ΆΡΘΡΟ 4 Ο : Συνέπειες

Transcript

1 ΆΡΘΡΟ 4 Ο : Συνέπειες Ως διαδεδοµένη στάση ζωής ο υπερκαταναλωτισµός διαµορφώνει συνθήκες που υποβαθµίζουν την κοινωνία και τον άνθρωπο. Η κατανάλωση προϋποθέτει κοινωνική δύναµη για την απόκτηση της οποίας η εργασία γίνεται πολύωρη και ο ελεύθερος χρόνος ελαχιστοποιείται. Αγωνία και άγχος κυριεύουν τη ζωή του ανθρώπου για να ανταποκριθεί στις συνεχώς αυξανόµενες πλασµατικές καταναλωτικές του ανάγκες. Όλα αυτά τον οδηγούν σε πλήξη και ανία, κλονίζουν την ψυχική του ισορροπία και τον καθιστούν στην πραγµατικότητα ένα δυστυχισµένο άτοµο. Ο υλικός δύναµη αλλοτριώνει τον άνθρωπο πνευµατικά γιατί τα ενδιαφέροντά του αφορούν αποκλειστικά στην απόκτηση υλικών αγαθών. Η πνευµατική φτώχεια συνεπάγεται

2 έλλειψη αξιολογικών κριτηρίων, για να έχει ένα µέτρο στη ζωή του. Η έλλειψη ελεύθερου χρόνου δεν αφήνει περιθώρια για ψυχαγωγία και πνευµατική καλλιέργεια. Έτσι, ο άνθρωπος καταναλώνει προϊόντα µαζικής κουλτούρας, εθίζεται σε εύπεπτα θέµατα(reality),υπακούει στη µαζική βιοµηχανία µε αποτέλεσµα να χειραγωγείται, να οδηγείται στην αισθητική και πνευµατική υποβάθµιση, τη µαζοποίηση. Επίσης, γίνεται αντικοινωνικός, επειδή οι καταναλωτικές του ανάγκες τον οδηγούν στην υπερεργασία, µε αποτέλεσµα την έλλειψη ελεύθερου χρόνου για τη σύναψη κοινωνικών σχέσεων. Έτσι, υπερτονίζεται το ενδιαφέρον για τον εαυτό του και έχει την ανάγκη των άλλων απλά για να προβάλλει τα καταναλωτικά του αποκτήµατα. Επιπλέον, ο άνθρωπος γίνεται ανελεύθερος, εξαρτάται από την ύλη. Αυτή η θεοποίηση των υλικών αγαθών αποξενώνει τον άνθρωπο από τις παραδοσιακές ηθικές αξίες και αρχές. Έτσι, µεταµορφώνεται σε αδίστακτο και ανταγωνιστικό όν. Υποβαθµίζεται ο ανθρωπισµός και το πνεύµα της κοινωνικής αλληλεγγύης υποχωρεί στην αρχή του συµφέροντος.

3 Ακόµα και η επιλογή του επαγγέλµατος γίνεται µε γνώµονα τις οικονοµικές απολαβές. Η οικονοµική δύναµη θεωρείται µεγίστης σηµασίας, γιατί εξασφαλίζει την αγοραστική του δύναµη. Έτσι όµως ο χαρακτήρας της εργασίας αλλοτριώνεται και από χώρος δηµιουργίας γίνεται µέσο οικονοµικής άνεσης. Το άτοµο εγκλωβίζεται σε µία εργασία που δεν τον εκφράζει. Η µανιώδης στροφή του σύγχρονου ανθρώπου στην κατανάλωση, έχει δυσάρεστες συνέπειες και στην κοινωνία. Υποβαθµίζει τη σπουδαιότητα της πολιτικής συµµετοχής και της κοινωνικής δράσης, προτάσσοντας τα ατοµικά-υλικά αγαθά σε βάρος των συλλογικών, όπως η παιδεία, ο πολιτισµός, η ποιότητα ζωής. Οι παραδοσιακές αξίες που συνδέονται µε την κοινωνική αναγνώριση, όπως η αρετή, η ευγένεια, η ανθρωπιά, η αγωνιστική διάθεση, η κοινωνική ευαισθησία και η προσφορά υποχωρούν και βαθµιαία εξαφανίζονται µέσα στην κοινωνία της αφθονίας. Παράλληλα, η εντατικοποίηση της εργασίας και η έλλειψη ελεύθερου χρόνου, σε συνδυασµό µε τον ατοµικισµό και την ιδιοτέλεια που επικρατούν οδηγούν σε

4 επιφανειακές υποκριτικές ανθρώπινες σχέσεις. Η απώλεια του αυθορµητισµού και της ειλικρίνειας έχουν σαν αποτέλεσµα την τυποποίηση και εµπορευµάτωση των σχέσεων. Η αισθητική και πνευµατική υποβάθµιση, η απουσία κριτικής σκέψης και αξιολογικών κριτηρίων συντελούν στη µαζοποίηση του ανθρώπου από έναν οµοιόµορφο τρόπο ζωής που διέπεται από τις ίδιες καταναλωτικές ανάγκες και διαθέτει µε όµοιο τρόπο τη ζωή του. Στην κοινωνία κυριαρχεί η ξενοµανία και ο µιµητισµός. Όµως, ο υλικός δύναµη είναι υπεύθυνος και για την του κοινωνικού ανταγωνισµού και των κοινωνικών. Τα κοινωνικά στρώµατα που δεν µπορούν να αυταποκριθούν στο πρότυπο αυτό, δηλαδή να καλύπτουν τις συνεχώς πολλαπλασιαζόµενες ανάγκες τους, οδηγούνται σε ψυχολογικά αδιέξοδα (αισθήµατα κατωτερότητας και αυτοαπόρριψης) σε κοινωνικά αντιπαλότητα προς εκείνα τα οποία απολαµβάνουν τα αγαθά της υλιστικής κοινωνίας. Αποτέλεσµα της κατάστασης αυτής είναι η αύξηση της βίας και της εγκληµατικότητας. Καθώς η απόκτηση αγαθών ταυτίζεται µε την ευτυχία και την πληρότητα, ο άνθρωπος

5 µπορεί να οδηγηθεί στη χρήση αθέµιτων µέσων, προκειµένου να ικανοποιήσει τις υλικές του ανάγκες µε κάθε τρόπο. Επιπλέον, δυσάρεστη συνέπεια είναι η καταφυγή στα ναρκωτικά, τόσο των ανέργων νέων, γιατί δεν µπορούν να πραγµατοποιήσουν το όνειρό τους, όσο και εκείνων που έφτασαν στον κορεσµό εξαιτίας της απληστίας τους. Τέλος, ο υπερκαταναλωτισµός διογκώνει το οικολογικό και ενεργειακό αδιέξοδο, καθώς οι φυσικοί πόροι απειλούνται µε εξάντληση, οι πηγές ενέργειας ολοένα και λιγοστεύουν εξαιτίας της αλόγιστης εξόρυξης πρώτων υλών. Το περιβάλλον καταστρέφεται από την αύξηση της παραγωγής, γιατί ταυτόχρονα αυξάνεται και η ρύπανση. Ακόµη, οι παραγωγοί, προκειµένου να καλύψουν τις ανάγκες του καταναλωτικού κοινού, αξιοποιώντας την τεχνολογία και την επιστήµη, οδηγούνται σε εναλλακτικά τρόφιµα, µεταλλαγµένα προϊόντα, χορηγούν ύποπτα σκευάσµατα ως τροφή στα ζώα στις µονάδες εκτροφής, προχωρούν σε πειράµατα κλωνοποίησης, µε αποτέλεσµα τη διατάραξη της οικολογικής αλυσίδας και εντέλει της οικολογικής ισορροπίας.

6 ΆΡΘΡΟ 5 Ο : Τρόποι αντιµετώπισης Επειδή οι ανάγκες των παραγωγών και των εθνικών εταιρικών ούτε να αντιστραφούν ούτε να περιοριστούν είναι δυνατό, η στάση και οι άµυνες του ανθρώπου απέναντι στο υλιστικό πρότυπο ζωής αφορούν και βαραίνουν τον ίδιο προσωπικά. Αυτό που απαιτείται είναι ο άνθρωπος να ιεραρχήσει τις ανάγκες και τις προτεραιότητες της ζωής του. Να διακρίνει τις πραγµατικές από τις πλασµατικές και αναζητώντας την ευτυχία και την ολοκλήρωση της ύπαρξής του, να δώσει προτεραιότητα σε ποιοτικά κριτήρια, στην ποιότητα ζωής και τα κοινωνικά αγαθά. Η παιδεία, η πνευµατική καλλιέργεια θα του επιτρέψουν να σταθεί κριτικά απέναντι στα κοινωνικά πρότυπα και να τα αξιολογήσει.

7 Τα Μ.Μ.Ε., βέβαια, θα µπορούσαν να δώσουν µια λύση στο πρόβληµα προβάλλοντας θετικά πρότυπα, άτοµα µε υγιείς αξίες και ιδανικά. Όµως, καθώς είναι αιχµάλωτοι της αγοράς, το βάρος καλούνται να σηκώσουν οι γονείς, το σχολείο και η διαµόρφωση ατόµων συγκροτηµένων και ικανών να αντισταθούνε σε µεγάλο βαθµό στην καταναλωτική κουλτούρα και τη διαφηµιστική προπαγάνδα και να αναζητήσουν την ευτυχία και την καταξίωση σε ανώτερα αγαθά όπως η δηµιουργικότητα, η κοινωνικότητα, ο πολιτισµός, τη τέχνη, ο αθλητισµός. Παράλληλα, οι νέοι στο πλαίσιο της ανθρωπιστικής παιδείας θα λάβουν και κοινωνικοπολιτική αγωγή. Αυτό σηµαίνει ότι θα αναπτυχθεί µέσα τους το συλλογικό πνεύµα, το συναίσθηµα της ευθύνης απέναντι στην κοινωνία τους, η ευαισθησία ους για τα κοινωνικά προβλήµατα και το ενδιαφέρον τους για την πολιτική ζωή. Με την παιδεία οι νέοι θα αποκτήσουν κριτική σκέψη, θα προβληµατιστούν και θα αποκτήσουν καταναλωτική αγωγή. Σκοπός είναι η διαµόρφωση υπεύθυνου και συνειδητοποιηµένου καταναλωτή µε έλεγχο

8 της χρησιµότητας και αναγκαιότητας του προϊόντος. Επίσης, η ανάπτυξη οικολογικής συνείδησης, ώστε να γίνει κατανοητή η σπουδαιότητα του περιβάλλοντος για τον άνθρωπο και τον πολιτισµό και η ανάγκη διασφάλισης του για τις επόµενες γενιές. Τέλος, η πολιτεία θα πρέπει να επιβάλλει δεοντολογικές αρχές στην αθέµιτη και παραπλανητική διαφήµιση ώστε να µην λειτουργεί ως παράγοντας παραπληροφόρησης και µαζοποίησης. Επίσης, θα πρέπει να θεσπίσει µηχανισµούς προστασίας του καταναλωτή από την αισχροκέρδεια, την εκµετάλλευση και την υποβάθµιση της υγείας του. Ακόµη, θα πρέπει να ενισχύσει τις καταναλωτικές οργανώσεις µε στόχο την προστασία του καταναλωτή και τη διεκδίκηση των δικαιωµάτων του, µέσα από εθελοντικές παρεµβάσεις και δραστηριότητες.