ΚΟΥΡΕΤΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΝΟΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΚΟΥΡΕΤΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΝΟΣ"

Transcript

1 Πανεπιστήμιο Πατρών Τομέας Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΙΖΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΑΠΟΘΕΣΗΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΛΙΓΝΙΤΙΚΟΥ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΟΡΥΧΕΙΟΥ ΧΩΡΕΜΙΟΥ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗ ΚΟΥΡΕΤΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΝΟΣ Α.Μ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΑΒΡΑΑΜ ΖΕΛΗΛΙΔΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΤΡΑ 2013 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 1

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος 3 Κεφάλαιο 1: 4 Εισαγωγή 4 Κεφάλαιο 2:Γεωλογική επισκόπηση Γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά Λιθοστρωματογραφικά xαρακτηριστικά Τεκτονική και παλαιογεωγραφική εξέλιξη 15 Κεφάλαιο 3:Εργαστηριακοί μέθοδοι έρευνας Στρωματογραφική περιφραφή Εργαστηριακοί μέθοδοι έρευνας Ανάλυση οργανικού άνθρακα Corg. Ποσοτικός προσδιορισμός και η σημασία της παρουσίας του Ανάλυση ανθρακικού ασβεστίου. Ποσοτικός προσδιορισμός και η σημασία της παρουσίας του Σχέση TOC-CaCo Κεφάλαιο 4: 4.Συμπεράσματα 44 Βιβλιογραφία: 45 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 2

3 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα διπλωματική με τίτλο «Περιβάλλοντα ιζηματογένεσης και παλαιογεωγραφική εξέλιξη στην λεκάνη της Μεγαλόπολης», εκπονήθηκε στα πλαίσια της πτυχιακής εργασίας του τμήματος Γεωλογίας της σχολής Θετικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσους συνέλαβαν και με βοήθησαν στην συγγραφή και την ολοκλήρωση της παρούσας εργασίας. Καταρχήν θα ήθελα να ευχαριστήσω: Τον επιβλέποντα της διπλωματικής εργασίας κ. Ζεληλίδη Αβραάμ, καθηγητή του Πανεπιστημίου Πατρών, για την βοήθεια που μου παρείχε τόσο στο θεωρητικό όσο και στο ερευνητικό μέρος της εργασίας μου καθώς και για την άψογη συνεργασία που είχαμε κατά την εκπόνηση της. Τον κ. Κοντόπουλο Νικόλαο, καθηγητή του Πανεπιστημίου Πατρών, για το συνεχές ενδιαφέρον του και για την βοήθεια που μου παρείχε στο εργαστηριακό κομμάτι της εργασίας μου. Επίσης ευχαριστώ θερμά: Την Αναγνωστούδη Μιμή, τον Τσερόλα Παναγιώτη, τον Δημήτρη Πετράτο, την Ελένη Ζουμπούλη, τον Παναγιώτη Κωνσταντόπουλο, το Άγγελο Μαραβέλη και τον Γιώργο Παντόπουλο για την βοήθεια που προσφέρανε κατά το εργαστηριακό μέρος της εργασίας. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω την οικογένειά μου, για την στήριξή της στα χρόνια της φοίτησης μου στο τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 3

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο ελληνικός λιγνίτης βρίσκεται σε 68 λιγνιτοφόρες λεκάνες διαφορετικού μεγέθους. Γενικά, χαρακτηρίζεται από χαμηλή θερμαντική ικανότητα και σχετικά υψηλή τέφρα. Στην Ελλάδα οι συνθήκες τυρφογένεσης ευνοήθηκαν κατά τον Καινοζωικό αιώνα, ιδιαίτερα κατά το Νεογενές και το Τεταρτογενές μετά από έντονη μετα-αλπική εφελκυστική τεκτονική δραστηριότητα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τον σχηματισμό πολλών ηπειρωτικών και παράκτιων λεκανών και μετέπειτα το σχηματισμό σημαντικών αποθέσεων τύρφης και λιγνίτη. Σε προηγούμενες γεωλογικές εποχές, σχεδόν ολόκληρη η σημερινή ελληνική επιφάνεια καλυπτόταν από θάλασσα, επομένως οι συνθήκες που επικρατούσαν ήταν δυσμενείς για τυρφογένεση (Χρηστάνης, 1999). Ήδη από την αρχαιότητα ήταν γνωστές διάφορες εμφανίσεις λιγνίτη στην περιοχή της Μεγαλόπολης. Ο Παυσανίας (2ος μ.χ. αιώνας) αναφέρει, ότι κοντά σε μια πηγή στον Αλφειό ποταμό που διασχίζει τη λεκάνη «ανέθρωσκεν πυρ», γεγονός που μάλλον οφειλόταν σε αυτανάφλεξη λιγνίτη. Μέχρι το 1957 τα αποθέματα της λεκάνης υπολογίζονταν σε 2-3 Μt. Λειτουργούσαν μικρές ιδιωτικές εκμεταλλεύσεις, αλλά δεν υπήρχε ιδιαίτερο μεταλλευτικό ενδιαφέρον λόγω της κακής ποιότητας του λιγνίτη. Οι πρώτες συστηματικές έρευνες για τον εντοπισμό λιγνίτη στην ευρύτερη περιοχή έλαβαν χώρα μεταξύ των ετών και είχαν θετικό αποτέλεσμα. Διαπιστώθηκαν 700 Μt βέβαια λιγνιτικά αποθέματα, από τα οποία 490 Μt θεωρήθηκαν τεχνικοοικονομικά απολήψιμα. Η εκμετάλλευση του λιγνίτη από τη Δ.Ε.Η. ξεκίνησε από το πεδίο Θωκνίας το Η κίνηση αυτή ήταν πολύ σημαντική για τα παγκόσμια δεδομένα, γιατί για πρώτη φορά ένας τόσο φτωχός σε θερμαντική ικανότητα λιγνίτης χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέγειας. Η εκμετάλλευση του λιγνιτικού κοιτάσματος γίνεται επιφανειακά με ορθές βαθμίδες. Οι απαιτήσεις αφενός μεν για εκλεκτική εξόρυξη του λιγνίτη ή των αγόνων υλικών, αφετέρου δε για υψηλή παραγωγή οδήγησαν στην επιλογή της συνεχούς γερμανικής μεθόδου εκσκαφής, μεταφοράς και απόθεσης. Για την εξόρυξη του κοιτάσματος χωρίζονται τα υπερκείμενα άγονα υλικά και τα λιγνιτικά στρώματα σε βαθμίδες ύψους 10 έως 30 m. Το κοίτασμα εκσκάπτεται κατά στρώσεις και τα μεν άγονα υλικά (υπερκείμενα ή ενδιάμεσα) μεταφέρονται με τους ταινιόδρομους στους αποθέτες, ο ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 4

5 δε λιγνίτης μεταφέρεται στις αυλές των ατμοηλεκτρικών σταθμών ή σε υπαίθριες αποθήκες των λιγνιτωρυχείων. Η απόθεση των αγόνων υλικών γίνεται σε ειδικά επιλεγμένες περιοχές, όπου μεταφέρεται και η τέφρα, το υπόλειμμα της καύσης του λιγνίτη στους σταθμούς. Στη λεκάνη της Μεγαλόπολης διακρίνονται τέσσερα λιγνιτικά κοιτάσματα. Τα κοιτάσματα αυτά είναι: Χωρέμι-Μαραθούσα (ολικό πάχος 140 m), Θωκνία Κυπαρίσσια (ολικό πάχος m) και Καρύταινα (ολικό πάχος 45 m) (εικόνα 1). Το λιγνιτωρυχείο του Χωρεμίου σε σχέση με τα υπόλοιπα κοιτάσματα έχει τη μεγαλύτερη έκταση, ενώ παράγει έναν από τους καλύτερους, για τα δεδομένα της Μεγαλόπολης, λιγνίτες, όσον αφορά στη θερμαντική ικανότητα, την τέφρα και την υγρασία. Εικόνα 1: Χάρτης του Λιγντικού Kέντρου Μεγαλόπολης Εξίσου καλός από άποψη θερμαντικής ικανότητας, καθώς και υγρασίας είναι ο λιγνίτης του κοιτάσματος της Μαραθούσας, το οποίο όμως έχει πολύ μικρότερη έκταση συγκριτικά με το ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 5

6 κοίτασμα του Χωρεμίου. Αξιόλογο θεωρείται επίσης και το κοίτασμα των Κυπαρισσιών τόσο από άποψη θερμαντικής ικανότητας, που θεωρείται ικανοποιητική, όσο και από άποψη αποθεμάτων συγκριτικά με την έκταση που καταλαμβάνει. Παρόλα αυτά το συγκεγριμένο κοίτασμα έχει σχεδόν εξαντληθεί σήμερα και μόνο μικρές ποσότητες εξορύσσονται με συμβατικά μέσα. Το Λιγνιτικό Κέντρο Μεγαλόπολης ξεκίνησε με μία ετήσια παραγωγή 1 Mt, έφτασε το 2002 τους 14,5 Mt και το 2003 ανήλθε στους 13,5 Mt. Η ανάπτυξη όλων των λιγνιτωρυχείων της Δ.Ε.Η. έχει φέρει τη χώρα μας στη δεύτερη θέση στην παραγωγή λιγνίτη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην πέμπτη θέση σε όλο τον κόσμο (Καβουρίδης κ.ά., 2005). Τα εναπομείναντα εκμεταλλεύσιμα αποθέματα λιγνίτη στην περιοχή της Μεγαλόπολης ανέρχονται σε 251 Mt. Με βάση τους σημερινούς ρυθμούς κατανάλωσης, τα παραπάνω αποθέματα επαρκούν για 20 χρόνια (Καβουρίδης κ.ά., 2008). ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 6

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Η λιγνιτοφόρα λεκάνη της Μεγαλόπολης έχει μελετηθεί αρκετές φορές κατά το παρελθόν και έχουν δωθεί λεπτομερείς γεωμορφολογικές, λιθολογικές και στρωματογραφικές περιγραφές για τη γεωλoγική ιστορία της. Βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα της χερσονήσου της Πελοποννήσου, αποτελεί μια τεκτονική τάφρο και περιορίζεται από τους ορεινούς όγκους του Λυκαίου Όρους προς τα δυτικά, του Ταϋγέτου στα νότια και του Μαινάλου στα βόρεια και ανατολικά τα περιθώριά της. Το μέσο υψόμετρο του εσωτερικού της λεκάνης είναι περίπου 400 m, ενώ η υψομετρική διαφορά με τα γειτονικά υψώματα κυμαίνεται από m. Ο μέγιστος άξονας της λεκάνης διευθύνεται ΒΒΑ-ΝΝΔ και έχει μήκος 18 km, ενώ η συνολική έκταση της λεκάνης υπολογίζεται ότι ξεπερνά τα 180 km2 (Μαρίνος κ.ά. 1959). Το ανάγλυφο της λεκάνης μπορεί να χαρακτηριστεί ομαλό, με την παρουσία μικρών λόφων. Η λεκάνη αποστραγγίζεται φυσικά από το υδρογραφικό δίκτυο του Αλφειού Ποταμού, η κοιλάδα του οποίου έχει μέσο πλάτος 1 km. Οι κυριότερες γεωμορφές που διακρίνονται είναι αρκετά μικρά φαράγγια, που σχηματίστηκαν από τον Αλφειό και τους παραπόταμούς του, στα περιθώρια της λεκάνης, καθώς και ποτάμιες αναβαθμίδες. 2.2 ΛΙΘΟΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Η λεκάνη της Μεγαλόπολης (εικόνα 2) σχηματίστηκε πάνω στους πτυχωμένους σχηματισμούς του αυτόχθονου υποβάθρου της Πελοποννήσου (κρυσταλλοσχιστώδη πετρώματα) και των γεωτεκτονικών ζωνών Γαββρόβου-Τριπόλεως και Ωλονού-Πίνδου, με τη μορφή ενός τεκτονικού βυθίσματος, αποτέλεσμα της μετα-αλπικής τεκτονικής δραστηριότητας, που σημειώθηκε στην Πελοπόννησο, από το Ολιγόκαινο μέχρι το ανώτερο Πλειόκαινο (Μαρίνος κ.ά. 1959, Vinken 1965). Ακολουθεί μια συνοπτική περιγραφή των λιθολογικών και στρωματογραφικών χαρακτηριστικών των ιζημάτων της λεκάνης και των σχηματισμών, που δομούν το υπόβαθρό της, όπως δίνεται από τις εργασίες των Vinken (1965) και Hiltermann & Lüttig (1969), ενώ στην εικόνα 2 διακρίνεται ο λεπτομερής γεωλογικός χάρτης της λεκάνης και των περιθωρίων της. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 7

8 Εικόνα 2: Γεωλογικός χάρτης της λεκάνης της Μεγαλόπολης (τροποποιημένος από Ι.Γ.Μ.Ε.1997).Επεξήγηση υπομνήματος: Α. Παλαιοζωικό-Κ. Τριαδικό: phqt =φυλλιτική-χαλαζιτική σειρά, ptk = Στρώματα Τυρρού. Ζώνη Τρίπολης: Ιουρασικό: jkd =ασβεστόλιθοι, δολομιτικοί ασβεστόλιθοι. Κρητιδικό: kkd = ασβεστόλιθοι, δολομιτικοί ασβεστόλιθοι. Παλαιόκαινο-Α. Ηώκαινο: pcesk = ασβεστόλιθοι με παρεμβολές δολομιτιωμένων ασβεστόλιθων. Α. Ηώκαινο-Ολιγόκαινο: ft = φλύσχης. Ζώνη Πίνδου: Ιουρασικό-Κ. Κρητιδικό: cts = τεκτονικός σχηματισμός, ο = μέλη ασυνεχούς οφιολιθικής σειράς, jskihn = κερατολιθική σειρά. Κενομάνιο-Τουρώνιο: ksfl = πρώτος φλύσχης.τουρώνιο-μαιστρίχτιο: ksk = ασβεστόλιθοι. Παλαιόκαινο-Ηώκαινο: pcek = στρώματα μετάβασης του φλύσχη. Νεογενές: plslk1 = Βαθμίδα Μακρυσίου, plslk2 = Βαθμίδα Τριλόφου. Πλειστόκαινο: pttsc1= Βαθμίδα Απιδίτσας, ptft = Σχηματισμός Μεγαλόπολης,ptlk = Σχηματισμός Μαραθούσας, pttsc2 = Βαθμίδες Ποταμιάς και Θωκνίας. Ολόκαινο: hcsc-al = προσχωσιγενείς αποθέσεις και κώνοι κορημάτων. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 8

9 2.2.1 Σχηματισμοί του υποβάθρου Τη βάση των σχηματισμών, που δομούν το υπόβαθρο της λεκάνης της Μεγαλόπολης αποτελούν τα Περμοτριαδικής ηλικίας μεταμορφωμένα πετρώματα της φυλλιτικής-χαλαζιτικής σειράς και των στρωμάτων του Τυρού. Οι επιφανειακές εμφανίσεις αυτών των πετρωμάτων περιορίζονται στα ΒΑ περιθώρια της λεκάνης (εικόνα 2). Σε τεκτονική επαφή με τα παραπάνω πετρώματα εμφανίζονται τα ιζηματογενή πετρώματα των γεωτεκτονικών ισοπικών ζωνών Ωλονού-Πίνδου και Γαββρόβου-Τρίπολης. Τα πετρώματα αυτά αποτελούνται από θαλάσσια χημικά και βιοχημικά ιζήματα (ασβεστόλιθοι, δολομίτες, κερατόλιθοι), που αποτέθηκαν από το Ιουρασικό μέχρι το Παλαιόκαινο και από φλύσχη, ψαμμιτικής κυρίως φάσης, που αποτέθηκε από το Ανώτερο Ηώκαινο έως το τέλος του Ολιγοκαίνου. Στα δυτικά περιθώρια της λεκάνης παρατηρούνται μικρές εμφανίσεις μαγματικών πετρωμάτων βασικής σύστασης, που αναφέρονται ως «οφιόλιθοι» και βρίσκονται σε τεκτονική επαφή με τα πετρώματα της ζώνης Πίνδου (εικόνα 2) Ιζήματα της λεκάνης Τα ιζήματα, που πληρούν τη λεκάνη της Μεγαλόπολης, άρχισαν να αποτίθενται σε βυθίσματα, που σχηματίστηκαν κατά την τελευταία φάση της αλπικής ορογένεσης, εξαιτίας της δράσης κανονικών ρηγμάτων. Η πλειοψηφία αυτών των ιζημάτων είναι λιμναίας, ή ποτάμιας προέλευσης και τα παλαιότερα από αυτά αποτέθηκαν στο ανώτερο Πλειόκαινο (πίνακας 1) Πλειόκαινο α) Βαθμίδα Μακρυσίου: Τα τυπικά ιζήματα αυτής της βαθμίδας είναι μάργες, οι οποίες περιέχουν θραύσματα φυτικών υπολειμμάτων, ενώ κατά τόπους παρεμβάλλονται λιγνιτικά στρώματα πάχους μερικών dm. Παρόλα αυτά νεότερες έρευνες βασισμένες σε ορυκτολογικές αναλύσεις (Siavalas et al. 2009) έδειξαν ότι τουλάχιστον τα ανώτερα στρώματα αυτής της βαθμίδας αποτελούνται από λιμναίες κρητίδες. Τα ιζήματα αυτής της βαθμίδας εμφανίζονται επιφανειακά, σε τεκτονικά ανυψωμένες περιοχές της λεκάνης, ενώ στο κέντρο της βρίσκονται σε βάθος, που ξεπερνά τα 200 m και αποσφηνώνονται κάτω από τα Πλειστοκαινικά ιζήματα προς τα δυτικά περιθώρια. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 9

10 Τριτογενές Ανώτερο Πλειόκαινο Βαθμίδα Χωρεμίου Πλειστόκαινο Τεταρτο γενές Ολόκαινο Πίνακας 1: Στρωματογραφική διάρθρωση των ιζημάτων της λεκάνης της Μεγαλόπολης. Στρωματογραφική Διάρθρωση Κλίμα Είδος Πετρωμάτων Περιβάλλον γένεσης Ολόκαινο (3) Κορήματα, σβεστολιθικά κορήματα, Ποταμοχερσαίο κλαστικά υλικά, χονδρόκοκκα κλαστικά ιζήματα Ολόκαινο (2) Χονδρόκοκκα κλαστικά ιζήματα Ποταμοχερσαίο Ολόκαινο (1) Χονδρόκοκκα κλαστικά ιζήματα, Ποταμοχερσαίο κορήματα Βαθμίδα Θωκνίας 1η ψυχρή Χονδρόκοκκα κλαστικά ιζήματα, Ποταμοχερσαίο περίοδος κορήματα 1η θερμή Καστανοί πηλοί περίοδος 2η ψυχρή Χονδρόκοκκα κλαστικά ιζήματα Ποταμοχερσαίο περίοδος Βαθμίδα Ποτάμιας 2η θερμή Κλαστικά υλικά, καστανοί πηλοί περίοδος Στρώματα 3η ψυχρή Κλαστικά υλικά, χονδρόκοκκα Ποτάμιο Μεγαλόπολης περίοδος κλαστικά υλικά Στρώματα 3η θερμή Άργιλοι, εναλλαγές μαργών- Λιμναίο Μαραθούσας περίοδος λιγνιτών, κλαστικά υλικά, χονδρόκοκκα κλαστικά ιζήματα, κόκκινοι πηλοί Βαθμίδα Απιδίτσας 4η ψυχρή Κλαστικά υλικά, χονδρόκοκκα Χερσαίο περίοδος κλαστικά υλικά Βαθμίδα Τριλόφου Ψυχρό Κλαστικά υλικά, χονδρόκοκκα Ποτάμιο κλαστικά υλικά, μάργες Βαθμίδα Μακρυσίου Θερμό Μάργες, λιγνίτες Λιμναίο ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 10

11 Εκτός από το μεγάλο αριθμό φυτικών υπολειμμάτων, οι μάργες περιέχουν αρκετά σημαντικές ποσότητες απολιθωμάτων. Το γεγονός αυτό βοήθησε όχι μόνο στον ακριβή προσδιορισμό της ηλικίας τους, αλλά και στην αναπαράσταση του περιβάλλοντος σχηματισμού τους. Τα κυριότερα είδη απολιθωμάτων που προσδιορίστηκαν ανήκουν στην οικογένεια των Γαστερόποδων (π.χ. Viviparous argesiensis, Valvata sp.), ενώ από τα μικροαπολιθώματα, τα κυριότερα ανήκουν στα οστρακοειδή και είναι τα Candona acuminata ssp. pl., Candona kirchbergenesis ssp. p., Candona sp. t., Cytherisa lacustris, Ilyocypris inermis, Leptocythere karamani, και Limnocythere sp. s. (Hiltermann & Lüttig 1969). Τα φυτικά υπολείμματα προσδιορίστηκε ότι προέρχονται από τα φυτικά είδη Botryococcus, Carya, Keteleeria, Liquidambar, Pinus, Pseudolarix, Sassafras, Taxus, Tsuga, και Zelkova ungeri. Με βάση τα στοιχεία αυτά, οι παραπάνω ερευνητές αναφέρουν ότι το παλαιοπεριβάλλον απόθεσης των ιζημάτων της βαθμίδας του Μακρυσίου αποτελούσε μια σχετικά βαθιά και μεγάλη λίμνη με νερό πλούσιο σε ανθρακικά άλατα, πιθανά προερχόμενη από την επιφανειακή έκθεση καρστικού υδροφόρου ορίζοντα. Τα απολιθώματα είναι ευλιμνικού χαρακτήρα και υποδεικνύουν κλίμα εύκρατο προς υποτροπικό. Τα ιζήματα της βαθμίδας του Μακρυσίου αποτελούν τη βάση των μετα-αλπικών ιζημάτων της λεκάνης και είναι ασύμφωνα τοποθετημένα πάνω στο φλύσχη και τους ανοιχτόχρωμους Κρητιδικούς ασβεστόλιθους. β) Βαθμίδα Τριλόφου: Τα ιζήματα αυτής της βαθμίδας αποτελούνται από εναλλασσόμενα στρώματα αργίλων, άμμων και κροκαλών. Με βάση τη φύση των ιζημάτων αυτών, το περιβάλλον απόθεσής τους ήταν πιθανότατα ποτάμιο. Στις αργίλους ποτάμιας προέλευσης προσδιορίστηκαν μικροαπολιθώματα των γενών Candonidae, Ilyocypridae και Leptocytheridae, τα οποία είναι σχεδόν τα ίδια με τα αντίστοιχα της βαθμίδας του Μακρυσίου, γεγονός που υποδηλώνει ότι και η βαθμίδα του Τριλόφου ανήκει στο ανώτερο Πλειόκαινο, καθώς και ότι οι δύο ενότητες έχουν πολύ μικρή στρωματογραφική διαφορά (Vinken 1965). Η βαθμίδα του Τριλόφου τοποθετείται στρωματογραφικά πάνω από τη βαθμίδα του Μακρυσίου, εξαιτίας των λιγνιτικών τεμαχών, που παρατηρούνται στα ιζήματα της πρώτης. Τα τεμάχη αυτά υποτίθεται ότι προήλθαν από τη διάβρωση και μεταφορά των λεπτών λιγνιτικών στρωμάτων που είναι παρόντα μέσα στις μάργες της βαθμίδας του Μακρυσίου. Τα στρώματα αυτής της βαθμίδας υπολογίζεται ότι έχουν συνολικό πάχος m και εκτιμάται ότι αποτέθηκαν κατά τη διάρκεια μιας περιόδου χαμηλών θερμοκρασιών και υψηλής βροχόπτωσης, που αποτέλεσε πρόδρομο των ψυχρών περιόδων του Πλειστοκαίνου. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 11

12 Πλειστόκαινο α) Βαθμίδα Απιδίτσας: Η βάση των ιζημάτων της βαθμίδας της Απιδίτσας αποτελείται από σχετικά χαλαρές κροκάλες ψαμμιτών, ασβεστολίθων, κερατόλιθων και μεταμορφωμένων πετρωμάτων, οι οποίες μεταβαίνουν σταδιακά προς τα πάνω σε μια ζώνη ερυθρών πηλών, που πιθανότατα αποτελούν προϊόντα αποσάθρωσης των κροκαλών, πάχους 50 m περίπου. Τα ιζήματα αυτής της βαθμίδας εμφανίζονται επιφανειακά κατά μήκος των δυτικών περιθωρίων της λεκάνης (εικόνα 2), όπου επικάθονται ασύμφωνα πάνω στα πετρώματα του υποβάθρου. Από απολιθώματα που βρέθηκαν σε μη αποσαθρωμένα αργιλικά στρώματα, φαίνεται ότι τα ιζήματα της βαθμίδας της Απιδίτσας αποτέθηκαν κάτω από συνθήκες ψυχρού κλίματος, πιθανότατα κατά τη διάρκεια της πρώτης ψυχρής περιόδου. Στη συνέχεια και καθώς το κλίμα έγινε θερμότερο, ξεκίνησε η αποσάθρωση, που προκάλεσε το σχηματισμό των κόκκινων πηλών σε κάποιες θέσεις, ενώ σε άλλες απομάκρυνε πλήρως τα αρχικά ιζήματα με αποτέλεσμα τα νεώτερα πετρώματα να αποτεθούν απευθείας πάνω από τους υποκείμενους Πλειοκαινικούς σχηματισμούς. β) Βαθμίδα Χωρεμίου: Η βαθμίδα του Χωρεμίου υποδιαιρείται σε δύο ενότητες, ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούσαν κατά το σχηματισμό τους. Η παλαιότερη είναι ο Σχηματισμός της Μαραθούσας, που αποτέθηκε κάτω από συνθήκες θερμού κλίματος και η νεώτερη είναι ο Σχηματισμός της Μεγαλόπολης, που αποτέθηκε κάτω από ψυχρές κλιματικές συνθήκες. i) Σχηματισμός της Μαραθούσας: Τα στρώματα αυτά εμφανίζονται στα κεντρικά σημεία της λεκάνης (εικόνα 2) και αποτελούνται από λιμναίες αργίλους, μάργες πλούσιες σε οργανικό υλικό και λιγνιτικά στρώματα. Πρόκειται για την ενότητα, στην οποία εμφανίζεται η κύρια λιγνιτοφορία της λεκάνης της Μεγαλόπολης. Τα λιγνιτικά στρώματα περιέχουν λεπτούς αργιλικούς φακούς, που σε ορισμένες περιπτώσεις παίρνουν τη μορφή στρωμάτων. Στρωματογραφικά διακρίθηκαν τρεις λιγνιτοφόρες στιβάδες, που χωρίζονται μεταξύ τους από μεταβατικά στρώματα αργίλων. Από την παλαιότερη προς τη νεώτερη οι στιβάδες αυτές ονομάστηκαν «Ηλίας», «Όττο» και «Παναγιώτης». Αξίζει να σημειωθεί ότι ο παραπάνω διαχωρισμός ισχύει για το κεντρικό τμήμα της λεκάνης, όπου τα στρώματα του σχηματισμού της Μαραθούσας εμφανίζουν τη μεγαλύτερη ανάπτυξή τους (200 m περίπου). Σε περιοχές που βρίσκονται προς τα περιθώρια, κάποιες από τις ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 12

13 παραπάνω στιβάδες, ή κάποια από τα ενδιάμεσα αργιλικά στρώματα πιθανά απουσιάζουν, προκαλώντας μια σύνθετη λιθοστρωματογραφική εικόνα. Τα λιμναία ιζήματα του σχηματισμού της Μαραθούσας είναι πλούσια σε απολιθώματα, ειδικά στην επαφή τους με τα λιγνιτικά στρώματα. Με βάση αυτά τα απολιθώματα, καθώς και στοιχεία για τη χλωρίδα, που αντλούνται από τα φυτικά υπολείμματα των ιζημάτων, οι Hiltermann & Lüttig (1969) τοποθετούν το χρόνο απόθεσης του σχηματισμού της Μαραθούσας στο μέσο Πλειστόκαινο, κατά τη διάρκεια μιας θερμής περιόδου, με συνεχώς βελτιούμενο κλίμα και χαρακτηριστικά, που υποδηλώνουν μεσοπαγετώδη περίοδο. Σύμφωνα με τους ίδιους ερευνητές οι συνθήκες απόθεσης του σχηματισμού της Μαραθούσας διαφέρουν από αυτές, που επικρατούσαν κατά τη διάρκεια απόθεσης της βαθμίδας του Μακρυσίου. Στην περίπτωση του σχηματισμού της Μαραθούσας, τα απολιθώματα και τα φυτικά υπολείμματα προέρχονται από είδη χαρακτηριστικά του ορίου ανώτερου Πλειοκαίνουκατώτερου Πλειστοκαίνου και εμφανίζουν αρκτικό χαρακτήρα, σε αντίθεση με αυτά της βαθμίδας του Μακρυσίου, που είναι χαρακτηριστικά εύκρατου ως υποτροπικού κλίματος. Επιπλέον, οι μεταβολές του ρυθμού βύθισης της λεκάνης είχαν ως αποτέλεσμα τις συνεχόμενες εναλλαγές μεταξύ λιμναίου και ελώδους περιβάλλοντος, κατά τη διάρκεια απόθεσης του σχηματισμού της Μαραθούσας, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί η σημερινή σύνθετη εικόνα με τις συχνές εναλλαγές λιγνίτη και λιμναίων ιζημάτων. ii) Σχηματισμός της Μεγαλόπολης: Τη θερμή περίοδο του κατώτερου Πλειστοκαίνου, κατά την οποία αποτέθηκε ο σχηματισμός της Μαραθούσας, διαδέχτηκε μία ακόμη παγετώδης περίοδος, που χαρακτηρίστηκε από έντονη διάβρωση των παλαιότερων σχηματισμών και απόθεση κλαστικών ιζημάτων, ποτάμιας κυρίως προέλευσης. Τα ιζήματα αυτά αποτελούν τον σχηματισμό της Μεγαλόπολης και συνίστανται από εναλλασσόμενα στρώματα κροκαλών, άμμων, αργίλων και ιλύων. Στα ιζήματα του σχηματισμού της Μεγαλόπολης δεν βρέθηκαν απολιθώματα, ωστόσο με βάση τις συνθήκες απόθεσής τους η ηλικία σχηματισμού τους τοποθετείται στη δεύτερη παγετώδη περίοδο του Πλειστοκαίνου. γ) Βαθμίδα Ποταμιάς: Με το τέλος της δεύτερης ψυχρής περιόδου του Πλειστοκαίνου, επικράτησαν συνθήκες θερμού κλίματος, κάτω από τις οποίες σχηματίστηκαν τα παλαιότερα ιζήματα της βαθμίδας της Ποταμιάς. Τα ιζήματα αυτά αποτελούνται από ψαμμιτικές και ασβεστολιθικές κροκάλες, οι οποίες έχουν υποστεί έντονη χημική αποσάθρωση, σχηματίζοντας ερυθροκάστανο πηλό (terra rossa). ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 13

14 Η βαθμίδα της Ποταμιάς εκτιμάται ότι αποτελεί την ανώτερη αναβαθμίδα του Αλφειού Ποταμού, καθώς τα ιζήματά της είναι τα ανώτερα που εμφανίζονται κατά μήκος της σημερινής διαδρομής αυτού και των παραποτάμων του. Το ύψος των ιζημάτων πάνω από το σημερινό επίπεδο της κοιλάδας του ποταμού κυμαίνεται από m, με μέση τιμή τα 25 m περίπου. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου η βύθιση της λεκάνης σταμάτησε, γεγονός που εμπόδισε το σχηματισμό λιμνών, αντίστοιχων με αυτές που επικρατούσαν κατά τις προηγούμενες θερμές περιόδους, ενώ αντίθετα ευνόησε τη μηχανική και χημική αποσάθρωση των παλαιότερων ιζημάτων. Αυτή τη χρονική περίοδο άρχισε να σχηματίζεται το σημερινό ποτάμιο σύστημα της λεκάνης. Τη θερμή περίοδο, διαδέχθηκε μία ακόμη παγετώδης περίοδος, η τρίτη κατά σειρά, η οποία επίσης περιλαμβάνεται στη βαθμίδα της Ποταμιάς. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου έλαβε χώρα συσσώρευση χονδρόκοκκου κλαστικού υλικού, από τα περιθώρια στα κεντρικά σημεία της λεκάνης. δ) Βαθμίδα Θωκνίας: Αποτελεί την τελευταία βαθμίδα του Πλειστοκαίνου και περιλαμβάνει, όπως και η προηγούμενη βαθμίδα της Ποταμιάς, μία θερμή και μία ψυχρή περίοδο. Τα ιζήματα, που αποτέθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, είναι παρόμοια με αυτά της βαθμίδας της Ποταμιάς και αποτελούνται από αποθέσεις ερυθρογής κατά τη θερμή περίοδο και από αποθέσεις αδρομερών κλαστικών υλικών κατά την ψυχρή. Η βαθμίδα της Θωκνίας αντιπροσωπεύει την ενδιάμεση αναβαθμίδα του ποτάμιου συστήματος της λεκάνης. Τα ιζήματά της βρίσκονται 8-12 m πάνω από τη σημερινή στάθμη του Αλφειού Ποταμού, έχουν πάχος 5-10 m και εμφανίζονται σε μεγάλη έκταση στα κεντρικά και βόρεια τμήματα της λεκάνης, ενώ παρουσιάζουν περιορισμένη εξάπλωση προς τα νότια (εικόνα 2) Ολόκαινο Τα Ολοκαινικά ιζήματα της λεκάνης της Μεγαλόπολης υποδιαιρούνται σε τρεις φάσεις. Οι δύο πρώτες ανήκουν στη χαμηλότερη ποτάμια αναβαθμίδα, την οποία χωρίζουν σε ανώτερη και κατώτερη, ενώ η τρίτη περιλαμβάνει τις σύγχρονες ποτάμιες αποθέσεις του Αλφειού. Το ανώτερο τμήμα της χαμηλότερης αναβαθμίδας εμφανίζει τη μεγαλύτερη εξάπλωση από όλες τις αναβαθμίδες που σχηματίστηκαν στη λεκάνη, έχει μέσο πάχος 5 m και βρίσκεται 2-7 m πάνω από το σημερινό επίπεδο του ποταμού. Αποτελείται από κροκάλες, οι οποίες πετρογραφικά αντικατοπτρίζουν τη σύσταση των πετρωμάτων, που δομούν τα περιθώρια της λεκάνης, καθώς ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 14

15 και από στρώματα λεπτόκοκκων ιζημάτων, που σχηματίστηκαν κατά τη διάρκεια πλημμυρικών περιόδων. Η απόθεση των ιζημάτων αυτής της φάσης υπολογίζεται ότι ολοκληρώθηκε πριν από χρόνια περίπου (Vinken 1965). Η δεύτερη φάση του Ολοκαίνου αποτελείται από ποτάμιες αποθέσεις, που βρίσκονται 1-2 m ψηλότερα από το σημερινό επίπεδο του Αλφειού, και κατά τόπους διακόπτουν τα ιζήματα της προηγούμενης φάσης. Οι αποθέσεις αυτές σχηματίστηκαν κατά τους ιστορικούς χρόνους και είναι παρόμοιες, από ιζηματολογική άποψη, με αυτές της πρώτης φάσης του Ολοκαίνου. Η τρίτη και τελευταία Ολοκαινική φάση ποτάμιας ιζηματογένεσης συνεχίζεται μέχρι σήμερα και αποτελείται από τις αποθέσεις πυθμένα του Αλφειού Ποταμού και των παραποτάμων του. Τέλος, στην τελευταία φάση του Ολοκαίνου θα πρέπει να συμπεριληφθούν οι κώνοι κορημάτων, που εμφανίζονται κυρίως σε ασβεστολιθικά πρανή, καθώς και τα προϊόντα της σύγχρονης μηχανικής και χημικής αποσάθρωσης (εκτός της ποτάμιας δράσης) των πετρωμάτων του υποβάθρου και των ιζημάτων της λεκάνης. Τα ιζήματα της τελευταίας φάσης αποτελούν ένα από τα κύρια αντικείμενα έρευνας της παρούσας εργασίας, καθώς είναι τα πιο σύγχρονα και πιθανά φέρουν σημάδια της ανθρωπογενούς επίδρασης. Τέλος, στην τελευταία φάση του Ολοκαίνου θα πρέπει να συμπεριληφθούν οι κώνοι κορημάτων, που εμφανίζονται κυρίως σε ασβεστολιθικά πρανή, καθώς και τα προϊόντα της σύγχρονης μηχανικής και χημικής αποσάθρωσης (εκτός της ποτάμιας δράσης) των πετρωμάτων του υποβάθρου και των ιζημάτων της λεκάνης. 2.3 ΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΟΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ Η τεκτονική εξέλιξη των σχηματισμών της λεκάνης της Μεγαλόπολης μπορεί να χωριστεί σε δύο κύριες φάσεις. Η πρώτη φάση έλαβε χώρα από το Ηώκαινο ως το ανώτερο Πλειόκαινο και περιλαμβάνει την εκτεταμένη πτύχωση και ταυτόχρονη ανύψωση των μεταμορφωμένων πετρωμάτων του αυτόχθονου υποβάθρου της Πελοποννήσου και των θαλάσσιων ιζημάτων των ζωνών Γαββρόβου-Τρίπολης και Ωλονού-Πίνδου (ασβεστόλιθοι, κερατόλιθοι, φλύσχης), που είχαν σχηματιστεί από το Τριαδικό μέχρι το Κατώτερο Τριτογενές. Η δεύτερη φάση ξεκίνησε λίγο πριν ή ταυτόχρονα με το τέλος της πρώτης και χαρακτηρίζεται από το σχηματισμό κανονικών ρηγμάτων στα πετρώματα του υποβάθρου. Η φάση αυτή εμφανίζεται πιο έντονα, στα ανατολικά περιθώρια της λεκάνης και η κύρια διεύθυνση των ρηγμάτων είναι ΝΝΑ-ΒΒΔ (εικόνα 2). ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 15

16 Η δράση αυτών των ρηγμάτων οδήγησε στη συνεχή καταβύθιση της περιοχής, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν ταπεινώσεις, όπου σχηματίστηκαν οι λίμνες της βαθμίδας του Μακρυσίου. Κατά τη διάρκεια μικρών διαστημάτων μέσα σε αυτή την περίοδο, σχηματίστηκαν έλη στα περιθώρια των λιμνών, με αποτέλεσμα να αποτεθεί τύρφη, που προκάλεσε το σχηματισμό λιγνιτικών στρωμάτων μικρής εξάπλωσης μέσα στις λιμναίες μάργες αυτής της βαθμίδας. Στο τέλος του ανώτερου Πλειοκαίνου ακολούθησε μια περίοδος με ψυχρό κλίμα και υψηλή βροχόπτωση, γεγονός που οδήγησε στη δημιουργία των ποτάμιων ιζημάτων της βαθμίδας του Τριλόφου. Με την έναρξη του Πλειστοκαίνου και κατά τη διάρκεια της πρώτης παγετώδους περιόδου, πραγματοποιήθηκε η απόθεση των αδρομερών ιζημάτων της βαθμίδας της Απιδίτσας. Τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο η τροφοδοσία της λεκάνης με κλαστικά υλικά γινόταν από τα βόρεια, νότια και δυτικά περιθώρια. Η τεκτονική καταβύθιση της λεκάνης εξακολούθησε κατά τη θερμή περίοδο που ακολούθησε, κατά τη διάρκεια της οποίας επικράτησε λιμναίο περιβάλλον στα κεντρικά κυρίως τμήματα της λεκάνης. Οι διακυμάνσεις της στάθμης του υδροφόρου ορίζοντα οδήγησαν στο σχηματισμό ελών, όπου συσσωρεύτηκε το οργανικό υλικό, από το οποίο προήλθαν τα λιγνιτικά στρώματα του σχηματισμού της Μαραθούσας. Η δεύτερη ψυχρή περίοδος προκάλεσε τη δημιουργία των αποθέσεων του σχηματισμού της Μεγαλόπολης, οι οποίοι σκεπάζουν πλευρικά τα στρώματα του σχηματισμού της Μαραθούσας και εμφανίζουν επιμήκη εξάπλωση μέσα στη λεκάνη (εικόνα 2). Η πιο έντονη βύθιση της λεκάνης σταμάτησε με το τέλος της προηγούμενης περιόδου και αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη διάβρωση των προϋπαρχόντων ιζημάτων στη θερμή περίοδο που επακολούθησε. Την ίδια χρονική στιγμή άρχισε να σχηματίζεται το σημερινό ποτάμιο σύστημα, που αποστραγγίζει τη λεκάνη, ενώ η τρίτη παγετώδης περίοδος χαρακτηρίστηκε από την απόθεση των αδρομερών κλαστικών ιζημάτων της βαθμίδας της Ποταμιάς. Η τελευταία βαθμίδα του Πλειστοκαίνου (βαθμίδα Θωκνίας) χαρακτηρίζεται, όπως και οι προηγούμενες, από μία θερμή και μια ψυχρή περίοδο. Κατά την πρώτη πραγματοποιήθηκε διάβρωση των παλαιότερων ιζημάτων και χημική αποσάθρωση των ιζημάτων της βαθμίδας της Ποταμιάς, ενώ κατά τη δεύτερη, έλαβε χώρα εισροή χονδρόκοκκων κλαστικών υλικών από τα νότια κυρίως περιθώρια, ιζήματα που αποτέθηκαν κατά μήκος της κοίτης του Αλφειού Ποταμού και των παραποτάμων του σχηματίζοντας την ανώτερη ποτάμια αναβαθμίδα. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 16

17 Ο σχηματισμός των αναβαθμίδων συνεχίστηκε στο Ολόκαινο με την απόθεση των ιζημάτων της μέσης και κατώτερης αναβαθμίδας της λεκάνης, ενώ δευτερεύοντα κανονικά ρήγματα ΒΑ-ΝΔ διεύθυνσης (εικόνα 2), που έδρασαν στο εσωτερικό της λεκάνης κατά τη διάρκεια του ανώτερου Πλειοκαίνου και του Πλειστοκαίνου, προκάλεσαν μετατοπίσεις των τεμαχών των διάφορων σχηματισμών, διαμορφώνοντας μια πολύπλοκη εικόνα. Το παραπάνω μοντέλο παλαιογεωγραφικής εξέλιξης της λεκάνης της Μεγαλόπολης προτάθηκε από τον Vinken (1965) και σε γενικές γραμμές περιλαμβάνει την εναλλαγή λιμναίων και ποτάμιων περιβαλλόντων απόθεσης κατά τη διάρκεια θερμών και ψυχρών κλιματικών περιόδων αντίστοιχα, μέχρι το τέλος της φάσης της έντονης βύθισης της λεκάνης στο μέσο Πλειστόκαινο. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 17

18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Έγινε δειγματοληψία 28 δειγμάτων από μια επιφανειακή εμφάνιση με μήκος περίπου 150 μέτρων και μέσο πάχος 5 μέτρων. Τα στρώματα είχαν περίπου οριζόντια κλίση με αποτέλεσμα η δειγματοληψία να περιοριστεί σε μια κατακόρυφη τομή (εικόνα 3). Επίσης επιλεκτικά έγινε κι συγκριτική πλευρική δειγματοληψία στο ίδιο στρώμα και σε συγκεκριμένα στρώματα με ισχυρή διαγένεση. Εικόνα 3. Συνθετική εικόνα όπου φαίνεται η τομή στην οποία έγινε η δειγματοληψία. Με κόκκινο πλαίσιο σημειώνεται αμμούχο στρώμα με ισχυρή διαγένεση (εικόνα 4). Μέσα στην ιζηματογενή ακολουθία παρατηρήθηκε η ύπαρξη ισχυρού διαγενημένου ψαμμίτη ο οποίος κατέστρεφε τον καδοτροχό του εκσκαφέα κατά τη διάρκεια της εκσκαφής (εικόνα 4). Εικόνα 4. Ισχυρά διαγενημένος ψαμμίτης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 18

19 Επίσης, μέσα στα ιζήματα βρέθηκαν «σφαίρες» κίτρινου χρώματος (εικόνα 5). Οι «σφαίρες» αυτές αναλύθηκαν από τον κ. Σταύρο.Καλαιτζίδη και οι διαπιστώσεις που μας έδωσαν ήταν πως επικρατούν τα ανόργανα (ανθρακικά), ενώ έχουμε περιορισμένη συμμετοχή οργανικών. Από τα οργανικά κυριαρχεί η ομάδα του χουμινίτη με κύριο συστατικό τον αττρινίτη (θραύσματα). Κατά θέσεις εμφανίζονται τεξτινίτης (κυτταρικοί ιστοί) και χουμικές γέλες (γελινίτης). Ο βαθμός ζελατινοποίησης είναι χαμηλός, όπως και η ανακλαστικότητα. Συστατικό της ομάδας του ινερτινίτη (οξειδωμένα οργανικά υλικά) δεν παρατηρήθηκαν. Η ομάδα του λειπτινίτη συμμετέχει αρκετά, κυρίως με τα συστατικά του αλγινίτη (άλγες) και λειπτοντερτινίτη (θραύσματα). Συχνή είναι επίσης και η εμφάνιση βοτρυοειδών συσσωματωμάτων και διάσπαρτων κόκκων πυρίτη. Η αρχική εκτίμηση είναι ότι πρόκειται για λιμναίας φάσης ασβεστιτική λάσπη (calcareous mud). Το οργανικό υλικό συνιστάται κυρίως από θραύσματα χερσαίων ελόβιων φυτών και κατά δεύτερο λόγω από άλγες. Εικόνα 5. Κίτρινες «σφαίρες» μέσα στα ιζήματα (σημειώνονται με κόκκινους κύκλους) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 19

20 3.2. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ Τα δείγματα αναλύθηκαν με τη χρήση τυπικών κοκκομετρικών αναλύσεων, με κόσκινα για τα αδρομερή κλάσματα και με τη μέθοδο της πιπέτας για τα λεπτόκοκκα, για τον υπολογισμό των στατιστικών παραμέτρων. Η στατιστική ανάλυση ολοκληρώθηκε με τη χρήση προτύπων, λογαριθμικών γραφικών παραστάσεων κατά Folk and Ward, (1957). Προσδιορίστηκε επίσης το περιεχόμενο CaCO 3 και TOC. Το περιεχόμενο CaCO 3 προσδιορίστηκε με τη χρήση CH 3 COOH περιγραφόμενη από το Varnava, (1979). Το περιεχόμενο ΤOC προσδιορίστηκε με τη χρήση της μεθόδου της στοιχειομετρικής ανάλυσης κατά Gaudette et al, (1974) Κοκκομετρική Ανάλυση Προσδιορισμός Στατιστικών Παραμέτρων - Μεθοδολογία Η κοκκομετρική ανάλυση αποτελεί τη βάση των ιζηματολογικών αναλύσεων και προσφέρει τον υπολογισμό μιας σειράς από χαρακτηριστικές στατιστικές παραμέτρους από τους οποίους χαρακτηρίζονται: 1. Η κατανομή του κοκκομετρικού μεγέθους των κόκκων των ιζημάτων 2. Τα ποσοστά κατανομής των ομάδων μεγεθών των κόκκων του πετρώματος 3. Η ταξινόμηση του πετρώματος από το οποίο ανακτήθηκε το δείγμα 4. Το περιβάλλον απόθεσης των ιζημάτων Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε αποτελείται από τρία μέρη, την αποσυμπέτρωση του δείγματος, την κοκκομετρική ανάλυση με κόσκινα, και τέλος με πιπέττα, όπως περιγράφεται παρακάτω: Η κοκκομετρική ανάλυση, η οποία αποσκοπεί στον προσδιορισμό των κοκκομετρικών παραμέτρων για την περιγραφή της κοκκομετρικής κατανομής των ιζημάτων, πραγματοποιείται με τη μέθοδο της πιπέτας (pipette analysis) στον σύνολο των δειγμάτων (εικόνες 6, 7, 8 & 9). Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται ευρύτατα για την ανάλυση των λεπτόκοκκων ιζημάτων που απαρτίζονται κυρίως από πηλό και άργιλο, με συμμετοχή λεπτομερούς άμμου (fine sand) που ποσοστιαία σπανίως υπερβαίνουν το 10%. Από κάθε δείγμα λαμβάνεται περίπου 20gr, τα οποία τοποθετούνται σε ποτήρι ζέσεως των 600ml, προστίθενται περίπου 100ml απιονισμένου νερού και το περιεχόμενο αναδεύεται επί 5 ως 10 λεπτά κατά αραιά χρονικά διαστήματα. Μετά την πάροδο περίπου 24 ωρών προστίθενται ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 20

21 25ml H 2 O 2 (30% κατά όγκο) με ταυτόχρονη ισχυρή ανάδευση. Θα παρατηρηθεί έντονος αναβρασμός, ο οποίος σε σύντομο διάστημα καταπαύει. Εικόνα 6.Τα δείγματα αναπαύονται μετά την διαδικασία της πιπέττας. Εικόνα 7. Δείγματα μετά διάσπασή τους με Perintrol. Εικόνα 8. Ανάδευση κατά την πιπέττα. Εικόνα 9. Πρώτη μέτρηση κατά την διαδικασία. Για τη διαπίστωση του σωστού αποτελέσματος προσθέτουμε μικρές ποσότητες H 2 O 2 (περίπου 5ml). Εφόσον συνεχίζει να παρατηρείται αναβρασμός, συνεχίζουμε να προσθέτουμε μικρές ποσότητες H 2 O 2 κατά αραιά χρονικά διαστήματα μέχρι την πλήρη κατάπαυση του αναβρασμού. Η κατάπαυση του αναβρασμού σημαίνει την πλήρη οξείδωση του οργανικού υλικού (πρωτεΐνη, υδατάνθρακες), το οποίο έχει εγκλεισθεί μέσα στο υπό ανάλυση δείγμα και συγχρόνως επιτυγχάνεται η πλήρης αποσυμπέτρωση των δειγμάτων στους επιμέρους κόκκους (individual ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 21

22 particles) από τους οποίους συνίστανται. Ακολούθως, βράζεται το δείγμα ισχυρά για δέκα λεπτά πάνω σε φλόγα Bunsen για την πλήρη διάσπαση του H 2 O 2. Το περιεχόμενου του ποτηριού ζέσεως αφήνεται στη συνέχεια να ψυχθεί και κατόπιν προστίθενται μικρές ποσότητες απιονισμένου νερού εκπλένοντας συγχρόνως τα τοιχώματα του ποτηριού. Το δείγμα στη συνέχεια υφίσταται έκπλυση για την απομάκρυνση των προϊόντων οξείδωσης. Κατόπιν προστίθενται 25ml Calgon (μεταφωσφορικό νάτριο). Το Calgon χρησιμοποιείται ως μέσον διασποράς (peptizer) με αποτέλεσμα την αποφυγή συγκολλήσεως των κόκκων της αργίλου και την αποφυγή της κροκίδωσής της. Η δράση του Calgon υποβοηθείται με την προηγηθείσα καταστροφή και απομάκρυνση του οργανικού υλικού με τη χρήση H 2 O 2 και με την έκπλυση. Το εν διασπορά ίζημα εκχύνεται εντός ενός διαβρεγμένου πλέγματος (κόσκινο) των 250 Mesh το οποίο τοποθετείται πάνω από ένα μεγάλο χωνί επίσης διαβρεγμένο με απιονισμένο νερό. Το διερχόμενο από το κόσκινο υλικό συλλέγεται μέσα σε έναν κύλινδρο των 1000ml. Το παραμένον επί του κόσκινου υλικό μεταφέρεται με τη χρήση υδροβολέα εντός μιας πορσελάνινης κάψας ή ενός ποτηριού ζέσεως και τοποθετείται μέσα σε πυραντήριο για την ξήρανσή του στους 110 ο C. Το συγκρατιθέν υλικό αποτελεί την λεπτή άμμο και την ποσότητα πηλού και αργίλου που συγκρατήθηκε από το υγρό κόσκινο. Με τη χρήση κόσκινου 250 Mesh και με ταυτόχρονη δόνηση το συγκρατιθέν ποσό πηλού και αργίλου αποχωρίζεται από το κλάσμα της άμμου και προστίθεται μέσα στον ογκομετρικό κύλινδρο των 1000ml. Κατόπιν ο ογκομετρικός κύλινδρος συμπληρώνεται μέχρι την ανώτερη χαραγή με απιονισμένο νερό και τοποθετείται εντός υδρόλουτρου σταθερής θερμοκρασίας 30οC. Ακολουθεί το στάδιο της αναρρόφησης. Το περιεχόμενο του κυλίνδρου υφίσταται ανάδευση διάρκειας 2 ως 3 λεπτών. Μετά την παύση της αναδεύσεως και μετά την παρέλευση 20 λαμβάνεται με τη βοήθεια σιφωνίου των 25ml σε βάθος 20cm από την ελεύθερη επιφάνεια του εναιωρήματος κλάσμα το οποίο μεταγγίζεται σε ένα ποτήρι ζαχάρεως που έχει προζυγισθεί. Η ενέργεια αυτή επαναλαμβάνεται στο βάθος των 10cm και σε χρόνους 1 26, 6 16, 24 22, 1 h 37 28, 6 h 30 10, μετά το πέρας της εκάστοτε απαιτούμενης αναδεύσεως. Το υλικό των ποτηριών ζαχάρεως ξηραίνεται στους 110 ο C και ακολούθως φέρεται προς ψύξη. Τα ποτήρια ζυγίζονται εκ νέου και υπολογίζεται το βάρος των περιεχόμενων κλασμάτων εκ της διαφοράς των δύο ζυγίσεων. Από το ευρισκόμενο βάρος των κλασμάτων αφαιρείται το βάρος του Calgon που περιέχεται μέσα στα κλάσματα και λαμβάνεται το πραγματικό τους βάρος. Το αθροιστικό επί τοις % βάρος του κάθε κλάσματος υπολογίζεται από τον ακόλουθο τύπο: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 22

23 100 * (S+SC-P) S+SC S= το βάρος του κλάσματος της άμμου SC= το βάρος του κλάσματος του πηλού και της αργίλου P= το βάρος του κλάσματος που πήραμε από το σιφόνι πληρώσεως επί 40. Το αθροιστικό επί τοις % (CP) των επιμέρους κλασμάτων αργίλου και πηλού προβάλλονται συναρτήσει των αντίστοιχων διαμέτρων (d) των κόκκων επί χάρτη συχνότητας (probability percentage paper) και λαμβάνεται η αθροιστική καμπύλη συχνότητας (Cumulative frequency curve) των κοκκομετρηθέντων δειγμάτων. Στην συγκεκριμένη μελέτη ακολουθήθηκαν τα παρακάτω βήματα. Στο πρώτο μέρος της ανάλυσης, πάρθηκαν περίπου 25g από κάθε δείγμα και προστέθηκαν σε 100ml απεσταγμένου νερού, το μίγμα αναδεύφθηκε κατά αραιά χρονικά διαστήματα. Στη συνέχεια προστέθηκαν 25ml Η 2 Ο 2 και παρατηρήθηκε έντονος αναβρασμός λόγω της οξείδωσης του οργανικού υλικού. Τα δείγματα αναδεύφθηκαν επανειλημμένα. Προστέθηκαν μικρές ποσότητες Η 2 Ο 2 μέχρι να σταματήσει ο βρασμός, γεγονός που σημαίνει πλήρη οξείδωση του οργανικού υλικού και αποσυμπέτρωση του δείγματος. Το μίγμα έβρασε για 10 λεπτά για την πλήρη διάσπαση του Η 2 Ο 2, αφέθηκε να κρυώσει και προστέθηκαν 25ml μεταφοσφορικού νατρίου (Calgon) ως μέσο διασποράς για την αποφυγή συγκόλλησης και κροκίδωσης των κόκκων της αργίλου. Τα δείγματα πέρασαν από υγρό κόσκινο 250 Mesh και το μεν λεπτόκοκκο μέρος οδηγήθηκε σε κυλινδρικό σωλήνα 1000 ml, ενώ το αδρόκοκκο που παρέμεινε στο κόσκινο τοποθετήθηκε για ξήρανση σε πυραντήρα στους 100 ο C. Στο δεύτερο μέρος της ανάλυσης, το αδρόκοκκο μέρος του δείγματος μετά την ξήρανσή του τοποθετήθηκε στο πάνω μέρος σειράς κόσκινων ταξινομημένων με το μέγεθος του ανοίγματός τους από -5,5 phi έως 4 phi, ώστε να διαχωριστούν οι κόκκοι από το κλάσμα των χαλικιών έως της πολύ λεπτής άμμου (εικόνα 10). Ο διαχωρισμός επιτεύχθηκε με δόνηση της σειράς των κόσκινων για 15 λεπτά. Στη συνέχεια, το συγκρατιθέν μέρος του δείγματος σε κάθε κόσκινο ζυγίστηκε και αυτό που πέρασε το τελευταίο κόσκινο των 250 Mesh (4 phi) προστέθηκε στον κυλινδρικό σωλήνα των 1000ml, όπου νωρίτερα διαχωρίστηκε το μεγαλύτερο μέρος του λεπτόκοκκου υλικού. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 23

24 Εικόνα 10. Κοκκομετρική ανάλυση με κόσκινα (Εργαστήριο Ιζηματολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών). Στο τρίτο μέρος της ανάλυσης, και εφόσον το λεπτόκοκκο υλικό αποτέλεσε τουλάχιστον το 10% του συνόλου του δείγματος, πραγματοποιήθηκε περαιτέρω διαχωρισμός του δείγματος με τη μέθοδο της πιπέττας. Ο κυλινδρικός σωλήνας των 1000 ml που περιείχε το σύνολο του δείγματος που πέρασε το κόσκινο των 250 Mesh συμπληρώθηκε έως τα 1000 ml και τοποθετήθηκε σε υδρόλουτρο σε σταθερή θερμοκρασία 30 ο C. Το περιεχόμενο του κυλίνδρου υπέστη ανάδευση για 2-3 λεπτά για να ξεκινήσουν οι δειγματοληψίες με βαθμονομημένη πιπέττα των 25 ml, σε ακριβή χρονικά διαστήματα και βάθη από την ελεύθερη στάθμη του μίγματος, σύμφωνα με τον πίνακα 2. ΑΝΑΔΕΥΣΗ ΑΝΑ ΔΕΙΓΜΑ ΓΙΑ 2-3 Βάθος δειγματοληψίας Χρόνος από την ανάδευση: 20cm cm 1,26 1,26 1,26 1,26 1,26 1,26 1,26 1,26 Ανάδευση για: Βάθος δειγματοληψίας Χρόνος από την ανάδευση: 10cm 6:16 8:16 10:16 12:16 14:16 16:16 18:16 20:16 10cm 24:22 26:22 28:22 30:22 32:22 34:22 36:22 38:22 10cm 1:37:28 1:39:28 1:41:28 1:43:28 1:45:28 1:47:28 1:49:28 1:51:28 10cm 6:30:10 6:32:10 6:34:10 6:36:10 6:38:10 6:40:10 6:42:10 6:44:10 Πίνακας 2: Τρόπος δειγματοληψίας με τη μέθοδο της πιπέττας σε υδρόλουτρο 8 κυλίνδρων Μετά το πέρας της δειγματοληψίας, τα κλάσματα των δειγμάτων τοποθετήθηκαν σε πυραντήρα στους 100 ο C. Τέλος, τα δείγματα αφέθηκαν να κρυώσουν, ζυγίστηκαν και υπολογίστηκε το διορθωμένο βάρος του κάθε κλάσματος μετά την αφαίρεση του βάρους του Calgon σε ποσοστό ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 24

25 επί τοις %. Τα βάρη συμπληρώθηκαν σε φόρμες υπολογισμού και διαμορφώθηκαν οι κοκκομετρικές καμπύλες των δειγμάτων. Επιπλέον, υπολογίστηκαν οι στατιστικές παράμετροι των δειγμάτων, με βάση των οποίων ερμηνεύθηκαν τα περιβάλλοντα απόθεσης των ιζημάτων καθώς και οι μηχανισμοί μεταφοράς και απόθεσής τους. Οι στατιστικοί δείκτες που χρησιμοποιήθηκαν υπολογίσθηκαν με τους τύπους του πίνακα 3: ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ Διάμεσος Md Αριθμητικός Μέσος Μz Τυπική Απόκλιση σg Τυπική Απόκλιση σi Ασυμμετρία SK1 Κύρτωση KG ΤΥΠΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ Φ50 (Φ16+Φ50+Φ84)/3 (Φ84-Φ16)/2 ((Φ84-Φ16)/4)+((Φ95-Φ5)/6,6) ((Φ16+Φ84-2*Φ50)/(2*(Φ84-Φ16)))+((Φ5+Φ95-2*Φ50)/(2*(Φ95-Φ5))) ((Φ95-Φ5)/(2,44*(Φ75-Φ25))) Πίνακας 3. Στατιστικοί παράμετροι Κοκκομετρική Ανάλυση Προσδιορισμός Στατιστικών Συντελεστών- Αποτελεσματα Στον Πίνακα 4 παρουσιάζονται τα αποτελέσματα των κοκκομετρικών αναλύσεων των δειγμάτων πετρωμάτων. Επιπλέον, στον Πίνακα 4 παρουσιάζονται οι αντίστοιχοι στατιστικοί δείκτες που υπολογίστηκαν στα δείγματα πετρωμάτωνκατά Folk & Ward (1957) (logarithmic original graphical measures). Από την κοκκομετρική ανάλυση των δειγμάτων πετρωμάτων προέκυψαν τα ποσοστά των δειγμάτων στα επί μέρους κλάσματα: χαλίκι, άμμος, πηλός και άργιλος, σύμφωνα με τα οποία τα δείγματα προβάλλονται σε τριγωνικά διαγράμματα (κατά Folk 1984), όπως φαίνεται στην εικόνα 11. Ενώ ακολουθούν λεπτομερώς τα αποτελέσματα των τριγωνικού διαγράμματος στον πίνακα 5. Στον πίνακα 4 και φαίνονται αναλυτικά οι στατιστικοί συντελεστές για τα δείγματα κάθε γεώτρησης. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 25

26 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΤΩΝ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΠΕΤΡΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ Ε1 Mz Md σg ΤΥΠΙΚΗ σi ΤΥΠΙΚΗ Sk1 KG ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΜΕΣΟΣ ΑΠΟΚΛΙΣΗ ΑΠΟΚΛΙΣΗ ΑΣΥΜΜΕΤΡΙΑ ΚΥΡΤΩΣΗ ΜΕΣΟΣ 1 6,11 5,96 1,93 1,89-0,14 0,84 2 7,67 7,03 2,87 2,56-0,37 0,71 4 5,97 6,31 2,90 2,53 0,13 0,58 5 7,60 6,84 3,11 2,83-0,42 0,64 6 5,93 6,21 2,74 2,38 0,14 0,68 7 5,08 5,76 3,36 2,87 0,28 0, ,11 5,96 1,93 1,89-0,14 0, ,26 3,66 2,21 2,12 0,27 0, ,60 5,08 2,51 2,35 0,32 0, ,12 5,96 1,93 1,90-0,15 0, ,70 7,04 2,87 2,56-0,38 0, ,97 6,33 2,87 2,50 0,14 0, ,56 6,82 3,10 2,80-0,40 0, ,94 6,20 2,72 2,40 0,12 0, ,08 5,77 3,37 2,84 0,27 0, ,70 7,04 2,87 2,56-0,38 0, ,26 3,67 0,55 2,14 0,27 0, ,61 5,08 2,51 2,36 0,32 0, ,97 6,33 2,87 2,51 0,14 0,58 Πίνακας 4. Προσδιορισμός στατιστικών συντελεστών των δειγμάτων της κατά Folk & Ward (1957) (logarithmic original graphical measures). ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 26

27 Εικόνα 11. Τριγωνικό Διάγραμμα Αποτελέσματα των κοκκομετρικών αναλύσεων των δειγμάτων πετρωμάτων ΔΕΙΓΜΑ ΧΑΛΙΚΙ ΑΜΜΟΣ ΠΗΛΟΣ ΑΡΓΙΛΟΣ ΟΝΟΜΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ 1 0,00 100,00 0,00 0,00 Άμμος 2 0,00 98,70 0,00 1,13 Άμμος 4 0,00 100,00 0,00 0,00 Άμμος 5 0,00 100,00 0,00 0,00 Άμμος 6 0,00 100,00 0,00 0,00 Άμμος 7 0,00 100,00 0,00 0,00 Άμμος 16 0,00 84,79 0,00 15,21 Αργιλούχα Άμμος 17 0,00 71,32 0,00 28,68 Αργιλούχα Άμμος 18 0,00 93,05 0,00 6,95 Άμμος 19 0,00 78,23 0,00 21,77 Αργιλούχα Άμμος 20 0,00 80,76 0,00 19,24 Αργιλούχα Άμμος 21 0,00 96,04 0,00 3,96 Άμμος 23 0,00 86,16 0,00 13,84 Αργιλούχα Άμμος 25 0,00 100,00 0,00 0,00 Άμμος 26 0,00 85,60 0,00 14,40 Αργιλούχα Άμμος Πίνακας 5. Αποτελέσματα κοκκομετρικών αναλύσεων των δειγμάτων. Από τα παραπάνω προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα: Τα δείγματα είναι αδρόκκοκα, κυρίως στο μέγεθος της άμμου, με εναλλαγές αργιλούχου άμμου. Στην εικόνα 12 φαίνονται οι συγκεντρωτικές καμπύλες συχνοτήτων κατά βάρος και στα εικόνα 13 οι αθροιστικές καμπύλες συχνοτήτων κατά βάρος για τα δείγματα. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 27

28 Βάρος 120,00% 100,00% Αθροιστικη καμπύλη συχνοτήτων κατά βάρος για τα 19 δειγματα ,00% 60,00% 40,00% 20,00% 0,00% 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3, <512 PHI Εικόνα 13. Αθροιστική καμπύλη συχνοτήτων κατά βάρος. 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% Συγκεντρωτική καμπύλη συχνότητας κατά βάρος Τιμές φ 27 Εικόνα 12. Συγκεντρωτική καμπύλη συχνότητας κατά βάρος. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 28

29 Συγκεντρωτική αθροιστική καμπύλη συχνότητας κατά βάρος 120,00% 100,00% 80,00% 60,00% 40,00% 20,00% 0,00% Τιμές phi Εικόνα 14. Αθροιστική καμπύλη συχνοτήτων κατά βάρος. Με βάση τις αθροιστικές καμπύλες υπολογίστηκαν οι στατιστικές παράμετροι των δειγμάτων (εικόνα 14). Από τον προσδιορισμό τους προέκυψαν τα εξής συμπεράσματα: Τα δείγματα εμφανίζουν γενικά κακή ταξινόμηση (με τιμές από μέτρια έως πολύ κακή), θετική λοξότητα (με τιμές από αρνητική έως πολύ θετική) και γενικά εμφανίζουν λεπτόκυρτες καμπύλες (από μεσόκυρτες έως πολύ λεπτόκυρτες). Ο βαθμός ταξινόμησης εκφράζει ετερογένεια των στοιχείων των πληθυσμών των κόκκων στα δείγματα αυτά. Η θετική κυρίως λοξότητα εκφράζει περίσσεια λεπτόκοκκων στοιχείων στους πληθυσμούς των κόκκων, ενώ η λεπτόκυρτου σχήματος καμπύλες εκφράζουν μεγάλη συγκέντρωση των κόκκων κοντά στο μέσο όρο. Από τις στατιστικές παραμέτρους, μεμονωμένες ή σε συνδυασμό μεταξύ τους, προκύπτουν συμπεράσματα για τον προσδιορισμό περιβαλλόντων απόθεσης των ιζημάτων καθώς και την ερμηνεία των μηχανισμών μεταφοράς και απόθεσής τους. Έτσι, δημιουργήθηκαν τα παρακάτω Διαγράμματα: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 29

30 Clam Διάγραμμα: από το Διάγραμμα Clam (εικόνα 15), για τα δείγματα προκύπτει ότι ο κύριος μηχανισμός μεταφοράς των κόκκων είναι η κύλιση με μικρή τοπική επίδραση από διαβαθμισμένη αιώρηση,. Ακολουθεί ένα επεξηγηματικό Clam Διάγραμμα. Εικόνα 15 Αρχικό Clam-Διάγραμμα Τα δείγματα επάνω στο διάγραμμα clam έχουν ως εξής (εικόνα 16): P Q S R P P = πελαγικό αιώρημα SR = ομογενές αιώρημα QR = διαβαθμίσμένο αιώρημα Εικόνα 16 Διάγραμμα Clam. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 30

31 Τα διαγράμματα C-M του Passega (1964) είναι μια άλλη προσέγγιση για την εύρεση του τρόπου μεταφοράς των κόκκων. Η προβολή του δείκτη C, υπολογίζει σε εκατοστιαία κλίμακα τα πιο αδρόκοκκα κλάσματα, σε αντίθεση με το δείκτη M, ο οποίος υπολογίζει τη διάμεσο, που είναι πιο διαφωτιστική. Αποκαλύπτουν διαφορετικά πεδία για τις πελαγικές αιωρήσεις, τους τουρβιδίτες, τα υποπίεση αιωρούμενα στρώματα και άλλα. Ένα επιπλέον πρόβλημα για την ακριβή ταυτοποίηση των κοκκομετρικών χαρακτηριστικών των μοντέρνων περιβαλλόντων είναι αυτό της κληρονομικότητας. Συχνά έχει επισημανθεί ότι εάν ένας μοναδικός ομοιόμορφα λεπτόκοκκος κόκκος άμμου μεταφερθεί σε μια λεκάνη θα είναι ο μοναδικός κοκκομετρικός τύπος που αποτέθηκε ανεξάρτητα από το περιβάλλον ή τη διαδικασία (Passega, 1964). Έτσι από την εικόνα 16 της προβολής C-M φαίνεται ότι η κύρια διαδικασία μεταφοράς των ιζημάτων ήταν ως ομογενές αιώρημα 3.3. ΑΝΑΛΥΣΗ ΟΡΓΑΝΙΚΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ Corg- ΠΟΣΟΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ. Το οργανικό υλικό μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι ένα σημαντικό μέσον για την αναγνώριση των περιβαλλόντων απόθεσης ιζημάτων. Η παρουσία του υποδηλώνει σύμφωνα µε τον Folk (1968), περιβάλλον ιζηματογένεσης. Το οργανικό υλικό αφθονεί περισσότερο σε περιοχές όπου υπάρχει έντονη εκδήλωση ζωής, όπως στο θαλάσσιο και λιμναίο βυθό, σε περιοχές όπου το μορφολογικό ανάγλυφο βυθίζεται γρήγορα και όπου υπάρχει έλλειψη βακτηριακής δράσης. Ευνοϊκές συνθήκες δημιουργίας οργανικού υλικού παρέχουν τα στάσιμα, αναγωγικού χαρακτήρα νερά. Ποιοτικά, το οργανικό υλικό, αναγνωρίζεται από τα χουμικά και τα βιτουμενιούχα συστατικά. Ποσοτικά προσδιορίζεται µε τον υπολογισμό του εκατοστιαίου ποσοστού του οργανικού άνθρακα που περιέχεται σε ένα δείγμα. Ο ποσοτικός προσδιορισµός του οργανικού άνθρακα των δειγμάτων των γεωτρήσεων στηρίχτηκε στην οξείδωση του περιεχομένου στα δείγματα οργανικού άνθρακα και την εν συνεχεία εξουδετέρωση ενός δημιουργούμενου όξινου περιβάλλοντος, πραγματοποιήθηκε δε µε τιτλοδότηση όπως αυτή προτάθηκε από τον Gaudette et al (1974). Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε για τον προσδιορισμό του συνολικού οργανικού άνθρακα C org στα δείγματα βασίζεται στην τιτλοδότηση του δείγματος και περιγράφεται παρακάτω (Gaudette et al, 1974): ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 31

32 1. Τα δείγματα των πετρωμάτων κονιοποιήθηκαν έως το κλάσμα των 250μm. 2. Ακολούθησε ξήρανση στους 50 C για 24 ώρες για απομάκρυνση της υγρασίας. 3. Ζυγίστηκε δείγμα βάρους 0,2-0,5g από κάθε δοκίμιο σε ζυγό ακριβείας δυο δεκαδικών του γραμμαρίου και μεταφέρθηκε σε σφαιρικού σχήματος φιάλη των 500ml. 4. Προστέθηκαν 10ml διαλύματος διχρωμικού καλίου Κ 2 Cr 2 O 7 1Ν και το διάλυμα αναδεύτηκε. 5. Προστέθηκαν 20ml πυκνού θειικού οξέος Η 2 SO 4 96% και το διάλυμα αναδεύτηκε. Η ανάδευση έχει ως στόχο την αποφυγή επικόλλησης του δείγματος στα τοιχώματα του δοχείου, αλλά και την πλήρη επαφή του με τα αντιδραστήρια, και άρα την βέλτιστη αντίδρασή του με αυτά. 6. Το διάλυμα αφέθηκε σε ηρεμία για 30 λεπτά και ακολούθησε αραίωσή του με 200ml απεσταγμένο νερό. 7. Προστέθηκαν 10ml φωσφορικού οξέος Η 3 ΡO 4 85%, 0,2gr φθοριούχου νατρίου NaF και 15 σταγόνες δείκτη διφενυλαμίνης. 8. Το διάλυμα επανατιτλοδοτήθηκε με διάλυμα σιδηρούχου θειικού αμμωνίου FeSO 4 (NH 4 ) 2 SO 4 (6H 2 O) 0,5N. Η τιτλοδότηση μεταβάλλει C org σε αυτά. Το ποσοστό υπολογίστηκε από τον παρακάτω τύπο, αναγόμενο σε ποσοστό %, το χρώμα του διαλύματος διαδοχικά από καφέ πράσινο σε μαύρο, μπλε, μοβ λιλά και τέλος χαρακτηριστικό φωτεινό πράσινο που σηματοδοτεί την ολοκλήρωση της διαδικασίας. Η παραπάνω διαδικασία πραγματοποιήθηκε αρχικά σε τυφλό δείγμα (διάλυμα χωρίς ίζημα) και στη συνέχεια στα δοκίμια, ώστε να υπολογιστεί το ποσοστό του οργανικού άνθρακα % οργανικού άνθρακα C org = 10(1-Τ/S)*(1,0N*0,003*100/W), όπου: Τ = διάλυμα σιδηρούχου θειικού αμμωνίου FeSO 4 (NH 4 ) 2 SO 4 (6H 2 O) στο δείγμα σε ml. σε ml. S = διάλυμα σιδηρούχου θειικού αμμωνίου FeSO 4 (NH 4 ) 2 SO 4 (6H 2 O) στο τυφλό δείγμα 0,003 = 12/4000 το μέγιστο βάρος του C. 1,0Ν = κανονικότητα του διχρωμικού καλίου Κ 2 Cr 2 O = ποσότητα του διχρωμικού καλίου Κ 2 Cr 2 O 7 σε gr. W = το βάρος του δείγματος σε gr. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 32

33 Η προετοιμασία των αντιδραστηρίων που χρησιμοποιούνται στην τιτλοδότηση πραγματοποιείται ως εξής: Το κανονικό διάλυμα (1Ν) του διχρωμικού καλίου K 2 Cr 2 O 7 παρασκευάζεται µε τη διάλυση 49,04g σκόνης καθαρού διχρωμικού καλίου, σε 1000 ml διαλύματος. Το διάλυμα ένυδρου σιδηρούχου θειικού αμμωνίου [(NH 4 ) 2 Fe(SO 4 ) 2 x 6H 2 0] κανονικότητας 0,5Ν παρασκευάζεται µε τη διάλυση 196,1 g ουσίας, σε περίπου 800ml αποσταγμένου νερού, στο οποίο έχουν προστεθεί 20ml H 2 SO 4. Ακολουθεί συμπλήρωση µε νερό μέχρι όγκου 1000ml. Ο δείκτης διφαινυλαµίνης ((C 6 H 5 ) 2 NH) παρασκευάζεται µε τη διάλυση 0,5g ουσίας (δείκτη) σε 20 ml αποσταγμένου νερού και την προσθήκη 100ml H 2 SO 4 στο προκύπτον διάλυμα. Εικόνες Ανάλυση οργανικού άνθρακα με τιτλοδότηση. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ 33

ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑ. Πρακτική Άσκηση 4- Θεωρητικό Υπόβαθρο ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ & ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ & ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑ. Πρακτική Άσκηση 4- Θεωρητικό Υπόβαθρο ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ & ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ & ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ & ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ & ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑ Πρακτική Άσκηση 4- Θεωρητικό Υπόβαθρο Κοκκομετρική ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ. ΤΟΜΕΑΣ ΟΡΥΚΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ Π.Μ.Σ. «Γεωεπιστήµες και Περιβάλλον» Μεταπτυχιακή Εργασία Ειδίκευσης

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ. ΤΟΜΕΑΣ ΟΡΥΚΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ Π.Μ.Σ. «Γεωεπιστήµες και Περιβάλλον» Μεταπτυχιακή Εργασία Ειδίκευσης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΟΡΥΚΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ Π.Μ.Σ. «Γεωεπιστήµες και Περιβάλλον» Μεταπτυχιακή Εργασία Ειδίκευσης ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟ ΩΝ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΠΕΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΓΕΩΧΗΜΕΙΑΣ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ

Διαβάστε περισσότερα

2. ΓΕΩΛΟΓΙΑ - ΝΕΟΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

2. ΓΕΩΛΟΓΙΑ - ΝΕΟΤΕΚΤΟΝΙΚΗ 2. 2.1 ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζεται συνοπτικά το Γεωλογικό-Σεισμοτεκτονικό περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής του Π.Σ. Βόλου - Ν.Ιωνίας. Η ευρύτερη περιοχή της πόλης του

Διαβάστε περισσότερα

Ιζήματα. Οι κόκκοι των ιζημάτων προέρχονται από

Ιζήματα. Οι κόκκοι των ιζημάτων προέρχονται από Ιζήματα Ιζήματα Τα ιζήματα είναι ανόργανοι και οργανικοί κόκκοι διαφόρων μεγεθών, οι οποίοι καθιζάνουν διαμέσου της υδάτινης στήλης και αποτίθονται στον ωκεάνιο πυθμένα σχηματίζοντας ένα κάλυμμα, στο πέρασμα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΟΡΥΚΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ Η ΜΕΣΑΙΑ ΛΙΓΝΙΤΟΦΟΡΑ ΣΤΟΙΒΑΔΑ ΣΤΟ ΟΡΥΧΕΙΟ ΜΑΡΑΘΟΥΣΑΣ ΤΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗΣ: ΠΑΛΑΙΟΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΠΟΘΕΣΗΣ ΚΩΣΤΑΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΩΚΕΑΝΩΝ. Άσκηση 6: Θαλάσσια Ιζήματα Στατιστικές παράμετροι Τριγωνικά διαγράμματα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΩΚΕΑΝΩΝ. Άσκηση 6: Θαλάσσια Ιζήματα Στατιστικές παράμετροι Τριγωνικά διαγράμματα ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΩΚΕΑΝΩΝ Άσκηση 6: Θαλάσσια Ιζήματα Στατιστικές παράμετροι Τριγωνικά διαγράμματα Στατιστικές παράμετροι Είναι χαρακτηριστικές τιμές που περιγράφουν τις κοκκομετρικές καμπύλες Αντιπροσωπευτικές

Διαβάστε περισσότερα

6ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΩΚΕΑΝΩΝ» «Θαλάσσια Ιζήματα»

6ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΩΚΕΑΝΩΝ» «Θαλάσσια Ιζήματα» 6ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΩΚΕΑΝΩΝ» «Θαλάσσια Ιζήματα» Με τι θα ασχοληθούμε Ταξινόμηση των ιζημάτων Ονοματολογία ιζημάτων Στατιστικές παράμετροι Χρήση τριγωνικών διαγραμμάτων Στατιστικές παράμετροι

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΚΚΟΜΕΤΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΔΑΦΩΝ

ΚΟΚΚΟΜΕΤΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΔΑΦΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ : 2017-2018 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΔΟΚΙΜΗΣ: ΚΟΚΚΟΜΕΤΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΔΑΦΩΝ Επιστημονικός Συνεργάτης: Δρ. Αλέξανδρος Βαλσαμής, Πολιτικός Μηχανικός Εργαστηριακός Υπεύθυνος: Παναγιώτης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΩΚΕΑΝΩΝ» «Θαλάσσια Ιζήματα» Άσκηση 5

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΩΚΕΑΝΩΝ» «Θαλάσσια Ιζήματα» Άσκηση 5 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΩΝ ΩΚΕΑΝΩΝ» «Θαλάσσια Ιζήματα» Άσκηση 5 Ιζήματα Τα ιζήματα είναι ανόργανοι και οργανικοί κόκκοι διαφόρων μεγεθών, οι οποίοι καθιζάνουν διαμέσου της υδάτινης στήλης και αποτίθονται

Διαβάστε περισσότερα

Λιθοστρωματογραφία. Αποτελεί μέθοδο έρευνας της Στρωματογραφίας που έχει σκοπό την ταξινόμηση των ΣΤΡΩΜΕΝΩΝ πετρωμάτων

Λιθοστρωματογραφία. Αποτελεί μέθοδο έρευνας της Στρωματογραφίας που έχει σκοπό την ταξινόμηση των ΣΤΡΩΜΕΝΩΝ πετρωμάτων Λιθοστρωματογραφία Αποτελεί μέθοδο έρευνας της Στρωματογραφίας που έχει σκοπό την ταξινόμηση των ΣΤΡΩΜΕΝΩΝ πετρωμάτων σε ΕΝΟΤΗΤΕΣ με βάση τα λιθολογικά τους χαρακτηριστικά (σύσταση, χρώμα, στρώσεις, υφή,

Διαβάστε περισσότερα

Energy resources: Technologies & Management

Energy resources: Technologies & Management Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Energy resources: Technologies & Management Ελληνικοί Ορυκτοί Άνθρακες Δρ. Γεώργιος Σκόδρας Αν. Καθηγητής Κοιτασματολογία του λιγνίτη Η έρευνα των λιγνιτών στην Ελλάδα Αποθέματα

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές μέθοδοι στρωματογραφίας

Βασικές μέθοδοι στρωματογραφίας Βασικές μέθοδοι στρωματογραφίας ΛΙΘΟΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ ΒΙΟΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ ΧΡΟΝΟΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ Μαγνητοστρωματογραφία Σεισμική στρωματογραφία ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ Παραλληλισμός στρωμάτων από περιοχή σε περιοχή με στόχο

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2: Γαιάνθρακες (Ορυκτοί Άνθρακες)

Κεφάλαιο 2: Γαιάνθρακες (Ορυκτοί Άνθρακες) Ενεργειακές Πηγές & Ενεργειακές Πρώτες Ύλες Κεφάλαιο 2: Γαιάνθρακες (Ορυκτοί Άνθρακες) Κίμων Χρηστάνης Τομέας Ορυκτών Πρώτων Υλών Τμήμα Γεωλογίας Πανεπιστήμιο Πατρών christan@upatras.gr Τι είναι τύρφη

Διαβάστε περισσότερα

ΙΖΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΟΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΛΕΚΑΝΗΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΑΝΟΥ ΣΤΗΝ ΔΥΤΙΚΗ ΚΡΗΤΗ

ΙΖΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΟΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΛΕΚΑΝΗΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΑΝΟΥ ΣΤΗΝ ΔΥΤΙΚΗ ΚΡΗΤΗ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΖΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΙΖΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΟΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΛΕΚΑΝΗΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΑΝΟΥ ΣΤΗΝ ΔΥΤΙΚΗ ΚΡΗΤΗ ΑΒΡΑΑΜ ΖΕΛΗΛΙΔΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑΧΑΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακή Άσκηση Φωτογεωλογίας (Ouarkziz)

Εργαστηριακή Άσκηση Φωτογεωλογίας (Ouarkziz) Εργαστηριακή Άσκηση Φωτογεωλογίας (Ouarkziz) Δίνονται αεροφωτογραφίες για στερεοσκοπική παρατήρηση. Θεωρούμε ότι ο βορράς βρίσκεται προς τα πάνω κατά την ανάγνωση των γραμμάτων και των αριθμών. Ερωτήσεις:

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΥ ΤΕΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΧΕΙΜΑΡΟΥ ΙΑΚΟΝΙΑΡΗ

ΜΕΛΕΤΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΥ ΤΕΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΧΕΙΜΑΡΟΥ ΙΑΚΟΝΙΑΡΗ Ο.ΑΝ.Α.Κ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΥ ΤΕΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΧΕΙΜΑΡΟΥ ΙΑΚΟΝΙΑΡΗ Σ.Ν. ΠΑΡΙΤΣΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΙΟΥΝΙΟΣ 2001

Διαβάστε περισσότερα

Υλικά και τρόπος κατασκευής χωμάτινων φραγμάτων

Υλικά και τρόπος κατασκευής χωμάτινων φραγμάτων Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων Εργαστήριο Διευθέτησης Ορεινών Υδάτων και Διαχείρισης Κινδύνου Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Υλικά και τρόπος κατασκευής χωμάτινων φραγμάτων

Διαβάστε περισσότερα

Η δομή των πετρωμάτων ως παράγοντας ελέγχου του αναγλύφου

Η δομή των πετρωμάτων ως παράγοντας ελέγχου του αναγλύφου Κεφάλαιο 11 ο : Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΠΕΤΡΩΜΑΤΩΝ Η δομή των πετρωμάτων ως παράγοντας ελέγχου του αναγλύφου Στο κεφάλαιο αυτό θα ασχοληθούμε με τις δευτερογενείς μορφές του αναγλύφου που προκύπτουν από τη δράση της

Διαβάστε περισσότερα

ΙΖΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ. Ενότητα 3: Κοκκομετρική ανάλυση. Δρ. Αβραμίδης Παύλος Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας

ΙΖΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ. Ενότητα 3: Κοκκομετρική ανάλυση. Δρ. Αβραμίδης Παύλος Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας ΙΖΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ Ενότητα 3: Κοκκομετρική ανάλυση Δρ. Αβραμίδης Παύλος Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας Σκοποί ενότητας Στην παρούσα ενότητα παρουσιάζονται οι μέθοδοι κατασκευής κοκκομετρικών κατανομών,

Διαβάστε περισσότερα

Στρωματογραφία-Ιστορική γεωλογία. Ιστορική γεωλογία Δρ. Ηλιόπουλος Γεώργιος Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας

Στρωματογραφία-Ιστορική γεωλογία. Ιστορική γεωλογία Δρ. Ηλιόπουλος Γεώργιος Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας Στρωματογραφία-Ιστορική γεωλογία Ιστορική γεωλογία Δρ. Ηλιόπουλος Γεώργιος Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας Σκοποί ενότητας Σκοπός της ενότητας είναι η εξοικείωση με τους κλάδους της ιστορικής γεωλογίας.

Διαβάστε περισσότερα

ΙΖΗΜΑΤΟΓΕΝΕΣΗ ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005

ΙΖΗΜΑΤΟΓΕΝΕΣΗ ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 ΙΖΗΜΑΤΟΓΕΝΕΣΗ ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Κύρια είδη ιζηµατογενών πετρωµάτων Tα ιζηµατογενή πετρώµατα σχηµατίζονται από τα υλικά αποσάθρωσης όλων των πετρωµάτων, που βρίσκονται στην επιφάνεια της γης κάτω

Διαβάστε περισσότερα

Δασική Εδαφολογία. Εδαφογένεση

Δασική Εδαφολογία. Εδαφογένεση Δασική Εδαφολογία Εδαφογένεση Σχηματισμός της στερεάς φάσης του εδάφους Η στερεά φάση του εδάφους σχηματίζεται από τα προϊόντα της αποσύνθεσης των φυτικών και ζωικών υπολειμμάτων μαζί με τα προϊόντα της

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Κ.Φ.Ε. ΔΙ.Δ.Ε Α ΑΘΗΝΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 2016 ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΧΗΜΕΙΑ

Ε.Κ.Φ.Ε. ΔΙ.Δ.Ε Α ΑΘΗΝΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 2016 ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΧΗΜΕΙΑ Ε.Κ.Φ.Ε. ΔΙ.Δ.Ε Α ΑΘΗΝΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 2016 ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΧΗΜΕΙΑ Ονόματα διαγωνιζομένων: 1) 2) 3) Σχολείο: Όνομα Υπεύθυνου Καθηγητή: 1 η ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακή Άσκηση Φωτογεωλογίας (Dra)

Εργαστηριακή Άσκηση Φωτογεωλογίας (Dra) Εργαστηριακή Άσκηση Φωτογεωλογίας (Dra) Δίνονται αεροφωτογραφίες για στερεοσκοπική παρατήρηση. Ο βορράς είναι προσανατολισμένος προς τα πάνω κατά την ανάγνωση των γραμμάτων και των αριθμών. Ερωτήσεις:

Διαβάστε περισσότερα

Για να σχηματιστεί το έδαφος Επιδρούν μακροχρόνιες διεργασίες εδαφογένεσης Διαδικασία μετατροπής μητρικού πετρώματος σε έδαφος

Για να σχηματιστεί το έδαφος Επιδρούν μακροχρόνιες διεργασίες εδαφογένεσης Διαδικασία μετατροπής μητρικού πετρώματος σε έδαφος Δρ. Γεώργιος Ζαΐμης Για να σχηματιστεί το έδαφος Επιδρούν μακροχρόνιες διεργασίες εδαφογένεσης Διαδικασία μετατροπής μητρικού πετρώματος σε έδαφος Κύριες διαδικασίες: 1) Αποσάθρωση 1) Μετακίνηση Έκπλυση

Διαβάστε περισσότερα

4. γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο

4. γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο /Ελληνικός χώρος Τα ελληνικά βουνά (και γενικότερα οι ορεινοί όγκοι της

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ ΜΕ ΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ΙΟΝΤΑ

ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ ΜΕ ΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ΙΟΝΤΑ ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ ΜΕ ΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ΙΟΝΤΑ Α. ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΔΙΟΞΕΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ ΣΕ ΥΔΑΤΙΚO ΔΙΑΛΥΜΑ Λίγα λόγια πριν από το πείραμα. Η σόδα περιέχει διαλυμένο αέριο διοξείδιο του άνθρακα το οποίο προστίθεται κατά την

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Χημική Τεχνολογία. Εργαστηριακό Μέρος

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Χημική Τεχνολογία. Εργαστηριακό Μέρος ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Χημική Τεχνολογία Εργαστηριακό Μέρος Ενότητα 8.2: Χημικώς Απαιτούμενο Οξυγόνο (Chemical Oxygen Demand, COD) Ευάγγελος Φουντουκίδης

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΤΑΘΜΗ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΧΘΕΣ, ΣΗΜΕΡΑ, ΑΥΡΙΟ

Η ΣΤΑΘΜΗ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΧΘΕΣ, ΣΗΜΕΡΑ, ΑΥΡΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΠΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Σίνα 32, Αθήνα 106 72, τηλ.210-3617824, φαξ 210-3643476, e- mails: ellspe@otenet.gr & info@speleologicalsociety.gr website: www.speleologicalsociety.gr ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Εικ.IV.7: Μορφές Κυψελοειδούς αποσάθρωσης στη Νάξο, στην περιοχή της Στελίδας.

Εικ.IV.7: Μορφές Κυψελοειδούς αποσάθρωσης στη Νάξο, στην περιοχή της Στελίδας. ii. Μορφές Διάβρωσης 1. Μορφές Κυψελοειδούς Αποσάθρωσης-Tafoni Ο όρος Tafoni θεσπίστηκε ως γεωμορφολογικός από τον A. Penck (1894), εξαιτίας των γεωμορφών σε περιοχή της Κορσικής, που φέρει το όνομα αυτό.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΚΔΡΟΜΗ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΚΔΡΟΜΗ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 1-4 Ιουνίου 2010 Πρόγραμμα - Δρομολόγιο Σύνταξη Επιμέλεια: Καθηγητής Μιχ. Σταματάκης

Διαβάστε περισσότερα

Δοκιμή Αντίστασης σε Θρυμματισμό (Los Angeles)

Δοκιμή Αντίστασης σε Θρυμματισμό (Los Angeles) Δοκιμή Αντίστασης σε Θρυμματισμό (Los Angeles) 1. Εισαγωγή Γενική Περιγραφή Δοκιμής Η δοκιμή της αντοχής των αδρανών σε τριβή και κρούση ή αλλιώς «δοκιμή Los Angeles (LA)» υπάγεται στους ελέγχους σκληρότητας

Διαβάστε περισσότερα

Αποσάθρωση. Κεφάλαιο 2 ο. ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΔΑΦΩΝ

Αποσάθρωση. Κεφάλαιο 2 ο. ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΔΑΦΩΝ Κεφάλαιο 2 ο. ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΔΑΦΩΝ Αποσάθρωση Ονομάζουμε τις μεταβολές στο μέγεθος, σχήμα και την εσωτερική δομή και χημική σύσταση τις οποίες δέχεται η στερεά φάση του εδάφους με την επίδραση των παραγόντων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ Ενότητα 5: Δευτερογενής Διασπορά, Κυριότερες γεωχημικές μεθόδοι Αναζήτησης Κοιτασμάτων, Σχεδιασμός και δειγματοληψία Χαραλαμπίδης Γεώργιος Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος και Μηχανικών

Διαβάστε περισσότερα

1ο και 2ο ΕΚΦΕ Ηρακλείου ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO Σάββατο 3 Δεκεμβρίου 2017

1ο και 2ο ΕΚΦΕ Ηρακλείου ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO Σάββατο 3 Δεκεμβρίου 2017 1ο και 2ο ΕΚΦΕ Ηρακλείου ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - EUSO 2017 Σάββατο 3 Δεκεμβρίου 2017 Διαγωνισμός στη Χημεία (Διάρκεια 1 ώρα) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΑΘΗΤΩΝ 1)... ΣΧΟΛΕΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΙΖΗΜΑΤΟΓΕΝΕΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΟΥ

ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΙΖΗΜΑΤΟΓΕΝΕΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΟΥ 333 Πανεπιστήμιο Πατρών Τομέας Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας Εργαστήριο Τεκτονικής ΔIΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΙΖΗΜΑΤΟΓΕΝΕΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΟΥ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ

ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Ογκομετρική Ανάλυση Ογκομετρική Ανάλυση Ογκομετρική ανάλυση ή ογκομέτρηση ονομάζεται η διαδικασία εύρεσης της συγκέντρωσης ενός διαλύματος υπολογίζοντας τον όγκο διαλύματος γνωστής

Διαβάστε περισσότερα

Stratigraphy Στρωματογραφία

Stratigraphy Στρωματογραφία Stratigraphy Στρωματογραφία τι είναι η στρωματογραφία? είναι ο κλάδος της γεωλογίας που ασχολείται με την μελέτη των στρωμένων πετρωμάτων στον χώρο και στο χρόνο. branch of geology dealing with stratified

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 3η. Μέθοδοι Διαχωρισμού. Τμήμα ΔΕΑΠΤ - Εργαστήριο Γενικής Χημείας

Άσκηση 3η. Μέθοδοι Διαχωρισμού. Τμήμα ΔΕΑΠΤ - Εργαστήριο Γενικής Χημείας Άσκηση 3η Μέθοδοι Διαχωρισμού 1 2 Θεωρητικό μέρος Χρήση των μεταβολών των φάσεων στην ανάλυση Οι ουσίες λειώνουν και βράζουν σε ορισμένες θερμοκρασίες, αλλάζοντας έτσι μορφή από στερεή σε υγρή ή από υγρή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΤΑΜΙΑ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ

ΠΟΤΑΜΙΑ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΠΟΤΑΜΙΑ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ 2 η ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Εκτίμηση ποτάμιας διάβρωσης Σκοπός της εργασίας: Να εκτιμηθεί ποσοτικά η ποτάμια διάβρωση κατά μήκος οκτώ χειμάρρων στη βόρεια Πελοπόννησο. Να βρεθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ, ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΙΣΤΩΝ (ΜΕΡΟΣ 2 ο ) ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΦΥΤΙΚΩΝ ΙΣΤΩΝ ΓΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗ

ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ, ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΙΣΤΩΝ (ΜΕΡΟΣ 2 ο ) ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΦΥΤΙΚΩΝ ΙΣΤΩΝ ΓΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ, ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΙΣΤΩΝ (ΜΕΡΟΣ 2 ο ) ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΦΥΤΙΚΩΝ ΙΣΤΩΝ ΓΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗ Όπως ήδη αναφέρθηκε για να αναλυθεί ένα δείγμα φυτικών ιστών ή φύλλων θα πρέπει αυτό να

Διαβάστε περισσότερα

Πίνακας 1.1. Ελάχιστη ποσότητα δείγματος αδρανών (EN 933 1)

Πίνακας 1.1. Ελάχιστη ποσότητα δείγματος αδρανών (EN 933 1) 1 ΑΔΡΑΝΗ ΣΚΟΠΟΣ Σκοπός της άσκησης είναι η εξοικείωση των σπουδαστών με τις πειραματικές διαδικασίες που αφορούν στον έλεγχο ποιότητας αδρανών υλικών, με έμφαση σε εκείνες τις ιδιότητες που σχετίζονται

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακή άσκηση 1: ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΔΙΑΛΥΣΗΣ

Εργαστηριακή άσκηση 1: ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΔΙΑΛΥΣΗΣ ΧΗΜΕΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟΧΟΙ Εργαστηριακή άσκηση 1: ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΔΙΑΛΥΣΗΣ Στο τέλος του πειράματος αυτού θα πρέπει να μπορείς : 1. Να αναγνωρίζεις ότι το φαινόμενο της διάλυσης είναι

Διαβάστε περισσότερα

Εξωγενείς. παράγοντες ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ

Εξωγενείς. παράγοντες ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ Κεφάλαιο 3 ο : Αποσάθρωση Εξωγενείς παράγοντες Ονοµάζονται εκείνοι οι παράγοντες που συντελούν στην καταστροφή του αναγλύφου Ο φυσικός τους χώρος είναι η επιφάνεια της γης. Έχουν σαν έδρα τους την ατµόσφαιρα

Διαβάστε περισσότερα

Καταστροφή προϋπαρχόντων πετρωμάτων (αποσάθρωση και διάβρωση) Πυριγενών Μεταμορφωμένων Ιζηματογενών. Μεταφορά Απόθεση Συγκόλληση, Διαγένεση

Καταστροφή προϋπαρχόντων πετρωμάτων (αποσάθρωση και διάβρωση) Πυριγενών Μεταμορφωμένων Ιζηματογενών. Μεταφορά Απόθεση Συγκόλληση, Διαγένεση Ηλίας Χατζηθεοδωρίδης, 2011 Καταστροφή προϋπαρχόντων πετρωμάτων (αποσάθρωση και διάβρωση) Πυριγενών Μεταμορφωμένων Ιζηματογενών Μεταφορά Απόθεση Συγκόλληση, Διαγένεση Αποσάθρωση (weathering) προϋπαρχόντων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ (1) ΜΕ ΤΙΤΛΟ: «Γεωμετρία της παραμόρφωσης και κινηματική ανάλυση της Μεσοελληνικής Αύλακας»

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ (1) ΜΕ ΤΙΤΛΟ: «Γεωμετρία της παραμόρφωσης και κινηματική ανάλυση της Μεσοελληνικής Αύλακας» ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ (1) ΜΕ ΤΙΤΛΟ: «Γεωμετρία της παραμόρφωσης και κινηματική ανάλυση της Μεσοελληνικής Αύλακας» Η Μεσοελληνική Αύλακα (ΜΑ) είναι μία λεκάνη που εκτείνεται στη Βόρεια Ελλάδα

Διαβάστε περισσότερα

Πείραμα 4 ο. Προσδιορισμός Οξύτητας Τροφίμων

Πείραμα 4 ο. Προσδιορισμός Οξύτητας Τροφίμων Πείραμα 4 ο Προσδιορισμός Οξύτητας Τροφίμων Εισαγωγή Τα οργανικά οξέα που υπάρχουν ως συστατικά σε διάφορα τρόφιμα επηρεάζουν το άρωμα, το χρώμα, τη μικροβιακή σταθερότητα και τη διατήρηση της ποιότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΔΟΤΗΣΗ ΔΙΑΛΥΜΑΤΟΣ FeSO 4 ΜΕ ΠΡΟΤΥΠΟ ΔΙΑΛΥΜΑ KMnO 4 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ

ΤΙΤΛΟΔΟΤΗΣΗ ΔΙΑΛΥΜΑΤΟΣ FeSO 4 ΜΕ ΠΡΟΤΥΠΟ ΔΙΑΛΥΜΑ KMnO 4 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ για το EUSO 2017 ΕΚΦΕ ΘΗΡΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ - ΧΗΜΕΙΑ Μαθητές: Σχολείο 1. 2. 3. ΤΙΤΛΟΔΟΤΗΣΗ ΔΙΑΛΥΜΑΤΟΣ FeSO 4 ΜΕ ΠΡΟΤΥΠΟ ΔΙΑΛΥΜΑ KMnO 4 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνική αναφορά για τη νήσο Κρήτη 1. Γεωλογικό Υπόβαθρο Σχήμα 1.

Τεχνική αναφορά για τη νήσο Κρήτη 1. Γεωλογικό Υπόβαθρο Σχήμα 1. Τεχνική αναφορά για τη νήσο Κρήτη 1. Γεωλογικό Υπόβαθρο Η γεωλογία της Κρήτης χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη κυρίως αλπικών και προαλπικών πετρωμάτων τα οποία συνθέτουν ένα πολύπλοκο οικοδόμημα τεκτονικών

Διαβάστε περισσότερα

Στοιχειμετρικοί υπολογισμοί σε διαλύματα

Στοιχειμετρικοί υπολογισμοί σε διαλύματα Στοιχειμετρικοί υπολογισμοί σε διαλύματα 23-1. Τι εκφράζουν οι συντελεστές μιας χημικής αντίδρασης; Οι συντελεστές σε μία χημική εξίσωση καθορίζουν την αναλογία mol των αντιδρώντων και προϊόντων στην αντίδραση.

Διαβάστε περισσότερα

Πείραμα 1 ο. Προσδιορισμός Υγρασίας Τροφίμων

Πείραμα 1 ο. Προσδιορισμός Υγρασίας Τροφίμων Πείραμα 1 ο Προσδιορισμός Υγρασίας Τροφίμων Εισαγωγή Η μέτρηση της υγρασίας των τροφίμων είναι ιδιαιτέρως σημαντική για τους παρακάτω λόγους: Απαιτήσεις νομοθεσίας: υπάρχουν θεσμοθετημένα όρια για τη μέγιστη

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΑΘΗΤΗ Παράγοντες που επηρεάζουν την θέση της χημικής ισορροπίας 4 η εργαστηριακή άσκηση

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΑΘΗΤΗ Παράγοντες που επηρεάζουν την θέση της χημικής ισορροπίας 4 η εργαστηριακή άσκηση ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΑΘΗΤΗ 4 η εργαστηριακή άσκηση Διδακτικοί στόχοι 1. Να διαπιστώσεις την επίδραση της μεταβολής της συγκέντρωσης και της θερμοκρασίας στη θέση της χημικής ισορροπίας. 2. Να εξηγείς τη μετατόπιση

Διαβάστε περισσότερα

1. Ταυτοποίηση μιας άγνωστης χημικής ένωσης

1. Ταυτοποίηση μιας άγνωστης χημικής ένωσης Σκοπός 1. Ταυτοποίηση μιας άγνωστης χημικής ένωσης Σκοπός αυτής της εργαστηριακής άσκησης είναι να μάθετε να δίνετε έμφαση στη σημασία της παρατήρησης κατά την εκτέλεση ενός πειράματος. Παρατήρηση, γενικά,

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ Ενότητα 8

ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ Ενότητα 8 ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ Ενότητα 8: Ζώνη Παρνασσού, Ζώνη Βοιωτίας, Υποπελαγονική Ζώνη Ιωάννης Κουκουβέλας, Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας Άδειες Χρήσης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΩΝ ΧΩΡΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ III. Ν. Σαμπατακάκης Καθηγητής Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας Παν/μιο Πατρών

ΠΕΡΙΒΑΛΛΩΝ ΧΩΡΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ III. Ν. Σαμπατακάκης Καθηγητής Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας Παν/μιο Πατρών ΠΕΡΙΒΑΛΛΩΝ ΧΩΡΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ III Ν. Σαμπατακάκης Καθηγητής Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας Παν/μιο Πατρών (4) Αλλαγές μεταβολές του γεωϋλικού με το χρόνο Αποσάθρωση: αλλοίωση (συνήθως χημική) ορυκτών

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ Α. Θεωρητικό μέρος 1. Χρήση των μεταβολών των φάσεων στην ανάλυση Η μελέτη της χημικής ανάλυσης αρχίζει με μια από τις

ΑΣΚΗΣΗ 2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ Α. Θεωρητικό μέρος 1. Χρήση των μεταβολών των φάσεων στην ανάλυση Η μελέτη της χημικής ανάλυσης αρχίζει με μια από τις ΑΣΚΗΣΗ 2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ Α. Θεωρητικό μέρος 1. Χρήση των μεταβολών των φάσεων στην ανάλυση Η μελέτη της χημικής ανάλυσης αρχίζει με μια από τις παλιότερες παρατηρήσεις : Οι ουσίες λειώνουν και βράζουν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Β ΤΑΞΗΣ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Β ΤΑΞΗΣ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστηµών Aγίων Αναργύρων Υπεύθυνος Εργαστηρίου : Χαρακόπουλος Καλλίνικος Επιµέλεια Παρουσίαση : Καραγιάννης Πέτρος ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Β ΤΑΞΗΣ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΩΝ ΧΩΡΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ. Ν. Σαμπατακάκης Καθηγητής Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας Παν/μιο Πατρών

ΠΕΡΙΒΑΛΛΩΝ ΧΩΡΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ. Ν. Σαμπατακάκης Καθηγητής Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας Παν/μιο Πατρών ΠΕΡΙΒΑΛΛΩΝ ΧΩΡΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ II ΠΕΡΙΒΑΛΛΩΝ ΧΩΡΟΣ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ βασική απαίτηση η επαρκής γνώση των επιμέρους στοιχείων - πληροφοριών σχετικά με: Φύση τεχνικά χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

Παλαιογεωγραφική εξέλιξη της Νισύρου.

Παλαιογεωγραφική εξέλιξη της Νισύρου. Παλαιογεωγραφική εξέλιξη της Νισύρου. Δρ. Παρασκευή Νομικού Λέκτωρ Ωκεανογραφίας Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Η ηφαιστειακή εξέλιξη της Νισύρου άρχισε

Διαβάστε περισσότερα

Η Γεωλογία της περιοχής Λέντα- δυτικών Αστερουσίων

Η Γεωλογία της περιοχής Λέντα- δυτικών Αστερουσίων Η Γεωλογία της περιοχής Λέντα- δυτικών Αστερουσίων Διασκευή και τροποποίηση στοιχείων της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης Περιοχής Αστερουσίων, του προγράμματος LIFE B4-3200/98/444,«Προστασία του Γυπαετού

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΑΔΡΑΝΗ ΥΛΙΚΑ. Ν. Σαμπατακάκης Καθηγητής Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας Παν/μιο Πατρών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΑΔΡΑΝΗ ΥΛΙΚΑ. Ν. Σαμπατακάκης Καθηγητής Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας Παν/μιο Πατρών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΑΔΡΑΝΗ ΥΛΙΚΑ Αδρανή υλικά είναι τα διαβαθμισμένα, ορυκτής ή βιομηχανικής προέλευσης υλικά, που χρησιμοποιούνται είτε με κάποιο συγκολλητικό μέσο (για παρασκευή κονιαμάτων, σκυροδεμάτων κλπ.)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΦΕ ΣΥΡΟΥ Τοπικός διαγωνισμός για Euso Κυριακή 14/12/2014

ΕΚΦΕ ΣΥΡΟΥ Τοπικός διαγωνισμός για Euso Κυριακή 14/12/2014 ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΦΕ ΣΥΡΟΥ για το EUSO 2015 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ - ΧΗΜΕΙΑ 1. 2. 3. Μαθητές: Σχολείο 1. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΥΔΑΤΙΚΟΥ ΔΙΑΛΥΜΑΤΟΣ ΑΙΘΑΝΟΛΗΣ ΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ

ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Για τη διευκόλυνση των σπουδαστών στη μελέτη τους και την καλύτερη κατανόηση των κεφαλαίων που περιλαμβάνονται στο βιβλίο ΓΕΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ Σημείωση: Το βιβλίο καλύπτει την ύλη

Διαβάστε περισσότερα

1. ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΟΚΚΩΝ ΑΝΘΡΑΚΙΚΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ 2. ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΝΕΡΟΥ 3. ΚΥΡΙΑ ΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ 4. ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΚΑΘΙΖΗΣΗ 5.

1. ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΟΚΚΩΝ ΑΝΘΡΑΚΙΚΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ 2. ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΝΕΡΟΥ 3. ΚΥΡΙΑ ΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ 4. ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΚΑΘΙΖΗΣΗ 5. 1. ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΟΚΚΩΝ ΑΝΘΡΑΚΙΚΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ 2. ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΝΕΡΟΥ 3. ΚΥΡΙΑ ΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ 4. ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΚΑΘΙΖΗΣΗ 5. ΒΙΟΓΕΝΗΣ ΚΑΘΙΖΗΣΗ 1 Σχηματισμός μέσα σε λεκάνες απόθεσης κυρίως στη θάλασσα Θαλάσσια

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΕΙΟ: ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ. ΧΡΟΝΟΣ: 2,5 ώρες ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΧΡΗΣΙΜΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

ΣΧΟΛΕΙΟ: ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ. ΧΡΟΝΟΣ: 2,5 ώρες ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΧΡΗΣΙΜΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2014 2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : ΧΡΟΝΟΣ: 2,5 ώρες ΤΑΞΗ: Β Ενιαίου Λυκείου ΩΡΑ ΕΝΑΡΞΗΣ:. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: Τμήμα: Aρ.:.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΕΙΟ: ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ. ΧΡΟΝΟΣ: 2,5 ώρες ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΧΡΗΣΙΜΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

ΣΧΟΛΕΙΟ: ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ. ΧΡΟΝΟΣ: 2,5 ώρες ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΧΡΗΣΙΜΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2014 2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : ΧΡΟΝΟΣ: 2,5 ώρες ΤΑΞΗ: Β Ενιαίου Λυκείου ΩΡΑ ΕΝΑΡΞΗΣ:. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: Τμήμα: Aρ.:.

Διαβάστε περισσότερα

23 Ιανουαρίου 2016 ΛΥΚΕΙΟ:... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: ΜΟΝΑΔΕΣ:

23 Ιανουαρίου 2016 ΛΥΚΕΙΟ:... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: ΜΟΝΑΔΕΣ: ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΧΗΜΕΙΑ 23 Ιανουαρίου 2016 ΛΥΚΕΙΟ:..... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: 1.. 2..... 3..... ΜΟΝΑΔΕΣ: Στοιχεία από τη θεωρία: Α. Τα οξέα, οι βάσεις και τα άλατα ανήκουν στην κατηγορία

Διαβάστε περισσότερα

Οξείδωση της αιθανόλης

Οξείδωση της αιθανόλης 1 Εργαστηριακή Διδασκαλία των Φυσικών εργασιών στα Γενικά Λύκεια Περίοδος 2006 2007 Χημεία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου Ενδεικτική προσέγγιση της εργαστηριακή δραστηριότητας : Οξείδωση της αιθανόλης Από

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Γεωγραφίας, Ζ Εξάμηνο σπουδών Αθήνα, 2017

Τμήμα Γεωγραφίας, Ζ Εξάμηνο σπουδών Αθήνα, 2017 Ιωάννης Μ. Τσόδουλος Δρ. Γεωλόγος Τμήμα Γεωγραφίας, Ζ Εξάμηνο σπουδών Αθήνα, 2017 Αλλουβιακά ριπίδια (alluvial fans) Είναι γεωμορφές αποθέσεις, σχήματος βεντάλιας ή κώνου που σχηματίζονται, συνήθως, όταν

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (Τ.Τ.Δ.)

ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (Τ.Τ.Δ.) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ ΝΕΑΣ ΧΑΛΚΗΔΟΝΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: «ΜΕΛΕΤΗ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ ΧΩΡΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟΥ» Α.Μ.: 124/2017 ΧΡΗΜ/ΣΗ: ΠΡΟΕΚ/ΜΕΝΗ ΑΜΟΙΒΗ: ΙΔΙΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΠΟΡΩΝ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΠΟΡΩΝ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΠΟΡΩΝ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ιερεύνηση της ακρίβειας των µετρήσεων του on line αναλυτή που χρησιµοποιείται για τον έλεγχο ποιότητας του λιγνίτη στο Λιγνιτικό Κέντρο

Διαβάστε περισσότερα

Δύο εναλλακτικές εργαστηριακές ασκήσεις Χημείας της Α Λυκείου ή πώς να κάνουμε τη ζωή μας πιο εύκολη στο εργαστήριο

Δύο εναλλακτικές εργαστηριακές ασκήσεις Χημείας της Α Λυκείου ή πώς να κάνουμε τη ζωή μας πιο εύκολη στο εργαστήριο Δύο εναλλακτικές εργαστηριακές ασκήσεις Χημείας της Α Λυκείου ή πώς να κάνουμε τη ζωή μας πιο εύκολη στο εργαστήριο Αναστασία Γκιγκούδη Η διδακτική αξία της εργαστηριακής άσκησης στα μαθήματα Φυσικών Επιστημών

Διαβάστε περισσότερα

«γεωλογικοί σχηματισμοί» - «γεωϋλικά» όρια εδάφους και βράχου

«γεωλογικοί σχηματισμοί» - «γεωϋλικά» όρια εδάφους και βράχου «γεωλογικοί σχηματισμοί» - «γεωϋλικά» έδαφος (soil) είναι ένα φυσικό σύνολο ορυκτών κόκκων που μπορούν να διαχωριστούν με απλές μηχανικές μεθόδους (π.χ. ανακίνηση μέσα στο νερό) όλα τα υπόλοιπα φυσικά

Διαβάστε περισσότερα

Έδαφος και Πετρώματα

Έδαφος και Πετρώματα Το έδαφος = ένα σύνθετο σύνολο από μεταλλεύματα, νερό και αέρα Επηρεάζει αμφίδρομα τους ζώντες οργανισμούς Τα πετρώματα αποτελούν συμπλέγματα μεταλλευμάτων τα οποία συνδέονται είτε μέσω συνδετικών κόκκων

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι της εργαστηριακής άσκησης

Στόχοι της εργαστηριακής άσκησης ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Φυσικών Επιστημών 2013-2014 Τοπικός διαγωνισμός στη Χημεία Ονόματα των μαθητών της ομάδας: 1) 2) 3) Στόχοι της εργαστηριακής

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΑΝΑΓΛΥΦΟΥ. Δρ Γεώργιος Μιγκίρος

ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΑΝΑΓΛΥΦΟΥ. Δρ Γεώργιος Μιγκίρος ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΕΞΩΜΑΛΥΝΣΗ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΑΝΑΓΛΥΦΟΥ Δρ Γεώργιος Μιγκίρος Καθηγητής Γεωλογίας ΓΠΑ Ο πλανήτης Γη έτσι όπως φωτογραφήθηκε το 1972 από τους αστροναύτες του Απόλλωνα 17 στην πορεία τους για τη σελήνη. Η

Διαβάστε περισσότερα

FeCl 3(aq) + 6NH 4 SCN (aq) (NH 4 ) 3 [Fe(SCN) 6 ] (aq) +3NH 4 Cl (aq) (1) ή FeCl 4

FeCl 3(aq) + 6NH 4 SCN (aq) (NH 4 ) 3 [Fe(SCN) 6 ] (aq) +3NH 4 Cl (aq) (1) ή FeCl 4 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΝΟΡΓΑΝΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΧΗΜΕΙΑ» για τους ΦΟΙΤΗΤΕΣ του ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΚΗΣ Οι διδάσκοντες Αικατερίνη

Διαβάστε περισσότερα

Θαλάσσια ιζήματα_2. (συνέχεια...)

Θαλάσσια ιζήματα_2. (συνέχεια...) Θαλάσσια ιζήματα_2 (συνέχεια...) Τα υδρογενή ή αυθιγενή ιζήματα σχηματίζονται από την καθίζηση χημικών στοιχείων ή ενώσεων, τα οποία εξέρχονται της διαλελυμένης φάσης τους στην υδάτινη στήλη. κόνδυλοι

Διαβάστε περισσότερα

Στρωματογραφία-Ιστορική γεωλογία Προτεροζωικός Αιώνας. Δρ. Ηλιόπουλος Γεώργιος Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας

Στρωματογραφία-Ιστορική γεωλογία Προτεροζωικός Αιώνας. Δρ. Ηλιόπουλος Γεώργιος Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας Στρωματογραφία-Ιστορική γεωλογία Προτεροζωικός Αιώνας Δρ. Ηλιόπουλος Γεώργιος Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας Σκοποί ενότητας Σκοπός της ενότητας είναι η γνωριμία με τα σημαντικότερα γεγονότα που

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 7η. Χημική Ισορροπία. Εργαστήριο Χημείας Τμήμα ΔΕΑΠΤ Πανεπιστήμιο Πατρών

Άσκηση 7η. Χημική Ισορροπία. Εργαστήριο Χημείας Τμήμα ΔΕΑΠΤ Πανεπιστήμιο Πατρών Άσκηση 7η Χημική Ισορροπία Εργαστήριο Χημείας Τμήμα ΔΕΑΠΤ Πανεπιστήμιο Πατρών Η έννοια της Χημικής Ισορροπίας Υπάρχουν χηµικές αντιδράσεις που εξελίσσονται προς µία µόνο μόνο κατεύθυνση, όπως π.χ. η σύνθεση

Διαβάστε περισσότερα

Περιγραφή Βασικού Εργαστηριακού Εξοπλισμού

Περιγραφή Βασικού Εργαστηριακού Εξοπλισμού Περιγραφή Βασικού Εργαστηριακού Εξοπλισμού Ζυγοί Αναλυτικός Ζυγός με ακρίβεια 0,0001 g δηλ. 0,1 mg. Είναι απλός και ακριβής. Η ζύγιση γίνεται αφού κλείσουμε τις συρόμενες θύρες του. Ηλεκτρονικός Ζυγός

Διαβάστε περισσότερα

Ομογενή μίγματα χημικών ουσιών τα οποία έχουν την ίδια χημική σύσταση και τις ίδιες ιδιότητες (χημικές και φυσικές) σε οποιοδήποτε σημείο τους.

Ομογενή μίγματα χημικών ουσιών τα οποία έχουν την ίδια χημική σύσταση και τις ίδιες ιδιότητες (χημικές και φυσικές) σε οποιοδήποτε σημείο τους. ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ Ομογενή μίγματα χημικών ουσιών τα οποία έχουν την ίδια χημική σύσταση και τις ίδιες ιδιότητες (χημικές και φυσικές) σε οποιοδήποτε σημείο τους. Διαλύτης: η ουσία που βρίσκεται σε μεγαλύτερη αναλογία

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΒΩΞΙΤΕΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΒΩΞΙΤΩΝ Το 1844 ο Γάλλος επιστήμονας Dufrenoy χαρακτήρισε το ορυκτό που μελετήθηκε το 1821 απο το Γάλλο χημικός Berthier στο χωριό Les Baux, της Ν. Γαλλίας ως

Διαβάστε περισσότερα

Υπολογισμός Διαπερατότητας Εδαφών

Υπολογισμός Διαπερατότητας Εδαφών ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΔΟΚΙΜΗΣ: Υπολογισμός Διαπερατότητας Εδαφών Επιστημονικός Συνεργάτης: Δρ. Αλέξανδρος Βαλσαμής, Πολιτικός Μηχανικός Εργαστηριακός Υπεύθυνος: Παναγιώτης Καλαντζάκης, Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

Συντάκτης: Τζαμτζής Αθανάσιος Σελίδα 1

Συντάκτης: Τζαμτζής Αθανάσιος Σελίδα 1 ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ ΟΜΑΔΑΣ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3 η ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΧΗΜΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Υπολογισμός της περιεκτικότητας του ξιδιού σε οξικό οξύ με την κλασική μέθοδο. ΣΧΟΛΕΙΟ 1 ο ΓΕΛ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ ΤΜΗΜΑ Γ θετ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΕΔΑΦΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΙΔΙΚΟΥ ΒΑΡΟΥΣ ΚΟΚΚΩΝ ΕΔΑΦΟΥΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΕΔΑΦΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΙΔΙΚΟΥ ΒΑΡΟΥΣ ΚΟΚΚΩΝ ΕΔΑΦΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΔΡΑ: ΑΜΑΡΟΥΣΙΟ (ΣΤΑΘΜΟΣ «ΕΙΡΗΝΗ» ΗΣΑΠ) ΤΑΧ.Δ/ΝΣΗ: ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΑΤΤΙΚΗΣ Τ.Κ. 141 21 ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΞΑΜΗΝΟ: 7 ο ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Β. ΧΡΗΣΤΑΡΑΣ, Καθηγητής Β. ΜΑΡΙΝΟΣ, Επ. Καθηγητής 6η ΑΣΚΗΣΗ: ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

Διαβάστε περισσότερα

Μεταμορφισμός στον Ελληνικό χώρο

Μεταμορφισμός στον Ελληνικό χώρο Μεταμορφισμός στον Ελληνικό χώρο Ιωάννης Ηλιόπουλος Παγκόσμια Γεωδυναμική 1 Η θέση της Ελλάδας στο Παγκόσμιο γεωτεκτονικό σύστημα 2 Γεωλογική τοποθέτηση η της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό χώρο Πανάρχαια Ευρώπη:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 3: ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 3: ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 3: ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ : Ι. ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΑΓΡΙΝΙΟ, 2016 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 3:

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΔΟΤΗΣΗ ΟΞΕΩΝ ΚΑΙ ΒΑΣΕΩΝ

ΤΙΤΛΟΔΟΤΗΣΗ ΟΞΕΩΝ ΚΑΙ ΒΑΣΕΩΝ ΤΙΤΛΟΔΟΤΗΣΗ ΟΞΕΩΝ ΚΑΙ ΒΑΣΕΩΝ Σκοπός Εργαστηριακής Άσκησης Η εξοικείωση με τις τεχνικές τιτλοδότησης και η κατανόηση των ογκομετρικών μεθόδων ανάλυσης. Θεωρητικό Μέρος Πάρα πολύ συχνά προκύπτει η ανάγκη

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2016 ΧΗΜΕΙΑ. 5 - Δεκεμβρίου Ερρίκος Γιακουμάκης

ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2016 ΧΗΜΕΙΑ. 5 - Δεκεμβρίου Ερρίκος Γιακουμάκης ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2016 ΧΗΜΕΙΑ 5 - Δεκεμβρίου - 2015 Ερρίκος Γιακουμάκης 1 ΕΚΦΕ ΑΛΙΜΟΥ ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2016 Εξεταζόμενο μάθημα: ΧΗΜΕΙΑ ΟΜΑΔΑ...... Εισαγωγικό σημείωμα Θεωρία Brőnsted- Lowry

Διαβάστε περισσότερα

Συντάκτης: Τζαμτζής Αθανάσιος Σελίδα 1

Συντάκτης: Τζαμτζής Αθανάσιος Σελίδα 1 ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ ΟΜΑΔΑΣ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3 η ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΧΗΜΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Υπολογισμός της περιεκτικότητας του ξιδιού σε οξικό οξύ με την κλασική μέθοδο. ΣΧΟΛΕΙΟ 1 ο ΓΕΛ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ ΤΜΗΜΑ Γ θετ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ε ΑΦΟΣ. Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά

Ε ΑΦΟΣ. Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά Ε ΑΦΟΣ Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Έδαφος Το έδαφος σχηµατίζεται από τα προϊόντα της αποσάθρωσης των πετρωµάτων του υποβάθρου (µητρικό πέτρωµα) ή των πετρωµάτων τω γειτονικών

Διαβάστε περισσότερα

ΙΖΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ. Ενότητα 8: Περιβάλλοντα ιζηματογένεσης-λίμνες Δρ. Αβραμίδης Παύλος Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας

ΙΖΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ. Ενότητα 8: Περιβάλλοντα ιζηματογένεσης-λίμνες Δρ. Αβραμίδης Παύλος Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας ΙΖΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ Ενότητα 8: Περιβάλλοντα ιζηματογένεσης-λίμνες Δρ. Αβραμίδης Παύλος Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας Σκοποί ενότητας Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται τα βασικά χαρακτηριστικά των λιμναίων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ

ΑΡΧΕΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΑΡΧΕΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Αναλυτική χημεία είναι ο κλάδος της χημείας που ασχολείται με τον χημικό χαρακτηρισμό της ύλης Προκειμένου να εκτελέσουμε μια χημική ανάλυση ακολουθούνται τα παρακάτω βήματα: ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ν. Σαμπατακάκης Αν. Καθηγητής Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας Παν/μιο Πατρών

Ν. Σαμπατακάκης Αν. Καθηγητής Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας Παν/μιο Πατρών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Α ΡΑΝΗ ΥΛΙΚΑ Αδρανή υλικά είναι τα διαβαθμισμένα, ορυκτής ή βιομηχανικής προέλευσης υλικά,, που χρησιμοποιούνται είτε με κάποιο συγκολλητικό μέσο (για παρασκευή κονιαμάτων, σκυροδεμάτων κλπ.)

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ. Ενότητα 2: Η Ζώνη της Τρίπολης. Ιωάννης Κουκουβέλας, Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας

ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ. Ενότητα 2: Η Ζώνη της Τρίπολης. Ιωάννης Κουκουβέλας, Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ Ενότητα 2: Η Ζώνη της Τρίπολης Ιωάννης Κουκουβέλας, Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας Άδειες Χρήσης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Διαλύματα Παρασκευή Διαλυμάτων

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Διαλύματα Παρασκευή Διαλυμάτων ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Διαλύματα Παρασκευή Διαλυμάτων Ιωάννης Πούλιος Ιωάννης Ζιώγας Αθανάσιος Κούρας Ευαγγελία Μανώλη ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Ποτάµια ράση ΠΟΤΑΜΙΑ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ. Ποτάµια ιάβρωση. Ποτάµια Μεταφορά. Ποτάµια Απόθεση. Βασικό επίπεδο

Ποτάµια ράση ΠΟΤΑΜΙΑ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ. Ποτάµια ιάβρωση. Ποτάµια Μεταφορά. Ποτάµια Απόθεση. Βασικό επίπεδο ΠΟΤΑΜΙΑ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ Η µορφολογία του επιφανειακού αναγλύφου που έχει δηµιουργηθεί από δράση του τρεχούµενου νερού ονοµάζεται ποτάµια µορφολογία. Οι διεργασίες δηµιουργίας της ονοµάζονται ποτάµιες διεργασίες

Διαβάστε περισσότερα

Γνωρίζοντας τι θα χαρτογραφήσουμε. i) Γεωλογικούς σχηματισμούς (πετρώματα), ii) Επαφές (όρια), iii) Τεκτονικές δομές & στοιχεία, iv) Άλλα

Γνωρίζοντας τι θα χαρτογραφήσουμε. i) Γεωλογικούς σχηματισμούς (πετρώματα), ii) Επαφές (όρια), iii) Τεκτονικές δομές & στοιχεία, iv) Άλλα Γνωρίζοντας τι θα χαρτογραφήσουμε 1 i) Γεωλογικούς σχηματισμούς (πετρώματα), ii) Επαφές (όρια), iii) Τεκτονικές δομές & στοιχεία, iv) Άλλα ΠΕΤΡΩΜΑΤΑ ΣΤΡΩΜΑΤΑ ΛΙΘΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΤΥΠΟΥΣ ΛΙΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΥΣ

Διαβάστε περισσότερα