Νεοελληνική Γλώσσα B Δημοτικού Τίτλος: «Εικονική Τάξη»

Transcript

1 Π Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη Νεοελληνική Γλώσσα B Δημοτικού Τίτλος: «Εικονική Τάξη» ΤΑΛΑΜΠΙΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2013

2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS (κωδ ), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι.Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση: Κώστας Ντίνας & Σωφρόνης Χατζησαββίδης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: , Φαξ: , centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 42

3 Α. ΤΑΥΤΌΤΗΤΑ Τίτλος Εικονική Τάξη Δημιουργός Σεναρίου Κωνσταντίνος Ταλαμπίρης Διδακτικό Αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα Τάξη Β Δημοτικού Χρονολογία Αύγουστος 2013 Διδακτική/θεματική ενότητα Σχολικό βιβλίο «Γλώσσα Β Δημοτικού», Εισαγωγική Ενότητα και ενότητα 16: Νιώθω Διαθεματικό Ναι Εμπλεκόμενα Γνωστικά Αντικείμενα Άλλα γνωστικά αντικείμενα Πληροφορική Αγωγή Υγείας Μαθηματικά Χρονική Διάρκεια διδακτικές ώρες με διακοπές (περίπου δύο διδακτικές ώρες για κάθε δραστηριότητα) Σελίδα 3 από 42

4 Χώρος Εντός του σχολείου: αίθουσα διδασκαλίας, εργαστήριο πληροφορικής. Εικονικός χώρος: site στο οποίο ενσωματώνονται οι δραστηριότητες του σεναρίου. Ο δικτυακός τόπος είναι: Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Για την εφαρμογή του σεναρίου απαιτείται μια στοιχειώδης εξοικείωση των μαθητών με το μέσο. Οι περισσότερες δραστηριότητες απαιτούν μια ευχέρεια στη χρήση του ποντικιού, ενώ επίσης απαιτείται από τα παιδιά να πληκτρολογήσουν κείμενο. Η βασικότερη δεξιότητα όμως που πρέπει να έχουν τα παιδιά είναι η ικανότητά τους να συνεργάζονται. Από την άλλη πλευρά ο/η εκπαιδευτικός που θα το εφαρμόσει χρειάζεται να έχει βασικές γνώσεις στη χρήση του κειμενογράφου, του λογισμικού παρουσιάσεων και του διαδικτύου, έτσι ώστε να επιλύει γρήγορα τα προβλήματα που θα προκύπτουν και να παρέχει αμέσως τη βοήθεια στους μαθητές και τις μαθήτριες που τη χρειάζονται. Επίσης, για τη σωστή εφαρμογή του σεναρίου απαιτείται ένα εργαστήριο Πληροφορικής με αριθμό ηλεκτρονικών υπολογιστών που να είναι ανάλογος με το 1/3 των μαθητών της τάξης, ώστε να δημιουργηθούν ομάδες των τριών - τεσσάρων ατόμων. Οι Η/Υ του εργαστηρίου πρέπει να έχουν γρήγορη σύνδεση στο διαδίκτυο και να έχουν εγκατεστημένο έναν επεξεργαστή κειμένου κι έναν φυλλομετρητή. Καλό θα ήταν να υπάρχει και ένας βιντεοπροβολέας ή ένας διαδραστικός πίνακας, για να μπορούν να δίνονται οδηγίες από τον/την εκπαιδευτικό, τις οποίες να βλέπουν όλα τα παιδιά, ή για να παρουσιάζονται οι δουλειές τους στην ολομέλεια. Τέλος, το σενάριο είναι κατασκευασμένο, έτσι ώστε να δίνει τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να το εφαρμόσει και με λιγότερο εξοπλισμό από αυτόν που αναφέρθηκε. Επισημαίνεται βέβαια ότι ο κάθε ένας που θα κληθεί να το εφαρμόσει μπορεί να παραλείψει δραστηριότητες, να ακολουθήσει διαφορετική σειρά, ή και να Σελίδα 4 από 42

5 τις τροποποιήσει, όπως ταιριάζει στην τάξη του και στην υλικοτεχνική υποδομή που διαθέτει. Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο είναι πρόταση διδασκαλίας. Το σενάριο στηρίζεται ---- Το σενάριο αντλεί Το σενάριο στηρίζεται στη σειρά βιβλίων «Σκέψου μαζί μου» των Εκδόσεων Καστανιώτη και συγκεκριμένα στα βιβλία: «Η γνώση! Τι είναι;», «Η συμβίωση! Τι είναι;» και «Τα συναισθήματα! Τι είναι;» Β. ΣΎΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΉ/ ΠΕΡΊΛΗΨΗ Οι παρούσες δραστηριότητες είναι σχεδιασμένες για να υλοποιηθούν στην αρχή της σχολικής χρονιάς και παίρνουν αφορμή από την εισαγωγική ενότητα του βιβλίου της Γλώσσας της Β Δημοτικού, όπου γίνεται μια γνωριμία με το βιβλίο και τους ήρωές του. Στο παρόν σενάριο δίνεται η ευκαιρία στους μαθητές και τις μαθήτριες να αντιληφθούν βαθύτερα τη δομή και τη λειτουργία του σχολείου και να γνωρίσουν καλύτερα ο ένας τον άλλο, μέσα από την κατασκευή μιας «ηλεκτρονικής τάξης», στην οποία θα συμμετέχουν κατά τη διάρκεια όλης της σχολικής χρονιάς. Η εικονική τάξη θα τους δίνει την ευκαιρία να εκφράζουν τους προβληματισμούς και τα αιτήματά τους, να κρατούν ένα ηλεκτρονικό ημερολόγιο με τα σημαντικά γεγονότα της χρονιάς, καθώς και να ενημερώνονται για τα βιβλία της δανειστικής βιβλιοθήκης. Κυρίως όμως, οι μαθητές και οι μαθήτριες, μέσα από τις δραστηριότητες που παρατίθενται, μπορούν να πραγματευτούν και να διευκρινίσουν βασικές έννοιες που σχετίζονται με τη σχολική ζωή, «η συμφωνία», «ο σεβασμός», «η εργασία», «η ισότητα», «η εξουσία», «οι συγκρούσεις», «η ντροπή» και «η φιλία».. Γίνεται προσπάθεια τα παιδιά να αντιληφθούν ότι το σχολείο δεν είναι μόνο τα υλικά Σελίδα 5 από 42

6 στοιχεία όπως ο πίνακας, τα θρανία και η έδρα, αλλά κυρίως έννοιες και πρακτικές που πρέπει να ενσωματώσουν στη σχολική καθημερινότητα, αλλά και στη ζωή τους γενικότερα. Με βάση τη διαπραγμάτευση των παραπάνω εννοιών, θα γίνει προσπάθεια να συνταχθεί ένα «συμβόλαιο» στην τάξη που θα καθορίζει κάποιους βασικούς κανόνες δικαιωμάτων, υποχρεώσεων και συμπεριφοράς. Παράλληλα, τα παιδιά μαθαίνουν να περιηγούνται στο διαδίκτυο, να χρησιμοποιούν λογιστικά φύλλα και να εξάγουν χρήσιμες πληροφορίες από αυτά. Δουλεύοντας σε ομάδες, εκμεταλλεύονται τις δυνατότητες που δίνει ο κειμενογράφος στη σύνθεση του γραπτού λόγου και στον συνεργατικό τρόπο γραφής. Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΉ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Με το παρόν σενάριο επιχειρείται οι μαθητές και οι μαθήτριες να έρθουν σε επαφή με ένα νέο, μη τυπικό, εκπαιδευτικό περιβάλλον με τη βοήθεια του οποίου θα αυτενεργήσουν, διαμορφώνοντάς το μόνοι τους, ενώ παράλληλα θα διαμορφώσουν την ταυτότητά τους και την ταυτότητα της τάξης τους (Kalantzis & Cope 2009: 38). Η εικονική τάξη φιλοδοξεί να γίνει ο χώρος όπου οι ομάδες των μαθητών θα αντικαταστήσουν τον μονόλογο του δασκάλου, εργαζόμενοι αυτόνομα και συνεργατικά πάνω σε ένα δομημένο περιβάλλον (Kalantzis & Cope 2009: 45). Στο νέο αυτό περιβάλλον οι μαθητές και οι μαθήτριες θα γνωριστούν και θα συντάξουν το συναισθηματικό συμβόλαιο όπου θα θέσουν τους όρους συνύπαρξης στην ομάδα και θα αναλάβουν δεσμεύσεις για την καλύτερη συνεργασία τους (Καμαρινού 199: 45). Το συμβόλαιο όμως δε θα συνταχθεί στο κενό, αλλά με τη βοήθεια οκτώ ηλεκτρονικών ερωτηματολογίων, που θα λειτουργήσουν σαν γνωστικά εργαλεία για την υποβοήθηση της ανακάλυψης των αντιλήψεων των παιδιών και την οικοδόμηση της νέας γνώσης. Με τη συμπλήρωση και ανάλυση των ερωτηματολογίων, καθώς και με τη δημιουργία του forum ανταλλαγής ιδεών και προτάσεων, επιχειρείται να γίνει μια Σελίδα 6 από 42

7 πρώτη προσπάθεια να συντάξουν τα παιδιά πραγματολογικά κείμενα που περιγράφουν, εξηγούν και αξιολογούν την κοινωνική πραγματικότητα. Συγκεκριμένα, στο παρόν σενάριο θα επιχειρηθεί να παραχθούν κείμενα ανάπτυξης εννοιών (με τα ερωτηματολόγια) και αξιακής αποτίμησης (με το forum). Σκοπός αυτής της δράσης είναι να βοηθήσει τους μαθητές και τις μαθήτριες να περάσουν σταδιακά από το επίπεδο της απλής δήλωσης μιας θέσης στο επίπεδο της διαλεκτικής σύνθεσης αντίθετων απόψεων (Ματσαγγούρας 2001: ). Τέλος, με τη δημιουργία του forum ανταλλαγής απόψεων οργανώνεται και τεκμηριώνεται επίσημα η κοινή γνώση, σε μια διαδικασία που μοιάζει με την εκδοτική δραστηριότητα. Το «εκδοτικό προϊόν» που προκύπτει είναι ρητή, εξωτερικευμένη, κοινή, κοινωνική γνώση (Kalantzis & Cope 2009: 49). Με τη σύνταξη ημερολογίου της τάξης επιχειρείται η σύνταξη ενός αφηγηματικού κειμένου. Οι ψυχολόγοι που ασχολούνται με τον αφηγηματικό (narrative) λόγο υποστηρίζουν ότι ως έκφραση ο αφηγηματικός λόγος είναι το χαρακτηριστικό του Homo Sympolificus (συμβολοποιού ανθρώπου), τον οποίο διακρίνει η ικανότητα και η αγάπη να εκφράζεται με τη μορφή μύθου. Αυτή η ενδογενής ικανότητα και τάση του ανθρώπου για τον μύθο εξηγεί το γεγονός ότι συναντούμε μύθους σε όλους τους πολιτισμούς. Παράλληλα, o Bruner υποστηρίζει ότι ένα από τα δύο είδη σκέψης είναι το αφηγηματικό (narrative mode of thinking), που προσδίδει νόημα στην κοινωνική πραγματικότητα αφηγηματοποιώντας την ανθρώπινη δράση. Τέλος, οι ψυχολόγοι προσθέτουν ότι το παιδί χρησιμοποιεί τα αφηγηματικά σχήματα στην πορεία ανάπτυξης της εγω-ταυτότητάς του. Με αυτή την έννοια η αφήγηση δεν είναι απλώς μέσο έκφρασης αλλά είναι κυρίως όργανο οικοδόμησης της πραγματικότητας και της προσωπικής ταυτότητας (Μασταγγούρας 2001: 344). Τέλος, επιχειρείται να συνδεθεί η εικονική τάξη με την υλική υπόσταση του σχολείου, μέσω του καταλόγου της βιβλιοθήκης. Τα παιδιά μαθαίνουν να χρησιμοποιούν ένα νέο εργαλείο, όπως το λογιστικό φύλλο, για να εντοπίζουν βιβλία Σελίδα 7 από 42

8 που τους ενδιαφέρουν και στη συνέχεια να τα δανείζονται από τη βιβλιοθήκη του σχολείου. Σε όλη αυτή την προσπάθεια η αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στην εκπαιδευτική διαδικασία επιτρέπει τη μετάβαση από το δασκαλοκεντρικό στο μαθητοκεντρικό μοντέλο της διερευνητικής μάθησης, μέσα από την αναζήτηση της γνώσης στις πηγές. Στο σύνολό τους οι δραστηριότητες αυτές αποσκοπούν στη συνοικοδόμηση κειμένων υβριδικού τύπου όπως η αφήγηση με αφηγηματικές ενδείξεις και η επιστολή με επιχειρηματολογικές λειτουργίες (Χατζηλουκά - Μαυρή 2009: 120) Οι εκπαιδευτικές εφαρμογές των Τ.Π.Ε. που συνδυάζουν ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες, αλληλεπίδραση των μαθητών με τις πηγές, αυτενέργεια των μαθητών στην πορεία του μαθήματος και διαθεματικότητα, τείνουν να μεγιστοποιούν τα οφέλη της τεχνολογίας στη σχολική τάξη. Οι διδακτικές δραστηριότητες που προτείνονται αποσκοπούν στο να δημιουργήσουν μέσα στην τάξη συνθήκες επικοινωνιακής χρήσης της γλώσσας, διεγείροντας το ενδιαφέρον των μαθητών και μαθητριών, εξασφαλίζοντας τη συμμέτοχή τους σε κάτι που τους αρέσει. Οι μαθητές συνθέτουν τις πληροφορίες και εξάγουν συμπεράσματα, ενώ γίνονται οι ίδιοι υπεύθυνοι για το μαθησιακό αποτέλεσμα της δραστηριότητάς τους. Αναλύουν, αναστοχάζονται, αξιολογούν το περιεχόμενο των ευρημάτων, τις διαδικασίες που ακολούθησαν και τις εμπειρίες που αποκόμισαν, δίνοντας έμφαση, όχι μόνο στο αποτέλεσμα, αλλά και στην αξία της διαδικασίας στη δόμηση της γνώσης (Κουφόπουλος & Μούκα 2004: 594). Οι διαπροσωπικές σχέσεις ευνοούνται, καθώς κατά τη διεκπεραίωση των δραστηριοτήτων οι μαθητές και οι μαθήτριες έχουν την ευκαιρία να ανταλλάσουν γραπτά αλλά και προφορικά σκέψεις και απόψεις μεταξύ τους, αλλά και με τον δάσκαλο ή τη δασκάλα τους (Χαραλαμπόπουλος & Χατζησαββίδης 1997: 70-72). Με βάση τα παραπάνω, η πρότασή μας στο παρόν σενάριο έχει ως στόχο να προσανατολιστούν οι μαθητές στις πληροφορίες που τους οδηγούν στην οικοδόμηση των γνώσεων μέσα από την κατάλληλη διδακτική επεξεργασία. Σελίδα 8 από 42

9 Τέλος, οι θεωρητικές αρχές του πλαισίου αυτού αναγνωρίζουν τις δυνατότητες των μαθητών για ενεργητική επεξεργασία των δεδομένων. Για τον λόγο αυτό δίνουν έμφαση στην ενεργή διαδικασία οικοδόμησης νοημάτων. Ο δάσκαλος στην όλη αυτή διαδικασία διευκολύνει παρά κατευθύνει την εξέλιξη της δραστηριότητας (Σολωμονίδου 2006: 38). Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΌ- ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΌΣ ΤΟΥΣ Ειδικότερα, επιχειρείται οι μαθητές/τριες να αποκτήσουν γνώσεις για τον κόσμο, για τη γλώσσα και να καλλιεργήσουν γραμματισμούς πέρα από αυτούς που τους προσφέρει το σχολικό εγχειρίδιο αλλά και να ασχοληθούν με δραστηριότητες που γίνονται μέσα στην τάξη με κεντρικό άξονα το βιβλίο. Συγκεκριμένα: Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Οι μαθητές και οι μαθήτριες επιχειρείται: Να περιγράφουν τα βασικά χαρακτηριστικά της εξωτερικής τους εμφάνισης και του χαρακτήρα τους και να τα παρουσιάζουν στους συμμαθητές τους. Να γνωρίσουν καλύτερα τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές τους. Να χρησιμοποιούν το αναλογικό και ψηφιακό ρολόι, ώστε να ελέγχουν, να επαληθεύουν και να επεξηγούν τον χρόνο. Να σχεδιάζουν τις δραστηριότητές τους και να οργανώνουν τον χρόνο τους σύμφωνα με το ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου. Να εξηγούν διαγράμματα, να τα συγκρίνουν και να βγάζουν τα ανάλογα συμπεράσματα. Να πραγματευτούν και να συζητήσουν βασικές έννοιες που καθορίζουν την ποιότητα της σχολικής ζωής, όπως «η συμφωνία», «ο σεβασμός», «η εργασία», «η ισότητα», «η εξουσία», «οι συγκρούσεις», «η ντροπή» και «η φιλία».. Σελίδα 9 από 42

10 Να συντάξουν ένα «συμβόλαιο» με τα βασικά δικαιώματα, τις υποχρεώσεις τους και τους κανόνες συμπεριφοράς. Να παροτρύνουν τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές τους σε πρακτικές που τηρούν το συμβόλαιο, ενώ παράλληλα προάγουν και οικοδομούν θετικά συναισθήματα. Να ενθαρρυνθούν να χρησιμοποιούν τα ηλεκτρονικά μέσα για την καταγραφή των απόψεών τους και τη δημιουργία διαλόγου. Να ενθαρρυνθούν στο να εκφράζουν διακριτικά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στη σχολική τους ζωή. Να υιοθετήσουν τη χρήση ενός ηλεκτρονικού ημερολογίου για την καταγραφή των γεγονότων της χρονιάς. Να χρησιμοποιούν τις νέες τεχνολογίες, για να αναζητήσουν ένα βιβλίο από τη βιβλιοθήκη του σχολείου. Γνώσεις για τη γλώσσα Οι μαθητές και οι μαθήτριες επιχειρείται: Να καλλιεργήσουν τον προφορικό τους λόγο (απαντητική ικανότητα, αναδιήγηση και διατύπωση γνώμης). Να διευρύνουν τις αρχικές γνώσεις σχετικά με τις λειτουργίες του γραπτού λόγου. Να μετασχηματίζουν κείμενα. Να αναγνωρίζουν τους διαφορετικούς σκοπούς της ανάγνωσης (αναζήτηση πληροφορίας, επίλυση προβλήματος, απόλαυση και ψυχαγωγία). Να αναγνωρίζουν ένα μονοτροπικό από ένα πολυτροπικό κείμενο. Να αξιοποιούν κατάλληλα τις πληροφορίες που τους δίνονται, για να συντάξουν ένα κείμενο με επιχειρηματολογικό περιεχόμενο. Να αξιοποιούν κατάλληλα τις πληροφορίες που τους δίνονται, για να συντάξουν ένα κείμενο με αφηγηματικό περιεχόμενο. Σελίδα 10 από 42

11 Να είναι ικανοί να συντάξουν ικανοποιητικά ένα αίτημα ή μια πρόταση. Γραμματισμοί Οι μαθητές και οι μαθήτριες επιχειρείται: Να εξοικειωθούν με το περιβάλλον ενός site. Να μπορούν να χρησιμοποιούν το πληκτρολόγιο. Nα εξοικειωθούν με τη χρήση των υπερσυνδέσεων. Να είναι ικανοί να συμπληρώνουν και να υποβάλλουν ένα ηλεκτρονικό ημερολόγιο. Να μπορούν να αντλούν την κατάλληλη πληροφορία μέσα από μια ιστοσελίδα. Να εξοικειωθούν με τη χρήση του κειμενογράφου. Να αποκτήσουν τη δεξιότητα σχετικά με τη χρήση του εκτυπωτή. Να εξοικειωθούν με τη χρήση προγράμματος συνεργατικής γραφής. Να εξοικειωθούν με τη χρήση του Λογιστικού Φύλλου. Διδακτικές πρακτικές Οι διδακτικές πρακτικές συνοψίζονται στο Ε. Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΉΣ ΠΑΡΟΥΣΊΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΌΤΑΣΗΣ Αφετηρία Η αφετηρία του σεναρίου λαμβάνεται από την ύλη του αναγνωστικού «Γλώσσα Β Δημοτικού», τεύχος α, και συγκεκριμένα από τις σελίδες 6-9 της εισαγωγικής ενότητας με τίτλο «Τώρα που ανοίγεις αυτό το βιβλίο» όπου οι μαθητές και οι μαθήτριες καλούνται να γνωρίσουν το βιβλίο, τη δομή και τους ήρωές του. Από την ύλη του αναγνωστικού «Γλώσσα Β Δημοτικού», τεύχος α, και συγκεκριμένα από τις σελίδες της ενότητας 16 με τίτλο «Νιώθω», καθώς και από την ύλη του αντίστοιχου Τετραδίου Εργασιών, τεύχος β, σελίδες όπου οι μαθητές και οι μαθήτριες καλούνται να μιλήσουν για τα συναισθήματά τους, να βρούν τα αντίθετα Σελίδα 11 από 42

12 συναισθήματα και να χρησιμοποιήσουν ουσιαστικά, επίθετα και ρήματα για να εκφράσουν αυτά που αισθάνονται. Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Το σενάριο συνδέεται με τα ισχύοντα στο σχολείο μιας και μπορεί να αποτελέσει τμήμα και συμπλήρωμα των δραστηριοτήτων που προτείνει το σχολικό εγχειρίδιο. Παράλληλα, το σενάριο καλλιεργεί μια ποικιλία από γραμματισμούς που δε θεραπεύει το κλασικό βιβλίο, ενώ παράλληλα δεν ξεφεύγει κι από τους στόχους και τους σκοπούς του Αναλυτικού Προγράμματος. Αξιοποίηση των ΤΠΕ Ο κύριος στόχος της χρήσης των ΤΠΕ στο συγκεκριμένο σενάριο είναι η ενεργοποίηση των μαθητών και των μαθητριών κατά τη διαδικασία της μάθησης. Το σενάριο μέσω των γνωστικών εργαλείων που χρησιμοποιεί παρέχει πολλαπλές ευκαιρίες για εξερεύνηση, πειραματισμό και συνεργασία μεταξύ των ομάδων των μαθητών. Κείμενα Μπρενιφιέ, Ο. & Μπεναλιά, Φ «Η Συμβίωση! Τι είναι;: Συμφωνία», Εκδόσεις Καστανιώτης. Μπρενιφιέ, Ο. & Μπεναλιά, Φ «Η Συμβίωση! Τι είναι;: Σεβασμός», Εκδόσεις Καστανιώτης Μπρενιφιέ, Ο. & Μπεναλιά, Φ «Η Συμβίωση! Τι είναι;: Ισότητα», Εκδόσεις Καστανιώτης Μπρενιφιέ, Ο. & Μπεναλιά, Φ «Η Συμβίωση! Τι είναι;: Εξουσία», Εκδόσεις Καστανιώτης Μπρενιφιέ, Ο. & Λεμέτρ, Π «Η Γνώση! Τι είναι;: Σχολείο», Εκδόσεις Καστανιώτης Μπρενιφιέ, Ο. & Μπλοχ, Σ «Τα συναισθήματα! Τι είναι;: Συγκρούσεις», Εκδόσεις Καστανιώτης. Σελίδα 12 από 42

13 Μπρενιφιέ, Ο. & Μπλοχ, Σ «Τα συναισθήματα! Τι είναι;: Φιλία» Εκδόσεις: Καστανιώτης Διδακτική πορεία/ στάδια /φάσεις Η διδακτική πορεία αποτελείται από έξι (6) δραστηριότητες οι οποίες παρουσιάζονται αναλυτικά παρακάτω: Δραστηριότητα 1 Κατά την πρώτη δραστηριότητα οι μαθητές και οι μαθήτριες του τμήματος χωρίζονται σε ομάδες των τριών ατόμων και λαμβάνουν τις θέσεις τους στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές του εργαστηρίου. Στη συνέχεια, γίνεται από τον/την εκπαιδευτικό γνωριμία με το ηλεκτρονικό περιβάλλον (site) στον διαδικτυακό τόπο: όπου θα εργαστούν οι μαθητές και οι μαθήτριες και θα αντλήσουν τις πληροφορίες που είναι απαραίτητες για να εκτελέσουν τις δραστηριότητες. Η πρώτη επαφή των μαθητών και μαθητριών με τον ιστότοπο γίνεται με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα ή του διαδραστικού πίνακα. Ο/η εκπαιδευτικός παρουσιάζει την «Αρχική Σελίδα» του ιστοτόπου και τα παιδιά παρατηρούν τις εικόνες που βρίσκονται εκεί. Ο επισκέπτης της ιστοσελίδας μπορεί να δει το εισαγωγικό σημείωμα που εξηγεί στα παιδιά τον σκοπό και το ύφος των δραστηριοτήτων που θα ακολουθήσουν. Το εισαγωγικό σημείωμα διαβάζεται φωναχτά διαδοχικά, από τα παιδιά, ή από τον/την δάσκαλο/α. Στη συνέχεια, ο εκπαιδευτικός, παίρνοντας αφορμή από το αναλογικό και ψηφιακό ρολόι που υπάρχει στην αρχική σελίδα, προχωρά σε κάποιες διερευνητικές ερωτήσεις σχετικά με τη γνώση του ωρολογίου προγράμματος και της ώρας από τα παιδιά. Ανάλογα με τις απαντήσεις που θα πάρει προτείνει στην τάξη να επισκεφθούν τη σελίδα του site με τίτλο «Το πρόγραμμά μας» και να «παίξουν» με ένα Νεραϊδορολόι προκειμένου να βρουν τη χρονική διάρκεια των διδακτικών ωρών, αλλά και των διαλειμμάτων, έτσι ώστε να μην τους «τρώνε» το διάλειμμα οι δάσκαλοι. Παράλληλα, με τη βοήθεια της εφαρμογής μπορούν να συγκρίνουν τις διαφορές, Σελίδα 13 από 42

14 αλλά και τις ομοιότητες που έχει ένα αναλογικό και ένα ψηφιακό ρολόι και να μάθουν να τα διαβάζουν και τα δύο. Για να διευκολυνθούν σε αυτήν τη δραστηριότητα, εκτυπώνουν το Φύλλο Εργασίας 1 στο οποίο αποτυπώνεται το ωρολόγιο πρόγραμμα του Δημοτικού Σχολείου, καθώς και οι ώρες των διδακτικών περιόδων. Οι μαθητές και οι μαθήτριες χρησιμοποιώντας την εφαρμογή μπορούν να υπολογίσουν τη διάρκεια κάθε περιόδου και των διαλειμμάτων και να συμπληρώσουν το Φύλλο Εργασίας. Εναλλακτικά, αν τα παιδιά είναι εξοικειωμένα με την πληκτρολόγηση, είναι επιθυμητό το φύλλο εργασίας να μην εκτυπωθεί, αλλά να συμπληρωθεί με τη βοήθεια του κειμενογράφου. Ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να κάνει μια επίδειξη της λειτουργίας του Νεραϊδο-ρολογιού και να αφήσει τις ομάδες να εργαστούν μόνες τους, επεμβαίνοντας διακριτικά. Αξιολόγηση των μαθητών Οι μαθητές και οι μαθήτριες θα αξιολογηθούν με βάση τη συμμετοχή τους στην ορθή χρήση του εργαλείου, στην εξαγωγή σωστών συμπερασμάτων και στην ορθή επίσης συμπλήρωση του φύλλου εργασίας. Θα αξιολογηθεί επίσης η σωστή ανάγνωση της ώρας και η αντίληψη του χρόνου, ενώ παράλληλα θα ελεγχθεί ο τρόπος με τον οποίο περιγράφουν, εξηγούν, ερμηνεύουν και επιχειρηματολογούν σχετικά με τις δραστηριότητές τους, με βάση το ωρολόγιο πρόγραμμά τους. Αξιολόγηση της δραστηριότητας Η δραστηριότητα θα αξιολογηθεί με κριτήριο την επιτυχία των μαθητών και των μαθητριών στους παραπάνω τομείς, καθώς και στο αν θα καταφέρει η δραστηριότητα να προκαλέσει το ενδιαφέρον τους και να τους κινητοποιήσει για το υπόλοιπο του σεναρίου. Σελίδα 14 από 42

15 Φύλλο Εργασίας Οι οδηγίες δίνονται μέσα από το site ενώ οι απορίες θα λύνονται από τον δάσκαλο/α προφορικά, ή με μια επίδειξη στον βιντεοπροβολέα. Θα χρησιμοποιηθεί το Φύλλο Εργασίας 1. Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να διαρκέσει περίπου ένα διδακτικό δίωρο. Δραστηριότητα 2 Κατά τη δεύτερη δραστηριότητα ο/η εκπαιδευτικός καλεί τα παιδιά να γεμίσουν την εικονική τάξη με τις εικόνες τους. Για τον λόγο αυτό φωτογραφίζει όλη την τάξη (μετά από συνεννόηση με τους γονείς και την έγγραφη συγκατάθεσή τους). Καλεί έπειτα τους μαθητές και τις μαθήτριες να πάρουν μέρος στη διαδικασία φωτογραφίζοντας ο ένας τον άλλο. Αν υπάρχει η δυνατότητα εκτύπωσης των φωτογραφιών στην τάξη, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να δώσει τη δυνατότητα σε κάθε παιδί να εκτυπώσει μόνο του τη φωτογραφία του. Στη συνέχεια, μοιράζει στα παιδιά το Φύλλο Εργασίας 2 όπου κάθε μαθητής και μαθήτρια κολλά τη φωτογραφία του και συμπληρώνει να στοιχεία που του ζητούνται σχετικά, όπως το όνομά του/της, την ηλικία του/της, καθώς και κάποια γενικά χαρακτηριστικά της εμφάνισης και του χαρακτήρα του/της. Οι μαθητές και οι μαθήτριες μπορούν να εργαστούν ατομικά ή και ομαδικά προκειμένου να συμπληρώσουν το φύλλο. Ακολούθως, κάθε φύλλο σκανάρεται ή φωτογραφίζεται από τον/την εκπαιδευτικό και ενσωματώνεται στο site προκειμένου να συμπληρωθεί από μαθητές και μαθήτριες η εικονική τάξη. Αξιολόγηση των μαθητών Οι μαθητές και οι μαθήτριες θα αξιολογηθούν από την ικανότητα που θα επιδείξουν στο να συμπληρώσουν το φύλλο εργασίας αποτυπώνοντας όσο καλύτερα μπορούν τα εξωτερικά τους χαρακτηριστικά καθώς και τις πλευρές του χαρακτήρα τους. Θα αξιολογηθεί επίσης και η ικανότητά τους να επικοινωνούν και να συνεργάζονται δημιουργικά. Σελίδα 15 από 42

16 Αξιολόγηση της δραστηριότητας Θα αξιολογηθεί η δυνατότητα της δραστηριότητας να κινητοποιήσει τα παιδιά στο να αποκαλύψουν κάποια πράγματα για τον εαυτό τους, να γνωριστούν μεταξύ τους και να καλλιεργήσουν στοιχειωδώς την ικανότητα της αυτο-περιγραφής. Φύλλα Εργασίας Οι οδηγίες δίνονται μέσα και από το site ενώ οι απορίες θα λύνονται προφορικά από τον δάσκαλο ή θα γίνεται μια επίδειξη στον βιντεοπροβολέα. Το συνημμένο έγγραφο του κειμενογράφου μπορεί να εκτυπωθεί και λειτουργήσει ως Φύλλο Εργασίας (Φύλλο Εργασίας 2) Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να διαρκέσει ένα διδακτικό δίωρο. Δραστηριότητα 3 Η τρίτη δραστηριότητα είναι η κύρια δραστηριότητα του σεναρίου και διαπραγματεύεται βασικές έννοιες που σχετίζονται με τη σχολική ζωή και την καθημερινότητα των παιδιών στο σχολείο. Οι έννοιες που πραγματεύεται η δραστηριότητα είναι «η συμφωνία», «ο σεβασμός», «η εργασία», «η ισότητα», «η εξουσία», «οι συγκρούσεις», «η ντροπή» και «η φιλία». Η δραστηριότητα αποτελείται από οκτώ διαφορετικά ηλεκτρονικά ερωτηματολόγια τα οποία βασίστηκαν στη σειρά βιβλίων «Σκέψου μαζί μου» των Οσκάρ Μπρενιφιέ (Κείμενα) και Φρεντερίκ Μπεναλιά, Πασκάλ Λεμέτρ και Σερζ Μπλοχ (Εικονογράφηση) των εκδόσεων Καστανιώτη. Η σειρά αυτή, με αφορμή τους παιδικούς προβληματισμούς και ανησυχίες, προτείνει νέους τρόπους αναζήτησης και απευθύνεται σε όλα τα παιδιά που ψάχνουν απαντήσεις σχετικά με τον εαυτό τους, τη ζωή και τον κόσμο. Επίσης, δίνει τη δυνατότητα στους ενηλίκους να προσφέρουν στα παιδιά τη γνώση μέσα από τον διάλογο, παρά να τους δώσουν έτοιμες απαντήσεις. Για την κατασκευή της δραστηριότητας χρησιμοποιήθηκαν συγκεκριμένα το βιβλίο «Συμβίωση! Τι είναι;» όπου αναλύονται οι έννοιες της εξουσίας, της ισότητας, Σελίδα 16 από 42

17 της συμφωνίας και του σεβασμού, το βιβλίο «Τα συναισθήματα! Τι είναι;» όπου γίνεται διαπραγμάτευση των εννοιών της φιλίας, των συγκρούσεων και της ντροπής, καθώς και το βιβλίο «Η γνώση! Τι είναι;» το οποίο πραγματεύεται την έννοια της υποχρέωσης. Οι ομάδες καλούνται να επισκεφθούν την τοποθεσία του site με το θέμα «Σχολείο! Τι είναι;» και να διαβάσουν τις οδηγίες που δίνονται εκεί. Με τη βοήθεια των οδηγιών και του/της εκπαιδευτικού «ανοίγουν» την εφαρμογή συνεργατικής γραφής TitanPad που υπάρχει ενσωματωμένη στο site και γράφουν από μία ή δύο λέξεις που σκέφτονται σχετικά με το σχολείο. Ο/Η εκπαιδευτικός περιφέρεται ανάμεσα στις ομάδες, δίνει ανατροφοδότηση στα παιδιά και φροντίζει οι λέξεις να γραφτούν σωστά. Η εφαρμογή δίνει τη δυνατότητα όλες οι ομάδες να βλέπουν τις επιλογές των υπολοίπων. Ο/Η εκπαιδευτικός τονίζει ότι δεν είναι κακό να επαναλαμβάνεται η ίδια λέξη, αρκεί αυτή να εκφράζει αυτόν ή αυτήν που τη σκέφτηκε. Στη συνέχεια, οι ομάδες επιλέγουν όλες τις λέξεις που γραφτήκαν και με τη λειτουργία της «αντιγραφής και επικόλλησης» τις μεταφέρουν στο περιβάλλον της εφαρμογής Wordle, όπου τις επικολλούν στο ειδικό πλαίσιο. Με τη βοήθεια της εφαρμογής, οι λέξεις δημιουργούν ένα «σύννεφο» όπου το μέγεθος της κάθε λέξης εξαρτάται από τη συχνότητα που αυτή εμφανίζεται στο κείμενο. Ο/H εκπαιδευτικός προβάλει τα αποτελέσματα με τη βοήθεια του διαδραστικού πίνακα ή του βιντεοπροβολέα, έτσι ώστε να τροφοδοτήσει τη σχετική συζήτηση στην ολομέλεια. Οι μαθητές και οι μαθήτριες «διαβάζουν» το σχετικό σχήμα, καλούνται να το ερμηνεύσουν και παράλληλα να αιτιολογήσουν τις επιλογές τους. Ανάλογα με τις απαντήσεις των παιδιών, ο/η εκπαιδευτικός παίρνει την αφορμή, για να συζητήσουν τα παιδιά μια από τις παραπάνω έννοιες, η διαπραγμάτευση των οποίων θεωρείται σημαντική για την ομαλή ένταξη των παιδιών στο σχολικό περιβάλλον και την αποφυγή μελλοντικών προβλημάτων. Ο/Η εκπαιδευτικός καλεί τα παιδιά να επισκεφθούν την τοποθεσία του site με θέμα «Σχολείο! Τι είναι;» και από το αναδιπλούμενο παράθυρο να διαλέξουν μια έννοια (Συμφωνία, Σεβασμός, Σελίδα 17 από 42

18 Υποχρέωση, Ισότητα, Εξουσία, Θυμός-Συγκρούσεις, Ντροπή, Φιλία) την οποία θα συζητήσουν. Η έννοια αυτή είναι καλό να επιλεγεί από τα παιδιά. Η σειρά που θα επιλεγεί δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, ενώ δεν είναι απαραίτητο να γίνει διαπραγμάτευση όλων των εννοιών. Αφού οι μαθητές και οι μαθήτριες επιλέξουν μια από τις έννοιες αυτές, θα ενεργοποιήσουν τον σχετικό σύνδεσμο και θα κληθούν να απαντήσουν στο σχετικό ερωτηματολόγιο. Παρ όλο που οι ερωτήσεις στα σχετικά βιβλία ήταν ανοιχτού τύπου, εδώ επιλέχθηκε να είναι κλειστού με μια επιλογή μεταξύ μιας θετικής και μιας αρνητικής απάντησης. Αυτό έγινε γιατί το σενάριο απευθύνεται στα παιδιά της Β Δημοτικού και ιδιαίτερα στις αρχές της σχολικής χρονιάς, όπου οι μαθητές και οι μαθήτριες είναι αρκετά δύσκολο να πληκτρολογήσουν κείμενο. Οι ερωτήσεις όμως είναι φτιαγμένες έτσι που να τροφοδοτούν τη συζήτηση και να γενούν άλλες ερωτήσεις, οπότε θα επιδιωχθεί η σχετική αυτή συζήτηση να αναπτυχθεί μετά τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου. Τα αποτελέσματα από τις απαντήσεις του ερωτηματολογίου είναι άμεσα προσβάσιμα και ορατά από το σύνολο της τάξης, ενώ μπορεί να τα προβάλει παράλληλα ο/η εκπαιδευτικός μέσω του βιντεοπροβολέα ή του διαδραστικού πίνακα. Κατά την παρουσίαση αυτή τα παιδιά θα κληθούν να «διαβάσουν» τα δεδομένα, να τα ερμηνεύσουν και να τα σχολιάσουν. Ο/Η εκπαιδευτικός θα βοηθήσει αρχικά τα παιδιά να μάθουν να διαβάζουν τα διαγράμματα και θα τροφοδοτεί όποτε χρειάζεται τη συζήτηση με σχετικές παρεμβάσεις. Στο τέλος, ανάλογα με την τροπή που θα πάρει η συζήτηση, τα συμπεράσματά της μπορούν να καταγραφούν στον πίνακα, σε χαρτί του μέτρου, ή στα σχετικά Φύλλα Εργασίας (Φύλλο Εργασίας 3, Φύλλο Εργασίας 4, Φύλλο Εργασίας 5, Φύλλο Εργασίας 6, Φύλλο Εργασίας 7, Φύλλο Εργασίας 8, Φύλλο Εργασίας 9, Φύλλο Εργασίας 10) που μπορούν να συμπληρώνουν οι γραμματείς των ομάδων. Από τη σύνθεση των φύλλων εργασίας θα προκύψουν κάποια γενικά συμπεράσματα τα οποία μπορούν να αναρτηθούν στην τάξη αλλά και στο site και να αποτελούν ένα είδος Σελίδα 18 από 42

19 «Συμβολαίου» για όλη τη σχολική χρονιά και όχι μόνο, στο οποίο θα ανατρέχει ο εκπαιδευτικός ή και η τάξη, προκειμένου να διασκεδαστούν οι συγκρούσεις. Η δραστηριότητα, αν εξαντληθεί, μπορεί να διαρκέσει 10 δίωρα ή και λιγότερο, αν ο/η εκπαιδευτικός αποφασίσει να κάνει κάποιες επιλογές, ή διαπιστωθεί ότι ασθενεί το ενδιαφέρον των παιδιών. Για κάθε έννοια που πραγματεύεται η τάξη, καλό θα ήταν να αφιερωθεί ένα δίωρο. Αξιολόγηση των μαθητών Οι μαθητές και οι μαθήτριες θα αξιολογηθούν στη χρήση των ηλεκτρονικών εργαλείων που χρησιμοποιούνται και κυρίως στη συμπλήρωση των ηλεκτρονικών ερωτηματολογίων. Πέρα από τη χρήση των εργαλείων, θα αξιολογηθεί η ποιότητα της συνεργασίας μεταξύ των παιδιών. Η ποιότητα της προφορικής επικοινωνίας που θα αναπτυχθεί με βάση τα αποτελέσματα καθώς και ο μετασχηματισμός των αποτελεσμάτων των ερωτηματολόγιών σε γνώση. Τέλος, βασική παράμετρος της αξιολόγησης θα είναι η αξιοποίηση των γνώσεων που αποκόμισαν από τις προηγούμενες δραστηριότητες για να αποσαφηνίσουν έννοιες και να συντάξουν ένα «Συμβόλαιο της τάξης». Αξιολόγηση της δραστηριότητας Η δραστηριότητα θα αξιολογηθεί με κριτήριο την ποιότητα που θα προσθέσει το εργαλείο στην παραγωγή πραγματολογικών κειμένων, καθώς και από τις ευκαιρίες συνεργασίας και αλληλοτροφοδότησης που θα δώσει στα παιδιά. Θα αξιολογηθεί επίσης και ο βαθμός στον οποίο διατηρήθηκε το ενδιαφέρον των μαθητών και μαθητριών, η προσήλωσή τους στη δραστηριότητα, η δυναμική που θα δημιουργηθεί στις ομάδες και η συζήτηση που θα αναπτυχθεί σχετικά με τις βασικές αυτές έννοιες. Τέλος, η δραστηριότητα θα αξιολογηθεί με βάση τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν και τις εμπειρίες που αποκομίστηκαν, όχι μόνο για την παραγωγή του αποτελέσματος, αλλά κυρίως εξαιτίας της αξίας της διαδικασίας στη δόμηση της γνώσης. Σελίδα 19 από 42

20 Η δραστηριότητα μπορεί να διαρκέσει δεκαέξι διδακτικές ώρες περίπου αν εφαρμοστεί πλήρης. Φύλλο Εργασίας Οι οδηγίες δίνονται μέσα και από το site ενώ οι απορίες θα λύνονται προφορικά από τον δάσκαλο ή θα γίνεται μια επίδειξη στον βιντεοπροβολέα. Επιπλέον, θα χρησιμοποιηθούν τα Φύλλα Εργασίας 3,4,5,6,7,8,9 και 10. Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να διαρκέσει περίπου μια ώρα. Παρατηρήσεις σχετικά με τη χρήση των εργαλείων: TitanPad Στη δραστηριότητα αυτή θα χρησιμοποιηθεί το εργαλείο συνεργατικής γραφής ΤitanPad το οποίο είναι ενσωματωμένο στο site. Η μορφή του είναι αυτή που εμφανίζεται στην παραπάνω εικόνα. Το εργαλείο αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί από διάφορους χρήστες. Ο κάθε χρήστης αποθηκεύει αυτά που σημείωσαν προηγούμενοι χρήστες με τη βοήθεια του εικονιδίου που είναι σημειωμένο στην Εικόνα 1 και στη συνέχεια μπορεί να γράψει το δικό του κείμενο. Το κείμενο αυτό θα φαίνεται σύγχρονα και στους άλλους χρήστες που έχουν ανοικτή παράλληλα την εφαρμογή με αποτέλεσμα να μπορούν να το διορθώνουν και να το σχολιάζουν. Σελίδα 20 από 42

21 Το κύριο εργαλείο που χρησιμοποιείται σε αυτή τη δραστηριότητα είναι οι φόρμες (forms) που μας δίνει η Google αν έχουμε λογαριασμό σε αυτήν. Παρόλα αυτά, ο πρώτος που θα εφαρμόσει το σενάριο μπορεί να έχει πρόσβαση στα αποτελέσματα μετά την υποβολή των απαντήσεων. Μπορεί μάλιστα να προβαίνει σε αυτή την ενέργεια ακόμη και κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, πριν απαντήσουν όλοι οι μαθητές. Τα αποτελέσματα εμφανίζονται με τη μορφή διαγραμμάτων, αλλά και με τη μορφή λογιστικού φύλλου. Όσοι ακολουθήσουν και θελήσουν να εφαρμόσουν το σενάριο σε επόμενη φάση θα πρέπει είτε να ξανακατασκευάσουν μια παρόμοια φόρμα, είτε να επικοινωνήσουν με τον διαχειριστή του site στο που βρίσκεται στην αρχική σελίδα, προκειμένου να εμφανίζονται κενά τα αποτελέσματα των ερωτηματολογίων. Δραστηριότητα 4 Στην τέταρτη δραστηριότητα τα παιδιά θα κληθούν να διατυπώσουν αιτήματα και προτάσεις σχετικά με τη λειτουργία της τάξης τους. Θα έρθουν σε επαφή με την τοποθεσία του site με τίτλο «Πράγματα που θέλουμε να συζητήσουμε» και θα τους γίνει η παρουσίαση του περιβάλλοντος της τοποθεσίας με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα ή του διαδραστικού πίνακα. Στην τοποθεσία αυτή είναι ενσωματωμένη μια εφαρμογή forum, όπου οι μαθητές και οι μαθήτριες μπορούν να θέσουν τους προβληματισμούς τους και τα θέματα που τους απασχολούν σχετικά με τη λειτουργία της τάξης τους, αλλά και του σχολείου γενικότερα. Στο αριστερό μέρος της σελίδας εμφανίζεται ένα πλαίσιο με διευκρινιστικές οδηγίες. Ο/Η εκπαιδευτικός ενθαρρύνει τις ομάδες να αναπτύξουν ένα θέμα που τους ενδιαφέρει, όπως για παράδειγμα η διακόσμηση της τάξης τους, η τοποθέτηση των θρανίων τους, ή όποιο άλλο θέμα κρίνουν ότι είναι επίκαιρο και μπορούν να επιχειρηματολογήσουν γι αυτό. Ο εκπαιδευτικός αφήνει τις ομάδες να πειραματιστούν και να ανακαλύψουν τις δυνατότητες του μέσου, προσέχοντας η επιχειρηματολογία και τα σχόλια να βρίσκονται εντός του πλαισίου του θέματος που έχει τεθεί. Σελίδα 21 από 42

22 Επιπρόσθετα, σαν προαιρετική διαδικασία, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να προτείνει στα παιδιά ένα ακόμα βήμα διαλόγου και ενημέρωσης στο οποίο μπορούν να θέτουν τα προβλήματα που τους απασχολούν, όπως η άσκηση σωματικής ή και ψυχολογικής βίας ή άλλα προσωπικά θέματα που δε θα ήταν σωστό να κοινοποιηθούν στην τάξη. Για τον σκοπό αυτό υπάρχει στο site τοποθεσία «Πράγματα που θα θέλαμε να πούμε στον δάσκαλό μας ή στη δασκάλα μας», όπου σε ένα περιβάλλον παρόμοιο με αυτό του forum οι μαθητές και οι μαθήτριες μπορούν να γράψουν κάτι που τους απασχολεί χωρίς να γίνει γνωστό. Η διαφορά με την προηγούμενη λειτουργία είναι ότι το μήνυμα στέλνεται σε μορφή και δεν είναι ορατό από τα μέλη του site. Επίσης, στην περίπτωση αυτή ο αποστολέας πρέπει να γράψει το του. Για τον λόγο αυτό η δραστηριότητα αυτή μπορεί να υλοποιηθεί σε μεταγενέστερο χρόνο, εκτός αν τα παιδιά εκφράσουν αυτήν την επιθυμία. Αξιολόγηση της δραστηριότητας Η δραστηριότητα θα αξιολογηθεί συνολικά από την επίτευξη των στόχων σχετικά με τη χρήση του ηλεκτρονικού forum από τους μαθητές, από τη δεξιότητά τους στην πληκτρολόγηση καθώς και από την ποικιλία των απόψεων τις οποίες οι μαθητές και οι μαθήτριες θα καταγράψουν. Θα κριθεί επίσης από τον βαθμό που θα κινητοποιήσει τους μαθητές στο να επιτύχουν τον στόχο τους, καθώς και από την ικανότητά τους να λειτουργήσουν ομαδικά, ώστε να αποφασίζουν εύστοχα για το ποια επιχειρήματα θα καταγραφούν. Επίσης, η δραστηριότητα θα αξιολογηθεί από τη δυνατότητα που δίνει στους μαθητές και τις μαθήτριες να επιχειρηματολογήσουν για πράγματα που τους ενδιαφέρουν με μόνη βοήθεια τη διακριτική παρέμβαση του εκπαιδευτικού. Τέλος, θα αξιολογηθεί η αυθεντικότητα του περιβάλλοντος μάθησης που προσφέρεται στα παιδιά από την εφαρμογή, έτσι ώστε να τους δώσει τη δυνατότητα να καλλιεργήσουν τον ψηφιακό γραμματισμό. Σελίδα 22 από 42

23 Φύλλα Εργασίας Οι οδηγίες δίνονται προφορικά και από τον δάσκαλο ενώ θα γίνεται επίδειξη στον βιντεοπροβολέα. Φύλλο Εργασίας δε θα χρησιμοποιηθεί. Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να διαρκέσει ένα διδακτικό δίωρο. Παρατηρήσεις σχετικά με τη χρήση των εργαλείων: Το εργαλείο του forum είναι ανοικτό και εμφανίζει έως και 20 μηνύματα που μπορούν να σταλούν. Ο πρώτος που θα εφαρμόσει το σενάριο θα μπορέσει να εκμεταλλευτεί το εργαλείο πλήρως. Για επόμενη χρήση θα πρέπει ο εκπαιδευτικός, είτε να κατασκευάσει το δικό του εργαλείο με τη βοήθεια του φορέα κατασκευής ιστοσελίδων είτε να επικοινωνήσει με τον αρχικό διαχειριστή στο που εμφανίζεται στο site, ώστε να προβεί στη σχετική τροποποίηση. Αντίθετα, το εργαλείο του όπου τα παιδιά στέλνουν μήνυμα στον δάσκαλο ή στη δασκάλα τους, στέλνεται σε ένα συγκεκριμένο το οποίο όμως μπορεί να αλλάξει από όποιον θέλει να το χρησιμοποιήσει, αρκεί να επικοινωνήσει με τον διαχειριστή του site στο που εμφανίζεται στην αρχική σελίδα. Δραστηριότητα 5 Η πέμπτη δραστηριότητα αποτελεί συνέχεια της τέταρτης σε σχέση με το γεγονός ότι χρησιμοποιείται το ίδιο ηλεκτρονικό εργαλείο που είναι το forum. Στην περίπτωση αυτή όμως το forum λειτουργεί σαν ημερολόγιο καταγραφής γεγονότων σημαντικών, αλλά και ασήμαντων που συνέβησαν στην τάξη και παρακίνησαν το ενδιαφέρον των παιδιών. Ο/Η εκπαιδευτικός παρακινεί τις ομάδες να το χρησιμοποιήσουν προκειμένου να καταγράψουν την «ιστορία» της τάξης τους. Από τη στιγμή που το ίδιο εργαλείο χρησιμοποιήθηκε και σε προηγούμενη δραστηριότητα, δε θα απαιτηθεί ιδιαίτερος χρόνος, για να έρθουν τα παιδιά σε επαφή με το εργαλείο. Ο εκπαιδευτικός πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή και να επισημάνει ότι οι ιστορίες που θα καταγράφονται δεν πρέπει να προσβάλουν και να κακολογούν άλλους συμμαθητές, δασκάλους ή γονείς άλλων παιδιών. Τέλος, ο εκπαιδευτικός μπορεί να επισημάνει Σελίδα 23 από 42

24 στα παιδιά ότι όσοι επιθυμούν και έχουν τη δυνατότητα, μπορούν να χρησιμοποιήσουν την εφαρμογή και από το σπίτι τους, για να αναρτούν ενδιαφέρουσες ιστορίες. Αξιολόγηση μαθητών Οι μαθητές και οι μαθήτριες θα πρέπει να γίνουν ικανοί να χρησιμοποιήσουν τον κειμενογράφο, να αποκτήσουν τη δεξιότητα να χρησιμοποιούν το πληκτρολόγιο ικανοποιητικά. Παράλληλα, οι μαθητές και οι μαθήτριες θα αξιολογηθούν με βάση την ακρίβεια και σαφήνεια διατύπωσης της αφήγησης, στην επίδειξη συνεργασίας και στη δυνατότητα της χρήσης του κειμενογράφου ως εργαλείου συνεργατικής γραφής. Αξιολόγηση της δραστηριότητας Η δραστηριότητα θα αξιολογηθεί με κριτήριο την επιτυχία της να δώσει κίνητρο στους μαθητές και τις μαθήτριες να συνθέσουν ένα αφηγηματικό κείμενο, έτσι ώστε να εκτελέσουν μια εργασία που να έχει νόημα γι αυτούς. Θα αξιολογηθεί επίσης η προστιθέμενη αξία της εφαρμογής ως εργαλείου που υποβοηθά τη συνεργατική γραφή. Στα θετικά θα πιστωθεί η επιτυχία των μαθητών και των μαθητριών στους παραπάνω τομείς, η ποιότητα του τρόπου δουλειάς τους, καθώς και η ποιότητα του παραγόμενου υλικού που θα είναι η ιστορία της τάξης τους. Φύλλο Εργασίας Οι οδηγίες δίνονται μέσα και από το site ενώ οι απορίες θα λύνονται προφορικά από τον δάσκαλο ή θα γίνεται μια επίδειξη στον βιντεοπροβολέα. Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να διαρκέσει μία διδακτική ώρα ως προς την πρώτη επαφή των παιδιών, ενώ θα είναι επιθυμητό το «ημερολόγιο» να διατηρηθεί καθ όλη τη διάρκεια του διδακτικού έτους. Παρατηρήσεις σχετικά με τη χρήση των εργαλείων Και εδώ χρησιμοποιείται το εργαλείο του forum που παρουσιάστηκε στην προηγούμενη δραστηριότητα. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, το εργαλείο είναι Σελίδα 24 από 42

25 ανοικτό και εμφανίζει έως και 20 μηνύματα που μπορούν να σταλούν. Ο πρώτος που θα εφαρμόσει το σενάριο θα μπορέσει να εκμεταλλευτεί το εργαλείο πλήρως. Για επόμενη χρήση θα πρέπει ο εκπαιδευτικός, είτε να κατασκευάσει το δικό του εργαλείο με τη βοήθεια του φορέα κατασκευής ιστοσελίδων είτε να επικοινωνήσει με τον αρχικό διαχειριστή στο που εμφανίζεται στο site, ώστε να προβεί στη σχετική τροποποίηση. Δραστηριότητα 6 Στην έκτη δραστηριότητα οι μαθητές και οι μαθήτριες μπορούν να επισκεφθούν την τοποθεσία της ιστοσελίδας με τίτλο «Η βιβλιοθήκη μας». Εκεί, από το σύντομο κείμενο ενημερώνονται για τον χρόνο και τον τρόπο λειτουργίας της βιβλιοθήκης στο σχολείο. Ακολούθως, καλούνται από τον εκπαιδευτικό να «ανοίξουν» τον σύνδεσμο «Κατάλογος Βιβλιοθήκης» έτσι ώστε να βρεθούν σε ένα περιβάλλον Λογιστικού Φύλλου όπου είναι καταγεγραμμένα όλα τα διαθέσιμα βιβλία. Ο/Η εκπαιδευτικός με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα ή του διαδραστικού πίνακα δίνει τις απαραίτητες οδηγίες και διευκρινήσεις σχετικά με το πώς είναι καταγεγραμμένα τα βιβλία, αλλά και πώς μπορεί κάποιος να εντοπίσει έναν τίτλο ή έναν συγγραφέα χρησιμοποιώντας το εργαλείο της «εύρεσης». Οι μαθητές και οι μαθήτριες μπορούν να πειραματιστούν με τον κατάλογο και να καταγράψουν μερικά βιβλία που θα τους ενδιέφεραν να διαβάσουν. Για την αποτελεσματικότερη εξάσκηση των παιδιών μπορεί να τους δοθεί το Φύλλο Εργασίας 11. Αξιολόγηση των μαθητών Στη δραστηριότητα αυτή θα αξιολογηθεί η ικανότητα των μαθητών να χρησιμοποιούν τη λειτουργία που τους δίνει το λογιστικό φύλλο για να εντοπίσουν τα βιβλία που επιθυμούν. Σελίδα 25 από 42

26 Αξιολόγηση της δραστηριότητας Έτσι, θα αξιολογηθεί θετικά αν αναπτυχθούν ικανοποιητικά οι δεξιότητες των μαθητών στο να χειρίζονται το λογιστικό φύλλο και να χρησιμοποιούν τις πληροφορίες που βρίσκουν εκεί προκειμένου να δανειστούν το βιβλίο που επιθυμούν. Επίσης, θα αξιολογηθεί θετικά αν η δραστηριότητα προκαλέσει το ενδιαφέρον των μαθητών στο να χρησιμοποιούν το εργαλείο για την αναζήτηση βιβλίων πέρα από τη συμβατική μέθοδο. Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να διαρκέσει μια διδακτική ώρα. Φύλλο Εργασίας Οι οδηγίες δίνονται μέσα και από το site ενώ οι απορίες θα λύνονται προφορικά από τον δάσκαλο ή θα γίνεται μια επίδειξη στον βιντεοπροβολέα. Θα χρησιμοποιηθεί το Φύλλο Εργασίας 11. Παρατηρήσεις σχετικά με τη χρήση των εργαλείων: Στη συγκεκριμένη εφαρμογή χρησιμοποιείται ένα λογιστικό φύλλο στο οποίο εμφανίζονται οι τίτλοι της βιβλιοθήκης ενός συγκεκριμένου σχολείου στο οποίο έτυχε να υπηρετεί ο συντάκτης του σεναρίου. Ο/Η εκπαιδευτικός που θα εφαρμόσει το σενάριο καλό θα είναι να χρησιμοποιήσει μια ανάλογη καταγραφή σε λογιστικό φύλλο, που ίσως υπάρχει στο σχολείο του. Αν αυτό δεν είναι εφικτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί το λογιστικό φύλλο που είναι ενσωματωμένο στο site. Σελίδα 26 από 42

27 ΣΤ. ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Φύλλο Εργασίας 1 Για την πλήρη του μορφή, πατήστε εδώ. Σελίδα 27 από 42

28 Φύλλο Εργασίας 2 Κόλλησε μέσα στην κορνίζα μια φωτογραφία σου. Μετά παρατήρησέ την προσεκτικά και απάντησε στις ερωτήσεις με ολόκληρες προτάσεις. Ποιο είναι το όνομά σου; Ποια είναι η ηλικία σου; Πώς είναι το σώμα σου; (ψηλό, κοντό, λεπτό κτλ.) Πώς είναι τα χαρακτηριστικά του προσώπου σου; Σελίδα 28 από 42

29 Πώς είναι ο χαρακτήρας σου; (ζωηρός, ήσυχος, εύθυμος κτλ.) Με τι σου αρέσει να ασχολείσαι; Σελίδα 29 από 42

30 Φύλλο Εργασίας 3 Συμφωνία! Τι είναι; Σελίδα 30 από 42

31 Φύλλο Εργασίας 4 Σεβασμός! Τι είναι; Σελίδα 31 από 42

32 Φύλλο Εργασίας 5 Σχολική Υποχρέωση! Τι είναι; Σελίδα 32 από 42

33 Φύλλο Εργασίας 6 Ισότητα! Τι είναι; Σελίδα 33 από 42

34 Φύλλο Εργασίας 7 Εξουσία! Τι είναι; Σελίδα 34 από 42

35 Φύλλο Εργασίας 8 Συγκρούσεις! Τι είναι; Σελίδα 35 από 42

36 Φύλλο Εργασίας 9 Ντροπή! Τι είναι; Σελίδα 36 από 42

37 Φύλλο Εργασίας 10 Φιλία! Τι είναι; Σελίδα 37 από 42

38 Φύλλο Εργασίας Βήμα: Επιλέγουμε την «Επεξεργασία» 2. Βήμα: Επιλέγουμε την «Εύρεση» 3. Στο παράθυρο που θα εμφανιστεί γράφουμε τον τίτλο του βιβλίου που μας ενδιαφέρει ή το όνομα του συγγραφέα και πατάμε το κουμπί «Εύρεση». Σελίδα 38 από 42

39 Πηγαίνετε στην καρτέλα Ξένη Λογοτεχνία Παιδική, ακολουθώντας τις οδηγίες βρείτε: α) Το βιβλίο «Ο μικρός Νικόλας έχει προβλήματα» β) Τα βιβλία που έχει γράψει ο ΤΖΑΝΙ ΡΟΝΤΑΡΙ γ) Τα ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ Καλή Επιτυχία Σελίδα 39 από 42

40 Ζ. ΆΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΈΣ Το σενάριο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μεγαλύτερη τάξη όπου με τα ίδια δεδομένα και υπολογιστικά εργαλεία οι μαθητές και οι μαθήτριες θα μπορούσαν να εμβαθύνουν περισσότερο στα δεδομένα, να προβληματιστούν σχετικά με τις έννοιες που πραγματεύτηκαν και να παραγάγουν κομψότερα κείμενα. Η «Εικονική τάξη» μπορεί να συνοδεύσει τα παιδιά σε όλη τη διάρκεια της σχολικής τους ζωής στο Δημοτικό και να χρησιμοποιηθεί κατάλληλα, αφού ενσωματώσει και άλλα εργαλεία, όπως τη σχολική εφημερίδα, ηλεκτρονικούς χάρτες, διάφορα περιβάλλοντα διαχείρισης περιεχομένου, Web Quests ή ακόμα και το πρόγραμμα διαχείρισης τάξης class Dojo. Τέλος, το μοντέλο της διερευνητικής εργασίας που προτείνει το σενάριο μπορεί να διευρυνθεί και σε άλλους γνωστικούς τομείς και σε μεγαλύτερες τάξεις να είναι λιγότερο καθοδηγούμενο. Η. ΚΡΙΤΙΚΉ Οι δραστηριότητες που αναφέρονται παραπάνω εμπλουτίζουν το μάθημα με στοιχεία που περιέχονται σε πόρους που προέρχονται από ΤΠΕ, ενώ σε αρκετά σημεία ξεφεύγουν από τη λογική και τη σειρά που έχει το σχολικό εγχειρίδιο. Καλό θα είναι οι μαθητές να εργάζονται σε ομάδες χρησιμοποιώντας εργαστήριο υπολογιστών ενώ με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα να γίνονται μόνο οι παρουσιάσεις και να δίνονται οι διευκρινίσεις από τον εκπαιδευτικό. Το site μπορεί να χρησιμοποιηθεί αυτούσιο από όποιον εκπαιδευτικό το επιθυμεί. Η σειρά που προτείνονται οι δραστηριότητες δεν είναι δεσμευτική για τον εκπαιδευτικό. Ο εκπαιδευτικός που θα το εφαρμόσει μπορεί να παραλείψει κάποιες δραστηριότητες, ενώ κάποιες μπορεί να τις τροποποιήσει. Σελίδα 40 από 42

41 Όλα τα φύλλα εργασίας είναι ενσωματωμένα στο site και μπορούν να τροποποιηθούν από τον εκπαιδευτικό, ανάλογα με τις ανάγκες του. Τα φύλλα εργασίας μπορούν να συμπληρωθούν είτε με τη βοήθεια του κειμενογράφου, είτε να εκτυπωθούν και να συμπληρωθούν παραδοσιακά. Θ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ Ηλιοπούλου, Μ Γράφω σωστά τις σκέψεις μου για τη Β Δημοτικού. Αθήνα: Πατάκης. Κalantzis, M. & Β. Cope Νέες τεχνολογίες και νέα μάθηση. Στο: Κουτσογιάννης, Δ. & Αραποπούλου, Μ. (Επίμ.), Γραμματισμός, νέες τεχνολογίες και εκπαίδευση: Όψεις του τοπικού και του παγκόσμιου. Θεσσαλονίκη: Ζήτη, Καμαρινού, Δ Βιωματική Μάθηση στο Σχολείο. Αθήνα: Εκδόσεις Ιδίας Κουφόπουλος, Ι. & Γ. Μούκα WebQuest: Ένας νέος τύπος εκπαιδευτικής δραστηριότητας που εντάσσει και αξιοποιεί το διαδίκτυο ως πηγή πληροφοριών και δεξιοτήτων. 4 ο Συνέδριο ΕΤΠΕ, Κυρίδης, Α., Δρόσος, Β., Ντίνας, Κ Η πληροφοριακή Επικοινωνιακή Τεχνολογία στην προσχολική και πρωτοσχολική Εκπαίδευση: Το παράδειγμα της γλώσσας. Αθήνα: Δαρδανός. Ματσαγγούρας, Η Κειμενοκεντρική προσέγγιση του γραπτού λόγου. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη. Π.Ι., Πρόγραμμα Σπουδών για τη διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας & της Λογοτεχνίας στο Δημοτικό Σχολείο. Αθήνα. Σολωμονίδου, Χ Νέες τάσεις στην εκπαιδευτική τεχνολογία Εποικοδομητισμός και σύγχρονα περιβάλλοντα μάθησης. Αθήνα: Μεταίχμιο Χαραλαμπόπουλος, Α. & Χατζηασαββίδης, Σ Η διδασκαλία της Λειτουργικής χρήσης της Γλώσσας: Θεωρία και Πρακτική Εφαρμογή. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Κώδικας. Σελίδα 41 από 42

42 Χατζηλουκά - Μαυρή, Ε Από την επικοινωνιακή κειμενοκεντρική προσέγγιση στην παιδαγωγική του κριτικού γραμματισμού (ή η διδασκαλία του γραπτού λόγου στο δημοτικό σχολείο σήμερα): Η περίπτωση της Κύπρου. Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, 16, Διατίθεται στον διαδικτυακό τόπο: Σελίδα 42 από 42