογή των κανόνων που θέσπισαν τα κράτη μέλη και τον έλεγχο εφαρμογής των κανόνων αυτών. 2.Τον Μάιο 1996, η Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο οργάνωσαν από κοινού μια ανοιχτή συζήτηση σχετικά με «τις προκλήσεις της προστασίας του περιβάλλοντος: εξασφάλιση εφαρμογής της νομοθεσίας». 19

20 3. Στη συνέχεια, η Επιτροπή παρουσίασε σε μια ανακοίνωση για τη θέσπιση του κοινοτικού δικαίου για το περιβάλλον [COM(96) 500 τελικό] το 1996, στην οποία αυτή αναγνωρίζει την ανάγκη παροχής πλήρων και έγκυρων πληροφοριών για την κατάσταση των κρατών μελών σε θέματα εφαρμογής κοινοτικού δικαίου για το περιβάλλον, καθώς και μια ετήσια περίληψη και μελέτη για την εξέλιξη των διαδικασιών παράβασης που κινήθηκαν κατά κρατών μελών λόγω μη εφαρμογής των κοινοτικών οδηγιών. 4.Επιπλέον, το Κοινοβούλιο στην απόφασή του της 14ης Μαΐου 1997, σχετικά με την ανακοίνωση της Επιτροπής, ζήτησε την εκπόνηση και δημοσίευση ετήσιας έκθεσης για την επιτελεσθείσα πρόοδο στη θέσπιση και εφαρμογή του περιβαλλοντικού δικαίου. 5. Η παρούσα έκθεση έρχεται ως απάντηση στα αιτήματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, και επικεντρώνεται βασικά στις δράσεις παρακολούθησης που εκτελούνται στα πλαίσια της ανακοίνωσης 1996, καθώς και σε άλλες ειδικές οριζόντιες δράσεις, στις πραγματοποιηθείσες εργασίες στα πλαίσια του δικτύου IMPEL για το 1998 και τέλος στα νομοθετικά κείμενα προσαρμογής που θέσπισαν τα κράτη μέλη. 6. Η μελέτη αυτή καλύπτει την περίοδο από Οκτώβριο 1996 έως Δεκέμβριο Οι μεταγενέστερες μελέτες καλύπτουν το ημερολογιακό έτος. Δράσεις παρακολούθησης 7. Η Επιτροπή παρουσιάζει νέους τομείς ειδικών δράσεων που θα συμβάλουν στην εφαρμογή του κοινοτικού περιβαλλοντικού δικαίου. Πρόκειται για επιθεωρήσεις που εκτελούνται στα κράτη μέλη και για την πρόσβαση στη δικαιοσύνη. - Επιθεωρήσεις που εκτελούνται από τα κράτη μέλη. Υπάρχει μεγάλη ανισότητα μεταξύ κρατών μελών σε θέματα περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων. Η Επιτροπή και το Συμβούλιο πρότειναν να εμπιστευθούν την αποστολή αυτή στο IMPEL (δίκτυο δημιουργηθέν το 1992 για την ανταλλαγή πληροφοριών και τεχνογνωσίας, καθώς και για την καλύτερη συμβατότητα των μεθόδων που χρησιμοποιούνται στον περιβαλλοντικό τομέα). Η συμμετοχή στο εν λόγω δίκτυο υπογραμμίζει τη θέληση της Επιτροπής να κινητοποιήσει τους παράγοντες που εμπλέκονται στην εφαρμογή και τον έλεγχο εφαρμογής των κανονισμών, από το ξεκίνημα ήδη των νομοθετικών εργασιών. - Πρόσβαση στη δικαιοσύνη Η Διακήρυξη του Ρίο για το περιβάλλον και την ανάπτυξη που εκδόθηκε το 1992, υπογραμμίζει τη σημασία της πρόσβασης στις πληροφορίες και στη δικαιοσύνη στον τομέα του περιβάλλοντος. Στη Διακήρυξη δηλώνεται εξάλλου ότι τα κράτη μέλη πρέπει να ενθαρρύνουν την ευαισθητοποίηση του κοινού παρέχοντας σε αυτό όσο γίνεται μεγαλύτερη πληροφόρηση και να εξασφαλίζουν επιπλέον ουσιαστική πρόσβαση στη δικαιοσύνη. Η ιδέα αυτή υιοθετήθηκε επίσης και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Η Επιτροπή αποφάσισε την πραγματοποίηση δύο μελετών αναφορικά με τους εξωδικαστικούς μηχανισμούς για την επίλυση των διαφορών και με την πρόσβαση στη δικαιοσύνη, σε συνεργασία με το IMPEL. - Βελτιωμένη γνώση του κοινοτικού περιβαλλοντικού δικαίου Η Επιτροπή επιθυμεί επίσης να βελτιωθεί η γνώση του κοινοτικού δικαίου για το περιβάλλον, με τις πρωτοβουλίες της υπέρ των δικαστών, των νομικών και των υπαλλήλων των κρατών μελών (οργάνωση ενημερωτικών συναντήσεων, πιλοτικό σχέδιο διδασκαλίας). - Εθνικές ποινές Στην ανακοίνωση της Επιτροπής του 1996 υπογραμμίζονταν η σημασία των αποτρεπτικών ποινών σε περιπτώσεις παραβίασης των απαιτήσεων της οδηγίας. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη την έννοια αυτή, συγκεκριμένα στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 338/97 του Συμβουλίου, της 9 Δεκεμβρίου 1996 σχετικά με την προστασία των ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας θέτοντας υπό έλεγχο τη διακίνησή τους στην αγορά. Πράγματι, προβλέπονταν ένα σύστημα ενημέρωσης των κρατών μελών για να εξασφαλίζεται η ενιαία εφαρμογή του κανονισμού. Με την προοπτική αυτή, η Επιτροπή καλεί το IMPEL να εξετάσει το πρόβλημα των ποινών, διοικητικής, αστικής ή ποινικής φύσεως, κατά τη διάρκεια του έτους 1999, και να προσδιορίσει τις κατευθυντήριες γραμμές. IMPEL 13. Η περιβαλλοντική νομοθεσία έχει σημαντικά αυξηθεί σε όγκο, και έτσι τα κράτη μέλη προβληματίστηκαν σχετικά με τη συγκρισιμότητα των κανόνων που διέπουν τον έλεγχο εφαρμογής της νομοθεσίας. Με πρωτοβουλία της Ολλανδίας, συγκροτήθηκε το 1992 το "Δίκτυο του Chester" κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Ηνωμένου Βασιλείου. Το Δίκτυο επιφορτίσθηκε με τη θέσπιση και τον έλεγχο εφαρμογής του περιβαλλοντικού δικαίου. 14. Το πέμπτο πρόγραμμα δράσης της Κοινότητας ζητούσε τη δημιουργία ενός παρομοίου οργανισμού, πράγμα που κατέληξε στη σύσταση του δικτύου IMPEL. 15. Το "Δίκτυο για τη θέσπιση και τον έλεγχο εφαρμογής του περιβαλλοντικού δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης", αποκαλούμενο IMPEL, εμφανίζεται έτσι ως το αναγκαίο άτυπο όργανο για την ικανοποιητικότερη εφαρμογή, την επιθεώρηση, τον έλεγχο εφαρμογής της νομοθεσίας, με: Την ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών σε διάφορα διοικητικά επίπεδα Την επιμόρφωση και εμπεριστατωμένη συζήτηση σε περιβαλλοντικά ζητήματα. 20