Μάθηµα 4. Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας

Transcript

1 Μάθηµα 4 63

2 Κανόνες ανεισµού ανεισµός Ευέλικτος, παραµετρικός τρόπος προσδιορισµού από την βιβλιοθήκη της πολιτικής δανεισµού κατά: βιβλιοθήκη ή παράρτηµα βιβλιοθήκης, συλλογή, κατηγορία υλικού, τύπο χρηστών Τήρηση ηµερολογίου, το οποίο θα περιλαµβάνει τις αργίες καθώς και τις ηµέρες και ώρες λειτουργίας υνατότητα παραµετρικού προσδιορισµού των ποικίλων "καταστάσεων" υπό τις οποίες είναι δυνατό να βρεθεί οποιαδήποτε στιγµή, το κάθε διαθέσιµο αντίτυπο στις συλλογές της βιβλιοθήκης ιαχείριση αρχείου χρηστών µε ευέλικτη δοµή της σχετικής εγγραφής (ως προς τις καταγραφόµενες πληροφορίες) και µε ανάλυση των στοιχείων που χαρακτηρίζουν τη δανειστική δυνατότητα και συµπεριφορά του. 64

3 ιαδικασία ανεισµού Αναγνώριση της ταυτότητας του αντιτύπου και του δανειζοµένου µε ανάγνωση bar-code υνατότητα διαχείρισης πολλαπλών φυσικών θέσεων: σε επίπεδο συγκεκριµένης βιβλιοθήκης, συλλογής αλλά και σε διαφορετικές γεωγραφικές θέσεις, όπου δηµιουργούνται περιφερειακές βιβλιοθήκες ή διατηρούνται τοπικές συλλογές Αναγνώριση διαφορετικών κατηγοριών χρηστών της βιβλιοθήκης µε διαφορετική πολιτική δανεισµού για κάθε κατηγορία, και τύπων υλικού µε διαφορετικές παραµέτρους κυκλοφορίας και διάθεσης Προσωρινή αναστολή ή αφαίρεση του δικαιώµατος δανεισµού, όταν συντρέχει λόγος Ενηµέρωση των αρχείων αντιτύπων και δανειζοµένων σε πραγµατικό χρόνο (όταν διενεργείται ο δανεισµός). 65

4 Επιστροφή ανεισθέντων Αναγνώριση του εντύπου (ανάγνωση bar code ή πληκτρολόγησή του). Αν δεν υπάρχει bar code, πρέπει να παρέχεται ευχέρεια αναγνώρισης µε κάποιο άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο ταύτισης (π.χ. ISBN). Αν η επιστροφή έγινε σύµφωνα µε τους κανόνες, γίνεται αυτόµατη ενηµέρωση όλων των σχετικών εγγραφών. Αν υπάρχει παράβαση του κανονισµού δανεισµού επιβάλλονται οι αντίστοιχες κυρώσεις και ενηµερώνονται αυτόµατα τα κατάλληλα αρχεία και οι αντίστοιχες εγγραφές. Αν επιστραφεί υλικό που έχει χαρακτηρισθεί "απωλεσθέν" ενηµερώνεται κατάλληλα ο χειριστής, ώστε να προβεί στις κατάλληλες ενέργειες. 66

5 Ανανεώσεις - Κρατήσεις υνατότητα καθορισµού διαφορετικών περιόδων ανανέωσης ανάλογα µε την κατηγορία του δανειζοµένου και του υλικού, καθώς και δυνατότητα καθορισµού µη ανανεώσιµων κατηγοριών. Απαγόρευση ανανέωσης της περιόδου δανεισµού, όταν για το συγκεκριµένο αντίτυπο υπάρχει κράτηση άλλου χρήστη, και του πρωταρχικού δανεισµού, όταν υπάρχει κράτηση άλλου χρήστη µε µεγαλύτερη προτεραιότητα. Προτεραιότητα κατά τις κρατήσεις και αν δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος, η κράτηση πρέπει να αφορά το πρώτο αντίτυπο που θα επιστραφεί στην βιβλιοθήκη και όχι κάποιο συγκεκριµένο αντίτυπο. Επιθυµητή η εµφάνιση των κρατήσεων που ισχύουν για ένα έντυπο στις οθόνες του δηµοσίου καταλόγου (OPAC). 67

6 Εκτυπώσεις - Στατιστικές υνατότητα παραγωγής εκτυπώσεων µε την µορφή, το περιεχόµενο και τη διάταξη που θα προσδιορίζει κάθε φορά η βιβλιοθήκη. Παραγωγή και εµφάνιση στατιστικών στοιχείων, στην οθόνη και στον εκτυπωτή, που θα καλύπτουν όλες τις δραστηριότητες που αφορούν την κυκλοφορία του υλικού. ιαθεσιµότητα επεξεργαστή σε γραφικό περιβάλλον (GUI -Graphic- User Interface ) για τη σύνθεση και παραγωγή των ποικίλων στατιστικών εκτυπώσεων και αναφορών που µπορεί να απαιτηθούν από το υποσύστηµα. 68

7 Ορισµοί Χειρισµός υλικού ιαδανεισµός (ILL: InterLibrary Loan) Συστήµατα ιαδανεισµού-υποδείγµατα Λειτουργίας εδοµένα ιαδανεισµού στην Ελλάδα ίκτυο ιαδανεισµού Επιστηµονικών Βιβλιοθηκών (ΕΚΤ) Πηγές ιαδανεισµού Συµπληρωµατικές λειτουργίες και µηχανισµοί (κοινοπραξίες, ηλεκτρονικά περιοδικά) Βιβλιογραφία Ερωτήσεις διπλής κατεύθυνσης

8 ιαδανεισµός (ILL: Inter-Library Loan) Ορισµοί Μηχανισµός ανταλλαγής υλικού ή αντιγράφων µεταξύ Βιβλιοθηκών. Βιβλιοθήκη-προµηθευτής Βιβλιοθήκη-πελάτης Τελικός χρήστης Οργανισµός-Συντονιστής

9 ιαδανεισµός (ILL: InterLibrary Loan) Χειρισµός υλικού Αποστολή (φωτο( φωτο)αντιγράφων υλικού Άρθρα περιοδικών Ανακοινώσεις πρακτικών συνεδρίων ιδακτορικές διατριβές Αποστολή υλικού (απαιτείται επιστροφή) Βιβλία

10 ιαδανεισµός (ILL: InterLibrary Loan) Συστήµατα ιαδανεισµού-υποδείγµατα Λειτουργίας BLDSC (British Library Document Supply Centre) : Ένας προµηθευτής - πολλοί πελάτες OCLC (Online Computer Library Center) : Πολλοί προµηθευτές - πολλοί πελάτες συντονισµός καταλόγων (WorldCat βιβλιοθήκες, δηµοσιεύµατα), χρέωση υπηρεσιών συντονισµού, όχι εκκαθάριση ΕΚΤ: : Πολλοί προµηθευτές - πολλοί πελάτες συντονισµός χωρίς χρέωση, συλλογικός κατάλογος, οικονοµική εκκαθάριση

11 ιαδανεισµός (ILL: InterLibrary Loan) Συστήµατα ιαδανεισµού-υποδείγµατα Λειτουργίας BLDSC: : Ένας προµηθευτής - πολλοί πελάτες ΠΕΛΑΤΕΣ Εκτέλεση Βρετανικές Βιβλιοθήκες Παραγγελία BLDSC

12 ιαδανεισµός (ILL: InterLibrary Loan) Συστήµατα ιαδανεισµού-υποδείγµατα Λειτουργίας OCLC: : Συντονιστής -Πολλοί προµηθευτές - πολλοί πελάτες ΠΕΛΑΤΕΣ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΣ-ΠΕΛΑΤΕΣ - Αναζήτηση Εκτέλεση OCLC εντοπισµός ΠΕΛΑΤΕΣ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΣ-ΠΕΛΑΤΕΣ -

13 ιαδανεισµός (ILL: InterLibrary Loan) ίκτυο ιαδανεισµού Ελληνικών Βιβλιοθηκών (HILLnet:: Hellenic ILL net) Πολλοί προµηθευτές Πολλοί πελάτες, Συλλογικός Κατάλογος Περιοδικών, Συντονισµός λειτουργιών (χωρίς χρέωση), Οικονοµική εκκαθάριση 75

14 Εθνικό ίκτυο Επιστηµονικών Βιβλιοθηκών οµή ικτύου Φάση 3. Τελικοί χρήστες Φάση 2. Βιβλιοθήκες-πελάτες ΕΚΤ ΣΚΠ Φάση 1. Βιβλιοθήκες Προµηθευτές πελάτες Τελικοί χρήστες Τελικοί χρήστες 76

15 Εθνικό ίκτυο Επιστηµονικών Βιβλιοθηκών Λειτουργία ικτύου Ταχυδροµική αποστολ ή FAX Παραγγελία Προπληρωµή Τελικός Χρήστης Ιωάννινα Βιβλιοθήκη - πελάτης αναζήτηση ΕΚΤ Θεσσαλονίκη Πάτρα ΣΚΠ εντοπισµός Σύστηµα ιαδανεισµού Φωτοαντίγραφο Ηράκλειο Λευκωσία ηµόκριτος ΕΚΤ Βιβλιοθήκη Προµηθευτής 77

16 Εθνικό ίκτυο Επιστηµονικών Βιβλιοθηκών Άνοιγµα σε τελικούς χρήστες Ταχυδροµική αποστολ ή fax Τελικός Χρήστης ΣΚΠ ΕΚΤ Σύστηµα Παραγγελιών 78

17 Εθνικό ίκτυο Επιστηµονικών Βιβλιοθηκών Αποµακρυσµένη πρόσβαση σε ψηφιακές βιβλιοθήκες Τελικός Χρήστης Νοητή Βιβλιοθήκη Ψηφιακό υλικό Ψηφιακό υλικό 79

18 ιαδανεισµός (ILL: InterLibrary Loan) εδοµένα ιαδανεισµού στην Ελλάδα ίκτυο ιαδανεισµού Επιστηµονικών Βιβλιοθηκών (ΕΚΤ)

19 Συλλογικός Κατάλογος Περιοδικών Σύντοµο ιστορικό 1983 έναρξη Βάσης δεδοµένων online 1985 Α έντυπη έκδοση 1987 Β έντυπη έκδοση 1989 Γ έντυπη έκδοση 1992 έντυπη έκδοση 1997 Α δοκιµαστική έκδοση CD-ROM 1998 (Μάϊος( Μάϊος) Ε έντυπη έκδοση 1998 (Μάϊος( Μάϊος) Β έκδοση CD-ROM 1999 (Νοέ( Νοέ) έκδοση WEB 81

20 ιαδανεισµός (ILL: InterLibrary Loan) Μέθοδοι εκκαθάρισης Τιµολόγια Προαγορά Κουπόνια, λογαριασµός παρακαταθήκης Συντονισµένη οικονοµική εκκαθάριση Χρεοπίστωση κόστους συναλλαγών

21 ιαδανεισµός (ILL: InterLibrary Loan) Συµπληρωµατικές λειτουργίες και µηχανισµοί (κοινοπραξίες, ηλεκτρονικά περιοδικά) HEAL-Link Link ηλεκτρονικά περιοδικά ( εθνική συλλογή) βάθος χρονικού ορίζοντα χρόνια

22 Βιβλιογραφία ιαδανεισµός (ILL: InterLibrary Loan) 35" ίκτυο ιαδανεισµού Ελληνικών Βιβλιοθηκών. Στατιστικά χρήσης " 1999" Ανακοίνωση στην διηµερίδα «Στατιστική και Ολική Ποιότητα Ακαδηµαϊκών Βιβλιοθηκών», Οριζόντια ράση Ακαδηµαϊκών Βιβλιοθηκών, Μονάδα Ολικής Ποιότητας Ακαδηµαϊκών Βιβλιοθηκών, Ιωάννινα 19-20/11/ "Ψηφιακή Ψηφιακή Βιβλιοθήκη ΕΚΤ ίκτυο Ακαδηµαϊκών Βιβλιοθηκών. Εξαντλώντας τα όρια των µοναχικών διαδροµών, ανιχνεύοντας τις προκλήσεις και τις δυνατότητες συνεργασιών, Ανακοίνωση στο 8ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ακαδηµαϊκών Βιβλιοθηκών,, "Η" Ακαδηµαϊκή βιβλιοθήκη ως Εκπαιδευτική και Ερευνητική Μονάδα στην 3 η χιλιετία", Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Ρόδος 20-22/10/ /10/1999", (αναµένεται( η έκδοση πρακτικών). 28«Κοινοπραξίες Ελληνικών Βιβλιοθηκών. Το αναγκαίο καλό των ψηφιακών βιβλιοθηκών».ανακοίνωση στο 7ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ακαδηµαϊκών Βιβλιοθηκών, Βόλος 4-6/11/1998, ιοργάνωση Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας. Αναµένεται δηµοσίευση των πρακτικών. Μαγνητοσκοπηµένη οµιλία [ από 0:53 min έως 1:15min]

23 Βιβλιογραφία ιαδανεισµός (ILL: InterLibrary Loan) 22«Αποτελέσµατα Οµάδας Εργασίας για τα Περιοδικά» Φ. Τσιµπόγλου, Μ. Κορφιάτη, Μ. Λεκίδου, Κ. Ξενίδου- έρβου έρβου, Α. Φράγκου-Μπίτσιου Μπίτσιου, Ανακοίνωση στην ηµερίδα «ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΡΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΑΕΙ-ΤΕΙ ΤΕΙ: ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ»,,, Πανεπιστήµιο Πειραιά, Αίθουσα Τελετών, Καραολή και ηµητρίου 80, Πειραιάς,, 18/10/ Η λειτουργία του Εθνικού ικτύου Επιστηµονικών & Τεχνολογικών Βιβλιοθηκών και οι αναµενόµενες επιδράσεις του στην αναδιαµόρφωση της Εθνικής Συλλογής Περιοδικών Ανακοίνωση στο 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ακαδηµαϊκών βιβλιοθηκών, Αθήνα,, 5-75 Νοεµβρίου 1997, ιοργάνωση Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών. Πρακτικά συνεδρίου, σελ , 237, ISBN Β ετήσια συνάντηση εργασίας Εθνικού ικτύου Επιστηµονικών και Τεχνολογικών Βιβλιοθηκών Κεντρική εισήγηση, Αίθουσα AULA, Φιλοσοφική Σχολή, Πανεπιστήµιο Αθηνών, Αθήνα 4/11/1997.

24 ιαδανεισµός (ILL: InterLibrary Loan) Αµφίδροµες ερωτήσεις Πρότυπα, Εκθέσεις ευρεσιτεχνίας Πλήθος τιµολογίων σε σύστηµα χωρίς κεντρική εκκαθάριση Όφελος από λειτουργία ικτύου ιαδανεισµού Όφελος από συµπληρωµατικότητα ικτύου ιαδανεισµού Κοινοπραξίας HEAL-Link Link Συλλογικός Κατάλογος Βιβλίων ή κατανεµηµένες βάσεις δεδοµένων ILL ( ιαδανεισµός( ιαδανεισµός) ή κυκλοφορία υλικού (δανεισµός)

25 ηµόσιος Κατάλογος (OPAC)( υνατότητα εµφάνισης των αποτελεσµάτων της έρευνας µε διαφορετικές µορφές σε ό,τι αφορά τόσο τη διάταξη (layout), όσο και το είδος και τον αριθµό των εµφανιζοµένων στοιχείων Ευελιξία στην έρευνα του καταλόγου τόσο από έµπειρους όσο και από άπειρους χρήστες, χρησιµοποιώντας διαφορετικά επίπεδα προσέγγισης. Εύκολος τρόπος έρευνας του καταλόγου από άπειρους χρήστες µε τη χρήση των κατάλληλων επιλογών καθοδήγησης (menus). Εύκολη και συνεχής διαθεσιµότητα οδηγιών και βοήθειας online στο χρήστη κατά τη διάρκεια των αναζητήσεων του στον κατάλογο. υνατότητα αναζήτησης µε τη χρήση βιβλιογραφικών ή άλλων πεδίων ως κλειδιών έρευνας 87

26 Ολοκληρωµένα Συστήµατα στην Ελληνική Αγορά ADLIB Adlib Information Systems Εθνική Βιβλιοθήκη ADVANCE Geac Πολλές ακαδηµαϊκές βιβλιοθήκες VIRTUA LIBRARY SYSTEM Νέο τρίτης γενεάς, client/server VTLS Inc. ΤΕΙΘ ALEPH 500 Ex Libris ΕΜΠ HORIZON Ameritech Library Services Ltd Μακεδονίας, Αθηνών, Εθνική Βιβλιοθήκη ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ Πανεπιστήµιο Κρήτης ΑΒΕΚΤ ΕΚΤ 88