ΚΤΗΜΑΤΑΓΟΡΑ ΚΡΗΤΗΣ. 1 ο Εξάμηνο 2016

Transcript

1 1 ΚΤΗΜΑΤΑΓΟΡΑ ΚΡΗΤΗΣ 1 ο Εξάμηνο 2016

2 2 Πίνακας Περιεχομένων 1. Οικονομική επισκόπηση Αγορά γραφείων Αγορά κατοικιών Αγορά καταστημάτων Logistics & Βιομηχανία Τουρισμός... 21

3 3 1. Οικονομική επισκόπηση Το 2015 υπήρξε μια ιδιαίτερη και δύσκολη χρονιά για την ελληνική οικονομία, λόγω της πολιτικής αβεβαιότητας, της επιβολής των capital controls και των χρονοβόρων διαπραγματεύσεων με τους θεσμούς. Ωστόσο, σύμφωνα με τις εαρινές οικονομικές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η ελληνική οικονομία εμφανίζεται ανθεκτική, με άμεση συνέπεια η ύφεση για το 2015 να είναι μικρότερη σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις. Στο γεγονός αυτό συνετέλεσαν κυρίως τα αυξημένα επίπεδα ιδιωτικής κατανάλωσης, η επιτυχής ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, η σταδιακή εφαρμογή των προβλεπόμενων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, η σχετική πρόοδος στην πορεία των ιδιωτικοποιήσεων και το θετικό ισοζύγιο στις καθαρές εξαγωγές. Το α εξάμηνο του 2016 η ύφεση συνεχίστηκε, ωστόσο η TτΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο ΟΟΣΑ προβλέπουν αυξημένες πιθανότητες επιστροφής στην ανάκαμψη το β' εξάμηνο του 2016 και σημαντική ανάκαμψη για το Στις αναγκαίες προϋποθέσεις για την επιστροφή σε διατηρήσιμη ανάπτυξη αναφέρονται εκτός της πολιτικής συναίνεσης και σταθερότητας, η αντιμετώπιση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στις αγορές αγαθών και υπηρεσιών, η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, η διατήρηση των πρωτογενών πλεονασμάτων, οι παράλληλες δράσεις για την αύξηση της αποτελεσματικότητας του δημοσίου τομέα και η ενίσχυση της ικανότητας του δημόσιου τομέα να εφαρμόσει τις απαιτούμενες διαρθρωτικές αλλαγές. Πάντως, για το 2016 συνολικά, η πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι ότι η οικονομία μας θα παραμείνει σε ύφεση (-0,3%). Σύμφωνα με το μηνιαίο δελτίο οικονομικής δραστηριότητας που εξέδωσε ο ΣΕΒ τον Ιούλιο του 2016, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στο Ηνωμένο Βασίλειο υπέρ της εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργεί ένα ασταθές ευρωπαϊκό περιβάλλον, τόσο σε οικονομικό όσο και σε γεωπολιτικό επίπεδο, με συνέπειες που δεν έχουν ακόμα αποσαφηνιστεί. Ήδη, η πτώση της βρετανικής λίρας έναντι του ευρώ, η υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, αλλά και η διεύρυνση της διαφοράς αποδόσεων των ομολόγων των χωρών της Νότιας Ευρώπης σε σχέση με τα Γερμανικά, αυξάνουν την αβεβαιότητα, την ώρα που η εύθραυστη ελληνική οικονομία παρουσιάζει μικτές τάσεις έπειτα από την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης του προγράμματος προσαρμογής. Ειδικότερα, τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν τον τελευταίο μήνα αντανακλούν αφενός την αισιοδοξία που έχει δημιουργήσει στην αγορά η συμφωνία για την εκταμίευση της 1ης δόσης του 3ου προγράμματος προσαρμογής, η οποία αναμένεται να αυξήσει τη ρευστότητα των επιχειρήσεων, και αφετέρου την ανησυχία για τις επιπτώσεις των μέτρων που έχουν υιοθετηθεί στα εισοδήματα επιχειρήσεων και νοικοκυριών.

4 4 Ειδικότερα: Ο δείκτης οικονομικού κλίματος παρέμεινε αμετάβλητος τον Ιούνιο του 2016 σε σύγκριση με το Μάιο (στις 89,7 μονάδες). Παρά την επιδείνωση των προσδοκιών στις υπηρεσίες και το λιανικό εμπόριο, το κλίμα στη βιομηχανία βελτιώθηκε, όπως και η καταναλωτική εμπιστοσύνη (στις -68 μονάδες από -71,9 το Μάιο), η οποία, αν και παραμένει σε χαμηλό επίπεδο, κινείται θετικά για 2ο συνεχή μήνα. Παρά την κάμψη που παρουσίασε η βιομηχανική παραγωγή στη μεταποίηση πλην πετρελαιοειδών τον Μάιο του 2016 (-1,6%), συνολικά κατά το διάστημα Ιαν Μάι η μεταβολή είναι θετική (+2%). Παράλληλα, ο Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών στη μεταποίηση (PMI) τον Ιούνιο του 2016 επέστρεψε σε επίπεδο πάνω από τις 50 μονάδες, το οποίο υποδηλώνει ανάπτυξη του τομέα. Παρά τις εξαιρετικά ευάλωτες συνθήκες ζήτησης, η απασχόληση στη μεταποίηση αυξήθηκε για 4η φορά μέσα στο 2016, με τον ρυθμό αύξησης να παραμένει ωστόσο μέτριος. Οι λιανικές πωλήσεις, έπειτα από τις απώλειες των προηγούμενων μηνών, ιδίως του Φεβρουαρίου του 2016 (-5,5%), δείχνουν να σταθεροποιούνται τον Απρίλιο του 2016, με το δείκτη όγκου πλην καυσίμων να παρουσιάζει οριακά θετική μεταβολή (+0,1%). Οι ενδιάμεσες εκπτώσεις και προσφορές πριν το Πάσχα φαίνεται να τόνωσαν την αγορά, καθώς ο όγκος των πωλήσεων αυξήθηκε στην κατηγορία ένδυσης υπόδησης (+16,2%), στα πολυκαταστήματα (+8,8%) και στα καταστήματα βιβλίων-χαρτικών-ειδών δώρων (+0,9%). Ωστόσο, συνολικά κατά το πρώτο 4μηνο του 2016 ο όγκος λιανικών πωλήσεων πλην καυσίμων εμφανίζει πτώση (-1,4%). Το εποχικά διορθωμένο ποσοστό ανεργίας μειώθηκε στο 23,3% τον Απρίλιο του 2016 (από 23,7% τον προηγούμενο μήνα και 25,3% τον Απρίλιο του 2015). Παράλληλα, τον Μάιο του 2016 δημιουργήθηκαν θέσεις εργασίας (καθαρό ισοζύγιο), οι οποίες προήλθαν κυρίως από προσλήψεις σε καταλύματα, εστίαση και εμπόριο ενόψει της τουριστικής περιόδου, οι οποίες υπερκάλυψαν τις αποχωρήσεις στην εκπαίδευση. Επιπρόσθετα, το διάστημα Ιαν Μάι 2016, το καθαρό ισοζύγιο προσλήψεων-αποχωρήσεων ήταν θετικό κατά 201,1 χιλ. θέσεις, έναντι 194,5 χιλ το αντίστοιχο διάστημα το Παράλληλα όμως: Οι εξαγωγές αγαθών, πλην πετρελαιοειδών, υποχώρησαν σημαντικά το Μάιο του 2016 (-6,4%), ανατρέποντας την ανοδική τάση των προηγούμενων μηνών, με τις εξαγωγές προς χώρες εκτός ΕΕ να σημειώνουν μεγάλη πτώση (-19%), ενώ οι εξαγωγές προς την ΕΕ αυξήθηκαν οριακά (+0,7%). Συνολικά, κατά την περίοδο Ιαν Μάι 2016 οι εξαγωγές αγαθών πλην πετρελαιοειδών καταγράφουν μείωση (-0,7%).

5 5 Ο κύκλος εργασιών στη βιομηχανία υποχώρησε τον Απρίλιο του 2016 (-15,3%), κυρίως λόγω της μείωσης των πωλήσεων του κλάδου πετρελαιοειδών (-34,8%) και ορυχείων (-11,2%), ενώ στη μεταποίηση χωρίς καύσιμα η μείωση ήταν μικρότερη (- 2,3%). Συνολικά κατά το διάστημα Ιαν Απρ 2016 ο κύκλος εργασιών στη βιομηχανία παρουσιάζει μείωση -14,3% και στη μεταποίηση πλην καυσίμων -3%. Η πτώση των τιμών πετρελαίου επηρεάζει έντονα τον κύκλο εργασιών στη βιομηχανία από το φθινόπωρο του 2014 και αντικατοπτρίζεται στη μεγαλύτερη υποχώρηση που καταγράφουν οι πωλήσεις σε χώρες εκτός Ευρωζώνης (-27,5% τον Απρίλιο του 2016 και -22,6% το διάστημα Ιαν Απρ 2016), από ό,τι στις χώρες της Ευρωζώνης (+1,6% τον Απρίλιο του 2016 και -6,4% το διάστημα Ιαν Απρ 2016). Η υστέρηση στις εισπράξεις από τουρισμό και μεταφορές κατά τον Απρίλιο του 2016 (-7% και -48,6% αντίστοιχα) στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών καταγράφει τη διαρκή επίπτωση των capital controls, καθώς μεγάλο μέρος των συναλλαγών πραγματοποιείται εκτός του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Συνολικά κατά το διάστημα Ιαν Απρ 2016 οι εισπράξεις από τουρισμό εμφανίζονται μειωμένες κατά - 3,4% και οι αφίξεις κατά -5,3%. Η αποδυνάμωση αυτή, παρόλο που αναφέρεται σε μικρά απόλυτα μεγέθη καθώς το πρώτο 4μηνο του έτους η τουριστική κίνηση είναι χαμηλή, σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στο Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και τη συνέχιση των ροών προσφύγων, προκαλεί προβληματισμό για την πορεία του τουρισμού. Οι καταθέσεις των νοικοκυριών, μετά από την άνοδο του Απριλίου, λόγω δώρου Πάσχα και αργιών οι οποίες προκάλεσαν την αναβολή διαφόρων πληρωμών, τον Μάιο του 2016 παρουσίασαν αρνητική ροή (- 840 εκατ.), επιστρέφοντας στα επίπεδα εκροής καταθέσεων που παρατηρήθηκαν στα τέλη του 2015 και το Μάρτιο του Παράλληλα με τις παραπάνω μικτές τάσεις, η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να εξέλθει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα ατονήσει το επενδυτικό ενδιαφέρον και ενδέχεται να έχει επιπτώσεις στο εμπορικό ισοζύγιο και στον τουρισμό στην Ελλάδα. Αν και εκτιμάται ότι οι άμεσες συνέπειες στην ελληνική οικονομία θα είναι περιορισμένες, είναι αναγκαία η ανάληψη άμεσων αναπτυξιακών πρωτοβουλιών για να γυρίσει η χώρα σελίδα και να μπει σε τροχιά ανάπτυξης. Σε αυτές συγκαταλέγονται η υλοποίηση ενός σχεδίου αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής, της εισφοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου, ο εξορθολογισμός του φορολογικού συστήματος και η εφαρμογή ενός σχεδίου για την προσέλκυση επενδύσεων, με βασικούς άξονες την προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων και των συμπράξεων Δημόσιου - Ιδιωτικού Τομέα, την αξιοποίηση των ευκαιριών της ψηφιακής οικονομίας και την εστίαση σε τομείς με υψηλές προοπτικές ανάπτυξης. (ΣΕΒ Μηνιαίο Δελτίο Οικονομικής Δραστηριότητας - Ιούνιος 2016)

6 6 Μακροοικονομικοί Παράγοντες Με βάση τις προβλέψεις της ΕΕ και του ΟΟΣΑ, οι οποίες ωστόσο χαρακτηρίζονται από σχετική αβεβαιότητα λόγω των οικονομικών και εμπορικών εξελίξεων σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, η ελληνική οικονομία θα παραμείνει σε ύφεση και το 2016, ενώ από το 2017 αναμένεται να επιστρέψει σε τροχιά ανάπτυξης. Το δημοσιονομικό έλλειμμα στην Ελλάδα αναμένεται να μειωθεί σημαντικά το 2016 και το 2017, ενώ το δημόσιο χρέος εκτιμάται ότι θα αυξηθεί το 2016 και θα αρχίσει να μειώνεται σταδιακά από το ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ - ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ (05/2016) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές 0,7-0,2-0,3 2,7 Εναρμονισμένος Πληθωρισμός -1,4-1,1-0,3 0,6 Ανεργία (% εργατικού δυναμικού) 26,5 24,9 24,7 23,6 Έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) -3,6-7,2-3,1-1,8 Δημόσιο Χρέος (% ΑΕΠ) 180,1 176,9 182,8 178,8 Πηγή: ec.europa.eu ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΟΟΣΑ (06/2016) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές 0,7-0,3-0,2 1,9 Εναρμονισμένος Πληθωρισμός -1,4-1,1-0,5 0,0 Ανεργία (% εργατικού δυναμικού) 26,5 24,9 24,0 23,2 Έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) -3,7-7,3-1,9-0,5 Επίλογος Δημόσιο Χρέος (% ΑΕΠ) 182,9 182,7 185,3 182,3 Πηγή: Η διαδικασία εφαρμογής των μέτρων λιτότητας που ακολούθησε η Ελλάδα από την είσοδό της στα μνημόνια και την αυστηρή επιτήρηση είναι εξαιρετικά απαιτητική. Έχοντας επιτύχει αφενός σημαντική μείωση των κρατικών δαπανών στα 55,7 δις από το 2008 μέχρι σήμερα (-30%) και αφετέρου εντυπωσιακή συρρίκνωση του κρατικού ελλείμματος σε 4,6% του ΑΕΠ (από 15,4% το 2008), η χώρα παρόλα αυτά αντιμετωπίζει δυσκολίες, με το ΑΕΠ ( 175,6 δις) να έχει καθοδική τάση. Βέβαια, οι τελευταίες προσπάθειες της χώρας τόσο στο επίπεδο των μεταρρυθμίσεων όσο και σε αυτό των αποκρατικοποιήσεων, καθώς και η σταδιακή επανεμφάνιση ξένων επενδυτών, αποτελούν αναμφίβολα ενθαρρυντικούς σηματοδότες για το 2016.

7 7 2. Αγορά γραφείων Η αγορά των γραφειακών χώρων στην Κρήτη παρέμεινε σταθερή το 1 ο εξάμηνο του 2016, ενώ σε σχέση με το 2014, η αγορά κινήθηκε πτωτικά σε ποσοστό περίπου 5-10%. Παρόλο το γεγονός ότι οι ζητούμενες τιμές κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα, η πτωτική διαπραγμάτευση εξακολουθεί να είναι έντονη και καταλήγει συνήθως σε απομειώσεις τουλάχιστον 10-15%. Όσον αφορά τις αποδόσεις, αυτές κινήθηκαν ελαφρώς πτωτικά το τελευταίο εξάμηνο, δεδομένου ότι οι εξελίξεις σε πολιτικό και οικονομικό τομέα δεν ήταν τόσο επιβλαβείς για την οικονομία σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις. Στα Χανιά, τα μισθώματα στην πλατεία Δικαστηρίων είναι υψηλότερα συγκριτικά με το κέντρο της πόλης, λόγω της ύπαρξης του κτιρίου της Περιφερειακής Ενότητας και των Δικαστηρίων, ενώ οι υψηλότερες αγοραίες αξίες εντοπίζονται στο κέντρο της πόλης και συγκεκριμένα στην Πλατεία 1866 και τις οδούς Χατζημιχάλη Γιάνναρη και Σκαλίδη. Μέγαρο Trianon στην περιοχή Δικαστήρια, Χανιά Στο Ηράκλειο, η πλειοψηφία των γραφειακών χώρων συγκεντρώνεται στο κέντρο της πόλης (οδοί Ζωγράφου, Δαιδάλου, Δημοκρατίας, Δικαιοσύνης, Έβανς, 25 ης Αυγούστου, Καλοκαιρινού, Αβέρωφ, 1821, Πλατεία Λιονταριών), όπου ελεύθεροι επαγγελματίες και εταιρείες ενδιαφέρονται για γραφεία κοντά σε δημόσιες υπηρεσίες. Αντιθέτως, η ζήτηση για γραφειακούς χώρους που βρίσκονται εκτός των κεντρικών οδών και στα προάστια της πόλης είναι σχεδόν μηδενική. Στο Ρέθυμνο, η βασική αγορά γραφείων συγκεντρώνεται στο εμπορικό κέντρο της πόλης, την Παλιά Πόλη και την Πλατεία Ηρώων Πολυτεχνείου, ενώ νέοι γραφειακοί χώροι (10ετίας) εντοπίζονται στις βασικές οδούς εισόδου στο κέντρο της πόλης, όπως οι Λεωφόροι Ηγουμένου Γαβριήλ (δυτική είσοδος) και Πορτάλιου (ανατολική είσοδος). Τέλος, στο Λασίθι, λόγω του μικρού σχετικά μεγέθους των πόλεων, οι γραφειακοί χώροι συγκεντρώνονται σχεδόν αποκλειστικά γύρω από την πλατεία κάθε πόλης.

8 8 Πηγή: Δανός - Μελάκης επε

10 10 Πηγή: Δανός - Μελάκης επε * Οι τιμές μίσθωσης και πώλησης διαφοροποιούνται ανάλογα με την ακριβή θέση, την ηλικία, την ποιότητα κατασκευής και το επίπεδο συντήρησης των ακινήτων.

11 11 3. Αγορά κατοικιών Μετά την προκήρυξη των εθνικών εκλογών το 2015, παρατηρήθηκε αύξηση της ζήτησης για την αγορά μικρών κυρίως διαμερισμάτων. Αρκετοί ήταν εκείνοι που απέσυραν τις τραπεζικές τους καταθέσεις και τις επένδυσαν στην αγορά οικονομικών διαμερισμάτων με σκοπό την ανακαίνιση και εκμετάλλευσή τους. Τα οικιστικά ακίνητα, όπως προκύπτει από τη σχετική κινητικότητα στην κτηματαγορά, αποτέλεσαν καταφύγιο ασφαλείας για αρκετό κόσμο με ανησυχία και οικονομική ανασφάλεια. Ωστόσο, η δραστηριότητα αυτή δεν στάθηκε ικανή να ανατρέψει το αρνητικό κλίμα της κτηματαγοράς και διακόπηκε απότομα στο τέλος του 1 ου εξαμήνου λόγω της επιβολής των capital controls, ενώ τροχοπέδη στην αναστροφή του αρνητικού κλίματος αποτέλεσε η έλλειψη τραπεζικής χρηματοδότης και η μη ανάκαμψη της αγοράς ενυπόθηκων δανείων. Η αγορά κατοικίας εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από μικρό όγκο συναλλαγών, με τις τιμές να παρουσιάζουν τάσεις σταθεροποίησης σε κεντρικές περιοχές και ήπιες πτωτικές τάσεις στις λοιπές περιοχές, ενώ σχετικά αυξημένο μισθωτικό ενδιαφέρον παρουσιάζεται για κατοικίες μεσαίου μεγέθους και καλής ποιότητας κατασκευής. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ζητούμενες τιμές κινήθηκαν πτωτικά σε σχέση με το 2014 σε ποσοστό περίπου 5-10%, ενώ η πτωτική διαπραγμάτευση κινείται πλέον σε ποσοστά άνω του 10-15%. Όσον αφορά τον τομέα της εξοχικής κατοικίας, καταγράφονται σημαντικές επενδυτικές ευκαιρίες, δεδομένης της μεγάλης πτώσης των τιμών κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών. Ο αριθμός των απούλητων εξοχικών κατοικιών στην Κρήτη υπολογίζεται σε περίπου, αριθμός που έχει παραμείνει σχεδόν σταθερός την τελευταία πενταετία, λόγω της παύσης της οικοδομικής δραστηριότητας και του περιορισμένου ενδιαφέροντος από ξένους ή εγχώριους επενδυτές. Ταυτόχρονα, οι τιμές πώλησης έχουν μειωθεί σε ποσοστό έως και άνω του 40% σε σχέση με τις προ κρίσης εποχές. Σε γενικές γραμμές, υπάρχει η πεποίθηση ότι η αγορά κατοικιών άγγιξε τα πλέον χαμηλά επίπεδα το 2015 και έχει εισέλθει σε σχετική τροχιά ανάκαμψης από τις αρχές του 2016, όσο η οικονομία σταθεροποιείται, ενισχύοντας έτσι τη γενικότερη πορεία ανάκαμψης. Στα Χανιά, στην περιοχή του κέντρου, η πλειοψηφία των κατοικιών είναι τουλάχιστον 25-30ετίας και το εύρος τιμών κυμαίνεται στα /τμ, ανάλογα με τη θέση, την ηλικία και τη συντήρηση, ενώ οι τιμές πώλησης για νεόδμητα ακίνητα κυμαίνονται στα /τμ. Οι τιμές πώλησης για νέες συμβατικές κατασκευές σε δημοφιλείς οικιστικές περιοχές κοντά στο κέντρο της πόλης, κυμαίνονται στα /τμ στην Χαλέπα, στα /τμ στη Νέα Χώρα και στα /τμ στα Λενταριανά και την Αμπεριά. Όσον αφορά τις τιμές μίσθωσης, αυτές παρέμειναν σχεδόν σταθερές σε σχέση με το 2015.

12 12 Στο Ηράκλειο, στην περιοχή του κέντρου, η πλειοψηφία των κατοικιών είναι άνω της 25ετίας, με τις τιμές πώλησης να κυμαίνονται στα /τμ, ανάλογα με τη συντήρηση και τη δυνατότητα στάθμευσης. Οι τιμές των νεόδμητων διαμερισμάτων σε δημοφιλείς περιοχές περιμετρικά του κέντρου, όπως η Ανάληψη, ο Μασταμπάς και ο Θέρισσος, καθώς και στο προάστιο του Αγίου Ιωάννη κυμαίνονται στα /τμ. Στις υπόλοιπες επεκτάσεις (Δειλινά, Κορώνη Μαγαρά, Μεσαμπελιές, Πατέλες, Πόρος, Κατσαμπάς, Μπενντεβή), οι τιμές πώλησης κυμαίνονται στα /τμ. Οι τιμές μίσθωσης παρέμειναν σχεδόν σταθερές και κυμαίνονται στα 4-6 /τμ, με τις μεγαλύτερες τιμές να αφορούν το κέντρο και δημοφιλή προάστια, όπως ο Άγιος Ιωάννης. Στο Ρέθυμνο, η πλειοψηφία των κατοικιών στην περιοχή της Παλιάς Πόλης είναι κτίρια μεγάλης παλαιότητας, με το εύρος τιμών πώλησης να κυμαίνεται στα /τμ, ανάλογα με το επίπεδο συντήρησης. Οι τιμές πώλησης για νέες συμβατικές κατοικίες σε περιοχές κοντά στο κέντρο, όπως η Καλλιθέα, ο Μασταμπάς και ο Κουμπές, κυμαίνονται στα /τμ ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ιδιοκτησίας, όπως η προβολή, ο όροφος, η θέα και το μέγεθος. Τα μισθώματα παρέμειναν σταθερά σε σχέση με το 2015, με τη μείωση να κυμαίνεται στα επίπεδα του 10% περίπου όσον αφορά την τελευταία τριετία. Νεόδμητα συγκροτήματα κατοικιών σε Ηράκλειο και Ρέθυμνο Τέλος, στο Λασίθι, στις πόλεις του Αγίου Νικολάου, της Ιεράπετρας και της Σητείας, οι μεγαλύτερες τιμές πώλησης εντοπίζονται στην παραθαλάσσια ζώνη, καθώς και στις νέες επεκτάσεις, λόγω της ύπαρξης κατασκευών μικρής ηλικίας, ενώ οι τιμές πώλησης στα παλαιά τμήματα των πόλεων είναι ελαφρώς μικρότερες. Όσον αφορά τις τιμές μίσθωσης, αυτές παρέμειναν σταθερές σε σχέση με το 2015.

16 16 4. Αγορά καταστημάτων Στα Χανιά, το μεγαλύτερο μισθωτικό ενδιαφέρον εντοπίζεται στο Παλιό Λιμάνι, με τα μισθώματα να κυμαίνονται στα /τμ, ενώ οι οδοί με τη μεγαλύτερη εμπορικότητα εξακολουθούν να είναι η Χάλυδων, η Χατζημιχάλη Γιάνναρη και η Σκαλίδη, όπου τα μισθώματα κυμαίνονται στα /τμ. Άνοδος στα μισθώματα παρατηρείται στην οδό Τζανακάκη, λόγω του καταστήματος H&M, καθώς και στην περιοχή Ποτιέ, η οποία έχει γίνει πόλος έλξης για καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος. Στο Ηράκλειο, το μισθωτικό ενδιαφέρον εντοπίζεται κυρίως στα καταστήματα εντός των τειχών. Οι οδοί με την μεγαλύτερη εμπορικότητα παραμένουν η Δαιδάλου, η 1866 και η πλατεία Λιονταριών, με τα μισθώματα να κυμαίνονται στα /τμ. Το 1 ο εξάμηνο του 2016 ολοκληρώθηκαν οι εργασίες ανακαίνισης τριώροφου επαγγελματικού κτιρίου επί της 25 ης Αυγούστου συνολικής επιφάνειας περίπου 1.600τμ, ιδιοκτησίας Alpha Bank, το οποίο στεγάζει το νέο κατάστημα της H&M. Παράλληλα, ξεκίνησαν οι εργασίες ανέγερσης νέου εμπορικού κέντρου στην περιοχή της Χανιόπορτας, ενώ ολοκληρώθηκε η αγορά από την εταιρεία Intercontinental International REIC ICI εντός κτιρίου καταστημάτων-γραφείων στην περιοχή του Μασταμπά συνολικής επιφάνειας 4.000τμ, βασικός μισθωτής του οποίου είναι η ΑΒ Βασιλόπουλος. Τέλος, ολοκληρώθηκαν και οι εργασίες κατασκευής του πρώτου καταστήματος νέας γενιάς της εταιρείας Lidl Hellas στην περιοχή της Νέας Αλικαρνασσού. Εμπορικό Κέντρο Olea, Πλατανιάς, Χανιά Εμπορικό Κέντρο Talos Plaza, Ηράκλειο Στο Ρέθυμνο, τα μηνιαία μισθώματα κυμαίνονται στα /τμ στην οδό Αρκαδίου (με τις μεγαλύτερες τιμές να αφορούν το βόρειο τμήμα της οδού) και στα /τμ στις δευτερεύουσες οδούς (Γερακάρη, Εθνικής Αντιστάσεως) της Παλιάς Πόλης. Στις αρχές Ιουνίου εγκαινιάστηκε το νέο τριώροφο κατάστημα Public συνολικής επιφάνειας 780τμ, το οποίο βρίσκεται στην Πλατεία Αγνώστου Στρατιώτη.

17 17 Τέλος, στο Λασίθι, η εμπορική δραστηριότητα συγκεντρώνεται κυρίως στην παραλιακή ζώνη και στο κέντρο των πόλεων, ενώ η σχετικά μικρή προσφορά ακινήτων έχει ως συνέπεια τις αρκετά υψηλές μισθωτικές και αγοραίες αξίες σε αρκετές περιπτώσεις. Στις αρχές του 2016, εγκαινιάστηκε το πρώτο κατάστημα της εταιρείας ΑΒ Βασιλόπουλος στην περιοχή του Αγίου Νικολάου. Πηγή: Δανός - Μελάκης επε

20 20 5. Logistics & Βιομηχανία Στην Κρήτη, το ενδιαφέρον όσον αφορά τον τομέα των logistics και της βιομηχανίαςβιοτεχνίας είναι ιδιαίτερα μικρό και ως εκ τούτου, η αγορά στους συγκεκριμένους τομείς παρέμεινε σταθερή κατά το 1 ο εξάμηνο του Μεγάλοι αποθηκευτικοί χώροι εντοπίζονται κυρίως στο Ηράκλειο και τα Χανιά, λόγω της ύπαρξης ΒΙ.ΠΕ στο Ηράκλειο και ΒΙΟ.ΠΑ στα Χανιά, καθώς και αεροδρομίου και εμπορικού λιμανιού στις δύο αυτές πόλεις. Οι ζητούμενες τιμές μίσθωσης κυμαίνονται συνήθως στα 2-4 /τμ για το Ηράκλειο και στα 1,5-3 /τμ για τα Χανιά. Όσον αφορά τις περιοχές του Ρεθύμνου και του Λασιθίου, δεν υπάρχει διαμορφωμένη κτηματαγορά στο συγκεκριμένο τομέα, καθώς οι λιγοστοί μεγάλοι αποθηκευτικοί χώροι κατασκευάζονται κατά παραγγελία και σύμφωνα με τις ανάγκες της προ εγκατάσταση επιχείρησης, Τέλος, όσον αφορά το ΒΙΟ.ΠΑ Ρεθύμνου στην περιοχή της Αγίας Τριάδας, το σύνολο των οικοπέδων έχουν διατεθεί από το 2010 και έχουν κατασκευαστεί πλήρη δίκτυα υποδομών και οι κοινόχρηστες εγκαταστάσεις, ωστόσο μόνο μια επιχείρηση έχει εγκατασταθεί σε αυτό μέχρι σήμερα, δείγμα της μεγάλης κρίσης που γνωρίζει ο τομέας τα τελευταία χρόνια.

21 21 6. Τουρισμός Ο τουρισμός αποτελεί έναν από τους λίγους τομείς της ελληνικής οικονομίας που είναι ανταγωνιστικός σε διεθνές επίπεδο, καθώς παρά τις συνεχείς οικονομικές προκλήσεις, επιδεικνύει αξιοσημείωτη πρόοδο τα τελευταία χρόνια, με το 2015 να αποτελεί χρονιά ρεκόρ, παρά τη σχετική επιβράδυνση που σημειώθηκε λόγω των σημαντικών πολιτικών εξελίξεων. Τα προνομιακά γεωγραφικά χαρακτηριστικά της Ελλάδας, σε συνδυασμό με τις ταχέως αναπτυσσόμενες υποδομές στον τομέα των μεταφορών και την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό των τουριστικών υποδομών ειδικού χαρακτήρα, αποτελούν εχέγγυα για την ανάδειξη της χώρας σε έναν από τους μεγαλύτερους τουριστικούς προορισμούς στην Ευρώπη και σε σημαντικό μεταφορικό κόμβο σε διεθνές επίπεδο. Παρά τη σχετική αρνητική εικόνα που παρατηρήθηκε την περίοδο Ιανουαρίου-Μαΐου 2016 λόγω της μείωσης κατά 1,3% στον αριθμό αφίξεων και κατά 6,25% στις εισπράξεις, το 2016 εκτιμάται ότι θα κλείσει τελικά με θετικό πρόσημο, λόγω της σημαντικής αύξησης των κρατήσεων τελευταίας στιγμής από τις βασικές αγορές του ελληνικού τουρισμού (Μεγάλη Βρετανία, Γερμανία, Σκανδιναβία), μετά τις πρόσφατες εξελίξεις στην Τουρκία και τις μαζικές ακυρώσεις προς τη γειτονική χώρα. Η πρόσφατη εκτίμηση του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) για το 2016 συνολικά, κάνει λόγο για αύξηση 5-6% στις αεροπορικές αφίξεις και αύξηση 1-2% στα τουριστικά έσοδα, με τη μεγαλύτερη άνοδο κατά το 1 ο εξάμηνο να παρατηρείται στις αφίξεις από τη Ρωσία (+22,7%), τη Μεγάλη Βρετανία (+8,6%), τη Γερμανία (+7,2%), τη Γαλλία (+6,9%) και την Ιταλία (+4,6%). Όπως τονίζει ωστόσο ο κος Ανδρεάδης, πρόεδρος του ΣΕΤΕ, η αύξηση αυτή θα ήταν μεγαλύτερη σε περίπτωση απουσίας της προσφυγικής κρίσης και της καλύτερης απορρόφησης των Ρώσων τουριστών, απόρροια των προβλημάτων στην έκδοση βίζας. Όσον αφορά την τουριστική κίνηση στην Κρήτη το 1 ο εξάμηνο του 2016, αυτή ξεπερνά τον τουριστικό μέσο όρο πανελλαδικά, λόγω της μετατόπισης της ζήτησης προς τα δυτικά και της κατακόρυφης πτώσης των αφίξεων στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Ειδικότερα, το διάστημα Ιανουάριος-Ιούνιος καταγράφηκε αύξηση 10,3% στις αφίξεις των τουριστών με charters, όταν η αύξηση πανελλαδικά κυμάνθηκε στο 4,9% σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΣΕΤΕ. Αεροδρόμια Αφίξεις Με βάση τα έως τώρα επίσημα στοιχεία, το 2016 αναμένεται μεγάλος αριθμός αφίξεων στα αεροδρόμια του Ηρακλείου και των Χανίων, γεγονός που θα ενισχύσει σημαντικά τον τουρισμό της Κρήτης. Παράλληλα, ο νέος αεροσταθμός του αεροδρομίου Σητείας που εγκαινιάστηκε στις αρχές του έτους, έχει τη δυνατότητα να αναπτυχθεί σε σημαντικό

22 22 περιφερειακό πόλο ανάπτυξης και να υποστηρίξει την ανεβασμένη αεροπορική κίνηση της Ανατολικής Κρήτης, καθώς ξένοι τουριστικοί πράκτορες έχουν ήδη επιδείξει έντονο ενδιαφέρον για πτήσεις charter τα έτη 2017 και Ωστόσο, προβληματισμό και έντονες αντιδράσεις από τους τοπικούς φορείς έχει προκαλέσει η συμφωνία για την παραχώρηση 14 περιφερειακών αεροδρομίων στην κοινοπραξία Fraport-Κοπελούζος, μεταξύ των οποίων και το αεροδρόμιο των Χανίων, αν και οι ειδικοί στο χώρο τονίζουν ότι το project της αναβάθμισης των αεροδρομίων μπορεί να εκτινάξει κυριολεκτικά την αεροπορική και τουριστική αγορά, προξενώντας μάλιστα εντυπωσιακή διασπορά. Με βάση τα προσωρινά στοιχεία του ΣΕΤΕ, οι διεθνείς τουριστικές αφίξεις την περίοδο Ιανουάριος-Ιούνιος 2016 ανήλθαν στις για το αεροδρόμιο Ηρακλείου (+11,9% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του ο στην κατάταξη πανελλαδικά) και στις για το αεροδρόμιο Χανίων (+9,0% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του ο στην κατάταξη πανελλαδικά), ενώ για το σύνολο των ελληνικών αεροδρομίων παρουσιάζεται αύξηση 4,9% σε σχέση με το Όσον αφορά το Ηράκλειο, η θετική μεταβολή οφείλεται στη σημαντική αύξηση των αφίξεων από τις βασικές αγορές του ελληνικού τουρισμού (Γερμανία, Βρετανία και Σκανδιναβία) και κυρίως από τη Ρωσία, καθώς οι αφίξεις από τη συγκεκριμένη χώρα αυξήθηκαν κατά 42% σε σύγκριση με τη μεγάλη πτώση της προηγούμενης διετίας. Από την άλλη μεριά, τη μεγαλύτερη άνοδο στις αφίξεις προς το αεροδρόμιο των Χανίων παρουσιάζουν οι Βρετανοί τουρίστες (+34% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2015), γεγονός που οφείλεται κυρίως στην αύξηση των δρομολογίων της Ryanair, κερδίζοντας έτσι την 3 η θέση από τους Δανούς (-4,0% σε σχέση με το 2015) και πλησιάζοντας τους Νορβηγούς και τους Σουηδούς. Λιμάνια - Αφίξεις Στον τομέα της κρουαζιέρας, η Ελλάδα αποτελεί τον τρίτο πιο δημοφιλή προορισμό στην Ευρώπη, μετά την Ισπανία και την Ιταλία. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ένωσης Λιμένων Ελλάδος, το 2015 είχαμε αφίξεις κρουαζιερόπλοιων έναντι το 2014 (αύξηση 12%), ενώ ο αριθμός των επισκεπτών κυμάνθηκε στα ίδια επίπεδα με το 2014 (περίπου 5 εκατ.). Θετικό αναμένεται το ισοζύγιο και για το 2016, παρά τα σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου εξαιτίας των πολεμικών συγκρούσεων, των τρομοκρατικών επιθέσεων και του μεγάλου προσφυγικού ρεύματος. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ένωσης Εφοπλιστών Κρουαζιερόπλοιων και Φορέων Ναυτιλίας, το 2016 αναμένονταν αρχικά στα ελληνικά λιμάνια λιγότερες αφίξεις κρουαζιερόπλοιων (4.067) σε σχέση με το 2015 (4.279), ωστόσο οι πρόσφατες πολιτικές και τρομοκρατικές εξελίξεις στην Τουρκία, έχουν οδηγήσει πολλές εταιρείες διαχείρισης κρουαζιερόπλοιων στην απόφαση να σταματήσουν τα δρομολόγια των πλοίων τους προς τη γειτονική χώρα και να αναζητήσουν ασφαλή καταφύγια σε ελληνικά λιμάνια.

23 23 Όσον αφορά το λιμάνι του Ηρακλείου, το 2015 σημειώθηκε αύξηση 6% στον αριθμό των αφίξεων σε σχέση με το 2014, παρά το σημαντικό ανταγωνισμό στην περιοχή, καθώς και την απόφαση ορισμένων εταιρειών διαχείρισης κρουαζιερόπλοιων να αποχωρήσουν από τη Μεσόγειο, λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων στην περιοχή. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου, οι αφίξεις κρουαζιερόπλοιων για το 1 ο εξάμηνο του 2016 ανέρχονται στις 75 (έναντι 63 το αντίστοιχο διάστημα του 2015) με επιβάτες, ενώ οι προγραμματισμένες αφίξεις για το 2 ο εξάμηνο ανέρχονται στις 91. Η σημαντική αυτή αύξηση των αφίξεων στο λιμάνι του Ηρακλείου, έχει οδηγήσει στην απόφαση για την κατασκευή νέου τερματικού σταθμού στο αεροδρόμιο Ηρακλείου, που θα προορίζεται αποκλειστικά για τους επιβάτες κρουαζιέρας. Νέος τερματικός σταθμός κρουαζιέρας στο αεροδρόμιο Ηρακλείου Όσον αφορά το λιμάνι της Σούδας, οι αφίξεις των επισκεπτών κρουαζιέρας για το 2015 σχεδόν τριπλασιάστηκαν σε σχέση με το 2014, αποτέλεσμα των έντονων προσπαθειών που κατέβαλαν οι τοπικές αρχές για την προσέλκυση πολυτελών κρουαζιερόπλοιων με επιβάτες υψηλού εισοδήματος. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Λιμενικού Ταμείου Χανίων και χωρίς να υπολογίζονται τυχόν έκτακτες προσεγγίσεις λόγω των πρόσφατων εξελίξεων στην Τουρκία, στις αρχικά προγραμματισμένες 68 αφίξεις πλοίων για το 2016, έχουν προστεθεί επιπλέον 15 αφίξεις, με το συνολικό αριθμό επιβατών να προσεγγίζει τις Όσον αφορά το 1 ο εξάμηνο, οι συνεχείς προσπάθειες των αρμόδιων αρχών για την προσέλκυση πολυτελών κρουαζιερόπλοιων οδήγησαν σε αύξηση 80% των αφίξεων σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2015, αγγίζοντας τους επισκέπτες. Ωστόσο, το μέλλον της κρουαζιέρας στην Ανατολική Μεσόγειο προβλέπεται ζοφερό σύμφωνα με τις δηλώσεις του προέδρου της Ένωσης Εφοπλιστών Κρουαζιερόπλοιων και

24 24 Φορέων Ναυτιλίας κου. Θεοδώρου Κόντε, καθώς τα τελευταία γεγονότα στην περιοχή (οικονομική κρίση, capital controls, τρομοκρατία, μεταναστευτική/προσφυγική κρίση, Brexit και προσπάθεια πραξικοπήματος στην Τουρκία) έχουν προβληματίσει έντονα τους operators και τους έχουν οδηγήσει στον επανασχεδιασμό των προγραμμάτων τους για το 2017, με σημαντική μείωση της μεταφορικής ικανότητας του στόλου στην Ανατολική Μεσόγειο. Ειδικότερα, το 2017 η Royal Caribbean και η Celebrity αποσύρουν από ένα πλοίο από την περιοχή μας, με την τύχη άλλων δύο πλοίων να είναι ανοικτή. Μια σειρά ακόμα από μεγάλες εταιρείες, όπως η Costa και η AIDA (η οποία είχε αποσυρθεί πλήρως φέτος από την περιοχή), μείωσαν στο μισό περίπου τη χωρητικότητα που θα διαθέσουν του χρόνου, ενώ συρρίκνωσαν και τα δρομολόγιά τους, με τα προγραμματισμένα calls στα λιμάνια να είναι κατά 50% λιγότερα από πέρσι. Αντίστοιχες περικοπές σχεδιάζει και η Wind Star. Επιβαρυντικό στοιχείο για τον χάρτη της κρουαζιέρας στην Ελλάδα το 2017 αποτελεί και η απόφαση της κυβέρνησης να σταματήσει από την επόμενη χρονιά την έκδοση της προσωρινής βίζας των δύο ημερών για τους Τούρκους πολίτες οι οποίοι ήθελαν να κάνουν κρουαζιέρα στα ελληνικά νησιά του Βορείου Αιγαίου. Επενδύσεις Παρουσιάζεται έντονο ενδιαφέρον από ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια και διεθνή σήματα (brands), αλλά και εγχώριους και διεθνείς εξειδικευμένους διαχειριστές, προκειμένου για την είσοδό τους στην ελληνική αγορά, τη βελτίωση των υποδομών και την προσέλκυση περισσότερων τουριστών και υψηλού εισοδηματικού προφίλ. Το επενδυτικό ενδιαφέρον αφορά κυρίως υφιστάμενες τουριστικές μονάδες μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους, μεγάλες παραθαλάσσιες εκτάσεις, καθώς και μικρά ιδιωτικά νησιά. Όσον αφορά την Κρήτη, το μεγαλύτερο επενδυτικό ενδιαφέρον αφορά κυρίως μεγάλες παραθαλάσσιες εκτάσεις στην περιοχή του Λασιθίου, ενώ την τελευταία 2ετία υπάρχει έντονο ενδιαφέρον και για μπουτίκ ξενοδοχεία στο Ενετικό Λιμάνι των Χανίων. Το επενδυτικό χαρτοφυλάκιο της Dolphin Capital Investors περιλαμβάνει τρία μεγάλα έργα σε Σητεία, Πλάκα και Τριόπετρα, ωστόσο η εταιρεία προχωράει σε αλλαγή πλεύσης για τα πολυδάπανα project της, προκειμένου να βελτιώσει τη χρηματοοικονομική εικόνα της και να ενισχύσει τη ρευστότητά της. Συγκεκριμένα, η εταιρεία αναζητά αγοραστές για το Nikki Βeach στην Ερμιόνη Αργολίδας και για το Sitia Bay στην Κρήτη, έχοντας ήδη υπογράψει μνημόνιο κατανόησης για την πώληση ποσοστού 78% του τελευταίου εντός του 3 ου τριμήνου του 2016, κάτι που θα οδηγήσει σε μια συναλλαγή εκτιμώμενου ύψους 17,2 εκατ. ευρώ. Η DCI έχει έλθει ήδη σε συμφωνία για την κατασκευή στη Σητεία ενός ξενοδοχείου Waldorf Astoria, που αποτελούν τα πλέον πολυτελή του ομίλου Hilton Hotels & Resorts, ενώ πρόσφατα υπογράφηκε και το σχετικό Προεδρικό

25 25 Διάταγμα για την έγκριση της πολεοδομικής μελέτης. Το συγκρότημα θα αναπτύσσεται σε παραθαλάσσια έκταση στρεμμάτων με 2,5 χλμ ακτογραμμή και θα περιλαμβάνει οικιστικό συγκρότημα συνολικής επιφάνειας άνω των τμ, πολυτελές ξενοδοχείο 200 δωματίων, συνεδριακό κέντρο, γήπεδο γκολφ 18 οπών, μαρίνα 32 θέσεων, εγκαταστάσεις αναψυχής και άλλες υποδομές. Το συγκρότημα Plaka Bay Resort στο Λασίθι θα αναπτύσσεται σε μια παραθαλάσσια έκταση στρεμμάτων με 7 χλμ ακτογραμμή και θα περιλαμβάνει οικιστικό συγκρότημα συνολικής επιφάνειας άνω των τμ, ένα ή περισσότερα ξενοδοχεία 5 αστέρων, εγκαταστάσεις αναψυχής και ενδεχομένως ένα γήπεδο γκολφ 18 οπών. Τέλος, το συγκρότημα Triopetra στο νότιο Ρέθυμνο, θα αναπτύσσεται σε μια παραθαλάσσια έκταση άνω των 110 στρεμμάτων και θα περιλαμβάνει ένα πολυτελές ξενοδοχείο 63 δωματίων, με τμ κοινόχρηστους χώρους και ένα κέντρο spa και αθλητισμού επιφάνειας 600 τμ, καθώς επίσης και 82 κατοικίες με συνολική επιφάνεια άνω των τμ. Sitia Bay Golf Resort Το πράσινο φως για την υλοποίηση της στρατηγικής επένδυσης ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ στη βορειοανατολική Κρήτη έδωσε, μετά από 23 χρόνια, το Προεδρικό Διάταγμα που εκδόθηκε στις αρχές Μαρτίου. Η επένδυση της βρετανικής εταιρείας Loyalward Ltd, θυγατρικής του ομίλου Minoan Group Plc, ανέρχεται στα 267,7 εκατ. ευρώ και αφορά στην τουριστική ανάπτυξη μεγάλης παραθαλάσσιας έκτασης στην περιοχή Χερσόνησος Σίδερο Λασιθίου. Με βάση τον αρχικό σχεδιασμό, το ξενοδοχειακό συγκρότημα θα απαρτίζεται από πέντε ξενοδοχεία συνολικής δυναμικότητας κλινών, ένα γήπεδο γκολφ 18 οπών και ειδικές τουριστικές υποδομές για την προσέλκυση τουρισμού υψηλής ποιότητας και σε ετήσια βάση, δημιουργώντας άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας και αναβαθμίζοντας σημαντικά το τουριστικό προφίλ ολόκληρης της Κρήτης.

26 26 Κατά της υλοποίησης της επένδυσης έχουν προσφύγει 140 κάτοικοι της περιοχής και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, υποστηρίζοντας πως η περιοχή στην οποία προβλέπεται να υλοποιηθεί η επένδυση βρίσκεται σε ζώνη προστασίας του διεθνούς δικτύου Natura 2000 που απαγορεύει αντίστοιχες τουριστικές εγκαταστάσεις. Η διεθνής αλυσίδα Carlson Rezidor Group έχει υπογράψει σύμβαση franchise με την ιδιοκτήτρια εταιρεία του ξενοδοχείου Minos Imperial Luxury Beach Resort and Spa, που βρίσκεται στην περιοχή Μίλατος στο Λασίθι. Η μονάδα μετονομάσθηκε μέσα στο 2016 σε Radisson Blu Beach Resort και προσφέρει υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, αφού διαθέτει υπέροχα δωμάτια με μεσογειακή αισθητική, από καμπάνες και σουίτες μέχρι ολόκληρες μεζονέτες, εστιατόριο με μενού σχεδιασμένο από βραβευμένο με 2 αστέρια Michelin σεφ, εξωτικό μπαρ, 7 πισίνες, ιδιωτική παραλία και fitness center. Radisson Blu Beach Resort, Μίλατος, Λασίθι Παράλληλα, δύο ξενοδοχεία 5 αστέρων, ένα στο Ηράκλειο και ένα στον Άγιο Νικόλαο, περιλαμβάνονται στους φακέλους με τα επενδυτικά σχέδια για τη δημιουργία σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων που διαχειρίζεται η Ειδική Υπηρεσία προώθησης και Αδειοδότησης Τουριστικών Επενδύσεων του υπουργείου Τουρισμού. Συγκεκριμένα πρόκειται για ένα σύνθετο κατάλυμα 620 κλινών στον Άγιο Νικόλαο που περιλαμβάνει ξενοδοχείο 5 αστέρων, κέντρο spa, τουριστικές κατοικίες και υποστηρικτικά έργα, καθώς και για ένα σύνθετο κατάλυμα 140 κλινών στο Ηράκλειο που περιλαμβάνει ξενοδοχείο 5 αστέρων, γήπεδο γκολφ, τουριστικές κατοικίες και υποστηρικτικά έργα. Ο όμιλος Καράτζη προτίθεται να κατασκευάσει νέα ξενοδοχειακή μονάδα κατηγορίας 5* και δυναμικότητας 240 κλινών στην περιοχή της Χερσονήσου Ηρακλείου, επένδυση η οποία έχει υπαχθεί στον Επενδυτικό Νόμο με συνολικό ύψος 14,55 εκατομμύρια ευρώ

27 27 και ποσοστό ενίσχυσης 30%. Παράλληλα, η θυγατρική εταιρεία του ομίλου Στέλλα Πόλαρις Κρέτα σχεδιάζει την κατασκευή νέας ξενοδοχειακής μονάδας κατηγορίας 5* και δυναμικότητας 597 κλινών στην περιοχή Άγιος Ιωάννης στην Ιεράπετρα, επένδυση για την οποία έχει εκδοθεί ήδη η αντίστοιχη οικοδομική άδεια. Ο όμιλος Vita Hotels προχώρησε στην 15ετή εκμίσθωση του ξενοδοχείου 4* Elounda Aqua Sol, το οποίο μετονομάστηκε σε Elounda Breeze Resort, ενώ προβλέπεται και η αναβάθμισή του σε 5*. Όσον αφορά τα υπόλοιπα ξενοδοχεία που διαχειρίζεται ο όμιλος, ολοκληρώθηκε η ανακαίνιση και αναβάθμιση από 3* σε 4* του ξενοδοχείου Κarolina Mare, το ξενοδοχείο Sun Beach θα αναβαθμιστεί από 2* σε 5*, ενώ στο ξενοδοχείο Zorbas Village 4* θα γίνει προσθήκη υδάτινου πάρκου για τους επισκέπτες. Ο όμιλος Ledra Hotels and Villas, μετά τη συμφωνία συνεργασίας που υπέγραψε με το διεθνή ξενοδοχειακό όμιλο Marriott International για την έλευση στην Ελλάδα της αλυσίδας Autograph και η οποία αφορούσε το ξενοδοχείο 5* Domes of Elounda, προχώρησε στην κατασκευή ενός νέου παραθαλάσσιου ξενοδοχείου 5* στην περιοχή των Αγίων Αποστόλων, στα Χανιά. Το Domes Noruz, που εγκαινιάστηκε στα μέσα Ιουλίου, περιλαμβάνει 83 δωμάτια και σουίτες, spa, γυμναστήριο, βιοκλιματικές εγκαταστάσεις, αίθουσες σεμιναρίων, δύο θερμαινόμενες πισίνες και παράλιο εστιατόριο. Η συνολική επένδυση άγγιξε τα 15 εκατ. ευρώ, δημιουργώντας παράλληλα 80 νέες θέσεις εργασίας. Domes Noruz, Άγιοι Απόστολοι, Χανιά Ο όμιλος Vantaris Hotels, που λειτουργεί ήδη τρία ξενοδοχεία στη Γεωργιούπολη Χανίων, σχεδιάζει την κατασκευή δύο ξενοδοχείων 5* σε Ρέθυμνο και Γεωργιούπολη. Η επένδυση στο Ρέθυμνο μπορεί να φτάσει τα 30 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία μονάδας άνω των κλινών, ενώ η επένδυση στη Γεωργιούπολη ανέρχεται στα 20 εκατ. ευρώ.

28 28 Ο όμιλος Βανταράκης, ιδιοκτήτης των ξενοδοχείων Mythos Palace και Eliros Mare στην περιοχή της Γεωργιούπολης, εγκαινίασε στις αρχές Μαΐου το νέο ξενοδοχείο 5* Anemos Luxury Grand Resort. Η μονάδα διαθέτει 240 δωμάτια, σουίτες, οικογενειακά δωμάτια και μεζονέτες, 4 κοινόχρηστες πισίνες εκ των οποίων η μία θερμαινόμενη, 60 ιδιωτικές πισίνες, 3 εστιατόρια, 4 μπαρ, αίθουσες συνεδριάσεων και spa. Anemos Luxury Grand Resort, Γεωργιούπολη, Χανιά Η οικογένεια Παπαδάκη, ιδιοκτήτρια του ξενοδοχείο 5* Pilot Beach Resort στην περιοχή της Γεωργιούπολης, σχεδιάζει νέα μονάδα 5* δίπλα από την υφιστάμενη. Ο όμιλος Μαθιουλάκη, που λειτουργεί το ξενοδοχείο 5* Minoa Palace Resort & Spa στον Πλατανιά Χανίων, τηρεί στάση αναμονής για την κατασκευή της νέας μονάδας 5* δυναμικότητας 690 κλινών στην περιοχή του Σκουτελώνα Κολυμβαρίου. Η επένδυση θα υλοποιηθεί σε μια παραθαλάσσια έκταση 60 στρεμμάτων, ανέρχεται στα 40 εκατ. ευρώ και έχει ήδη υπαχθεί στον επενδυτικό νόμο. Τέλος, η εταιρεία HotelBrain ανέλαβε από το 2016 τη λειτουργία και διαχείριση του ξενοδοχείου 5* Cretan Pearl Resort & Spa στο Σταυρό Χανίων, η εταιρεία 4hoteliers διαπραγματεύεται για λογαριασμό Κύπριων επενδυτών την ανάπτυξη νέων μονάδων 5* σε παραθαλάσσιες εκτάσεις στην περιοχή του Πύργου Ψηλονέρου και Κολυμβαρίου στα Χανιά, ενώ ξενοδοχειακός όμιλος που δραστηριοποιείται στην περιοχή της Χαλκιδικής, προχώρησε πρόσφατα στην αγορά μεγάλης παραθαλάσσιας έκτασης κοντά στο Καστέλι Κισσάμου, με σκοπό τη δημιουργία πολυτελούς ξενοδοχειακής μονάδας.

29 29 ΕΛΛΑΔΑ Αθήνα Λεωφ. Βουλιαγμένης 15, Τηλ: Fax: office@danos.gr Θεσσαλονίκη Ίωνος Δραγούμη 4, Τηλ: Fax : info.thes@danos.gr Χανιά Ηρώων Πολυτεχνείου 3, Τηλ.: Fax: info.crete@danos-melakis.gr Ηράκλειο Δουκός Μποφώρ 7, Τηλ.: Fax: info.crete@danos-melakis.gr ΚΥΠΡΟΣ Λευκωσία Ι. Χατζηιωσήφ 35, 2027 Στρόβολος Τηλ: Fax: sales@danos.com.cy Λεμεσός Γλάδστωνος 69, 3040 Ακρόπολη, Κέντρο, Κατάστημα 10 Τηλ: Fax: limassoldanos@danos.com.cy SERBIA Belgrade 3 Spanskih Βoraca Str New Belgrade Tel.: Fax: office@danos.rs

30 30 ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Η έκθεση αυτή δημοσιεύεται μόνο για γενικές πληροφορίες. Παρά το γεγονός ότι έχουν χρησιμοποιηθεί υψηλά πρότυπα για την άντληση των πληροφοριών, την ανάλυση, την προβολή και τις προβλέψεις που παρουσιάζονται στην παρούσα έκθεση, καμία νομική ευθύνη δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή από τη ΔΑΝΟΣ ή την BNP PARIBAS Real Estate, για οποιαδήποτε απώλεια ή ζημία που ενδέχεται να προκύψει από το περιεχόμενο του παρόντος εγγράφου. Τυχόν αναπαραγωγή ολόκληρου ή τμήματος του εγγράφου μπορεί να επιτραπεί μόνο με την σχετική αναφορά στην έρευνα της ΔΑΝΟΣ.