Βρυξέλλες, COM(2016) 763 final ANNEX 1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. στην

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2016) 763 final ANNEX 1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ, ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Επιτάχυνση της καινοτομίας στον τομέα της καθαρής ενέργειας EL EL

2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΤΟΜΕΩΝ ΕΣΤΙΑΣΗΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Η ενσωμάτωση των έξυπνων, ψηφιακών τεχνολογιών αιχμής, καθώς και των διαφόρων εφαρμογών τους, σε όλες τις πτυχές του ενεργειακού συστήματος αποτελεί προϋπόθεση για τη διατήρηση του ηγετικού ρόλου στη στροφή προς ένα μοντέλο προϊόντων και υπηρεσιών περισσότερο προσανατολισμένο στον καταναλωτή, το οποίο θα προωθήσει το νέο κύμα καινοτομίας στον τομέα της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, στις λύσεις αποθήκευσης, στην ηλεκτροκίνηση, στην προηγμένη στέγαση και σε ολόκληρο τον ενεργειακό τομέα. α) Απαλλαγή του κτιριακού δυναμικού της ΕΕ από τις ανθρακούχες εκπομπές έως το 2050: Από κτίρια σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας σε οικιστικές περιοχές πλεονάσματος ενέργειας. Το κτιριακό δυναμικό της ΕΕ αντιπροσωπεύει συνολική επιφάνεια περίπου 25 δισ. m². Τα κτίρια καταναλώνουν το 40 % της τελικής ζήτησης ενέργειας της ΕΕ, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο τομέα. Ωστόσο, τα κτίρια παρουσιάζουν επίσης μεγάλες δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας και, αφού ανακαινιστούν και αναβαθμιστούν, μπορούν να συμβάλλουν στην παραγωγή πλεονάζουσας ενέργειας ή να παρέχουν σημαντική ικανότητα αποθήκευσης ενέργειας. Όπως επισημαίνεται στην πρωτοβουλία της Επιτροπής για τα ευρωπαϊκά κτίρια 1, η ΕΕ κατέχει ήδη ηγετική θέση παγκοσμίως στα συστήματα καινοτομίας για κτίρια, αλλά η έρευνα και η καινοτομία πρέπει να συνεχίσουν να αποτελούν κορυφαία προτεραιότητα προκειμένου η εν λόγω ηγετική θέση να εδραιωθεί και να επεκταθεί περαιτέρω στο μέλλον. Ο μετασχηματισμός του κτιριακού δυναμικού της ΕΕ (ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής) θα οδηγήσει σε καλύτερο περιβάλλον διαβίωσης, θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και ανάπτυξη και θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της κυκλικής οικονομίας. Για την επίτευξη των στόχων αυτών, είναι επιτακτική η ανάγκη να διπλασιαστούν, τουλάχιστον, τα τρέχοντα ποσοστά ανακαίνισης κτιρίων (τα οποία κυμαίνονται σε υπερβολικά χαμηλά ποσοστά της τάξης του 0,4 % έως 1,2 %) 2 και να πραγματοποιηθούν εκτενέστερες και διεξοδικότερες ανακαινίσεις, αξιοποιώντας τη νομοθεσία, τα πρότυπα, τις καινοτόμες τεχνολογίες και τα επιχειρηματικά μοντέλα που είναι προσανατολισμένα προς το μέλλον, καθώς και την ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων και ικανοτήτων. Για να δημιουργηθεί σημαντικός αντίκτυπος, οι καινοτόμες λύσεις πρέπει να υπερβούν τα σημερινά σχέδια για σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας. Οι λύσεις θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη όλες τις τεχνικές πτυχές (στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η οικιακή παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, σχέδια για βελτιστοποιημένη χρήση της ενέργειας και των υλικών σε όλο τον κύκλο ζωής τους, ψηφιακά συστήματα διαχείρισης και ελέγχου και η 1 COM(2016) 860, παράρτημα I 2 Περίπου το 75 % του κτιριακού δυναμικού της ΕΕ παρουσιάζει χαμηλή ενεργειακή απόδοση. Με βάση τα τρέχοντα ποσοστά ανακαίνισης, θα χρειαζόταν περίπου ένας αιώνας για να αναβαθμιστεί το κτιριακό δυναμικό σύμφωνα με τα πλέον σύγχρονα πρότυπα. 2

3 ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος), καθώς και κανονιστικά ζητήματα, ζητήματα καθορισμού προτύπων, χρηματοδότησης, διακυβέρνησης και άλλα κοινωνικοοικονομικά ζητήματα. Πρέπει επίσης να καταδεικνύουν τη δυνατότητα δημιουργίας οικιστικών περιοχών πλεονάσματος ενέργειας σε μέρη με διαφορετικές κλιματικές και οικονομικές συνθήκες, συμπεριλαμβάνοντας την ολοκληρωμένη διαχείριση των συναφών περιβαλλοντικών ζητημάτων (όπως τα ύδατα και τα απόβλητα) 3. β) Ενίσχυση της ηγετικής θέσης της ΕΕ στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Απαιτείται η περαιτέρω ενοποίηση του συστήματος και η ανάπτυξη της επόμενης γενιάς τεχνολογιών ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, συμπεριλαμβανομένων στοιχείων που μπορούν να κάνουν τη διαφορά, προκειμένου οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να καταστούν η κυρίαρχη πηγή παραγωγής πρωτογενούς ενέργειας και ηλεκτροπαραγωγής. 4Τα ανωτέρω αποτελούν επίσης προϋπόθεση για τον μετασχηματισμό των τομέων έντασης ανθρακούχων εκπομπών, όπως οι μεταφορές5, στους οποίους απαιτούνται ισχυρά κίνητρα για καινοτομία σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας (π.χ. ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, προηγμένα βιοκαύσιμα). Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνεται η παροχή ειδικής στήριξης στην έρευνα και την καινοτομία, σε στενή συνεργασία με τη βιομηχανία, προκειμένου η Ευρώπη να διατηρήσει την παγκόσμια ηγετική της θέση στον τομέα των τεχνολογιών ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Η υποστήριξη θα εστιαστεί στην: 1) επιτάχυνση της ανάπτυξης λύσεων ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές για κτίρια, όπως ενσωματωμένα σε κτίρια φωτοβολταϊκά για παραγωγή ενέργειας και τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για θέρμανση και ψύξη, προκειμένου να επιτευχθεί η μαζική δημιουργία κτιρίων σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας 2) έρευνα σχετικά με τη βελτιστοποίηση και τη μείωση του κόστους παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, ιδιαίτερα όσον αφορά τα υπεράκτια συστήματα αιολικής ενέργειας, προκειμένου να επιταχυνθεί η αξιοποίηση του δυναμικού του ανέμου και 3) εντατικοποίηση της ανάπτυξης λύσεων για την αύξηση της παραγωγής και της ενσωμάτωσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ιδιαίτερα των μεταβλητών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στο ενεργειακό σύστημα, συμπεριλαμβανομένου του τομέα των μεταφορών, μέσω της θερμικής και χημικής αποθήκευσης (μετατροπή ηλεκτρικής ενέργειας σε αέριο, μετατροπή ηλεκτρικής ενέργειας σε υγρό). Η ενίσχυση των συνεργειών μεταξύ της παραγωγής, διανομής και κατανάλωσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές θα ενισχύσει τη θέση των καταναλωτών πολίτες, κοινότητες και επιχειρήσεις και θα ενθαρρύνει την ανάπτυξη καινοτόμων υπηρεσιών που καλύπτουν τις μεταβαλλόμενες ανάγκες και προτιμήσεις τους, ενώ παράλληλα θα αυξήσει την ευελιξία του συστήματος ώστε να ενσωματώνει μεγάλους όγκους διανεμόμενης ενέργειας από μεταβλητές ανανεώσιμες πηγές. 3 Εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας για την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιδόσεων των κτιρίων, βλέπε 4 Βλέπε σενάριο περί υψηλού μεριδίου ΑΠΕ στο έγγραφο: Impact Assessment of Roadmap 2050, SEC(2011) 1565/2, Part ½. 5 Βλέπε Ανακοίνωση σχετικά με μια ευρωπαϊκή στρατηγική για την κινητικότητα χαμηλών εκπομπών, COM(2016) 501 final. 3

4 Ειδικότερα, αυτό αφορά την εμπορική αξιοποίηση και την αποτελεσματική ενσωμάτωση ωριμοτέρων τεχνολογιών στο σύστημα (π.χ. αιολική ενέργεια, φωτοβολταϊκά και βιοενέργεια), σε συνδυασμό με την αποθήκευση ενέργειας ή άλλες προηγμένες λύσεις, όπως η ψηφιακή ενοποίηση με την ηλεκτροκίνηση και τα έξυπνα δίκτυα, για την προσαρμογή στη σταδιακή ανάπτυξη των κυμαινόμενων πηγών ανανεώσιμης ενέργειας. Πρέπει επίσης να επιταχυνθεί η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας από πλευράς κόστους και της απόδοσης των λιγότερο ώριμων τεχνολογιών ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές με δυνατότητα μεταφοράς (π.χ. ευέλικτη υδροηλεκτρική ενέργεια, ωκεάνια και γεωθερμική ενέργεια, συγκεντρωμένη ηλιακή ενέργεια ή προηγμένη βιώσιμη βιοενέργεια), ως μέσου για την παροχή βασικού φορτίου και εφεδρικής ενέργειας με χαμηλές εκπομπές άνθρακα. γ) Ανάπτυξη οικονομικά προσιτών και ολοκληρωμένων λύσεων αποθήκευσης ενέργειας Προκειμένου να διευκολυνθεί και να καταστεί δυνατή η μετάβαση σε ένα ενεργειακό σύστημα χαμηλών εκπομπών άνθρακα (συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών) το οποίο θα βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η ΕΕ πρέπει να επισπεύσει την πλήρη ενσωμάτωση των διατάξεων αποθήκευσης στο ενεργειακό σύστημα, σε οικιακή και εμπορική κλίμακα και σε κλίμακα επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας 6. Οι συσσωρευτές, το υδρογόνο και άλλες εφαρμογές αποθήκευσης τόσο κινητές όσο και σταθερές έχουν καίρια σημασία για την ηλεκτροκίνηση σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, αλλά διαδραματίζουν ευρύτερο συστημικό ρόλο για την ενσωμάτωση των ΑΠΕ και τη βελτιστοποίηση των δραστηριοτήτων. Η έρευνα στον τομέα αυτό θα ανοίξει τον δρόμο για τη μεταγενέστερη βιομηχανική παραγωγή, την προώθηση νέων επιχειρηματικών μοντέλων και την περαιτέρω μείωση του κόστους, αποφέροντας μεγάλα δυνητικά οφέλη για την ΕΕ όσον αφορά την ανάπτυξη και τις θέσεις εργασίας. Η επανέναρξη της παραγωγής στοιχείων συσσωρευτών στην Ευρώπη έχει ουσιώδη σημασία: αποφέρει πολλαπλά οφέλη όσον αφορά τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα, την τεχνογνωσία στις προηγμένες κατασκευές, την ασφάλεια του εφοδιασμού και το μερίδιο της Ευρώπης στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας. Οι φθηνότεροι, ελαφρύτεροι και ασφαλέστεροι συσσωρευτές με υψηλότερες επιδόσεις, σε συνδυασμό με λύσεις ταχύτερης φόρτισης, αποτελούν βασική απαίτηση για τη μετατόπιση στην πλήρη ηλεκτροκίνηση, καθώς για την αύξηση της ικανότητας αποθήκευσης ενέργειας στις κατοικίες (με αντίστοιχα οφέλη για τη σταθερότητα και την ευελιξία του δικτύου). Στην πρωτοβουλία θα συμπεριληφθούν επίσης η έρευνα με αντικείμενο τα υλικά η διαχείριση υλισμικού και λογισμικού, ο έλεγχος και η ενσωμάτωση των διατάξεων αποθήκευσης στο ενεργειακό σύστημα η σύνδεση των έξυπνων δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και των συσσωρευτών οχημάτων με τις προηγμένες τεχνικές κατασκευής. Με την πρωτοβουλία θα βελτιωθούν οι επιδόσεις και θα μειωθεί το κόστος των ηλεκτρονικών στοιχείων των συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας τα οποία είναι αναγκαία για τη διατήρηση της απόδοσης του συστήματος αποθήκευσης σε ανταγωνιστικά επίπεδα. Θα εξεταστεί επίσης η δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών της αγοράς για την αυξημένη διάδοση των λύσεων αποθήκευσης τόσο σε επίπεδο καταναλωτή όσο και σε επίπεδο δικτύου, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας συνδέσεων μεταξύ του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας, του δικτύου φυσικού αερίου και του συστήματος μεταφορών ως προϋπόθεση για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας που θα βασίζεται πλήρως στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στις 6 Η τρέχουσα στήριξη της ΕΕ στην Ε&Κ που σχετίζεται με την αποθήκευση παρέχεται κυρίως στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων έξυπνων δικτύων του σχεδίου ΣΕΤ και στο πλαίσιο της κοινής επιχείρησης «Κυψέλες καυσίμου και υδρογόνο». 4

5 νέες κατηγορίες αποβλήτων που προκύπτουν από την ενεργειακή μετάβαση (συσσωρευτές, ηλιακοί συλλέκτες κ.λπ.), σύμφωνα με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. δ) Η ηλεκτροκίνηση και ένα περισσότερο ολοκληρωμένο σύστημα αστικών μεταφορών Με βάση προηγμένα σχέδια συσσωρευτών και νέα συστήματα μετάδοσης ισχύος, τα ηλεκτρικά οχήματα της επόμενης γενιάς ενσωματώνονται πλήρως σε καινοτόμες υποδομές και λύσεις επαναφόρτισης. Η ανάπτυξη φθηνότερων, ελαφρύτερων και ασφαλέστερων συσσωρευτών με μεγαλύτερη αυτονομία, καθώς και τεχνολογιών και λύσεων φόρτισης οι οποίες είναι ταχύτερες και φιλικότερες προς τον πελάτη, συνιστά ως εκ τούτου προτεραιότητα για την έρευνα και την καινοτομία στον τομέα των μεταφορών, καθώς και δυνητικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τον κλάδο μεταφορών της ΕΕ. Η ψηφιοποίηση, με την οποία θα καταστούν δυνατές οι συνδεδεμένες και αυτοματοποιημένες υπηρεσίες μεταφορών και έξυπνης κινητικότητας οι οποίες βρίσκονται επί του παρόντος στο στάδιο της επίδειξης για την αντιμετώπιση τεχνικών και νομοθετικών προκλήσεων, θα παράσχει περαιτέρω ευκαιρίες. Στο πλαίσιο του στρατηγικού θεματολογίου έρευνας και καινοτομίας στον τομέα των μεταφορών έχει αναπτυχθεί μια πρώτη μακροπρόθεσμη στρατηγική προσέγγιση για την προετοιμασία της σχεδιαζόμενης αλλαγής του συστήματος μεταφορών μέσω της έρευνας και της καινοτομίας που συνδυάζουν καινοτόμες τεχνολογίες χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, συνδεδεμένες και αυτοματοποιημένες υπηρεσίες μεταφορών και έξυπνης κινητικότητας, και που αξιοποιούν τις νέες τεχνολογίες όπως τα ευρωπαϊκά δορυφορικά συστήματα πλοήγησης (Galileo και Ευρωπαϊκή υπηρεσία υπέρθεσης για τη γεωστατική πλοήγηση). Προσδιορίστηκε επίσης η ανάγκη για κινητήριους μοχλούς και πλαίσιο συνθηκών, κυρίως υποδομές, δημόσια αποδοχή και μεγαλύτερη προσοχή στις ανάγκες των χρηστών. Η μετάβαση σε περισσότερο αυτόνομες και συνδεδεμένες μεταφορές, με την υποστήριξη της στρατηγικής για τα συνεργατικά ευφυή συστήματα μεταφορών 7 ιδιαίτερα στις αστικές περιοχές καθώς και η μετατροπή της κινητικότητας σε υπηρεσία και η βελτίωση της εφοδιαστικής από πόρτα σε πόρτα, αποτελούν αναγκαίες προϋποθέσεις για την επίτευξη υψηλότερων επιπέδων απόδοσης και την απαλλαγή του συστήματος μεταφορών από τις ανθρακούχες εκπομπές. Πρέπει να αντιμετωπιστεί ο κατακερματισμός στην αναπτυσσόμενη νέα αγορά των τεχνολογιών μεταφορών χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, ενώ θα πρέπει παράλληλα να υποστηριχθεί η ενίσχυση της ανάπτυξης της καινοτομίας μέσω διαφόρων μοχλών πολιτικής (π.χ. αναθεώρηση των κανονιστικών διατάξεων που καθορίζουν τα πρότυπα επιδόσεων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για αυτοκίνητα και μικρά φορτηγά, αναθεώρηση της οδηγίας για την προώθηση καθαρών οχημάτων), οικονομικών μοχλών (όπως χρηματοδότηση από την ΕΤΕπ), καθώς και μέσω μιας προσέγγισης ειδικής πλατφόρμας για την καλύτερη ανταλλαγή πληροφοριών και την εναρμόνιση των δράσεων στον τομέα των επενδύσεων. 7 COM(2016)