Διεθνής Οικονομία. Εκδίδεται ανά εξαμηνία από την Υπηρεσία Οικονομικών Μελετών του Συγκροτήματος της. Τράπεζας Κύπρου. Αρ. Τεύχους: 33 Δεκέμβριος 2011

Transcript

1 Εκδίδεται ανά εξαμηνία από την Υπηρεσία Οικονομικών Μελετών του Συγκροτήματος της Τράπεζας Κύπρου Αρ. Τεύχους: 33 Δεκέμβριος 2011 ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΟΣ Τράπεζα Κύπρου, Στασίνου 51, Αγία Παρασκευή Τ.Θ , CY-1599 Λευκωσία Τηλ.: Επιμέλεια έκδοσης: Έλενα Τριανταφύλλου Το περιεχόμενο του δελτίου αυτού είναι καθαρά πληροφοριακό και δεν έχει σκοπό την παροχή συμβουλών για συγκεκριμένες ενέργειες. Επιπλέον, δεν είναι καθ οποιονδήποτε τρόπο, δεσμευτικό για το Συγκρότημα της Τράπεζας Κύπρου. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Διεθνής Οικονομία Σύμφωνα με την έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ - Ιανουάριος 2012), η παγκόσμια οικονομία αναπτύχθηκε με ετήσιο ρυθμό της τάξης του 3,5% για την τρίτη τριμηνία του Η οικονομική δραστηριότητα στις αναπτυγμένες οικονομίες παρουσίασε ελαφρώς ταχύτερους από τους αναμενόμενους ρυθμούς, σε αντίθεση με την οικονομική ανάπτυξη στις αναπτυσσόμενες οικονομίες η οποία επιβραδύνθηκε πέρα από τις προβλέψεις, πιθανότατα λόγω της κλιμακούμενης αρνητικής επίδρασης που είχαν τα μέτρα δημοσιονομικής πειθαρχίας που επιβλήθηκαν. Τα κενά στην παραγωγική διαδικασία που παρατηρήθηκαν αμέσως μετά τον καταστροφικό σεισμό και το τσουνάμι στην Ιαπωνία το Μάρτιο του 2011, αναπληρώθηκαν ταχύτερα από ότι αναμενόταν, ενώ και η σταθεροποίηση στις τιμές του πετρελαίου στήριξε σε μεγαλύτερο βαθμό την ιδιωτική κατανάλωση. Παρόλα αυτά, οι εξελίξεις αυτές, δεν αναμένεται να συνεχίσουν να αποτελούν έναυσμα για ταχύτερους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης μεσομακροπρόθεσμα. Έτσι, το ΔΝΤ προβλέπει ότι οι προοπτικές ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας παρουσίασαν σοβαρή επιδείνωση, γεγονός που κατέδειξαν οι πλείστοι από τους δείκτες εντός του τέταρτου τριμήνου του Η επιδείνωση επήλθε κατά κύριο λόγο μετά τη διόγκωση της κρίσης στην Ευρωζώνη, η οποία έφερε στο προσκήνιο και χρηματοοικονομικές αδυναμίες άλλων χωρών. Ειδικότερα, η οικονομία της Ευρωζώνης προβλέπεται ότι θα διέλθει μιας ήπιας ύφεσης εντός του 2012 (καταγράφοντας αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 0,5%), γεγονός που αποδίδεται κατά κύριο λόγο στην άνοδο των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων (rise in sovereign 1

2 Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, οι προοπτικές ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας παρουσίασαν σοβαρή επιδείνωση εντός του δεύτερου εξαμήνου του Οι επιδείνωση των προοπτικών ανάπτυξης της διεθνούς οικονομίας υπήρξε το αποτέλεσμα της διόγκωσης της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη κατά κύριο λόγο. Το ΔΝΤ προβλέπει ότι για το 2011 ο ρυθμός ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας θα έχει καταγραφεί σε 3,8%, ενώ για το 2012 θα συρρικνωθεί περαιτέρω σε 3,3%. yields), τις συνέπειες της απομόχλευσης των τραπεζών στην πραγματική οικονομία και τις επιπτώσεις των επιπρόσθετων μέτρων δημοσιονομικής πειθαρχίας που μία-μία οι χώρες της Ευρωζώνης ανακοινώνουν. To ΔΝΤ προβλέπει ότι η διεθνής οικονομία θα αναπτυχθεί με ρυθμό 3,3% για ολόκληρο το 2012, ενώ για το 2013 η πρόβλεψη αναφέρεται σε ρυθμό μεγέθυνσης 3,9% (Έκθεση ΔΝΤ World Economic Outlook Update, Ιανουάριος 2012). ΑΕΠ (%) Δείκτης Τιμών (%)1 Ανεργία (%) Διεθνής οικονομία 3,8 3,3 ΗΠΑ 1,8 1,8 3,0 1,2 9,1 9,0 Ευρωζώνη 1,6-0,5 2,5 1,5 9,9 9,9 Γερμανία 3,0 0,3 2,2 1,3 6,0 6,2 Γαλλία 1,6 0,2 2,1 1,4 9,5 9,2 Ιταλία 0,4-2,2 2,6 1,6 8,2 8,5 Ισπανία 0,7-1,7 2,9 1,5 20,7 19,7 Ηνωμένο Βασίλειο 0,9 0,6 4,5 2,4 7,8 7,8 Ρωσία 4,1 3,3 8,9 7,3 7,3 7,1 Κίνα 9,2 8,2 5,5 3,3 4,0 4,0 Ινδία 7,4 7,0 10,6 8,6 - - Ελλάδα ,9 1,0 16,5 18,5 Κύπρος 0,5-1,0 4,0 2,4 7,4 7,2 1 Οι διακυμάνσεις του Δείκτη Τιμών βασίζονται και παρουσιάζονται ως ετήσιος μέσος όρος μεταβολής. 2 Οι ορισμοί και οι μετρήσεις του ποσοστού ανεργίας δυνατό να διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Πηγή: International Monetary Fund Global Update, January 2012 και World Economic Outlook, October 2011, European Commission: European Economic Forecast Autumn

3 Κυπριακή Οικονομία Η κυπριακή οικονομία παρουσίασε αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 0,5% (σε ετήσια βάση) κατά το τέταρτο τρίμηνο του Η έκρηξη πυρομαχικών της 11 ης Ιουλίου 2011, με τις καταστροφικές της συνέπειες στον κυριότερο ηλεκτροπαραγωγό σταθμό του νησιού, επέφερε μεγάλο πλήγμα στην κυπριακή οικονομία. Προ του τραγικού συμβάντος, οι προβλέψεις για την ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας για το 2011 αναφέρονταν σε θετικό ρυθμό +1,5%. Όμως, εντός του 2011, η κυπριακή οικονομία παρουσίασε οριακή ανάπτυξη του ΑΕΠ, της τάξης του +0,5%. O ρυθμός ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2011 υπήρξε αρνητικός και διαμορφώθηκε σε 0,5%, σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του Ο ρυθμός ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας για την πρώτη εξαμηνία διαμορφώθηκε σε +1,5% σε ετήσια βάση. Παρόλα αυτά, από το τρίτο τρίμηνο του έτους, αναχαιτίστηκε η οικονομική ανάπτυξη και το ΑΕΠ άρχισε να συρρικνώνεται. Καθ όλη τη διάρκεια του 2011, ο δευτερογενής τομέας της οικονομίας (κατασκευές, βιομηχανία), εξακολούθησε να παρουσιάζει αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης, όπως επίσης και οι τομείς του εμπορίου, των μεταφορών και της ενέργειας. Αντίθετα, θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης σημείωσαν οι τομείς του τουρισμού, των τραπεζών και των υπηρεσιών (όπως δημόσιας διοίκησης, εκπαίδευσης, υγείας). Παρά τη θετική καλοκαιρινή περίοδο από τουριστικής πλευράς, οι προβλέψεις για την ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας για ολόκληρο το 2011 τοποθετούνται σε μόλις +0,5%, αφού το ατύχημα και η έκρηξη πυρομαχικών στη Ναυτική Βάση στο Μαρί, που συνέβηκε στις 11 Ιουλίου 2011 έπληξε καίρια την εγχώρια οικονομία. Η ολοκληρωτική καταστροφή που αυτή επέφερε στον κυριότερο και πιο σύγχρονο ηλεκτροπαραγωγό σταθμό του νησιού, είχε ως συνέπεια να απολεσθεί το 60% περίπου της παραγωγικής του δυνατότητας σε ηλεκτρική ενέργεια. Αξίζει να αναφερθεί ότι οι προβλέψεις για την κυπριακή οικονομία προ του προαναφερθέντος τραγικού συμβάντος προέβλεπαν μεγέθυνση του ΑΕΠ της τάξης του +1,5% για το Πέραν των δυσμενών επιπτώσεων της έκρηξης στη Ναυτική Βάση στο Μαρί και την καταστροφή του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού, 3

4 Αρνητικό έτος για την κυπριακή οικονομία αναμένεται να είναι και το 2012, αφού πέρα από τις συνέπειες του ατυχήματος στο Μαρί, οι προοπτικές της κυπριακής οικονομίας συσκοτίστηκαν από τη γενικότερη επιδείνωση των προοπτικών ανάπτυξης στην Ευρώπη (με την κρίση χρέους στην Ευρωζώνη να λαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις) και διεθνώς. Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή για το 2011 στο 3,5% σε σύγκριση με ολόκληρο το Δείκτης Τιμών Καταναλωτή για το 2011 στο 3,3% σε σύγκριση με ολόκληρο το Ο αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων στο τέλος Δεκεμβρίου 2011 αυξήθηκε κατά 28,0% σε σχέση με το επίπεδο του Δεκεμβρίου εντός του δεύτερου εξαμήνου του 2011, υπήρξε ραγδαία επιδείνωση των οικονομικών δεδομένων και προοπτικών της ευρύτερης περιοχής, με την κρίση χρέους στην Ευρωζώνη να διογκώνεται επικίνδυνα και την Ελλάδα να έχει πάρει οριστικά το δρόμο της μερικής χρεοκοπίας. Η σημαντική έκθεση των κυπριακών τραπεζών σε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου και οι αναπόφευκτες απώλειές τους λόγω του κουρέματος του ελληνικού χρέους, σε συνδυασμό με τα συνεχώς επιδεινούμενα δημοσιονομικά μεγέθη της κυπριακής κυβέρνησης, συνέθεσαν ένα σαφώς μελανότερο ορίζοντα σε σχέση με τις προοπτικές της κυπριακής οικονομίας στο δεύτερο μισό του Πιο κάτω, παρατίθενται οι κυριότεροι δείκτες της κυπριακής οικονομίας, όπως αυτοί καταγράφηκαν εντός του Ο ρυθμός αύξησης του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή για την περίοδο Ιανουαρίου - Δεκεμβρίου του 2011, σημείωσε αύξηση 3,5%, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του Για την ίδια ετήσια περίοδο του 2011, ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή σημείωσε αύξηση 3,3% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του Ο αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων στο τέλος Δεκεμβρίου του 2011 ανήλθε σε άτομα. Σε σύγκριση με το Δεκέμβριο του 2010 σημειώθηκε αύξηση προσώπων, ή 28,0%, που αποδίδεται κυρίως στους τομείς του εμπορίου, των κατασκευών, των δραστηριοτήτων υπηρεσιών παροχής καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης, της μεταποίησης, της δημόσιας διοίκησης, καθώς επίσης και στους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας, όπου σημειώθηκε αύξηση 437 ανέργων. Ο μέσος όρος των εγγεγραμμένων ανέργων για ολόκληρο το 2011 ανήλθε σε πρόσωπα, σε σύγκριση με για το 2010, σημειώνοντας αύξηση 23,8%. Το ποσοστό ανεργίας, αναμένεται να έχει 4

5 Το δημοσιονομικό ισοζύγιο κατέληξε ελλειμματικό στο τέλος του 2010 στο επίπεδο του 5,3% του ΑΕΠ. Στο τέλος του 2011 το δημοσιονομικό ισοζύγιο ήταν και πάλι ελλειμματικό και ανερχόταν σε 7,0% του ΑΕΠ. Το δημόσιο χρέος εκτιμάται ότι διαμορφώθηκε σε 64,0% του ΑΕΠ στο τέλος του Οι αφίξεις τουριστών αυξήθηκαν κατά 10,1% μέσα στο Τα έσοδα από τον τουρισμό για την περίοδο Ιανουαρίου- Δεκεμβρίου του 2011 κατέγραψαν αύξηση κατά 12,9%. διαμορφωθεί σε 7,6% για ολόκληρο το 2011 σε σχέση με 6,4% το Το δημοσιονομικό ισοζύγιο του κράτους υπολογίζεται σύμφωνα με τις πρόσφατες εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου να διαμορφώθηκε στο τέλος του 2011 σε έλλειμμα ύψους 7,0% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με έλλειμμα 5,3% του ΑΕΠ για το έτος Το επίπεδο αυτό υπερβαίνει σημαντικά το ποσοστό του 4% του ΑΕΠ, που αφορούσε το δημοσιονομικό στόχο που περιλήφθηκε κατά την επικαιροποίηση του Προγράμματος Σταθερότητας το Μάιο του Το δημόσιο χρέος εκτιμάται ότι διαμορφώθηκε σε 64,0% του ΑΕΠ στο τέλος του 2011 (σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΔΝΤ), από 60,7% του ΑΕΠ στο τέλος του Για την περίοδο Ιανουαρίου Δεκεμβρίου 2011 οι αφίξεις τουριστών ανήλθαν σε σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2010, σημειώνοντας αύξηση +10,1%. Εντός του 2011, τα έσοδα από τον τουρισμό υπολογίζονται σε 1.749,3 εκ. σε σύγκριση με 1.549,8 εκ. την αντίστοιχη περίοδο του 2010, σημειώνοντας αύξηση 12,9%. Σημειώνεται επίσης ότι για την ίδια δωδεκάμηνη περίοδο του 2011, και η κατά κεφαλή δαπάνη τουριστών ανήλθε σε 731,2 σε σύγκριση με 713,2 για την αντίστοιχη περίοδο του 2010, παρουσιάζοντας αύξηση 2,5%. Προοπτικές Οι προοπτικές για την κυπριακή οικονομία όπως και για την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια, έχουν παρουσιάσει σημαντική επιδείνωση μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του Η κλιμακούμενη κρίση χρέους στην Ευρωζώνη και η μερική χρεοκοπία της Ελλάδας, επηρέασε δυσμενώς αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της 5

6 Οι προοπτικές της κυπριακής οικονομίας λόγωτων γενικότερα δυσμενέστερων συνθηκών διεθνώς, αλλά και λόγω της επιδείνωσης των δημοσιονομικών μεγεθών της χώρας, προβάλλουν δυσοίωνες. Κύπρου, της οποίας οι τράπεζες έχουν σημαντική έκθεση σε ομόλογα του ελληνικού δημοσίου. Επιπρόσθετα, η σαφής και συνεχιζόμενη επιδείνωση των δημοσιονομικών μεγεθών της Κυπριακής Δημοκρατίας και η ψήφιση μέτρων λιτότητας, συμπεριλαμβανομένων και μειώσεων μισθών, συνθέτουν τις προϋποθέσεις για οικονομική συρρίκνωση εντός του Για το συγκεκριμένο έτος, η πρόβλεψη του ΔΝΤ αφορά αρνητική οικονομική ανάπτυξη της τάξης του -1,0%. Αρνητικές διαγράφονται και οι προοπτικές για την εγχώρια αγορά εργασίας, όπου το ποσοστό ανεργίας κατέγραψε ανοδική πορεία εντός του 2011 και αναμένεται να επιδεινωθεί περαιτέρω εντός του 2012 (εκτίμηση ΔΝΤ 8,5%). Τα δημόσια οικονομικά, αλλά και η σημαντική έκθεση των κυπριακών τραπεζών σε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, αποτέλεσαν τη βάση για τις αλλεπάλληλες υποβαθμίσεις της κυπριακής οικονομίας από τους τρεις οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης εντός του 2011, και στις αρχές του Η αύξηση των δαπανών λόγω του υψηλότερου κόστους ηλεκτρισμού, όπως ήταν αναμενόμενο, άσκησε πιέσεις στον πληθωρισμό εντός του 2011, ο οποίος σύμφωνα με τις προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου θα υποχωρήσει εντός του Οι αρνητικές προοπτικές της κυπριακής οικονομίας αναμένεται να εξακολουθήσουν να επηρεάζουν δυσμενώς και την εγχώρια αγορά εργασίας. Οι συνθήκες πλήρους απασχόλησης που κατέγραφε η κυπριακή οικονομία, καθώς και τα κύματα οικονομικών μεταναστών φαίνεται να ανήκουν οριστικά στο παρελθόν. Τα δημόσια οικονομικά, βρίσκονταν ακόμα και προ του τραγικού συμβάντος της έκρηξης σε ανησυχητικά επίπεδα γεγονός που καταδείκνυε την επιτακτική ανάγκη να ληφθούν μέτρα δημοσιονομικής πειθαρχίας. Οι οίκοι αξιολόγησης, προέβησαν σε αλλεπάλληλες υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας, εκφράζοντας τις ανησυχίες τους για τα δημοσιονομικά μεγέθη, τη μη έγκαιρη λήψη σχετικών μέτρων, το μικρό μέγεθος της οικονομίας και το δυσανάλογα μεγάλο μέγεθος του τραπεζικού τομέα, ο οποίος έχει σημαντική έκθεση σε ελληνικά ομόλογα. 6

7 Στις 27 Ιανουαρίου 2012 ο οίκος Fitch μετά από αλλεπάλληλες υποβαθμίσεις εντός του 2011, υποβάθμισε τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ΒΒΒ- από ΒΒΒ, με αρνητικό επενδυτικό ορίζοντα. Ο οίκος Moody s υποβάθμισε για τρίτη φορά εντός του 2011, στις 04 Νοεμβρίου, την κυπριακή οικονομία κατά δύο βαθμίδες σε Βaa3 από Baa3, με τον επενδυτικό ορίζοντα να παραμένει υπό παρακολούθηση. Συγκεκριμένα, ο οίκος Fitch Ratings ανακοίνωσε στις 17 Ιανουαρίου 2011, ότι έθετε την Κυπριακή οικονομία υπό παρακολούθηση για πιθανή υποβάθμιση (Rating Watch Negative-RWN). Ακολούθως, στις 31 Μαΐου 2011 ο οίκος Fitch υποβάθμισε τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας σε Α- από ΑΑ-, με αρνητικό επενδυτικό ορίζοντα. Στη συνέχεια, στις 10 Αυγούστου 2011, υποβάθμισε εκ νέου τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ΒΒΒ από Α-, με αρνητικό επενδυτικό ορίζοντα. Στις 16 Δεκεμβρίου 2011 ανακοινώθηκε από τον οίκο Fitch ότι αριθμός ευρωπαϊκών κρατών ανάμεσά τους και η Κύπρος, τέθηκαν υπό παρακολούθηση για πιθανή περαιτέρω υποβάθμιση (Rating Watch Negative) κίνηση που ολοκληρώθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2012, όταν ανακοινώθηκε η πιο πρόσφατη υποβάθμιση της μακροπρόθεσμης πιστοληπτικής ικανότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ΒΒΒ- από ΒΒΒ, με αρνητικό επενδυτικό ορίζοντα. O οίκος Moody s υποβάθμισε επίσης στις 24 Φεβρουαρίου, 2011 τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας, κατά δύο βαθμίδες, σε Α2 από Αa3, με σταθερό επενδυτικό ορίζοντα. Στις 16 Μαίου, 2011 ανακοίνωσε ότι έθετε την Κυπριακή οικονομία υπό παρακολούθηση για πιθανή υποβάθμιση. Κατόπιν της τεράστιας καταστροφής που επέφερε η έκρηξη πυρομαχικών και της ασυμφωνίας των κυβερνώντων και των κομμάτων για την προώθηση πακέτου μέτρων για την οικονομία, ο οίκος Moody s προέβηκε στις 27 Ιουλίου, 2011 σε νέα υποβάθμιση της Κυπριακής οικονομίας κατά άλλες δύο βαθμίδες, σε Βaa1 από Α2, με τον επενδυτικό ορίζοντα να είναι αρνητικός. Στη συνέχεια, στις 04 Νοεμβρίου 2011, διενεργήθηκε νέα υποβάθμιση από τον οίκο Moody s για την μακροπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας, σε Βaa3 από Βaa1, με τον επενδυτικό ορίζοντα να παραμένει υπό παρακολούθηση (under review). 7

8 Ο οίκος Standard & Poor s υποβάθμισε την μακροπρόθεσμη και βραχυπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα της Κυπριακής οικονομίας στις 13 Ιανουαρίου, 2012 (μετά από τρεις υποβαθμίσεις εντός του 2011)κατά δύο βαθμίδες, σε ΒΒ+ από ΒΒΒ, με τον επενδυτικό ορίζοντα να παραμένει αρνητικός. Σημειώνεται ότι και ο οίκος Standard & Poor s υποβάθμισε την Κυπριακή οικονομία στις 30 Μαρτίου, 2011 σε Α- από Α, με τον επενδυτικό ορίζοντα να παραμένει αρνητικός. Ακολούθησε δεύτερη υποβάθμιση της μακροπρόθεσμης πιστοληπτικής ικανότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας στις 29 Ιουλίου 2011 σε ΒΒΒ+ από Α-, με αρνητικό ορίζοντα. Σε τρίτη υποβάθμιση, ο ίδιος οίκος προέβηκε εντός του 2011 στις 27 Οκτωβρίου, όταν υποβάθμισε τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ΒΒΒ από ΒΒΒ+, με τον επενδυτικό ορίζοντα να παραμένει αρνητικός. Τέλος, η πιο πρόσφατη υποβάθμιση για την Κυπριακή Δημοκρατία διενεργήθηκε από τους Standard & Poor s στις 13 Ιανουαρίου 2012, όταν η μακροπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα της Κύπρου υποβαθμίστηκε κατά δύο βαθμίδες σε ΒΒ+ από ΒΒΒ, με τον επενδυτικό ορίζοντα να διατηρείται αρνητικός. Σημ. : Η πιο πάνω μελέτη λαμβάνει υπόψη τις οικονομικές εξελίξεις μέχρι το τέλος Ιανουαρίου

9 ΚΥΡΙΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ Α.Ε.Π. (πραγματικός ρυθμός ανάπτυξης - %) 3,6-1,9 +1,1 0,5-1,0 Ανεργία (%) 3,6 5,4 6,4 7,6 8,5 Πληθωρισμός (Ρυθμός δείκτη καταναλωτή - %) 4,7 0,3 2,4 3,3 2,3 Ρυθμός εναρμονισμένου δείκτη καταναλωτή - % 4,4 0,2 2,6 3,5 2,4 Δημοσιονομικό έλλειμμα (% ΑΕΠ) +0,9-5,9-5,3-7,0-4,0 Δημόσιο χρέος (% ΑΕΠ)) 48,2 57,8 60,7 64,0 67,5 Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (% ΑΕΠ) -16,8-7,8-7,7-7,2-5,0 Βασικό επιτόκιο (31 Δεκ.-%)* 3,00 1,75 1,75 1, * Ισχύον επιτόκιο οριακής χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ECB marginal lending facility). Πηγή στατιστικών στοιχείων για την κυπριακή οικονομία : Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, Υπ. Οικονομικών, Κεντρική Τρ. της Κύπρου, Στατιστική Υπηρεσία. 1 Πρόβλεψη 2 Εκτίμηση 9

10 Ημερολόγιο 2011: Τα κυριότερα χρηματοοικονομικά και πολιτικά γεγονότα στην Κύπρο, Ελλάδα και τον κόσμο Στον πιο κάτω πίνακα παρατίθεται μια επιλογή από τα σημαντικότερα κατά την άποψή μας οικονομικά και πολιτικά γεγονότα που έλαβαν χώρα εντός του 2011, κυρίως στην Κύπρο και την Ελλάδα, αλλά και διεθνώς. Σημειώνεται ότι ο πίνακας σε καμία περίπτωση δεν εξαντλεί όλα τα σημαντικά γεγονότα του εν λόγω έτους σε παγκόσμιο επίπεδο. Ιανουάριος Φεβρουάριος Πολιτικός αναβρασμός στην Τυνησία Ο Πρόεδρος Ομπάμα ανακοινώνει περικοπές προϋπολογισμού και παγοποιήσεις Εκτεταμένες πλημμύρες στην Αυστραλία Το τέλος των εταιρειών Fannie Mae και Freddie Mac Η Αίγυπτος με τη σειρά της αναγκάζει τον πολιτικό της αρχηγό να παραδώσει την εξουσία Ο πολιτικός αναβρασμός της Μέσης Ανατολής αγγίζει και το Μπαχρέιν Αντιμέτωπος με μαζικές λαϊκές κινητοποιήσεις, οι οποίες πυροδότησαν κύμα ταραχών σε ολόκληρο τον Αραβικό κόσμο, ο απολυταρχικός πρόεδρος της Τυνησίας Zine El Abidine Ben Ali εγκαταλείπει τη χώρα, μετά από 23 χρόνια στην εξουσία. Ο πρόδρος Obama ανακοίνωσε στις 25 Ιανουαρίου, την πρόθεσή του όπως μειώσει τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό κατά $400 δισ. σε διάστημα 10 ετών. Το πρόγραμμα υλοποίησης του συγκεκριμένου πακέτου δραματικής μείωσης του προϋπολογισμού, περιλαμβάνει μισθολογικές περικοπές και παγοποιήσεις, όπως και παγοποίηση δαπανών για διάφορα εγχώρια προγράμματα εκπαίδευσης και πράσινης τεχνολογίας. Αριθμός ατόμων βρήκε το θάνατο όταν σφοδρές πλημμύρες έπληξαν το Μπρισμπέιν στην Αυστραλία. Η περιοχή δέχθηκε εκτεταμένες βροχοπτώσεις επί σειρά εβδομάδων, ενώ είχε υποστεί τις συνέπειες ξηρασίας επί δεκαετία. Στις 11 Φεβρουαρίου, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ υπέβαλε στο Κογκρέσο πρόταση για τη σταδιακή διαγραφή των εταιρειών Fannie Mae και Freddie Mac, ως μέρος του σχεδιασμού της Κυβέρνησης Ομπάμα για αναμόρφωση της αγοράς στεγαστικών δανείων των ΗΠΑ. Η πρόταση συνοδευμένη από σχετική έκθεση, κατέληξε ότι οι εταιρείες Fannie και Freddie παρέκκλιναν από τον πρωταρχικό σκοπό δραστηριοποίησής τους που αφορούσε τη διευκόλυνση απόκτησης μόνιμης κατοικίας, όταν επέκτειναν τις δανειοδοτήσεις τους σε δανειζομένους υψηλότερου επενδυτικού κινδύνου. Στην Αίγυπτο, αφού τα πλήθη εισέρευσαν μαζικά στην κεντρική πλατεία Ταχρίρ (στις 11 Φεβρουαρίου), ο ηγέτης Χόσνι Μουμπάρακ αποτέλεσε τον επόμενο ηγέτη του Αραβικού κόσμου που αναγκάστηκε να παραιτηθεί και να παραδώσει την εξουσία στο στρατό. Σχεδόν 850 πολίτες έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της εξέγερσης. Ο Μουμπάρακ, ο οποίος βρισκόταν στην εξουσία από το 1981, παραπέμφθηκε σε δίκη τον Αύγουστο. Το Μπαχρέιν γίνεται η επόμενη χώρα του αραβικού κόσμου η οποία ενστερνίζεται το επονομαζόμενο πλέον κίνημα της Αραβικής Άνοιξης, με κινητοποιήσεις του λαού που ζητά επίμονα πολιτικές αλλαγές. Στις 14 Φεβρουαρίου, ξεσπούν βίαιες συγκρούσεις στη χώρα, όταν διαδηλωτές οι οποίοι εμπνεύστηκαν από τις πρόσφατες τότε κινητοποιήσεις στην Αίγυπτο και την Τυνησία, επέλεξαν τη συγκεκριμένη ημερομηνία για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στο καθεστώς (αφού αυτή συνέπιπτε με τη 10 η εθνική επέτειο της χώρας - National Action Charter). 10

11 Μάρτιος Λαϊκή εξέγερση στη Λιβύη Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Η.Ε. εγκρίνει τις κυρώσεις εναντίον της Λιβύης Η AT&T αγοράζει την T-Mobile Ισχυρότατος σεισμός ισχύος 9,0 βαθμών Ρίχτερ και επακολουθούμενο σαρωτικό τσουνάμι πλήττει τις ακτές της Ιαπωνίας Οι διαδηλωτές στην Αίγυπτο απαιτούν ταχύτερες αλλαγές Οι έντονες πολιτικές αναταράξεις εξακολουθούν στη Λιβύη Η κυβέρνηση του Μπαχρέιν καταστέλλει τις διαδηλώσεις Αντικαθεστωτικές κινητοποιήσεις ξεσπούν και στη Βεγγάζη, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Λιβύης, όπου τα πλήθη διαδηλώνουν ενάντια στο καθεστώς του 42-χρονου Μουαμάρ Καντάφι. Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών εγκρίνει ομόφωνα την επιβολή κυρώσεων στον ηγέτη της Λιβύης και των συνεργατών του. Στις 20 Μαρτίου, η εταιρεία AT&T συμφωνεί να εξαγοράσει την εταιρεία T-Mobile για $39 δισ. Η συμφωνία κατέστησε την εταιρεία AT&T τη μεγαλύτερη του είδους της στις ΗΠΑ, ενώ άφησε μόνο τρεις μεγάλες εταιρείες στον τομέα αυτό: την AT&T, τη Verizon, και την πολύ μικρότερη Sprint Nextel. Στις 11 Μαρτίου, η Ιαπωνία πλήγηκε από ισχυρότατο σεισμό ισχύος 9 βαθμών στην κλίμακα Ρίχτερ, ο οποίος προκάλεσε φονικό τσουνάμι ύψους 23 ποδών, που έπληξε τις βόρειες ακτές της χώρας. Ο σεισμός, ο μεγαλύτερος που έπληξε ποτέ τη χώρα, είχε το επίκεντρό του 230 μίλια βορειοανατολικά του Τόκιο. Τα συστήματα ψύξης σε ένα εκ των αντιδραστήρων στο εργοστάσιο παραγωγής πυρηνικής ενέργειας Φουκουσίμα καταστράφηκαν σχεδόν αμέσως μετά το σεισμό, προκαλώντας πυρηνικό εφιάλτη, το χειρότερο μετά το 1986 και την αντίστοιχη πυρηνική καταστροφή στο Τσέρνομπιλ. Ο νεοδιορισθείς Αιγύπτιος Πρωθυπουργός Essam Sharaf απευθύνθηκε σε δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές, οι οποίοι απαιτούσαν ταχύτερες και ουσιωδέστερες αλλαγές στη χώρα. Κυβερνητικά μαχητικά αεροπλάνα βομβάρδισαν εστίες διαδηλωτών κοντά σε ένα διϋλιστήριο, με σκοπό να τους αναγκάσουν να υποχωρήσουν προς τα ανατολικά, καθώς η Λιβύη όδευε ολοένα και πλησιέστερα στο ξέσπασμα εμφυλίου πολέμου. Στην Τρίπολη, οι υποστηρικτές της κυβέρνησης πανηγύρισαν όταν η κρατική τηλεόραση μετέδωσε ψευδώς ότι οι δυνάμεις του Καντάφι ανέκτησαν και έθεσαν υπό τον έλεγχό τους ολόκληρη τη χώρα. Στις 19 Μαρτίου, Γαλλικές, Αμερικανικές και Βρετανικές δυνάμεις άρχισαν να βομβαρδίζουν κυβερνητικές δυνάμεις από αέρος, μετά από σχετική απόφαση των Ηνωμένων Εθνών, ενώ στις 31 Μαρτίου το γενικότερο συντονισμό ανέλαβε το ΝΑΤΟ. Οι Αμερικανικές και οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις είχαν εξαπολύσει πολεμικά αεροσκάφη και πυραύλους, πλήττοντας κυβερνητικές δυνάμεις και εστίες με σκοπό να επιβάλουν την αποφασισθείσα από τα Ηνωμένα Έθνη απαγόρευση πτήσεων. Η συγκεκριμένη απόφαση αποσκοπούσε στο να αποτρέψει τον Καντάφι να χρησιμοποιήσει εναέρια μέσα ενάντια στους διαδηλωτές και να περιορίσει την έκταση του εθνικού αλληλοσπαραγμού στη Λιβύη. Το Μπαχρέιν έφερε στρατεύματα από τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, για να διασπάσει ειρηνικές διαδηλώσεις οι οποίες απαιτούσαν μεταρρυθμίσεις στη χώρα. Η κυβέρνηση, κατέστρεψε επίσης το μνημείο στην πλατεία με την ονομασία Pearl Square, η οποία αποτελούσε τον πυρήνα αρκετών από τις διαδηλώσεις. 11

12 Απρίλιος Μάιος Ο στρατός θανατώνει διαδηλωτές στη Συρία Η BP αιτείται άδειας για να ξαναρχίσει τις εξορύξεις στον Κόλπο του Μεξικού Η γνωστή εταιρεία τροφίμων Pringles εξαγοράζεται για $2,35 δισ. Μετασεισμοί εξακολουθούν να ταλανίζουν την Ιαπωνία Νεκρός ο Osama bin Laden Ο επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (IMF) συλλαμβάνεται κατηγορούμενος για υποτιθέμενη άσεμνη επίθεση Αντι-καπιταλιστικές διαδηλώσεις στην Ισπανία Στις 25 Μαρτίου, στρατεύματα έστρεψαν τα πυρά τους ενάντια σε δεκάδες χιλιάδες αμάχων διαδηλωτών στη Συρία, οι οποίοι διαδήλωναν ειρηνικά την αντίθεσή τους στο καθεστώς. Αργότερα, στις 29 Μαρτίου, ο πρόεδρος της Συρίας δέχθηκε την παραίτηση των Υπουργών του. Η παραίτηση των Υπουργών, αντικατόπτρισε μια σπάνια κίνηση από πλευράς της Συριακής κυβέρνησης, η οποία υποκινήθηκε υπό το βάρος της λαϊκής κατακραυγής. Στις 4 Απριλίου, η εταιρεία πετρελαιοειδών BP, αιτείται από τις Αμερικανικές Αρχές, όπως της επαναχορηγηθεί άδεια να επαναρχίσει τις εξορύξεις πετρελαίου στον Κόλπο του Μεξικού. Η αίτηση έγινε σε διάστημα λιγότερο του ενός χρόνου από την έκρηξη η οποία προκάλεσε ρήγμα στις εγκαταστάσεις της BP, σκοτώνοντας 11 εργάτες και προκαλώντας τη μεγαλύτερη διαρροή πετρελαίου στα διεθνή χρονικά. Η εταιρεία Diamond Foods αγόρασε την Pringles από την Procter & Gamble για $2,35 δισ. Στις 11 Απριλίου, ένας δεύτερος σεισμός κτύπησε εκ νέου την Ιαπωνία, ο οποίος είχε ισχυρή ένταση 6,6 βαθμών στην κλίμακα Ρίχτερ. Εκδόθηκε προειδοποίηση για τσουνάμι, η οποία αργότερα ακυρώθηκε. Ο σεισμός αυτός και άλλοι μικρότεροι θεωρήθηκαν ως μετασεισμοί του αρχικού ισχυρότατου σεισμού που έπληξε την Ιαπωνία μόλις ένα μήνα ενωρίτερα, ο οποίος οδήγησε στο θάνατο ανθρώπους και επέφερε την καταστροφή στο εργοστάσιο πυρηνικής ενέργειας στη Φουκουσίμα. Μία μέρα αργότερα, η Ιαπωνία αύξησε την εκτίμησή της για την κατάσταση στο συγκεκριμένο εργοστάσιο στο Επίπεδο 7, τη χειρότερη δυνατή βαθμίδα σε διεθνές επίπεδο, ουσιαστικά εξισώνοντας το μέγεθος του πυρηνικού ολέθρου με το αντίστοιχο ατύχημα του 1986 στο Τσέρνομπιλ. Την 1 η Μαΐου, Αμερικανικά στρατεύματα συνοδευμένα από άντρες των Μυστικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ, πυροβόλησαν και σκότωσαν τον Οσάμα Μπιν Λάντεν στο Πακιστάν. Ο ηγέτης της τρομοκρατικής οργάνωσης Al-Qaeda, ο οποίος θεωρείται ο πρωτεργάτης των τρομοκρατικών επιθέσεων της 11 ης Σεπτεμβρίου 2001 εναντίον των ΗΠΑ, βρέθηκε και θανατώθηκε μετά από 10-ετές ανθρωποκυνηγητό. Ο επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (IMF) Dominique Strauss-Kahn, ο οποίος υπήρξε και μία πολιτική φυσιογνωμία που πρωταγωνιστούσε στη γαλλική πολιτική σκηνή, με βλέψεις ακόμα και για την προεδρία της χώρας, συνελήφθη βάσει κατηγοριών για υποτιθέμενη άσεμνη επίθεση ενάντια σε καμαριέρα ενός ξενοδοχείου στο Μανχάταν. Αργότερα, ο Dominique Strauss-Kahn απαλλάσσεται από όλες τις κατηγορίες, αφού κρίθηκαν αβάσιμες και αναξιόπιστες. Παρόλα αυτά, η επαγγελματική και πολιτική του καριέρα έλαβαν απρόσμενο τέλος. Στις 17 Μαΐου, αρχίζουν αντι-καπιταλιστικές διαδηλώσεις στην Ισπανία. Σταδιακά επεκτείνονται και στη Βρετανία και την Αμερική μέσω της Χιλής, με ορισμένες δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτών να διαδηλώνουν ταυτόχρονα ανά τον κόσμο κάποιους μήνες αργότερα, και συγκεκριμένα στις 15 Οκτωβρίου. 12

13 Ιούλιος Καταζητούμενος Σερβο-βόσνιος στρατιωτικός συλλαμβάνεται Η Αίγυπτος άρει τον αποκλεισμό της Γάζας Οι Ευρωπαίοι τραπεζίτες συναντώνται για να συζητήσουν επί της επίλυσης της κρίσης του Ελληνικού Χρέους Το Νότιο Σουδάν ανακυρήσσεται σε Ανεξάρτητο Κράτος Τραγική έκρηξη ισοπεδώνει το μεγαλύτερο Ηλεκτροπαραγωγό Σταθμό της Κύπρου Το Αμερικανικό διαστημόπλοιο Atlantis επιστρέφει στη βάση του Δύο τρομοκρατικές επιθέσεις συγκλονίζουν τη Νορβηγία Ελλάδα: Δεύτερο πακέτο διάσωσης Στις 26 Μαϊου η Σερβία συνέλαβε τον υπ αριθμόν ένα καταζητούμενο στην Ευρώπη Σερβο-βόσνιο στρατιωτικό Ratko Mladic. Ακολούθως, μεταφέρθηκε στο Δικαστήριο εγκλημάτων πολέμου των Ηνωμένων Εθνών στη Χάγη. Στις 29 Μαίου, η Αίγυπτος ήρε την απαγόρευση διέλευσης των συνόρων στη Rafah, επιτρέποντας την ελεύθερη διέλευση στους κατοίκους της Λωρίδας της Γάζας. Στις 6 Ιουλίου, Ευρωπαίοι τραπεζίτες και κυβερνητικοί εκπρόσωποι, συναντώνται στο Παρίσι, σε μία προσπάθεια να εξευρεθεί λύση στην κρίση χρέους της Ελλάδας. Οι συναντήσεις διενεργήθηκαν και συνεχίστηκαν, παρά τις αντιρρήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και τις προειδοποιήσεις από τους οίκους αξιολόγησης ότι όλα τα σενάρια στήριξης και απάμβλυνσης του χρέους της Ελλάδας που εσυζητούντο μέχρι εκείνη τη στιγμή θα θεωρούνταν ως χρεοκοπία. Στις 9 Ιουλίου, μετά από 50 και πλέον χρόνια μαχών και αγώνων, η Δημοκρατία του Νότιου Σουδάν ανακυρήσσει την ανεξαρτησία της και καθίσταται το 54 ο Αφρικανικό κράτος. Στις 11 Ιουλίου, τραγική έκρηξη σε ανεπαρκώς φυλασσόμενα εμπορευματοκιβώτια εκρηκτικών παρά τη Ναυτική Βάση στο χωριό Μαρί στην Κύπρο, οδηγεί στο θάνατο 13 άτομα και ισοπεδώνει το μεγαλύτερο και πιο σύγχρονο Ηλεκτροπαραγωγό Σταθμό του νησιού (ο οποίος παράγει το 60% περίπου της ηλεκτροδότησης του νησιού). Η γύρω περιοχή σε μεγάλη ακτίνα καταστρέφεται επίσης ολοσχερώς. Στις 21 Ιουλίου, το αμερικανικό διαστημόπλοιο Atlantis επαναπατρίζεται, κλείνοντας ένα 30-ετές ταξίδι και ένα μεγάλο κεφάλαιο στην Αμερικανική εξερεύνηση του διαστήματος, κατά τη διάρκεια της οποίας δύο διαστημοπλάνα το Challenger και το Columbia χάθηκαν σε ισάριθμα ατυχήματα, οδηγώντας 14 αστροναύτες στο θάνατο. Στις 22 Ιουλίου, εξερράγη βόμβα στα κυβερνητικά διοικητικά γραφεία στο Όσλο. Η έκρηξη συνέβη ακριβώς έξω από το γραφείο του Πρωθυπουργού αλλά και κάποια άλλα κυβερνητικά γραφεία, προκαλώντας το θάνατο ορισμένων ατόμων και τον τραυματισμό κάποιων άλλων. Δύο ώρες αργότερα, ένοπλος άνοιξε πυρ εναντίον κατασκηνωτών σε χώρο για πολιτικά δραστηριοποιημένους νεαρούς στο νησί Ουτόγια. Ο ένοπλος δράστης σκότωσε 68 κατασκηνωτές και αφού συνελήφθη κατηγορήθηκε και για τις δύο προαναφερθείσες επιθέσεις. Στις 21 Ιουλίου, οι ηγέτες της Ευρωζώνης συμφώνησαν σε δεύτερο πακέτο διάσωσης για την Ελλάδα, ύψους 159 δισ. σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν τη χρεοκοπία της χώρας και φοβούμενοι την ενδεχόμενη μετάδοση της κρίσης χρέους και στα υπόλοιπα κράτη μέλη. 13

14 Αύγουστος Σεπτέμβριος Πλάνο λιτότητας των ΗΠΑ Ο διεθνής οίκος αξιολόγησης Standard & Poor s υποβαθμίζει τις ΗΠΑ για πρώτη φορά στα ιστορικά χρονικά Βίαιες συγκρούσεις ξεσπούν στη Βρετανία Η εταιρεία Google εξαγοράζει τη Motorolla Mobility Ο Steve Jobs παραιτείται από επικεφαλής της Apple Ο Πρόεδρος του Ιράν καλεί τον Σύριο ομόλογό του να παραιτηθεί Ο πρώην πρόεδρος του Αφγανιστάν θανατώνεται Μετά από αντιπαράθεση διάρκειας μίας εβδομάδας, το Αμερικανικό Κογκρέσο συμφώνησε και ενέκρινε ένα αυστηρότατο πρόγραμμα λιτότητας καθώς και την αύξηση του ανώτατου ορίου του Αμερικανικού χρέους (2 Αυγούστου). Στις 5 Αυγούστου, για πρώτη φορά στην ιστορία, οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής υφίστανται υποβάθμιση της πιστοληπτικής τους ικανότητας από τον οίκο αξιολόγησης Standard & Poor s, ο οποίος υποβάθμισε τις ΗΠΑ από την ύψιστη βαθμίδα του AAA σε AA+, αφαιρώντας τη χώρα από τον κατάλογο των δανειοληπτών χωρίς επενδυτικό κίνδυνο (risk-free borrowers). Η κυβέρνηση Ομπάμα υποστήριξε ότι ο οίκος S&P s προέβη σε λάθος εκτίμηση η οποία διόγκωνε το αμερικανικό χρέος κατά $2 τρισ. Οι οίκοι αξιολόγησης Moody s και Fitch, αποφάσισαν τη δεδομένη στιγμή όπως μη προβούν σε αντίστοιχες υποβαθμίσεις των ΗΠΑ. Η λαϊκή διαμαρτυρία για τη δολοφονία ενός 29χρονου Βρετανού έλαβε μεγάλες και βίαιες διαστάσεις στην πρωτεύουσα της χώρας Λονδίνο. Μέσα στις επόμενες μέρες τα επεισόδια βίας διασπάρηκαν απ άκρη σ άκρη του Λονδίνου, όπου εκατοντάδες διαμαρτυρόμενοι έκαψαν αυτοκίνητα και ενεπλάκησαν με αστυνομικές δυνάμεις σε διάφορες περιοχές της πόλης. Η εταιρεία Google έκανε ένα ακόμα βήμα για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τον κύριο ανταγωνιστή της την Apple, εξαγοράζοντας την Motorola Mobility για $12,5 δισ. Η εξαγορά εκτιμάται ότι θα επιτρέψει στην Google να προωθηθεί στις αγορές κινητής τηλεφωνίας και άλλων συσκευών όπως tablets. Η εταιρεία Google είναι γνωστή και εδραιωμένη ως μηχανή ανίχνευσης (search engine) και διαθέτει επίσης το λογισμικό κινητής τηλεφωνίας Android, αλλά η τελευταία της συμφωνία της έδωσε πρόσβαση σε πατέντες που κατείχε η Motorola mobility. Στις 24 Αυγούστου, η εταιρεία Apple ανακοίνωσε ότι ο Steve Jobs παραιτήθηκε από επικεφαλής της. Στις 8 Σεπτεμβρίου, ο Πρόεδρος του Ιράν Μαχμούτ Αχμαντινετζάντ μαζί με άλλους ηγέτες κάλεσε τον Πρόεδρο Μπασάρ Αλ Άσαντ να τερματίσει την καταστολή των κινητοποιήσεων που έθεταν υπό αμφισβήτηση την κυβέρνησή του στη Συρία. Η αλλαγή αυτή στη στάση του Αχμαντινετζάντ υπήρξε αιφνίδια και μη αναμενόμενη, αφού οι δύο ηγέτες υπήρξαν σύμμαχοι για δεκαετίες και το Ιράν κατηγορήθηκε ότι είχε στηρίξει οικονομικά τις ενέργειες καταστολής των πολέμιων του καθεστώτος του Άσαντ. Στις 20 Σεπτεμβρίου, ο πρώην πρόεδρος του Αφγανιστάν ο οποίος είχε επιφορτιστεί με την ευθύνη να καταλήξει σε συμφωνία ειρήνευσης με τους Ταλιμπάν, σκοτώθηκε σε μία επίθεση αυτοκτονίας. 14

15 Οκτώβριος Οι Παλαιστίνιοι ζητούν επίσημη ένταξή τους στα Ηνωμένα Έθνη Οι γυναίκες στη Σαουδική Αραβία κερδίζουν το δικαίωμα ψήφου Ηγέτης της Al-Qaeda ο οποίος είχε γεννηθεί στις ΗΠΑ, θανατώνεται στην Υεμένη Ο Steve Jobs, συνιδρυτής της Apple, πεθαίνει Ο Μουαμάρ Καντάφι συλλαμβάνεται και θανατώνεται Οι Ευρωπαίοι ηγέτες καταλήγουν σε συμφωνία για την επίλυση της Ευρωπαϊκής Κρίσης Χρέους Ο πληθυσμός παγκοσμίως ξεπερνά το φράγμα των 7 δισεκατομμυρίων Στις 23 Σεπτεμβρίου, οι Παλαιστίνιοι, ηγούμενοι από τον Μαχμούντ Αμπάς, υπέβαλαν ανεπιτυχώς την αίτησή τους όπως λάβουν επίσημα θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Στις 31 Οκτωβρίου όμως, οι Παλαιστίνιοι κέρδισαν μια θέση στην UNESCO, γεγονός που ώθησε τις ΗΠΑ να διακόψει τη χρηματοδότηση που παρείχε στον εν λόγω οργανισμό. Στις 25 Σεπτεμβρίου, ο Βασιλιάς Abdullah παραχώρησε το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες της Σαουδικής Αραβίας, καθώς και το δικαίωμα να θέτουν υποψηφιότητα σε μελλοντικές εκλογές στη χώρα. Η νέα τάξη πραγμάτων θα τεθεί σε ισχύ από τις επόμενες εκλογές της χώρας το Παρόλα αυτά, η εν λόγω απόφαση θεωρήθηκε ως σημαντικότατη νίκη του γυναικείου φύλου, σε μια χώρα όπου οι γυναίκες δεν επιτρέπεται να οδηγούν και απαγορεύεται να κυκλοφορούν δημοσίως εκτός και αν συνοδεύονται από κάποιο άνδρα. Στις 30 Σεπτεμβρίου, αμερικανικό πολεμικό αεροπλάνο έριξε πύραυλο και σκότωσε έναν Ισλαμιστή κληρικό στην Υεμένη. Ο γεννηθείς στις ΗΠΑ κληρικός, υπήρξε προσωπικότητα με ισχυρή επιρροή στους κόλπους της Al-Qaeda και γενικότερα την Αραβική χερσόνησο. Στις 5 Οκτωβρίου, μετά από 8χρονη μάχη με τον καρκίνο στο πάγκρεας, απεβίωσε ο Steve Jobs σε ηλικία 56 ετών. Ο Jobs υπήρξε συνιδρυτής της εταιρείας Apple και θεωρείται ένας οραματιστής για την αδιαμφισβήτητη επιρροή που άσκησε στον τρόπο που η ανθρωπότητα σήμερα ακούει μουσική, παρακολουθεί ταινίες και κάνει χρήση της κινητής τηλεφωνίας, στη νέα ψηφιακή εποχή. Στις 20 Οκτωβρίου, η προσωρινή κυβέρνηση της Λιβύης, ανακοινώνει ότι ο Μουαμάρ Καντάφι συνελήφθη και σκοτώθηκε στη γενέτειρά του Σύρτη. Τρεις ημέρες αργότερα, η Λιβύη ανακυρήσσει επίσημα την απελευθέρωσή της από το καθεστώς Καντάφι και προωθεί τις διαδικασίες εκλογής νέας κυβέρνησης και εγκαθίδρυσης νέου Συντάγματος. Οι ηγέτες της Ευρωζώνης συμφώνησαν σε νέο πακέτο για να θέσουν υπό καλύτερο έλεγχο την κρίση χρέους που την απειλεί. Οι όροι περιλάμβαναν την αποδοχή από μέρους των τραπεζών απομείωσης ύψους 50% στην αξία των Ελληνικών ομολόγων, την άντληση νέων κεφαλαίων για προστασία από μελλοντικές χρεοκοπίες, την αύξηση των κεφαλαίων του χρηματοδοτικού ταμείου της Ευρωζώνης σε $1,4 τρισ, την υιοθέτηση περαιτέρω μέτρων λιτότητας στην Ελλάδα, και τη σταδιακή μείωση του Ελληνικού χρέους σε 120% του ΑΕΠ της μέχρι το Στις 31 Οκτωβρίου, ανακοινώθηκε επίσημα, ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός ξεπέρασε το φράγμα των 7 δισεκατομμυρίων ατόμων. 15

16 Νοέμβριος Ο Έλληνας Πρωθυπουργός ανακαλεί την πρόθεσή του να προχωρήσει σε Δημοψήφισμα και συμφωνεί να παραιτηθεί από την ηγεσία της χώρας Ο Λουκάς Παπαδημος διαδέχεται τον Γιώργο Παπανδρέου Η Ιταλία υιοθετεί περισσότερα μέτρα λιτότητας και ο Ιταλός Πρωθυπουργός παραιτείται Περαιτέρω συγκρούσεις στην Αίγυπτο Ο πρόεδρος της Υεμένης παραδίδει την εξουσία Το Βέλγιο αποκτά νέα κυβέρνηση Στις 3 Νοεμβρίου, ο Έλληνας Πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, ανακάλεσε την πρόθεσή του να θέσει σε Δημοψήφισμα την αποδοχή ή όχι του νέου πακέτου στήριξης προς τη χώρα που συμφωνήθηκε εκ νέου με την Ευρωζώνη. Ο Παπανδρέου ανακάλεσε την απόφαση για Δημοψήφισμα, αφού εξασφάλισε την υποστήριξη της αντιπολίτευσης επί του θέματος. Στις 4 Νοεμβρίου, ο Πρωθυπουργός Παπανδρέου εξασφάλισε ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή, αφού δεσμεύτηκε να δημιουργήσει μεταβατική κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Η ψήφος εμπιστοσύνης αντικατόπτρισε ουσιαστικά την αποδοχή του νέου πακέτου στήριξης που συμφωνήθηκε με τους ηγέτες της Ευρωζώνης στα τέλη Οκτωβρίου (βλέπε πιο πάνω), για να βοηθήσει την Ελλάδα να αποφύγει τη χρεοκοπία και να στηρίξει το ευρώ. Στις 6 Νοεμβρίου, ο Πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου συμφωνεί να παραιτηθεί και να συγκαλέσει μεταβατική κυβέρνηση εθνικής ενότητας, η οποία θα αναλάβει να προωθήσει τις ενέργειες διάσωσης της χώρας και της εξόδου της από τη διογκούμενη κρίση χρέους που την ταλανίζει. Τον διαδέχεται ο πρώην αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, κ. Λουκάς Παπαδήμος. Το Ιταλικό κοινοβούλιο ενέκρινε νέο πακέτο μέτρων λιτότητας για τη χώρα, στις 11 Νοεμβρίου. Ο Σύλβιο Μπερλουσκόνι έγινε ο επόμενος ηγέτης που απώλεσε την εξουσία εν μέσω της κλιμακούμενης κρίσης χρέους της Ευρωζώνης, αφού παραιτήθηκε υπό το βάρος του ογκωδέστατου Ιταλικού δημόσιου χρέους ύψους δισ. Αντικαταστάθηκε από τον τεχνοκράτη Μάριο Μόντι, οικονομολόγο και πρώην επίτροπο για θέματα μονοπωλίου και ανταγωνισμού (antitrust commissioner) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στις 18 Νοεμβρίου, διαδηλωτές που εκπροσωπούσαν, τόσο Ισλαμιστές, όσο και την παράταξη της αντιπολίτευσης των φιλελευθέρων, επέστρεψαν στην Πλατεία Ταχρίρ στην Αίγυπτο, απαιτώντας από το διοικούν στρατιωτικό συμβούλιο να αποχωρήσει, παραχωρώντας την εξουσία σε πολιτική κυβέρνηση. Σε μια άλλη εξέλιξη στα πλαίσια της ονομαζόμενης Αραβικής Άνοιξης στις 26 Νοεμβρίου, και μετά από πολλούς μήνες αιματηρών συγκρούσεων, ο Πρόεδρος της Υεμένης Ali Abdullah Saleh, υπογράφει συμφωνία για την παραχώρηση της εξουσίας μετά από 33 χρόνια στην ηγεσία της χώρας. Στις 30 Νοεμβρίου, τα πολιτικά κόμματα στο Βέλγιο, το οποίο βρισκόταν χωρίς κυβέρνηση για 535 ημέρες, συμφώνησαν στις προκαταρκτικές παραμέτρους για τη δημιουργία συνασπισμού ο οποίος θα ηγηθεί της χώρας, και του οποίου επικεφαλής είναι ο γαλλόφωνος σοσιαλιστής Elio Di Rupo. 16

17 Δεκέμβριος Οι βουλευτικές Στις 4 Δεκεμβρίου, οι βουλευτικές εκλογές στη Ρωσία, εκλογές στη Ρωσία πυροδότησαν κύμα εξεγέρσεων, κυρίως ανάμεσα στους πολίτες πυροδοτούν μαζικές της μεσαίας τάξης της χώρας. Οι διεθνείς και τοπικοί λαϊκές αντιδράσεις παρατηρητές των εκλογών καταγγέλλουν παρατυπίες κατά τη διαδικασία διεξαγωγής των εκλογών. Το κόμμα της Ενωμένης Ρωσίας, του οποίου ηγείται ο Βλαντιμίρ Πούτιν, εξέρχεται πρώτο στις εκλογές, με ποσοστό σχεδόν 50% του εκλογικού αποτελέσματος, έχοντας παρόλα αυτά απολέσει 77 έδρες. Οι εκλογικοί παρατηρητές αναφέρουν ότι το κόμμα της Ενωμένης Ρωσίας θα είχε χάσει αρκετές ακόμα έδρες αν δεν παρατηρείτο το φαινόμενο της εκλογικής νοθείας κατά τη διαδικασία διεξαγωγής των εκλογών. Στις 10 Δεκεμβρίου, πάνω από Ρώσοι διαδηλώνουν έξω από το Κρεμλίνο, σε μια από τις μεγαλύτερες αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις από τις αρχές της δεκαετίας του Η διαδήλωση αν και επιτράπηκε από τις τοπικές αρχές, έγινε υπό το άγρυπνο βλέμμα της αστυνομίας. Οι διαδηλωτές απαίτησαν την παραίτηση του Πούτιν και απαξίωσαν τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες Στις 5 Δεκεμβρίου, οι Ευρωπαίοι ηγέτες εξέδωσαν κοινό μήνυμα ζητούν αλλαγές σε για την ανάγκη να περάσουν αλλαγές στις διάφορες Συνθήκες της Συνθήκες της Ευρώπης, έτσι ώστε αυτές να διαδραματίζουν ένα Ευρώπης αποτελεσματικότερο διοικητικό και εποπτικό ρόλο στα θεσμικά και οικονομικά ζητήματα των 17 κρατών μελών της Ευρωζώνης. Οι προταθείσες αλλαγές περιλάμβαναν εισήγηση για μηνιαίες συναντήσεις όλων των Ευρωπαίων ηγετών, την επιβολή αυτόματων οικονομικών κυρώσεων και προστίμων σε όποιες χώρες υπερβαίνουν το μέγιστο συμφωνηθέν όριο δημοσιονομικού ελλείμματος και τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου. Πηγές: Εφημερίδα Ο Φιλελεύθερος, The Times of India. 17