Γηγενείς ποικιλίες του ελληνικού αμπελώνα

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Γηγενείς ποικιλίες του ελληνικού αμπελώνα"

Ιάνθη Μήτζου
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Γηγενείς ποικιλίες του ελληνικού αμπελώνα ΜΠΙΝΙΑΡΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΜΠΕΛΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

2 Vitis- Euvitis : Σειρές και Είδη (Galet 1967) Σειρές Είδη Candicancae Labruscae Caribaeae Arizonae Cinereae V.Bourgeana Aestivalae Cordifoliae Flexuosae Spinosae Ripariae V. candicans, V. doaniana, V. Longii, V. coriacea, V. Simpsonii, V. Champinii V. Labrusca, V. Coignetiae V. caribaea, V. Blancoii, V. lanata V. arizonica, V. californica, V. girdiana, V. Treleasei V. cinerea, V. Berlandieri, V. Baileyana V. aestivalis, V. bicolor, V. Lincecumii, V. Bourquina, V. gigas, V. rufotomentosa V. cordifolia, V. illex, V. Helleri, V. monticola, V. rubra V. flexuosa, V. Thunbergii, V. betulifolia, V. reticulata, V. amurensis, V. Piasezkii, V. Embergeri, V. pentagona κ.λπ. V. armata, V. Davidii, V. Romanetii V. riparia, V. rupestris Viniferae V. vinifera, V. silvestris

3 Συστηματική του είδους vinifera Α. Υπο-είδη Vitis vinifera sylvestris GMELIN (Άμπελος αγρία η οινοφόρος) Vitis vinifera caucasica VAVILOV (Καυκασιανή η οινοφόρος) Vitis vinifera sativa DE CADOLLE (Καλλιεργούμενη άμπελος). Β. Ομάδες (Φυλές) και Υπο-ομάδες (Υπό-Φυλές) της Οινοφόρου Αμπέλου (Negrul (1946, 1957). Ποντία (Proles pontica) georgica balkanica (ελληνικές ποικιλίες αμπέλου) Ανατολική (Proles orientalis). Caspica (Μοσχάτες ποικιλίες) Antasiatica (Σουλτανίνα) Δυτική (Proles occidentalis) (Ποικιλίες Γαλλίας, Ισπανίας κ.ά.)

4 Ποικιλίες του Παγκόσμιου αμπελώνα Στην Αμπελογραφία των Viala-Vermorel (1909) περιλαμβάνονται ονόματα-συνώνυμα-τύποι και παραλλαγές που αντιστοιχούν σε περίπου ποικιλίες της αμπέλου της οινοφόρου (Vitis Vinifera L.)

5 Ελληνικές ποικιλίες αμπέλου-πόσες πραγματικά είναι; Στα κείμενα των αρχαίων ελλήνων συγγραφέων, ιστορικών και φιλόσοφων αναφέρονται περισσότερες από 90 διαφορετικές ελληνικές ποικιλίες αμπέλου Στην Αμπελογραφία του Κριμπά (1943) περιλαμβάνονται και περιγράφονται περισσότερες από 200 ελληνικές ποικιλίες αμπέλου μαζί με τα συνώνυμα, τους τύπους και τις χρωματικές παραλλαγές τους. Στον Εθνικό Κατάλογο περιλαμβάνονται περίπου 250 ονόματα και συνώνυμα ελληνικών ποικιλιών αμπέλου

6 Στις αμπελογραφικές συλλογές της χώρας φιλοξενούνται περισσότερες από 550 ελληνικές ποικιλίες μαζί με τα συνώνυμα, τους τύπους, τις παραλλαγές ή τους πιθανούς κλώνους

7 Προβλήματα Ύπαρξη συνωνύμων : απόδοση μιας ποικιλίας με περισσότερα του ενός ονόματα. Παράδειγμα: Σαββατιανό αναφέρεται ως Κοντούρα άσπρη, Τσουμπρένα άσπρη, Περαχωρίτικο, Σταματιανό, Σακέικο, Δουμπρένα άσπρη (επιβεβαιώθηκε βιοχημικά) Διαφορετικές ποικιλίες με ένα κοινό όνομα που συνοδεύεται από το τοπωνύμιο της περιοχής που καλλιεργείται. Παραδείγματα τα Ασπρούδια και τα Μαυρούδια. Αναφέρονται το Ασπρούδι Σαντορίνης, Α. Μυκηνών, Α. Ιστιαίας, Α. Πατρών, Α. Ντόπια, Α. Ζακύνθου, Α. Μεσσηνίας αλλά και το Γλυκάδι, το Αγριογλυκάδι, η Γλυκερήθρα. Αναφέρονται επίσης το Μαύρο ή Μαυρούδι Νεμέας, Μ. Ναούσης, Μ. Μεσενικόλα, Μ. Θράκης, Μ. Κύμης, Μ. Γουμένισσας, Μ. Αραχώβης, Μ. Κύπρου, Μαυρόστυφο κ.ο.κ.

8 Αγιωργίτικο Τα αναφερόμενα ως συνώνυμα Μαυρούδι, Μαυράκι, Μαυροστάφυλο, Καρβουνιάρης είναι διαφορετικές ποικιλίες

10 ΚΛΗΜΑ ΠΑΥΣΑΝΙΑ ΑΓΙΩΡΓΙΤΙΚΟ ΜΑΥΡΟΥΔΙ 1 ΜΑΥΡΟΥΔΙ 2 ΚΑΡΒΟΥΝΙΑΡΗΣ ΜΑΥΡΟΣΤΑΦΥΛΟ ΨΙΛΟΡΟΓΟ ΜΑΥΡΟΣΤΥΦΟ ΜΑΥΡΟ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΜΑΥΡΕΛΙ ΜΑΥΡΟ ΤΣΟΥΠΩΤΟ ΜΑΥΡΟ ΚΟΡΥΦΥΣΙΟ ΜΑΥΡΟ ΚΟΛΛΙΝΙΑΤΙΚΟ ΜΑΥΡΟ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΟ ΑΓΙΟΜΑΥΡΙΤΙΚΟ ΚΑΡΑΜΠΡΑΙΜΗΣ ΚΛΗΜΑ ΠΑΥΣΑΝΙΑ 1.00 ΑΓΙΩΡΓΙΤΙΚΟ ΜΑΥΡΟΥΔΙ ΜΑΥΡΟΥΔΙ ΚΑΡΒΟΥΝΙΑΡΗΣ ΜΑΥΡΟΣΤΑΦΥΛΟ ΨΙΛΟΡΟΓΟ ΜΑΥΡΟΣΤΥΦΟ ΜΑΥΡΟ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΜΑΥΡΕΛΙ ΜΑΥΡΟ ΤΣΟΥΠΩΤΟ ΜΑΥΡΟ ΚΟΡΥΦΥΣΙΟ ΜΑΥΡΟ ΚΟΛΛΙΝΙΑΤΙΚΟ ΜΑΥΡΟ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΟ ΑΓΙΟΜΑΥΡΙΤΙΚΟ ΚΑΡΑΜΠΡΑΙΜΗΣ

11 ΡΟΔΙΤΗΣ ΤΥΠΟΙ-ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ-ΣΥΝΩΝΥΜΑ- ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ Κριμπά, Λογοθέτη, Βλάχο Παραλλαγές: Ροδομούσι, Ροδίτης αρσενικός, Ροδίτης αρίλογος, Μάργα, Ροδίτης λευκός, Ροδιάρης κ.ά. Συγγενείς ή κλώνοι: Βιολεντό, Τουρκοπούλα, Αλεπού, Κοκκινοστάφυλο Ροδομούσι: Νταβίδης- Βλάχος ως συνώνυμο Κριμπάς ως παραλλαγή Τουρκοπούλα, Βιολεντό: Κριμπάς ως διαφορετικές ποικιλίες Νταβίδης- Βλάχος ως συνώνυμα Σταυρακάκης ως διαφορετικές

12 ΠΟΙΚΙΛΙΑ Ρ1 Ροδίτης λευκός, Κρήτη ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ Ρ2 Ροδίτης λευκός, Αγχίαλος 1 Ρ3 Ροδίτης λευκός, Αγχίαλος 2 Ρ4 Ρ5 Ρ6 Ρ7 Ρ8 Ρ9 Ρ10 Ρ11 Ρ12 Ρ13 Ροδίτης λευκός, Τσάνταλη Ροδίτης κόκκινος, Λυκόβρυση Ροδίτης κόκκινος, Θες/νίκη Ροδίτης κόκκινος, Κρήτη Ροδίτης κόκκινος, Τσάνταλη Βιολεντό, Λυκόβρυση Βιολεντό, Θεσσαλονίκη Τουρκοπούλα, Λυκόβρυση Τουρκοπούλα, Θεσσαλονίκη Ροδίτης αρίλογος, Αγχίαλος

14 ΡΟΔΙΤΗΣ R1 R2 R3 R5 R8 R6 R13 R9 R10 ΒΙΟΛΕΝΤΟ R4 R7 R R12 ΤΟΥΡΚΟΠΟΥΛΑ

15 Γενετική ποικιλομορφία (ετερογένεια) Αίτια γενετικής ποικιλομορφίας: Βαθμό ετεροζυγωτίας Μακραίωνη καλλιέργεια της αμπέλου Φυσικές και τεχνητές διασταυρώσεις Έντονος πολυμορφισμός Μεταλλάξεις Μεγάλη γεωγραφική διασπορά του είδους

16 Καλλιεργούμενη ποικιλία αμπέλου: Πληθυσμός ατόμων που προήλθαν από αγενή πολλαπλασιασμό από περισσότερα του ενός μητρικά φυτά-κλώνους. (Εξαιτίας της πολυκλωνικής φύσης τους οι καλλιεργούμενες ποικιλίες αμπέλου παρουσιάζουν γενετική και φαινοτυπική παραλλακτικότητα). Κλώνος ποικιλίας αμπέλου Σύνολο ατόμων που προήλθαν από αγενή πολλαπλασιασμό από ένα και μόνο μητρικό φυτό (ακριβέστερα από έναν οφθαλμό) το οποίο επιλέκτηκε για συγκεκριμένους χαρακτήρες και έχουν τον ίδιο γονότυπο. (Τα άτομα-φυτά του κλώνου είναι πιστά αντίγραφα του μητρικού φυτού και χαρακτηρίζονται από ομοιομορφία και γενετική σταθερότητα τόσο μεταξύ τουςόσο και με το μητρικό φυτό).

17 Γενετική ετερογένεια πολυκλωνική σύνθεση Στην πραγματικότητα οι ελληνικές ποικιλίες αμπέλου είναι απλά ή πολλαπλά υβρίδια και έχουν πολυκλωνική σύνθεση.

18 Ποικιλίες του ελληνικού αμπελώνα και Αμπελουργικά διαμερίσματα

19 ΚΥΚΛΑΔΕΣ Αγιαννιώτικο, Αγριογλυκάδι, Αηδάνι μαύρο, Αθήρι μαύρο, Αρμελετούσα, Βοιδομάτης μαύρος, Γαιδουριά, Γλυκάδι, Κατσανό, Μαλουκάτο, Ξερομαχαιρούδα, Πλατάνι, Σεριφιώτικο, Σταυροχιώτης, Αηδάνι άσπρο, Αθήρι, Ασύρτικο, Μανδηλαριά, Ασπρούδα Σαντορίνης, Μονεμβασιά, Βάφτρα, Μαλουκάτο, Μαυροτράγανο, Σταυροχιώτικο, Μαλαγουζιά, Κουμάρι, Ποταμίσι, Αυγουστιάτης, Θραψαθήρι, Θράψα, Πλυτό, Φωκιανό. ΚΡΗΤΗ Βαλαϊτης, Δαφνί, Δερματάς, Τσαρδάνα, Αθήρι, Βηλάνα, Βιδιανό, Λιάτικο, Λαδικινό, Κοτσιφάλι, Μανδηλαριά, Μοσχάτο άσπρο (Μοσχάτο Σπίνας, Μοσχάτο Μάζας), Πλυτό, Θράψα, Ραζακί, Ρωμέϊκο, Φωκιανό. Β. ΑΙΓΑΙΟ Λημνιό (Καλαμπάκι), Μανδηλαριά, Μοσχάτο Αλεξανδρείας, Μοσχάτο Άσπρο, Αγιαννιώτικο, Αυγουστιάτης, Βάφτρα, Φωκιανό, Χιδηριώτικο, Ρητινό. IONIO Αγούμαστος, Αμφιόνι, Αρακλινός, Βαρδέα, Βιολεντό, Βόσσος, Ζακυνθινό, Θειακό, Κατσακούλιας, Κουτσουμπέλι, Μοσχατέλλα, Πετροκόριθο, Σκιαδόπουλο, Τσαούσι, Φειδιά, Χλώρες, Αυγουστιάτης, Βερτζαμί, Γουστολίδι, Κακοτρύγης, Λαγόρθι, Μαυροδάφνη, Μυγδάλι, Παπαδικό, Παύλος, Σκοπελίτικο, Χλώρες, Κοντοκλάδι, Κοζανίτης, Ρομπόλα

20 ΠΕΛ/ΣΟΣ Βολίτσα, Γλυκερήθρα, Κολλινιάτικο, Κυδωνίτσα, Λημνιώνα, Μυγδάλι, Πετρουλιανός, Σκλάβα, Αγιωργίτικο, Μοσχοφίλερο, Ροδίτης, Λαγόρθι, Μαλαγουζιά, Σκιαδόπουλο, Ασπρούδα Πατρών, Κοριτσάνος, Ποταμίσι, Σκυλοπνίχτης, Φιλέρι, Χονδρόμαυρο Καλαβρύτων, Ψιλόμαυρο Καλαβρύτων ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αγούμαστος, Βοιδομάτης, Κοινιάρικο, Κυδωνίτσα, Λημνιώνα, Παμίδι, Πρικνάδι, Σέφκα, Ξινόμαυρο, Νεγκόσκα, Λημνιό, Μπατίκι, Σταυρωτό, Φωκιανό. ΗΠΕΙΡΟΣ ΘΡΑΚΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑ Βλάχικο, Κοντοκλάδι, Μπεκάρι, Ντεμπίνα, Βερτζαμί. Ζουμιάτικο, Καρναχαλάδες, Κερατσούδα, Μπογιαλαμάδες, Παμίδι, Σέφκα, Αθήρι, Μοσχόμαυρο, Μπατίκι, Φωκιανό. Aγιωργίτικο, Βολίτσα μαύρη, Λημνιώνα Ν, Μανδηλαριά, Μαλαγουζιά, Ροδίτης, Σαββατιανό, Βραδυανό, Γουστολίδι, Καραμπραΐμης, Μουδιάτικο, Mούχταρο, Σκυλοπνίκτης. Βλάχικο, Βραδυανό, Ζαλοβίτικο, Καρτσιώτης, Λημνιώνα, Σέφκα, Συκιώτης, Κρασάτο, Μαύρο Μεσενικόλα, Ροδίτης, Σαββατιανό, Σταυρωτό, Βερτζαμί, Μοσχάτο Αμβούργου.

21 Η σημασία της γνώσης των καλλιεργούμενων ποικιλιών αμπέλου, η διάκριση, η αξιολόγηση και ο πολλαπλασιασμός τους έχει τεράστια σημασία για την σύγχρονη παραγωγική αμπελουργία ιδιαίτερα για την παραγωγή αμπελουργικών προιόντων ποιότητας και διατήρησης πολύτιμου γενετικού υλικού.

22 Οι κύριοι παράγοντες για επιτευχθεί η παραγωγή αμπελουργικών προιόντων υψηλής ποιότητας είναι: η ποικιλία, η αμπελοκομική τεχνική που εφαρμόζεται και το αμπελουργικό περιβάλλον. Αυτός ο συνδυασμός είναι μοναδικός και δεν αντιγράφεται και δεν μεταφέρεται. Μπορεί μια ποικιλία να μεταφερθεί και να καλλιεργηθεί σε νέο αμπελουργικό περιβάλλον και να παραχθούν προιόντα ποιότητας αλλά δεν θα μπορούν να συγκριθούν με αυτά που παράγονται στο αρχικό κέντρο καλλιέργειας, γιατί εκεί η ποικιλία αυτή προσαρμόστηκε, επί αιώνες, εγκλιματίστηκε και εξέφρασε το γενετικό της δυναμικό.

23 Απαραίτητη η γνώση και διάκριση των ποικιλιών γιατί αποτελούν πρωταρχικούς παράγοντες επιτυχίας μιας αμπελοκαλλιέργειας με την έννοια ότι εγκαθιστούμε παραγωγικούς αμπελώνες με ομοιογενές, υγιές και ταυτοποιημένο πολλαπλασιαστικό υλικό. Αυτό οδηγεί στην παραγωγή αμπελουργικών προιόντων υψηλής ποιότητας με σταθερούς ποιοτικούς χαρακτήρες.

24 Για να διατηρηθεί αυτή η ποικιλομορφία, πολυκλωνικότητα και μοναδικότητα των ποικιλιών αμπέλου θα πρέπει να γίνεται πιο συντονισμένη και προσεχτική αναμπέλωση. Από την αμπελουργία των ποικιλιών στην αμπελουργία των κλώνων

25 Ευχαριστώ

Σχετικά έγγραφα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΤΙΤΛΟΣ I ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΙΜΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΑΜΠΕΛΟΥ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΤΙΤΛΟΣ I ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΙΜΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΑΜΠΕΛΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΤΙΤΛΟΣ I ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΙΜΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΑΜΠΕΛΟΥ 1. ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ ΟΡΑΚΗΣ (Περιλαμβάνει τις Περιφερειακές Ενότητες Έβρου, Ξάνθης και Ροδόπης) Συνιστώμενες: Αθήρι Β, Ασύρτικο Β, Λημνιό Ν, Λημνιώνα