Transcript

1 ΕΙΓΜΑΤΙΚΗ Ι ΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Κωνσταντίνου Καβάφη: «Ιθάκη» - Κώστα Καψάλη: «Μικρά Ταξίδια» Συγκριτική Προσέγγιση των δύο ποιηµάτων από τους µαθητές και τις µαθήτριες του Γυµνασίου - Λυκειακών Τάξεων Γενικού Λυκείου Γρανίτσας υπό την καθοδήγηση της φιλολόγου κας Αντιγόνης Γιώτα Σα βγεις στον πηγαιµό για την Ιθάκη, να εύχεσαι νάναι µακρύς ο δρόµος, γεµάτος περιπέτειες, γεµάτος γνώσεις. Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας, τον θυµωµένο Ποσειδώνα µη φοβάσαι, ΙΘΑΚΗ τέτοια στον δρόµο σου ποτέ σου δεν θα βρεις, αν µέν η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή συγκίνησις το πνεύµα και το σώµα σου αγγίζει. Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας, τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις, αν δεν τους κουβανείς µες στην ψυχή σου, αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εµπρός σου. Να εύχεσαι νάναι µακρύς ο δρόµος. Πολλά τα καλοκαιρινά πρωιά να είναι που µε τι ευχαρίστησι, µε τι χαρά θα µπαίνεις σε λιµένας πρωτοειδωµένους να σταµατήσεις σ εµπορεία Φοινικικά, και τες καλές πραγµάτειες ν αποκτήσεις, σεντέφια και κοράλλια, κεχριµπάρια κ έβενους, και ηδονικά µυρωδικά κάθε λογής, όσο µπορείς πιο άφθονα ηδονικά µυρωδικά 1

2 σε πόλεις Aιγυπτιακές πολλές να πας, να µάθεις και να µάθεις απ τους σπουδασµένους. Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη. Το φθάσιµον εκεί είν ο προορισµός σου. Aλλά µη βιάζεις το ταξείδι διόλου. Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει και γέρος πια ν αράξεις στο νησί, πλούσιος µε όσα κέρδισες στον δρόµο, µη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη. Η Ιθάκη σ έδωσε τ ωραίο ταξείδι. Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόµο. Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια. Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε. Έτσι σοφός που έγινες, µε τόση πείρα, ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σηµαίνουν. Κωνσταντίνος Καβάφης ΜΙΚΡΑ ΤΑΞΙ ΙΑ Κάθε καινούρια µέρα, π ανατέλλει στη ζωή, σαν ένα άγνωστο, µικρό ταξίδι, λες, πως..µοιάζει, χωρίς συγκεκριµένο προορισµό και διαδροµή, που ένα πέπλο ολόλευκο, θαρρείς, πως το σκεπάζει. Του µυστηρίου αυτού, η πρωτόγνωρη οµορφιά, του άγνωστου η γοητεία, που το νου σου σαγηνεύει, 2

3 καθηµερνά, καινούριους χτύπους δίνει στην καρδιά, και της ψυχής, κάθε καινούριο πόθο..γαληνεύει.. Άµποτε, να ν των ταξιδιών σου, πάντα αίσιοι οι καιροί, Κύκλωπες, µα και Λαιστρυγόνες να µην ανταµώσεις, ποτέ, στης µάγισσας της Κίρκης, να µη φτάσεις το νησί, την οµορφιά την άγνωρη, του ταξιδιού ολόκληρη να νοιώσεις. Τις Μοίρες τις καλές, να χεις µαζί σου, και η τύχη καλή, του γυρισµού, το µακρινό το δρόµο, πάντα να σου δείχνει, κι αν σε κακοκαιριές, κάποτε, πέσει το µικρό σου το σκαρί, µη ξεχαστείς, µη πλανευτείς, άφηνε πάντα τα δικά σου ίχνη.. Μη γελαστείς, πως στη ζωή θα βρεις ταξίδια µαγικά, τόπους πρωτόγνωρους, κι αλλοιώτικους ανθρώπους, σαν θα γυρίζεις πίσω, όλα θα σου φαίνονται απλά..καθηµερνά, θα νοιώθεις, πως δεν έφυγες ποτέ απ τους δικούς σου τόπους.. Μ αν κάποτε, του νόστου σου η τύχη.. σβύσει και χαθείς, σε κάποιου ταξιδιού σου, τις ατέλειωτες, γλυκές περιπλανήσεις, µη µετανοιώσεις, µη..δακρύσεις, και µη παραπονεθεις, στάθηκες τυχερός, µε όσα στη ζωή σου µπόρεσες να..ζήσεις Κ.- Κώστας Καψάλης 3

4 ΑΝΑΛΥΣΗ: Συγκρίνοντας τα δύο ποιήµατα οι µαθητές επεσήµαναν πως για τον Καψάλη κάθε καινούργια µέρα αποτελεί ένα νέο ξεκίνηµα, ένα µικρό ταξίδι προς το άγνωστο, χωρίς συγκεκριµένο προορισµό, σε αντίθεση µε τον Καβάφη όπου ο προορισµός δηλώνεται εξαρχής ως Ιθάκη, παραπέµποντας έτσι στην Ιθάκη του οµηρικού Οδυσσέα. Το στοιχείο του µυστηρίου ενυπάρχει στο ποίηµα, η γοητεία του άγνωστου γονιµοποιεί τη φαντασία, δηµιουργώντας εγρήγορση, καθώς κάθε πόθος που πραγµατώνεται οδηγεί σε αυτή. Τα εµπόδια της ζωής, κοινά και στους δύο, παραπέµπουν έντονα στο παραµυθικό στοιχείο, κινητοποιώντας ψυχικά και πνευµατικά τον άνθρωπο, ώστε να αντεπεξέλθει στις δυσκολίες της ζωής και να ενδυναµωθεί, βγαίνοντας αλώβητος από αυτές. Κοινό στοιχείο και στα δύο ποιήµατα αποτελεί η προτροπή προς το µοναχικό ταξιδευτή να µην παρασυρθεί, να µην πλανευτεί από τους πειρασµούς και τις ηδονές που θα συναντήσει, έχοντας ως απώτερο στόχο το γυρισµό.επισηµαίνεται ότι δεν πρέπει να υιοθετηθεί η φιλοσοφία της ήσσονος προσπάθειας, αλλά αντίθετα του διαρκούς αγώνα, που θα οδηγήσει στην κατάκτηση του στόχου και θα σφυρηλατήσει µια πολυσχιδή προσωπικότητα. Αν σε κάποιο ταξίδι αποπροσανατολιστεί ο ταξιδευτής, να µη µετανοιώσει, να µην παραπονεθεί, γιατί το ίδιο το ταξίδι του προσέφερε εµπειρίες, ψυχικό πλούτο, δύναµη, στοιχεία τα οποία συντελούν στην απόκτηση ποιότητας ζωής και πνευµατικής ανέλιξης. Κοινά στοιχεία στα δύο ποιήµατα είναι: α. Το παραµυθικό στοιχείο β Ο µοναχικός ταξιδευτής γ. Το θαλάσσιο ταξίδι δ. Το αισιόδοξο και ελπιδοφόρο µήνυµα ε. Η χρήση β ενικού προσώπου στ. Οι πειρασµοί, τα εµπόδια,τα οφέλη ζ. Οι προτροπές για το ταξίδι η. Αποτελούν και τα δύο διδακτικά ποιήµατα θ.χρήση ευχετικής υποτακτικής 4

5 ιαφορές: α. Στον Καψάλη δεν υπάρχει συγκεκριµένος προορισµός, όπως η Ιθάκη στον Καβάφη β. Στον Καψάλη η οµοιοκαταληξία είναι πλεκτή και υπάρχουν στροφικές ενότητες, ενώ στον Καβάφη υπάρχει πεζολογία. Στη διαθεµατική διδασκαλία συµµετείχαν οι µαθητές: 1. Αθανασίου Αλίκη-Θωµαή 2. Αλέστα Αγγελική 3. Βελτίστας Παναγιώτης 4. Γεωργαλής Κωνσταντίνος 5. Ζαχαράκης Λάµπρος 6. Καρδαµπίκης Σωτήριος 7. Καυκούλα Βιργινία 8. Κουρλού Αποστολία 9. Κωστή Χρυσούλα 10. Κώτσιας Παναγιώτης 11. Σιαλµάς Παναγιώτης 12. Σιλεβίστας Χρήστος Τη διδασκαλία παρακολούθησε και συντόνισε η σχολική σύµβουλος φιλολόγων του νοµού Ευρυτανίας κα Ελένη Μουρδουκούτα. 5