«Αθλητισμός: Προσθέτει χρόνια στη ζωή αλλά και ζωή στα χρόνια»

Transcript

1 «Αθλητισμός: Προσθέτει χρόνια στη ζωή αλλά και ζωή στα χρόνια» Η Επίδραση της Σωματικής Άσκησης με τη μορφή του Αθλητισμού στη διαμόρφωση της ολόπλευρης ανάπτυξης του ανθρώπου 1 Ερευνητική Εργασία Β Τάξης Ομάδα Γ 1 ου Γενικού Λυκείου Πάτρας Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Μαριάννα Δημητροπούλου ΠΕ11

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ 3 2. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΨΥΧΟΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ 6 4. ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΑΠΟ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. 14 2

3 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η ζωή είναι κίνηση. Το σώμα του ανθρώπου είναι φτιαγμένο για να κινείται. Ο άνθρωπος γεννήθηκε στην φύση και έπρεπε να επιβιώσει σε αυτήν. Έτσι αναγκαστικά χρησιμοποιούσε το σώμα του προκειμένου να κινηθεί, να βρει τροφή ή να προστατευτεί. Αναγκαζόταν να τρέχει, να πηδά, ήταν εκτεθειμένος στο κρύο, στη ζέστη, τον αέρα, το σκοτάδι. Η ζωή του γενικά ήταν δύσκολη και επίπονη για το σώμα του. Έτσι, όλοι οι βιολογικοί μηχανισμοί του φτιάχτηκαν με αυτά τα δεδομένα προκειμένου να ανταπεξέλθουν σε αυτές τις συνθήκες. Καθώς όμως άρχισε να κοινωνικοποιείται και αφού φτάσαμε στην σημερινή εποχή όπου η κοινωνική οργάνωση και πρόνοια έφτασε στο μέγιστο, η σωματική του δραστηριότητα μειώθηκε κατά πολύ. Έχει έτοιμη τροφή, σταθερή κατοικία, έφτιαξε αυτοκίνητα και άλλα μέσα μεταφοράς και καθηλώθηκε σε έναν τρόπο ζωής με ελάχιστη σωματική κίνηση. Σαν αποτέλεσμα έχουμε να εκφυλιστούν όλοι οι βιολογικοί μηχανισμοί που συντηρούσαν το σώμα του σε μία εύρωστη και ζωντανή κατάσταση. Για αυτό το λόγο αναπτύχθηκε ο αθλητισμός με σκοπό να βελτιώσει αυτούς τους βιολογικούς μηχανισμούς. Επίμαχο θέμα των τελευταίων ετών τείνει να γίνει ο αθλητισμός και κυρίως η επίδρασή του πάνω στον άνθρωπο. Ως μία γενική έννοια αθλητισμό θα ερμηνεύαμε την καταβολή 3

4 προσπάθειας που στοχεύει στη σωματική άσκηση και ταυτόχρονα στην καλλιέργεια της ψυχοπνευματικής υπόστασης του ατόμου μέσα στα πλαίσια κοινά αποδεκτών κανόνων και συνθήκες άμιλλας. Για να μπορέσει όμως κάποιος να ασχολείται με τον αθλητισμό είτε ερασιτεχνικά είτε επαγγελματικά είναι απαραίτητο να πληρεί κάποιες προϋποθέσεις. Οι προϋποθέσεις αυτές είναι η φυσική κατάσταση, η αντοχή, η ταχύτητα και η ευκινησία. Η φυσική κατάσταση είναι ίσως ο βασικότερος παράγοντας της απόδοσης του ατόμου. Επιπλέον η αντοχή, ανάλογα με την μορφή και το περιεχόμενο των δραστηριοτήτων και την ενεργοποίηση μηχανισμών και οργανισμού διακρίνεται σε αερόβια και αναερόβια. Ακόμη, η ταχύτητα είναι σύνθετη κινητική ικανότητα αποτελούμενη από παράγοντες οι οποίοι δεν γνωρίζουν την ίδια φυσιολογική ανάπτυξη και δυνατότητα βελτίωσης με εξωτερικά ερεθίσματα. Οι βασικότεροι από αυτούς είναι η συχνότητα κίνησης και η ταχύτητα αντίδρασης. Επίσης, η ευκινησία είναι η μοναδική κινητική ικανότητα που φτάνει στο μέγιστο της φυσιολογικής της εξέλιξης με το τέλος της παιδικής ηλικίας και την έναρξη της εφηβείας. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΨΥΧΟΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Ο αθλητισμός ενισχύει και σταθεροποιεί την ικανότητα και την ετοιμότητα για κοινωνικά καθορισμένη δράση. Θεωρείται σαν σύστημα με δικούς του κοινωνικούς κανόνες, αξίες και 4

5 ρόλους. Στον αθλητισμό το άτομο μαθαίνει τον τρόπο της κοινωνικής συμπεριφοράς όπως προσαρμογή στις απαιτήσεις της ομάδας, αλληλεγγύη προς του συναθλητές, συνεργασία και ευγένεια. Ο αθλητισμός μπορεί και λειτουργεί έτσι ώστε να αντισταθμίζει και να εξαλείφει ελαττώματα και αρνητικές συνέπειες, που απορρέουν από την αποτυχία της ευρύτερης κοινωνίας. Έτσι, κατορθώνει να κοινωνικοποιεί και να επανεντάσσει το άτομο στη μεγάλη κοινωνία κατά τα δικά της πρότυπα. Ακόμη, επιτυγχάνει να απαλείψει ή να εξισορροπήσει αρνητικές επιπτώσεις της μη ένταξης σε ορισμένες ομάδες της κοινωνίας δηλαδή ελαττώματα που έχουν σαν συνέπεια π.χ. τον περιορισμό της κινητικής έκφρασης, λόγω της έλλειψης αυτοπεποίθησης στις ατομικές ικανότητες ή την έντονη επιθετικότητα λόγω της υποκειμενικής αντίληψης του τυχόντος ατόμου ότι δεν ανήκει στην συγκεκριμένη κοινωνία ή ότι η κοινωνία του συμπεριφέρεται εχθρικά. Επιπρόσθετα, ο αθλητισμός επιτυγχάνει να διαμορφώσει ουσιαστικά την προσωπικότητα του ατόμου και να συμβάλλει στην ενίσχυση των ιδιαιτέρων χαρακτηριστικών του ιδιοτήτων. Έτσι, ο αθλητισμός προσφέρει την δυνατότητα, όσο κανένας άλλος χώρος κοινωνικής δραστηριότητας, να καθιερώσει κανείς δικές του αξίες και ταυτόχρονα να τις επιτύχει με προσωπική προσπάθεια. Στον αθλητισμό είναι κανείς υποχρεωμένος να υπερισχύει διαρκώς κάποιου ανταγωνιστή για να έχει επιτυχία, αλλά συγχρόνως να μπορεί να αποδέχεται την ήττα του. Η επίδοση σαν χαρακτηριστικό στοιχείο του αθλητισμού ενισχύει τον προσανατολισμό και την ετοιμότητα για επίδοση. Ο αθλητισμός επιβάλλει στο άτομο προγραμματισμό στη ζωή του, εμμονή και υπομονή για την επίτευξη του επιδιωκόμενου στόχου. Ακόμη, ο αθλητισμός ενισχύει μέσω της προπόνησης και του αγώνα την πνευματική ικανότητα η οποία δεν στηρίζεται μόνο στην ευφυΐα και στην μνήμη αλλά και στην εργατικότητα, αντοχή και αυτοσυγκέντρωση. Δηλαδή ιδιότητες που καλλιεργούνται στον αθλητισμό. Άλλες τέτοιες ιδιότητες είναι: Μείωση στρες και ανάπτυξη θετικής στάσης απέναντι στη ζωή Βελτίωση αυτοπειθαρχίας και υπευθυνότητας Ανάπτυξη αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης Ανάπτυξη ικανότητας καθορισμού στόχων και αντιμετώπισης της ήττας Καλύτερη σχολική επίδοση 5

6 Καλλιέργεια του ομαδικού πνεύματος, του σεβασμού προς τον άλλον Ανάπτυξη ηγετικών δεξιοτήτων Ψυχαγωγία Στον αθλητισμό δραστηριοποιείται κανείς σε ατομικά και ομαδικά αθλήματα και αγωνίσματα. Εντούτοις τόσο ο άλτης του ύψους όσο και ο σφαιροβόλος που αγωνίζονται καθαρά σε ατομικά αγωνίσματα, δρουν σε ομαδικά πλαίσια γιατί σε αγώνες δεν παίρνει ποτέ μέρος το ανώνυμο άτομο, αλλά το σωματείο, η ομάδα. Έτσι, και οι αθλητές των ατομικών αγωνισμάτων λειτουργούν μέσα στην ομάδα. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Αναγκαιότητα της άσκησης Η ανάγκη για αερόβια άσκηση έχει γίνει πιεστική και επιτακτική στην εποχή μας. Μία εποχή όπου η τεχνολογική εξέλιξη αντικατέστησε τη σωματική εργασία με τη μηχανή και μας επέβαλε ένα αυτοματοποιημένο καθιστικό, αγχώδη κι αφύσικο τρόπο ζωής. Έτσι οι μύες που αποτελούν το 40% του σωματικού μας βάρους δέχονται καθημερινά υποτονικά ερεθίσματα κι έχουν περιπέσει σχεδόν σε αχρηστία. 6

7 Το μόνο αντίδοτο στη βιολογική αυτή φθορά είναι η αερόβια άσκηση. Κι αυτό γιατί με την αερόβια άσκηση δραστηριοποιούνται όλα τα κύτταρα του οργανισμού και γυμνάζονται όχι μόνο οι μύες αλλά και το αναπνευστικό και κυρίως το καρδιαγγειακό σύστημα. Και όταν λέμε αερόβια άσκηση εννοούμε το τρέξιμο, το κολύμπι, την ποδηλασία, το γρήγορο βάδισμα, το χορό και γενικά φυσικές δραστηριότητες που έχουν αρκετή ένταση και διάρκεια για να επιταχύνουν την αναπνοή και να προκαλέσουν τις απαραίτητες καρδιοαναπνευστικές προσαρμογές. Αερόβια ικανότητα Την ικανότητα του οργανισμού να καταναλώνει τη μέγιστη δυνατή ποσότητα οξυγόνου στο λεπτό για να παράγει ενέργεια, την ονομάζουμε αερόβια ικανότητα. Η αερόβια ικανότητα είναι ο πιο σπουδαίος δείκτης της φυσικής κατάστασης και της λειτουργικής προσαρμοστικότητας ολόκληρου του οργανισμού. Όλοι όμως οι οργανισμοί δεν έχουν την ίδια ευκολία να μεταφέρουν οξυγόνο από την ατμόσφαιρα στους ιστούς και να το καταναλώνουν για την παραγωγή μυϊκής ενέργειας κατά την μέγιστη προσπάθεια. Και εδώ ακριβώς βρίσκεται η διαφορά του γυμνασμένου και του αγύμναστου οργανισμού. Ο σωστά γυμνασμένος μπορεί να καταναλώσει περισσότερο οξυγόνο από τον αγύμναστο κατά την έντονη σωματική προσπάθεια. Ο γυμνασμένος δηλαδή, έχει μεγαλύτερη αεροβίωση από τον αγύμναστο. Η αερόβια ικανότητα είναι συνώνυμη της Βιολογικής αξίας ενός ατόμου. Όσο πιο μεγάλη είναι η αερόβια ικανότητα ενός ατόμου τόσο μεγαλύτερη είναι η βιολογική του αξία. Ένα άτομο με μεγάλη αερόβια ικανότητα έχει μεγάλη αντοχή και ενεργητικότητα. Βιολογικό Ξανάνιωμα Από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν την αερόβια ικανότητα είναι το φύλλο, η ηλικία και η σωματική άσκηση. Οι γυναίκες έχουν 25 με 30% χαμηλότερη ικανότητα από τους άντρες. Είναι χαρακτηριστικό πως η αερόβια ικανότητα ενός 60χρόνου είναι ίδια με την αερόβια ικανότητα μιας 20χρόνης νέας, δηλαδή 2.5 περίπου λίτρα το λεπτό. 7

8 Η αερόβια ικανότητα αυξάνει προοδευτικά και φθάνει στο κορύφωμά της τα τελευταία χρόνια της εφηβικής ηλικίας, οπότε ο οργανισμός βρίσκεται στην πλήρη ωριμότητά του. Ύστερα αρχίζει μία περίοδος σταδιακής παρακμής, όπου η αερόβια ικανότητα μειώνεται με ρυθμό 1% το χρόνο. Έτσι η αερόβια ικανότητα ενός άντρα 75 χρονών είναι περίπου η μισή εκείνης που είχε όταν ήταν 25 χρόνων. Μειώνεται δηλαδή στο διάστημα του μισού αιώνα, από 3 λίτρα το λεπτό σε 1.5 λίτρο. Η αντίστοιχη μείωση στην γυναίκα είναι από 2 σε 1 λίτρο. Η παρακμή της αερόβιας ικανότητας μετά τα 20 με 30 χρόνια οφείλεται στην βαθμιαία εκφύλιση και φθορά διαφόρων λειτουργιών που σχετίζονται με την μεταφορά οξυγόνου στον οργανισμό. Για παράδειγμα η μέγιστη καρδιακή συχνότητα που είναι 200 παλμοί το λεπτό στα 20 χρόνια, πέφτει στους 150 στα 70 χρόνια. Συστηματικές πειραματικές εργασίες έχουν δείξει πως η άθληση αντιρροπίζει τη μείωση της αερόβιας ικανότητας που επέρχεται με την ηλικία. Έχει παρατηρηθεί για παράδειγμα πως ένας 50χρόνος που γυμνάζεται έχει κατά μέσο όρο την αερόβια ικανότητα ενός 40χρόνου ή και 35χρόνου που δεν γυμνάζεται. Με άλλα λόγια η αερόβια άσκηση οδηγεί σε ένα βιολογικό ξανάνιωμα 10 με 15 χρόνια. Ακόμα έχει παρατηρηθεί πως μερικοί 70χρόνοι που ποτέ δεν σταμάτησαν να γυμνάζονται, είναι νεώτεροι, με κριτήριο πάντα την αερόβια ικανότητα από πολλούς αγύμναστους 20χρόνους. Η ακινησία φθείρει Η αερόβια ικανότητα φθίνει με την ακινησία και ακμάζει με την αερόβια άσκηση. Μία προσπάθεια που να προκαλεί μια καρδιακή συχνότητα τουλάχιστον 130 χτύπους το λεπτό, να διαρκεί όχι λιγότερο από 20 λεπτά την κάθε φορά και να γίνεται τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα, βελτιώνει σταθερά την αερόβια ικανότητα. Ένα τέτοιο γυμναστικό πρόγραμμα πρέπει να περιλαμβάνει φυσικές δραστηριότητες που επιβαρύνουν το σύστημα μεταφοράς και κατανάλωσης οξυγόνου και βελτιώνουν την αερόβια ικανότητα. Τέτοιες αερόβιες δραστηριότητες είναι όπως αναφέραμε παραπάνω, το τρέξιμο, το κολύμπι, η ποδηλασία, η πεζοπορία, το ποδόσφαιρο, η καλαθοσφαίριση κ.α. Πρέπει να σημειωθεί πως αθλήματα όπως η πετοσφαίριση, η αντισφαίριση και το γκολφ έχουν μηδαμινή επίδραση στην αερόβια ικανότητα ενώ η Σουηδική γυμναστική και η άρση 8

9 βαρών δεν έχουν καμία επίδραση, μολονότι συμβάλλουν στην βελτίωση άλλων ικανοτήτων όπως είναι η ευκινησία και η μυϊκή δύναμη. Είναι τεκμηριωμένο πως αν κάποιος που γυμνάζεται σταματήσει την άσκηση, τότε παρατηρείται αισθητή μείωση της αερόβιας ικανότητας του τις πρώτες δύο εβδομάδες της ακινησίας ενώ σε 4 εβδομάδες χάνονται τα 50% της ωφέλειας και σε 8 εβδομάδες η αερόβια ικανότητα επανέρχεται στο αρχικό επίπεδο που βρισκόταν πριν από την άσκηση. Έτσι γίνεται φανερό πως δεν μπορεί να γίνει αποταμίευση των ευεργετικών επιδράσεων της άσκησης για μελλοντική χρήση. Η άσκηση επιβάλλεται να γίνει μια καθημερινή ισόβια συνήθεια, να γίνει τρόπος ζωής. Η γυμνασμένη καρδιά Η βελτίωση της αερόβιας ικανότητας συνδέεται με αντίστοιχες προσαρμογές στην καρδιά. Η καρδιά που έχει μέγεθος μιας γροθιάς είναι η μεγαλειώδης μυϊκή αντλία που προωθεί σε ολόκληρο το σώμα, το ζωογόνο οξυγόνο. Η αντλία που εργάζεται μέρα νύχτα χωρίς σταματημό. Στην κατάσταση ηρεμίας πάλλει με συχνότητα γύρω στους 70 παλμούς το λεπτό και εξωθεί πάνω από 300 λίτρα αίμα την ώρα με αρκετή δύναμη ώστε να το προωθεί στα αιμοφόρα αγγεία του σώματος που έχουν συνολικό μήκος κοντά, χιλιόμετρα. Η αερόβια άσκηση ευεργετεί την καρδιά με δύο τρόπους. Από τη μια πλευρά δυναμώνει το μυοκάρδιο και πλουτίζει το δίκτυο της αιμάτωσής του και από την άλλη, επιβραδύνει τη συχνότητα των χτύπων της προκαλώντας βραδυκαρδία. Μία φυσιολογική αλλά αγύμναστη καρδιά είναι σχετικά μικρή και αδύνατη γιατί, όπως κάθε μυς όταν δεν γυμνάζεται ατροφεί και εκφυλίζεται, έτσι και το μυοκάρδιο. Η αθλητική καρδιά τώρα έχει κι αυτή μεγάλο όγκο που δεν οφείλεται όμως σε παθολογικά αίτια, αλλά στην επίδραση της άσκησης. Ο όγκος της μπορεί να φτάσει τα κυβικά εκατοστά σε σύγκριση με τους αγύμναστους που κυμαίνεται στα 700 κυβικά εκατοστά. Εκείνο όμως που χαρακτηρίζει ιδιαίτερα τη γυμνασμένη καρδιά είναι η μεγάλη συσταλτική της δύναμη, που την κάνει ικανή να στέλνει περισσότερο αίμα στους ιστούς σε κάθε παλμό της. 9

10 Ο όγκος παλμού της γυμνασμένης καρδιάς μπορεί να είναι τριπλάσιος από της αγύμναστης. Επειδή η γυμνασμένη καρδιά μπορεί και διοχετεύει περισσότερο αίμα σε κάθε της παλμό, χτυπάει με μικρότερη συχνότητα, αναπτύσσει δηλαδή όπως λέμε βραδυκαρδία. Η καρδιακή συχνότητα ενός δρομέα αντοχής στην κατάσταση σωματικής ηρεμίας είναι κάτω από 50 χτύπους το λεπτό και σε μερικές περιπτώσεις φθάνει την ελάχιστη τιμή των 30 χτύπων. Σε ένα μέτριο γυμνασμένο άτομο η καρδιακή συχνότητα είναι γύρω σους 65 χτύπους ενώ σε ένα αγύμναστο που κάνει καθιστική ζωή ξεπερνάει τους 75. Η διαφορά μεταξύ των δύο είναι 10 χτύποι το λεπτό. Έτσι υπολογίζουμε πως η καρδιά του μέτρια γυμνασμένου ατόμου γλιτώνει την ημέρα χτύπους, το μήνα μισό εκατομμύριο και το χρόνο περίπου έξι εκατομμύρια χτύπους. Αυτή η οικονομία παλμών αντιστοιχεί σε 48 μέρες ανάπαυσης το χρόνο. Αξίζει να σημειώσουμε πως οικονομία παλμών σημαίνει ακόμα και λιγότερο έργο για την καρδιά. Έχουμε υπολογίσει πως μια αγύμναστη καρδιά παράγει στην κατάσταση ηρεμίας χιλιογραμμόμετρα το 24ωρο, που είναι σαν να σηκώνει βάρος ενός τόνου σε ύψος 9 μέτρων. Μία καλά γυμνασμένη όμως καρδιά κάνει έργο χιλιογραμμόμετρων το 24ωρο που ισοδυναμεί με την ανύψωση βάρους ενός τόνου σε ύψος μόνο 6 μέτρων. Από τα παραπάνω γίνεται φανερό πως η καρδιακή συχνότητα στην ηρεμία, μπορεί να χρησιμεύσει και σαν δείκτης της φυσικής κατάστασης του ατόμου. Η φυσιολογική συχνότητα είναι γύρω στους 70 παλμούς. Όσο μικρότερη είναι η συχνότητα από τους 70 παλμούς τόσο καλύτερη είναι η φυσική κατάσταση του ατόμου και αντίθετα όσο μεγαλύτερη, τόσο χειρότερη. Πρόληψη της οστεοπόρωσης Η οστεοπόρωση είναι μια επικίνδυνη κατάσταση που χαρακτηρίζεται από αδυνάτισμα των οστών λόγω απομάκρυνσης από αυτά του ασβεστίου και άλλων μετάλλων. Η οστική μάζα αυξάνει κατά τη διάρκεια της παιδικής και της εφηβικής ηλικίας. Όσο μεγαλύτερη οστική μάζα αποκτηθεί σε αυτές τις ηλικίες, τόσο απομακρύνεται και η ηλικία εμφάνισης της οστεοπόρωσης. Τα δραστήρια και ενεργητικά από απόψεως άσκησης παιδιά και νεαροί ενήλικες έχουν σαφώς μεγαλύτερη οστική μάζα από τα νωθρά παιδιά που παίζουν και γυμνάζονται λίγο. 10

11 Μετά την εφηβεία η οστική πυκνότητα παραμένει σταθερά αμετάβλητη μέχρι την τέταρτη δεκαετία και στη συνέχεια αρχίζει να μειώνεται. Οι άνδρες έχουν σε όλες τις ηλικίες μεγαλύτερη οστική πυκνότητα από τις γυναίκες. Μετά την 4η δεκαετία η οστική μάζα αρχίζει να μειώνεται με τον ίδιο ρυθμό και στα δύο φύλα εκτός της περιόδου που ακολουθεί την εμμηνόπαυση στις γυναίκες όπου η απώλεια οστικής μάζας επιταχύνεται. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο και οι γυναίκες φθάνουν γρηγορότερα από τους άνδρες την εποχή των καταγμάτων. Τα εύκολα κατάγματα στο ισχίο, τον καρπό και στους σπονδύλους αποτελούν συνήθεις εκδηλώσεις της οστεοπόρωσης. Η τακτική άσκηση καθυστερεί την εγκατάσταση της οστεοπόρωσης και θεωρείται ο πιο αποτελεσματικός τρόπος (περιλαμβανόμενων και των φαρμάκων) πρόληψής της. Γυναίκες όλων των ηλικιών από που ασκούνται τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα, έχουν σημαντικά πιο μεγάλη οστική πυκνότητα από τις γυναίκες που δεν ασκούνται. Άλλωστε σήμερα όλα τα προγράμματα πρόληψης της οστεοπόρωσης περιλαμβάνουν και την τακτική σωματική άσκηση. Συμπεράσματα Το ανθρώπινο σώμα είναι κατασκευασμένο για φυσική κίνηση και ο καθιστικός τρόπος ζωής σχετίζεται με ασθένειες και πρόωρο θάνατο. Η συστηματική φυσική άσκηση συντελεί στην προαγωγή της υγείας και μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων, υπέρτασης, κάποιων μορφών καρκίνου και του σακχαρώδης διαβήτη. Με την άσκηση διατηρούνται υγιή τα οστά, οι μύες και οι αρθρώσεις. Βελτιώνονται οι λειτουργίες του αναπνευστικού συστήματος και γίνεται καλύτερη πρόσληψη οξυγόνου. Συγχρόνως, αυξάνεται ο μεταβολισμός και ελέγχονται καλύτερα τα επίπεδα βάρους, λόγοι για τους οποίους οι περισσότεροι άνθρωποι γυμνάζονται ή ξεκινούν τις προσπάθειες για άσκηση. Με την άσκηση αυξάνεται η ενεργητικότητα και επηρεάζεται η ψυχική διάθεση των ατόμων που γυμνάζονται συστηματικά. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι η φυσική δραστηριότητα βελτιώνει την ψυχολογία, μειώνοντας τα επίπεδα άγχους και στρες, βελτιώνοντας τις διαταραχές διάθεσης όπως την κατάθλιψη, τον θυμό και την εξάντληση και αυξάνει την αυτοπεποίθηση σε συνδυασμό με την βελτίωση της εικόνας του σώματος. Οι αλλαγές στην ψυχολογία του ατόμου, κυρίως οφείλονται στην διατήρηση και τόνωση της σωματικής υγείας. Σε νευροφυσιολογικό επίπεδο, η άσκηση επιδρά στις ουσίες που παράγονται στον οργανισμό και επηρεάζουν τη λειτουργία του εγκεφάλου. Επίσης η καλή λειτουργία του εγκεφάλου εξαρτάται άμεσα από την αιματική ροή η οποία 11

12 επηρεάζεται από τις καρδιαγγειακές παθήσεις, το σάκχαρο και γενικότερα την μειωμένη οξυγόνωση των εγκεφαλικών κυττάρων. Η άσκηση είναι ο μόνος φυσικός τρόπος για την ανάπτυξη και διατήρηση της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου άρα διατηρεί την καλή οξυγόνωση του εγκεφάλου. Τέλος βοηθάει στην πρόληψη και τον έλεγχο επικίνδυνων για την υγεία συμπεριφορών μεταξύ παιδιών και νέων ανθρώπων, όπως κάπνισμα, αλκοόλ και χρήση άλλων ουσιών, ανθυγιεινούς διατροφής και βίας. ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΑΠΟ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ Ο αθλητισμός είναι η συστηματική σωματική καλλιέργεια και δράση με συγκεκριμένο τρόπο, ειδική μεθοδολογία και παιδαγωγική με σκοπό την ύψιστη σωματική απόδοση, ως επίδοση σε αθλητικούς αγώνες, στο αθλητικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Παράλληλα ο αθλητισμός είναι ένας κοινωνικός θεσμός ο οποίος αντικατοπτρίζει τη δεδομένη κοινωνία και τον πολιτισμό της. Για παράδειγμα στην Αρχαία Ελλάδα, ο αθλητισμός στην Αθήνα θεωρούταν κοινωνικό και πολιτισμικό αγαθό και είχε παιδαγωγικό χαρακτήρα, ενώ αντίθετα στην Σπάρτη ο αθλητισμός χρησιμοποιούταν για την στρατιωτική εκπαίδευση. Ωστόσο σημαντική είναι η στρωματική διάσταση του αθλητισμού στο πέρασμα του χρόνου. Η γενική τάση ήταν ιδίως τον 18ο και 19ο αιώνα τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα να ασχολούνται με τα «λαϊκά παιχνίδια» όπως το ποδόσφαιρο, ενώ τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα με τα «ευγενή αθλήματα» όπως ήταν η ιππασία και η ξιφασκία. 12

13 Ωστόσο πρέπει να διαχωριστεί η έννοια της άθλησης από την έννοια της άσκησης. Η άσκηση γίνεται άθληση όταν αποκτάει ανταγωνιστικό χαρακτήρα. Για παράδειγμα κάποιος που τρέχει στο δρόμο κάνει άσκηση, ωστόσο εάν έχει κάποιον αντίπαλο ώστε για το ποιος θα τερματίσει πρώτος ή ακόμα και αν ανταγωνίζεται τον ίδιο του τον εαυτό, με το χρονόμετρο κάνει άθληση. Επίσης πρέπει να προστεθεί και η έννοια, της κίνησης. Ο αθλητισμός μπορεί να πάρει πέντε μορφές, είτε ως ερασιτεχνικός, είτε ως επαγγελματικός, είτε ως μαζικός αθλητισμός, είτε ως φυσικές δραστηριότητες, είτε με την μορφή των παιχνιδιών. Υπάρχουν τρεις θεωρίες σχετικά με τη γένεση του αθλητισμού: Όλες οι αθλητικές ασκήσεις έχουν λατρευτικές ρίζες (Carl Diem) Οι σωματικές ασκήσεις είναι φυσική συνέπεια των διαδικασιών της εργασίας και της παραγωγής (Μαρξιστική άποψη, Wolfgang, Eichel, Gerhard Lukas) Η άσκηση είναι μια εκδήλωση ενστικτωδών κινήσεων ή παρορμήσεων (Ηθολογία, Konrad Lorenz, David Sanson, Friedrich Eppensteiner) ΕΠΙΛΟΓΟΣ Αρά μετά από όλα αυτά που αναφέραμε, είναι εύκολο να κατανοήσει κανείς πόσο σημαντικό ρόλο παίζει ο αθλητισμός για τον άνθρωπο. Η επίδρασή του στην ψυχή και το σώμα αποφέρει θετικά οφέλη, τα οποία μόνο ο αθλητισμός προσφέρει στον άνθρωπο. Έτσι είναι εύλογο να πούμε ότι πρέπει να εντάξουμε τον αθλητισμό στην καθημερινή μας ζωή, διότι με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουμε ψυχική ευεξία, σωματική ανάπτυξη, ένα όμορφο και υγειές σώμα και το σημαντικότερο, μείωση ασθενειών και παθήσεων οι οποίες αφορούν κυρίως ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας. 13

14 Βιβλιογραφία 1. Β. ΚΛΕΙΣΟΥΡΑΣ, «Αεροβίωση βιολογική αξία της άσκησης» 2. ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΛΕΙΣΟΥΡΑΣ, «Εργοφυσιολογία» 3. K. COOPER, «Αεροβίωση Βιολογική αξία της άσκησης»