Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Transcript

1 Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Νεοελληνική Γλώσσα B Δημοτικού Τίτλος: «Εικονική Τάξη» Συγγραφή: ΤΑΛΑΜΠΙΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Εφαρμογή: ΤΟΚΜΑΚΙΔΟΥ ΕΛΠΙΔΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2015

2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS (κωδ ), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι. Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας πρωτοβάθμιας: Κώστας Ντίνας & Σωφρόνης Χατζησαββίδης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: , Φαξ: , centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 63

3 Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Εικονική Τάξη Εφαρμογή σεναρίου Ελπίδα Τοκμακίδου Δημιουργία σεναρίου Κωνσταντίνος Ταλαμπίρης Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα Τάξη Β Δημοτικού Σχολική μονάδα 1 ο Δ.Σ. Μενεμένης Χρονολογία Από έως Διδακτική/θεματική ενότητα Σχολικό βιβλίο Γλώσσα Β Δημοτικού, Ενότητα 16: «Νιώθω» Διαθεματικό Ναι Εμπλεκόμενα γνωστικά αντικείμενα Ι. Φιλολογικής ζώνης Σελίδα 3 από 63

4 Νεοελληνική γλώσσα ΙΙ. Άλλα γνωστικά αντικείμενα Πληροφορική Μαθηματικά Μελέτη Περιβάλλοντος ΙΙΙ. Ημιτυπικές και άτυπες διαδικασίες εκπαίδευσης Αγωγή Υγείας Ερευνητικές Εργασίες Project Ευέλικτη Ζώνη Χρονική διάρκεια Για την εφαρμογή του σεναρίου απαιτήθηκαν 16 διδακτικές ώρες. Χώρος Ι. Φυσικός χώρος Εντός του σχολείου: αίθουσα διδασκαλίας, εργαστήριο Πληροφορικής. ΙΙ. Εικονικός χώρος Site στο οποίο ενσωματώνονται οι δραστηριότητες του σεναρίου. Ο δικτυακός τόπος είναι: Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Σύμφωνα με το δημιουργό του σεναρίου, βασική προϋπόθεση για την εφαρμογή του αποτελεί μια στοιχειώδης εξοικείωση των μαθητών με το μέσο. Καθώς στο σενάριο παρουσιάζονται δράσεις που εμπλέκουν τους/τις μαθητές/-τριες της Β Τάξης στην αξιοποίηση του διαδικτύου και τη χρήση Η/Υ πρέπει να υπολογιστεί η προηγούμενη εμπειρία τους και εξοικείωσή τους. Ιδιαίτερα κατά την εφαρμογή του σεναρίου επιλέχθηκε συνειδητά να δοθεί χρόνος και χώρος στους/στις μαθητές/-τριες της τάξης, προκειμένου να ξαναθυμηθούν σχετικές πληροφορίες και να επανακτήσουν Σελίδα 4 από 63

5 μια βασική εξοικείωση με τη χρήση του Η/Υ και των περιφερειακών του, αφού η σχετική εμπειρία τους τη συγκεκριμένη σχολική χρονιά 1 είναι πολύ περιορισμένη. Η εκπαιδευτικός που ανέλαβε την εφαρμογή χρειάστηκε να αφιερώσει ικανοποιητικό χρόνο κατά τη διεξαγωγή του σεναρίου στην επίδειξη και εξοικείωση των μαθητών με τα προς χρήση λογισμικά και Φύλλα Εργασίας. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην άμεση αντιμετώπιση από την εκπαιδευτικό της τάξης εφαρμογής τυχόν δυσκολιών τόσο στο επίπεδο χρήσης του Η/Υ και του διαδικτύου όσο και στο επίπεδο λειτουργίας των ομάδων. Η αξιοποίηση της δυναμικής των ομάδων και η εξασφάλιση της συνεργατικής λειτουργίας τους θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα του/της εκπαιδευτικού. Η αναζήτηση πραγματικής και αποτελεσματικής συνεργασίας στο πλαίσιο μιας ομάδας και η ανάδειξη των αναγκαίων συνθηκών για την καλλιέργεια συνεργατικών δεξιοτήτων των μαθητών/-τριών θα πρέπει να αποτελούν βασικές προτεραιότητες. Άλλωστε σύμφωνα και με τον δημιουργό του σεναρίου «βασικότερη δεξιότητα που πρέπει να έχουν τα παιδιά είναι η ικανότητά τους να συνεργάζονται». Από την άλλη πλευρά ο/η εκπαιδευτικός που θα το εφαρμόσει χρειάζεται να έχει βασικές γνώσεις στη χρήση του κειμενογράφου, του λογισμικού παρουσιάσεων και του διαδικτύου, έτσι ώστε να επιλύει γρήγορα τα προβλήματα που θα προκύπτουν και να παρέχει αμέσως τη βοήθεια στους/στις μαθητές/-τριες που τη χρειάζονται. Κατά τον δημιουργό του σεναρίου, η σωστή εφαρμογή του σεναρίου απαιτεί ένα εργαστήριο Πληροφορικής με αριθμό ηλεκτρονικών υπολογιστών που να είναι ανάλογος με το 1/3 των μαθητών της τάξης, ώστε να δημιουργηθούν ομάδες των τριών-τεσσάρων ατόμων. Οι Η/Υ του εργαστηρίου πρέπει να έχουν γρήγορη σύνδεση στο διαδίκτυο και να έχουν εγκατεστημένο έναν επεξεργαστή κειμένου κι έναν φυλλομετρητή. Καλό θα ήταν να υπάρχει και ένας βιντεοπροβολέας ή ένας 1 Ως μαθητές/-τριες της Α Τάξης είχαν την ευκαιρία να εμπλακούν με την εφαρμογή παρόμοιων σεναρίων, όμως τη σχολική χρονιά που διανύουμε, η σχετική εμπειρία μπορεί να θεωρηθεί κατά πολύ περιορισμένη, τουλάχιστον όσον αφορά το χρόνο ενασχόλησής τους με αντίστοιχες δραστηριότητες. Σελίδα 5 από 63

6 διαδραστικός πίνακας, για να μπορούν να δίνονται οδηγίες από τον/την εκπαιδευτικό, τις οποίες να βλέπουν όλα τα παιδιά, ή για να παρουσιάζονται οι δουλειές τους στην ολομέλεια. Εναλλακτικά μπορεί να αξιοποιηθεί η σχολική αίθουσα, όπως έγινε κατά το μεγαλύτερο μέρος της εφαρμογής του σεναρίου, αφού η πρόσβαση στο διαδίκτυο μαζί με την ύπαρξη ενός κεντρικού Η/Υ και ενός βιντεοπροβολέα σε αυτή, εξασφάλιζε τις προϋποθέσεις, τόσο για τη συζήτηση στην ολομέλεια όσο και για την εργασία σε ομάδες. Επιπλέον, κατά την εφαρμογή του σεναρίου κρίθηκαν απαραίτητα τα διαλείμματα ανατροφοδότησης και η συζήτηση για την πορεία στην οποία βρίσκεται κάθε ομάδα. Τέλος το σενάριο -σύμφωνα με το δημιουργό του- είναι κατασκευασμένο, έτσι ώστε να δίνει τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να το εφαρμόσει και με λιγότερο εξοπλισμό από αυτόν που αναφέρθηκε. Επισημαίνεται βέβαια ότι ο κάθε ένας που θα κληθεί να το εφαρμόσει μπορεί να παραλείψει δραστηριότητες, να ακολουθήσει διαφορετική σειρά, ή και να τις τροποποιήσει, όπως ταιριάζει στην τάξη του και στην υλικοτεχνική υποδομή που διαθέτει. Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη. Η συγκεκριμένη καταγραφή αφορά την εφαρμογή του σεναρίου, η οποία επεκτάθηκε σε δίωρα της Ευέλικτης Ζώνης και αντιμετωπίστηκε ως μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος Αγωγής Υγείας με κύρια επιδίωξη τη βελτίωση των κοινωνικών σχέσεων μέσα στη σχολική τάξη. Σε συνεννόηση που έγινε με την υπεύθυνη εκπαιδευτικό της τάξης, η πρώτη γνωριμία με τις δραστηριότητες του σχολικού εγχειριδίου όσον αφορά τη 16 η Διδακτική Ενότητα (με τίτλο «Νιώθω») έγινε με τη μεσολάβηση της εκπαιδευτικού που ανέλαβε τη συνολική εφαρμογή του διδακτικού σεναρίου. Σελίδα 6 από 63

7 Το σενάριο στηρίζεται Κωνσταντίνος Ταλαμπίρης, Εικονική Τάξη, Νεοελληνική Γλώσσα, Β τάξη, 2013, Το σενάριο αντλεί Το σενάριο στηρίζεται στη σειρά βιβλίων «Σκέψου μαζί μου» των Εκδόσεων Καστανιώτη και συγκεκριμένα στα βιβλία: «Η γνώση! Τι είναι;», «Η συμβίωση! Τι είναι;» και «Τα συναισθήματα! Τι είναι;» Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΠΕΡΙΛΗΨΗ Οι παρούσες δραστηριότητες είναι σχεδιασμένες για να υλοποιηθούν είτε στην αρχή της σχολικής χρονιάς (λαμβάνοντας αφορμή από την εισαγωγική ενότητα του βιβλίου της Γλώσσας της Β Δημοτικού, όπου γίνεται μια γνωριμία με το βιβλίο και τους ήρωές του) είτε από την 16 η διδακτική ενότητα του σχολικού εγχειριδίου (με τίτλο «Νιώθω») όπου δίνεται η δυνατότητα για συζήτηση γύρω από τα συναισθήματα. Στο παρόν σενάριο δίνεται η αφορμή στους/στις μαθητές/-τριες να αντιληφθούν βαθύτερα τη δομή και τη λειτουργία του σχολείου και να γνωρίσουν καλύτερα ο ένας τον άλλο, μέσα από την κατασκευή μιας «ηλεκτρονικής τάξης», στην οποία θα συμμετέχουν κατά τη διάρκεια όλης της σχολικής χρονιάς. Η εικονική τάξη θα τους δίνει την ευκαιρία να εκφράζουν τους προβληματισμούς και τα αιτήματά τους, να κρατούν ένα ηλεκτρονικό ημερολόγιο με τα σημαντικά γεγονότα της χρονιάς, καθώς και να ενημερώνονται για τα βιβλία της δανειστικής βιβλιοθήκης. Κυρίως όμως, οι μαθητές/τριες μέσα από τις δραστηριότητες που παρατίθενται, μπορούν να πραγματευτούν και να διευκρινίσουν βασικές έννοιες που σχετίζονται με τη σχολική ζωή («η συμφωνία», «ο σεβασμός», «η εργασία», «η ισότητα», «η εξουσία», «οι συγκρούσεις», «η ντροπή» και «η φιλία») και με αφορμή τα συγκεκριμένα θέματα να εκφράσουν τα προσωπικά τους συναισθήματα. Γίνεται προσπάθεια τα παιδιά να αντιληφθούν ότι το σχολείο δεν είναι μόνο τα υλικά στοιχεία όπως ο πίνακας, τα Σελίδα 7 από 63

8 θρανία και η έδρα, αλλά κυρίως έννοιες και πρακτικές που πρέπει να ενσωματώσουν στη σχολική καθημερινότητα, αλλά και στη ζωή τους γενικότερα. Με βάση τη διαπραγμάτευση των παραπάνω εννοιών, θα γίνει προσπάθεια να συνταχθεί ένα «συμβόλαιο» στην τάξη που θα καθορίζει κάποιους βασικούς κανόνες δικαιωμάτων, υποχρεώσεων και συμπεριφοράς. Παράλληλα, τα παιδιά μαθαίνουν να περιηγούνται στο διαδίκτυο, να χρησιμοποιούν λογιστικά φύλλα και να εξάγουν χρήσιμες πληροφορίες από αυτά. Δουλεύοντας σε ομάδες, εκμεταλλεύονται τις δυνατότητες που δίνει ο κειμενογράφος στη σύνθεση του γραπτού λόγου και στον συνεργατικό τρόπο γραφής. Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Με το παρόν σενάριο επιχειρείται οι μαθητές/τριες να έρθουν σε επαφή με ένα νέο, μη τυπικό, εκπαιδευτικό περιβάλλον με τη βοήθεια του οποίου θα αυτενεργήσουν, διαμορφώνοντάς το μόνοι/ες τους, ενώ παράλληλα θα διαμορφώσουν την ταυτότητά τους και την ταυτότητα της τάξης τους (Kalantzis & Cope 2009, 38). Η «εικονική τάξη» φιλοδοξεί να γίνει ο χώρος όπου οι ομάδες των μαθητών θα αντικαταστήσουν τον μονόλογο του δασκάλου, εργαζόμενοι αυτόνομα και συνεργατικά πάνω σε ένα δομημένο περιβάλλον (Kalantzis & Cope 2009, 45). Στο νέο αυτό περιβάλλον, οι μαθητές/-τριες θα γνωρίσουν ο ένας τον άλλο βαθύτερα και θα συντάξουν ένα κοινά αποδεκτό «συναισθηματικό» συμβόλαιο, στο οποίο θα θέσουν τους όρους συνύπαρξης στην ομάδα και θα αναλάβουν δεσμεύσεις για την καλύτερη συνεργασία τους (Καμαρινού 1999, 45). Το συμβόλαιο όμως δεν θα συνταχθεί στο κενό, αλλά με τη βοήθεια οκτώ ηλεκτρονικών ερωτηματολογίων, που θα λειτουργήσουν σαν γνωστικά εργαλεία για την υποβοήθηση της ανακάλυψης των αντιλήψεων των παιδιών και την οικοδόμηση της νέας γνώσης. Σελίδα 8 από 63

9 Με τη συμπλήρωση και ανάλυση των ερωτηματολογίων, καθώς και με τη δημιουργία του forum ανταλλαγής ιδεών και προτάσεων, επιχειρείται να γίνει μια πρώτη προσπάθεια να συντάξουν τα παιδιά πραγματολογικά κείμενα που περιγράφουν, εξηγούν και αξιολογούν την κοινωνική πραγματικότητα. Συγκεκριμένα, στο παρόν σενάριο θα επιχειρηθεί να παραχθούν κείμενα ανάπτυξης εννοιών (με τα ερωτηματολόγια). Σκοπός αυτής της δράσης είναι να βοηθήσει τους μαθητές/τριες να περάσουν σταδιακά από το επίπεδο της απλής δήλωσης μιας θέσης στο επίπεδο της διαλεκτικής σύνθεσης αντίθετων απόψεων (Ματσαγγούρας 2001, ). Τέλος, με τη δημιουργία του forum ανταλλαγής απόψεων οργανώνεται και τεκμηριώνεται επίσημα η κοινή γνώση, σε μια διαδικασία που μοιάζει με την εκδοτική δραστηριότητα. Το «εκδοτικό προϊόν» που προκύπτει είναι ρητή, εξωτερικευμένη, κοινή, κοινωνική γνώση (Kalantzis & Cope 2009, 49). Με τη σύνταξη ημερολογίου της τάξης επιχειρείται η σύνταξη ενός αφηγηματικού κειμένου. Οι ψυχολόγοι που ασχολούνται με τον αφηγηματικό (narrative) λόγο υποστηρίζουν ότι ως έκφραση ο αφηγηματικός λόγος είναι το χαρακτηριστικό του Homo Sympolificus ( συμβολοποιού ανθρώπου ), τον οποίο διακρίνει η ικανότητα και η αγάπη να εκφράζεται με τη μορφή μύθου. Αυτή η ενδογενής ικανότητα και τάση του ανθρώπου για τον μύθο εξηγεί το γεγονός ότι συναντούμε μύθους σε όλους τους πολιτισμούς. Παράλληλα, o Bruner υποστηρίζει ότι ένα από τα δύο είδη σκέψης είναι το αφηγηματικό (narrative mode of thinking), που προσδίδει νόημα στην κοινωνική πραγματικότητα αφηγηματοποιώντας την ανθρώπινη δράση. Τέλος, οι ψυχολόγοι προσθέτουν ότι το παιδί χρησιμοποιεί τα αφηγηματικά σχήματα στην πορεία ανάπτυξης της «εγω-ταυτότητάς» του. Με την έννοια αυτή, η αφήγηση δεν είναι απλώς μέσο έκφρασης, αλλά είναι κυρίως όργανο οικοδόμησης της πραγματικότητας και της προσωπικής ταυτότητας (Μασταγγούρας 2001, 344). Τέλος, επιχειρείται να συνδεθεί η εικονική τάξη με την υλική υπόσταση του σχολείου, μέσω του καταλόγου της βιβλιοθήκης. Τα παιδιά μαθαίνουν να Σελίδα 9 από 63

10 χρησιμοποιούν ένα νέο εργαλείο, όπως το λογιστικό φύλλο, για να εντοπίζουν βιβλία που τους ενδιαφέρουν και στη συνέχεια να τα δανείζονται από τη βιβλιοθήκη του σχολείου. Σε όλη αυτή την προσπάθεια η αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στην εκπαιδευτική διαδικασία επιτρέπει τη μετάβαση από το δασκαλοκεντρικό στο μαθητοκεντρικό μοντέλο της διερευνητικής μάθησης, μέσα από την αναζήτηση της γνώσης στις πηγές. Στο σύνολό τους οι δραστηριότητες αυτές αποσκοπούν στη συνοικοδόμηση κειμένων υβριδικού τύπου όπως η αφήγηση με αφηγηματικές ενδείξεις και η επιστολή με επιχειρηματολογικές λειτουργίες (Χατζηλουκά-Μαυρή 2009, 120). Οι εκπαιδευτικές εφαρμογές των Τ.Π.Ε. που συνδυάζουν ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες, αλληλεπίδραση των μαθητών με τις πηγές, αυτενέργεια των μαθητών στην πορεία του μαθήματος και διαθεματικότητα, τείνουν να μεγιστοποιούν τα οφέλη της τεχνολογίας στη σχολική τάξη. Οι διδακτικές δραστηριότητες που προτείνονται αποσκοπούν στο να δημιουργήσουν μέσα στην τάξη συνθήκες επικοινωνιακής χρήσης της γλώσσας, διεγείροντας το ενδιαφέρον των μαθητών και μαθητριών, εξασφαλίζοντας τη συμμέτοχή τους σε κάτι που τους αρέσει. Οι μαθητές συνθέτουν τις πληροφορίες και εξάγουν συμπεράσματα, ενώ γίνονται οι ίδιοι υπεύθυνοι για το μαθησιακό αποτέλεσμα της δραστηριότητάς τους. Αναλύουν, αναστοχάζονται, αξιολογούν το περιεχόμενο των ευρημάτων, τις διαδικασίες που ακολούθησαν και τις εμπειρίες που αποκόμισαν, δίνοντας έμφαση, όχι μόνο στο αποτέλεσμα, αλλά και στην αξία της διαδικασίας στη δόμηση της γνώσης (Κουφόπουλος & Μούκα 2004, 594). Οι διαπροσωπικές σχέσεις ευνοούνται, καθώς κατά τη διεκπεραίωση των δραστηριοτήτων οι μαθητές και οι μαθήτριες έχουν την ευκαιρία να ανταλλάσουν γραπτά αλλά και προφορικά σκέψεις και απόψεις μεταξύ τους, αλλά και με τον δάσκαλο ή τη δασκάλα τους (Χαραλαμπόπουλος & Χατζησαββίδης 1997, 70-72). Σελίδα 10 από 63

11 Με βάση τα παραπάνω, η πρόταση του δημιουργού του παρόντος σεναρίου έχει ως στόχο τον προσανατολισμό των μαθητών/τριών στις πληροφορίες που τους οδηγούν στην οικοδόμηση των γνώσεων μέσα από την κατάλληλη διδακτική επεξεργασία. Τέλος, οι θεωρητικές αρχές του πλαισίου αυτού αναγνωρίζουν τις δυνατότητες των μαθητών για ενεργητική επεξεργασία των δεδομένων. Για τον λόγο αυτό δίνουν έμφαση στην ενεργή διαδικασία οικοδόμησης νοημάτων. Ο/Η εκπαιδευτικός στην όλη αυτή διαδικασία διευκολύνει παρά κατευθύνει την εξέλιξη της δραστηριότητας (Σολωμονίδου 2006, 38). Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Ειδικότερα, επιχειρείται οι μαθητές/τριες να αποκτήσουν γνώσεις για τον κόσμο, για τη γλώσσα και να καλλιεργήσουν γραμματισμούς πέρα από αυτούς που τους προσφέρει το σχολικό εγχειρίδιο αλλά και να ασχοληθούν με δραστηριότητες που γίνονται μέσα στην τάξη με κεντρικό άξονα το βιβλίο. Συγκεκριμένα: 2 Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Οι μαθητές και οι μαθήτριες επιχειρείται: να περιγράφουν τα βασικά χαρακτηριστικά της εξωτερικής τους εμφάνισης και του χαρακτήρα τους και να τα παρουσιάζουν στους συμμαθητές τους να γνωρίσουν καλύτερα τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές τους να χρησιμοποιούν το αναλογικό και ψηφιακό ρολόι, ώστε να ελέγχουν, να επαληθεύουν και να επεξηγούν τον χρόνο 2 Η καταγραφή των στόχων ακολουθεί τον αρχικό σχεδιασμό του σεναρίου καθώς όμως η εφαρμογή αφορά επιλεγμένες δραστηριότητές του, ορισμένοι από τους στόχους αυτούς είτε δεν αποτέλεσαν βασική επιδίωξή της είτε η ανταπόκριση σε αυτούς δεν αξιολογείται ως ικανοποιητική, για αυτό και οι συγκεκριμένοι στόχοι αποδίδονται με πλάγια γραφή. Σελίδα 11 από 63

12 να σχεδιάζουν τις δραστηριότητές τους και να οργανώνουν τον χρόνο τους σύμφωνα με το ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου να εξηγούν διαγράμματα, να τα συγκρίνουν και να βγάζουν τα ανάλογα συμπεράσματα να πραγματευτούν και να συζητήσουν βασικές έννοιες που καθορίζουν την ποιότητα της σχολικής ζωής, όπως η συμφωνία, ο σεβασμός, η εργασία, η ισότητα, η εξουσία, οι συγκρούσεις, η ντροπή και η φιλία να συντάξουν ένα «συμβόλαιο» με τα βασικά δικαιώματα, τις υποχρεώσεις τους και τους κανόνες συμπεριφοράς να παροτρύνουν τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές τους σε πρακτικές που τηρούν το συμβόλαιο, ενώ παράλληλα προάγουν και οικοδομούν θετικά συναισθήματα να ενθαρρυνθούν να χρησιμοποιούν τα ηλεκτρονικά μέσα για την καταγραφή των απόψεών τους και τη δημιουργία διαλόγου να ενθαρρυνθούν στο να εκφράζουν διακριτικά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στη σχολική τους ζωή να υιοθετήσουν τη χρήση ενός ηλεκτρονικού ημερολογίου για την καταγραφή των γεγονότων της χρονιάς να χρησιμοποιούν τις νέες τεχνολογίες, για να αναζητήσουν ένα βιβλίο από τη βιβλιοθήκη του σχολείου. Γνώσεις για τη γλώσσα Οι μαθητές και οι μαθήτριες επιχειρείται: να καλλιεργήσουν τον προφορικό τους λόγο (απαντητική ικανότητα, αναδιήγηση και διατύπωση γνώμης) να διευρύνουν τις αρχικές γνώσεις σχετικά με τις λειτουργίες του γραπτού λόγου Σελίδα 12 από 63

13 να μετασχηματίζουν κείμενα να αναγνωρίζουν τους διαφορετικούς σκοπούς της ανάγνωσης (αναζήτηση πληροφορίας, επίλυση προβλήματος, απόλαυση και ψυχαγωγία) να διακρίνουν ένα μονοτροπικό από ένα πολυτροπικό κείμενο να αξιοποιούν κατάλληλα τις πληροφορίες που τους δίνονται, για να συντάξουν ένα κείμενο με επιχειρηματολογικό περιεχόμενο να αξιοποιούν κατάλληλα τις πληροφορίες που τους δίνονται, για να συντάξουν ένα κείμενο με αφηγηματικό περιεχόμενο Να είναι ικανοί να συντάξουν ικανοποιητικά ένα αίτημα ή μια πρόταση. Γραμματισμοί Οι μαθητές και οι μαθήτριες επιχειρείται: να εξοικειωθούν με το περιβάλλον ενός site να μπορούν να χρησιμοποιούν το πληκτρολόγιο να εξοικειωθούν με τη χρήση των υπερσυνδέσεων να είναι ικανοί να συμπληρώνουν και να υποβάλλουν ένα ηλεκτρονικό ημερολόγιο να μπορούν να αντλούν την κατάλληλη πληροφορία μέσα από μια ιστοσελίδα να εξοικειωθούν με τη χρήση του κειμενογράφου να αποκτήσουν τη δεξιότητα σχετικά με τη χρήση του εκτυπωτή να εξοικειωθούν με τη χρήση προγράμματος συνεργατικής γραφής να εξοικειωθούν με τη χρήση του Λογιστικού Φύλλου. Διδακτικές πρακτικές Οι διδακτικές πρακτικές συνοψίζονται στο Ε. Σελίδα 13 από 63

14 Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Σύμφωνα με το δημιουργό του σεναρίου, ως αφετηρία εφαρμογής του μπορεί να θεωρηθεί η ύλη του αναγνωστικού Γλώσσα Β Δημοτικού είτε από την εισαγωγική ενότητα του βιβλίου (τεύχος α, και συγκεκριμένα από τις σελίδες 6-9 της εισαγωγικής ενότητας με τίτλο «Τώρα που ανοίγεις αυτό το βιβλίο»), στην οποία οι μαθητές και οι μαθήτριες καλούνται να γνωρίσουν το βιβλίο, τη δομή και τους ήρωές του, είτε από τις σελίδες της ενότητας 16 με τίτλο «Νιώθω», καθώς και από την ύλη του αντίστοιχου Τετραδίου Εργασιών, τεύχος β, σελίδες 27-31, όπου οι μαθητές/τριες καλούνται να μιλήσουν για τα συναισθήματά τους, να εντοπίσουν τα αντίθετα συναισθήματα και να χρησιμοποιήσουν ουσιαστικά, επίθετα και ρήματα για να εκφράσουν αυτά που αισθάνονται. Η δεύτερη επιλογή προτιμήθηκε κατά την εφαρμογή του σεναρίου, οπότε και επιλέχθηκε η έναρξη του σεναρίου να συμπέσει χρονικά με την επεξεργασία των πρώτων σελίδων του διδακτικού εγχειριδίου της Γλώσσας. Σελίδα 14 από 63

15 Στη φάση αυτή οι μαθητές/-τριες της τάξης θυμήθηκαν προηγούμενες δραστηριότητες στις οποίες έλαβαν μέρος κατά την προηγούμενη σχολική χρονιά (κατά την εφαρμογή του σεναρίου της Ειρήνης Τζοβλά, «Με βάρκα και σωσίβιο», Νεοελληνική Γλώσσα, A Τάξη, 2013 και του Παναγιώτη Μοίρα, «Η ζωή στο σκοτάδι», Νεοελληνική Γλώσσα, A Τάξη, 2013) κατά τις οποίες είχαν την ευκαιρία ανάδειξης και επεξεργασίας συγκεκριμένων συναισθημάτων, εξάσκησης στην έκφραση του συναισθηματικού τους κόσμου, στην αναγνώριση και το σεβασμό των συναισθημάτων των άλλων. Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Το σενάριο συνδέεται με τα ισχύοντα στο σχολείο μιας και μπορεί να αποτελέσει τμήμα και συμπλήρωμα των δραστηριοτήτων που προτείνει το σχολικό εγχειρίδιο. Ειδικότερα κατά την περιγραφόμενη εφαρμογή το σενάριο αποτέλεσε μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου εργασίας με βασική επιδίωξη τη βελτίωση των κοινωνικών σχέσεων στη συγκεκριμένη σχολική τάξη. Παράλληλα σύμφωνα με το δημιουργό του το σενάριο καλλιεργεί μια ποικιλία από γραμματισμούς που δε θεραπεύει το κλασικό βιβλίο, ενώ παράλληλα δεν ξεφεύγει κι από τους στόχους και τους σκοπούς του Αναλυτικού Προγράμματος. Αξιοποίηση των ΤΠΕ Ο κύριος στόχος της χρήσης των ΤΠΕ στο συγκεκριμένο σενάριο είναι η ενεργοποίηση των μαθητών και των μαθητριών κατά τη διαδικασία της μάθησης. Το Σελίδα 15 από 63

16 σενάριο μέσω των γνωστικών εργαλείων που χρησιμοποιεί παρέχει πολλαπλές ευκαιρίες για εξερεύνηση, πειραματισμό και συνεργασία μεταξύ των ομάδων των μαθητών. Κείμενα Μπρενιφιέ, Ο. & Φ. Μπεναλιά Η Συμβίωση! Τι είναι;: Συμφωνία. Αθήνα: Καστανιώτης. Μπρενιφιέ, Ο. & Φ. Μπεναλιά Η Συμβίωση! Τι είναι;: Σεβασμός. Αθήνα: Καστανιώτης. Μπρενιφιέ, Ο. & Φ. Μπεναλιά Η Συμβίωση! Τι είναι;: Ισότητα. Αθήνα: Καστανιώτης. Μπρενιφιέ, Ο. & Φ. Μπεναλιά Η Συμβίωση! Τι είναι;: Εξουσία. Αθήνα: Καστανιώτης. Μπρενιφιέ, Ο. & Π. Λεμέτρ Η Γνώση! Τι είναι;: Σχολείο. Αθήνα: Καστανιώτης. Μπρενιφιέ, Ο. & Σ. Μπλοχ Τα συναισθήματα! Τι είναι;: Συγκρούσεις. Αθήνα: Καστανιώτης. Μπρενιφιέ, Ο. & Σ. Μπλοχ Τα συναισθήματα! Τι είναι;: Φιλία. Αθήνα: Καστανιώτης. Διδακτική πορεία/στάδια/φάσεις 1η & 2η διδακτική ώρα Δραστηριότητα 1 Ως έναυσμα για την έναρξη του σεναρίου αποτέλεσε η εκδήλωση συγκρούσεων και κάποιων διενέξεων μεταξύ των μαθητών/- τριών της τάξης. Η βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των μαθητών/τριών ήταν κοινή επιθυμία όλων των μελών της τάξης, για αυτό και η ενημέρωσή τους για την έναρξη ενός σχετικού προγράμματος στο πλαίσιο της Σελίδα 16 από 63

17 Ευέλικτης Ζώνης συνδέθηκε με τις δραστηριότητες του σεναρίου. Στους μαθητές/τριες της τάξης προτάθηκε κατά τις επόμενες συναντήσεις μας να ασχοληθούμε με συγκεκριμένα θέματα που έχουν άμεση σχέση με την καθημερινότητα τους στο σχολείο και τη βελτίωση της σχολικής ρουτίνας, μέσα από την πραγμάτευση βασικών εννοιών που σχετίζονται με τη σχολική ζωή όπως ο σεβασμός, η φιλία και οι συγκρούσεις ), αλλά και την έκφραση των προσωπικών απόψεων και των συναισθημάτων τους. Αναφέρθηκε, επίσης, ότι μέσα από τις προτεινόμενες δραστηριότητες με τις οποίες θα κληθούν να εμπλακούν θα μπορέσουν να αντιληφθούν βαθύτερα τη λειτουργία του σχολείου και να γνωρίσουν καλύτερα ο ένας τον άλλο, διαμορφώνοντας τις συνθήκες κοινής αποδοχής και αποδοτικής συνεργασίας. Η πρόκληση συμμετοχής σε δραστηριότητες που διαφοροποιούνται από τη λογική του «μαθήματος» αποτέλεσε το κίνητρο για την αποδοχή των συγκεκριμένων προτάσεων αλλά και η βασική αιτία για την εκδήλωση έντονου ενδιαφέροντος από τους/τις μαθητές/-τριες της τάξης για όσα επρόκειτο να τους απασχολήσουν. Ακολουθώντας τη σειρά των δραστηριοτήτων του αρχικού σεναρίου και κρατώντας τις ήδη διαμορφωμένες ομάδες της τάξης, επιχειρήθηκε η γνωριμία του ηλεκτρονικού περιβάλλοντος (site) στον διαδικτυακό τόπο: Η αρχική συζήτηση γύρω από τα περιεχόμενά του αφορούσε τη φράση «εικονική μας τάξη». Οι μαθητές/-τριες της τάξης παρακινήθηκαν να παρουσιάσουν τις σχετικές τους ιδέες αναφορικά με τον όρο και το πλαίσιο αναφοράς του. Αρχικά αναφέρθηκε ότι αφορά ένα «σχολείο με εικόνες» ενώ στη συνέχεια η σύγκριση του όρου με τη αναφερόμενη φράση «ψηφιακό σχολείο» οδήγησε στη διατύπωση απόψεων που κινούνταν στα όρια της συγκεκριμένης έννοιας («έχει σχέση με την τεχνολογία», «μπορεί να έχει και βίντεο και ό,τι δείχνει η τηλεόραση», «έχει πληροφορίες γραμμένες στον Η/Υ»). Σελίδα 17 από 63

18 Ακολούθησε ανάγνωση της «Αρχικής Σελίδας» και η ενημέρωση των μαθητών/τριών για τον λόγο ύπαρξής του συγκεκριμένου διαδικτυακού τόπου (άντληση απαραίτητων πληροφοριών για την εκτέλεση των δραστηριοτήτων). Η πρώτη επαφή των μαθητών/τριών με τον ιστότοπο έγινε με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα και του κεντρικού Η/Υ στην αίθουσα διδασκαλίας. Η ύπαρξη του αναλογικού και ψηφιακού ρολογιού στην αρχική σελίδα του ιστότοπου, όντως αποτέλεσε αφορμή για τη διατύπωση των διερευνητικών ερωτήσεων σχετικά με τη γνώση του ωρολογίου προγράμματος και της ώρας από τα παιδιά. Προηγούμενη πληροφόρηση από την υπεύθυνο εκπαιδευτικό της τάξης σχετικά με τις προσπάθειες «εκμάθησης» του τρόπου ανάγνωσης ρολογιού (αναλογικού και ψηφιακού) αποτέλεσε επίσης το έναυσμα για την παρακίνηση των μαθητών/τριών της τάξης για περαιτέρω εξάσκηση στη χρήση του ρολογιού. Δεν ενεργοποιήθηκε η υπερσύνδεση για την επίσκεψη της σελίδας του site με τίτλο «Το πρόγραμμά μας», αφού αυτό δεν αφορούσε το ωρολόγιο πρόγραμμα ενός σχολείου ΕΑΕΠ. Αντίθετα, επιλέχθηκε η αξιοποίηση του Φύλλου Εργασίας1, το οποίο σχεδιάστηκε ακολουθώντας τη λογική του αρχικού σεναρίου, προσαρμοσμένο όμως στα δεδομένα του σχολείου εφαρμογής. Κρίνοντας ότι ο βαθμός δυσκολίας για τη διαπραγμάτευση της 1ης δραστηριότητας του σεναρίου ήταν αρκετά υψηλός για τους μαθητές/τριες της συγκεκριμένης τάξης αλλά και η εκτίμηση ότι χρειάζεται μια προηγούμενη εξοικείωση των μαθητών/-τριών με τη χρήση των επιλογών που προσφέρονται στο προτεινόμενο Νεραϊδο-ρολόι η ενασχόληση τους με αυτήν, Σελίδα 18 από 63

19 γνώρισε δύο φάσεις. Η πρώτη φάση κάλυψε χρονικά το πρώτο διδακτικό δίωρο και αφορούσε τη συμπλήρωση των αναγκαίων πληροφοριών για το υποχρεωτικό πρόγραμμα του σχολείου ενώ η ολοκλήρωση της δραστηριότητας έγινε τη διδακτική ώρα των Τ.Π.Ε. όπου τα μέλη των ομάδων κλήθηκαν να αποδώσουν τις πληροφορίες που αφορούσαν το πρόγραμμα του ολοήμερου. Κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης ενασχόλησής τους με τη συγκεκριμένη δραστηριότητα, τα μέλη των ομάδων είχαν στη διάθεσή τους και τα χάρτινα ρολόγια από το σχολικό εγχειρίδιο των Μαθηματικών, τα οποία αξιοποίησαν παράλληλα με την μετακίνηση των δεικτών στο Νεραϊδο-ρολόι. Αρχικά το ενδιαφέρον τους για τη μέτρηση της χρονικής διάρκειας των διδακτικών ωρών, αλλά και των διαλειμμάτων, ήταν έντονο έχοντας ως κίνητρο την πληροφόρηση/ενημέρωσή τους «έτσι ώστε να μην τους «τρώνε» το διάλειμμα οι δάσκαλοι». Συνέκριναν τις διαφορές αλλά και τις ομοιότητες που έχει ένα αναλογικό και ένα ψηφιακό ρολόι και εξασκήθηκαν στην ανάγνωση της ώρας. Το Φύλλο Εργασίας1 Σελίδα 19 από 63

20 στο οποίο αποτυπώνονταν το ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου όπως και οι ώρες των διδακτικών περιόδων, διανεμήθηκε στους μαθητές/τριες της τάξης προκειμένου να καταγράψουν τις σχετικές πληροφορίες, οι οποίες υπολογίζονταν και συμπληρώνονταν σε επίπεδο ολομέλειας. Η συγκεκριμένη επιλογή έγινε επειδή τα παιδιά δεν είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένα με την πληκτρολόγηση αλλά κυρίως γιατί στη φάση αυτή δόθηκε προτεραιότητα στην επίδειξη των επιλογών του Νεραϊδορολογιού και την εξοικείωση των μαθητών/τριών της τάξης με τον τρόπο λειτουργίας του. Έτσι καλούνταν αντιπρόσωποι των ομάδων να κινήσουν τους δείκτες του Νεραϊδο-ρολογιού καταλήγοντας σε εκτιμήσεις για το χρόνο διάρκειας συγκεκριμένων διαστημάτων (μαθήματος ή διαλείμματος). Οι μαθητές/-τριες της τάξης κατάφεραν να εξοικειωθούν με την ορθή χρήση του εργαλείου και την ορθή επίσης συμπλήρωση του φύλλου εργασίας, αφού η καταγραφή των σχετικών πληροφοριών (στο έντυπο Φύλλο Εργασίας που τους διανεμήθηκε) γινόταν ταυτόχρονα με την καταγραφή του στο προβαλλόμενο πίνακα του κειμενογράφου (με τη βοήθεια του ανακλαστικού προβολέα). Μέσα από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα φάνηκε ότι για ορισμένα παιδιά δεν είναι αυτονόητη η ορθή αντίληψη του χρόνου και ότι χρειάζεται να τους δοθούν επιπλέον ευκαιρίες για την «ανάγνωση της ώρας». Παρ όλα αυτά η δραστηριότητα υπήρξε μια ακόμη αφορμή για να αναφερθούν σε δραστηριότητες της σχολικής ρουτίνας στις οποίες εμπλέκονται ενεργά και για τις οποίες μπορούν να έχουν λόγο περιγράφοντας, Σελίδα 20 από 63

21 εξηγώντας, ερμηνεύοντας και επιχειρηματολογώντας με βάση το ωρολόγιο πρόγραμμά τους. 3η διδακτική ώρα Δραστηριότητα 1 Στη δεύτερη φάση επεξεργασίας τα μέλη των ομάδων μετακινήθηκαν στην αίθουσα των Η/Υ, όπου κλήθηκαν να αξιοποιήσουν την προηγούμενη εμπειρία τους από τη χρήση του Νεραϊδο-ρολογιού και εργαζόμενοι/ες αυτόνομα σε επίπεδο ομάδας να συμπληρώσουν τις πληροφορίες που αφορούσαν το ολοήμερο πρόγραμμα. Κατά τη διαδικασία αυτή η παρέμβαση της εκπαιδευτικού στις επιλογές των μαθητών/-τριών ήταν διακριτική και περιορισμένη. Οι ενέργειές τους κινούνταν στην ορθή χρήση του εργαλείου και συμπλήρωση του φύλλου εργασίας χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε περιπτώσεις λανθασμένων επιλογών τα ίδια τα μέλη των Σελίδα 21 από 63

22 ομάδων επιχειρηματολογούσαν σχετικά με την τοποθέτηση των δεικτών του ρολογιού και την κίνησή τους. Παρά το γεγονός ότι η δραστηριότητα χρειάστηκε να επεκταθεί χρονικά κατά μία διδακτική ώρα, η επιλογή δημιουργίας δύο επιμέρους φάσεων κατά την εφαρμογή της κατάφερε να κρατήσει το ενδιαφέρον των μαθητών/τριών ενώ η ανάθεση της αυτόνομης συμπλήρωσης (σε επίπεδο ομάδας) μικρότερου αριθμού πληροφοριών συνετέλεσε στην ανάληψη της ευθύνης, αποτρέποντας κάποιους ενδοιασμούς εμπλοκής εξαιτίας του φόρτου εργασίας. 4η διδακτική ώρα Δραστηριότητα 2 Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό του σεναρίου, στη δεύτερη δραστηριότητα ο/η εκπαιδευτικός καλεί τα παιδιά να γεμίσουν την εικονική τάξη με τις εικόνες τους και με πληροφορίες που αφορούν κάθε ένας/μια από τους μαθητές/-τριες της τάξης. Για τον σκοπό αυτό, προτείνεται η φωτογράφιση των μαθητών/-τριών και η εκτύπωση των φωτογραφιών τους. Η πρόταση της φωτογράφισης των μαθητών/τριών είχε ήδη υλοποιηθεί σε πρωθύστερο χρόνο ανεξάρτητα από την εφαρμογή του σεναρίου γι αυτό και επιλέχθηκε η εξοικονόμηση χρόνου από την φωτογράφιση και την εκτύπωση των φωτογραφιών να αξιοποιηθεί για τον εμπλουτισμό της συγκεκριμένης δραστηριότητας με δράσεις που αφορούν στην βιωματική διαπίστωση εκ μέρους Σελίδα 22 από 63

23 των παιδιών της προστιθέμενης αξίας που μπορεί να προσφέρει η χρήση του Η/Υ στην παραγωγή γραπτού/πολυτροπικού λόγου. Έτσι παρακάμπτοντας την οδηγία για εκτύπωση και επικόλληση της φωτογραφίας κάθε μαθητή/τριας στο Φύλλο Εργασίας 2, ακολουθήθηκε η ίδια διαδικασία που προτείνεται από το δημιουργό του σεναρίου. Κάθε μαθητής/τρια εργάστηκε ατομικά, ζωγράφισε τον εαυτό του στο κενό πλαίσιο και συμπλήρωσε τα στοιχεία που του ζητούνταν στο εκτυπωμένο Φύλλο Εργασίας που διανεμήθηκε (το όνομά του/της, την ηλικία του/της, καθώς και κάποια γενικά χαρακτηριστικά της εμφάνισης και του χαρακτήρα του/της). Κατά τη συμπλήρωση των σχετικών πληροφοριών χρειάστηκε να προηγηθεί μια μικρή συζήτηση αναφορικά με το περιεχόμενο και το ενδεδειγμένο λεξιλόγιο των προτάσεων (κυρίως όσον αφορά στις ερωτήσεις «Πώς είναι το σώμα σου;», «Πώς είναι τα χαρακτηριστικά του προσώπου σου;», «Πώς είναι ο χαρακτήρας Σελίδα 23 από 63

24 σου;»). Με την ολοκλήρωση της εργασίας, συμφωνήθηκε ότι σε επόμενη συνάντησή μας θα επιχειρηθεί η καταγραφή των σχετικών πληροφοριών με τη βοήθεια του Η/Υ, ο οποίος μπορεί να εξασφαλίσει την αποφυγή ορθογραφικών λαθών, ένα στοιχείο που απασχόλησε ιδιαίτερα τους μαθητές/τριες της τάξης κατά τη συμπλήρωση του έντυπου Φύλλου Εργασίας. Επιπλέον συμφωνήθηκε ότι οι μαθητές/-τριες της τάξης θα έχουν στη διάθεσή τους τις φωτογραφίες τους οι οποίες, ωστόσο, θα έπρεπε να υποστούν μια μικρής επεξεργασία (να «μικρύνουν» όπως ειπώθηκε στην τάξη), προκειμένου να χρησιμοποιούν για την εισαγωγή τους στο πλαίσιο του κειμενογράφου (στοιχείο που θα έπρεπε επίσης να υπολογιστεί και για την εκτύπωσή τους). Η επιλογή της διαφοροποίησης της συγκεκριμένης δραστηριότητας έγινε καθώς θεωρήθηκε πως με τον τρόπο αυτό γίνεται πιο λειτουργική, ενταγμένη στις ανάγκες και προηγούμενες γνώσεις/εμπειρίες των παιδιών της συγκεκριμένης τάξης, ενώ παράλληλα κρίθηκε ότι θα μπορούσε να ενισχύσει στόχους που ήδη είχαν τεθεί από τον δημιουργό του σεναρίου («Να μπορούν να χρησιμοποιούν το πληκτρολόγιο», «Να εξοικειωθούν με τη χρήση του κειμενογράφου»). Ταυτόχρονα, η επιλογή αυτή μπορεί να θεωρηθεί ότι εξυπηρετεί την αναζήτηση ευκαιριών για μια πρώτη εξοικείωση/επαφή των μικρών μαθητών/-τριών με τη χρήση του Η/Υ και τα πρώτα τους στάδια της αξιοποίησής του ως μέσο γραμματισμού. Εξάλλου, η αναβίωση προηγούμενων παρόμοιων εμπειριών της συγκεκριμένης τάξης από την εφαρμογή σεναρίων την προηγούμενη σχολική χρονιά μπορεί να ενεργοποιήσουν επιπλέον στόχους που συμπληρώνονται κατά την εφαρμογή του συγκεκριμένου σεναρίου (οι μαθητές/-τριες της τάξης, να γνωρίσουν τη λειτουργικότητα της εικόνας σε πολυτροπικά κείμενα, να εξοικειωθούν με λειτουργίες του επεξεργαστή κειμένου, όπως είναι η εισαγωγή και μορφοποίηση εικόνων με τη χρήση πλαισίων κειμένου, να Σελίδα 24 από 63

25 εξοικειωθούν με βασικές λειτουργίες των Windows, όπως είναι η λειτουργία «αντιγραφής-επικόλλησης»). 5η & 6η διδακτική ώρα Δραστηριότητα 2 Αφού έγινε επίδειξη με τη βοήθεια του κεντρικού Η/Υ και του ανακλαστικού προβολέα των βασικών οδηγιών για το άνοιγμα του ψηφιακού Φύλλου Εργασίας, την εισαγωγή εικόνας (φωτογραφίας) και την καταγραφή των σχετικών πληροφοριών όπως και την αναγκαία αποθήκευσή τους, δόθηκε χρόνος στα μέλη των ομάδων να ασχοληθούν αυτόνομα στους φορητούς Η/Υ. Έχοντας κατανείμει τους μαθητές/τριες της τάξης κυρίως ανά τρεις σε κάθε Η/Υ εξαιτίας της ξαφνικής βλάβης σε δύο μηχανήματα συμφωνήθηκε κάθε ένας/μια μαθητής/-τρια να συμπληρώσει το δικό του Φύλλο Εργασίας έχοντας τη βοήθεια των υπολοίπων μελών της ομάδας. Μετά την αποθήκευση του πρώτου Φύλλου Εργασίας, ο/η επόμενος/η που είχε σειρά να εργαστεί τον Η/Υ διαπίστωνε ότι υπήρχαν αρκετές από τις ήδη καταγεγραμμένες πληροφορίες που θα μπορούσαν να παραμείνουν ως έχουν. Έτσι για παράδειγμα στη φράση «Το όνομά μου είναι» χρειαζόταν να «σβηστεί» μόνο το όνομα του προηγούμενου συμμαθητή και στη θέση του να γραφτεί ένα νέο ονοματεπώνυμο. Σελίδα 25 από 63

26 Έτσι οι μαθητές/-τριες διαπίστωσαν στην πράξη ότι η εργασία στον Η/Υ μπορεί να γίνει «πιο γρήγορη», ενώ εξασκήθηκαν όχι μόνο στην καταγραφή προτάσεων αλλά και στη διαγραφή συγκεκριμένων στοιχείων. Η διαδικασία εισαγωγής της εικόνας με τη φωτογραφία του κάθε ενός/μιας έγινε γρήγορα αντιληπτή από τους/τις μαθητές/-τριες της τάξης και δεν υπήρξαν δυσκολίες στην αντίστοιχη επικόλληση. Ειδικότερα η συγκεκριμένη εργασία δημιούργησε τις προϋποθέσεις εμπλοκής των μαθητών/-τριών στη δραστηριότητα, αφού η παρουσίαση του εαυτού τους συνδυάστηκε με την αντιστοίχιση της εικόνας τους και παρατήρηση των περιγραφόμενων χαρακτηριστικών. Ένα ακόμη στοιχείο που αναδείχθηκε κατά τη δραστηριότητα, υπήρξε η αξιοποίηση του ορθογραφικού ελέγχου του κειμενογράφου κατά την πληκτρολόγηση των φράσεων. Ήδη είναι γνωστή η λειτουργία της «κόκκινης κυματιστής γραμμής» ενώ η ενεργοποίησή της συνέβαλε στην ανάδειξη ενός ακόμη στοιχείου που δίνει προστιθέμενη αξία στη χρήση του Η/Υ, την ορθογραφημένη γραφή. Στο σημείο αυτό χρειάστηκε να συζητηθεί το γεγονός ότι σε μερικές περιπτώσεις ο Η/Υ δεν Σελίδα 26 από 63

27 αναγνωρίζει κάποιες λέξεις ακόμη και αν γράφονται σωστά, όπως συμβαίνει πολύ συχνά με το ονοματεπώνυμο των μαθητών/τριών ή κάποιες φορές δεν εντοπίζει λάθη ενώ υπάρχουν, για αυτό και δεν θα πρέπει να έχουμε «τυφλή εμπιστοσύνη» στις επιλογές του. Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης δραστηριότητας, οι μαθητές/-τριες κατάφεραν επίσης να επικοινωνήσουν και να συνεργαστούν δημιουργικά, αποκαλύπτοντας στους συμμαθητές τους κάποιες πληροφορίες που αφορούσαν τον εαυτό τους, εντοπίζοντας χαρακτηριστικά που είναι κοινά μεταξύ τους (καστανά μαλλιά, καστανά μάτια λέξεις που διαπίστωσαν ότι μπορούσαν να κρατήσουν από το κείμενο του συμμαθητή τους), αλλά και στοιχεία του χαρακτήρα τους που ήταν επίσης κοινά (ήσυχος, ζωηρός, μου αρέσει να ασχολούμαι.). Παράλληλα τους δόθηκε μια ευκαιρία για στοιχειώδη εξάσκηση στην περιγραφή του εαυτού τους. Οι αποθηκευμένες εργασίες των μαθητών/-τριών της τάξης συγκεντρώθηκαν σε ένα φάκελο και μια ξεχωριστή συνάντηση των ομάδων σε χώρο όπου υπήρχε εγκατεστημένος ένας εκτυπωτής, έδωσε τη δυνατότητα στα μέλη τους να εξασκηθούν στη χρήση του και στην εκτύπωση του Φύλλου Εργασίας. Σελίδα 27 από 63

28 7η διδακτική ώρα Δραστηριότητα 3 Η απουσία ενός εκπαιδευτικού έδωσε την αφορμή να προχωρήσουμε στη Δραστηριότητα 3 αμέσως μετά την ολοκλήρωση της προηγούμενής της. Στην ολομέλεια της τάξης και με τη βοήθεια του κεντρικού Η/Υ και του ανακλαστικού προβολέα επισκεφτήκαμε την τοποθεσία του site με το θέμα «Σχολείο! Τι είναι;» από όπου διαβάσαμε τις οδηγίες που δίνονται εκεί. Με τη βοήθεια των οδηγιών προχωρήσαμε στο «άνοιγμα» της εφαρμογής συνεργατικής γραφής TitanPad που υπήρχε ενσωματωμένη στο site, όπου συμφωνήθηκε κάθε μαθητής/-τρια να αναλάβει να γράψει στην ολομέλεια της τάξης μια λέξη που «έχει σχέση με το σχολείο». Κατά την διεξαγωγή της διαδικασίας διαπιστώθηκε ότι υπήρχε μια δυσλειτουργία στην καταγραφή των λέξεων που προτείνονταν από τους/τις μαθητές/- τριες της τάξης, για αυτό ως γρήγορη εναλλακτική λύση επιλέχθηκε η συγκεκριμένη γραφή να γίνει πρώτα στο περιβάλλον ενός κειμενογράφου. Σελίδα 28 από 63

29 Η συγκεκριμένη επιλογή βοήθησε επίσης στην ορθογραφημένη γραφή των λέξεων αλλά και στην αντιγραφή και επικόλλησή τους κάθε φορά που προτείνονταν η επανάληψη μιας συγκεκριμένης λέξης. Επιπλέον βοήθησε επίσης και για τη μεταφορά τους στο περιβάλλον της εφαρμογής συνεργατικής γραφής TitanPad. 3 Άλλωστε η επίδειξη της αντιγραφής/επικόλλησης των λέξεων αποτέλεσε το έναυσμα για την επανάληψη της ίδιας πρακτικής, αυτή τη φορά από έναν μαθητή, που ανέλαβε να μεταφέρει τις συγκεκριμένες λέξεις και να τις επικολλήσει στο ειδικό πλαίσιο του περιβάλλοντος της εφαρμογής Wordle. Με τη βοήθεια της εφαρμογής, οι λέξεις δημιούργησαν ένα «σύννεφο» στο οποίο το μέγεθος της κάθε λέξης είναι ανάλογο με τη συχνότητα που αυτή εμφανίζεται στο κείμενο. Η προβολή του τελικού αποτελέσματος στον πίνακα με τη βοήθεια του ανακλαστικού προβολέα, τροφοδότησε τη σχετική συζήτηση στην 3 Η περιορισμένη χρήση του περιβάλλοντος συνεργατικής γραφής, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι συνέβαλε στην υλοποίηση του στόχου της εξοικείωσης των μαθητών/-τριών με τη χρήση προγράμματος συνεργατικής γραφής. Σελίδα 29 από 63

30 ολομέλεια. Οι μαθητές και οι μαθήτριες επιχείρησαν να «διαβάσουν» το σχετικό σχήμα, εντοπίζοντας τις προσωπικές επιλογές τους και επιχειρώντας την αιτιολόγησή τους. Στο σημείο αυτό δόθηκε η ευκαιρία να επιχειρηθεί η εξήγηση της διαφορετικής αποτύπωσης ορισμένων λέξεων, όπως συνέβη με τις λέξεις εκπαίδευση, αγάπη, γυμναστική, η οποία αποδόθηκε στην πολλαπλή καταγραφή τους. Η συγκεκριμένη εργασία αποθηκεύτηκε ως εικόνα και αποτέλεσε αφορμή για τη συζήτηση που προκλήθηκε και στην επόμενη συνάντησή μας αναφορικά με τη διαπραγμάτευση των εννοιών που εισηγείται η πρόταση του δημιουργού του σεναρίου για τη συνέχεια της δραστηριότητας. 8η & 9η διδακτική ώρα Στην αρχή της συνάντησής μας προκλήθηκε συζήτηση γύρω από το αποτέλεσμα της εργασίας των μαθητών/τριών στο Φύλλο Εργασίας 2. Αφορμή αποτέλεσε η σύγκριση της έντυπης και εκτυπωμένης εκδοχής του Φύλλου Εργασίας, έτσι όπως αυτή διαμορφώθηκε από κάθε παιδί ξεχωριστά κατά τις προηγούμενες διδακτικές ώρες. Από τις αναφορές των μαθητών/-τριών καταγράφηκε στον πίνακα ότι «και τα δύο είναι διαφορετικά με το δικό τους τρόπο», ότι το μεν πρώτο «το έχει γράψει ένα παιδί ενώ το άλλο το έχει γράψει ένας υπολογιστής», «ότι από τη ζωγραφιά δεν μπορούμε να ξέρουμε ποιο παιδί είναι», ενώ «η φωτογραφία δείχνει το πρόσωπο ενός παιδιού», «η ζωγραφιά είναι πιο μεγάλη από τη φωτογραφία», «από τον υπολογιστή φαίνεται πιο ωραία η εργασία έχει χρωματιστά γράμματα, δεν έχει ορθογραφικά Σελίδα 30 από 63

31 λάθη, τα γράμματα δεν ξεφεύγουν από τη γραμμή». Η συζήτηση συνεχίστηκε με το δίλημμα της επιλογής του ενδεδειγμένου Φύλλου Εργασίας που θα μπορούσε να αναρτηθεί στην ιστοσελίδα. Οι περισσότεροι/-ες μαθητές/-τριες κατέληξαν πως θα ήταν καλύτερα να τοποθετήσουν το Φύλλο Εργασίας που γράφτηκε στον Η/Υ. Στη φάση αυτή εκφράστηκε όμως και μια επιφύλαξη, γιατί όπως αναφέρθηκε από κάποια μαθήτρια υπάρχει ενδεχόμενο «να μας κοροϊδέψουν να μη δουν τα προσωπικά μας». Όταν ζητήθηκε η γνώμη και των υπολοίπων μαθητών/-τριών, αναφέρθηκε το ενδεχόμενο κακόβουλης χρήσης των σχετικών πληροφοριών ή, όπως εκφράστηκε με τα λόγια των παιδιών, «για παράδειγμα αν γράψουν για κάποιο παιδί ότι είναι εύσωμο και το κοροϊδέψουν ή αν κάποιος κλέψει τη φωτογραφία μας», για αυτό ως εναλλακτική δόθηκε από τους/τις ίδιους/-ιες η πρόταση αντικατάστασης της φωτογραφίας με τη ζωγραφιά «για να φανεί το ταλέντο μας και όχι ποιο παιδί είναι». Δραστηριότητα 3 Η σύνδεση των όσων προηγήθηκαν με την επόμενη φάση της Δραστηριότητας 3, επιχειρήθηκε με την παρουσίαση σε μια διαφάνεια της εργασίας που αφορούσε την καταγραφή λέξεων σχετικά με την έννοια του σχολείου και τον σχολιασμό του σύννεφου λέξεων που δημιουργήθηκε. Μια πρώτη επιλογή καταγεγραμμένων λέξεων που προτάθηκε αφορούσε τις λέξεις που έχουν σχέση με τα θετικά συναισθήματα που σχετίζονται με το σχολείο (χαρά, αγάπη, σεβασμός ), ενώ επίσης προτάθηκε η υπογράμμιση των λέξεων που έχουν σχέση με τις σχολικές υποχρεώσεις (μάθημα, γράψιμο, διάβασμα ). Η εργασία αυτή βοήθησε στη μετακίνησή μας στην σελίδα του Εικονικού Σχολείου και συγκεκριμένα σε αυτή που αφορούσε τη πραγμάτευση βασικών εννοιών που σχετίζονται με τη σχολική ζωή και την καθημερινότητα των παιδιών στο σχολείο. Σελίδα 31 από 63

32 Σύμφωνα με τον δημιουργό του σεναρίου, η ουσιαστική πραγμάτευση του συγκεκριμένου περιεχομένου αποτελεί βασική επιδίωξη, γι αυτό και η συγκεκριμένη δραστηριότητα χαρακτηρίζεται ως κύρια. Οι έννοιες που πραγματεύεται είναι η συμφωνία, ο σεβασμός, η εργασία, η ισότητα, η εξουσία, οι συγκρούσεις, η ντροπή και η φιλία. Η δραστηριότητα αποτελείται από οκτώ διαφορετικά ηλεκτρονικά ερωτηματολόγια, τα οποία βασίστηκαν στη σειρά βιβλίων «Σκέψου μαζί μου» των Οσκάρ Μπρενιφιέ (Κείμενα) και Φρεντερίκ Μπεναλιά, Πασκάλ Λεμέτρ και Σερζ Μπλοχ (Εικονογράφηση) των εκδόσεων Καστανιώτη. Σύμφωνα με τον δημιουργό του σεναρίου, η σειρά αυτή, με αφορμή τους παιδικούς προβληματισμούς και τις παιδικές ανησυχίες, προτείνει νέους τρόπους αναζήτησης και απευθύνεται σε όλα τα παιδιά που ψάχνουν απαντήσεις σχετικά με τον εαυτό τους, τη ζωή και τον κόσμο. Επίσης, δίνει τη δυνατότητα στους ενηλίκους να προσφέρουν στα παιδιά τη γνώση μέσα από τον διάλογο, παρά να τους δώσουν έτοιμες απαντήσεις. Σελίδα 32 από 63

33 Μετά την παρουσίαση των εννοιών από το αναδιπλούμενο παράθυρο στην ολομέλεια της τάξης και με τη βοήθεια του ανακλαστικού προβολέα και του κεντρικού Η/Υ με την επίσκεψη στην τοποθεσία του site με θέμα «Σχολείο! Τι είναι;» οι μαθητές/-τριες της τάξης παρακινήθηκαν να διαλέξουν μια έννοια (Συμφωνία, Σεβασμός, Υποχρέωση, Ισότητα, Εξουσία, Θυμός-Συγκρούσεις, Ντροπή, Φιλία) την οποία θα μπορούσαμε να διαπραγματευτούμε με τη βοήθεια ενός ερωτηματολογίου. 4 Ακολουθώντας την οδηγία του δημιουργού του σεναρίου σχετικά με το κριτήριο επιλογής (δεν ενδιαφέρει η σειρά όσο η ελεύθερη επιλογή εκ μέρους των μαθητών/τριών) κλήθηκαν να ενεργοποιήσουν το σύνδεσμο για την έννοια «Συμφωνία» προκειμένου να απαντήσουν στις σχετικές ερωτήσεις. Ένα σημείο που διαφοροποιεί την πρόταση του δημιουργού του σεναρίου κατά την ενασχόληση της συγκεκριμένης τάξης εφαρμογής με το περιεχόμενο του πρώτου ερωτηματολογίου είναι ο τρόπος συμπλήρωσής του. Στον αρχικό σχεδιασμό προτείνεται η πραγμάτευση του ερωτηματολογίου να γίνει μέσω της πρόσβασης σε αυτό από τους Η/Υ των ομάδων, όπου τα μέλη τους θα φροντίσουν να απαντήσουν στις ερωτήσεις αφού πρώτα συμφωνήσουν για αυτές. Μάλιστα από τον συντάκτη των ερωτηματολογίων έχει προβλεφθεί παρ όλο που οι ερωτήσεις στα σχετικά βιβλία ήταν ανοιχτού τύπου η ύπαρξη ερωτήσεων κλειστού τύπου, με μια επιλογή μεταξύ μιας θετικής και μιας αρνητικής απάντησης. Αυτό έγινε γιατί το σενάριο απευθύνεται στα παιδιά της Β Δημοτικού, τα οποία ενδεχομένως θα είχαν αρκετές δυσκολίες στην πληκτρολόγηση ενός κειμένου. Για τη συγκεκριμένη τάξη, επειδή δεν είναι 4 Σύμφωνα με το δημιουργό του σεναρίου για την κατασκευή των αντίστοιχων ερωτηματολογίων χρησιμοποιήθηκαν συγκεκριμένα: το βιβλίο Συμβίωση! Τι είναι; στο οποίο αναλύονται οι έννοιες της εξουσίας, της ισότητας, της συμφωνίας και του σεβασμού, το βιβλίο Τα συναισθήματα! Τι είναι; στο οποίο γίνεται πραγμάτευση των εννοιών της φιλίας, των συγκρούσεων και της ντροπής, καθώς και το βιβλίο Η γνώση! Τι είναι; το οποίο πραγματεύεται την έννοια της υποχρέωσης. Σελίδα 33 από 63

34 αυτονόητο το ενδεχόμενο συνεργασίας και συναπόφασης στις απαντήσεις που επρόκειτο να δοθούν, επιλέχθηκε η προσέγγιση των ερωτηματολογίων να γίνει σε στάδια, με τη δημιουργία μικρότερων βημάτων κατά την αυτονόμηση των ομάδων. Συγκεκριμένα, υπήρξε πρόβλεψη για την εκτύπωση των ερωτήσεων (οι οποίες αντιγράφηκαν με τη μορφή εικόνας και επικολλήθηκαν σε ένα αρχείο κειμενογράφου) προκειμένου κάθε μαθητής/-τρια της τάξης να έχει μπροστά του/της μέσω ενός έντυπου κειμένου τις ερωτήσεις που πραγματευτήκαμε σε επίπεδο ολομέλειας. Γινόταν η ανάγνωση της ερώτησης και καλούνταν οι μαθητές/-τριες της τάξης να καταγράψουν χωρίς κάποιο σχολιασμό την επιλογή τους. Μετά την πρώτη ανάγνωση και συμπλήρωση των ερωτήσεων σχετικά με την έννοια της συμφωνίας, οι μαθητές/-τριες της τάξης κλήθηκαν να αναφερθούν στις απαντήσεις τους και να δικαιολογήσουν τις επιλογές τους. Άλλωστε, όπως ήδη καταγράφεται από τον σχεδιαστή των ερωτηματολογίων, «οι ερωτήσεις είναι φτιαγμένες έτσι ώστε να τροφοδοτούν τη συζήτηση και να γεννούν άλλες ερωτήσεις», γι αυτό και επιλέχθηκε να αναπτυχθεί η σχετική συζήτηση κατά τη συμπλήρωση του ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου. Μέσα από τη συζήτηση διαπιστώθηκε ότι κάποιοι/-ες μαθητές/- τριες επέλεγαν τις απαντήσεις χωρίς να έχουν καταλάβει το νόημα της ερώτησης (π.χ. «Δεν οφείλεις να προσπαθείς να καταλάβεις τους άλλους;»), είτε κάνοντας τυχαίες επιλογές (π.χ. στην ερώτηση «Τελικά δεν έχουμε τίποτε κοινό;») ενώ για ορισμένες περιπτώσεις χρειάστηκε να δοθούν συγκεκριμένα παραδείγματα, π.χ. στην περίπτωση της αρνητικής απάντησης στην ερώτηση «Η γνώμη δεν επηρεάζεται από τη γνώμη των άλλων;» με την αναφορά μιας μαθήτριας στην επίδραση της διαφήμισης, η οποία έδωσε το έναυσμα για την αναθεώρηση της άποψης αρκετών μαθητών/-τριών. Επιπλέον, η σχετική συζήτηση οδήγησε στην αλλαγή της εγωκεντρικής στάσης ορισμένων, η οποία θα μπορούσε να δημιουργήσει προβλήματα σε επίπεδο ομάδας (στην περίπτωση που κάποιος/κάποια επέλεγε «Όχι, πάντα έχω δίκιο εγώ»). Σελίδα 34 από 63

35 Το αποτέλεσμα της όλης προσέγγισης ήταν η συμπλήρωση ενός μόνο ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου, για αυτό και η παρατήρηση των αποτελεσμάτων και η ανάγνωση των διαγραμμάτων τα οποία προβλήθηκαν μέσω βιντεοπροβολέα στον πίνακα της τάξης δεν αποτέλεσε αντικείμενο ιδιαίτερου σχολιασμού. Άλλωστε ο χρόνος ήταν πολύ περιορισμένος, γι αυτό και επιλέχθηκε να μη γίνει η διανομή του Φύλλου Εργασίας 3 για την αποτίμηση της όλης προσπάθειας. Παρόλα αυτά, με τη συγκεκριμένη πραγμάτευση του ερωτηματολογίου δόθηκε η δυνατότητα να γίνει επίδειξη του τρόπου με τον οποίο θα μπορούσαν να προσεγγίζονται οι ερωτήσεις και της αναγνώρισης της αναγκαιότητας εξασφάλισης μιας απαραίτητης συμφωνίας στην καταγραφή των επιλογών σε επίπεδο ομάδας. Στον χρόνο που απέμεινε επιλέχθηκε να γίνει αναφορά σε ένα ηλεκτρονικό εργαλείο που προσφέρεται στο Εικονικό Σχολείο (Δραστηριότητα 5) και αφορά στη δυνατότητα καταγραφής γεγονότων που αφορούν τη σχολική ζωή. Αφορμή δόθηκε από τη χθεσινή εκδρομή της τάξης και την επιτυχία της ομάδας των αγοριών σε έναν αγώνα ποδοσφαίρου. Οι μαθητές/-τριες της τάξης παρακινήθηκαν να προτείνουν το Σελίδα 35 από 63

36 περιεχόμενο που θα μπορούσε να έχει μια αντίστοιχη καταγραφή με θέμα «Η χθεσινή εκδρομή» και έτσι ένας μαθητής πρότεινε να ξεκινήσει γράφοντας στο αντίστοιχο πλαίσιο «Αγαπητό μου ημερολόγιο, εχθές παίξαμε μπάλα με τα πρωτάκια και νικήσαμε 4-0.». Λόγω της έλλειψης χρόνου, το συγκεκριμένο κείμενο δεν πληκτρολογήθηκε για αυτό και δεν καταγράφηκε στο αντίστοιχο Forum. Συμφωνήθηκε όμως στο άμεσο μέλλον να γίνουν αντίστοιχες προτάσεις από τους μαθητές/τριες προκειμένου να εμπλουτίσουν το συγκεκριμένο ημερολόγιο με περιστατικά από την «ιστορία» της τάξης τους, όπως φαίνεται με την αξιοποίηση της ευκαιρίας που δόθηκε στο περιθώριο μιας επόμενης συνάντησής μας στις φωτογραφίες που ακολουθούν. 10η διδακτική ώρα Δραστηριότητα 3 Η ευκαιρία για τη συμπλήρωση του Φύλλου Εργασίας 3 ήρθε με την αποδοχή της πρότασης που έγινε στην υπεύθυνη εκπαιδευτικό της τάξης να γνωρίσει όσα έχουν διαπραγματευτεί οι μαθητές/τριές της κατά την εφαρμογή του σεναρίου. Κατά την κοινή παρουσία μας στην τάξη, οι μαθητές/τριες ενημέρωσαν τη δασκάλα τους για τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου με θέμα τη Συμφωνία, δίνοντας πληροφορίες τόσο για τον τρόπο συμπλήρωσής του όσο και για τα θέματα που πραγματευτήκαμε. Σελίδα 36 από 63

37 Στη συνέχεια διανεμήθηκε το Φύλλου Εργασίας 3 και οι μαθητές/-τριες της τάξης κλήθηκαν να καταγράψουν τις απόψεις τους για την ερμηνεία της έννοιας. Παρά την αρχική τους ανησυχία για το μέγεθος της εργασίας (και το ενδεχόμενο συμπλήρωσης όλων των διαθέσιμων γραμμών), οι μαθητές/-τριες της τάξης ανταποκρίθηκαν στην πρόκληση, αποδίδοντας με «τα δικά τους λόγια τι σημαίνει συμφωνία» 5 (οι αντίστοιχες εργασίες βρίσκονται σε φάκελο τεκμηρίων). 5 Οι περισσότεροι/-ες επιχείρησαν να ερμηνεύσουν την έννοια είτε δηλώνοντας τι είναι για αυτούς συμφωνία είτε περιγράφοντάς την μέσα από παραδείγματα εκτός από δύο περιπτώσεις μαθητών που έδειξαν ότι δυσκολεύονται ακόμη να ανταποκριθούν στη συμπλήρωση μιας ατομικής γραπτής εργασίας, ενώ υπήρξαν και δύο περιπτώσεις μαθητών που αντέγραψαν το κείμενο του διπλανού τους, δηλώνοντας ότι αυτό είναι αποτέλεσμα της «συμφωνίας» που έχει γίνει μεταξύ τους. Είναι, επίσης, χαρακτηριστικό ότι κατά την γραφή των ατομικών κειμένων καταγράφηκε συνεργασία μεταξύ των μελών των ομάδων, καθώς το κάθε παιδί ανακοίνωνε στους/στις συμμαθητές/-τριές του τι επρόκειτο να γράψει, στοιχείο που συνέβαλε, άλλωστε, στην επανάληψη κάποιων ιδεών από κείμενο σε κείμενο. Σελίδα 37 από 63

38 Μεγαλύτερο βαθμό επιτυχίας είχε η καταγραφή γεγονότων της σχολικής ζωής, η οποία υλοποιήθηκε στο λίγο χρόνο που απέμεινε (οι αντίστοιχες εργασίες βρίσκονται σε φάκελο τεκμηρίων). Στη φάση αυτή οι μαθητές/-τριες της τάξης έδειξαν ότι δεν είχαν ιδιαίτερη δυσκολία να αναφερθούν σε κάποια από τα στιγμιότυπα της σχολικής τους ζωής. 6 Ίσως σε αυτό να βοήθησε και το μέγεθος του εντύπου που δόθηκε στους μαθητές/τριες της τάξης, πάνω στο οποίο συμφωνήθηκε να σημειώσουν κάποιο γεγονός που θα ήθελαν στο μεταφέρουν στο ηλεκτρονικό εργαλείο «Ημερολόγιο γεγονότων», δυνατότητα που παρουσιάστηκε στην προηγούμενη συνάντησή μας. Όσον αφορά στην προτροπή αποφυγής περιπτώσεων προσβολής κάποιων συμμαθητών, δασκάλων ή γονέων άλλων παιδιών δε χρειάστηκε να γίνει επισταμένη συζήτηση. Οι μαθητές/-τριες της τάξης αντιλήφθηκαν την εργασία ως καταγραφή προσωπικών εμπειριών ωστόσο επισημάνθηκε ότι θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη καθώς είναι μέρος της «συμφωνίας της τάξης» αλλά και απόδειξη σεβασμού. Στο τέλος συμφωνήθηκε τα συγκεκριμένα σημειώματα (Δραστηριότητα 5) να αξιοποιηθούν σε κάποια άλλη ευκαιρία στο μάθημα των Τ.Π.Ε. αν και αναφέρθηκε 6 Είναι χαρακτηριστικό ότι όλοι οι μαθητές/-τριες της τάξης ήταν σε θέση να αναφερθούν σε κάποιο γεγονός που είναι κοντά στα βιώματά τους, εργασία που χαρακτηρίστηκε από τους/τις ίδιους/-ιες πολύ πιο εύκολη σε σχέση με την οριοθέτηση της έννοιας συμφωνία, για την οποία χρειάστηκε περισσότερος χρόνος αλλά και επιπλέον παρακίνηση σε συγκεκριμένες περιπτώσεις μαθητών/-τριών. Σελίδα 38 από 63

39 ότι υπάρχει η δυνατότητα αξιοποίησης της συγκεκριμένης εφαρμογής και από το σπίτι των μαθητών/-τριών, όπου από απόσταση μπορούν για να αναρτούν ενδιαφέρουσες ιστορίες. Η συνεργασία στην καταγραφή των απόψεων των μαθητών/-τριών δεν επιχειρήθηκε στη φάση αυτή, καθώς επιδιώχθηκε η εξάσκηση όλων στην γραπτή απόδοση των σκέψεων τους. Κατά τις μετακινήσεις της εκπαιδευτικού ανάμεσα στις ομάδες έγινε προσπάθεια να επισημανθούν οι περιπτώσεις στις οποίες χρειάζονταν να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ακρίβεια και σαφήνεια διατύπωσης της αφήγησης. Η δραστηριότητα κυρίως αυτή που αφορούσε την καταγραφή γεγονότων της σχολικής ζωής, ενεργοποίησε τους μαθητές/τριες της τάξης και τους παρακίνησε στην παραγωγή ενός αφηγηματικού κειμένου που είχε νόημα για τους αυτούς/ές. Στο χρόνο που επεκτάθηκε η συγκεκριμένη εργασία, δεν ήταν δυνατή η ανταπόκριση σε έναν ακόμη στόχο που είχε τεθεί, αυτόν της εξάσκησης στη χρήση του κειμενογράφου και στην αξιοποίησή του ως εργαλείο συνεργατικής γραφής, στόχο για τον οποίο χρειάζεται η διάθεση επιπλέον χρόνου από αυτόν που αρχικά είχε εκτιμηθεί κατά το σχεδιασμό του σεναρίου. 11η &12η διδακτική ώρα Δραστηριότητα 3 Σελίδα 39 από 63

40 Συνεχίζοντας την εφαρμογή της Δραστηριότητας 3, επιχειρήθηκε η πραγμάτευση μιας ακόμη έννοιας που έχει σχέση με τη σχολική ζωή μέσα από τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου με τίτλο ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ. Αυτή τη φορά το ερωτηματολόγιο διανεμήθηκε σε εκτυπωμένη μορφή στα μέλη των ομάδων, τα οποία κλήθηκαν να συνεργαστούν για τη συμπλήρωσή του. Οι ομάδες συνεργάστηκαν άμεσα και χωρίς δυσκολίες, καταλήγοντας στη διαπίστωση ότι η συμπλήρωση του ερωτηματολογίου ήταν πιο εύκολη και γρήγορη ως ομαδική εργασία σε σύγκριση με την ατομική συμπλήρωση προηγούμενου ερωτηματολογίου. Μάλιστα κάποιοι/-ες δήλωσαν ότι η συμπλήρωση ερωτηματολογίων είναι ευχάριστη δραστηριότητα και θα ήθελαν να έχουν την ευκαιρία να ασχοληθούν και με άλλα. Ακολούθησε η συμπλήρωση του ερωτηματολογίου στον κεντρικό ηλεκτρονικό υπολογιστή με την ταυτόχρονη προβολή του στην ολομέλεια της τάξης. Σελίδα 40 από 63

41 Στη φάση αυτή τα μέλη των ομάδων χρειάστηκε να περιμένουν τη σειρά τους για την καταγραφή των επιλογών τους στο ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο, αναλαμβάνοντας διαφορετικούς ρόλους (γραμματέα, βοηθού στη συμπλήρωση και ελεγκτή/ελεκτών των ορθότητας των επιλογών). Η συγκεκριμένη επιλογή περιόρισε αρκετό από το διαθέσιμο χρόνο, έγινε όμως για να υπάρξει σύνδεση με την παρουσίαση και το σχολιασμό των αποτελεσμάτων, που ακολούθησε στην ολομέλεια της τάξης. Στη συνέχεια διανεμήθηκε σε κάθε μαθητή/-τρια το 5 ο Φύλλο Εργασίας 7 με τίτλο «Σχολική Υποχρέωση. Τι είναι;» στο οποίο κλήθηκαν να καταγράψουν τις προσωπικές τους απόψεις ύστερα από την ομαδική διαπραγμάτευση/συμπλήρωση των δηλώσεων/ερωτήσεων του ερωτηματολογίου. 7 Ο αριθμός αφορά τη σειρά που το συγκεκριμένο Φύλλο Εργασίας εμφανίζεται στο αρχικό σενάριο. Σελίδα 41 από 63

42 Μεγαλύτερη πρόκληση ήταν η εργασία που ακολούθησε σε επίπεδο ομάδας, όπου ζητήθηκε να συγκεντρώσουν τις κοινές ιδέες τους και ότι άλλο έκριναν κατάλληλο για τη δημιουργία ενός κοινού κείμενο που καλούνταν να ετοιμάσουν με βάση τα όσα είχαν γράψει σε ατομικό επίπεδο. Από κάποιους αναγνωρίστηκε ότι είχαν κοινές ιδέες και έτσι αρκούσε η μεταγραφή του κειμένου από το επίπεδο του «εγώ» στο «εμείς» (διατυπώνοντας σχόλια για τη μεταγραφή του κειμένου από το πρώτο ενικό πρόσωπο στο πρώτο πληθυντικό). Για κάποιες άλλες ομάδες η εργασία αποτέλεσε μια ιδιαίτερη πρόκληση καθώς καλούνταν να συμμετάσχουν σε μια πιο συνθετική εργασία, όπου μετά την ανάγνωση των ατομικών κειμένων τους επιχειρήθηκε η αναγκαία διαπραγμάτευση για την συνένωση των καταγεγραμμένων ιδεών. 13η διδακτική ώρα Δραστηριότητα 3 Αφού προηγήθηκε η υπενθύμιση των σταδίων καταγραφής του προηγούμενου ερωτηματολογίου (στο οποίο τα μέλη κάθε ομάδας διάβαζαν και επέλεγαν την κατάλληλη απάντηση επιχειρηματολογώντας για αυτή, ενώ ακολουθούσε η καταγραφή των επιλογών τους στον κεντρικό Η/Υ, κρατώντας συγκεκριμένη σειρά ανάμεσα στις ομάδες), συμφωνήθηκε η διαφοροποίηση της εργασίας των ομάδων (έτσι ώστε να είναι σε θέση οι μαθητές/-τριες της τάξης να συγκρίνουν τις δύο Σελίδα 42 από 63

43 διαδικασίες ύστερα από τη βίωση της αντίστοιχης εμπειρίας). Διανεμήθηκε σε αυτές και πάλι η έντυπη μορφή ενός νέου ερωτηματολογίου (τίτλο «Σεβασμός») και ζητήθηκε από τα μέλη τους να συμφωνήσουν μεταξύ τους μόνο σε προφορικό επίπεδο για τις ενδεδειγμένες επιλογές τους. Ακολούθως κλήθηκαν να μεταβούν στην αίθουσα των Η/Υ, όπου οι φορητοί Η/Υ παρείχαν πρόσβαση στην Εικονική τάξη και συγκεκριμένα στην ηλεκτρονική μορφή του ίδιου ερωτηματολογίου για ταυτόχρονη συμπλήρωσή του από όλες τις ομάδες. Παρά το γεγονός ότι ανάμεσα στις ερωτήσεις του ερωτηματολογίου υπήρχαν κάποια σημεία που χρειάζονταν κάποιας διευκρίνισης (όπως για παράδειγμα το νόημα της ερώτησης «Δεν οφείλουμε να λέμε αυτό που πραγματικά σκεφτόμαστε σ' αυτούς που σεβόμαστε;» και η εξήγηση της λέξης «ευημερία») η συμπλήρωσή του ολοκληρώθηκε πολύ σύντομα. Η σύγκριση των διαδικασιών οδήγησε στο συμπέρασμα πως η ταυτόχρονη πρόσβαση στο ερωτηματολόγιο από όλες τις ομάδες της τάξης εξασφαλίζει τη γρήγορη συμπλήρωσή του, διαπίστωση που ενίσχυσε την προστιθέμενη αξία της χρήσης των Η/Υ στη συνείδηση των μικρών μαθητών/-τριών. Σελίδα 43 από 63

44 Παρόλα αυτά, διαπιστώθηκε ότι τα μέλη των ομάδων δεν είχαν συναίσθηση της μεσολάβησης του διαδικτύου για την πρόσβαση τόσο στο ερωτηματολόγιο όσο και στα αποτελέσματα, στοιχείο που χρειάστηκε να τονιστεί στη σύντομη συζήτηση που ακολούθησε. 14η διδακτική ώρα Δραστηριότητα 3 Στη συνάντηση που ακολούθησε μετά τη ταυτόχρονη ηλεκτρονική συμπλήρωση του ερωτηματολογίου με θέμα το «σεβασμό» από τα μέλη όλων των ομάδων, έγινε σχολιασμός των αποτελεσμάτων που προβλήθηκαν σε επίπεδο ολομέλειας. Τα αποτελέσματα αυτά αποτέλεσαν αφορμή για μια ενδιαφέρουσα συζήτηση που είχε ως έναυσμα τις απόψεις κάποιων μαθητών/τριών σχετικά με το «ποιος έχει το δικαίωμα σεβασμού». Κάποιες μαθήτριες διατύπωσαν την επιφύλαξη για τη δυνατότητα απόδοσης σεβασμού «σε κάποιον που μπορεί να έρθει στο σπίτι μας για να μας κλέψει». Στο σημείο αυτό δόθηκε αρκετός χρόνος στους μαθητές/τριες να διατυπώσουν τη γνώμη τους και τα επιχειρήματά τους ενώ επιχειρήθηκε -στο βαθμό που επιτρέπει το αντιληπτικό επίπεδο των μαθητών/τριών της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας και με παρακίνηση σε αναφορές προσωπικών εμπειριών και παραδειγμάτων από τους ίδιους/ιες- να γίνει διάκριση ανάμεσα στην έννοια του σεβασμού, ως πανανθρώπινη αξία που αφορά όλους τους ανθρώπους χωρίς Σελίδα 44 από 63

45 διακρίσεις φυλετικές, σεξιστικές, πολιτισμικές ή θρησκευτικές και τις συνέπειες που μπορεί να έχει μια πράξη/ενέργεια που παραβαίνει ένα νόμο ή ατομικά δικαιώματα. Στα κείμενα που γράφτηκαν αυτή τη φορά ως ομαδική εργασία χωρίς το στάδιο της ατομικής καταγραφής των προσωπικών ιδεών διαφαίνεται η επίδραση που είχε η σχετική συζήτηση στις ιδέες που θέλησαν να καταγράψουν τα μέλη των ομάδων αναφορικά με την έννοια του σεβασμού (οι σχετικές εργασίες βρίσκονται σε φάκελο τεκμηρίων) στο αντίστοιχο Φύλλο Εργασίας (το 4 ο Φύλλο Εργασίας του αρχικού σεναρίου). Ανάμεσα στα σχόλια που ακούγονταν κατά τη συμπλήρωση του συγκεκριμένου Φύλλου Εργασίας από τα μέλη των ομάδων καταγράφονται οι αναφορές τους στην αναγκαιότητα αλλαγής του προσώπου «δεν θα γράψουμε εγώ αλλά με το εμείς αλλά και η παρακίνηση για συμπερίληψη των ιδεών όλων των μελών της ομάδας. Βέβαια για ορισμένες ομάδες χρειάζεται ακόμη να δοθεί χρόνος για να λειτουργήσουν αξιοποιώντας τη δυναμική της συνεργασίας όλων των μελών τους. Παρόλα αυτά η προσέγγιση που επιλέχθηκε κατά τη συμπλήρωση των Σελίδα 45 από 63

46 ερωτηματολογίων με τη σταδιακή μύηση των μαθητών/-τριών, τόσο στην ηλεκτρονική συμπλήρωση τους όσο και στην αξιοποίηση των σχετικών πληροφοριών για τη σύνταξη ομαδικών κειμένων, θεωρείται πως συνέβαλε κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο στην αναβάθμιση της ποιότητας συνεργασίας μεταξύ τους αλλά και στην αξιοποίηση της δυναμικής των ομάδων. Ο συγκεκριμένος στόχος δεν εξαντλείται βέβαια με την ολοκλήρωση της συμπλήρωσης των ερωτηματολογίων καθώς αποτελεί βασική επιδίωξη τόσο της συγκεκριμένης εφαρμογής όσο και της γενικότερης λειτουργίας της τάξης. Θα πρέπει όμως να αναγνωριστεί ότι μέσα από την ενασχόληση των μαθητών/τριών με τις προτάσεις της Δραστηριότητας 3, οι μαθητές/-τριες της τάξης είχαν την ευκαιρία να εξασκηθούν και σε αυτό το επίπεδο παράλληλα με την εξοικείωσή τους στη χρήση ηλεκτρονικών εργαλείων που χρησιμοποιούνται και κυρίως στη συμπλήρωση των ηλεκτρονικών ερωτηματολογίων. Μέσα από τη συγκεκριμένη ενασχόλησή τους, δόθηκε η δυνατότητα για αναβάθμιση της ποιότητας της προφορικής επικοινωνίας, η οποία θα μπορούσε να έχει και περισσότερα ευνοϊκά αποτελέσματα αν η διάσταση του χρόνου δεν ήταν ένα περιοριστικό στοιχείο της εφαρμογής. Γι αυτόν τον λόγο, αλλά και εξαιτίας ορισμένων ενδείξεων για την αντιμετώπιση της συμπλήρωσης των ερωτηματολογίων ως ένα στοιχείο της «σχολικής ρουτίνας», αποφασίστηκε η παράκαμψη συμπλήρωσης των υπόλοιπων Φύλλων Εργασίας και αντίστοιχων ερωτηματολογίων με μελλοντική πρόβλεψη την αξιοποίηση τόσο του εναπομείναντος υλικού όσο και των γνώσεων που αποκόμισαν από τις προηγούμενες δραστηριότητες κατά την αποσαφήνιση βασικών εννοιών για τη σταδιακή καταγραφή και σύνταξη ενός «Συμβολαίου της τάξης». 8 8 Είναι δεδομένο ότι η ενασχόληση και με άλλες έννοιες που προτείνονται στον αρχικό σχεδιασμό του σεναρίου, θα δώσει την ευκαιρία για εξάσκηση και εξοικείωση των μαθητών/-τριών στην πραγμάτευση βασικών διαστάσεων της σχολικής ζωής, στην ανάπτυξη των επιχειρημάτων τους και Σελίδα 46 από 63

47 Με το ίδιο σκεπτικό έγινε η παράκαμψη και δύο ακόμη προτάσεων του αρχικού σχεδιασμού. Πρόκειται για την αξιοποίηση δύο εφαρμογών forum, που σχεδιάστηκαν από τον δημιουργό του σεναρίου («Πράγματα που θέλουμε να συζητήσουμε», «Πράγματα που θα θέλαμε να πούμε στον δάσκαλό μας ή στη δασκάλα μας») με τις οποίες δίνεται η δυνατότητα στους/στις μαθητές/-τριες μιας τάξης να θέσουν τους προβληματισμούς τους και τα θέματα που τους απασχολούν σχετικά με τη λειτουργία της τάξης τους, αλλά και του σχολείου γενικότερα και να απευθυνθούν στον/στην υπεύθυνο εκπαιδευτικό της τάξης γράφοντάς του/της για ένα θέμα που τους απασχολεί χωρίς αυτό να κοινοποιηθεί σε κάποιο τρίτο άτομο). Δραστηριότητα 6 Έτσι χωρίς να παραγνωρίζεται η προστιθέμενη αξία των παραπάνω δυνατοτήτων επιλέχθηκε η παράλειψή τους προκειμένου να έχουμε το χρόνο στο τελευταίο δίωρο εφαρμογής 9 να ασχοληθούμε με την τελευταία πρόταση του σεναρίου (Δραστηριότητα 6). Για τον σκοπό αυτό, στο τέλος 14ης διδακτικής ώρας στην ολομέλεια της τάξης, και με τη βοήθεια του διαδραστικού προβολέα, επισκεφτήκαμε την τοποθεσία της ιστοσελίδας με τίτλο «Η βιβλιοθήκη μας». Μετά την ανάγνωση του σύντομου εισαγωγικού κειμένου σχολιάσαμε τις πληροφορίες για τον χρόνο και τον τρόπο στην αποφυγή της άκριτης αποδοχής απόψεων, έτσι ώστε η «συμφωνία» και το «συμβόλαιο» που θα δημιουργηθεί στη συγκεκριμένη τάξη να είναι προϊόν της ενεργητικής συμμετοχής του συνόλου του μαθητικού δυναμικού της. Καθώς όμως κρίνεται ότι για την ολοκλήρωσή του «Συμβολαίου» αυτού χρειάζεται να αφιερωθεί περισσότερος χρόνος, ίσως η σύνταξή του να αποτελέσει προϊόν του ευρύτερου προγράμματος Αγωγής Υγείας στη οποία εντάσσεται η συγκεκριμένη εφαρμογή (με κύρια επιδίωξη τη βελτίωση των κοινωνικών σχέσεων μέσα στη σχολική τάξη). 9 Η οποία επιβάλλεται και από την ανάγκη κατά το ίδιο χρονικό διάστημα αξιοποίησης ωρών της Ευέλικτης Ζώνης για την προετοιμασία της τάξης για τις γιορτές του Πάσχα. Σελίδα 47 από 63

48 λειτουργίας της βιβλιοθήκης, ενώ στον πίνακα της τάξης οι σχετικές πληροφορίες αντικαταστάθηκαν με αυτές που αφορούν το σχολείο εφαρμογής. Στην ολομέλεια της τάξης επισκεφτήκαμε τον «Κατάλογο Βιβλιοθήκης», όπου σε ένα περιβάλλον Λογιστικού Φύλλου, περιεργαστήκαμε τις στήλες με τα διαθέσιμα βιβλία. Στη συνέχεια οι μαθητές/-τριες της τάξης κλήθηκαν να αναφέρουν τις ιδέες τους για τον τρόπο εντοπισμού μιας συγκεκριμένης καταγραφής, του βιβλίου «Ο μικρός Νικόλας έχει προβλήματα» (αξιοποιώντας το Φύλλο Εργασίας 11, το οποίο όμως δεν παρουσιάστηκε στην τάξη). Δυστυχώς επειδή ο χρόνος ήταν πολύ περιορισμένος, οι προτάσεις των μαθητών/-τριών (οι οποίες κινούνταν στη λογική της ανάγνωσης όλων των τίτλων ή του εντοπισμού του ονόματος του συγγραφέα) δε διερευνήθηκαν ως προς τη λειτουργικότητά τους. Αντίθετα δόθηκαν οι ενδεδειγμένες οδηγίες για τη χρήση του εργαλείου της «εύρεσης» ενώ συμφωνήθηκε ότι στην επόμενη συνάντησή μας θα ασχοληθούμε με τον εντοπισμό συγκεκριμένων τίτλων από ένα νέο κατάλογο βιβλίων (αυτή τη φορά στο περιβάλλον του κειμενογράφου, όπου όμως λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο το εργαλείο της «εύρεσης») που αφορά βιβλία για τη Β Τάξη και τα οποία διατίθενται από τη βιβλιοθήκη του σχολείου εφαρμογής. Σελίδα 48 από 63

49 15η & 16η διδακτική ώρα Δραστηριότητα 6 Ακολουθώντας τις οδηγίες του αρχικού σχεδιασμού επιχειρήθηκε η μύηση των μικρών μαθητών/τριών με το εργαλείο της «εύρεσης» μέσω της αναζήτησης συγκεκριμένων τίτλων βιβλίων. Ήδη από την προηγούμενη συνάντηση είχε ζητηθεί να προτείνουν οι ίδιοι/ιες κάποιους τίτλους βιβλίων, που θα αναζητούνταν στον κατάλογο των βιβλίων που προσφέρονταν από τη Βιβλιοθήκη του σχολείου εφαρμογής για τα παιδιά της Β τάξης. Ο κατάλογος αυτός είχε ήδη αποθηκευθεί στους φορητούς Η/Υ των ομάδων και τα μέλη τους κλήθηκαν να δηλώσουν κάποιους τίτλους βιβλίων για τη σχετική αναζήτηση. Η ελλιπής ανταπόκρισή τους στην παραπάνω πρόκληση αντιμετωπίστηκε με την διανομή ενός φύλλου στο οποίο προσφέρονταν οι εικόνες από 6 εξώφυλλα λογοτεχνικών βιβλίων, από τα οποία τρία υπήρχαν στον κατάλογο της σχολικής βιβλιοθήκης. Στο περιβάλλον του επεξεργαστή κειμένου οι μαθητές/τριες της τάξης κλήθηκαν -αφού πρώτα έγινε η σχετική επίδειξη στον πίνακα της τάξης- να ενεργοποιήσουν το εργαλείο της εύρεσης και κατόπιν να επιβεβαιώσουν ή μη την ύπαρξη συγκεκριμένων βιβλίων στη Βιβλιοθήκη του σχολείου. Σε κάθε περίπτωση που ένας τίτλος εντοπιζόταν, τα μέλη των ομάδων καλούνταν επίσης να χρησιμοποιήσουν το εργαλείο της επισήμανσης κειμένου και να αλλάξουν το χρώμα των γραμμάτων. Με τον τρόπο αυτό οι μαθητές/-τριες της τάξης εξασκήθηκαν στη Σελίδα 49 από 63

50 χρήση της λειτουργίας «εύρεσης» μέσα σε ένα κατάλογο παρά το γεγονός ότι στην αρχική πρόταση του σεναρίου η εξοικείωση αυτή αφορούσε ένα λογιστικό φύλλο και όχι ένα πίνακα στον επεξεργαστή κειμένου. Μια ακόμη διαφοροποίηση από τον αρχικό σχεδιασμό είναι η μη αξιοποίηση του Φύλλου Εργασίας 11, καθώς κρίθηκε ότι η επίδειξη των σχετικών ενεργειών στην ολομέλεια της τάξης θα μπορούσε να δώσει τη δυνατότητα αναγνώρισης των σταδίων αναζήτησης. Πράγματι η δραστηριότητα δεν είχε ιδιαίτερες δυσκολίες και φάνηκε να διασκεδάζει τα μέλη των ομάδων, τα οποία είχαν επιπλέον την ευκαιρία να επαναλάβουν βασικές εντολές στη χρήση του κειμενογράφου (άνοιγμα και αποθήκευση αρχείου, αναίρεση επεξεργασίας, αλλαγή χρώματος γραμματοσειράς και επισήμανσης) αλλά και να σχολιάσουν τη λειτουργικότητα του Φύλλου Εργασίας με το οποίο εργάστηκαν. Σελίδα 50 από 63

51 Συγκεκριμένα στο Φύλλο Εργασίας που χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκες της δραστηριότητας, υπήρχε ένας πίνακας με 92 καταγραφές λογοτεχνικών βιβλίων στις πέντε στήλες του οποίου υπήρχαν συγκεκριμένες αναφορές (Α/Α, Αρ.Βιβλίου, Τίτλος βιβλίου, Ημερομηνία δανεισμού, Ημερομηνία επιστροφής). Οι μαθητές/-τριες της τάξης -έχοντας στα χέρια τους και το Φύλλο με τα εξώφυλλα των λογοτεχνικών βιβλίων- γρήγορα διαπίστωσαν ότι από τον πίνακα έλειπαν βασικές πληροφορίες που αφορούσαν την ταυτότητα των βιβλίων. Γι αυτό και οι σχετικές παρατηρήσεις τους αποτέλεσαν αφορμή για να δοθεί μια επέκταση στο αρχικό σενάριο αφού στην τελευταία διδακτική ώρα της εφαρμογής του επιλέχθηκε να προστεθούν σε αυτήν στόχοι που αφορούσαν από την μια πλευρά τον εμπλουτισμό της δραστηριότητας του αρχικού σεναρίου αλλά και την καλλιέργεια από την πλευρά των μαθητών/τριών δεξιοτήτων αναζήτησης συλλογής δεδομένων γύρω από τα λογοτεχνικά βιβλία, μέσω της εξοικείωσής τους με στοιχεία της παρουσίασής τους (ποιος είναι ο τίτλος του βιβλίου, ποιος είναι ο συγγραφέας, ποιος είναι ο εκδότης). Αφορμή αποτέλεσε η πληροφόρηση για τη δημιουργία βιβλιοθήκης στο χώρο της τάξης μετά από παρότρυνση της υπεύθυνου εκπαιδευτικού της και την ανταπόκριση των παιδιών με την προσκόμιση βιβλίων από τις οικογενειακές συλλογές τους. Σελίδα 51 από 63

52 Ανάμεσα στα βιβλία αυτά επιλέχθηκαν 6 τίτλοι έναν για κάθε ομάδα της τάξης και οι μαθητές/-τριες κλήθηκαν να συνεργαστούν ώστε να συμπληρώσουν τις σχετικές πληροφορίες πρώτα σε ένα χαρτί /σημειωματάριο της ομάδας και κατόπιν σε έναν πίνακα που κατασκευάστηκε με επίδειξη στο σύνολο της τάξης ύστερα από τροποποίηση αυτού που χρησιμοποιήθηκε για την υλοποίηση της Δραστηριότητας 6. (Α/Α, Αρ.Βιβλίου, Τίτλος βιβλίου, Όνομα Συγγραφέα, Όνομα Εικονογράφου, Εκδοτικός οίκος, χωρίς τη συμπλήρωση των στηλών που αφορούν την Ημερομηνία δανεισμού, Ημερομηνία επιστροφής). Και σε αυτή τη δραστηριότητα τα μέλη των ομάδων ανταποκρίθηκαν ικανοποιητικά, καλύπτοντας και τους επιπλέον στόχους που τέθηκαν, επιδεικνύοντας ταυτόχρονα τις αναπτυσσόμενες δεξιότητες τους όσον αφορά τη μεταξύ τους συνεργασία. Τέλος αξίζει να αναφερθεί ότι οι ίδιοι/ιες πρότειναν να συνεχίσουν με τη συμπλήρωση των πληροφοριών και για τα υπόλοιπα βιβλία της Βιβλιοθήκης στην τάξη τους, για την ολοκλήρωση της οποίας θα πρέπει να αφιερωθεί επιπλέον χρόνος. Σελίδα 52 από 63

53 ΣΤ. ΦΥΛΛΟ/-Α ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Δίνονται τα φύλλα εργασίας που αξιοποιούνται στην εφαρμογή και με τα οποία έχουμε συνδέσει (εσωτερικός υπερδεσμός) αντίστοιχα σημεία της διδακτικής πορείας. Φύλλο Εργασίας 1 Για την αρχική του μορφή, πατήστε εδώ. Σελίδα 53 από 63

54 Φύλλο Εργασίας 1 (ΟΜΑΔΑ) Σελίδα 54 από 63

55 Φύλλο Εργασίας 2 Σελίδα 55 από 63

56 Φύλλο Εργασίας 3 Σελίδα 56 από 63