Θέμα Πτυχιακής ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΜΟΝΑΔΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΕΣΩ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΜΑΡΜΑΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

Transcript

1 Α.Τ.Ε.Ι ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ INSTITUTE OF TECHNOLOGY EASTERN MACEDONIA AND THRACE ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Θέμα Πτυχιακής ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΜΟΝΑΔΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΕΣΩ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΜΑΡΜΑΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΡΙΦΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ

2 2

3 Περίληψη Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να μελετηθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις που δημιουργούνται από τη χρήση του φυσικού αερίου ως μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Σήμερα το <<Ελληνικό>> φυσικό αέριο εισάγεται στη χώρα μας από το 1997 προερχόμενο από την Ρωσία και την Αλγερία με προορισμό να καλύψει τα ένα πέμπτο περίπου των ενεργειακών αναγκών της Ελλάδας. Το μεθάνιο ως το κύριο συστατικό του, καθορίζει αποφασιστικά τις θερμοφυσικές του ιδιότητες. Είναι ελαφρύτερο από τον αέρα, έχει μεγαλύτερη θερμογόνο δύναμη από το πετρέλαιο, μπορεί να υποκαταστήσει άμεσα τον ηλεκτρισμό σε πολλές χρήσεις και η καύση του έχει σημαντικά μικρότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον σε σχέσεις με τους άλλους υγρούς και στερεούς υδρογονάνθρακες. Για αυτό το φυσικό αέριο-σε συνδυασμό με τα παγκόσμια αποθέματα που προβλέπονται να επαρκέσουν για μια τουλάχιστον εκατονταετία- θα αποτελέσει το βασικό καύσιμο της τρίτης χιλιετίας, αφού ήδη καλύπτει τα δυο πέμπτα του παγκόσμιου ενεργειακού δυναμικού. Η μεταφορά και η διανομή του φυσικού αερίου γίνεται με κατάλληλα δίκτυα αγωγών -κατά κανόνα υπογείων- και η αντίστοιχη υποδομή αποτελεί για την Ελλάδα μία από τις μεγαλύτερες αναπτυξιακές επενδύσεις. Η υλοποίηση της υλικοτεχνικής υποδομής και η μελλοντική ευρεία χρήση του αερίου θέτει ως βασική προϋπόθεση την ελληνοποίηση της διεθνώς αναπτυσσόμενης τεχνολογίας του φυσικού αερίου και την περαιτέρω ανάπτυξη και εφαρμογή της σε ειδικές εφαρμογές στον ελληνικό χώρο. ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: φυσικό αέριο, μονάδα ηλεκτροπαραγωγής, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ηλεκτρισμός, περιβαλλοντική επίπτωση 3

4 ABSTRACT The purpose of this paper is to study the environmental impacts generated by the use of natural gas as a power plant. Today << Greek >> natural gas imported in our country since 1997 coming from Russia and Algeria intended to cover about a fifth of its energy needs Greece. Methane as the main ingredient, determines decisively thermo physical properties. It is lighter than air, has greater calorific value of the oil, can substitute directly for electricity in many uses and burning has significantly less impact on the environment compared to other liquid and solid hydrocarbons. For this gas -coupled with global stocks provided suffice for at least a century - will be the main fuel of the third millennium, after already covers two -fifths of the world's energy resources. The transport and distribution of natural gas made by appropriate grid - normally ground - and the corresponding infrastructure for Greece is one of the largest development investment. The implementation of logistics and the future widespread use of gas as the key precondition localization internationally developing technology of gas and further development and implementation of special applications in Greek space. KEYWORDS: gas, power plant, renewable energy, electricity, environmental impact 4

5 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Για τη διεκπεραίωση της παρούσας πτυχιακής εργασίας, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα καθηγητή της πτυχιακής μου μελέτης, του οποίου η βοήθεια ήταν σημαντική για την ολοκλήρωσή της, καθώς μου προσέφερε τις γνώσεις του, τη στήριξη και το ενδιαφέρον του. 5

6 Περιεχόμενα Πρόλογος.σελ.7 Εισαγωγή.σελ.8 Κεφάλαιο 1: Φυσικό Αέριο 1.1Έννοια και ορισμός φυσικού αερίου...σελ Οφέλη του φυσικού αερίου...σελ Η αγορά του φυσικού αερίου στην Ελλάδα...σελ Σύντομη περιγραφή μονάδας...σελ Περιβαλλοντικές επιπτώσεις.σελ.28 Κεφάλαιο 2:Χωροταξικά στοιχεία περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας- Θράκης 2.1Δημογραφικά χαρακτηριστικά...σελ Μετεωρολογικά στοιχεία της περιοχής σελ Χλωρίδα-Πανίδα..σελ Ανθρωπογενές Περιβάλλον.σελ Οικισμοί της περιοχής...σελ Παραγωγικοί τομείς- Φυσικοί Πόροι-Τουρισμός...σελ Υφιστάμενη υποδομή της περιοχής...σελ Πιέσεις στο φυσικό περιβάλλον..σελ Υφιστάμενη κατάσταση ρύπανσης..σελ.48 Κεφάλαιο 3: Περιγραφή προτεινόμενου έργου 3.1Ενναλακτικές τεχνολογίες για τις προγραμματιζόμενες μονάδες σελ Φάση κατασκευής σελ Φάση λειτουργίας σελ Λειτουργία-Απασχολούμενο προσωπικό σελ.52 6

7 3.1.4Πρώτες ύλες-προϊόντα...σελ Παραγωγική διαδικασία.σελ Στερεά απόβλητα- Ιλύες - Τοξικά απόβλητα Απορρίμματα...σελ Θόρυβος σελ Άλλες οχλήσεις.σελ.69 Κεφάλαιο 4: Ανάλυση περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη χρήση φυσικού αερίου.σελ Εκπομπές αερίων ρυπαντών σελ Οι κυριότεροι αέριοι ρυπαντές..σελ Δημιουργία και παραγωγή ρύπων κατά την καύση φυσικού αερίου...σελ.74 Συμπεράσματα.σελ.78 Βιβλιογραφία...σελ.79 7

8 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Στα πλαίσια των σπουδών μου στο ΤΕΙ Καβάλας εκπονήθηκε πτυχιακή μελέτη με θέμα: Μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων μονάδας παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος από φυσικό αέριο. Η ενέργεια αποτελεί έναν από τους δυναμικούς και σημαντικούς, από πλευράς οικονομικής και γεωπολιτικής δραστηριότητας, τομείς της οικονομίας στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Το νέο ενεργειακό προϊόν, που θεωρείται η εναλλακτική πρόταση στην ενεργεία τον 21 ο αιώνα και προσφέρει καινοτόμες λύσεις στους καταναλωτές που θέλουν να γίνουν μέλη του κόσμου του αύριο, είναι το φυσικό αέριο που την τελευταία διετία αναμετράται καθημερινά με τους <<ανταγωνιστές>> του, το πετρέλαιο και την ηλεκτρική ενέργεια, και όπως όλα αποδεικνύουν αποκτά συνεχώς οπαδούς. Είναι ένα καύσιμο καθαρό και ασφαλές από τη φύση του, αφού είναι ελαφρύτερο από τον αέρα και σε περίπτωση που απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα, διαχέεται και απομακρύνεται άμεσα. Χωρίς προσμίξεις και θειούχα συστατικά, που συγκαταλέγονται στις κύριες αιτίες περιβαλλοντικής ρύπανσης, έχει τους χαμηλότερους ρύπους σε σχέση με όλα τα υπόλοιπα καύσιμα, που το καθιστούν ως το φιλικότερο συμβατικό καύσιμο προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο. 8

9 Εισαγωγή Το φωταέριο είναι αυτό που γνώρισαν όλοι οι παλιοί σα γκάζι. Ήρθε για πρώτη φορά στη χώρα μας το 1857,όπου το διέθεσε στην αγορά η Γαλλική Εταιρεία Φωταερίου, η οποία το 1939 περιήλθε στο Δήμο Αθηναίων. Το φωταέριο παραγόταν από γαιάνθρακες, δηλαδή κάρβουνο σε κοιτάσματα βαθειά στη γη. Το φέρνουν στην επιφάνεια οι ανθρακωρύχοι και από τους γαιάνθρακες, με θερμική επίδραση, παράγονται το λεγόμενο <<κοκ>>, μια συμπαγής μορφή άνθρακα χρήσιμη στη σιδηρομεταλλουργία, και το επίσης πολύ χρήσιμο φωταέριο. Η εργασία στις εγκαταστάσεις παραγωγής ισοδυναμούσε με καταδίκη αφού οι συνθήκες ήταν ανυπόφορες για τους ανθρώπους εκεί. Σήμερα είναι αλήθεια ότι δεν έχουμε φωταέριο και εργάτες που καταντούν φυματικοί για να φτάσει αυτό στα σπίτια μας αλλά έχουμε το φυσικό αέριο το οποίο περιέχει αναλογία μεγαλύτερη και από τα 9/10 μεθάνιο. Στη πόρτα μας φτάνει μέσα από κίτρινους καλοσχεδιασμένους σωλήνες όχι όπως το συναντούμε στα έγκατα της γης. Εκεί είναι πραγματικά φυσικό αέριο αλλά δε λέγεται έτσι με όλες τις αναμενόμενες προσμείξεις του. Μόνο έπειτα από επεξεργασία καθαρισμένο και έτοιμο να κάνει πολλές δουλειές παίρνει το όνομα <<φυσικό αέριο>>. Στο ξεκίνημα του, καθώς μας έρχεται μέσα από σκοτεινά και υπόγεια κοιτάσματα σέρνει μαζί του νερά, άμμο, υδρόθειο και διάφορες άλλες ανεπιθύμητες προσμείξεις, ώστε να χρειάζεται να περάσει από αρκετές διεργασίες για να απαλλαγεί από όλα αυτά, αλλά και από τα άλλα τα πιο χρήσιμα, το προπάνιο και το βουτάνιο, για να μας έρθει με περιεκτικότητα 90% σε μεθάνιο. Η παραγωγή ενέργειας ανά τον κόσμο, είναι ένα ζήτημα σύνθετο και πολυμορφικό, το οποίο απαιτεί λεπτή και προσεκτική διαχείριση. Περιλαμβάνει πολλές πτυχές και συνδυάζει υψίστης σημασίας παραμέτρους, όπως οικονομικής, περιβαλλοντικής και κοινωνικής φύσεως. Η γη είναι μια τεράστια αποθήκη ενέργειας και ως τέτοια, μπορεί να εξεταστεί σαν ένα 9

10 αυτόνομο ενεργειακό σύστημα, το οποίο έχει τη δυνατότητα να αντλεί και ταυτόχρονα να παράγει ενέργεια. Σήμερα έχει δημιουργηθεί μεγάλη ενεργειακή κρίση, λόγω της κατακόρυφης αύξησης της τιμής του πετρελαίου, η οποία είναι τεχνητή λόγω του ότι προκλήθηκε από μια ολίγο-πωλειακή άνοδο των τιμών ορισμένων πετρελαιοπαραγωγών χωρών για γεωπολιτικούς λόγους. Όσες φορές εμφανίζεται στενότητα κάποιας ενεργειακής πηγής, τότε μιλάμε για ενεργειακή κρίση, η οποία μπορεί να είναι πραγματική ή τεχνητή. Πραγματική ενεργειακή κρίση υπήρξε τον 17ο αιώνα, λόγω στενότητας καυσίμου ξύλου, ενώ οι πρόσφατες ενεργειακές κρίσεις είναι τεχνητές και εξυπηρετούν οικονομικά συμφέροντα. Τα πιο αποφασιστικά σημεία εξέλιξης του ανθρώπινου πολιτισμού έχουν σφραγιστεί από κάποια ενεργειακή κρίση. Έχει αποδειχθεί ιστορικά ότι η ανθρωπότητα εντείνει την αναζήτηση νέων ενεργειακών πηγών αλλά και την προσπάθεια αποδοτικότερης αξιοποίησης των πηγών που ήδη υπάρχουν, τότε μόνο, όταν κάτω από την πίεση του φάσματος μιας ενεργειακής κρίσης, αντιλαμβάνεται την ανεπάρκεια της ενεργειακής βάσης σε σχέση με τις αυξανόμενες ενεργειακές τις ανάγκες. Τέτοιες ενεργειακές κρίσεις εμφανίσθηκαν μέχρι σήμερα πολλές και ξεπεράστηκαν όλες αποτελεσματικά αν και όχι πάντα εντελώς ανώδυνα. Τον 16ο αιώνα μία στενότητα καυσόξυλου δίνει το κέντρισμα για να μπουν οι βάσεις για την Βιομηχανική Επανάσταση. Μπαίνοντας στην Αναγέννηση βλέπουμε τεράστιες ποσότητες ξύλου να καταναλώνονται. Από τα τέλη του 16ου αιώνα έως τα μέσα του 17ου ο πληθωρισμός πλήττει όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Όλες οι τιμές γενικά τριπλασιάστηκαν ενώ η τιμή του ξύλου οκταπλασιάστηκε. Το 1973, έχουμε πετρελαϊκή κρίση, που δεν οφείλεται σε πραγματική στενότητα πετρελαίου, αλλά σε ολίγο-πωλειακή αύξηση, από 3,011 $, τον Οκτώβριο, σε 11,53$, τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους (τετραπλασιασμός της τιμής), η οποία κράτησε ως το Η κρίση αυτή προκάλεσε γενική αύξηση των τιμών και κλονισμό της παγκόσμιας οικονομίας, παράλληλα όμως οδήγησε σε εξοικονόμηση ενέργειας και εξερεύνηση νέων ενεργειακών πηγών. 10

11 Το 1998, μετά από 25 χρόνια, η τιμή του πετρελαίου έφθασε τα 10$ το βαρέλι, σε τιμές 98, που σημαίνει 3-5$ σε τιμές Δηλαδή στην πραγματικότητα οι τιμές επανήλθαν στα προ της κρίσης επίπεδα γεγονός που επιβεβαιώνει την έλλειψη ορθολογικής τιμολόγησης και κοστολόγησης της ενέργειας σε Εθνικό και Παγκόσμιο επίπεδο. Σήμερα έχει φθάσει τα 73$ το βαρέλι, δημιουργώντας νέα ενεργειακή κρίση, που οφείλεται σε οικονομικά, γεωπολιτικά, στρατηγικά, κοινωνικά, τοπικά, ανταγωνιστικά, κ.λπ., συμφέροντα, από καθεστώτα που προσπαθούν να απαλλαγούν από την επικυριαρχία των Η.Π.Α ή και να ανταγωνισθούν αυτές. Αποτέλεσμα αυτής της κρίσης είναι και πάλι η δραματική αύξηση της τιμής των καταναλωτικών αγαθών, η στροφή σε εναλλακτικές μορφές ενέργειας (όπως οι Α.Π.Ε, η πυρηνική το φυσικό αέριο, κ.λπ.), αλλά και στην ορθολογική και αποδοτική διαχείριση της ενέργειας κατά την παραγωγή και κατανάλωση αυτής. Από τις αρχές της δεκαετίας του 70 άρχισε να εκδηλώνεται, όλο και με μεγαλύτερη ένταση, περιβαλλοντική κρίση στον πλανήτη μας η οποία εκφράζεται με τις παρακάτω δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον: Όξινη βροχή, αφανισμός ειδών χλωρίδας και πανίδας, εξαφάνιση τροπικών και μη δασών, φωτοχημική ρύπανση, αιθαλομίχλη, τρύπα του όζοντος, ραδιενεργός ρύπανση, φαινόμενο του θερμοκηπίου, ακραία καιρικά φαινόμενα, ερημοποίηση, κρίση νερού κ.λπ. Είναι φανερό ότι η περιβαλλοντική κρίση, έχει άμεση σχέση με την παραγωγή, μεταφορά και κατανάλωση ενέργειας. Ειδικά από πετρελαϊκούς σταθμούς, προκαλείται κυρίως, ατμοσφαιρική, χημική, θερμική, ηλεκτρομαγνητική και οπτική ρύπανση. Είναι προφανές ότι έχουμε ξεκινήσουμε τη διαδικασία σταδιακής υποκατάστασης των συμβατικών πηγών ενέργειας με ανανεώσιμες, παράλληλα με την εφαρμογή τεχνολογιών απορρύπανσης στην παραγωγή ενέργειας από συμβατικά καύσιμα και ταυτόχρονα με ορθολογική και αποδοτική διαχείριση ενέργειας κατά την παραγωγή και κατανάλωση. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουν κύρια χαρακτηριστικά το ότι είναι ανεξάντλητες, άφθονες, περιβαλλοντικά καθαρότερες. Από την άλλη όμως, είναι αραιές μορφές ενέργειας και μέχρι 11

12 στιγμής τουλάχιστον με υψηλό κόστος ανά μονάδα παραγόμενης ενέργειας. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν η ηλιακή ενέργεια, με τη στενότερη σημασία του όρου, η αιολική ενέργεια, η βιομάζα, η γεωθερμία, η ενέργεια της θάλασσας και η υδραυλική ενέργεια. Είναι οι πρώτες πηγές ενέργειας που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος και μέχρι τις αρχές του προηγούμενου αιώνα σχεδόν αποκλειστικά, οπότε και στράφηκε στην έντονη χρήση του άνθρακα και των υδρογονανθράκων. Τα ορυκτά καύσιμα (άνθρακας, φυσικό αέριο και πετρέλαιο) καταλαμβάνουν περίπου το 80% της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας. Η παγκόσμια κατανάλωση ορυκτών καυσίμων αυξήθηκε ανάλογα με την συνολική κατανάλωση ενέργειας κατά τη διάρκεια της δεκαετίες του 90. Μέχρι το 2020 αναμένεται ότι η χρήση ορυκτών καυσίμων θα αυξηθεί με υψηλότερο ρυθμό από ότι η συνολική κατανάλωση. Τα ορυκτά καύσιμα προσφέρουν πολλά πλεονεκτήματα. Είναι σχετικά φθηνή η εξόρυξή τους, εύκολη η χρήση τους και είναι ευρέως διαθέσιμα. Η υποδομή για την παροχή τους υπάρχει ήδη. Οι κλάδοι εφοδιασμού με ορυκτά καύσιμα είναι καλά οργανωμένοι και η προσφορά τους καλύπτει τα περισσότερα μέρη της υφηλίου. Έχουν ωστόσο δύο κύρια μειονεκτήματα. Πρώτον, κατά την καύση τους εκπέμπονται ρύποι και θερμοκηπιακά αέρια που προξενούν κλιματική αλλαγή. Δεύτερον, χώρες που δεν διαθέτουν επαρκή αποθέματα ορυκτών καυσίμων κυρίως πετρέλαιο αντιμετωπίζουν αυξανόμενους κινδύνους ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού τους. Η εξάρτηση από τις αλλαγές και το αυξανόμενο ποσοστό εισαγωγών είναι δυνατό να οδηγήσουν σε ανησυχίες σχετικά με κίνδυνο να διακοπεί ή να καταστεί δύσκολος ο εφοδιασμός. Ωστόσο, η ασφάλεια του εφοδιασμού δεν πρέπει να θεωρηθεί απλώς και μόνον ως ζήτημα μείωσης της εξάρτησης από τις εισαγωγές ή ενίσχυσης της εγχώριας παραγωγής. Η ασφάλεια του εφοδιασμού απαιτεί ευρύ φάσμα πρωτοβουλιών άσκησης πολιτικής που να αποσκοπούν, μεταξύ άλλων, στην διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού και των τεχνολογιών, χωρίς ωστόσο να παραγνωρίζεται το γεωπολιτικό πλαίσιο και οι συνέπειές του. 12

13 Πίνακας 1.: ιαθέσιμες πηγές ενέργειας. Ανανεώσιμες Μη ανανεώσιμες 1. Ηλιακή Ακτινοβολία 1. Στερεά καύσιμα Λιθάνθρακας Γαιάνθρακας Λιγνίτης Τύρφη 2. Ενέργειες της θάλασσας 2. Υδρογονάνθρακες Κύματα Παλίρροια Θερμοκρασιακή διαφορά Πετρέλαιο Αργό Πετρέλαιο πισσούχων άμμων Πετρέλαιο πισσούχων σχιστόλιθων Φυσικό αέριο, υγρά φυσικού αερίου 3. Άνεμος 3. Ουράνιο Υδροϊσχύς 4. Ουράνιο Βιομάζα 6.Γεωθερμία 13

14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο : ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ 1.1Έννοια και ορισμός φυσικού αερίου Το Φυσικό Αέριο είναι ένα αέριο μίγμα υδρογονανθράκων. Το φυσικό αέριο είναι ένα φυσικό προϊόν που βρίσκεται σε υπόγεια κοιτάσματα της γης και είτε συναντάται μόνο του είτε συνυπάρχει με κοιτάσματα πετρελαίου. Εξάγεται από υπόγειες κοιλότητες και εξαιτίας των ιδιοτήτων του θεωρείται οικολογικό καύσιμο. Βασικό συστατικό του φυσικού αερίου είναι το μεθάνιο συνυπάρχουν όμως σε αυτό και σημαντικές ποσότητες αιθανίου, προπανίου, βουτανίου καθώς και άζωτο, υδρογόνο, διοξείδιο του άνθρακα και ήλιο. Το φυσικό αέριο είναι άχρωμο και άοσμο.. Ανήκει στη δεύτερη οικογένεια των αέριων καυσίμων. Είναι ελαφρύτερο από τον αέρα: έχει εδικό ίσο με 0,59. Σε περίπτωση διαρροής, διαχέεται και διαφεύγει άμεσα προς την ατμόσφαιρα (σε αντίθεση με το υγραέριο που είναι βαρύτερο από τον αέρα και σε περίπτωση διαφυγής συγκεντρώνεται χαμηλά). Το φυσικό αέριο είναι άοσμο, αλλά κατά τη μεταφορά του προστίθεται μια ειδική ουσία με χαρακτηριστική οσμή ώστε να ανιχνεύεται σε περίπτωση διαφυγής. Τα όρια ανάφλεξης του φυσικού αερίου είναι 4,5% - 15%. ηλαδή, η καύση δεν μπορεί να συντηρηθεί εάν η περιεκτικότητα του αέρα σε φυσικό αέριο είναι εκτός αυτών των ορίων. Λόγω της σύστασής του κατά την καύση του έχει τη χαμηλότερη εκπομπή ρύπων από όλα τα συμβατικά καύσιμα. Επίσης, δεν περιέχει μονοξείδιο του άνθρακα συνεπώς δεν είναι τοξικό. Για τα αέρια έχει οριστεί μια κατάσταση αναφοράς που καλείται κανονική κατάσταση (και στην οποία ανάγονται οι όγκοι τους) και η οποία είναι 0 C για τη θερμοκρασία και 1,01325 bar για την πίεση. Ο όγκος ενός κυβικού μέτρου αερίου σε κανονική κατάσταση αποτελεί ένα κανονικό κυβικό μέτρο αερίου (1Nm3). Ανωτέρα Θερμογόνος ύναμη (ΑΘ ) ορίζεται η ενέργεια που εκλύεται κατά την καύση 1 Nm3 φυσικού αερίου όταν στα προϊόντα καύσης το νερό βρίσκεται σε υγρή κατάσταση. Η τιμή της ΑΘ δεν είναι σταθερή καθώς εξαρτάται από τη σύσταση του φυσικού αερίου και υπολογίζεται κάθε μήνα από τη ΕΠΑ σύμφωνα με μετρήσεις που γίνονται στους σταθμούς παραλαβής του φυσικού αερίου. Μια μέση τιμή ΑΘ είναι 11,5 kwh/nm3. 14

15 Αντίστοιχα ως Κατωτέρα Θερμογόνος ύναμη (ΚΘ ) ορίζεται η ενέργεια που εκλύεται κατά την καύση 1 Nm3 φυσικού αερίου όταν στα προϊόντα καύσης το νερό βρίσκεται σε αέρια κατάσταση δηλαδή σε μορφή υδρατμών (οπότε έχει απορροφήσει ενέργεια) και είναι χαμηλότερη περίπου 10% από τη ΑΘ. Μια μέση τιμή ΚΘ είναι 10,4 kwh/nm3. Είναι μια «φυσική μορφή ενέργειας» που μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς ιδιαίτερη επεξεργασία και κάνει τέλεια καύση στις κατάλληλες συσκευές. Το φυσικό αέριο αποτελεί το φιλικότερο συμβατικό καύσιμο στο περιβάλλον και στον άνθρωπο. Το φυσικό αέριο, ένα ομολογουμένως όχι τόσο νέο καύσιμο, αποτελεί την πλέον αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση για την βελτίωση του ενεργειακού μοντέλου και την προσαρμογή του ενεργειακού σχεδιασμού της χώρας μας. Είναι το καύσιμο που συνδυάζει υψηλή ενεργειακή απόδοση, επάρκεια φυσικών αποθεμάτων, ήπια περιβαλλοντική φόρτιση και σύγχρονες τεχνολογίες στις υποδομές και στην αξιοποίηση του. Η ένταξη του φυσικού αερίου στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας υπήρξε κορυφαία στρατηγική επιλογή που στόχευε στην διαφοροποίηση των πηγών και των προμηθειών ενέργειας με οφέλη σε περιβάλλον και οικονομία. Το Φυσικό Αέριο έχει εισέλθει ήδη στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας και αποτελεί το πλέον ευγενές και φιλικό προς το περιβάλλον διαθέσιμο καύσιμο σε σύγκριση με τα λοιπά διαθέσιμα στη χώρα μας στερεά και υγρά καύσιμα. Το φυσικό αέριο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πλήθος εφαρμογών και περιπτώσεων στο σπίτι, στις επιχειρήσεις και στη βιομηχανία. 1. Στον οικιακό τομέα για: κεντρική θέρμανση πολυκατοικίας αυτόνομη θέρμανση μονοκατοικίας ή διαμερίσματος παροχή ζεστού νερού μαγείρεμα κλιματισμό 2. Στον επαγγελματικό τομέα για: θέρμανση 15

16 μαγείρεμα και ψήσιμο παραγωγή ζεστού νερού παραγωγή ατμού κλιματισμό συμπαραγωγή ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας Μια σειρά επαγγελματιών μπορεί να χρησιμοποιήσει το φυσικό αέριο καλύπτοντας τις καθημερινές ανάγκες των επιχειρήσεών τους, όπως αρτοποιεία, εστιατόρια, εργαστήρια ζαχαροπλαστικής, κομμωτήρια, εργαστήρια αργυροχρυσοχοΐας, συνεργεία αυτοκινήτων με φούρνους βαφής. Επίσης, ξενοδοχεία, νοσοκομεία, εκπαιδευτικά ιδρύματα, μεγάλα κτίρια γραφείων, εμπορικά κέντρα και καταστήματα, κολυμβητήρια, αθλητικές εγκαταστάσεις μπορούν να χρησιμοποιήσουν το φυσικό αέριο καλύπτοντας τις ενεργειακές τους ανάγκες με οικονομία και ασφάλεια. 3. Στη βιομηχανία για: κάλυψη θερμικών αναγκών για όλες τις παραγωγικές διαδικασίες (παραγωγή ατμού, ξήρανση) κλιματισμό συμπαραγωγή ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας Με το φυσικό αέριο αναμένονται: Η αύξηση της ανταγωνιστικότητας της Ελληνικής βιομηχανίας Η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης Η βελτίωση της ποιότητας ζωής Η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας Το φυσικό αέριο υπάρχει σε μεγάλα αποθέματα που ήδη έχει διαπιστωθεί ότι επαρκούν τουλάχιστον 100 έτη σε χώρες όπως η πρώην Σοβιετική Ένωση, το Ιράν, το Κατάρ, το Ιράκ, η Νιγηρία, η Αλγερία, οι ΗΠΑ κ.ά. Η Ελλάδα σήμερα προμηθεύεται φυσικό αέριο από 3 διαφορετικές πηγές: από τη Ρωσία (μέσω Βουλγαρίας) μέσω αγωγών σε αέρια μορφή, 16

17 από την Αλγερία με δεξαμενόπλοια σε υγροποιημένη μορφή (στις εγκαταστάσεις της νήσου Ρεβυθούσας, στον κόλπο των Μεγάρων) και από το 2007, από το Αζερμπαϊτζάν (μέσω Τουρκίας) μέσω αγωγών σε αέρια μορφή. Το σύστημα του φυσικού αερίου έχει ως σκοπό την ασφαλή τροφοδοσία των μεγάλων καταναλωτικών κέντρων της χώρας και αποτελείται από: το δίκτυο μεταφοράς του φυσικού αερίου, τον τερματικό σταθμό αποθήκευσης του υγροποιημένου (LNG) αλγερινού φυσικού αερίου στην Ρεβυθούσα. Το υγροποιημένο φυσικό αέριο επαναεριοποιείται και τροφοδοτεί το δίκτυο μεταφοράς το σύστημα διανομής του φυσικού αερίου στους καταναλωτές Στο δίκτυο μεταφοράς του φυσικού αερίου περιλαμβάνονται: Κεντρικός αγωγός μεταφοράς αερίου υψηλής πίεσης (70 bar) από τα Ελληνό-βουλγαρικά σύνορα μέχρι την Αττική, συνολικού μήκους 512 χλμ. Η διάμετρος του αγωγού είναι 36 για τα πρώτα 100 χλμ και 30 για τα υπόλοιπα. Κλάδοι μεταφοράς υψηλής πίεσης προς την ανατολική Μακεδονία και Θράκη, τη Θεσσαλονίκη, το Βόλο και την Αττική, συνολικού μήκους 440 χλμ Μετρητικοί και ρυθμιστικοί σταθμοί για τη μέτρηση της παροχής αερίου και τη ρύθμιση της πίεσης Σύστημα τηλεχειρισμού, ελέγχου λειτουργίας και τηλεπικοινωνιών Κέντρα λειτουργίας και συντήρησης, στην Αττική, τη Θεσσαλονίκη και τη Θεσσαλία Συνοριακός Σταθμός Εισόδου (Border Station) 17

18 1.2 Οφέλη του Φυσικού Αερίου Η χρήση του φυσικού αερίου σε όλους τους τομείς της κατανάλωσης, σε οικιακή, επαγγελματική και βιομηχανική χρήση, προσφέρει αναρίθμητα οφέλη στο χρήστη, συμβάλλοντας παράλληλα σε ένα καθαρότερο περιβάλλον και αναβαθμίζοντας την ποιότητα ζωής των πολιτών. Οικονομία Το φυσικό αέριο αποτελεί διαχρονικά την πιο οικονομική επιλογή και τη καλύτερη ενεργειακή επένδυση σε βάθος χρόνου για οικιακή και επαγγελματική χρήση προσφέροντας ανταγωνιστικά τιμολόγια ως προς τις συμβατικές μορφές ενέργειας (πετρέλαιο, ηλεκτρικό ρεύμα, υγραέριο κλπ.). Ευκολία στη χρήση Το φυσικό αέριο είναι διαθέσιμο όποτε το χρειάζεστε κάθε στιγμή μέσα από το εγκαταστημένο δίκτυο. εν χρειάζεται να το παραγγείλετε ή να είστε σε ετοιμότητα για την παραλαβή του. Η λειτουργία των συσκευών φυσικού αερίου είναι απλή και προσφέρει ευκολίες και άνεση στην καθημερινή σας ζωή (πχ. παροχή ζεστού νερού στη στιγμή). Καθαριότητα και εξοικονόμηση χώρου Με το φυσικό αέριο δεν απαιτείται εγκατάσταση δεξαμενής, αφού είναι διαθέσιμο μέσα από το δίκτυο διανομής, ενώ απαλλάσσεστε από τις δυσάρεστες οσμές και τα υπολείμματα του πετρελαίου. Ακρίβεια στη μέτρηση και χρέωση μετά την κατανάλωση Η μέτρηση της κατανάλωσης γίνεται από τις ενδείξεις του μετρητή, όπως στις περιπτώσεις της ΕΗ και της ΕΥ ΑΠ, ενώ πληρώνετε πάντα μόνο όσο έχετε καταναλώσει και μετά την κατανάλωσή του. Μειωμένο κόστος συντήρησης συσκευών Η καθαρή καύση του φυσικού αερίου εξασφαλίζει μειωμένο κόστος συντήρησης συσκευών και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. 18

19 Φιλικότητα προς το περιβάλλον Το φυσικό αέριο είναι το πιο καθαρό και λιγότερο ρυπογόνο συμβατικό καύσιμο. Η καύση του παράγει λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα, οπότε υποκαθιστώντας τα άλλα καύσιμα συμβάλλει στη μείωση του φαινομένου του θερμοκηπίου. εν περιέχει ενώσεις θείου που ρυπαίνουν το περιβάλλον και προκαλούν το φαινόμενο της όξινης βροχής. Ασφάλεια του Φυσικού Αερίου Ασφάλεια από τις εγκαταστάσεις Τα έργα κατασκευής δικτύου φυσικού αερίου πραγματοποιούνται βάσει σύγχρονων και αυστηρών προδιαγραφών. Η λειτουργία του δικτύου παρακολουθείται 24 ώρες το εικοσιτετράωρο, 365 μέρες το χρόνο με ειδικό ηλεκτρονικό σύστημα (SCADA) στο σύγχρονο κέντρο ελέγχου της εταιρείας. Επιπλέον γίνονται προληπτικοί και συστηματικοί επιτόπιοι έλεγχοι καλής λειτουργίας από εξειδικευμένους τεχνικούς. Εξειδικευμένοι μηχανικοί, αδειοδοτημένοι υδραυλικοί εγκαταστάτες και αδειοδοτημένοι τεχνικοί καυστήρων αναλαμβάνουν την κατασκευή και ρύθμιση των εσωτερικών εγκαταστάσεων φυσικού αερίου εκτός και εντός του κτιρίου. Ο κανονισμός εσωτερικής εγκατάστασης που εφαρμόζει οι Εταιρείες Παροχής Αερίου είναι εναρμονισμένος με τις προδιαγραφές που ορίζει η Ευρωπαϊκή Κοινότητα και που εφαρμόζεται στην Ευρώπη. Πριν την έναρξη παροχής φυσικού αερίου, πραγματοποιείται πάντα τελικός έλεγχος της εγκατάστασης από τους τεχνικούς επιθεωρητές. Ασφάλεια από τις συσκευές Σε περίπτωση που σβήσει η φλόγα της συσκευής, ο ειδικός μηχανισμός που διαθέτουν οι συσκευές φυσικού αερίου διακόπτει αυτόματα την παροχή του. Επιπλέον μπορεί να τοποθετηθεί ειδικός ανιχνευτής φυσικού αερίου στο χώρο με αυτοματισμό διακοπής της παροχής του. 19

20 Ένα από τα πιο σημαντικά κεφαλαία του φυσικού αερίου στην Ελλάδα και στον κόσμο είναι η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς είναι ένας από τους ενεργειακούς πόρους για την παραγωγή ηλεκτρικού (σχήμα 1) Στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής παρουσιάζει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά (μεγάλοι όγκοι, σταθερότητα φορτίου) που του επιτρέπουν να λειτουργεί άριστα ως καταναλωτικό υπόστρωμα για την υλοποίηση νέων project φυσικού αερίου. Η ηλεκτροπαραγωγή σήμερα είναι ένας τομέας που δίνει τον ρυθμό της ανάπτυξης της βιομηχανίας του φυσικού αερίου στην Ευρώπη και κατ επέκταση στην Ελλάδα που μαθαίνει και βασίζεται στην υπάρχουσα εμπειρία. Η μαζική στροφή της Ευρώπης στο φυσικό αέριο σημειώθηκε τη δεκαετία του 70, ήταν η απαρχή της προσπάθειας να μειώσουν την πετρελαϊκή εξάρτηση που είχαν και να προστατεύσουν τις οικονομίες τους από μελλοντικές πετρελαϊκές κρίσεις όπως του Το έτους 2002 η Ευρώπη χρησιμοποίησε 400δις.κ.μ αερίου, ποσότητα που αντιστοιχεί στο 24% της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας, εγκαθιστώντας την δεύτερη πίσω από το πετρέλαιο, τα 112δις από αυτά χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η ανοδική εξέλιξη στη ζήτηση φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή είναι συνυφασμένη σε μεγάλο βαθμό με την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών υψηλής απόδοσης με αποτέλεσμα το φυσικό αέριο να αφαιρεί σημαντικό μερίδιο από τα άλλα συμβατικά καύσιμα. 20

21 Σχήμα 1. Ενεργειακοί πόροι που παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα Αναφορικά µε την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας οι μονάδες φυσικού αερίου καλύπτουν περίπου το 28% της συνολικής καθαρής παραγωγής ηλεκτρισµού το 2010, ενώ το ποσοστό αυτό φτάνει στο 36% το Αυτή η σημαντική διείσδυση του φυσικού αερίου στο Ελληνικό σύστηµα ηλεκτροπαραγωγής περιορίζει τη σχετική συμμετοχή των λιγνιτικών μονάδων από 65% το έτος 2004, σε 47% το 2010 και σε 38% το 2020 (σχήμα 2). 21

22 Σχήμα 2. Συμμετοχή ενεργειακών πόρων στην ηλεκτροπαραγωγή Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημανθεί ότι οδηγούμαστε προς µια νέα ενεργειακή εξάρτηση, δεδομένου ότι η χώρα µας εισάγει φυσικό αέριο. Η ενεργειακή αυτή εξάρτηση θέτει ένα όριο στην χρήση του φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή, που όπως διατυπώθηκε και στο παρελθόν δεν πρέπει να ξεπερνά το 25% της συνολικής. Πρακτική που έχει υιοθετηθεί και από άλλες χώρες που τροφοδοτούνται κάτω από τις ίδιες συνθήκες, δηλαδή κυρίως από ένα προμηθευτή, όπως είναι η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Αυστρία. Φυσικά, η αξιοπιστία προμηθείας φυσικού αερίου θα ενισχυθεί µε τα νέα δεδομένα που έχουν προκύψει, αναφορικά µε τις διασυνοριακές συνδέσεις (Ιταλία, 22

23 Τουρκία) και θα προσφέρει τη δυνατότητα πιο εκτεταμένης χρήσης του στην ηλεκτροπαραγωγή. Βασική προϋπόθεση γι αυτό, αποτελεί η ανταγωνιστική τιµή του φυσικού αερίου, σε συνδυασµό µε την ανταγωνιστική λειτουργία των αγορών. Τα πλεονεκτήματα που καθιστούν ελκυστικό είναι: Μικρό κόστος κεφαλαίου κατασκευής μια μονάδας Μικρότερος χώρος εγκατάστασης και χρόνος κατασκευής Υψηλότερες ενεργειακές αποδόσεις που φθάνουν στο 55% Ανταγωνιστικό κόστος παραγωγής κιλοβατώρας Μεγαλύτερη ευελιξία στις διακυμάνσεις της ζήτησης φορτίου καθώς και μικρότεροι χρόνοι έναυσης και σβησίματος των μονάδων Μικρότερες δαπάνες διαχείρισης του καυσίμου καθώς και μικρότερο κόστος λειτουργίας της μονάδας και συντήρησης του ενεργειακού εξοπλισμού Χαμηλότερες εκπομπές ρύπων του διοξειδίου του άνθρακα (Σχήμα 3.) και σχεδόν μηδενικό κόστος αντιρύπανσης 23

24 Σχήμα 3. Συντελεστές εκπομπών των διαφόρων καυσίμων 1.3 Η αγορά του φυσικού αερίου στην Ελλάδα Η πορεία της κατανάλωσης του φυσικού αερίου σε μια σχετικά μικρή και ανώριμη αγορά όπως της Ελλάδας παραμένει σταθερά ανοδική. Η εξέλιξη του μεριδίου του στην κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας σαφώς δεν είχε να αναμενόμενα αισιόδοξα σενάρια της εισαγωγής του. Παρά τα προβλήματα υλοποίησης ενός τόσο μεγάλου έργου και τις δυσκολίες στην αποδοχή ενός νέου καυσίμου όλα δείχνουν ότι το μεγάλο στοίχημα της ορθολογικοποίησης του ενεργειακού ισοζυγίου θα επιτευχθεί. ίνοντας την τάξη μεγέθους το 2004 η κατανάλωση ήταν 2,5δις 9 χρόνια μετά την εισαγωγή στην Ελλάδα και 7 24

25 χρόνια μετά την πρώτη λειτουργία εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος (τον Μάη του 1997 στο ΘΗΣ Αγ. Γεωργίου Κερατσινίου της ΕΗ. Φτάνουμε στο 2009 στα 3,5 δις και στο ,5 δις (Σχήμα 4). Η διακύμανση του ποσοστού στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας είναι αισθητή, καθώς από το 11% του 2003 ξεπερνάει τις 20 μονάδες το 2011 (Σχήμα 5). Σχήμα 4. Όγκοι πωλήσεων ΕΠΑ Σχήμα 5. Ενεργειακό Μίγμα Συστήματος Σχετικά µε το θέµα της αξιοποίησης φυσικού αερίου (Φ.Α.) στη ηλεκτροπαραγωγή της χώρας μας τα στοιχεία είναι τα τελευταία χρόνια ενθαρρυντικά συγκρίνοντας τα στοιχεία του 2008 από την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) και την παγκόσμια αρχή (WEO 2008, IEA) παρατηρούμε 22% (13,55TWh) της ελληνικής ηλεκτροπαραγωγής βασίζεται στο φυσικό αέριο και το 20% (3.807 TWh) της παγκόσμιας. Βέβαια τα στοιχεία της 25

26 Eurostat λένε ότι υπολειπόμαστε των υπόλοιπων αναπτυγμένων ευρωπαϊκών κρατών κάτι που σημαίνει ότι η ανάπτυξη και οι απαιτήσεις του ενεργειακού ανταγωνισμού θα πρέπει να δώσουν ώθηση στην περαιτέρω αξιοποίηση του φυσικού αερίου καθώς όπως φαίνεται και στο πίνακα 2 είναι οικονομικά ανταγωνιστικό. Πίνακας 2. Κόστος εγκατάστασης μονάδων ηλεκτροπαραγωγής 26

27 1.4 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΟΝΑ ΑΣ Στην εργασία μας θα περιγράψουμε τον τρόπο λειτουργίας μιας τέτοιας μονάδας ηλεκτροπαραγωγής. Και πιο συγκεκριμένα μιας μονάδας ισχύος περί των 550 MWe και των 170 MWe. Η καύση του φυσικού αερίου περιγράφεται κυρίως από την ακόλουθη χημική αντίδραση καύσης του μεθανίου: Μονάδα Συνδυασμένου Κύκλου (Μ.Σ.Κ.) ισχύος MWe: Η νέα Μονάδα θα περιλαμβάνει τις εξής κύριες εγκαταστάσεις: Το σύστημα τροφοδοσίας του Φυσικού Αερίου που περιλαμβάνει σταθμό υποβιβασμού πίεσης και καθαρισμού του Φυσικού Αερίου. Τις εγκαταστάσεις των τριών Α/Σ με τις ηλεκτρογεννήτριές τους. Κάθε αεριοστρόβιλος διαθέτει παρακαμπτή ρια καπνοδόχο ύψους 80 m και θα μπορεί να λειτουργήσει και σε ανοικτό κύκλο. Τους τρεις λέβητες ανάκτησης της θερμότητας των καυσαερίων τις καπνοδόχους τους, ύψους 80μ. από το έδαφος. Ένα ατμοστρόβιλο, που δέχεται τον παραγόμενο στους τρεις λέβητες ανάκτησης θερμότητας καυσαερίων, ατμό. Το ψυγείο του ατμοστροβίλου. Νέα εγκατάσταση άντλησης και τροφοδότησης θαλασσινού νερού ψύξης. Τη Μονάδα αφαλάτωσης θαλασσινού νερού (αποστακτήρες). Τη Μονάδα απιονισμού του αφαλατωμένου νερού. 27

28 Μονάδα Συνδυασμένου Κύκλου (Μ.Σ.Κ.) καθαρής ισχύος 174MWe: Η Μονάδα συγκροτείται από τους δύο υπάρχοντες αεριοστρόβιλους ονομαστικής ισχύος 57 MWe ο καθένας με τις ηλεκτρογεννήτριές τους, οι οποίοι θα μετατραπούν για καύση και φυσικού αερίου, από δύο νέους λέβητες ανάκτησης θερμότητας καυσαερίων και από ένα ατμοστρόβιλο με παροχή ισχύος 66 MWe. Πέραν των ανωτέρω η Μονάδα θα περιλαμβάνει τις εξής κύριες εγκαταστάσεις: Το σύστημα τροφοδοσίας του Φυσικού Αερίου που περιλαμβάνει σταθμό υποβιβασμού πίεσης και καθαρισμού του Φυσικού Αερίου. ύο καπνοδόχους συνολικού ύψους 40μ. από το έδαφος οι οποίες αναπτύσσονται στην κορυφή των δύο νέων λεβήτων ανακτήσεως θερμότητας. Το ψυγείο του ατμοστροβίλου. Σύστημα άντλησης και τροφοδότησης θαλασσινού νερού ψύξης. Μετασχηματιστές (κύριους και βοηθητικούς των Α/Σ) και το μετασχηματιστή ανυψώσεως της ηλεκτρογεννήτριας του ατμοστροβίλου. Εγκαταστάσεις σύνδεσης των μετασχηματιστών. Συστήματα εξυπηρέτησης των δύο Μονάδων Συνδυασμένου Κύκλου: Το συγκρότημα Κατεργασίας Υγρών Βιομηχανικών Αποβλήτων και ιλύων, στο οποίο θα οδηγούνται τα απόβλητα από όλες τις Μονάδες. Το Σύστημα χλωρίωσης του ψυκτικού νερού (παραγωγή διαλύματος NaClO με ηλεκτρόλυσα θαλασσινού νερού). Τον κλειστό Υ/Σ 400 KV (GIS SF6). Και οι δύο Μ.Σ.Κ. έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν ως καύσιμο Φυσικό Αέριο. Το καύσιμο θα είναι το Φυσικό Αέριο, το οποίο εξασφαλίζει μηδαμινές εκπομπές SO2 και ελάχιστες εκπομπές ΝΟx. 28

29 1.5 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό πρόβλημα παγκοσμίως σήμερα είναι αυτό της κλιματικής αλλαγής, που απειλεί με μεγάλες καταστροφές στον πλανήτη, με ανυπολόγιστες συνέπειες στο άμεσο μέλλον. Η κλιματική αλλαγή οφείλεται κυρίως σε ανθρώπινες δραστηριότητες, οι οποίες προκαλούν εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων που συντελούν στη σταδιακή υπερθέρμανση του πλανήτη. Είναι προφανές ότι πρέπει αμέσως να ξεκινήσουμε τη διαδικασία σταδιακής υποκατάστασης των συμβατικών πηγών ενέργειας με ανανεώσιμες, παράλληλα με την εφαρμογή τεχνολογιών απορρύπανσης στην παραγωγή ενέργειας από συμβατικά καύσιμα και ταυτόχρονα με ορθολογική και αποδοτική διαχείριση ενέργειας κατά την παραγωγή και κατανάλωση ή έστω με το φυσικό αέριο που πληροί προϋποθέσεις σε αντίθεση με τις συμβατικές πηγές ενέργειας. Ως επίπτωση ορίζεται κάθε αλλαγή, θετική ή αρνητική, που προκαλείται στα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος, εξαιτίας ενός έργου ή δραστηριότητας. Εκτίμηση επιπτώσεων είναι η περιγραφή και αξιολόγηση των πιθανών σημαντικών επιπτώσεων στα διάφορα φυσικά και κοινωνικό - οικονομικά χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος (Giannoulas et al. 2001, Γιαννούλας κ.ά. 2004α, β). Σύμφωνα με ένα στενά χωροταξικό ορισμό, εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΕΠΕ) είναι η προσπάθεια σωστής ένταξης ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο χώρο. Η όλη διαδικασία της ΕΠΕ περιλαμβάνει αφενός μεν μία ή περισσότερες επιστημονικές μελέτες, Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), και αφετέρου τις ενέργειες για τη δημοσιοποίηση και την ένταξή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Η εκπόνηση μιας ΜΠΕ δεν είναι απλή. Αυτό συμβαίνει επειδή κάθε φορά διαφορετικού είδους έργα σχεδιάζονται για διαφορετικά περιβάλλοντα. Κάθε συνδυασμός, οδηγεί σε μια μοναδική σχέση αιτίας - αποτελέσματος. Η ΜΠΕ ενθαρρύνει την ανίχνευση των επιπτώσεων σε πρώιμη φάση κατά τη διαδικασία σχεδιασμού και τη δημιουργία ενός καταλόγου των πιθανών επιδράσεων. Προτείνει μέτρα τροποποίησης σε περίπτωση που ανιχνεύονται 29

30 δυσμενείς επιπτώσεις. Η προσπάθεια εκ των προτέρων της εκτίμησης και της μείωσης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, σύμφωνα με την αρχή της πρόληψης, είναι εξαιρετικά σημαντική διότι συμβάλλει στην μείωση των περιβαλλοντικών κινδύνων και καταστροφών και γενικότερα στην προώθηση μιας αειφόρου ανάπτυξης (Drosos et al. 2006a, b, Giannoulas and Drosos 2008). Είναι απαραίτητη η γνώση, του τρόπου με τον οποίο οι δραστηριότητες θα επηρεάσουν το περιβάλλον, καθώς και η εξέταση αυτών των επιπτώσεων εγκαίρως, έτσι ώστε να μπορούν να γίνουν αλλαγές στα προτεινόμενα σχέδια, ή να είναι δυνατή η ματαίωσή τους, αν οι πιθανές επιπτώσεις δικαιολογούν κάτι τέτοιο (Στεργιάδου κ.ά. 2004, Drosos et al. 2008g). Έτσι οι ΜΠΕ πρέπει όχι απλώς να προηγούνται της κατασκευής του έργου, αλλά να πραγματοποιούνται αρκετά νωρίς, ώστε, με την κατάλληλη ένταξη στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, να μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο για την επιλογή της βέλτιστης εναλλακτικής λύσης (Γιαννούλας και ρόσος 2005, Τσουράπα κ.ά. 2007, Drosos et al. 2008i). Οι κύριες περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη λειτουργία του σταθμού μετά την εγκατάσταση και των δύο νέων Μ.Σ.Κ. στην περιοχή άμεσης επιρροής είναι συνοπτικά: Οι εκπομπές αερίων ρύπων και σωματιδίων στην ατμόσφαιρα: εν αναμένονται επιπτώσεις στο περιβάλλον της περιοχής από τις εκπομπές αερίων ρύπων και σωματιδίων, δεδομένου ότι : -Ως βασικό καύσιμο θα χρησιμοποιείται το φιλικότερο προς το περιβάλλον διαθέσιμο συμβατικό καύσιμο, δηλαδή το Φυσικό Αέριο, η καύση του οποίου δίνει ασήμαντες εκπομπές SO2 και σωματιδίων, ενώ οι εκπομπές ΝΟx είναι χαμηλές και οπωσδήποτε σημαντικά μικρότερες από τις αντίστοιχες σε περίπτωση καύσης πετρελαίου σε συμβατική Μονάδα (ατμοηλεκτρικό σταθμό). -Στη Μ.Σ.Κ. ισχύος MWe όπου θα εγκατασταθούν νέοι Α/Σ, οι Α/Σ θα εξοπλισθούν με καυστήρες χαμηλών ΝΟx για την περαιτέρω μείωση των εκπομπών τους όταν χρησιμοποιείται ως καύσιμο το Φυσικό Αέριο. 30

31 Πίνακας 3. Εκπομπές ρύπων από Μονάδα Ατμοπαραγωγής (mg/m3) Η παραγωγή νερών αποβλήτων: εν αναμένονται επιπτώσεις στο περιβάλλον της περιοχής από την παραγωγή υγρών αποβλήτων, δεδομένου ότι: -Θα κατασκευαστεί Συγκρότημα Κατεργασίας Υγρών Βιομηχανικών Αποβλήτων για τα απόβλητα που παράγονται. Τα απόβλητα, μετά την πλήρη κατεργασία τους, θα απορρίπτονται στο κανάλι εξόδου του ψυκτικού νερού, με φυσικοχημικά χαρακτηριστικά εντός των ορίων που καθορίζονται από την υφιστάμενη νομοθεσία για την περιοχή. -Τα αστικά λύματα θα οδηγούνται στο υφιστάμενο Συγκρότημα Βιολογικού Καθαρισμού Αστικών Λυμάτων, από το οποίο θα εξέρχονται με φυσικοχημικά χαρακτηριστικά εντός των ορίων που προβλέπονται από την υφιστάμενη νομοθεσία. Οι φυσικές και χημικές παράμετροι των κατεργασμένων υγρών αποβλήτων θα ικανοποιούν τα θεσμοθετημένα για το συγκεκριμένο αποδέκτη όρια ποιότητας. 31

32 Η απόρριψη τον ψυκτικού υγρού στο θαλάσσιο όγκο: εν αναμένεται καμία επίπτωση από την εκβολή του ψυκτικού νερού, αφού η μεταβολή της θερμοκρασίας του θαλασσινού νερού είναι στη χειρότερη περίπτωση της τάξης των 10 C μεταξύ των σημείων εισόδου και εξόδου των ψυγείων των ατμοστρόβιλων. Λόγω των θαλασσίων ρευμάτων και των ανέμων που επικρατούν στην περιοχή, αναμένεται μέση αύξηση της θερμοκρασίας των υδάτων του όρμου κατά 1 C περίπου. Ο θόρυβος: εν αναμένονται επιπτώσεις στο περιβάλλον της περιοχής από το θόρυβο, δεδομένου ότι με τη βοήθεια ειδικού εξοπλισμού και κατάλληλου σχεδιασμού των μηχανημάτων, των χώρων και των κτιρίων επιτυγχάνεται η μείωσή του, τόσο στους χώρους εργασίας, όσο και στο περιβάλλον της περιοχής. Κατόπιν των ανωτέρω καθίσταται σαφές ότι το προτεινόμενο Έργο θα επιβαρύνει ελάχιστα το περιβάλλον της περιοχής εγκατάστασής του. Συμπέρασμα Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, τα οποία εξηγούνται λεπτομερώς στα αντίστοιχα κεφάλαια της παρούσας Μ.Π.Ε., η εγκατάσταση και λειτουργία των Μονάδων Συνδυασμένου Κύκλου θα επιφέρει αμελητέα επιβάρυνση στο περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής, ενώ θα συντελέσει στην εξυπηρέτηση των επιτακτικών αναγκών ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, στην ευστάθεια του ηπειρωτικού δικτύου της χώρας και την απορρόφηση του Φυσικού Αερίου, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην τόνωση της οικονομίας της περιοχής. 32

33 Κεφάλαιο 2 ο : ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ- ΘΡΑΚΗΣ Το παρόν κεφάλαιο έχει ως σκοπό να αναδείξει τη σημασία του ηλεκτρικού ρεύματος, τη χρησιμότητα του φυσικού αερίου και γενικότερα των φυσικών πόρων καθώς και τη ρύπανση που έχει δημιουργηθεί με τη πάροδο του χρόνου. Όλα τα παραπάνω θα διευρυνθούν μέσα από μια περιβαλλοντική μελέτη που θα διεξαχθεί στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης εξετάζοντας τον πληθυσμό της και την υφιστάμενη περιβαλλοντική κατάσταση. 2.1Δημογραφικά χαρακτηριστικά Η εξέλιξη του πληθυσμού στην περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης την τελευταία δεκαετία είναι θετική και παρουσιάζει μία αύξηση της τάξης του 11 %. Πίνακας 4. Εξέλιξη πληθυσμού στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης Περιοχή Πληθυσμός Απογραφών Ν. Δράμας Ν. Καβάλας Ν. Ξάνθης Ν. Ροδόπης Ν. Έβρου Περιφέρεια Χώρα

34 Μία έντονη μείωση του πληθυσμού παρουσιάστηκε στην δεκαετία του που οφείλεται στην μεγάλη εσωτερική αλλά κυρίως στην εξωτερική μετανάστευση προς στην Δ. Γερμανία,με κίνητρα είτε την εξασφάλιση πόρων ζωής είτε γενική βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης. Την δεκαετία όμως του εμφανίζεται μια πληθυσμιακή ανάκαμψη η οποία οφείλεται στην σταδιακή ανακοπή του ρεύματος της μετανάστευσης αλλά και στην έναρξη της παλιννόστησης μεταναστών από τη Δυτική Ευρώπη. Οι τάσεις αυτές διατηρούνται και κατά την δεκαετία του ,σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΚΕΠΕ,ο πληθυσμός εξακολουθεί να παρουσιάζει μια αύξηση και, μάλιστα, το 1987 ξεπερνάει τα επίπεδα του Τα τελευταία μάλιστα χρόνια έχουμε μία σημαντική αύξηση του πληθυσμού λόγω της έλευσης παλιννοστούντων από τα κράτη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης καθώς επίσης και άλλων οικονομικών μεταναστών. Στον επόμενο πίνακα παρουσιάζεται ο πληθυσμός του Νομού Καβάλας ανά Δήμο. Ο Δήμος Κεραμωτής το έτος 2001 είχε κατοίκους. Πίνακας 5. Πληθυσμός Νομού καβάλας ανά Δήμο το έτος 2001 Δήμος Πληθυσμός Καβάλας Ελευθερούπολης Ελευθερών Θάσου

35 Κεραμωτής Ορεινού Ορφανού Παγγαίου Πιερέων Φιλίππων Χρυσούπολης Σύνολο Στους πίνακες 4 και 5 φαίνεται η κατανομή του πληθυσμού, σε αστικό, ημιαστικό και αγροτικό. Ο πλέον αστικοποιημένος Νομός είναι ο Νομός Καβάλας. 2.2 ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Σύμφωνα με τα στοιχεία από τους μετεωρολογικούς σταθμούς της Καβάλας και της Χρυσούπολης η μέση υπερετήσια βροχόπτωση στην ευρύτερη περιοχή, ανέρχεται σε 603,6 mm και 562,5 mm αντίστοιχα. Η κατανομή της βροχής κατά εποχή είναι 32% τον χειμώνα, 23% την άνοιξη, 18% το καλοκαίρι και 27% το φθινόπωρο. Η χαμηλότερη μέση τιμή θερμοκρασίας παρατηρείται κατά τον μήνα Ιανουάριο και η υψηλότερη τον μήνα Ιούλιο. Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι 14,8 βαθμοί Κελσίου. Υγρότεροι μήνες του έτους είναι ο Νοέμβριος, ο Δεκέμβριος και ο Ιανουάριος και ξηρότερος ο Ιούλιος. Όσον αφορά την ένταση των άνεμων αυτή είναι κατά μέσο όρο 3 Beaufort. 35

36 Η πτώση χιονιού παρατηρείται συνήθως την περίοδο μεταξύ Δεκέμβριο και Φεβρουάριο. Γενικά το κλίμα της περιοχής μπορεί να χαρακτηριστεί ως ενδιάμεσου τύπου μεταξύ μεσογειακού και μεσευρωπαϊκού, βροχερό, με ήπιο χειμώνα και θερμό ξηρό καλοκαίρι ΧΛΩΡΙΔΑ - ΠΑΝΙΔΑ ΧΛΩΡΙΔΑ Στην χερσαία έκταση της περιοχής, λόγω της υψηλής αλατότητας των εδαφών, αναπτύσσεται αλοφυτική βλάστηση. Το επικρατέστερο και σε πολλές περιοχές το μοναδικό είδος που αναπτύσσεται στην περιοχή είναι το (Salicornium europaea). Σε περιοχές που κατακλύζονται περιοδικά κατά τη διάρκεια της πλημμυρίδας, αναπτύσσεται το είδος (Salicornietum europaea). Άλλα είδη που συμμετέχουν στην αλοφυτική βλάστηση της περιοχής είναι τα: Salsoletum sodae Suaedetum spledentis Juncetum maritime Arthrocnemetum fruticosi Arthrocnemetum glaucum Puccinellia distans Halocnemetum strobilacei Sueda maritime Sueda spedensis Haliniae portulacoides Limonium beelliodifolium 36

37 Στην θαλάσσια έκταση της περιοχής αναπτύσσονται θαλάσσια μακροφύκη που ανήκουν στα γένη: Ulva sp. Enteromorfa sp. Codium sp. Stypocaulum sp. Cystoseira sp. Corallina sp. Gracilaria sp. Zostera sp. Padina sp. Σε αμμώδη υποστρώματα αναπτύσσονται και μικροφυτοκοινωνίες από το φανερόγαμο (Posidonia sp). ΠΑΝΙΔΑ Στο χερσαίο τμήμα της περιοχής έχουν καταγράφει 277 είδη πτηνών, 14 είδη θηλαστικών, 6 είδη αμφιβίων και 18 είδη ερπετών. Επίσης έχουν καταγραφεί έντομα που ανήκουν σε 70 περίπου ταξινομικές οικογένειες. Η ιχθυοπανίδα της περιοχής είναι η κλασική του Θρακικού πελάγους, λόγο όμως της παρουσίας των λιμνοθαλασσών, στην περιοχή υπάρχει πληθυσμιακή κυριαρχία των ευρυάλων ειδών. Στην οσρακοπανίδα της περιοχής εκτός από το (Mytilus edulis),το οποίο δημιουργεί εκτεταμένους φυσικούς πληθυσμούς, έχουν καταγραφεί και είδη από τα γένη: Pecten sp. Pinna sp. Ostrea sp. Cardium sp. 37

38 Solen sp. Venus sp. Dosinia sp. Venerupis sp. Donax sp. Psamobia sp. Mactra sp. Saxicava sp. Στα περισσότερα από τα παραπάνω γένη ανήκουν είδη με οικονομικό ενδιαφέρον στην αλιευτική παραγωγή της περιοχής. σημαντικό Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί σήμερα ως προς την χλωρίδα και πανίδα της περιοχής των υγροβιότοπων, μετά τις άμεσες και έμμεσες ανθρώπινες παρεμβάσεις, αποτυπώνεται στο "πρόγραμμα οριοθέτησης υγροβιότοπων της σύμβασης Ramsar". Η θαυμαστή σε ποικιλία για τα ευρωπαϊκά μέτρα πανίδα της περιοχής εντοπίζεται στη ζώνη υγροβιότοπων περιλαμβάνοντας ιχθυοπανίδα,αμφίβιαερπετά,θηλαστικά και ορνιθοπανιδα που με πυρήνα τους υγροβιότοπους απαντάται και στην ευρύτερη περιοχή.αξιοπρόσεκτη είναι η σταδιακή μείωση των ζωικών πληθυσμών με κίνδυνο εξαφάνισης σπάνιων ειδών,αποτέλεσμα της εντατικής ανθρώπινης δραστηριότητας με κύριο χαρακτηριστικό την ληστρική θήρα. Ο υγροβιότοπος του δέλτα του Νέστου με το σύστημα των λιμνοθαλασσών του φιλοξενεί μια ιδιαίτερη ορνιθοπανίδα. Τόσο τα πουλιά που φωλιάζουν όσο και τα μεταναστευτικά και εκείνα που διαχειμάζουν, παρουσιάζονται με σημαντικούς αριθμούς ειδών και σε μεγάλες συγκεντρώσεις ατόμων. Η ιχθυοπανίδα της περιοχής διακρίνεται σε είδη που ζουν στα γλυκά νερά του δέλτα του Νέστου και σε είδη που ζουν στα υφάλμυρα νερά των λιμνοθαλασσών. Αξιοσημείωτη είναι η ιχθυοπαραγωγή της περιοχής τεχνητή και ελεύθερη. Η αμφιβιοπανίδα και ερπετοπανίδα της περιοχής είναι ποιοτικά 38

39 και ποσοτικά πλούσια με φυσικό δυναμικό και με κέντρο το υδρόχαρες δάσος του Κοτζά Ορμάν. Στον πυρήνα του υγροβιότοπου απαντώνται λίγα αριθμητικά αλλά με ικανοποιητικούς πληθυσμούς,είδη θηλαστικών που θεωρούνται σημαντικοί βιολογικοί δείκτες για την κατάσταση του οικοσυστήματος. Η ανυπαρξία θηλαστικών στην ευρύτερη περιοχή (πεδιάδα του Νέστου ) δείχνει την υποβάθμιση της. Το δέλτα του Νέστου ανήκει στην μεσογειακή ζώνη βλάστησης. Η κύρια βλάστηση του δέλτα περιλαμβάνει αμμοφίλες φυτοκοινωνίες,αλοφυτικές φυτοκοινωνίες,θαμνώνες και καλαμώνες. Στις εκβολές του ποταμού υπάρχει μικρή έκταση υπόλειμμα του δάσους Κοτζα Ορμάν με άσπρη και μαύρη λεύκη, μελιές, πεδινή πτελέα, σφένδαμο και σκλήθρα, θαμνώδη και ποώδη βλάστηση και μεγάλο αριθμό αναρριχώμενων φυτών. Στις παρόχθιες περιοχές του ποταμού και στη θέση του παραποτάμιου δάσους υπάρχει τεχνητή δενδροκαλλιέργεια. 2.3 Ανθρωπογενές περιβάλλον Οικισμοί της περιοχής Απασχόληση Το ποσοστό του ενεργού πληθυσμού στην Περιφέρεια το 1991 ήταν 38,18%, που είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο Εθνικό (37,88%). Το καταγεγραμμένο ποσοστό ανεργίας το 1991 ήταν 7,85% το οποίο βέβαια σήμερα έχει υπερδιπλασιασθεί. Ως προς την διάρθρωση της απασχόλησης στην Περιφέρεια παρατηρείται μία σαφής μείωση του ποσοστού απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα (από 67,32% το 1971 σε 38,91% το 1991). Ακόμη έχουμε αύξηση στο ποσοστό απασχόλησης του δευτερογενούς τομέα (από 8,55% το 1971 σε 21,48% το 1991). 39

40 Επίσης έχουμε σημαντική αύξηση στο ποσοστό απασχόλησης στον τριτογενή τομέα (από 24,12% το 1971 σε 39,61% το 1991). Στον Νομό Καβάλας το ποσοστό απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα ελαττώθηκε από 53,79% το 1971 σε 26,69% το Αντιθέτως στον δευτερογενή τομέα, στον τομέα μεταποίησης και στον τριτογενή τομέα τα ποσοστά απασχόλησης έχουν αυξηθεί τα τελευταία είκοσι χρόνια. Στον δευτερογενή τομέα από 13,87% σε 26,58%, στον τομέα μεταποίησης από 12,85% σε 18,84% και στον τριτογενή τομέα από 32,38% σε 46,73%. Πρωτογενής τομέας Ο πρωτογενής τομέας απασχολεί το 38,4% του εργατικού δυναμικού της περιφέρειας και παράγει το 22,8% του ΑΕΠ. Στην Περιφέρεια το ποσοστό των απασχολουμένων στον πρωτογενή τομέα το 1991 έφτανε το 38,91% (πανελλαδικά το 20,26%). Αυτό υποδηλώνει ότι η Περιφέρεια είναι κατεξοχήν αγροτική αφού το ποσοστό απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα είναι σχεδόν διπλάσιο του εθνικού μέσου όρου. Όπως αναφέρεται και στο πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Περιφέρειας Οι κλάδοι της αλιείας και των υδατοκαλλιεργειών είναι ιδιαίτερα δυναμικοί και παρουσιάζουν ανάπτυξη σε όλους τους νομούς της Περιφέρειας. Μονάδες Ιχθυοκαλλιέργειας και Οστρακοκαλλιέργειας εντοπίζονται κυρίως στους υγροτόπους του θαλάσσιου μετώπου και μικρότερος αριθμός στα νερά της ενδοχώρας (ΦΕΚ 1471/ ) Για την αναδιάρθρωση του πρωτογενούς τομέα της Περιφέρειας, αναφέρονται μεταξύ άλλων ότι Η αλιεία και οι ιχθυοκαλλιέργειες θα πρέπει να εξακολουθήσουν αναπτυσσόμενες, η πρώτη κατά βιώσιμο τρόπο και η δεύτερη εγκαθιστάμενη σε περιοχές όπου αποφεύγονται οι συγκρούσεις με τον τουρισμό και τις άλλες παραθαλάσσιες δραστηριότητες (ΦΕΚ 1471/ ). 40

41 Από τους Νομούς της Περιφέρειας ο πλέον αγροτικός είναι ο νομός Ροδόπης με ποσοστό 59,66%, ο νομός Ξάνθης με ποσοστό 41,75% και ο νομός Έβρου με ποσοστό 40,06%. Στους νομούς Καβάλας και Δράμας τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 26,69% και 24,80%. Βιομηχανία Οι δραστηριότητες του δευτερογενούς τομέα που υπάρχουν στην περιοχή αφορούν κυρίως μεταποιητικές μονάδες αγροτικών προϊόντων. Συγκεκριμένα στον οικισμό της Κεραμωτής υπάρχει μια μονάδα τυποποίησης και συντήρησης οπωροκηπευτικών, δύο μονάδες τυποποίησης και συντήρησης οστρακοειδών, και τρείς μονάδες κατάψυξης αλιευμάτων. Χρήσεις γης Η έκταση της περιφέρειας ΑΜΘ είναι ,7 Ηa. Από αυτά τα 4.169,2 Ηa (29,4%) αποτελούν οι καλλιεργούμενες εκτάσεις και αγραναπαύσεις, 4.628,5 Ηa (32,75) αποτελούν οι βοσκότοποι, 4.431,4 Ηa (31,3%) αποτελούν τα δάση, 415,4 Ηa (2,9%) αποτελούν οι οικισμοί και 319,1 Ηa (2,2%) καταλαμβάνονται από νερά. Ακόμη στην περιφέρεια το 34,38% αποτελούν οι πεδινές εκτάσεις, το 26,05% οι ημιορεινές και το 39,57% οι ορεινές. Αντίστοιχα ο Νομός καβάλας έχει έκταση 2.111,7 Ηa. Από αυτά 559,1 Ηa (26,5%) αποτελούν οι καλλιεργούμενες εκτάσεις και αγραναπαύσεις, 929,1 Ηa (44%) αποτελούν οι βοσκότοποι, 411,1 Ηa (19,5%) αποτελούν τα δάση, 101,5 Ηa (4,8%) αποτελούν οι οικισμοί και 65,1 Ηa (3,1%) καταλαμβάνονται από νερά. Επίσης στο Νομό Καβάλας το 24,03% αποτελούν οι πεδινές εκτάσεις, το 30,18% οι ημιορεινές και το 45,79% οι ορεινές. Στον Νομό Καβάλας μεγάλο μέρος των γεωργικών εκτάσεων βρίσκονται στην παραλιακή ζώνη. Το ποσοστό της αρδευόμενης γης είναι υψηλό 41

42 (49,4%). Επίσης μεγάλο τμήμα των εκτάσεων που χρησιμοποιούνται ως βοσκότοποι βρίσκεται σε παραγωγικά εδάφη. Ιδιοκτησία γης Η Ελλάδα είναι η μόνη Ευρωπαϊκή χώρα η οποία δεν διαθέτει κτηματολόγιο (τα τελευταία χρόνια άρχισε να γίνεται ), οπότε είναι εξαιρετικά δύσκολο να παρουσιαστούν ακριβή στοιχεία ιδιοκτησιακού καθεστώτος και βέβαια χρήσεων γης. Από επεξεργασία αποσπασματικών στοιχείων μπορούμε να σημειώσουμε τα εξής. - Δημόσια έκταση είναι (ανήκει στο δασαρχείο) το δάσος του Νέστου. - Το αεροδρόμιο της Χρυσούπολης καταλαμβάνει μια έκταση στρεμμάτων ενώ υπάρχει μια έκταση στρεμμάτων γης στην κοινότητα Αγιάσματος που παραχωρήθηκε το 1966 στην "φωνή της Αμερικής" -Για τις περιοχές γύρω από τους υγροβιότοπους οι διευθύνσεις Γεωργίας διαθέτουν χάρτες με τις αρχικές διανομές ανά κοινότητα,καθώς και συμπληρωματικούς χάρτες,όπου έχουν γίνει τροποποιήσεις των διανομών. -Όλες σχεδόν οι υπόλοιπες εκτάσεις έχουν μοιραστεί με κλήρους στους κάτοικους της περιοχής για καλλιέργεια Παραγωγικοί τομείς - Φυσικοί πόροι-τουρισμός Γεωργία Η γεωργία εμφανίζει την γενική εικόνα της γεωργίας της Ελλάδας. Ο Νέστος έχει δημιουργήσει μια εύφορη κοιλάδα με τις προσχώσεις του. Με την εκτέλεση των εγγειοβελτιωτικών έργων στο δέλτα του Νέστου προστατεύθηκαν οι καλλιέργειες από τις πλημμύρες και αποδόθηκαν πολλές 42