Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Transcript

1 Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Νεοελληνική Γλώσσα Α Λυκείου Τίτλος: «Πρόσκληση σε πάρτι» Συγγραφή: ΕΛΕΝΗ ΓΟΥΛΑ Εφαρμογή: ΕΛΕΝΗ ΓΟΥΛΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2015

2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS (κωδ ), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι.Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνος υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας: Δημήτρης Κουτσογιάννης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: , Φαξ: , centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 43

3 Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Πρόσκληση σε πάρτι. Εφαρμογή σεναρίου Ελένη Γούλα Δημιουργία σεναρίου Ελένη Γούλα Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα Τάξη Α Λυκείου Σχολική μονάδα Πειραματικό Λύκειο Αγίων Αναργύρων Χρονολογία Από έως Διδακτική/θεματική ενότητα Έκφραση έκθεση Α Λυκείου, ενότητα 1η, Γλώσσα και Γλωσσικές Ποικιλίες, κεφ. V παραγωγή κειμένων, Ενότητα Λόγος, κεφ. ΙΙ Διάλογος, Θεματικοί Κύκλοι, ενότητα Ελεύθερος χρόνος - Ψυχαγωγία. Διαθεματικό Όχι Χρονική διάρκεια 8 διδακτικές ώρες Σελίδα 3 από 43

4 Χώρος Ι. Φυσικός χώρος: Εντός σχολείου: αίθουσα διδασκαλίας ΙΙ. Εικονικός χώρος: edmodo. Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Οι προϋποθέσεις που έθετε το σενάριο εκπληρώθηκαν σχετικά, καθώς ως διδάσκων διαθέτω μια εξοικείωση με τη χρήση νέων τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία και την ομαδοσυνεργατική μέθοδο. Οι μαθητές γνώριζαν να χρησιμοποιούν το word και δημιουργήσαμε μια ομάδα στο ψηφιακό περιβάλλον Edmodo. Το σχολείο ωστόσο αν και διαθέτει πρόσβαση στο διαδίκτυο, την περίοδο που εφαρμόσαμε το σενάριο δεν είχαμε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε το εργαστήριο πληροφορικής αλλά ούτε καταφέραμε να εξασφαλίσουμε επάρκεια φορητών υπολογιστών στο τμήμα. Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη. Το σενάριο στηρίζεται Ελένη Γούλα, Πρόσκληση σε πάρτι, Νεοελληνική Γλώσσα Α Λυκείου, Το σενάριο αντλεί - Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΠΕΡΙΛΗΨΗ Με τη συγκεκριμένη εφαρμογή επιδιώχθηκε να ασκηθούν οι μαθητές στην παραγωγή κειμένων με ιδέες που θα αντλήσουν από άλλα κείμενα. Η στοχευμένη και συγκεκριμένη εστίαση στη διαδικασία, καθώς και η εφαρμογή της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας επιχειρήθηκε να κάνει πιο συνειδητή αυτή τη δεξιότητα και να οδηγήσει τους μαθητές σε κριτική αξιοποίηση των ποικίλων Σελίδα 4 από 43

5 κειμένων που χρησιμοποιούν στη σχολική και όχι μόνο ζωή τους. Έτσι, χρησιμοποιώντας ως επικοινωνιακή περίσταση μια σχολική εκδήλωση κάτι που σε όλες τις τάξεις συμβαίνει (μια ανάγκη επικοινωνιακή υπαρκτή και συνηθισμένη) κλήθηκαν οι μαθητές αφενός να αποκωδικοποιήσουν τη διαδικασία δημιουργίας πρόσκλησης ή κάποιου άλλου κειμένου που θα διαφημίζει την εκδήλωση, αλλά και αφετέρου ένα μικρό κείμενο με συγκεκριμένες ιδέες που θα πρέπει να επιλέξουν και να αξιοποιήσουν από άλλα συγκεκριμένα μικρά κείμενα για να δικαιολογήσουν το είδος της εκδήλωσης. Στη συνέχεια, σε μια προσπάθεια αναπλαισίωσης της καινούριας γνώσης, δημιούργησαν ανά δυάδες ένα καινούριο, σχολικού τύπου κείμενο, που εξέφραζε απόψεις, διαμορφωμένες όμως σε πλαίσιο, ώστε η διαδικασία να γίνει πιο συνειδητή και να εμπεδωθεί. Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Σύμφωνα με το σενάριο, η συνειδητή εμπλοκή των μαθητών στη μελέτη και επεξεργασία κειμένων είναι σημαντική για την βαθύτερη κατανόησή τους (Neville 2006). Επίσης, δίνει τη δυνατότητα να εμπλουτίσουν το εννοιολογικό τους οπλοστάσιο και τους οδηγεί με μεγαλύτερη ασφάλεια στην παραγωγή των ποικίλων κειμένων που ζητούνται από κάποιον εγγράμματο πολίτη της εποχής μας. Ο τρόπος αξιοποίησης των ιδεών που επιλέγουν συχνά οι μαθητές είναι είτε αποστήθιση είτε ασύνειδη αφομοίωση τυχαίων εντυπωσιακών αποσπασμάτων. Έτσι επιδιώχθηκε ενσυνείδητη προσπάθεια και συμμετοχή του μαθητή στο διάβασμα των κειμένων, με τα οποία ήρθε κατά τη συγκεκριμένη εφαρμογή σε επαφή. Με το συγκεκριμένο σενάριο, εφαρμόζοντας διάφορες τεχνικές και μεθόδους (ομαδοσυνεργατική, συνέντευξη, δημιουργική έκφραση) και εμπλέκοντας πραγματικές περιστάσεις με προβληματισμούς που άπτονται της ηλικίας των μαθητών (πραγματοποίηση σχολικής Σελίδα 5 από 43

6 εκδήλωσης, προβλήματα των νέων) επιχείρησε να ενεργοποιήσει όλους τους μαθητές (Kagan 1990), να κεντρίσει το ενδιαφέρον και να τους οδηγήσει σε μια προσεκτική ενασχόληση με τα κείμενα. Στις δυο φάσεις που εκτυλίχθηκε η εφαρμογή επιχειρήθηκε αρχικά η διδασκαλία του τρόπου μέσω της πρακτικής εξάσκησης και στη συνέχεια, στη δεύτερη φάση, η αναπλαισίωση της διδαχθείσας γνώσης (Κουτσογιάννης 2012). Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Ενημέρωση για προβλήματα της ηλικίας τους με πληροφορίες οι οποίες δοκιμάζονται κατά την ομαδική επεξεργασία και την ανταλλαγή απόψεων. Εστίαση στην αξία της συνεργασίας έτσι όπως βιώνεται μέσα από την πρόταση της ομαδικής διερευνητικής πληροφόρησης και δημιουργίας κειμένων. Προβληματισμός και κριτική για τις μορφές διασκέδασης και τα οφέλη τους. Ενίσχυση της αυτογνωσίας και αυτοπεποίθησης των μαθητών τόσο με την πληροφόρηση για προβλήματα που τους απασχολούν όσο και με την προφορική παρουσίαση δικών τους απόψεων και κειμένων. Εξοικείωση με την περίσταση επικοινωνίας και την αποτελεσματικότητα του λόγου. Επισήμανση μέσα από τη διαδικασία παραγωγής κειμένων του γεγονότος ότι η επιλογή κατάλληλου ύφους προσαρμοσμένου στην περίσταση αποτελεί δείκτη της κοινωνικής και πνευματικής καλλιέργειας των ατόμων. Γνώσεις για τη γλώσσα Κατανόηση εννοιών και δομών του κειμένου. Η προσεκτική επεξεργασία των κειμένων τόσο κατά την πρώτη όσο και κατά τη δεύτερη φάση αποσκοπεί στη συνειδητή εμπλοκή των μαθητών στη διαδικασία αυτή. Σελίδα 6 από 43

7 Εξοικείωση και εξάσκηση των μαθητών με την «κειμενική ποικιλότητα ως χαρακτηριστικό των γλωσσών σε άμεση συνάρτηση με την ποικιλότητα και τη δυναμική των κοινωνικών πρακτικών και των κοινοτήτων, όπου ανήκουν και κατανοούνται τα κείμενα» (βλ. Πρόγραμμα Σπουδών). Εξοικείωση και εξάσκηση των μαθητών στην παραγωγή διαφόρων κειμενικών τύπων (επιστολή, ανακοίνωση, αφίσα κλπ.), δεξιότητα που εντάσσεται στο πρόγραμμα σπουδών της τάξης αυτής. Στόχευση της εφαρμογής στην αποτελεσματικότητα των κειμένων. Επιδιώχθηκε μέσα από την οργάνωση και των δύο φάσεων να γίνει αντιληπτό πόσο σημαντικό είναι να προσαρμόζουν οι μαθητές τα επιχειρήματα και το ύφος και όλες τις λεκτικές επιλογές, ανάλογα με το τι θέλουν να επιτύχουν σε κάθε περίπτωση. Εμπλουτισμός του λεξιλογίου κατά την προσπάθεια επαναδιατύπωσης ιδεών καθώς και κατά την πύκνωση των παραγράφων που ζητείται. Καλλιέργεια προφορικής και γραπτής έκφρασης, καθώς εκτός από τα γραπτά κείμενα, οι μαθητές παρουσίασαν προφορικά τις εργασίες τους. Η πρόβλεψη του σεναρίου για μαγνητοφώνηση των συνεντεύξεών τους δεν ήταν κατέστη δυνατή. Γραμματισμοί Παραδοσιακός-γλωσσικός: Επεξεργασία (κατανόηση, πύκνωση) παραδοσιακού κειμένου και αξιοποίηση ιδεών και στοιχείων του με την παραγωγή ποικίλων κειμένων. Με τον τρόπο αυτό επιδιώχθηκε καλλιέργεια και συνειδητή εξάσκηση των μαθητών στον σχολικό λόγο. Επίσης, δόθηκε βαρύτητα στην κατανόηση του στοιχείου της «αποτελεσματικότητας» των κειμένων, γεγονός που μπορεί να βελτιώσει τη σχολική επίδοση των μαθητών κατά την παραγωγή των κειμένων τους. Σελίδα 7 από 43

8 Ψηφιακός: επεξεργασία-κατανόηση, παραγωγή ψηφιακών και πολυτροπικών εν γένει κειμένων. Χρήση ψηφιακών περιβαλλόντων για ανάρτηση και διαμοιρασμό των εργασιών. Κοινωνικός: Η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, και κυρίως οι προγραμματισμένες συνεντεύξεις μεταξύ των μελών, στόχευσαν να αναδείξουν την αξία της συνεργασίας. Κατά την παρουσίαση των εργασιών οι μαθητές αξιολόγησαν και τη συνεργασία των ομάδων, έτσι όπως διαφαινότανε από τα σχόλια που τα μέλη των ομάδων είχαν καταγράψει, αφού δεν ήταν δυνατή η μαγνητοφώνηση. Κριτικός: Η ομαδική επεξεργασία των κειμένων με την εποπτεία του διδάσκοντος σκοπό είχε να ασκήσει την κριτική αντιμετώπιση της μεταδιδόμενης πληροφορίας και την αποκωδικοποίησή της (Χατζησαββίδης 2005). Διδακτικές πρακτικές Η επιλογή μικρών κειμένων προς επεξεργασία έδωσε τη δυνατότητα για λεπτομερή και προσεκτική ανάλυση όχι τόσο της μορφής (αυτό δεν επιδιώχθηκε με τη συγκεκριμένη εφαρμογή μόνο το κειμενικό είδος του δοκιμίου θίγεται κατά την 1η φάση), όσο του περιεχομένου, έτσι ώστε να ασκηθούν οι μαθητές σε έναν τρόπο δουλειάς χρήσιμο για την κατάκτηση της απαιτούμενης σχολικής γνώσης. Η συνεργασία, ενταγμένη σε όλα τα στάδια των δραστηριοτήτων, επιδιώχθηκε να ασκήσει τους μαθητές στο αίτημα των καιρών, αφού στην εποχή στην οποία θα κληθούν να εργαστούν οι μαθητές μας, μεγάλη αξία θα έχει ο πολίτης που μπορεί να συνεργάζεται με τους άλλους και να λειτουργεί ως ομάδα. Η χρήση των ψηφιακών περιβαλλόντων και η παραγωγή ψηφιακών κειμένων είχε σκοπό να εντάξει μαθητές στην εποχή και να τους δώσει επιπλέον εφόδια Σελίδα 8 από 43

9 για την κατάκτηση (και όχι μόνο) της γνώσης. Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Αφορμή για τη συγκεκριμένη εφαρμογή ήταν η ανάγκη (έτσι όπως προκύπτει κατά τις σχολικές πρακτικές και όχι μόνο ) να μάθουν οι μαθητές να συνθέτουν ιδέες χωρίς να αντιγράφουν αυτούσιες διατυπώσεις που συναντούν στα ποικίλα κείμενα και χωρίς επίσης να απομακρύνονται από το αρχικό νόημα του προς επεξεργασία κειμένου. Έχει παρατηρηθεί ότι οι επαναδιατυπώσεις των ιδεών, η πύκνωση του περιεχομένου, η ανάλυση και ο σχολιασμός αποδεικνύουν την αδυναμία των μαθητών να κατανοήσουν το κείμενο και να αποδώσουν τη σημασία όσων κατανόησαν. Η εφαρμογή φυσικά δε φιλοδόξησε να λύσει το πρόβλημα, μόνο να επεξεργαστεί κάπως αυτή την εκπαιδευτική αγωνία. Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Η εφαρμογή εστίασε στην παραγωγή κειμένων, έτσι όπως περιέχεται στην 1η ενότητα του βιβλίου Έκφραση-Έκθεση της Α Λυκείου, Γλώσσα και Γλωσσικές Ποικιλίες, και συγκεκριμένα στο κεφάλαιο V. Επίσης τα θέματα για τα προβλήματα των εφήβων και το ζήτημα της ψυχαγωγίας που περιέχονται στο ίδιο βιβλίο στην Ενότητα Λόγος, στο κεφάλαιο ΙΙ Διάλογος. Ακόμη από τους Θεματικούς Κύκλους στην ενότητα Ελεύθερος χρόνος - Ψυχαγωγία αξιοποίησε το δοκίμιο του Ε. Παπανούτσου. Από το βιβλίο Γλωσσικές Ασκήσεις αξιοποιούνται τα κείμενα: Xρίστος Tσολάκης, Τα σοφά παιδιά, Αθ. Κιτσάκης, Το πρόβλημα της ψυχαγωγίας. Αξιοποίηση των ΤΠΕ Οι ΤΠΕ, λόγω προβλημάτων τεχνικών, δεν χρησιμοποιήθηκαν, όπως προέβλεπε το σενάριο, ως μέσο άντλησης εκπαιδευτικού υλικού. Σελίδα 9 από 43

10 Ούτε για τη μελέτη και παραγωγή ψηφιακών και πολυτροπικών κειμένων (αφίσες, μαγνητοφώνηση/συνέντευξη, πρόσκληση κλπ.). Ωστόσο, οι περισσότεροι μαθητές χρησιμοποίησαν τον επεξεργαστή κειμένου αλλά και άλλα προγράμματα (πρόγραμμα δημιουργίας αφίσας και βίντεο) για να ετοιμάσουν τις ατομικές εργασίες στο σπίτι. Ενώ, το ψηφιακό περιβάλλον edmodo έδωσε τη δυνατότητα ανάρτησης και διαμοιρασμού εργασιών. Κείμενα Έκφραση-Έκθεση Α Λυκείου Θεματικοί κύκλοι: Ε.Π. Παπανούτσος, Νόθη και γνήσια ψυχαγωγία. Γλωσσικές Ασκήσεις: Αθ. Κιτσάκης, Το πρόβλημα της ψυχαγωγίας. Εκπαιδευτικό/υποστηρικτικό υλικό Στο «Παράρτημα» ανθολογούνται τα εξής κείμενα: Λευτέρης Σιδερής, «Το παράλογο της Βίας και ο βιασμός της Λογικής», ΤΟ ΒΗΜΑ, 2/3/1986. Ταινίες βίας και επιθετικά παιδιά, Εφημερίδα Εβδόμη, 8/5/1988 Τελική έκθεση της ευρωπαϊκής έρευνας για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού (Δεκέμβριος 2012). Πετροπούλου Μαρία, «Παιδιά θύτες και θύματα βίας: Το «bullying» στην Ελλάδα». Μαρία Θεοφίλου, «Τι σημαίνει εθισμός στο Διαδίκτυο και ποια συμπτώματα παρουσιάζουν τα παιδιά;» «Εθισμός στο διαδίκτο», λήμμα στη Βικιπαίδεια. Άρης Γιαβρής, οργάνωση του λόγου, τόμος Β, «Μοναξιά» Εικονογραφημένη-Μελοποιημένη Ποίηση Μανόλης Ανδρόνικος, «Η πάλη των γενεών» (από τον τύπο) Σελίδα 10 από 43

11 «Το χάσμα των γενεών ένα σύγχρονο φαινόμενο;» άρθρο σε σχολική εφημερίδα του ΓΕΛ Σιδηροκάστρου. Δρ Καλλιόπη Εμμανουηλίδου, «Τα πιο συχνά προβλήματα των εφήβων και πώς θα τα κατανοήσετε». Κλήσεις εφήβων σε τηλεφωνική γραμμή στήριξης. «Ελεύθερος χρόνος απαραίτητος για τον έφηβο, όμως υπάρχει;» άρθρο από τη σχολική εφημερίδα του ΓΕΛ Σιδηροκάστρου. Θ.Δ. Παπαγγελής, «Πώς ο άνθρωπος έχασε τον ελεύθερο χρόνο του». Γλωσσικές Ασκήσεις: Xρίστος Tσολάκης, Τα σοφά παιδιά, (από εφημερίδα). «Παιδική παχυσαρκία», απόσπασμα από άρθρο. Νίκος Σκορδής, «Παιδική παχυσαρκία: Αιτίες, επιπλοκές». Διδακτική πορεία/στάδια/φάσεις 1 η φάση: Δευτέρα, 22 Δεκεμβρίου 2014 στην αίθουσα της τάξης Η εφαρμογή του σεναρίου επιχειρήθηκε τις δυο πρώτες ώρες αλλά υπήρχαν κάποια θέματα με το εργαστήριο πληροφορικής και δουλέψαμε χωρίς υπολογιστές. (Είχα επαναπαυθεί ότι θα χρησιμοποιήσουμε το εργαστήριο και δεν ειδοποίησα και τους μαθητές αυτού του τμήματος να φέρουν λαπτοπ). Εργαστήκαμε με φωτοτυπημένα τα φύλλα εργασίας και ετοιμάσαμε κείμενα γραμμένα στο χέρι. Το θετικό αυτής της επιλογής είναι ότι ο χρόνος μας έφτασε παρόλο που το πρώτο δίωρο είναι κουτσουρεμένο. Κάποιοι μαθητές πρότειναν να ετοιμάσουν τις αφίσες κατά την περίοδο των διακοπών, αλλά δεν το διακινδύνεψα, καθώς έκρινα πως ο στόχος του σεναρίου παραγωγή συνεργατικών κειμένων ως έναν βαθμό επιτεύχθηκε. Μάλιστα έδωσα τις επιστολές και στον διευθυντή μας, όπως πρότεινε το σενάριο, ο οποίος και αξιολόγησε την αποτελεσματικότητά τους Σελίδα 11 από 43

12 Εικόνα 1: η επιστολή που προκρίθηκε από τον διευθυντή του σχολείου μας Εικόνα 2: Μία από τις χειροποίητες αφίσες της υποθετικής εκδήλωσης που ετοίμασαν οι μαθητές Για το σπίτι δόθηκε ως εργασία να προσδιορίσουν την έννοια της ψυχαγωγίας. Σελίδα 12 από 43

13 Εικόνα 3: ένα από τετράδια της τάξης 2 η φάση: Τετάρτη 21 Ιανουαρίου 2015 στην αίθουσα της τάξης Τις δυο πρώτες ώρες (δανεικές) συνεχίσαμε με την εφαρμογή της δεύτερης φάσης στο σενάριό μας. Δεν χρησιμοποιήσαμε ούτε αυτή τη φορά όμως τα μέσα της τεχνολογίας το εργαστήριό μας είναι εκτός λειτουργίας μετά τα Χριστούγεννα και έτσι φωτοτύπησα τα Φύλλα Εργασίας και τον φάκελο με τα κείμενα. Χωρίστηκαν οι μαθητές (24 σήμερα, είχαμε δυο απόντες) σε 12 ζεύγη και εργάστηκαν για την επεξεργασία και παραγωγή του δικού τους νέου κειμένου. Σελίδα 13 από 43

14 Εικόνα 4: Από αυτή τη φάση διαθέτουμε φωτογραφίες, καθώς οι δυάδες επεξεργάζονται τα κείμενά τους. Η επεξεργασία δεν ηχογραφήθηκε, καθώς οι μαθητές που δοκίμασαν να το κάνουν παρατήρησαν ότι γίνεται πολλή φασαρία στην τάξη και δεν ακούγεται η εγγραφή. Έτσι, κράτησαν σημειώσεις σε ξεχωριστό φύλλο που παρέδωσαν μαζί με τη χειρόγραφη ομιλία τους. Σελίδα 14 από 43

15 Εικόνα 5: οι ομάδες παρέδωσαν τις σημειώσεις και το κείμενο της ομιλίας Γενικά νομίζω ότι εργάστηκαν αποτελεσματικά αν και ο χρόνος ήταν περιορισμένος καθώς μέσα στη δεύτερη ώρα έτυχε να γίνει και η κοπή της πίτας! Συγκέντρωσα τις εργασίες και στο επόμενο μάθημα έγινε η παρουσίαση και η αξιολόγηση από τους μαθητές. 3 η φάση: Την Δευτέρα 2/2/15 στην αίθουσα της τάξης Έγιναν οι παρουσιάσεις των εργασιών της 2ης φάσης. Οι 12 ομάδες παρουσίασαν τις ομιλίες που είχαν γράψει, μίλησαν για τις σημειώσεις της συνεργασίας τους και συμπλήρωσε η τάξη το φύλλο αξιολόγησης. Η παρουσίαση όλων των εργασιών επεκτάθηκε και στην 3η ώρα, ύστερα από σχεδόν ομόφωνη απαίτηση των μαθητών (δύο ήθελαν να κάνουμε αρχαία, που κανονικά έχουμε την 3η ώρα), και έτσι ολοκληρώθηκε με επιτυχία η φάση αυτή. Σελίδα 15 από 43

16 Εικόνα 6: Οι δυάδες των μαθητών επέλεξαν τα θέματα όπως δείχνει ο πίνακας παρουσίαση/ ομιλία (επιχειρηματολογία) Σειρά1 Σειρά2 Σειρά Θ β: βία 2 Β Η: βία 3 Α Αρ:βία 4 Β Ζ: Ελεύθερος χρόνος 5 Γ Κ: Ελεύθερος χρόνος 6 Κ Δ: Ελεύθερος χρόνος 7 Α Α: Εθισμός στο διαδίκτυο 8 Γ Θ: Εθισμός στο διαδίκτυο 9 Α Α: Εθισμός στο διαδίκτυο 10 Γ Κ: Μοναξιά 11 Δ Γ:Χάσμα γενεών 12 Δ Α:παχυσαρκία Εικόνα 7: και οι μαθητές αξιολόγησαν τις παρουσιάσεις όπως δείχνουν τα διαγράμματα. Σελίδα 16 από 43

17 S1 Σειρά1 Σειρά2 Σειρά παρουσίαση/ ομιλία (έκφραση/ δομή) 1 Θ β: βία 2 Β Η: βία 3 Α Αρ:βία 4 Β Ζ: Ελεύθερος χρόνος 5 Γ Κ: Ελεύθερος χρόνος 6 Κ Δ: Ελεύθερος χρόνος 7 Α Α: Εθισμός στο διαδίκτυο 8 Γ Θ: Εθισμός στο διαδίκτυο 9 Α Α: Εθισμός στο διαδίκτυο 10 Γ Κ: Μοναξιά 11 Δ Γ:Χάσμα γενεών 12 Δ Α:παχυσαρκία Σειρά1 Σειρά2 Σειρά3 Σειρά4 παρουσίαση /ομιλία (συνεργασία/συζήτηση / ανταλλαγή απόψεων) 1 Θ β: βία 2 Β Η: βία 3 Α Αρ:βία 4 Β Ζ: Ελεύθερος χρόνος 5 Γ Κ: Ελεύθερος χρόνος 6 Κ Δ: Ελεύθερος χρόνος 7 Α Α: Εθισμός στο διαδίκτυο 8 Γ Θ: Εθισμός στο διαδίκτυο 9 Α Α: Εθισμός στο διαδίκτυο 10 Γ Κ: Μοναξιά 11 Δ Γ:Χάσμα γενεών 12 Δ Α:παχυσαρκία Για το σπίτι δόθηκε η εργασία που περιλαμβάνει η 2η φάση, να ετοιμάσουν δηλαδή ένα κείμενο ατομικό και να το αναρτήσουν στον ψηφιακό χώρο της τάξης. Στη διάρκεια της εβδομάδας αρκετοί μαθητές ετοίμασαν τις εργασίες τους και τις ανάρτησαν στο edmodo, όπου τις άφησαν για να τις δουν οι συμμαθητές τους. Αυτή η διαδικασία δεν πήγε πολύ καλά, ωστόσο. Οι περισσότερες ψήφοι που πήραν κάποιες ήταν έξι. Σημασία είχε πόσο νωρίς τις ανάρτησαν εκεί, καθώς κάποιοι ανταποκρίθηκαν στο παρά πέντε, ενώ μάλλον δεν είχαν τον χρόνο και τη διάθεση να διαβάζουν τις εργασίες των συμμαθητών τους. Σελίδα 17 από 43

18 Εικόνα 8 : Οι αναρτήσεις όπως δείχνουν οι εικόνες Σελίδα 18 από 43

19 Σελίδα 19 από 43

20 4 η φάση: Δευτέρα 9/2/15 στην αίθουσα της τάξης Αφιερώσαμε τη μία από τις δυο ώρες (την 2η) για να παρουσιάσουμε τις ατομικές αυτές εργασίες, αλλά και άλλες που οι μαθητές παρέδωσαν χειρόγραφες. Η διαδικασία αυτή πήγε αρκετά καλά, όμως όταν προσπάθησα να ζητήσω αξιολόγηση της καλύτερης εργασίας, μπερδεύτηκαν τα πράγματα, καθώς παρατήρησα ότι υπήρξε κάποια απροθυμία της τάξης. Οπότε εγκατέλειψα την αξιολόγηση και ανακοίνωσα ότι όλες οι εργασίες είναι έτσι κι αλλιώς πολύ ωραίες με ιδιαίτερες αρετές η κάθε μια. Με αυτό τον τρόπο ολοκληρώθηκε η εφαρμογή μας της πρόσκλησης σε πάρτι. Εικόνα 9: Μια σκηνή από τις παρουσιάσεις Σελίδα 20 από 43

21 ΣΤ. ΦΥΛΛΟ/Α ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1η φάση. Στο εργαστήριο πληροφορικής. Σενάριο διδασκαλίας για την επεξεργασία και παραγωγή κειμένου: θεματική ενότητα «διάλογος ψυχαγωγία» ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ομάδα ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΑ: 1. Η ΠΕΡΙΣΤΑΣΗ: Η τάξη σας ετοιμάζεται για μια πολυήμερη εκδρομή για την οποία χρειάζονται αρκετά χρήματα που δεν μπορούν να καλύψουν οι γονείς. Γι αυτό λοιπόν σκέφτεστε να διοργανώσετε μια εκδήλωση στον χώρο του σχολείου, βάζοντας ένα μικρό εισιτήριο ώστε να συγκεντρώσετε τα απαραίτητα χρήματα. Σε συνεργασία λοιπόν με τον σύλλογο γονέων ζητάτε την άδεια από τη διεύθυνση του σχολείου να χρησιμοποιήσετε τον σχολικό χώρο ένα Σάββατο. Η διεύθυνση ανταποκρίνεται στο αίτημά σας γραπτώς και συμφωνεί με την εκδήλωση, θέτοντας όμως σαν προϋπόθεση «η εκδήλωση να είναι ψυχαγωγική και να προωθεί τη γνήσια και όχι τη νόθα ψυχαγωγία». Έτσι λοιπόν καλείστε τώρα να συνεργαστείτε μεταξύ σας για: 1) να αποφασίσετε τι είδους εκδήλωση πρέπει να επιλέξετε, ώστε να είναι ψυχαγωγική και να προωθεί τη γνήσια και όχι τη νόθα ψυχαγωγία και 2) να ετοιμάσετε το έντυπο που θα προσκαλεί και θα διαφημίζει την εκδήλωση. 2. Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΑΣ: 1) Να γράψετε μια παράγραφο που θα απευθύνεται προς τη διεύθυνση του σχολείου για να τεκμηριώνετε ότι η επιλογή της συγκεκριμένης εκδήλωσης, πληροί την προϋπόθεση που τέθηκε «η εκδήλωση να είναι ψυχαγωγική και μάλιστα να προωθεί τη γνήσια και όχι τη νόθα ψυχαγωγία». Σελίδα 21 από 43

22 2) Να ετοιμάσετε την ανακοίνωση και το δελτίο τύπου (α ομάδα), διαφημιστικό φυλλάδιο (β ομάδα), πρακτικό (γ ομάδα), αφίσα (δ ομάδα), πρόσκληση (ε ομάδα), flyer (στ ομάδα), που θα γνωστοποιεί/ θα καταγράφει/ θα διαφημίζει την εκδήλωση. 3. ΤΡΟΠΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ομαδικός - ομάδες 4 ατόμων (χειριστής υπολογιστή, αναγνώστης, συντονιστής, γραμματέας) 4. ΟΔΗΓΙΕΣ 1η δραστηριότητα: ΕΠΙΛΟΓΗ ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΗΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ Συζητήστε με την ομάδα σας και αποφασίστε για το είδος της εκδήλωσης που θα επιλέξετε, έτσι ώστε να συμφωνεί με την προϋπόθεση που τέθηκε από τη διεύθυνση του σχολείου. Για τον σκοπό αυτό επεξεργαστείτε τα παρακάτω κείμενα και αξιοποιείστε τις ιδέες τους: (Βοηθητικά για τους όρους διασκέδαση-ψυχαγωγία βλ. στο λεξικό της Πύλης: 5. ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ Πρώτο κείμενο: Ε.Π. Παπανούτσος, «Πρακτική Φιλοσοφία» [δοκίμιο διασκευασμένο] «Νόθη και γνήσια ψυχαγωγία» [...] Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής, από τον κλοιό μιας ζωής που μας δίνει μόνο πληγές και απογοητεύσεις ή που μας έγινε αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της. Είναι απόπειρα φυγής, όχι φυγή, γιατί σε λίγο ξαναγυρίζομε στην αρένα βαρύτερα πληγωμένοι η απελευθέρωση ήταν ψεύδος, τραγική αυταπάτη. Εκείνο που μας τρομάζει και επιζητούμε την απόδραση είναι η ερημιά της ψυχής, το εσωτερικό άδειασμα. Και ριχνόμαστε σ εκείνους τους τρόπους της ψυχαγωγίας και Σελίδα 22 από 43

23 ελπίζομε ότι θα μας βοηθήσουν να ξεφύγομε από τον «εαυτό μας». Κάθε ευκαιρία φυγής είναι ευπρόσδεκτη, ακόμη κι αν υπονομεύει την υγεία ή μας ντροπιάζει. Και όταν μας παρουσιαστεί (η κοινωνία έχει και για τούτο προνοήσει με τις λέσχες, τα καπηλειά, τα καταγώγια) τρέχομε να επωφεληθούμε. Αστόχαστα, αφού στο τέρμα του δρόμου μας περιμένει ήσυχος ο εχθρός που θέλομε να του ξεφύγομε... [...] Αντίθετα προς τη νόθη η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη δύναμη και τη χαρά της ζωής, και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής. Αυτήν ακριβώς που φθείρει και αφανίζει η νόθη. κύρια ιδέα. δευτερεύουσες ιδέες Δεύτερο κείμενο: Αθ. Κιτσάκης, Το πρόβλημα της ψυχαγωγίας (δοκίμιο) Πέρα απ αυτά, πρέπει να θεωρήσουμε ότι αν η ψυχαγωγία είναι «συντηρητική», με την έννοια ότι βοηθάει τον άνθρωπο να ανανεώνεται, από την ψυχαγωγία αναμένουμε ασφαλώς όχι όλοι οι άνθρωποι κάτι περισσότερο. Πνευματική δηλαδή καλλιέργεια, ψυχική ανύψωση, ανάπτυξη της ευαισθησίας μας. Άλλωστε η ψυχαγωγία, ως αγωγή της ψυχής θεωρούμενη, αυτό ακριβώς σημαίνει. Η ψυχαγωγία που συντείνει σ αυτά (μουσική, θέατρο, χορός, βιβλίο, κινηματογράφος) προϋποθέτει μια ευαισθησία, κάποια έφεση, είναι θέμα προ-παιδείας, όπως αναφέρθηκε και πριν. Το βέβαιο πάντως είναι ότι η ποιοτική ψυχαγωγία αποτελεί Σελίδα 23 από 43

24 «τροφή» του πνεύματος και τρυφή της ψυχής, οδηγεί στην πλήρωση του ανθρώπου, στην ισορροπία, που είναι ένα από τα ζητούμενα του σύγχρονου ανθρωπισμού. θεματικό κέντρο αξιοποιήσιμες ιδέες. 2η δραστηριότητα: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ Α) Επιστολή προς τη διεύθυνση του σχολείου (για την τυπική μορφή της επιστολής βοηθηθείτε από το βιβλίο σας ή εδώ)...(προσφώνηση), (Αναφορά στο θέμα) επανερχόμενοι στο θέμα «παραχώρηση του σχολικού χώρου για πραγματοποίηση ψυχαγωγικής εκδήλωσης», σας ενημερώνουμε ότι η τάξη μας μετά από συζήτηση και συνεργασία αποφάσισε να προετοιμάσει μια (είδος της εκδήλωσης) (αιτιολόγηση της επιλογής) Πιστεύουμε ότι η επιλογή αυτή, πληροί την προϋπόθεση που μας τέθηκε «η εκδήλωση να είναι ψυχαγωγική και να προωθεί τη γνήσια και όχι τη νόθα ψυχαγωγία», για τους εξής λόγους: Σελίδα 24 από 43

25 .(αποφώνηση) Β) Επιλέξτε, ανάλογα με την ομάδα σας, και δημιουργείστε: α ομάδα: ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ και ΔΕΛΤΙΟΥ ΤΥΠΟΥ β ομάδα: ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ γ ομάδα ΠΡΑΚΤΙΚΟ δ ομάδα ΑΦΙΣΑ ε ομάδα ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ στ ομάδα FLYER Για τα κειμενικά είδη που ζητούνται μπορείτε να συμβουλευτείτε το βιβλίο σας (ή το ηλεκτρονικό βιβλίο εδώ). Για τη δημιουργία αφίσας, τα διαφημιστικά φυλλάδια και το flyer οδηγίες επίσης μπορείτε να βρείτε εδώ. Για καλύτερα αποτελέσματα μπορείτε να χρησιμοποιήσετε, κάνοντας δωρεάν εγγραφή, τα παρακάτω προγράμματα δημιουργίας αφίσας: Εργασία στο σπίτι: Να γράψετε (στο τετράδιο) δυο παραγράφους αναπτύσσοντας έναν τρόπο παθητικής ψυχαγωγίας και έναν τρόπο ποιοτικής (οι όροι σύμφωνα με Σελίδα 25 από 43

26 τη σημασία που έχουν στο κείμενο του Κιτσάκη, «Το πρόβλημα της ψυχαγωγίας» στο βιβλίο «Γλωσσικές Ασκήσεις» σελ. 180) ή να χρησιμοποιήσετε και τους όρους γνήσια και νόθα διευκρινίζοντας τι εννοείτε με τους όρους. Σελίδα 26 από 43

27 2η φάση. Στο εργαστήριο πληροφορικής. Σενάριο διδασκαλίας για την επεξεργασία και παραγωγή κειμένου. Θεματική ενότητα: διάλογος - ψυχαγωγία ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ κοινό για όλες τις ομάδες ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΑ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΑΣ: ομαδοσυνεργατικός (ομάδες των δυο ατόμων) Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΑΣ: Να δημιουργήσετε ένα κείμενο 2-3 παραγράφων όπου θα παρουσιάζετε ένα πρόβλημα των νέων. ΟΔΗΓΙΕΣ α) - Συζητήστε μεταξύ σας και επιλέξτε από τον φάκελο που βρίσκεται στην επιφάνεια εργασίας με τον τίτλο «Προβλήματα των νέων», το θέμα που σας ενδιαφέρει. (Τα θέματα που περιλαμβάνονται είναι: βία, σχολικός εκφοβισμός, εθισμός στο διαδίκτυο, μοναξιά, χάσμα γενεών, ψυχολογικά προβλήματα, έλλειψη ελεύθερου χρόνου, παχυσαρκία.) - Κατεβάστε και μελετήστε τα κείμενα που περιλαμβάνονται στο συγκεκριμένο αρχείο. - Εντοπίστε το θεματικό κέντρο των κειμένων. - Υπογραμμίστε και επαναδιατυπώσετε τις κύριες και τις δευτερεύουσες ιδέες των κειμένων. - Προσπαθήστε να πυκνώσετε πρόχειρα το περιεχόμενο συζητώντας μεταξύ σας. β) - Συζητείστε μεταξύ σας και επιλέξτε τις ιδέες που θέλετε να περιλάβετε στο δικό σας κείμενο. - Οργανώστε το κείμενό σας με τη μορφή ομιλίας παρουσιάζοντας στους συμμαθητές σας με ύφος ζωντανό και λόγο καίριο το πρόβλημα που έχετε επιλέξει. Σελίδα 27 από 43

28 - Μπορείτε να ασκήσετε κριτική, να σχολιάσετε ή να συμφωνήσετε με τις ιδέες που αναφέρονται στα κείμενα που επιλέξατε. ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ: 1) Η ανάπτυξη θα πρέπει να αξιοποιήσει ιδέες των δυο ανθολογούμενων κειμένων που υπάρχουν στο δοσμένο αρχείο. 2) Παραδοτέο και το σκεπτικό σας: Προτείνεται μαγνητοσκόπηση/βιντεοσκόπηση (να μην φαίνονται πρόσωπα) της διαδικασίας με τη μορφή συνέντευξης. Δηλ. ο ένας μαθητής ρωτά τον άλλο. Οι μαθητές στην ομάδα εναλλάσσονται, όλοι πρέπει να γίνουν και συνεντευξιαζόμενοι και να θέσουν ερωτήσεις όπως: ποιο είναι το θεματικό κέντρο του νέου κειμένου; Γιατί; Ποιες ιδέες αξιοποιούν; Με ποια κριτήρια τις επέλεξαν; Ποια ιδέα είναι η κύρια και ποιες οι δευτερεύουσες; Ποιες άλλες ιδέες θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν αν είχαν χρόνο; Γιατί; ΜΗΝ ΞΕΧΑΣΕΤΕ ΝΑ ΚΑΤΑΓΡΑΨΕΤΕ ΤΙΣ ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ ΣΑΣ ΠΟΥ ΣΑΣ ΟΔΗΓΗΣΑΝ ΣΤΙΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ. Σελίδα 28 από 43

29 3η φάση. Στην αίθουσα της τάξης. Σενάριο διδασκαλίας για την επεξεργασία και παραγωγή κειμένου. Θεματική ενότητα: διάλογος ψυχαγωγία. Φύλλο Παρατήρησης Ατομικό Ονοματεπώνυμο:.. Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα παρακολουθώντας τις παρουσιάσεις των ομάδων με θέμα «προβλήματα των νέων» και αξιολογείστε με Α, Β, Γ, Δ την παρουσίαση του προβλήματος και την εκτίμησή σας για την συνεργασία της ομάδας Ομάδα Θέμα/ Παρουσίαση/ομιλία Παρουσίαση/ομιλία Συνεργασία/συζήτη (ονόματα πρόβλημα (επιχειρηματολογία) (έκφραση/ δομή) ση/ανταλλαγή μελών) απόψεων Α Β Γ Δ Α Β Γ Δ Α Β Γ Δ Σελίδα 29 από 43

30 Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ Το σενάριο μπορεί να εφαρμοστεί και μεμονωμένα. Μόνο η πρώτη φάση ή μόνο η δεύτερη φάση. Στην περίπτωση βέβαια που θα εφαρμοστεί μόνο η δεύτερη φάση θα πρέπει ο διδάσκων να εξηγήσει τη διαδικασία επεξεργασίας (θεματικό κέντρο, πύκνωση, κύρια και δευτερεύουσες ιδέες). Η. ΚΡΙΤΙΚΗ Οι δραστηριότητες της 1ης φάσης του σεναρίου (το πρόβλημα της ψυχαγωγίας/ νόθηγνήσια) και η δημιουργία ποικίλων κειμένων ίσως είναι αδύνατον να ολοκληρωθούν μέσα σε ένα δίωρο. Αν ο διδάσκων το κρίνει απαραίτητο μπορεί να παραλείψει τη μία από τις δυο δραστηριότητες, π.χ. την επιστολή προς τη διεύθυνση του σχολείου και να ζητήσει προφορική αιτιολόγηση για την επιλογή της εκδήλωσης των μαθητών. Σ αυτή την περίπτωση τα κείμενα της 2ης δραστηριότητας πρέπει να ολοκληρωθούν μέσα στο δίωρο και να παρουσιαστούν στο τέλος του ή έστω να σχολιαστούν πριν αρχίσει η δεύτερη φάση. Θ. BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κουτσογιάννης, Δ Ο ρόμβος της γλωσσικής εκπαίδευσης. Στο Μελέτες για την ελληνική γλώσσα, πρακτικά της 32ης συνάντησης του Τομέα Γλωσσολογίας, Α.Π.Θ. Θεσσαλονίκη, ΙΝΣ. Neville, M Teaching Multimodal Literacy Using the Learning by Design approach to Pedagogy: Case Studies from Selected Queensland Schools. Royal Melbourne Institute of Technology University (Master of Education by Research School of Education Design and Social Context Portfolio). Σελίδα 30 από 43

31 Kagan, S The structural approach to cooperative learning. Eduvational Leadership. Διαθέσιμο στο διαδίκτυο: %20article.pdf (τελευταία επίσκεψη 15/07/14) Το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών για την Α Λυκείου. Χατζησαββίδης, Σ Από την παιδαγωγική του γραμματισμού στους πολυγραμματισμούς: νέες τάσεις, διαστάσεις και προοπτικές στη διδασκαλία της γλώσσας. Στο Κ. Μπαλάσκας & Κ. Αγγελάκος (επιστ. επιμ.). Γλώσσα και λογοτεχνία στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (σ ). Αθήνα: Μεταίχμιο. Σελίδα 31 από 43

32 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Φάκελος κειμένων: «Προβλήματα των νέων» 1 Ο κείμενο Λευτέρης Σιδερής, ΤΟ ΒΗΜΑ, 2/3/1986 Προτού προχωρήσουμε να εξετάσουμε την καταγωγή της βίας στον άνθρωπο, ας ορίσουμε πρώτα τι είναι βία γιατί πολλές φορές η βία συγχέεται με την επιθετικότητα. Επιθετικότητα είναι η τάση να νικήσουμε ή να μειώσουμε έναν αντίπαλό μας, χωρίς να έχει προηγηθεί πρόσκληση από μέρους του και χωρίς κατ ανάγκη τη χρήση σωματικής δυνάμεως. Αντιθέτως η βία εκδηλώνεται με τη χρήση ή και κατάχρηση σωματικής δυνάμεως με σκοπό τη μείωση, την ήττα ή και το θάνατο του αντιπάλου μας. [ ] Όλες οι ενδείξεις που έχει συγκεντρώσει η επιστήμη μέχρι σήμερα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η βία, όταν κι όπου εμφανίζεται στον άνθρωπο, είναι μια επίκτητη ιδιότητα, μια ιδιότητα ξένη προς η φύση του ανθρώπου. Είναι μια ιδιότητα που ένας φυσιολογικός άνθρωπος, αν δεν την διδαχθεί δεν θα την εκδηλώσει. Ακόμη και στη κατασκευή του το ανθρώπινο σώμα δεν είναι προετοιμασμένο για την εκδήλωση βίας ούτε νύχια, ούτε οπλές, ούτε δόντια. Η εξελικτική πορεία, που οδήγησε στην ανάπτυξη του νεοφλοιού στον εγκέφαλο τω ανώτερων θηλαστικών, τ αφόπλισε συγχρόνως. Έχει γίνει αποδεκτό, από πολλούς επιστήμονες, ότι ενώ στα ζώα που είναι εξοπλισμένα για την εκδήλωση βίας έχουν αναπτυχθεί έμφυτοι ανασταλτικοί μηχανισμοί, οι οποίοι συνήθως αναστέλλουν την εκδήλωσή της σ άτομα που ανήκουν στο ίδιο είδος, σε ζώα που είναι από τη φύση τους άοπλα, όπως είναι ο άνθρωπος, δεν υπάρχουν τέτοιου είδους έμφυτες αναστολές. Γι αυτό η διδαχή της βίας στον άνθρωπο είναι ακόμη πιο επικίνδυνη απ όσο η διδαχή της βίας σ ένα ντόπερμαν, όσον αφορά την εκδήλωση βίας στους ομοίους. Το βρώμικο χέρι που θα βυθίσει το μαχαίρι στην πλάτη του νυχτερινού διαβάτη και το καθαρό περιποιημένο χέρι που, πιέζοντας το μοχλό εκτοξεύσεως ενός πυραύλου, θα βυθίσει στη φωτιά και στο αίμα εκατομμύρια ανθρώπους, δεν θα το κάνει από κάποια εσωτερική ενδογενή προδιάθεση. Και τα δυο χέρια τη διδάχτηκαν τη βία τη διδάχτηκαν μέσα στην κοινωνία που ζούνε. Σελίδα 32 από 43

33 2 Ο κείμενο Εφημερίδα Εβδόμη, 8/5/1988 Το πιο σημαντικό ίσως πείραμα είναι αυτό του Άλμπερτ Μπαντούρα, καθηγητή Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο το Στάνφορντ..Ο Μπαντούρα δημιούργησε ομάδες από παιδιά νηπιαγωγείων και τους πρόβαλε διαφορετικές ταινίες βίας. Στο πιο «άγριο» φίλμ το «θύμα» των βασανιστηρίων ήταν μια λαστιχένια κούκλα, ο Μπόμπο. Μετά την προβολή ο ψυχολόγος οδήγησε τα παιδιά σε ένα δωμάτιο, όπου υπήρχαν πολλές παρόμοιες κούκλες. Όσα είχαν δει την ταινία με τον Μπόμπο άρχισαν να τους «επιτίθενται» και να τις«κακοποιούν», σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τα υπόλοιπα, που δεν είχαν δει το συγκεκριμένο φιλμ. 1ο κείμενο: Τελική έκθεση της ευρωπαϊκής έρευνας για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού (Δεκέμβριος 2012) στο: Ο εκφοβισμός μεταξύ των μαθητών αποτελεί πρόβλημα το οποίο εμφανίζεται στο σχολικό χώρο από τις αρχές της θεσμοθετημένης εκπαίδευσης και παραμένει ελάχιστα κατανοητό, αλλά και δύσκολο να οριστεί. Η διαφορά μεταξύ των σχετι κών συμπεριφορών προηγούμενων δεκαετιών με αυτές του σήμερα έγκειται τόσο στη σοβαρότητα και στην ένταση των επιθέσεων, όσο και στις συνέπειες αυτών, οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις φτάνουν μέχρι και στο θάνατο. Τα παιδιά και οι νέοι που συμμετέχουν στις πράξεις αυτές, είτε ως θύματα είτε ως δράστες, αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες στο χώρο του σχολείου και είναι πιθανόν να αναπτύξουν σωρεία ψυχολογικών και ψυχοσωματικών προβλημάτων. Ο εκφοβισμός μπορεί να έχει δια βίου συνέπειες για τα θύματα, αλλά και για τα παιδιά που συμμετέχουν σε αυτόν ως θεατές. Τόσο στο πεδίο της ανάπτυξης των σχετικ ών θεωριών, αλλά και στο πεδίο της χάραξης στρατηγικών για την αντιμετώπιση του φαινομένου δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στους θεατές των περιστατικών εκφοβισμού. Μεταξύ αυτών που εμπλέκονται στις συμπεριφορές εκφοβισμού σημαντικό πρόσωπο, εκτός από το δράστη και το θύμα, είναι και εκείνο του αμέτοχου παρατηρητή, του προσώπου, δηλαδή, που επιτρέπει να εκτυλίσσονται τέτοια περιστατικά από αδιαφορία ή από φόβο για ανάλογη θυματοποίησή του 2ο κείμενο: Παιδιά θύτες και θύματα βίας: Το «bullying» στην Ελλάδα ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 06/02/2013 Σελίδα 33 από 43

34 Ερωτηματολόγια που συμπληρώνουν οι ίδιοι οι μαθητές, καταδεικνύουν πως σχεδόν ένα στα έξη παιδιά έχει πέσει θύμα βίας, είτε σωματικής(ξυλοδαρμοί), είτε ψυχολογικής(ειρωνεία, απειλές, υβριστική συμπεριφορά, επικρίσεις, κακεντρεχή σχόλια, σαρκαστική διάθεση, αρνητικοί χαρακτηρισμοί και κατηγοριοποιήσεις, παρατσούκλια, απαξιωτική στάση, εκβιασμοί, μορφασμοί) είτε σεξουαλικής, καθώς και θύμα ηλεκτρονικού εκφοβισμού, του λεγόμενου cyber bullying, που εκδηλώνεται μέσα από τα κινητά και το διαδίκτυο, από συμμαθητές του ή μαθητές μεγαλύτερων τάξεων, που συνήθως έχουν μια συγκεκριμένη σωματική διάπλαση και σωματότυπο που φανερώνει διάθεση για επικράτηση, άσκηση δύναμης και επιβολής, επίδειξη μαγγιάς και εκδήλωση τραμπουκισμού. Το παιδί θύμα, συνήθως ντρέπεται να ομολογήσει και να αποκαλύψει την κατάσταση θυματοποίησής του ακόμη και σε πολύ κοντινά του πρόσωπα με συνέπεια να εσωτερικεύει όλη αυτή την αρνητική ενέργεια που σταδιακά θα αποβεί μοιραία για την υπόσταση και την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξή του. 1ο κείμενο: Από το Βικιπέδια αίτια Το Διαδίκτυο έχει την ικανότητα να καλύψει συγκεκριμένες ψυχολογικές ανάγκες ενός ατόμου. Ένα από τα χαρακτηριστικά του μέσου που προκύπτει από τη φύση του είναι ότι μπορεί να δημιουργήσει μια «ιδανική κατάσταση εαυτού», όπου το άτομο μπορεί να εξερευνήσει διάφορες πτυχές της προσωπικότητας του χωρίς να έχει περιορισμούς και συνέπειες. Στο Διαδίκτυο δεν υπάρχουν άμεσες συνέπειες των πράξεων, ο χρήστης μπορεί να μπει και να βγει όποτε θέλει, ενώ μπορεί να καλύψει την όποια εξωτερική εμφάνιση, αφού δεν υπάρχει οπτική επαφή. Ταυτόχρονα, ο έφηβος μπορεί να ενσαρκώσει διαφορετικούς ρόλους, ή να υιοθετήσει διαφορετικές ταυτότητες ανάλογα με την εκάστοτε διαδικτυακή εμπειρία, εξαιτίας της ανωνυμίας, που συνιστά κατεξοχήν χαρακτηριστικό του Διαδικτύου. Συνήθως, τα παιδιά που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα του εθισμού στο διαδίκτυο είναι αγόρια και μεγαλώνουν σε δύσκολες καταστάσεις (δυσλειτουργικές οικογένειες). Πρόσφατες έρευνες στην Ελλάδα κατέδειξαν τη σημασία της γονικής μέριμνας και φροντίδας στην ανάπτυξη του εθισμού στο Διαδίκτυο (Siomos, 2012). Η βέλτιστη παροχή γονικής μέριμνας χαρακτηρίζεται από φροντίδα και υγιή προστατευτικότητα, ούτως ώστε το παιδί να κατευθύνεται και να καθοδηγείται με επάρκεια σε ένα ασφαλές περιβάλλον, χωρίς να παρεμποδίζονται οι προσπάθειες του για την ανάδειξη προσωπικής ταυτότητας και αυτονόμησης. Αντίθετα, Σελίδα 34 από 43

35 υπερπροστατευτικότα των γονέων και χαμηλά επίπεδα φροντίδας συνιστούν το πρότυπο μέριμνας 'affectionless control' (έλεγχος χωρίς στοργή) το οποίο συνδέθηκε με υψηλότερες βαθμολογίες εθισμού στο Διαδίκτυο. 2 ο κείμενο: Μαρία Θεοφίλου, Σχολική Ψυχολόγος Τι σημαίνει εθισμός στο Διαδίκτυο και ποια συμπτώματα παρουσιάζουν τα παιδιά; Ένα άτομο ή παιδί το οποίο είναι εθισμένο στο διαδίκτυο τις περισσότερες φορές εμφανίζει τα ακόλουθα συμπτώματα: Εξιδανίκευση του μέσου. Ο χρήστης θεωρεί τον ηλεκτρονικό υπολογιστή ή το Διαδίκτυο το σημαντικότερο «κεφάλαιο» της καθημερινότητάς του. Τροποποίηση της διάθεσης. Σε όσους εθίζονται στα ηλεκτρονικά παιχνίδια παρουσιάζεται αύξηση της παραγωγής του νευροδιαβιβαστή του εγκεφάλου ντοπαμίνη, η οποία συνδέεται με την ευχαρίστηση. Ανοχή. Το άτομο χρειάζεται σταδιακά όλο και περισσότερες ώρες χρήσης του υπολογιστή ώστε να νιώθει ευχαρίστηση. Σύγκρουση. Ενώ το παιδί αισθάνεται ότι έχει πρόβλημα, δεν μπορεί να κάνει κάτι για να περιορίσει τη χρήση του υπολογιστή. Επιπτώσεις που μπορεί να έχει το διαδίκτυο στο παιδί Όλα αυτά έχουν, όπως είναι επόμενο, σοβαρές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς της λειτουργικότητας του ατόμου. Μειώνεται ο χρόνος που περνάει ο έφηβος με την οικογένειά του, περιορίζονται τα χόμπι και οι κοινωνικές συναναστροφές του, αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης παχυσαρκίας, μυοσκελετικών προβλημάτων και οφθαλμικών παθήσεων λόγω των πολλών ωρών- ακινησίας- μπροστά στην οθόνη. Παράλληλα, οι εθισμένοι στο Διαδίκτυο νεαροί παραμελούν τη σωματική τους υγιεινή, ενώ κάνουν πολλές απουσίες στο σχολείο με αποτέλεσμα ακόμη και να χάνουν την σχολική χρονιά. 1ο κείμενο: Απόψεις για τη μοναξιά όπως ανθολογούνται στο διαδίκτυο Υπάρχουν δυο είδη μοναξιάς. Η μοναξιά, σαν ανάγκη ψυχική, όπου ο άνθρωπος επανευρίσκει τον εαυτό τον ύστερα από τη μέθεξη του με τα κοινά. Αυτή η μοναξιά είναι μήτρα κάθε μελλοντικής βλάστησης. Τα τέκνα της ερήμου εδώ είναι πολλά. Η άλλη μοναξιά είναι αυτή που μας την επέβαλε η εποχή μας. Αυτή είναι ανθρωποκτόνος. Μας καταντά στείρους. Κι αν Σελίδα 35 από 43

36 διαιωνιζόμαστε βιολογικά, φοβάμαι πως οδεύουμε προς μια «έρημη χώρα» με κατοίκους της πνευματικά νεκρούς ανθρώπους Κυριάκος Πλησής Για να μας καταλάβει ο άλλος, για να 'ρθει κοντά μας, για να καταργηθεί η μοναξιά, πρέπει να είμαστε αληθινοί, πρέπει να προχωράμε άοπλοι, με μόνο όπλο την αδιόρατη δύναμη της αδελφικότητας. Τότε ακριβώς γεννιέται ο διάλογος. Και διάλογος ενός ανθρώπου με τους άλλους σημαίνει ζωή. Μάρτιν Γκραίη 2ο κείμενο: Μαφάλντα, Κίνο (Quino) 3ο κείμενο: Εικονογραφημένη - Μελοποιημένη Ποίηση στο δεν είναι να είσαι μόνος... Μοναξιά δεν είναι να είσαι μόνος Μοναξιά είναι να μην έχει την έννοια σου κανείς ούτε ξένος, ούτε φίλος, ούτε συγγενής Μοναξιά είναι ως άνεργος να μην έχεις κάπου να δουλέψεις και ως άθεος σε κάποιο ψέμα να πιστέψεις Μοναξιά δεν είναι να είσαι μόνος Μοναξιά είναι ο χρόνος της ζωής σου που δε μοιράζεται ο χρόνος της απουσίας σου που κανείς δε νοιάζεται Μοναξιά είναι χρόνος ξεκούρασης, περισυλλογής και απολογισμού Σελίδα 36 από 43

37 χώρος κενός, χρόνος νεκρός και αποχωρισμού Μοναξιά δεν είναι να είσαι μόνος Μοναξιά είναι ανάμεσα σε χίλιους εσύ να είσαι ο ξένος ανάμεσα χίλια όνειρα εσύ να είσαι μόνος Μοναξιά είναι σε χίλια και ένα συναισθήματα εσύ να είσαι ο πόνος για όσα στην ψυχή σου ροβολούν εσύ να είσαι ο φθόνος Μοναξιά δεν είναι να είσαι μόνος Μοναξιά είναι σπίτι κενό κι άδεια αγκαλιά για να κρυφτείς καρδιά μισή κι άδειο μυαλό για να σκεφτείς Μοναξιά είναι η σχέση δυό ξένων που ο ένας είσαι σύ κι άλλος ο κανείς που ο ένας βρίσκεται εδώ κι άλλος στα πέρατα της γης 1ο κείμενο: Μανόλης Ανδρόνικος, η πάλη των γενεών (από τον τύπο) Είναι κοινός τόπος στους ανθρώπους της ώριμης ηλικίας να επικρίνουν τη συμπεριφορά των νεοτέρων και να επιχειρούν συγκρίσεις με τη δική τους νεότητα, όταν όλα, κατά τη γνώμη τους, ήταν καλύτερα και η ζωή και τα ήθη και ο πολιτισμός, ακόμα και η φύση. Ο πρώτος που αναφέρει αυτή τη στάση ενός ηλικιωμένου, σοφού ανθρώπου είναι ο Όμηρος. Ο Νέστορας, που είχε δει δύο γενιές ανθρώπων να περνούν και βασίλευε πια στην τρίτη, όταν αισθάνεται την ανάγκη να πάρει το λόγο και να μιλήσει στους εξαγριωμένους από θυμό πολεμάρχους, τον Αγαμέμνονα και τον Αχιλλέα, αρχίζει την παρέμβασή του με μιαν αναδρομή. Εγώ, λέει, είμαι μεγαλύτερος κι από τους δυο σας πρέπει να με ακούσετε γιατί έχω μιλήσει με άνδρες πολύ καλύτερούς σας, τέτοιους που δε θα ξαναδώ. Και αναφέρεται σε παλαιότερους ήρωες, τον Πειρίθουν, τον Καινέα και τον Θησέα. Αυτοί, λέει, ήταν παλικάρια που όμοιά τους δεν έχουν ξαναγίνει. Από τότε ως σήμερα κάθε γενιά επαναλαμβάνει μονότονα το ίδιο τροπάριο και φαίνεται πως το πιστεύει. [ ] Και ενώ ο άνθρωπος φτάνει σε μια βιολογική πληρότητα αμέσως ύστερα από την εφηβεία του και τη διατηρεί ως τα χρόνια της ακμής του, η ανθρώπινη κοινωνία έχει Σελίδα 37 από 43

38 οργανωθεί με τέτοιον τρόπο, ώστε η εξουσία, κάθε μορφής εξουσία, οικονομική, κοινωνική, πολιτική, πνευματική, να βρίσκεται στα χέρια των ανθρώπων που έχουν ξεπεράσει αυτό το στάδιο. Οι αποφάσεις ανήκουν σ αυτούς που έχουν την ωριμότητα και την πείρα, όπως λέμε. Ξεχνούμε όμως πως οι αποφάσεις αυτές αφορούν ουσιαστικά τους άλλους, αυτούς που θα υποχρεωθούν να τις εκτελέσουν και να ζήσουν σύμφωνα μ αυτές. Εμείς οι ώριμοι είμαστε τόσο σίγουροι για τη σοφία μας και την ορθότητα της κρίσης μας, ώστε θεωρούμε αστεία τη σκέψη πως θα μπορούσαν να αποφάσιζαν για μας οι νέοι των τριάντα χρόνων. Άλλοτε συνειδητά και άλλοτε χωρίς ίσως να το συνειδητοποιούμε, οι ώριμοι ενεργούμε εξουσιαστικά προς τους νεοτέρους, αρχίζοντας από την οικογένεια και καταλήγοντας στην πολιτεία. Και είναι ολότελα φυσική η αντιεξουσιαστική αντίδραση των νέων που εκδηλώνεται και σε προσωπικό επίπεδο απέναντι στο άμεσο περιβάλλον τους και σε ιδεολογικό και πολιτικό απέναντι σε όλες τις μορφές του κατεστημένου των ωρίμων. Όσο αιφνιδιάζονται οι γονείς με την αντίδραση των παιδιών τους, άλλο τόσο αιφνιδιάζονται και οι οργανισμοί, κομματικοί λ.χ., που βρίσκονται κάθε τόσο αντιμέτωποι με τις νεολαίες που ανήκουν σ αυτούς. [ ] 2ο κείμενο: άρθρο σε σχολική εφημερίδα του ΓΕΛ Σιδηροκάστρου Το χάσμα των γενεών ένα σύγχρονο φαινόμενο; Το χάσμα των γενεών είναι ένα φαινόμενο με διαχρονική παρουσία στην εξέλιξη της ανθρωπότητας. Πρόκειται για την προβληματική επικοινωνία που υπάρχει ανάμεσα σε διαδοχικές γενιές, για παράδειγμα ανάμεσα σε γονείς και παιδιά. Δηλαδή το χάσμα των γενεών δε σημαίνει έλλειψη επικοινωνίας, όπως συχνά ακούγεται, επικοινωνία υπάρχει ανάμεσα στις γενιές, όμως δεν είναι αυτή που πρέπει, γιατί δεν είναι εποικοδομητική. Το φαινόμενο αυτό έχει αποκτήσει μεγάλες διαστάσεις στην εποχή μας, αφού ευνοούν την ανάπτυξή του οι κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν. Το χάσμα των γενεών συνήθως εκδηλώνεται μεταξύ γονέων και παιδιών. Συγκεκριμένα τα παιδιά, δηλαδή η νέα γενιά έχει διάθεση για δημιουργία, θέλουν να δημιουργούν καινούρια πράγματα, να τα ερευνούν και να εξελίσσονται με τα χρόνια. Ενώ στη προηγούμενη γενιά, στους γονείς, κυριαρχεί ο συντηρητισμός, δηλαδή η αδυναμία ανανέωσης τους. Με άλλα λόγια οι νέοι έχουν δυναμισμό, διάθεση για δράση, ενώ οι παλιοί έχουν παγιωμένες απόψεις. Ακόμα οι νέοι θέλουν να αναζητήσουν κάτι καινούριο, είναι πιο δεκτικοί σ αυτό και το συνηθίζουν ευκολότερα από τους ανθρώπους που είναι σε μεγάλη ηλικία γιατί αυτοί έχουν αδυναμία προσαρμογής σε καθετί νέο. Τέλος οι νέοι έχουν έλλειψη εμπειριών, ενώ οι μεγαλύτεροι έχουν πείρα σε περισσότερα θέματα. Σελίδα 38 από 43

39 1ο κείμενο: Δρ Καλλιόπη Εμμανουηλίδου, «Τα πιο συχνά προβλήματα των εφήβων και πως θα τα κατανοήσετε», στο: Η συμπεριφορά των εφήβων καθορίζεται από τις ορμόνες που προκαλούν κυκλοθυμισμό συχνά ανεξήγητο. Ο έφηβος προβληματίζεται αλλά και αναστατώνεται από τις εξάρσεις της διάθεσής του και από τα σκαμπανεβάσματα μεταξύ υπερδιέγερσης και θλίψης. Αυτή η παράξενη διάθεση έχει αντίκτυπο και στους γύρω του προκαλώντας άγχος και ανησυχία στους γονείς. Στην εφηβική ηλικία αρχίζει να σχηματίζεται και μια πρώιμη μορφή της ενήλικης ταυτότητας του ανθρώπου. Ο έφηβος πειραματίζεται, δοκιμάζει, προβάρει διάφορα στυλ στη μουσική, στο ντύσιμο, στο χτένισμα, στη συμπεριφορά. Συχνά, διακατέχεται από έντονη ανησυχία προβληματισμούς και άγχος για το μέλλον που πολλές φορές είναι δικαιολογημένο και άλλοτε ενισχύεται από την αγωνία των γύρω του, γονιών καθηγητών, συμμαθητών κτλ. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου συνήθως οι έφηβοι ασχολούνται με πολλά πράγματα και βρίσκονται διαρκώς κάτω από την πίεση της αξιολόγησης καθώς συμμετέχουν διαρκώς σε τεστ, διαγωνίσματα, εξετάσεις ξένων γλωσσών, αθλητικούς αγώνες και άλλες παρόμοιες ενέργειες και δραστηριότητες που απαιτούν υψηλές επιδόσεις. Αυτό το κυνήγι των επιδόσεων και των υψηλών βαθμών έρχεται στο αποκορύφωμά του στις τελικές εξετάσεις στο τέλος του λυκείου. Βασική πηγή άγχους στην εφηβική ηλικία αποτελούν και οι ανθρώπινες σχέσεις. Ο έφηβος έρχεται σε σύγκρουση με τους γονείς του, προσπαθώντας να κερδίσει προνόμια και ανεξαρτησία ενώ συνειδητοποιεί ότι θα εξαρτάται για πολύ καιρό ακόμη με αυτούς. Οι σχέσεις πάλι, με το άλλο φύλο γίνονται πιο απαιτητικές ενώ εμφανίζεται και ο παράγοντας της σεξουαλικότητας που περιπλέκει τα πράγματα και επιβαρύνει τον έφηβο με αγωνία αλλά και με ευθύνη. Γενικότερα και οι κοινωνικές σχέσεις ανησυχούν τους εφήβους καθώς η κοινωνική ζωή αποκτά μεγάλη σημασία γι αυτούς. Σελίδα 39 από 43

40 Κάτι ακόμα που προκαλεί ανησυχία στους εφήβους είναι και το ίδιο τους το σώμα. Καθώς αναπτύσσεται αποκτά μεγάλη σημασία γι αυτούς. Τριχοφυία, καμπύλες, καινούργιες διαστάσεις. Για πολλούς εφήβους η μορφή που παίρνει το σώμα τους είναι απογοητευτική καθώς συγκρίνουν την εικόνα τους με διάφορα πρότυπα και νιώθουν ανεπαρκείς. Οι έφηβοι περνάνε πολλή ώρα μπροστά στον καθρέφτη και τα συναισθήματα άγχους για την εξωτερική τους εμφάνιση είναι πολύ συνηθισμένα και πολλές φορές οδηγούν σε μειωμένη αυτοεκτίμηση αλλά και σε επικίνδυνες διατροφικές ακρότητες. 2ο κείμενο: Κλήσεις εφήβων στην τηλεφωνική γραμμή στήριξης στο Η «Γραμμή στήριξης παιδιών και εφήβων » από το Δεκέμβριο του 2009 μέχρι και τον Ιανουάριο του 2011 έχει απαντήσει συνολικά σε κλήσεις. Κάποιες κλήσεις είναι ολοκληρωμένες, δηλαδή το παιδί ή ο έφηβος που καλεί μιλάει με κάποιο σύμβουλο για το θέμα που τον απασχολεί. Αρκετές είναι δοκιμαστικές κλήσεις, κλήσεις δηλαδή που ο καλών παραμένει σιωπηλός ή καλεί και κλείνει το τηλέφωνο χωρίς να μιλήσει. Κάποια λοιπόν παιδιά ή έφηβοι ίσως έχουν την ανάγκη να «δοκιμάσουν» πριν καλέσουν και εμπιστευτούν τη Γραμμή. Το μεγαλύτερο ποσοστό των καλούντων είναι έφηβοι ετών, ενώ ένα μικρό αλλά σημαντικό ποσοστό είναι παιδιά 6-12 ετών. Έχουμε παρατηρήσει ότι οι έφηβοι που καλούν συχνότερα στη Γραμμή είναι κυρίως μεγαλύτεροι έφηβοι από 15 έως 18 ετών. Επίσης, υπάρχουν παιδιά και έφηβοι που αισθάνονται την ανάγκη να καλούν περισσότερες από μία φορές. Οι περισσότερες κλήσεις στη Γραμμή είναι από κορίτσια εφήβους. Τα αγόρια όμως που καλούν και εμπιστεύονται την υπηρεσία γίνονται όλο και πιο πολλά. Οι περισσότεροι έφηβοι που καλούν προέρχονται από την Αθήνα αλλά και ο αριθμός όσων καλούν από τη επαρχία αυξάνεται σταδιακά. Ο κύριος λόγος για τον οποίο καλούν οι έφηβοι στη Γραμμή είναι οι συναισθηματικές δυσκολίες των ιδίων ή κάποιου φίλου. Αρκετές είναι οι κλήσεις που αφορούν τις σχέσεις τους με τους γονείς και τους συνομηλίκους ή τους καθηγητές τους. Άλλα θέματα που τους απασχολούν είναι θέματα σεξουαλικότητας, κακοποίησης, το διαζύγιο των γονιών τους, οι μαθησιακές δυσκολίες, το άγχος εξετάσεων, το άγχος εγκυμοσύνης κ.α. 1ο κείμενο: άρθρο από τη σχολική εφημερίδα του ΓΕΛ Σιδηροκάστρου Σελίδα 40 από 43

41 Ελεύθερος χρόνος απαραίτητος για τον έφηβο, όμως υπάρχει; Σύμφωνα με μία έρευνα που πραγματοποιήθηκε στη χώρα μας διαπιστώθηκε πως ο ελεύθερος χρόνος των εφήβων είναι ανύπαρκτος. Όταν λέμε ελεύθερος χρόνος εννοούμε το χρόνο που διαθέτει ο έφηβος για να αναπαυθεί, να αναπτύξει το πνεύμα του, να καλλιεργήσει τα ταλέντα του και να αξιοποιήσει τις κλίσεις του. Ταυτόχρονα, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μέσα για την κοινωνικοποίησή του, την ανάπτυξη των δεξιοτήτων και τη διαμόρφωση της ταυτότητάς του. Ο τρόπος ωστόσο με τον οποίο οι έφηβοι αξιοποιούν τον ελεύθερο χρόνο τους συνδέεται ποικιλοτρόπως με την ψυχική αλλά και τη σωματική τους ανάπτυξη και υγεία και συμβάλλει σ αυτήν άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά. Η εξασφάλιση του μπορεί να αποφέρει πολλά θετικά αποτελέσματα στον έφηβο, όπως σωματική χαλάρωση και ψυχική ηρεμία διότι κατ αυτό τον τρόπο αποβάλλει το άγχος του. Επίσης, μ αυτόν βρίσκει το κατάλληλο έδαφος για την πνευματική του καλλιέργεια, την ψυχαγωγία και τη διασκέδαση του, ενώ παράλληλα ενισχύεται η επικοινωνία του με τους συνομήλικούς του μέσω των συναναστροφών και των κοινών δραστηριοτήτων, αναπτύσσονται οι διαπροσωπικές σχέσεις, οι κοινωνικές επαφές και αμβλύνεται η μοναξιά που μπορεί να νιώθει. 2ο κείμενο: Θ.Δ. Παπαγγελής, Πώς ο άνθρωπος έχασε τον ελεύθερο χρόνο του, στο Ενώ στην αρχαιότητα, οι πλούσιοι ζούσαν σύμφωνα με το αξίωμα «χρήμα ίσον (ελεύθερος) χρόνος», στην εποχή μας σύμφωνα με το περιοδικό «Management Today»: μόνον ένας στους τρεις προνομιούχους της νέας οικονομικής τάξης πραγμάτων έχει χρόνο για να ξοδέψει τα χρήματα που κερδίζει μόνο ένας στους δύο καταφέρνει να υποκλέψει χρόνο για τις προσωπικές του σχέσεις και σχεδόν κανένας δεν έχει χρόνο για «μυθιστορηματικούς ποταμούς» a la Balzàc και Proust. Επίσης τα παντρεμένα ζευγάρια αφιερώνουν κατά μέσο όρο μόνο μισή ώρα στη συναισθηματική «συντήρηση» της γαμήλιας μηχανής και τα τέκνα τους φαίνεται να πάσχουν από συγγενή χρονοπενία, καθώς στροβιλίζονται απνευστί ανάμεσα σε σχολικές και φροντιστηριακές αίθουσες, μεταξύ ξενόγλωσσου ινστιτούτου και ωδείου ή χοροδιδασκαλείου. 3ο κείμενο: Τα σοφά παιδιά, Xρίστος Tσολάκης, (από εφημερίδα) [ ] Tο κεφάλι του παιδιού δεν είναι δοχείο, για να το γεμίσουμε με γνώσεις. Eίναι σπίρτο και φωτιά, για να την ανάψουμε. Tο μέλλον ας το ακούσουν οι γονείς δεν ανήκει σ αυτούς που σήμερα φορτώνονται με γνώσεις. Σε λίγο κι αυτές θα έχουν ξεπεραστεί. Tο Σελίδα 41 από 43

42 μέλλον ανήκει σ αυτούς που μαθαίνουν πώς να κατακτούν τη γνώση, πώς να δημιουργούν και πώς να είναι ευτυχισμένοι μέσα στη δημιουργική δράση. Aυτήν την αγωγή της αυτοβουλίας, της κοινωνικότητας, της συμμετοχής, της ενεργοποίησης των μορφωτικών αξιών, της ανύψωσης, της μορφωτικής εργασίας, της φυσικής (και όχι τεχνητής) μάθησης και μύησης, αυτήν την αγωγή που αποτελεί τη via regia προς το υπέρτατο αγαθό της παιδείας, την εσωτερική ελευθερία, ποιος γονέας την προσφέρει, ποια κοινωνία και ποιο σχολείο; 1ο κείμενο: απόσπασμα από άρθρο «παιδική παχυσαρκία» στο Τα νούμερα μιλούν από μόνα τους. Ένα στα δύο Ελληνόπουλα αντιμετωπίζει πρόβλημα βάρους. Στην Ελλάδα του 2012 και σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, 1 στα 2 10 παιδιά είναι παχύσαρκα. Οι πιο κρίσιμες περίοδοι για την εκδήλωση της παιδικής παχυσαρκίας είναι τρεις: Η πρώτη είναι όταν ακόμη το μωρό βρίσκεται στην κοιλιά της μαμάς. Οι διατροφικές συνήθειες της μητέρας πριν από τη σύλληψη, αλλά και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης επηρεάζουν το βάρος του νεογνού. Το αυξημένο βάρος του νεογέννητου (πάνω από 4,5 κιλά) προδιαθέτει για εκδήλωση παχυσαρκίας στο μέλλον. Η δεύτερη πιο επικίνδυνη περίοδος είναι η ηλικία των 6-7 χρόνων, οπότε προκύπτει απότομη αύξηση των λιποκυττάρων, και η τρίτη είναι η περίοδος της εφηβείας, κατά την οποία οι ορμονικές μεταβολές συμβάλλουν στην αύξηση των λιποκυττάρων και στην ανακατανομή του λίπους. 2ο κείμενο: Νίκος Σκορδής, Παιδική παχυσαρκία: Αιτίες, επιπλοκές. Στο Στην εμφάνιση της παιδικής παχυσαρκίας συμμετέχουν σύνθετοι και αλληλοεπηρεαζόμενοι παράγοντες (νευροφυσιολογικοί, βιοχημικοί, γενετικοί, κονωνικοοικονομικοί, πολιτισμικοί και περιβαλλοντικοί). Αίτια αποτελούν ενδοκρινοπάθειες όπως ο υποθυρεοειδισμός και το σύνδρομο Cushing και όγκοι του υποθαλάμου και της υπόφυσης. Σπάνια σύνδρομα όπως το Prader-Willi και το Bardet-Bield συνοδεύονται από Σελίδα 42 από 43