Ίδρυµα Οικονοµικών & Βιοµηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) Σύνδεσµος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ)

Transcript

1 Ίδρυµα Οικονοµικών & Βιοµηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) Σύνδεσµος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) Έρευνα Οικονοµικής Συγκυρίας στις Τουριστικές επιχειρήσεις (πλην των ξενοδοχειακών) Σεπτέµβριος Οκτώβριος 211 Χορηγός: Νοέµβριος 211

2 Εισαγωγή Το παρόν δελτίο αποτελεί το πρώτο δελτίο οικονοµικής συγκυρίας για τον τοµέα του τουρισµού στο πλαίσιο της συνεργασίας του Συνδέσµου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) και του Ιδρύµατος Οικονοµικών και Βιοµηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) µε σκοπό την παρακολούθηση των εξελίξεων και την αξιολόγηση βασικών µεγεθών και στατιστικών δεδοµένων στον τουριστικό τοµέα. Η συγκεκριµένη έρευνα αφορά Τουριστικές επιχειρήσεις (Τουριστικά γραφεία, εταιρίες Αυτοκινήτων, επιχειρήσεις τουρισµού, εταιρίες ιοργάνωσης Εκθέσεων-Συνεδρίων και Αεροπορικές εταιρίες) για το χρονικό διάστηµα Σεπτεµβρίου-Οκτωβρίου του 211. To δελτίο οικονοµικής συγκυρίας για τις Τουριστικές επιχειρήσεις αποτελείται από δύο ενότητες. Στην 1 η ενότητα γίνεται αναφορά στον είκτη Επιχειρηµατικών Προσδοκιών για τις υπηρεσίες που προσφέρουν οι Τουριστικές Επιχειρήσεις έναντι του συνόλου των Υπηρεσιών. Στη 2 η ενότητα παρουσιάζονται τα κυριότερα αποτελέσµατα, βάσει των απαντήσεων που δόθηκαν από τις επιχειρήσεις που συµµετείχαν στη έρευνα.

3 Αποτελέσµατα έρευνας Οικονοµικής Συγκυρίας στις Ξενοδοχειακές και Τουριστικές (πλην των ξενοδοχειακών) επιχειρήσεις την περίοδο Σεπτέµβριος-Οκτώβριος 211 Σύνοψη αποτελεσµάτων Η έρευνα οικονοµικής συγκυρίας για τον τοµέα του τουρισµού εντάσσεται στο πλαίσιο της συνεργασίας του Συνδέσµου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) και του Ιδρύµατος Οικονοµικών και Βιοµηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), µε σκοπό την παρακολούθηση των εξελίξεων και την αξιολόγηση βασικών µεγεθών και στατιστικών δεδοµένων στον τουριστικό τοµέα. Στην έρευνα, που αφορά στο χρονικό διάστηµα Σεπτεµβρίου-Οκτωβρίου 211, συµµετείχαν επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών καταλύµατος (Ξενοδοχειακού τύπου καταλύµατα και Ενοικιαζόµενα ωµάτια- ιαµερίσµατα) και Τουριστικές επιχειρήσεις (Τουριστικά γραφεία, εταιρίες αυτοκινήτων, τουρισµού, ιοργάνωσης Συνεδρίων-Εκθέσεων και Αεροπορικές). Ο είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών, τόσο για τις Υπηρεσίες Παροχής Καταλύµατος όσο και για τις Τουριστικές επιχειρήσεις (πλην των ξενοδοχειακών), υποχώρησε το δίµηνο Σεπτέµβριος-Οκτώβριος του 211, πτώση που είναι σαφώς δικαιολογηµένη από την ολοκλήρωση της θερινής περιόδου. Παράλληλα, ο δείκτης για τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, κινείται υψηλότερα συγκριτικά µε το σύνολο των Υπηρεσιών της εγχώριας οικονοµίας, ενώ και για τις τουριστικές επιχειρήσεις (πλην των ξενοδοχειακών) ανέκαµψε στην διάρκεια του 211. Το γεγονός αυτό, υποδεικνύει ότι σε µια εξαιρετικά δύσκολη χρονική συγκυρία, οι προσδοκίες στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τουριστικό τοµέα έχουν βελτιωθεί, παρά τα συνεχή εµπόδια και τα αρνητικά σήµατα στις αντίστοιχες αγορές λόγω της κοινωνικής αναστάτωσης. Από τις εκτιµήσεις των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, όπως αυτές αποτυπώθηκαν στην έρευνα, η γενική διαπίστωση είναι ότι τα ξενοδοχεία στην κατηγορία των 5 αστέρων εµφανίζουν καλύτερες επιδόσεις σε σχέση µε τις κατηγορίες 4 και 3 αστέρων. Ως προς το σύνολο των επιχειρήσεων (δηλαδή 3, 4 και 5 αστέρων) οι µισές επιχειρήσεις απάντησαν ότι η κατάστασή τους βελτιώθηκε το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε πέρυσι, µε το ισοζύγιο θετικών/αρνητικών απαντήσεων να διαµορφώνεται στις +21 µονάδες. Ικανοποιηµένοι εµφανίζονται επίσης από την εξέλιξη της συνολικής ζήτησης µε το σχετικό ισοζύγιο να κυµαίνεται σε αντίστοιχο σχεδόν επίπεδο, καθώς η αύξηση της ζήτησης από τους αλλοδαπούς επισκέπτες αντιστάθµισε τη σηµαντική πτώση από τον εσωτερικό τουρισµό. Η θετική πορεία της ζήτησης αποτυπώνεται και στον κύκλο εργασιών, αν και µια στις τρεις επιχειρήσεις αναφέρει πτώση σε σχέση µε πέρυσι µε συνέπεια το ισοζύγιο να υποχωρεί στο +18. Σε όρους απασχόλησης όµως, το σχετικό ισοζύγιο θετικών/αρνητικών απαντήσεων είναι αρνητικό (τόσο για το σύνολο των ξενοδοχείων όσο και ανά κατηγορία αστέρων) µε τις 3 3

4 µισές επιχειρήσεις να αναφέρουν ότι ο αριθµός των εργαζοµένων παρέµεινε αµετάβλητος σε σχέση µε πέρυσι. Η µέση πληρότητα για την περίοδο Ιούλιος-Σεπτέµβριος 211 διαµορφώθηκε στο 6, µε την πλειοψηφία των επιχειρήσεων να δηλώνει ικανοποίηση για την πορεία της και το σχετικό ισοζύγιο να διαµορφώνεται στο +27. Αντίθετα, η µέση διάρκεια διανυκτέρευσης, η οποία κατά µέσο όρο διαµορφώθηκε στις πέντε ηµέρες, παρέµεινε αµετάβλητη στις περισσότερες επιχειρήσεις, ενώ µια στις τρεις επιχειρήσεις εκφράζεται αρνητικά για την πορεία της µε αποτέλεσµα το σχετικό ισοζύγιο να είναι αρνητικό (-11 µονάδες). ιάγραµµα Α: Εκτιµήσεις των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων για την δραστηριότητά τους το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό δείγµατος* % 53% 51% 49% 47% 21% 29% 26% 13% 34% 15% 32% 24% 21% 32% Κατάσταση της επιχείρησης Συνολική Ζήτηση Κύκλος Εργασιών Απασχόληση Μέση Πληρότητα Μέση ιάρκεια ιανυκτερεύσεων Βελτιώθηκε Παρέµεινε αµετάβλητη Χειροτέρευσε Σχετικό ισοζύγιο ποσοστών θετικών / αρνητικών απαντήσεων * Κατηγορίες ξενοδοχείων 5, 4 και 3 αστέρων Στις τουριστικές επιχειρήσεις (πλην των ξενοδοχειακών), η πλειοψηφία δηλώνουν λιγότερο ικανοποιηµένοι από την δραστηριότητά τους σε σχέση µε πέρυσι, γεγονός που αντανακλάται στο σχετικό ισοζύγιο το οποίο κινείται σε αρνητικό έδαφος (-27 µονάδες). Η εξέλιξη αυτή, ερµηνεύεται σε σηµαντικό βαθµό από την πορεία της συνολικής ζήτησης, καθώς οι µισές τουλάχιστον επιχειρήσεις που συµµετείχαν στην έρευνα, αναφέρουν πτώση σε σχέση µε πέρυσι µε το σχετικό ισοζύγιο να διαµορφώνεται στο -18. Η τάση αυτή αποδίδεται στη µικρότερη, συγκριτικά µε τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, άνοδο της ζήτησης από ξένους τουρίστες σε συνδυασµό µε τη σηµαντική µείωση από το εσωτερικό της χώρας σε σχέση µε το προηγούµενο έτος. Αναφορικά µε τον κύκλο εργασιών, δύο στις πέντε δηλώνουν ικανοποίηση από την πορεία των εσόδων τους. Ωστόσο, η αναλογία των επιχειρήσεων που εκτιµά µείωση είναι ελαφρώς υψηλότερη, µε αποτέλεσµα το σχετικό ισοζύγιο να κυµαίνεται στις -8 µονάδες. Σε 4 4

5 υπερδιπλάσιο τέλος επίπεδο, κινήθηκε το αντίστοιχο ισοζύγιο σε όρους απασχόλησης, καθώς οι µισές τουριστικές επιχειρήσεις αναφέρουν ότι διατήρησαν αµετάβλητο τον αριθµό των εργαζοµένων, ενώ µια στις τρεις προχώρησε σε µείωση των θέσεων εργασίας. ιάγραµµα Β: Εκτιµήσεις τουριστικών επιχειρήσεων* για την δραστηριότητά τους το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό δείγµατος** % 51% 47% 59% % 39% 16% 14% 11% Κατάσταση της επιχείρησης Συνολική Ζήτηση Κύκλος Εργ ασιώ ν Α πασχόληση Βελτιώθηκε Παρέµεινε αµετάβλητη Χειροτέρευσε Σχετικό ισοζύγιο ποσοστών θετικών / αρνητικών απαντήσεων * Πλην των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων ** (Ταξιδιωτικά γραφεία, εταιρίες Αυτοκινήτων, τουρισµού κ.ο.κ) Σε πιο ποιοτικές ερωτήσεις που περιλαµβάνονται στην έρευνα, οι κυριότεροι παράγοντες που επηρέασαν θετικά την δραστηριότητα των επιχειρήσεων (ξενοδοχειακές και λοιπές τουριστικές) συνδέονται πρωτίστως µε την ανοδική πορεία των αφίξεων από το εξωτερικό, τόσο από τις παραδοσιακές όσο και από νέες αγορές. Στην κατεύθυνση αυτή, εκτός από την αύξηση των οµαδικών αφίξεων συνέβαλλαν και οι πτήσεις προς την Ελλάδα από αεροµεταφορείς χαµηλού κόστους. Οι ελκυστικότερες τιµές των προσφερόµενων υπηρεσιών σε συνδυασµό µε την προσπάθεια ανάδειξης της σχέσης τιµής-ποιότητας αναφέρονται επίσης ως σηµαντικοί θετικοί παράγοντες. Αντίθετα, αρνητική επίδραση στην λειτουργία των (ξενοδοχειακών και λοιπών τουριστικών) επιχειρήσεων που συµµετείχαν στην έρευνα, έχει επιφέρει η αρνητική προβολή της χώρας στο εξωτερικό σε συνδυασµό µε την οικονοµική αβεβαιότητα από την ύφεση της ελληνικής οικονοµίας. Ως σηµαντικά εµπόδια στην οµαλή δραστηριότητα των επιχειρήσεων, αναφέρονται οι φορολογικές επιβαρύνσεις, η έλλειψη κεφαλαίων κίνησης και η ανεπαρκής τραπεζική χρηµατοδότηση, όπως και οι απεργιακές κινητοποιήσεις. Οι επιχειρήσεις τέλος της Αττικής, υπογραµµίζουν επίσης την υποβάθµιση (εγκληµατικότητα, παράνοµοι µετανάστες) του ιστορικού κέντρου της Αθήνας, ως σηµαντικό παράγοντα που επηρεάζει αρνητικά την δραστηριότητά τους. 5 5

6 Αποτελέσµατα έρευνας Οικονοµικής Συγκυρίας στις Τουριστικές επιχειρήσεις (πλην των ξενοδοχειακών) την περίοδο Σεπτέµβριος- Οκτώβριος

7 Α. είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στις Τουριστικές επιχειρήσεις Στο πρώτο µέρος του δελτίου, παρουσιάζεται ο είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών για τις Τουριστικές επιχειρήσεις (δηλαδή Τουριστικά γραφεία, εταιρίες αυτοκινήτων, τουρισµού, ιοργάνωσης Συνεδρίων-Εκθέσεων και Αεροπορικές) σε σύγκριση µε τον αντίστοιχο είκτη Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στο σύνολο των Υπηρεσιών της εγχώριας οικονοµίας. Ο είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών κατασκευάζεται από το ΙΟΒΕ (βλέπε Παράρτηµα Β του δελτίου) και είναι συνάρτηση των εκτιµήσεων για την κατάσταση της επιχείρησης το τελευταίο τρίµηνο, των εκτιµήσεων για τη ζήτηση κατά το τελευταίο τρίµηνο και των προβλέψεων για τη ζήτηση τους προσεχείς τρεις µήνες. Με αντίστοιχη µεθοδολογία το ΙΟΒΕ δηµιούργησε τον είκτη Επιχειρηµατικών Προσδοκιών για τις Τουριστικές επιχειρήσεις (πλην των ξενοδοχειακών), αξιοποιώντας τα αποτελέσµατα της έρευνας, στην οποία συµµετείχαν επιχειρήσεις από όλους τους κλάδους του τουρισµού. ιάγραµµα 1: είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στις Τουριστικές Επιχειρήσεις και στο σύνολο των Υπηρεσιών (Έτος βάσης 23=1) Ιαν-Φεβ 23 Μαϊ-Ιουν 23 Σεπ-Οκτ 23 Ιαν-Φεβ 24 Μαϊ-Ιουν 24 Σεπ-Οκτ 24 Ιαν-Φεβ 25 Μαϊ-Ιουν 25 Σεπ-Οκτ 25 Ιαν-Φεβ 26 Μαϊ-Ιουν 26 Σεπ-Οκτ 26 Ιαν-Φεβ 27 Μαϊ-Ιουν 27 Τουριστικές επιχειρήσεις Σεπ-Οκτ 27 Ιαν-Φεβ 28 Μαϊ-Ιουν 28 Σεπ-Οκτ 28 Ιαν-Φεβ 29 Υπηρεσιών Μαϊ-Ιουν 29 Σεπ-Οκτ 29 Ιαν-Φεβ 21 Μαϊ-Ιουν 21 Σεπ-Οκτ 21 Ιαν-Φεβ 211 Μαϊ-Ιουν 211 Σεπ-Οκτ 211 Ο είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στις Τουριστικές επιχειρήσεις υποχώρησε το δίµηνο Σεπτεµβρίου-Οκτωβρίου 211, πτώση που συνδέεται µε την ολοκλήρωση της περιόδου υψηλής τουριστικής ζήτησης. Ωστόσο, η ανοδική τάση που επέδειξε ο δείκτης από τα τέλη του προηγούµενου έτους, µε αποτέλεσµα τη διαµόρφωσή του σε επίπεδο ελαφρώς υψηλότερο από το αντίστοιχο για το σύνολο των Υπηρεσιών, υποδεικνύει τη βελτίωση των προσδοκιών στις τουριστικές επιχειρήσεις, ως αποτέλεσµα της σηµαντικής ανάκαµψης του τουρισµού, η οποία αποτυπώνεται στην αξιοσηµείωτη αύξηση των διεθνών αφίξεων και των ταξιδιωτικών εισπράξεων. 7 7

8 Β. Κύρια συµπεράσµατα από την έρευνα Οικονοµικής συγκυρίας στις Τουριστικές επιχειρήσεις Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα από τις εκτιµήσεις των Τουριστικών επιχειρήσεων όπως αυτές αποτυπώθηκαν στη συµπλήρωση του ερωτηµατολογίου. Η γενική διαπίστωση που προκύπτει είναι ότι στην πλειοψηφία των επιχειρήσεων η κατάστασή τους έχει επιδεινωθεί σε σχέση µε το περσινό τρίµηνο µε την ένταση ωστόσο να διαφέρει. Αναλυτικότερα, το ισοζύγιο θετικών-αρνητικών απαντήσεων λαµβάνει τη δυσµενέστερη τιµή του (-58 µονάδες) στις επιχειρήσεις τουρισµού, καθώς τρεις στις τέσσερις αναφέρουν ότι η κατάστασή τους χειροτέρευσε κατά το τελευταίο τρίµηνο. Οριακά χαµηλότερη, είναι η τιµή που καταγράφεται στις Αεροπορικές εταιρίες και στις επιχειρήσεις ιοργάνωσης Συνεδρίων 1 (-5 µονάδες). Αντίθετα, ηπιότερη είναι η αντίστοιχη αξιολόγηση στα Ταξιδιωτικά γραφεία (-16 µονάδες) και στις εταιρίες αυτοκινήτων (-17 µονάδες) ως αποτέλεσµα του µεγαλύτερου ποσοστού που αποτιµά θετικά την δραστηριότητα της επιχείρησης το τελευταίο τρίµηνο. ιάγραµµα 2: Εκτιµάτε ότι η κατάσταση της επιχείρησής σας κατά το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό χρονικό διάστηµα 8 75% 75% % 36% 23% 24% 17% 17% Βελτιώθηκε Παρέµεινε αµετάβλητη Χειροτέρευσε Σχετικό ισοζύγιο ποσοστών θετικών / αρνητικών απαντήσεων. Οµοίως και στα υπόλοιπα ιαγράµµατα Η επιδείνωση της κατάστασης που δηλώνουν οι επιχειρήσεις τουρισµού και ιοργάνωσης Συνεδρίων θα πρέπει, µεταξύ άλλων, να αποδοθεί στη µείωση της ζήτησης την οποία αναφέρει η πλειοψηφία των επιχειρήσεων (περισσότερες από τις δυο στις τρεις) από τους συγκεκριµένους κλάδους που συµµετείχαν στην έρευνα. Η τάση αυτή, αποτυπώνεται στο αρνητικό ισοζύγιο το οποίο διαµορφώνεται στις -42 και -5 µονάδες αντίστοιχα, τιµές που 1 Τα ποσοστά που αναφέρονται στο δελτίο αυτό για τις επιχειρήσεις ιοργάνωσης Συνεδρίων-Εκθέσεων είναι ενδεικτικά, καθώς ο αριθµός των παρατηρήσεων είναι µικρός. 8 8

9 είναι οι υψηλότερες µεταξύ των κατηγοριών τουριστικών επιχειρήσεων. Οι εταιρίες αυτοκινήτων εµφανίζονται και αυτές λιγότερο ικανοποιηµένες από την πορεία της ζήτησης, καθώς οι µισές από αυτές αναφέρουν πτώση µε συνέπεια το σχετικό ισοζύγιο να κινείται στο -23. Αντίθετα, τα Τουριστικά Γραφεία και οι Αεροπορικές εταιρίες εκφράζουν µια πιο ουδέτερη αξιολόγηση, καθώς το ποσοστό που δηλώνει αύξηση είναι το ίδιο µε εκείνο που αναφέρει πτώση κατά το τελευταίο τρίµηνο. ιάγραµµα 3: Πώς αξιολογείτε την εξέλιξη της ζήτησης συνολικά στην επιχείρησή σας το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό % % % 67% 36% 36% % 11% Ταξιδιω τικά Ανοδική Στάσιµη Πτωτική Όπως και στην περίπτωση των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, η µείωση της ζήτησης είναι µεγαλύτερη στους ηµεδαπούς επισκέπτες, µε πιο ενδεικτική την περίπτωση των Αεροπορικών εταιριών που στο σύνολό τους δηλώνουν πτώση. Στις επιχειρήσεις ιοργάνωσης Συνεδρίων και της αυτοκινήτων το ποσοστό ξεπερνά το 7, ενώ περισσότερα από τα µισά Ταξιδιωτικά γραφεία και επιχειρήσεις τουρισµού που συµµετείχαν στην έρευνα επιβεβαιώνουν την τάση αυτή, µε συνέπεια το σχετικό ισοζύγιο να ξεπερνά τις -5 µονάδες τουλάχιστον (µε εξαίρεση τα Ταξιδιωτικά γραφεία που διαµορφώθηκε στο -33). Αντίθετα, στην περίπτωση της ζήτησης από αλλοδαπούς επισκέπτες οι Αεροπορικές εταιρείες στο σύνολό τους δηλώνουν αύξηση σε σχέση µε πέρυσι, όπως και περισσότερα από τα µισά Τουριστικά γραφεία και εταιρίες αυτοκινήτων, γεγονός που οδηγεί το ισοζύγιο σε θετικό έδαφος (+29 µονάδες αµφότερες). Αντίθετα, δύο στις πέντε επιχειρήσεις τουρισµού δηλώνουν ότι η ζήτηση από τους ξένους τουρίστες υποχώρησε σε σχέση µε πέρυσι, µε συνέπεια το ισοζύγιο να διαµορφωθεί στο -17. Από τις επιχειρήσεις τέλος, που δραστηριοποιούνται στη ιοργάνωση Συνεδρίων προκύπτει µια ουδέτερη 9 9

10 αποτίµηση, δεδοµένου ότι το ποσοστό που δηλώνει αύξηση αντισταθµίζεται από εκείνο που εκτιµά πτώση. Αναφορικά µε τον κύκλο εργασιών ανοδικά δηλώνουν ότι κινήθηκε σε σχέση µε πέρυσι οι µισές επιχειρήσεις του δείγµατος από τα Ταξιδιωτικά γραφεία και τις Αεροπορικές εταιρίες, στην περίπτωση των οποίων (δηλαδή των Αεροπορικών) το σχετικό ισοζύγιο διαµορφώνεται στο +5. Στις Ενοικιάσεις αυτοκινήτων, το ποσοστό των επιχειρήσεων που εκτιµά ότι τα έσοδά τους αυξήθηκαν το τελευταίο τρίµηνο είναι παρόµοιο µε το σύνολο των τουριστικών επιχειρήσεων του δείγµατος (µια στις τρεις). Ωστόσο, η µεγαλύτερη αναλογία επιχειρήσεων που αναφέρει κάµψη, οδηγεί το σχετικό ισοζύγιο σε αρνητική τιµή, η οποία αυξάνει στις -25 µονάδες για τις επιχειρήσεις ιοργάνωσης Συνεδρίων. Παράλληλα, λαµβάνει την υψηλότερη (αρνητική) τιµή στις επιχειρήσεις τουρισµού, καθώς στις τρεις από τις τέσσερις τα έσοδα έχουν υποχωρήσει σε σχέση µε πέρυσι. ιάγραµµα 4: Πώς αξιολογείτε την εξέλιξη του κύκλου εργασιών στην επιχείρησή σας το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό % -8 47% % % 36% 35% % 14% 16% 12% Ανοδική Στάσιµη Πτωτική Σε όρους απασχόλησης, η πλειοψηφία των τουριστικών επιχειρήσεων του δείγµατος δηλώνει ότι παρέµεινε αµετάβλητη (59% των απαντήσεων στο σύνολο των επιχειρήσεων). Ωστόσο, το σχετικό ισοζύγιο κινείται σε αρνητικό επίπεδο λόγω του µεγαλύτερου ποσοστού επιχειρήσεων που εκφράζει αρνητικές εκτιµήσεις για την πορεία της απασχόλησης σε σχέση µε πέρυσι έναντι της αντίστοιχης αναλογίας που δηλώνει ότι οι θέσεις εργασίας στην επιχείρησή τους έχουν αυξηθεί. Ενδεικτικά, µόνο µια στις δέκα τουριστικές επιχειρήσεις αναφέρει ότι οι εργαζόµενοι αυξήθηκαν, µε το υψηλότερο ποσοστό να καταγράφεται στις επιχειρήσεις ιοργάνωσης 1 1

11 Συνεδρίων (µια στις τέσσερις) και το σχετικό ισοζύγιο να είναι ουδέτερο, καθώς αντίστοιχο είναι το ποσοστό επιχειρήσεων που αναφέρει µείωση θέσεων εργασίας. Η µεγαλύτερη αρνητική τιµή του σχετικού ισοζυγίου καταγράφεται στις εταιρίες αυτοκινήτων, όπου µια στις τρεις επιχειρήσεις αναφέρει πτώση. Αντίστοιχο, είναι το ποσοστό για τα Ταξιδιωτικά γραφεία, αν και το µεγαλύτερο συγκριτικά ποσοστό θετικών απαντήσεων έχει ως αποτέλεσµα το σχετικό ισοζύγιο να υποχωρεί στο -16, όσο σχεδόν και για τις επιχειρήσεις τουρισµού. Η µείωση της απασχόλησης αφορά κυρίως εργαζόµενους πλήρους ωραρίου και σε µικρότερο βαθµό εποχιακής εργασίας. Στην τελευταία περίπτωση ωστόσο, είναι περισσότερες οι τουριστικές επιχειρήσεις που δηλώνουν αύξηση αυτής της µορφής εργασίας (1) έναντι της πλήρους απασχόλησης ( των απαντήσεων) ή της µερικής (15% των απαντήσεων). ιάγραµµα 5: Πώς αξιολογείτε την εξέλιξη της απασχόλησης στην επιχείρησή σας το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό % % % % 32% 11% 16% 6% Ανοδική Στάσιµη Πτωτική Ως προς την ροή των κρατήσεων για τον Οκτώβριο του 211, δύο στις πέντε επιχειρήσεις στο σύνολο των τουριστικών επιχειρήσεων δηλώνουν ότι µειώθηκε σε σχέση µε πέρυσι, µε την αναλογία να είναι ελαφρώς υψηλότερη µεταξύ των διάφορων κατηγοριών. Ταυτόχρονα, το ποσοστό των επιχειρήσεων που εµφανίζεται ικανοποιηµένο από την ροή των κρατήσεων είναι µικρό, οδηγώντας κατ αυτόν τον τρόπο το σχετικό ισοζύγιο σε αρνητικό επίπεδο. Η µεγαλύτερη αρνητική τιµή σηµειώνεται στις επιχειρήσεις ιοργάνωσης Συνεδρίων (-5 µονάδες) και τουρισµού (-42 µονάδες), όπου οι µισές επιχειρήσεις καταγράφουν χαµηλότερη από την αναµενόµενη για την εποχή ροή κρατήσεων, µε την τιµή του σχετικού ισοζυγίου να υποχωρεί κάτω από τις -3 µονάδες για τα Ταξιδιωτικά γραφεία και τις εταιρίες αυτοκινήτων. Αντίθετα, η ουδέτερη αξιολόγηση που εκφράζεται από τις 11 11

12 αεροπορικές εταιρίες, αποδίδεται στο γεγονός ότι στο σύνολό τους δηλώνουν καµία µεταβολή σε σχέση µε πέρυσι. ιάγραµµα 6: Πώς εξελίχθηκε τον Οκτώβριο του 211 η ροή των κρατήσεων στην επιχείρησή σας σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό χρονικό διάστηµα % % 42% % 15% 13% 2 22% Ανώτερη από τη φυσιολογική Φυσιολογική Κατώτερη από τη φυσιολογική Η διάρθρωση της πελατείας από την άλλη πλευρά, εµφανίζει διαφοροποιήσεις µεταξύ των δραστηριοτήτων στον τουριστικό τοµέα. Στα Ταξιδιωτικά γραφεία και τις επιχειρήσεις Αυτοκινήτων το ποσοστό των Ελλήνων πελατών είναι παρόµοιο (το 1/3 περίπου των πελατών τους), στις επιχειρήσεις τουρισµού αυξάνει στο 49% και προσεγγίζει το 57% στην περίπτωση των επιχειρήσεων ιοργάνωσης Συνεδρίων. Αντίθετα, οι Αεροπορικές εταιρίες που συµµετείχαν στην έρευνα αντλούν πελατεία κυρίως από τις χώρες της Ευρώπης (7 κατά µέσο όρο), ενώ οι Έλληνες και οι µη Ευρωπαίοι αποτελούν το και αντίστοιχα. Στις υπόλοιπες κατηγορίες, οι εταιρίες αυτοκινήτων αναφέρουν ότι η ζήτηση των υπηρεσιών τους καλύπτεται από αλλοδαπούς σε ποσοστό 66%, αναλογία που είναι σχεδόν αντίστοιχη και στα Ταξιδιωτικά γραφεία που συµµετείχαν στην έρευνα ( ιάγραµµα 7). Οι εκτιµήσεις για το ερχόµενο τρίµηνο είναι απαισιόδοξες κυρίως για την ζήτηση και τις τιµές των προσφερόµενων υπηρεσιών. Στην πρώτη περίπτωση, δύο στις τρεις τουριστικές επιχειρήσεις του δείγµατος συνολικά, εκτιµούν ότι θα κινηθεί πτωτικά σε σχέση µε πέρυσι. Αντίστοιχη αναλογία, καταγράφεται για τα Τουριστικά γραφεία και τις εταιρίες αυτοκινήτων που αναµένουν ότι η οικονοµική αβεβαιότητα που επικρατεί στο εσωτερικό της χώρας σε συνδυασµό µε το µικρό αριθµό αφίξεων από το εξωτερικό, θα συµβάλλει στην πτώση της ζήτησης. Το γεγονός αυτό οδηγεί το σχετικό ισοζύγιο στο -5 και -56 αντίστοιχα, µε την τιµή αυτή να αυξάνει στο -75 για τις επιχειρήσεις ιοργάνωσης 12 12

13 Συνεδρίων, ενώ φτάνει το -1 για τις Αεροπορικές εταιρίες οι οποίες στο σύνολό τους αναµένουν υποχώρηση της ζήτησης ( ιάγραµµα 8). ιάγραµµα 7: Αυτό το µήνα πως εξελίχθηκε η διάρθρωση της πελατείας σας % 41% 3 36% 35% 34% 4 49% 43% 39% 29% 21% 1 4% Τ αξιδιω τικό γ ραφ είο Ελληνες Ευρωπαίοι - πλην Ελλήνων - Μη Ευρωπαίοι Ταυτόχρονα, οι µισές τουριστικές επιχειρήσεις που συµµετείχαν στην έρευνα δηλώνουν ότι θα σκοπεύουν να προχωρήσουν σε µειώσεις των τιµών των υπηρεσιών που προσφέρουν, ως συνέπεια των προβλέψεων τους για υποχώρηση της ζήτησης. Η εκτίµηση αυτή είναι αντίστοιχη µεταξύ των Τουριστικών γραφείων, των επιχειρήσεων τουρισµού και των Αεροπορικών εταιριών, µε την αρνητική τιµή του σχετικού ισοζυγίου να κυµαίνεται από τις -44 έως τις -54 µονάδες λόγω του πολύ µικρού ποσοστού που κρίνει ότι η ζήτηση θα αυξηθεί το ερχόµενο τρίµηνο, Αντίθετα, στις εταιρίες ιοργάνωσης Συνεδρίων και τουρισµού το σχετικό ισοζύγιο, αν και αρνητικό, κινείται σε υποδιπλάσιο επίπεδο ( ιάγραµµα 9). Σε όρους απασχόλησης οι εκτιµήσεις είναι απαισιόδοξες, καθώς µόλις µια στις δέκα τουριστικές επιχειρήσεις του δείγµατος, αναµένει αύξηση το επόµενο τρίµηνο. Απώλειες θέσεων εργασίας προβλέπουν οι δύο στις πέντε επιχειρήσεις αυτοκινήτων και τουρισµού, µε το σχετικό ισοζύγιο να διαµορφώνεται στο -33 περίπου, το οποίο αυξάνει στο -38 για τα Ταξιδιωτικά γραφεία και στις -5 µονάδες για τις Αεροπορικές εταιρίες όπου και στις δύο περιπτώσεις το ήµισυ των επιχειρήσεων κρίνει αρνητικά την πορεία της απασχόλησης το επόµενο τρίµηνο. Η µικρότερη τιµή για το σχετικό ισοζύγιο θετικών/αρνητικών ποσοστών απαντήσεων (-25 µονάδες) παρατηρείται στις επιχειρήσεις ιοργάνωσης Συνεδρίων, τις µόνες επιχειρήσεις µεταξύ των τουριστικών, που δηλώνουν σε αναλογία µια προς τέσσερις ότι οι θέσεις εργασίας θα αυξηθούν ( ιάγραµµα 1)

14 ιάγραµµα 8: Πώς προβλέπετε την εξέλιξη της ζήτησης στην επιχείρησή σας το προσεχές τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό % % 5 67% 67% % 11% 22% 17% 16% Θα αυξηθεί Θα παραµείνει αµετάβλητη Θα µειωθεί Σε πιο ποιοτικές ερωτήσεις που περιλαµβάνονται στην έρευνα, οι κυριότεροι παράγοντες που επηρέασαν θετικά την δραστηριότητα των τουριστικών επιχειρήσεων είναι η αύξηση των διεθνών αφίξεων, οι ελκυστικότερες τιµές, οι νέες συνεργασίες και η µεγαλύτερη συχνότητα µε την οποία εκτελούνταν πτήσεις προς την Ελλάδα. ιάγραµµα 9: Πώς προβλέπετε την εξέλιξη των τιµών των υπηρεσιών σας το προσεχές τρίµηνο στην επιχείρησή σας σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό % % 4 46% 44% 17% 7% 6% Θα αυξηθουν Θα παραµείνουν αµετάβλητές Θα µειωθούν 14 14

15 Θετικά δηλώνουν επίσης, ορισµένες επιχειρήσεις ότι επηρεάστηκαν από την αναδιοργάνωση της λειτουργίας τους, ενώ µικρό ποσοστό δηλώνει ότι διαβλέπει την υφιστάµενη κρίση την οποία διέρχεται η χώρα ως ευκαιρία για την ανάληψη επενδυτικών ευκαιριών. Τέλος, η καλοκαιρία, η επέκταση της τουριστικής περιόδου και τα πλεονεκτήµατα που συνεπάγεται η «φήµη και η πελατεία» λειτούργησαν επίσης θετικά στην δραστηριότητα των τουριστικών επιχειρήσεων. ιάγραµµα 1: Πώς προβλέπετε την εξέλιξη της απασχόλησης το προσεχές τρίµηνο στην επιχείρησή σας σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό % 43% % 46% 55% % % 6% Θα αυξηθεί Θα παραµείνει αµετάβλητος Θα µειωθεί Από την άλλη πλευρά, η οικονοµική κρίση και η αρνητική εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό αποτελούν, όπως και στην περίπτωση των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, τους κύριους παράγοντες που επηρέασαν αρνητικά την δραστηριότητα των τουριστικών επιχειρήσεων. Επιπλέον, αρνητική ήταν η επίδραση από την αύξηση στις τιµές των καυσίµων, τις φορολογικές επιβαρύνσεις, τις καθυστερήσεις στις πληρωµές, την ανεπάρκεια κεφαλαίων κίνησης από τα τραπεζικά ιδρύµατα, αλλά και την περιορισµένη ζήτηση για ορισµένες υπηρεσίες, κυρίως από την εγχώρια αγορά. Οι απεργιακές κινητοποιήσεις, οι κλειστοί αρχαιολογικοί χώροι και η εγκληµατικότητα-υποβάθµιση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας αναφέρονται επίσης ως σηµαντικοί αρνητικοί παράγοντες

16 Παράρτηµα Α Επιµέρους αποτελέσµατα της έρευνας για τις Τουριστικές επιχειρήσεις ιάγραµµα Α.1: Πώς αξιολογείτε την εξέλιξη της ζήτησης από ηµεδαπούς ιάγραµµα Α.2: Πώς αξιολογείτε την εξέλιξη της ζήτησης από αλλοδαπούς επισκέπτες το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό επισκέπτες το τελευταίο τρίµηνο σε σχέση µε το αντίστοιχο περσινό % 12% % 29% 19% % 22% 6% % % 49% 34% 29% 22% 21% % 23% 24% % +1 ιοργάνω ση Ανοδική Στάσιµη Πτωτική Ανοδική Στάσιµη Πτωτική ιάγραµµα Α.3: Πώς διαµορφώθηκε το τελευταίο τρίµηνο ο αριθµός των απασχο- ιάγραµµα Α.4: Πώς διαµορφώθηκε το τελευταίο τρίµηνο ο αριθµός των απασχολούµενων στην επιχείρησή σας σε σχέση µε πέρυσι Πλήρους Απασχόλησης λούµενων στην επιχείρησή σας σε σχέση µε πέρυσι Μερικής Απασχόλησης % 29% % 26% 61% % 31% % 44% 34% +1 13% 6% 1% 15% 11% 15% 11% 11% ιοργ άνωση Ανοδικά Στάσιµα Πτωτικά Μ/ Ανοδικά Στάσιµα Πτωτικά Μ/ 16

17 ιάγραµµα Α.5: Πώς διαµορφώθηκε το τελευταίο τρίµηνο ο αριθµός των απασχο- ιάγραµµα Α.6: Πώς προβλέπετε ότι θα διαµορφωθεί ο αριθµός των απασχολούµενων λούµενων στην επιχείρησή σας σε σχέση µε πέρυσι Εποχιακής Απασχόλησης στην επιχείρησή σας το προσεχές τρίµηνο σε σχέση µε πέρυσι Πλήρους Απασχόλησης +6 41% 29% 35% 35% -6 47% % % % 35% 67% 61% % 15% 15% 7% 13% 13% 12% 3% 2% 9% 4% 6% Ανοδικά Στάσιµα Πτωτικά Μ/ Ανοδικά Στάσιµα Πτωτικά Μ/ ιάγραµµα Α.7: Πώς προβλέπετε ότι θα διαµορφωθεί ο αριθµός των απασ/νων στην ιάγραµµα Α.8: Πώς προβλέπετε ότι θα διαµορφωθεί ο αριθµός των απασχολούµενων επιχείρησή σας το προσεχές τρίµηνο σε σχέση µε πέρυσι Μερικής Απασχόλησης στην επιχείρησή σας το προσεχές τρίµηνο σε σχέση µε πέρυσι Εποχιακής Απασχόλησης % 31% 24% 9% 6% % 22% Ταξιδιω τικά 51% 44% % 34% % 29% 2% % 47% 27% 17% % 12% Ανοδικά Στάσιµα Πτωτικά Μ/ Ανοδικά Στάσιµα Πτωτικά Μ/ 17

18 Παράρτηµα Β Οι έρευνες συγκυρίας που εκπονεί το ΙΟΒΕ για λογαριασµό της DG ECFIN από το 1981 αποτελούν ένα ισχυρό εµπειρικό µέσο και εντάσσονται στο πλαίσιο εναρµονισµένου ευρωπαϊκού προγράµµατος που διεξάγεται κάθε µήνα υπό την εποπτεία της DG ECFIN σε όλα τα κράτη µέλη. Οι Έρευνες Οικονοµικής Συγκυρίας (ΕΟΣ) δεν αντικαθιστούν τις «παραδοσιακές» µεθόδους συλλογής στατιστικών δεδοµένων, αλλά καταγράφουν µια διαφορετική οπτική των ίδιων φαινοµένων. Οι παραδοσιακές έρευνες δείχνουν τις ποσοτικές µεταβολές των οικονοµικών µεγεθών, ενώ οι ΕΟΣ προσπαθούν να αποτυπώσουν τον τρόπο µε τον οποίο οι οικονοµικοί φορείς αντιλαµβάνονται και αντιδρούν στις µεταβολές αυτές. Η δυνατότητα αποτύπωσης της οικονοµικής κατάστασης και του κλίµατος, µε ποσοτικοποιηµένες εκτιµήσεις από τις επιχειρήσεις έχει έτσι µεγάλο ενδιαφέρον και υπερκαλύπτει τους περιορισµούς που θέτουν τα εθνικολογιστικά στοιχεία. Και οι δύο τρόποι συλλογής δεδοµένων είναι πάντως εξίσου σηµαντικοί, όχι µόνο για την ανάλυση των οικονοµικών κύκλων, αλλά και για τους ίδιους τους οικονοµικούς φορείς και συµβάλλουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Τα ερωτήµατα τα οποία περιλαµβάνονται στη συγκεκριµένη έρευνα είναι απλά και στηρίζονται σε αδρές εκτιµήσεις των επιχειρηµατιών για το αν «οι δουλειές πάνε καλά», κατά µία έννοια. Αυτό που ζητείται δηλαδή είναι να εκτιµηθεί αν οι εξελίξεις στην επιχείρησή τους κατά τον τελευταίο µήνα είναι καλύτερες, χειρότερες, ή περίπου στα ίδια επίπεδα µε τον προηγούµενο. Συγκεκριµένα, στον τοµέα του Τουρισµού, τόσο στις Τουριστικές επιχειρήσεις, όσο και στις επιχειρήσεις παροχής Υπηρεσιών Καταλύµατος (Ξενοδοχεία και Ενοικιαζόµενα ωµάτια- ιαµερίσµατα), ο είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών ( ΕΠ) προκύπτει από τη σύνθεση τριών ερωτηµάτων - µεταβλητών: α) τις εκτιµήσεις για την κατάσταση της επιχείρησης κατά το τελευταίο τρίµηνο β) τις εκτιµήσεις για την εξέλιξη της ζήτησης το τελευταίο τρίµηνο και γ) τις προβλέψεις για την εξέλιξη της ζήτησης το προσεχές τρίµηνο. Συγκεκριµένα, για τη σύνθεση του δείκτη λαµβάνονται τα σταθµισµένα µε την απασχόληση κάθε επιχείρησης ισοζύγια θετικών/ αρνητικών απαντήσεων στις παραπάνω τρεις ερωτήσεις και ως έτος βάσης χρησιµοποιείται το 23. Έτσι, ο δείκτης που προκύπτει, υπολογίζεται αντίστοιχα για τις Τουριστικές επιχειρήσεις και τα Ξενοδοχεία, ως εξής: ΕΠ Τουριστικές επιχειρήσεις = (1/Βάση23)*[1+(A1D_τ +B1D_τ +C1D_τ)/3] ΕΠ Ξενοδοχεία = (1/Βάση23)*[1+(A1D_ξ +B1D_ξ +C1D_ξ)/3] όπου: A1D: Ισοζύγιο Κατάστασης της επιχείρησης το τρίµηνο που πέρασε Β1D: Ισοζύγιο Ζήτησης το τρίµηνο που πέρασε C1D: Ισοζύγιο Προβλέψεων για τη Ζήτηση κατά το προσεχές τρίµηνο και τ, ξ= Τουριστικές επιχειρήσεις, Ξενοδοχεία Η κατάρτιση ενός είκτη Επιχειρηµατικών προσδοκιών ειδικά για τον τοµέα Τουρισµού έχει ως στόχο να αποδίδει σε διµηνιαία βάση την κατάσταση της οικονοµικής δραστηριότητας και τις βραχυπρόθεσµες εκτιµήσεις των επιχειρήσεων για τις εξελίξεις στην αγορά του συγκεκριµένου 18

19 τοµέα στο αµέσως επόµενο διάστηµα. Ο πλούτος των στοιχείων αυτών, η συστηµατικότητα και η επαναληπτικότητα (διµηνιαία) των ερευνών αποτελεί σηµαντικό πλεονέκτηµα της ανάλυσης που περιλαµβάνεται στο παρόν δελτίο. Εντάσσει τον τοµέα του Τουρισµού στο γενικότερο οικονοµικό περιβάλλον που διαµορφώνεται στην Ελλάδα, αποτυπώνει µε σαφήνεια την τρέχουσα κατάσταση της οικονοµικής δραστηριότητας, έχει προβλεπτική ικανότητα για τις εξελίξεις που έρχονται, ενώ οι χρησιµοποιούµενοι δείκτες χαρακτηρίζονται από διαχρονική συνέπεια και συνεκτικότητα. Σε συνδυασµό µε άλλα επίσηµα στατιστικά στοιχεία για τον τοµέα, το δελτίο αυτό δρα συµπληρωµατικά: πληροφορεί µε ακρίβεια και ασφάλεια για την πραγµατική κατάσταση της οικονοµικής δραστηριότητας, τις τάσεις που διαµορφώνονται, καθώς και το περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιούνται οι επιχειρήσεις του κλάδου. Υποστηρίζει εποµένως τη διαδικασία λήψης απόφασης των επιχειρηµατιών αποτελώντας έτσι κατά τη γνώµη µας ένα χρήσιµο εργαλείο µελέτης. Σηµείωση: εδοµένου, ότι η έρευνα διεξάγεται για πρώτη φορά, η χρονοσειρά που απεικονίζεται στο ιάγραµµα 1 του δελτίου για τις Τουριστικές (πλην των ξενοδοχειακών) επιχειρήσεις συνδέει τις πληροφορίες από την έρευνα οικονοµικής συγκυρίας που πραγµατοποιεί το ΙΟΒΕ, σε µηνιαίο επίπεδο, στο πλαίσιο του κοινού εναρµονισµένου προγράµµατος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (δηλαδή µέχρι Ιούλιος-Αύγουστος 11 στο διάγραµµα) και την τιµή που προέκυψε από το ερωτηµατολόγιο που συµπληρώθηκε από τις τουριστικές επιχειρήσεις (µέλη και µη µέλη του ΣΕΤΕ) για τη χρονική περίοδο Σεπτέµβριος-Οκτώβριος 11. Με τον τρόπο αυτό, γίνεται προσπάθεια να υπάρχει µία συνέχεια στις εκτιµήσεις του είκτη Επιχειρηµατικών Προσδοκιών µε παρελθούσες τιµές και για το λόγο αυτό η σύγκριση µε τους προηγούµενους µήνες θα πρέπει να γίνεται µε ιδιαίτερη προσοχή. 19