Προστατευόμενες Περιοχές Ταξινόμηση-Αξιολόγηση-Διαχείριση

Transcript

1 Προστατευόμενες Περιοχές Ταξινόμηση-Αξιολόγηση-Διαχείριση Θέκλα Κ. Τσιτσώνη Καθηγήτρια Τμήματος Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος, Α.Π.Θ. Πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Παρνασσού

2 Ποιοι είναι οι λόγοι δημιουργίας προστατευόμενων περιοχών Όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί του πλανήτη παρουσιάζουν τεράστιο ενδιαφέρον ειδικότερα οι σπάνιοι. Τα φυσικά οικοσυστήματα με τα είδη που τα αποτελούν είναι αποθέματα πλούσιου γενετικού υλικού, χρήσιμου επιστημονικά. Η μοναδική ομορφιά των τοπίων αποτελεί φυσική μας κληρονομιά Εκπαιδευτικοί και πολιτιστικοί λόγοι Ευκαιρίες υπαίθριας αναψυχής στους πολίτες

3 Προστατευόμενες περιοχές Σύμφωνα με τη Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα, ο όρος προστατευόμενες περιοχές αναφέρεται σε: «καθορισμένες γεωγραφικές περιοχές των οποίων η διαχείριση γίνεται με σκοπό την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων προστασίας και διατήρησής τους»,

4 Προστατευόμενες περιοχές ενώ σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (ΙUCΝ) ορίζονται ως: «χερσαίες ή θαλάσσιες περιοχές οι οποίες ιδρύονται με σκοπό την προστασία και διατήρηση της Βιοποικιλότητας και των Φυσικών και Πολιτισμικών αξιών τους, των οποίων η διαχείριση επιτυγχάνεται με νομικά μέσα ή άλλους αποτελεσματικούς τρόπους».

5 Συστήματα ταξινόμησης προστατευόμενων περιοχών σε Διεθνές, Ευρωπαϊκό και Εθνικό επίπεδο 1. Σύστημα ταξινόμησης προστατευόμενων περιοχών της IUCN (International Union for Nature Conservation). 2. Σύστημα ταξινόμησης προστατευόμενων περιοχών της MCPFE (Ministerial Conference on the Protection of Forests in Europe) 3. Κατηγορίες Προστατευόμενων Περιοχών σε Εθνικό Επίπεδο

6 1. Σύστημα ταξινόμησης προστατευόμενων περιοχών της IUCN. Το 1948 ιδρύθηκε η Διεθνής Ένωση για την Προστασία της Φύσης και των Φυσικών Πόρων η γνωστή IUCN. Η IUCN αποτελείται από 6 επιτροπές που ασχολούνται αποκλειστικά με τις προστατευόμενες περιοχές. Μια από τις επιτροπές η WCPA (World Commission on Protected Areas) έχει ως αποστολή να προωθήσει την ίδρυση και την αποτελεσματική διαχείριση ενός παγκόσμιου αντιπροσωπευτικού δικτύου από χερσαίες και υδάτινες προστατευόμενες περιοχές.

7 Ιστορική Διαδρομή 1978: Δημοσίευση από την IUCN του χάρτη «Κατηγορίες, Σκοποί και Κριτήρια για προστατευόμενες περιοχές» 1980: Κατάλογος των Ηνωμένων Εθνών για εθνικά Πάρκα και Προστατευόμενες Περιοχές 1985:Κατηγορίες Προστατευόμενων Περιοχών όπως καθορίστηκαν από την IUCN 1990:Κατηγορίες Προστατευόμενων Περιοχών όπως ισχύουν σήμερα από την MCPFE (Ministerial Conference on the protection of forest in Europe)

8 Κατηγορίες Προστατευόμενων Περιοχών της IUCN όπως καθορίστηκαν το 1985 Εθνικά προστατευόμενεςπεριοχές Ια. Επιστημονικό απόθεμα ή φυσικό απόθεμα απόλυτης προστασίας Ιβ Αδιατάρακτη περιοχή ΙΙ Εθνικό πάρκο ΙΙΙ. Μνημείο της φύσης ή χαρακτηριστικό στοιχείο της φύσης ΙV. Διαχειριζόμενο φυσικό απόθεμα ή καταφύγιο άγριας ζωής V. Προστατευόμενο τοπίο ή προστατευόμενο θαλάσσιο τοπίο VI. Περιοχή διαχείρισης πολλαπλών σκοπών ή περιοχή διαχειριζόμενων φυσικών πόρων Διεθνώς προστατευόμενεςπεριοχές IX. Απόθεμα της βιόσφαιρας X. Θέσεις παγκόσμιας κληρονομιάς XI. Υγροβιότοποι RAMSAR

9 2. ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ ΤΗΣ MCPFE Η MCRFE ιδρύθηκε το 1990 και αντιπροσωπεύει 40 Ευρωπαϊκές χώρες. Από τότε έχουν πραγματοποιηθεί 6 υπουργικές συνδιασκέψεις με θέμα την προστασία των δασών της Ευρώπης. ( 1990: Πρώτη Υπουργική Συνδιάσκεψη στο Στρασβούργο. 1993: Δεύτερη Υπουργική Συνδιάσκεψη στο Ελσίνκι. 1998: Τρίτη Υπουργική Συνδιάσκεψη στη Λισσαβόνα. 2003: Τέταρτη Υπουργική συνδιάσκεψη στη Βιέννη. 2007:Πέμπτη Υπουργική συνδιάσκεψη στη Βαρσοβία 2011: Έκτη Υπουργική συνδιάσκεψη στο Όσλο Τα συμβαλλόμενα κράτη και η Ευρωπαϊκή Κοινότητα είναι αρμόδια για την εφαρμογή των αποφάσεων της MCPFE σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.

10 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΔΥΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ (IUCN ΚΑΙ MCPFE) Η αξιολόγηση της χρησιμότητας, των δυνατοτήτων και των μειονεκτημάτων των δύο συστημάτων ταξινόμησης των προστατευόμενων περιοχών πραγματοποιήθηκε από τους εμπειρογνώμονες κάθε χώρας που μετείχαν στο COST Action E27 (Protected forest areas in Europe). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης, το σύστημα ταξινόμησης της MCPFE φαίνεται να είναι περισσότερο ακριβές, ελαστικό και προσαρμοσμένο στην ευρωπαϊκή κατάσταση σε σχέση με το αντίστοιχο της IUCN (γεγονός αναμενόμενο καθώς το σύστημα αναπτύχθηκε ειδικά για αυτό το λόγο).

11 3. Κατηγορίες Προστατευόμενων Περιοχών σε Εθνικό Επίπεδο Νόμος υπ αριθ. 1650/86 (ΦΕΚ 160Α/ ) Για την προστασία του περιβάλλοντος ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΟΠΙΟΥ Άρθρο 18 Αντικείμενα προστασίας και διατήρησης

12 Άρθρο 18 Αντικείμενα προστασίας και διατήρησης Παράγραφος 3. Οι περιοχές (χερσαίες, υδάτινες ή μεικτού χαρακτήρα), τα μεμονωμένα στοιχεια ή τα σύνολα της φύσης ή του τοπίου μπορούν να χαρακτηρίζονται σύμφωνα με τα κριτήρια του άρθρου19, ως: Περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης Περιοχές προστασίας της φύσης Εθνικά πάρκα Προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί, προστατευόμενα τοπία και στοιχεία του τοπίου Περιοχές οικοανάπτυξης

13 Άρθρο 19 Κριτήρια χαρακτηρισμού και αρχές προστασίας Παράγραφος 1 Ως περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης χαρακτηρίζονται εκτάσεις με εξαιρετικά ευαίσθητα οικοσυστήματα, βιότοποι ή οικότοποι σπανίων ή απειλούμενων με εξαφάνιση ειδών της αυτοφυούς χλωρίδας ή της άγριας πανίδας.. Στις περιοχές αυτές απαγορεύεται κάθε δραστηριότητα. Κατ εξαίρεση, μπορεί να επιτρέπονται, η διεξαγωγή επιστημονικών ερευνών και η εκτέλέση εργασιών που αποσκοπούν στη διατήρηση των χαρακτηριστικών τους, εφ όσον εξασφαλίζεται υψηλός βαθμός πραστασίας.

14 Παράγραφος 2. Άρθρο 19 Ως περιοχές προστασίας της φύσης χαρακτηρίζονται εκτάσεις μεγάλης οικολογικής ή βιολογικής αξίας. Στις περιοχές αυτές προστατεύεται το φυσικό περιβάλλον από κάθε δραστηριότητα ή επέμβαση που είναι δυνατό να μεταβάλει ή να αλλοιώσει τη φυσική κατάσταση, σύνθεση ή εξέλιξή του. Κατ εξαίρεση μπορούν να επιτρέπονται, σύμφωνα με τις ειδικότερες ρυθμίσεις του οικείου κανονισμού, η εκτέλεση εργασιών, ερευνών και η άσκηση ασχολιών και δραστηριοτήτων κυρίως παραδοσιακών,.στις περιοχές της κατηγορίας αυτής μπορεί να δίδονται ειδικότερες ονομασίες ανάλογα με το συγκεκριμένο αντικείμενο και το σκοπό προστασίας

15 Άρθρο 19 Παράγραφος 3. Ως εθνικά πάρκα χαρακτηρίζονται εκτεταμένες χερσαίες, υδάτινες ή μικτού χαρακτήρα περιοχές, οι οποίες παραμένουν ανεπηρέαστες ή έχουν ελάχιστα επηρεαστεί από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και στις οποίες διατηρείται μεγάλος αριθμός και ποικιλία αξιόλογων βιολογικών, οικολογικών, γεωμορφολογικών και αισθητικών στοιχείων. Όταν το εθνικό πάρκο ή μεγάλο τμήμα του καταλαμβάνει θαλάσσια περιοχή ή εκτάσεις δασικού χαρακτήρα, μπορεί να χαρακτηρίζεται ειδικότερα ως θαλάσσιο πάρκο ή εθνικός δρυμός. Ο χαρακτηρισμός αυτός αποσκοπεί στη διαφύλαξη της φυσικής κληρονομιάς και στη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας, με παράλληλη παροχή στο κοινό δυνατοτήτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και φυσιολατρικών δραστηριοτήτων. Τα εθνικά πάρκα είναι δυνατόν να περιλαμβάνουν περιοχές των παρ. 1 και 2

16 Εθνικά Πάρκα -Εθνικοί Δρυμοί- θαλάσσια Πάρκα 1. Εθνικά Πάρκα (Ν. 1650/86) 1. ΣΧΙΝΙΑΣ - ΜΑΡΑΘΩΝΑΣ 2. ΛΙΜΝΕΣ ΚΟΡΩΝΕΙΑ ΒΟΛΒΗ, ΜΑΚΕ ΟΝΙΚΑ ΤΕΜΠΗ 3. ΟΡΕΙΝΟΙ ΟΓΚΟΙ ΒΟΡΕΙΑΣ ΠΙΝ ΟΥ 4. ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΕΣ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ ΑΙΤΩΛΙΚΟΥ, ΚΑΤΩ ΡΟΥΣ ΚΑΙ ΕΚΒΟΛΕΣ ΠΟΤΑΜΩΝ ΑΧΕΛΩΟΥ ΚΑΙ ΕΥΗΝΟΥ ΚΑΙ ΝΗΣΟΙ ΕΧΙΝΑ ΕΣ 5. ΑΣΟΣ Α ΙΑΣ ΛΕΥΚΙΜΜΗΣ ΣΟΥΦΛΙΟΥ 6. ΛΙΜΝΗ ΚΕΡΚΙΝΗ 7. ΕΛΤΑ ΕΒΡΟΥ 2. Εθνικά Θαλάσσια Πάρκα (Ν. 1650/86) 1. ΑΛΟΝΝΗΣΟΣ ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑ ΕΣ 2. ΘΑΛΛΑΣΙΟ ΠΑΡΚΟ ΖΑΚΥΝΘΟΥ

17 3. Εθνικοί Δρυμοί (Ν.. 996/71)

18 Άρθρο 19 Παράγραφος4. Ως προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί χαρακτηρίζονται λειτουργικά τμήματα της φύσης ή μεμονωμένα δημιουργήματά της, που έχουν ιδιαίτερη επιστημονική, οικολογική ή αισθητική αξία ή συμβάλλουν στη διατήρηση των φυσικών διεργασιών και στην προστασία φυσικών διεργασιών και στην προστασία φυσικών πόρων, όπως δένδρα, συστάδες δένδρων και θάμνων, ή προστατευτική βλάστηση, φυσικοί φράκτες, καταρράκτες, πηγές, φαράγγια, θίνες, ύφαλοι, σπηλιές, βράχοι, απολιθωμένα δάση, δένδρα ή τμήματά τους, παλαιοντολογικά ευρήματα, κοραλλιογενείς και γεωμορφολογικοί σχηματισμοί...με μνημειακό χαρακτήρα χαρακτηρίζονται ως διατηρητέα μνημεία της φύσης. Στα προστατευόμενα τοπία μπορεί να δίδονται, με βάση τα κύρια χαρακτηριστικά τους, ειδικότερες ονομασίες όπως αισθητικό δάσος, τοπίο άγριας φύσης,

19

20 Άρθρο 19 Παράγραφος4 Ως περιοχές Οικοανάπτυξης χαρακτηρίζονται εκτεταμένες εκτάσεις που μπορούν να περιλαμβάνουν χωριά ή οικισμούς εφόσον παρουσιάζουν ιδιαίτερη αξία και προσφέρουν σημαντικές δυνατότητες για ανάπτυξη με σύγχρονη προστασία της φύσης και του τοπίου. Λίμνη Παμβώτιδα (κηρύχθηκε το 2003).

21 Η βελτίωση του θεσμού των προστατευόμενων περιοχών στη χώρα μας στηρίζεται τα τελευταία χρόνια σε δύο Οδηγίες της Ε.Ε και τα σχετικά προγράμματα χρηματοδότησης. Οδηγία 79/409 (για τη διατήρηση των άγριων πτηνών) Οδηγία 92/43 (για τη διατήρηση των οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας)

22 Σκοπός των Οδηγιών είναι "να συμβάλει στην προστασία της βιολογικής ποικιλομορφίας, μέσω της διατήρησης των φυσικών οικοτόπων, καθώς και της άγριας χλωρίδας, πανίδας και ορνιθοπανίδας στο ευρωπαϊκό έδαφος των κρατών μελών όπου εφαρμόζεται η συνθήκη".

23 Θεμέλιο λίθο για την επίτευξη του σκοπού των Οδηγιών αποτελεί η δημιουργία δικτύου προστατευμένων περιοχών με την ονομασία "NATURA 2000".

24 Δίκτυο Natura 2000 Το Δίκτυο Natura 2000 αποτελεί ένα Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο περιοχών, οι οποίες φιλοξενούν φυσικούς τύπους οικοτόπων και οικοτόπους ειδών που είναι σημαντικοί σε ευρωπαϊκό επίπεδο (οικότοποι προτεραιότητας). Οικοσύσημα Βιοκοινότητα φυτά+ ζώα Βιότοπος ή Οικότοπος κλίμα+ έδαφος ( "οικότοπος ενός είδους": περιβάλλον οριζόμενο από βιολογικούς και μη βιολογικούς χαρακτηριστικούς παράγοντες, στο οποίο ζει το είδος σε ένα από τα στάδια του βιολογικού του κύκλου)

25 Δίκτυο Φύση 2000 Αποτελείται από δύο κατηγορίες περιοχών 1. Ζώνες ειδικής προστασίας -ΖΕΠ (Special protection areas- SPA) Οδηγία 2009/147/ΕΟΚ για τη διατήρησης της ορνιθοπανίδας -SPA) 2. Τόποι κοινοτικής σημασίας -ΤΚΣ) (Sites of community importance- SCI) Οδηγία 92/43/ΕΟΚ "για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας" (Παραρτήματα Ι, ΙΙ & ΙΙΙ) Το 2012 στο Ελληνικό Δίκτυο Natura συμπεριλαμβάνονται 443 τόποι εκ των οποίων 241 ΤΚΣ και 202 ΖΕΠ. Μετά την οριστικοποίηση του καταλόγου του ΤΚΣ οι περιοχές κηρύσσονται ως «Ειδικές Ζώνες Διατήρησης - ΕΖΔ» (Special areas of conservation- SAC) μέσα σε μια εξαετία.

26

27 Δίκτυο Φύση 2000 Σχεδόν το 27% της χερσαίας έκτασης της Ελλάδας και 6% των χωρικών υδάτων της περιλαμβάνεται στο δίκτυο (αυτό το ποσοστό αναμένεται να αυξηθεί). Είναι το μεγαλύτερο ποσοστό στην Ευρώπη, που ήταν αναμενόμενο καθώς η Ελλάδα θεωρείται ίσως η πιο σημαντική χώρα της Ε.Ε. για τη βλάστηση, τη χλωρίδα και την πανίδα της

28 Η Ελλάδα είναι από τις χώρες με την πιο πλούσια χλωρίδα στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο (πάνω από 7500 είδη και υποείδη από τα οποία πάνω από 1500 υπάρχουν μόνο στην Ελλάδα και πουθενά αλλού στον κόσμο)

29 Tο έργο «ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΥΠΩΝ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ ΚΑΙ ΕΙΔΩΝ» Συμβατική υποχρέωση της Ελλάδας και όλων των κρατών μελών της Ε.Ε. (η χρηματοδότηση είναι αποκλειστικά για αυτό το σκοπό και αν το κράτος-μέλος δεν τα παραδώσει, έχει ποινές και επιστροφή της χρηματοδότησης) Ελέγχονται όλοι οι τύποι οικοτόπων, φυτά και ζώα (από θηλαστικά μέχρι και αράχνες και σαλιγκάρια), ανάλογα με το καθεστώς προστασίας τους, σε ποια κατάσταση βρίσκονται (δηλαδή αν επιβιώνουν, έχουν μεγάλους πληθυσμούς ή καταλαμβάνουν μεγάλες εκτάσεις κλπ.) Μέσω του προγράμματος αυτού μπορεί να δοθούν ευκαιρίες άμεσης χρηματοδότησης από την Ε.Ε. στο μέλλον (μέσω προγραμμάτων Life κλπ.)

30 Το πρόγραμμα της παρακολούθησης «για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας" υλοποιείται σε δύο κύριους άξονες: 1. Περιοχές του δικτύου NATURA 2000, εντός αρμοδιότητας υφιστάμενων Φορέων Διαχείρισης. 2. Περιοχές του εθνικού χώρου εντός του δικτύου NATURA 2000, εκτός αρμοδιότητας υφιστάμενων Φορέων Διαχείρισης.

31 Ως παρακολούθηση (Monitoring) εννοούμε: τον έλεγχο της κατάστασης διατήρησης και της τυχόν μεταβολής των ορίων εξάπλωσης των προστατευόμενων περιοχών. Επίσης παρακολουθείται και ελέγχεται η απόδοση των διαχειριστικών μέτρων που τυχόν έχουν παρθεί και οι οικονομικές, κοινωνικές ή άλλες επιπτώσεις που προκύπτουν από την εφαρμογή των μέτρων. Για κάθε περιοχή πρέπει να συντάσσεται σχέδιο παρακολούθησης.

32 Οι μετρήσεις στο πεδίο διαιρούνται σε δύο στάδια: Το πρώτο θα στηρίζόταν στα αποτελέσματα των μετρήσεων που θα άρχιζαν από το 2010 μέχρι και το τέλος του 2012, τα οποία θα έπρεπε να χρησιμοποιηθούν για τη σύνταξη της 3ης Εθνικής Αναφοράς/Έκθεσης Εφαρμογής της Οδηγιών (έπρεπε να υποβληθεί στηνεε τον Ιούνιο 2013). Το δεύτερο στάδιο θα συνεχιζόταν από το 2013 μέχρι και τη λήξη της δράσης δηλ. τέλος του 2015 Σ την πραγματικότητα το πρώτο στάδιο ολοκληρώνεται στο τέλος του 2014 και το δεύτερο στο τέλος του 2015

33

34 Τύποι Οικοτόπων Εκφράζουν τους διαφορετικούς τύπους βλάστησης (π.χ. δάσος ελάτης, ξηρά ορεινά λιβάδια, πεδινά λιβάδια κλπ.) Χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: προτεραιότητας, αυτοί που είναι στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και οι Ελληνικοί τύποι οικοτόπων. Για αυτούς που είναι προτεραιότητας, απαγορεύεται οποιαδήποτε χρήση, εκτός από αυτές που βοηθούν στη διατήρηση του τύπου οικοτόπου. Για παράδειγμα στα λιβάδια (προτεραιότητας) επιτρέπεται η βόσκηση και απαγορεύεται η αναδάσωση. Στην καινούργια Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) οι αγρότες και κτηνοτρόφοι αυτών των περιοχών θα έχουν μεγαλύτερη χρηματοδότηση.

35 Όλη η Ελλάδα και η Ευρώπη χωρίστηκε σε κελιά (τετράγωνα). Για κάθε ένα από αυτά πρέπει να βρεθεί σε τι κατάσταση είναι ο τύπος οικοτόπου, αλλά και για φυτά και ζώα. Στο συγκεκριμένο χάρτη είναι τα δάση κεφαλληνιακής ελάτης με βάση την μέχρι τώρα βιβλιογραφία ( υπάρχουν και αλλού αλλά δεν έχουν καταγραφεί ) Τι γίνεται με την «παρακολούθηση»

36 Μέσω αυτού του προγράμματος θα καθοριστούν: (1) Ποιοι τύποι οικοτόπων είναι σε καλή κατάσταση σε κάθε περιοχή της Ε.Ε. (2) Και μετά θα αποφασιστεί ποιες περιοχές είναι σημαντικές για τη διατήρηση κάθε τύπου οικοτόπου (3) Αυτές οι περιοχές θα έχουν και προτεραιότητα στη χρηματοδότηση (ανάλογα και με τις προτάσεις που θα υποβάλλονται) σε διάφορα προγράμματα, όπως το Life

37 Οι Οικότοποι του Ολύμπου και η αξιολόγησή τους Κωδ. Νatura Τύπος οικοτόπου Κάλυψη (ha) Αντιπροσωπευτικότητα Σχετική επιφάνεια Κατάσταση διατήρησης Συνολική 3240 Οι αλπικοί ποταμοί και η παρόχθια ξυλώδης βλάστησή τους με Salix elaeagnos 0,1 C A C B 4060 Aλπικοί και υπαλπικοί ερεικώνες 0,8 B C B B 4090 Ενδημικοί ορο-μεσογειακοί ερεικώνες 0,1 B C B B 6170 Αλπικοί ασβεστούχοι λειμώνες 20,1 B B B B Πλούσιοι σε είδη λειμώνες με Nardus, σε 6230* πυριτικό υπόστρωμα της ορεινής 1,6 B B B B περιοχής 8140 Βαλκανικοί λιθώνες 0,5 B C B B 8210 Ασβεστολιθικά πρανή με χασμοφυτική βλάστηση 6,6 B B B B 9130 Δάση οξιάς με Asperulo-Fagetum 0,1 B C B B 9150 Ασβεστολιθικά δάση οξιάς (Cephalanthero-Fagion) 7,2 B A B B 9180* Δάση φαραγγιών με Tilio-Acerion 8,4 B B B B 91Μ0 Pannonian-Balkanic turkey oak- sessile oak forests ; 9270 Ελληνικά δάση οξιάς με Abies borisii-regis 0,7 B C B B 92C0 Δάση ανατολικής πλατάνου (Platanion orientalis) 0,1 B C B B 9340 Δάση αριάς Quercus ilex 3,8 B C B B 9530* Μεσογειακά δάση πεύκης με ενδημικά είδη μαύρης πεύκης 33 B B B B Μεσογειακά δάση πεύκης με ενδημικά 9540 είδη πεύκης περικλειομένων της Pinus mugo και Pinus leucodermis 16,6 A B A A 9580* Mediterranean Taxus baccata woods ;

38 Οι κορυφές του Ολύμπου ίσως είναι από τις πιο σημαντικές της γης, σε ότι αφορά τη χλωρίδα, καθώς σε αυτές σχεδόν όλα τα είδη που απαντώνται είναι σημαντικά (είναι τοπικά, ελληνικά ή βαλκανικά ενδημικά)

39 Τοπικά Ενδημικά είδη χλωρίδας του Jankaea heldreichii Ολύμπου - Τοπικό ενδημικό είδος (και γένος) στον Όλυμπο - Σε σκιερές πλαγιές, πάνω σε βράχους, με αυξημένη υγρασία

40 Campanula oreadum - Τοπικό ενδημικό του Ολύμπου - Σε βράχια σε πολύ μεγάλα υψόμετρα - Καλή κατάσταση διατήρησης - Προστασία από την παράνομη συλλογή του

41 Achillea ambrosiaca (στις κορυφές του Ολύμπου)

42 Alyssum handelii (στις κορυφές του Ολύμπου)

43 Aubrieta thessala (στις κορυφές του Ολύμπου)

44 Cerastium theophrasti (στις κορυφές του Ολύμπου)

45 Coincya nivalis (στις κορυφές του Ολύμπου)

46 Centaurea litochorea

47 Centaurea incompleta

48 Genista sakellariadis

49 Viola pseudograeca Viola striis-notata

50 Silene oligantha

51 Διαχείριση Προστατευόμενων Περιοχών

52 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Βασικές αρχές Στα φυσικά οικοσυστήματα λαμβάνουν χώρα όλες οι φυσικές διεργασίες (φωτιά, πλημμύρες, ηφαιστιακή δραστηριότητα κ.λ.π.), χωρίς να χάνουν την αυτορρύθμισή τους λόγω της ομοιοστασίας ή ομοιόστασης. Η εφαρμογή προγραμμάτων διαχείρισης των οικοσυστημάτων πρέπει να μην ξεπερνά τα όρια ανοχής τους (λελογισμένη και αειφορική διαχείρηση των φυσικών πόρων).

53 ΑΡΧΕΣ ΜΙΑΣ ΑΕΙΦΟΡΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Η ανθρωποκοινότητα δεν πρέπει να παίρνει περισσότερα από τη φύση, απ όσο αυτή μπορεί να αναπληρώσει, που σημαίνει αποδοχή τρόπων ζωής και μοντέλων ανάπτυξης που είναι μέσα στα όρια αντοχής των οικοσυστημάτων.

54 Ο Μαχάτμα Γκάντι είπε: Η γη μπορεί να μας θρέψει όλους, αλλά δυστυχώς δε μπορεί να μας ικανοποιήσει όλους!

55 Οι αρχές για μία αειφορική κοινωνία είναι 9: 1. Σεβασμός και φροντίδα για τη ζωοκοινότητα φυτοκοινότητα 2. Bελτίωση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου 3. Προστασία της ζωτικότητας και της ποικιλότητας στον πλανήτη 4. Eλαχιστοποίηση της μείωσης των μη ανανεώσιμων φυσικών πόρων 5. Διαφύλαξη των ορίων της χωρητικότητας της γης

56 6. Aλλαγή της προσωπικής συμπεριφοράς και των συνηθειών 7. Δυνατότητα στις κοινότητες να φροντίσουν για τα δικά τους περιβάλλοντα 8. Παροχή ενός εθνικού πλαισίου για ολοκληρωμένη ανάπτυξη και προστασία 9. Δημιουργία ενός παγκόσμιου δεσμού

57 Οι προστατευόμενες περιοχές καλούνται να λειτουργήσουν και να εκπληρώσουν το σκοπό τους μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ανάπτυξης και διαχείρισης των φυσικών πόρων το οποίο ρυθμίζεται από μία πληθώρα πολιτικών, πρακτικών και αναπτυξιακών αντιλήψεων. Η θεσμοθέτηση μιας προστατευόμενης περιοχής δεν αρκεί, χρειάζεται και ένα αποτελεσματικό καθεστώς, με συγκεκριμένες ζώνες, κατηγορίες, περιορισμούς κι εξειδικεύσεις.

58 ZΩNOΠOIHΣH ΠPOΣTATΕYOMENΩN ΠEPIOXΩN Η IUCN από το 1972 διαπίστωσε ότι τα Eθνικά Πάρκα πρέπει να ζωνοποιούνται ανάλογα με το σκοπό διαχείρισης του κάθε χώρου και να περιλαμβάνουν «αυστηρές φυσικές περιοχές» «ζώνες άγριας ζωής» ή και «προστατευόμενες ιστορικές ή αρχαιολογικές ζώνες» ή και «ζώνες αναψυχής και τουρισμού».

59 Η ζωνοποίηση είναι ένα σύστημα το οποίο εφαρμόζεται σε άξιες λόγου φυσικές περιοχές με μοναδικά ή αντιπροσωπευτικά οικολογικά, γεωλογικά, φυσιογραφικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά τα οποία ανάλογα με το ενδιαφέρον το οποίο παρουσιάζουν θα πρέπει να τύχουν της ανάλογης προστασίας. Η ζωνοποίηση μπορεί να είναι είτε οριστική είτε μεταβατική, λαμβάνοντας υπ όψη τις κάθε λογής τάσεις μιας περιοχής (δραστηριοτήτων, απασχόλησης, αυξομειώσεων μετακινήσεων πληθυσμού κ.λ.π.)

60 ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΩΝ ΖΩΝΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 3 προτεραιότητες θα πρέπει να τίθενται 1. Η πρώτη να δίδεται στις ανάγκες προστασίας Οι ανάγκες των απειλούμενων ειδών της άγριας πανίδας για επιπρόσθετους βιότοπους, έξω από τα όρια του αποθέματος Η ανάγκη να εξυπηρετήσει η ζώνη προστασίας και άλλες προστατευτικές λειτουργίες Η ανάγκη συγκράτησης ειδών της άγριας πανίδας που δείχνουν τάσεις φυγής από το απόθεμα 2. Η δεύτερη στις ανάγκες των ντόπιων κατοίκων για συγκομιδή φυσικών προϊόντων και 3. Η τρίτη για οικονομικές καλλιέργειες

61 Όλες οι σχεδιαζόμενες ζώνες προστασίας θα πρέπει να υπόκεινται στους ακόλουθους περιορισμούς: 1. Aπαγόρευση μόνιμων εγκαταστάσεων, οικισμών, καταυλισμών μέσα στις ζώνες προστασίας 2. Aπαγόρευση, γενικά, της καύσης της βλάστησης μέσα στις ζώνες 3. Aπαγόρευση εισαγωγής μέσα στη ζώνη προστασίας, ειδών ζώων ή φυτών, που ενδεχομένως να ξεφύγουν και να εισβάλουν ή να απειλήσουν τον πυρήνα της προστατευόμενης περιοχής (το απόθεμα) 4. Aπαγόρευση δραστηριοτήτων όπως κυνήγι ή χρήση δηλητηρίων μέσα σε ζώνη προστασίας. 5. Aποφυγή καλλιεργειών που ενδεχομένως να ενθαρρύνουν είδη της άγριας πανίδας του αποθέματος να βοσκήσουν εκτός αυτού στις ζώνες.

62 ΤΥΠΟΙ ΖΩΝΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 1. Zώνες Παραδοσιακών Xρήσεων μέσα στην προστατευόμενη περιοχή 2. Δασικές Zώνες Προστασίας 3. Oικονομικές Zώνες Προστασίας 4. Φυσικές Zώνες Προστασίας

63 ΕΙΔΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΓΙΑ ΖΩΝΕΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Α) Φυσικό δάσος Β) Φυτείες ταχυαυξών ειδών για καυσόξυλα Γ) Φυτείες δέντρων διαφόρων ειδών για ξυλεία Δ) Mικτές φυτείες δέντρων που προμηθεύουν χρήσιμη για κατασκευές ξυλεία, πασσάλους, καυσόξυλα κλπ. Ε) Φυτείες με οπωροφόρα Στ) Kαρποφόροι θάμνοι Ζ) Kαλαμιώνες ή παρόμοια βλάστηση Η) Ποώδη φυτά (αγρωστώδη ή ψυχανθή) δίδουν βοσκήσιμη ύλη

64 Ιδιαίτερα για τις προστατευόμενες περιοχές, ως διαχείριση ορίζεται το σύνολο των ενεργειών και μέτρων που είναι απαραίτητα για την προστασία, οργάνωση και λειτουργία τους και στοχεύουν στην ανάδειξη όλων των αξιών και των λειτουργιών τους (οικολογικών, αισθητικών, ιστορικών, πολιτιστικών, οικονομικών κ.ά.), χωρίς να παραγνωρίζεται ο κύριος στόχος της προστασίας κάθε περιοχής.

65 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ 1. Διατύπωση ξεκάθαρου σκοπού ή σκοπών 2. Καθορισμός των τρόπων δράσης που απαιτούνται για την επίτευξη των σκοπών 3. Καθορισμός επακριβώς των δαπανών εκτέλεσης των διαφόρων εργασιών Η Παγκόσμια Στρατηγική Προστασίας (World Conservation Strategy-WCS) δίνει τις κατευθυντήριες γραμμές Η Εθνική Στρατηγική Προστασίας (National Conservation Strategy- NCS) καθορίζει ένα εθνικό σύστημα προστατευόμενων περιοχών, διαφόρων κατηγοριών, με διαφορετικούς σκοπούς διαχείρισης.

66 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΙΑΣ ΤΥΠΙΚΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Πρόλογος Περίληψη όσων πρέπει να γίνουν ΜΕΡΟΣ Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ι.1. Θέση της Εθνικής Στρατηγικής Προστασίας μέσα στο πλαίσιο της Εθνικής Παραγωγής Ι.2. Προστασία για αειφορική ανάπτυξη ΜΕΡΟΣ ΙΙ. Η ΤΡΕΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΙ.1. Περιβαλλοντικό προφίλ της Χώρας ΙΙ.2. Η ανάπτυξη της χώρας ΙΙ.3. Ανάγκες προστασίας σε σχέση με την ανάπτυξη της χώρας (διατήρηση οικολογικών διαδικασιών, προστασία γεννετικής ποικιλότητας) ΙΙ.4. Διεθνή συμπεράσματα ΙΙ.5. Τα εμπόδια για την προστασία

67 ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ. Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΙΙΙ.1. Σκοπός της Εθνικής Στρατηγικής Προστασίας ΙΙΙ.2. Βασικές αρχές που πρέπει να τηρούνται κατά την εκτέλεση της Εθνικής Στρατηγικής Προστασίας Η αρχή της αειφορίας ή αειφορική αρχή. Για να εφαρμοσθεί αυτή η αρχή πρέπει παράλληλα να εφαρμοσθούν και δύο άλλες αρχές όπως Η διατήρηση του οικοσυστήματος ως οικοσυστήματος (του δάσους ως δάσος, το υγρότοπου ως υγρότοπο κ.ο.κ) και Η διατήρηση της παραγωγικής ικανότητας του εδάφους για τα χερσαία οικοσυστήματος ή των υδάτων για τα υγροτοπικά Η αρχή της αμοιβαιότητας μεταξύ χρήσης και διατήρησης. Αρχή της γνώσης του αντικειμένου. Τα ενδιαφέροντα και συμφέροντα του παρόντος πρέπει να υποτάσσονται σε εκείνα του μέλλοντος. Αρχή της πρόληψης. Αρχή της συμπόρευσης. Η προστασία της φύσης δεν πρέπει να αντιστρατεύεται την πρόοδο, αλλά να χρησιμοποιεί τις τεχνικές γνώσεις. Δεν ζητάμε την προστασία της φύσης ενάντια στην τεχνική και την πρόοδο, αλλά με την βοήθεια της τεχνικής και της προόδου. ΙΙΙ.3. Περίληψη πεπραγμένω

68 ΙΙΙ.3. Περίληψη πεπραγμένων και απαιτούμενων αντιπροσωπευτικών δράσεων ΙΙΙ.4. Απαραίτητα μέσα για προστατευτική δράση ΙΙΙ.5. Εσωτερικές ευθύνες

69 ΜΕΡΟΣ IV. ΕΚΤΕΛΕΣΗ IV.1. Προγραμματισμός δράσης ΜΕΡΟΣ V. ΜΕΘΟΔΟΙ ΓΙΑ ΤΗN ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘHΣH ΤΗΣ ΠΡΟΟΔΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ V.1. Παρακολούθηση (monitoring) της ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ V.2. Υποβοήθηση (Ενημέρωση) της ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ V.3. Προώθηση (Διαβούλευση) της ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ V.4. Απόσπαση της συμμετοχής του κοινού (Συναίνεση)

70 Η Οδηγία για τη διατήρηση των οικοτόπων (92/43/ΕΟΚ) δεν προβλέπει το περιεχόμενο ή τις διαδικασίες σύνταξης διαχειριστικών σχεδίων Έχουν αναπτυχθεί διεθνώς μοντέλα τα οποία συνιστώνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και θέτουν τις προδιαγραφές, το περιεχόμενο και τις διαδικασίες σύνταξης και εφαρμογής διαχειριστικών σχεδίων.

71 Το διαχειριστικό σχέδιο τροποποιεί, συμπληρώνει ή εξειδικεύει το βασικό νομοθετικό πλαίσιο που διέπει μια προστατευόμενη περιοχή (ΠΠ) Αποτελείται από επτά νομοθετικές πράξεις που είναι: η κοινή υπουργική απόφαση (ΚΥΑ) ή το προεδρικό διάταγμα οριοθέτησης της ΠΠ, η ΚΥΑ συγκρότησης του ΦΔ, η ΚΥΑ στελέχωσης του διοικητικού συμβουλίου του ΦΔ και οι τέσσερις κανονισμοί λειτουργίας που ορίζουν: τη λειτουργία του διοικητικού συμβουλίου του ΦΔ, τη λειτουργία των υπηρεσιών προσωπικού του ΦΔ, τις διαδικασίες ανάθεσης έργων, μελετών και προμηθειών και τους μηχανισμούς οικονομικής διαχείρισης του ΦΔ).

72 Ένα διαχειριστικό σχέδιο έχει συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα (πενταετία για τη χώρα μας) και θεωρείται μια συνεχής κυκλική διαδικασία που αποτελείται από τρεις κύριες ενότητες: α) προετοιμασία, β) εφαρμογή, γ) παρακολούθηση, αξιολόγηση και αναμόρφωση.

73 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Στάδιο 1. Συγκρότηση της επιστημονικής ομάδας Στάδιο 2. Συγκέντρωση βασικών στοιχείων και πληροφοριών Στάδιο 3. Aπογραφές υπαίθρου Στάδιο 4. Eκτίμηση περιορισμών και πλεονεκτημάτων Στάδιο 5. Aνασκόπηση και αλληλοεξαρτήσεις με περιφερειακά προγράμματα Στάδιο 6. Kαθορισμός των αντικειμενικών σκοπών της περιοχής Στάδιο 7. Διαχωρισμός της περιοχής σε Διαχειριστικές Zώνες Στάδιο 8. Aναθεώρηση ορίων της περιοχής Στάδιο 9. Σχεδιασμός των προγραμμάτων διαχείρισης (Διαχείριση και προστασία της περιοχής- Ανθρώπινη χρήση-έρευνα και παρακολούθηση- Διοίκηση)

74 Στάδιο 10. Προετοιμασία ολοκληρωμένων προτάσεων ανάπτυξης Στάδιο 11. Περιγραφή χρηματοδοτικών εννοιών (κοστολόγηση) Στάδιο 12. Προετοιμασία και διανομή ενός περιληπτικού σχεδίου Στάδιο 13. Aνάλυση και εκτίμηση του σχεδίου Στάδιο 14. Σχεδιασμός χρονοδιαγράμματος και προτεραιοτήτων Στάδιο 15. Προετοιμασία και δημοσίευση οριστικοποιημένου σχεδίου Στάδιο 16. Aναθεώρηση (διόρθωση) του σχεδίου

75 Για την κήρυξη των περιοχών ως προστατευόμενων σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία (ν. 1650/86), προαπαιτείται η εκπόνηση Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών (ΕΠΜ).

76 OΔHΓIEΣ ΣYNTAΞHΣ ΕΙΔΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ MEΛETΩN ΠPOΣTATEYOMENΩN ΦYΣIKΩN ΠEPIOXΩN Ι. ΠEPIΛHΨH ΙΙ. ΓENIKA ΙΙΙ. ΣKOΠOΣ IV. ΘEΣH ΣYNΘHKEΣ IΔIOKTHΣIAΣ XPHΣH ΓAIΩN

77 V. ANAΛYΣH ΠEPIBAΛΛONTOΣ A: ΦYΣIKO ΠEPIBAΛΛON Γεωλογία Aνάγλυφο, Τοπογραφία, Kλίμα, Έδαφος, Yδρολογία Xλωρίδα, Πανίδα, Kίνδυνοι, Oικολογική φάση B: ANΘPΩΠOΓENEΣ ΠEPIBAΛΛON 1. Aρχαιολογικοί ιστoρικοί θρησκευτικοί κ.τ.λ. χώροι 2. Yφιστάμενη χρήση του χώρου για αναψυχή 3. Kυκλοφορία Έργα υποδομής Γ: TOΠIO (φυσιογραφία, γεωλογικοί σχηματισμοί, βλάστηση, υδάτινοι όγκοι, ανθρωπογενή στοιχεία) Δ: KOINΩNIKA ΣTOIXEIA 1. Πληθυσμός Aνάλυση 2. Zήτηση για αναψυχή (ανάγκες, τάσεις)

78 VI. ΣYNΘEΣH A: YΦIΣTAMENEΣ ΔYNATOTHTEΣ KAI ΠEPIOPIΣMOI B: ΣXEΔIAΣMOΣ ΔIAXEIPIΣHΣ TOY XΩPOY 1. Διατήρηση Συντήρηση και βελτίωση του φυσικού Περιβάλλοντος 2. Παροχή διευκολύνσεων για αναψυχή Γ: EPMHNEIA TOY ΦYΣIKOY ΠEPIBAΛΛONTOΣ ΠEPIBAΛΛONTIKH EKΠAIΔEYΣH Δ: ΣHMANΣH E: ΠPOMETPHΣH ANAΛYΣH TIMΩN ΠPOΫΠOΛOΓIΣMOΣ VII. XPONOΔIAΓPAMMA YΛOΠOIHΣHΣΣ XPONOΣ ANAΘEΩPHΣHΣ THΣ MEΛETHΣ VIII. ΛEITOYPΓIA TOY XΩPOY IX. XAPTEΣ ΔIAΓPAMMATA - ΣXEΔIA

79 Κάθε θεματικός χάρτης θα απεικονίζει ένα ή περισσότερα θέματα που θίγονται στα κεφάλαια της μελέτης όπως: 1. Χάρτης με τα οικολογικά χαρακτηριστικά. 2. Χάρτης με τα ιδιοκτησιακά χαρακτηριστικά. 3. Χάρτης με τις υπάρχουσες χρήσεις γης. 4. Χάρτης με τα υδάτινα στοιχεία (ποταμοί, ρεύματα, πηγές, λίμνες) 5. Χάρτης με τα μονοπάτια και τους δρόμους. 6. Χάρτης με τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις αναψυχής. 7. Χάρτης προέλευσης επισκεπτών (πόλεις και χωριά με τον πληθυσμό). 8. Χάρτης κλίσεων εδάφους. 9. Χάρτης αρχαιολογικών ιστορικών κλπ. χώρων. 10. Χάρτης υψομέτρων και αναγλύφου. 11. Χάρτης φυτοκάλυψης. 12. Χάρτης προτεινόμενων φυτεύσεων. 13. Χάρτης γεωλογικός εδαφικός.

80 Βασικοί στόχοι ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης για τις προστατευόμενες περιοχές είναι: Η διαφύλαξη της ποιότητας του περιβάλλοντος με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και την προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων, Η προώθηση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Η αξιοποίηση ιδιαιτεροτήτων της περιοχής, όπως των οπτικών πόρων, της ιστορίας και της πολιτιστικής της κληρονομιάς, για την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού, για 12 μήνες το χρόνο. (Τα χιονοδρομικά κέντρα θα πρέπει να αποτελούν μέρος των αναπτυξιακών δραστηριοτήτων του ορεινού χώρου και όχι το επίκεντρο, διότι η διάρκεια λειτουργίας τους είναι περιορισμένη). Η προώθηση παραδοσιακών, βιολογικών προϊόντων, αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών. Η ανάπτυξη της ορεινής οικονομίας, οικοτεχνίας και γενικά των παραδοσιακών δραστηριοτήτων. Η προώθηση όλων των δράσεων με επίκεντρο τον τοπικό άνθρωπο.

81 Όλα τα παραπάνω δεν θα έχουν καμία αξία αν δεν ενταχθούν, ιεραρχηθούν και δρομολογηθούν, στο πλαίσιο, ενός ολοκληρωμένου σχεδίου διαχείρισης και ανάπτυξης των περιοχών αυτών. Για το λόγο αυτό ιδρύθηκαν οι Φορείς Διαχείρισης οι οποίοι είναι Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου και εποπτεύονται από το Υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

82

83 Οι Φορείς διοικούνται από Διοικητικά Συμβούλια, που συγκροτούνται από εκπροσώπους υπουργείων και υπηρεσιών, της τοπικής αυτοδιοίκησης, Μ.Κ.Ο. και ειδικούς επιστήμονες και έχουν ως στόχους: Τη διατήρηση των φυσικών πόρων, της βιοποικιλότητας και γενικότερα την προστασία του συνόλου της περιοχής, Την προώθηση και υλοποίηση προγραμμάτων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, Την προσέλκυση επισκεπτών και την προβολή και ανάδειξη των αξιών της προστατευόμενης περιοχής. Την αειφόρο χρήση των οικοσυστημάτων της προστατευόμενης περιοχής και γενικότερα, τη συμβατή με την προστασία και διατήρηση, κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής, Την ανάπτυξη συνεργασιών με ερευνητικά κέντρα, πανεπιστημιακά ιδρύματα και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις.

84 Οι Φορείς Διαχείρισης, σήμερα, αντιμετωπίζουν πολλά και σημαντικά προβλήματα. Το βασικότερο πρόβλημα που μέχρι στιγμής έχει προκύψει σε σχέση με τη διαχείριση των προστατευομένων περιοχών, είναι η ελλιπής πληροφόρηση των ανθρώπων που κατοικούν στις προστατευόμενες περιοχές. Αποτέλεσμα αυτού του επικοινωνιακού κενού είναι να δημιουργούνται αντιλήψεις, του στυλ, «έρχονται οι οικολόγοι και το Υπουργείο για να μας πάρουν την περιουσία».

85 Σημαντικό στοιχείο για την εξομάλυνση και την ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ των βασικών μετόχων που εμπλέκονται στην πολιτική διαχείρισης, προστασίας και ανάδειξης των Προστατευόμενων περιοχών δηλαδή, Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ΑΕΙ, ΜΚΟ και Υπουργείου, θα αποτελέσει, ο καθορισμός των διαφορετικών ρόλων και αρμοδιοτήτων, που έχει ο καθένας να επιτελέσει.

86 Άλλα σημαντικά προβλήματα των Φορέων που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης είναι: Ο Καθορισμός των ορίων της προστατευόμενης περιοχής και η έκδοση των Προεδρικών Διαταγμάτων Η Χρηματοδότηση και η στελέχωση των Φορέων Η Απουσία κεντρικής υπηρεσίας συντονισμού υποστήριξης Η Συνεργασία με άλλους φορείς (π.χ. δασαρχεία, ΜΚΟ) ή ιδιοκτήτες και χρήστες των περιοχών προστασίας Η Αμφισβήτηση της σημασίας και του ρόλου του Φορέα Διαχείρισης, από κατοίκους, υπηρεσίες, φορείς Κτιριακές εγκαταστάσεις του Φορέα

87 Στις προτεραιότητες των Φορέων Διαχείρισης σήμερα περιλαμβάνονται: Η υλοποίηση του προγράμματος ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ στις Προστατευόμενες Περιοχές Η ολοκλήρωση των σχεδίων διαχείρισης Η φύλαξη και η ενημέρωση του κοινού Το κυριότερο όμως μέλημά τους, είναι, η τοπική ανάπτυξη ανθρωπογενών δραστηριοτήτων, που θα είναι συμβατές με την προστασία και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος,

88 Βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη αναζήτηση νέων προτύπων τουριστικής ανάπτυξης ηπιότερες μορφές: οικονομικό συμφέρον αλλά και σεβασμός σε περιβάλλον, ανάγκες κατοίκων, τοπική κουλτούρα Φέρουσα ικανότητα όριο της ανθρώπινης δραστηριότητας που αν ξεπεραστεί, θα επιδεινώσει το επίπεδο των φυσικών πόρων και επομένως το επίπεδο ικανοποίησης των επισκεπτών δύσκολο να υπολογιστεί

89 Σχέση προστατευόμενων περιοχών και τουρισμού αρχική άποψη προστασία = απουσία ανθρώπινης παρουσίας / παρέμβασης ανάπτυξη - προστασία περιβάλλοντος: έννοιες ασύμβατες αντίληψη υπερβολική βαθμιαία αλλαγή ενσωμάτωση της προστατευόμενης περιοχής στο ευρύτερο οικολογικό, οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον "ενεργός διαχείριση" των προστατευόμενων περιοχών ανάπτυξη υποδομών αναψυχής, εκπαίδευσης, βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, οικοτουρισμού(συμβατή με την προστασία)

90 Οφέλη από τον τουρισμό στις προστατευόμενες περιοχές και τις γειτονικές κοινότητες Ενίσχυση τοπικών επιχειρήσεων και προϊόντων Αύξηση απασχόλησης και εισοδήματος Βελτίωση επιπέδου ζωής, δεξιοτήτων τοπικού πληθυσμού Βελτίωση υποδομών, υπηρεσιών, μεταφορών, επικοινωνιών Προστασία φυσικής πολιτιστικής κληρονομιάς Υποστήριξη ανάπτυξης μηχανισμών αυτόχρηματοδότησης Ενίσχυση οικονομικών ευκαιριών

91 Σχεδιασμός βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης σε προστατευόμενες περιοχές Η βιώσιμη ανάπτυξη σε προστατευόμενες περιοχές στηρίζεται σε 3 άξονες Φυσικό περιβάλλον: φέρουσα ικανότητα Κοινωνικό περιβάλλον: απόψεις κατοίκων Οικονομικό περιβάλλον: ανάγκες τοπικής οικονομίας Αναγκαία η κατάρτιση ολοκληρωμένων προγραμμάτων τουριστικής ανάπτυξης όχι μόνο της προστατευόμενης περιοχής αλλά και της ευρύτερης γειτονικής περιοχής Συνεργασία εμπλεκόμενων φορέων Δημιουργία Τοπικού Συμπλέγματος Βιώσιμου Τουρισμού

92 Προτάσεις για βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής Συνδυασμός τουρισμού φύσης με πολιτιστικές και άλλες δραστηριότητες Πληροφόρηση για περιοχή, τοπικά προϊόντα, δραστηριότητες Υποδομές και υπηρεσίες φιλοξενίας ποιότητας Επικοινωνία με κατοίκους Εναλλακτικές μορφές μεταφοράς Μικρές ομάδες, εξατομικευμένα προγράμματα, χαμηλές τιμές Αυθεντικές εμπειρίες, συμμετοχή επισκεπτών σε τοπικές δράσεις

93 Συμπεράσματα η τουριστική ανάπτυξη στην προστατευόμενη περιοχή μπορεί να έχει πολλαπλά οφέλη για την τοπική κοινωνία και οικονομία τα προϊόντα που σχετίζονται με την προστασία της φύσης απευθύνονται σε μια διαρκώς αναπτυσσόμενη αγορά, ήπιες και περιβαλλοντικά φιλικές μορφές τουριστικής ανάπτυξης είναι ιδιαίτερα επικερδείς και μπορούν να δώσουν λύση στον μαρασμό μειονεκτικών περιοχών

94 Ήπιες μορφές Τουρισμού Οικονομικά Χαρακτηριστικά: Συμπληρωματικό εισόδημα στο ντόπιο πληθυσμό Κίνητρα για αντιμετώπιση της πληθυσμιακής μείωσης και της δημογραφικής γήρανσης Συμβολή στην αντιμετώπιση της εποχικότητας

95 Οικοτουρισμός Μορφή τουρισμού που έχει αναπτυχθεί χρησιμοποιώντας τους πόρους του περιβάλλοντος: βουνά, λίμνες, λιμνοθάλασσες, κοιλάδες, σπηλιές, πλούσια χλωρίδα και πανίδα Ήπιες μορφές Τουρισμού: Ορίζονται ως η πραγματοποίηση δραστηριοτήτων και περιπατητικών εκδρομών διαμέσου περιοχών αξιόλογης αισθητικής, περιβαλλοντικής και πολιτιστικής αξίας (περιπατητικός Τουρισμός, Ποδηλασία). Μία ήπια μορφή Τουρισμού είναι η ανάδειξη των διεθνών και εθνικών μονοπατιών που διασχίζουν την Προστατευόμενη Περιοχή Σκοπός: Η ήπια σωματική άθληση μέσα σε ένα φυσικό περιβάλλον και Η δυνατότητα περιήγησης και επίσκεψης αξιοθέατων

96 Συνοψίζοντας, πρέπει να τονιστεί ότι η διαχείριση του περιβάλλοντος, θα πρέπει να γίνεται με βάση το οικοκεντρικό σύστημα, δηλαδή στο επίκεντρο η φύση και όχι με βάση το ανθρωποκεντρικό σύστημα.

97 Στο όνομα της οικονομικής ανάπτυξης, η επιστήμη και η τεχνολογία οδηγούν τον άνθρωπο στην απόλυτη κυριαρχία και εκμετάλλευση της φύσης με οδυνηρά αποτελέσματα για τον Πλανήτη Γη, τα οποία μπορεί να αποτραπούν αν ακολουθήσουμε τα λόγια του Νίκου Καζαντζάκη από την Ασκητική: Να αγαπάς την ευθύνη, να λες: Εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη Γη. Άμα δε σωθεί, εγώ θα φταίω.

98 Ευχαριστώ