Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών. Έρευνα στη Γυναικεία

Transcript

1 Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Έρευνα στη Γυναικεία Αναπαραγωγή

2 Η Επιδημιολογική Προσέγγιση της Υγείας των Γυναικών της Χώρας μας Δρ. Δέσποινα Ανδριώτη Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας

3 Δομή του μαθήματος Αποτύπωση επιπέδου υγείας Ανάδειξη παραγόντων που επηρεάζουν τη νοσηρότητα και θνησιμότητα του γυναικείου πληθυσμού Ανάδειξη αναγκαίων παρεμβάσεων και υπηρεσιών

4 Αναγκαίες παράμετροι: συνυπολογισμός, ποσοτικοποίηση 1. Δημογραφικά χαρακτηριστικά 2. Επιδημιολογικά (νοσηρότητα, θνησιμότητα) 3. Παράγοντες που επιβαρύνουν την υγεία (περιβάλλον, τρόπος ζωής) 4. Υπηρεσίες υγείας (δείκτες επάρκειας) 5. Δαπάνες υγείας

5 Δίκαιο ξεκίνημα ζωής Αρχή στην παιδική ηλικία Αλλαγή συμπεριφοράς σήμερα, οφέλη υγείας αργότερα Αντιμετώπιση των αναγκών ηλικιωμένων γυναικών

6

7 Αδικίες που επιμένουν Διακρίσεις μεταξύ των φύλων Διαφορές πλούσιων-φτωχών χωρών Ανισότητες μέσα στις χώρες

8 Δημογραφικά Στοιχεία

9 Population pyramids, EU-27, 2011 and 2060 (% of the total population)

10

11 άρρενες (49,2%) και θήλεις (50,8%). ΕΛΛΣΤΑΤ 2011

12

13 Επιδημιολογικοί Δείκτες

14

15

16 Βρεφική Θνησιμότητα Ελλάδα, ΕΕ (27) Infant deaths per 1000 live births Greece EU

17

18 Πηγή: Εφημερίδα τα ΝΕΑ 2005

19 Υγιή γήέτη Ζωής ής( (Healthy Life Years, HLYs) ή HALE Παρατηρήθηκαν στην Ευρώπη σημαντικές αυξήσεις στο προσδόκιμο επιβίωσης αλλά: Γιατί να αυξάνουμε τα χρόνια ζωής αν είναι να αυξάνονται ταυτόχρονα οι ψυχικές και σωματικές βλάβες;

20 HALE (Health Adjusted Life Expectancy), Υγιές Προσδόκιμο Επιβίωσης (HALE) Το προσδόκιμο επιβίωσης αποτελεί μια ένδειξη για την αναμενόμενη διάρκεια ζωής του ατόμου και υπολογίζεται με βάση τους πίνακες επιβίωσης. Σύμφωνα με αυτούς εκτιμούμε ότι μια γυναίκα που γεννήθηκε στην Ελλάδα το 2002 αναμένεται να ζήσει 81,25, αλλά δεν γνωρίζουμε αν η γυναίκα αυτή θα είναι υγιής σ όλη τη διάρκεια της ζωής της HALE=LE-DALY

21 DALY Μεθοδολογικό εργαλείο, για τη μέτρηση του χαμένου χρόνου υγιούς ζωής που οφείλεται σε κακή υγεία Αναπτύχθηκε από τον ΠΟΥ και τη Διεθνή Τράπεζα Μετρά τα πιθανά υγιή έτη ζωής που χάνονται λόγω ανικανότητας, ασθένειας ή αναπηρίας

22 DALY Στη Έκθεση του ΠΟΥ 1990 ταξινομήθηκαν 10 ομάδες νοσημάτων που επιβαρύνουν την υγεία ανά χώρα Φάνηκε ότι οι νευροψυχιατρικές ρ διαταραχές είναι η κυριότερη αιτία επιβάρυνσης

23 Οι 10 κυριότερες ομάδες δυσλειτουργίας ως ποσοστό των συνολικών DALYs, για γυναίκες στην Ελλάδα α/α Ομάδες δυσλειτουργίας Σύνολο % DALYs 1. Νευροψυχιατρικές διαταραχές 24,8 2. Καρδιαγγειακά 23,9 3. Κακοήθη νεοπλάσματα 14,1 4. Νοσήματα του αναπνευστικού 7,5 5. Νοσήματα του μυοσκελετικού 5,5 6. Νοσήματα των αισθητηρίων οργάνων 5,5 7. Ατυχήματα 4,1 8. Διαβήτης 3,4 9. Ενδοκρινικά και μεταβολικά νοσήματα 2,4 10. Αναπνευστικά νοσήματα 1,0

24 DALY Βασίζεται στους δείκτες νοσηρότητας και θνησιμότητας Η νοσηρότητα παίρνει ειδικό βάρος σταθμίσεως, ώστε να μπορεί να περιγράψει αυτή την αλλαγή στην ποιότητα ζωής του ατόμου, που είναι αναγκασμένο να ζει σε συνθήκες αδυναμίας, ανικανότητας και αναπηρίας

25 DALY 1 DALY= 1 χαμένος χρόνος ζωής Προσδόκιμο Επιβίωσης Ιαπωνίδων είναι το μέτρο για πρόωρο θάνατο (έχουν το υψηλότερο προσδόκιμο επιβίωσης: 86,39 έτη) Ο υπολογισμός του γίνεται με ειδικά στατιστικά προγράμματα και για όλες τις χώρες μέλη

26 Νευροψυχιατρικές διαταραχές Ευθύνονται για το 28% παγκοσμίως όλων χρόνων ζωής που ζούμε με «αναπηρία» (επισκέψεις σε γιατρούς, φάρμακα, μείωση ποιότητας ζωής), αλλά μόνο για το 1.4% των θανάτων και το 1.1% των χαμένων χρόνων ζωής Μεγάλη επίδραση στην υγεία των πληθυσμών

27 All Causes world map - DALY - WHO2004

28 Πηγή: Εργαστήριο Δημογραφίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, 2011

29 Οι αιτίες των χρόνιων νοσημάτων Υποκρυπτόμενοι κοινωνικοοικονομικοί, πολιτισμικοί, πολιτικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες Κοινοί παράγοντες κινδύνου που επιδέχονται τροποποίηση Ενδιάμεσο ι παράγοντε ς κινδύνου Παγκοσμιοποίηση Κακή διατροφή Αυξημένη Αστυφιλία Έλλειψη σωματικής άσκησης Γήρανση πληθυσμού Χρήση καπνού αρτηριακή πίεση Αυξημένο σάκχαρο αίματος Παθολογικέ ς τιμές λιπιδίων αίματος Σημαντικότερα χρόνια νοσήματα Καρδιακά νοσήματα Έμφραγμα Καρκίνος Παράγοντες κινδύνου που δεν επιδέχονται τροποποίηση Παχυσαρκί α/ Υψηλός δείκτης μάζας σώματος Χρόνια αναπνευστι κά νοσήματα Ηλικία ιαβήτης Κληρονομικότητα

30 400 SDR all causes, 0-64, per , female Greece EU

31 15000 SDR all causes, 65+, per , female Greece EU

32 Συνολική θνησιμότητα κατά φύλο και ομάδες ηλικιών στη χώρα μας και σύγκριση με τις χώρες Eur-A. (Eur-A =100) 2010 Πηγή: WHO, 2011

33 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, 2013

34 Αναλογική θνησιμότητα γυναικείου πληθυσμού μέχρι 15 ετών το 2010 ΑΙΤΙΕΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΗΛΙΚΙΑΣ ΜΕΧΡΙ 15 ΕΤΩΝ 22% 23% ΛΕΜΦΙΚΟΥ & ΑΙΜΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ ΑΛΛΑ ΝΟΣΗΜΑ ΤΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ ΑΛΛΕΣ ΑΙΤΙΕΣ 28% 27% Πηγή: ΕΣΥΕ, 2010 και ίδιοι υπολογισμοί

35 Αναλογική θνησιμότητα γυναικείου πληθυσμού ηλικίας ετών το 2010 ΑΙΤΙΕΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΗΛΙΚΙΑΣ % 5% 8% ΟΣΤΩΝ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΤΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ & ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΙΣΧΑΙΜΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ 5% ΤΥΧΑΙΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ 9% 45% ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΠΤΩΣΗ ΑΛΛΕΣ ΑΙΤΙΕΣ Πηγή: ΕΣΥΕ, 2010 και ίδιοι υπολογισμοί

36 Αναλογική θνησιμότητα γυναικείου πληθυσμού ηλικίας ετών το 2010 ΑΙΤΙΕΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΗΛΙΚΙΑΣ % 12% ΟΡΓΑΝΩΝ ΠΕΠΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ & ΤΟΥ ΠΕΡΙΤΟΝΑΙΟ ΙΣΧΑ ΙΜΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΚΟΗΘΗ ΝΕΟΠΛ Α ΣΜΑ ΤΑ ΤΟΥ ΓΥΝΑΙΚΙΟΥ ΜΑΣΤΟΥ 51% ΟΣΤΩΝ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΤΙΚΟΥ 13% ΙΣΤΟΥ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ & ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ 14% ΆΛΛΕΣ ΑΙΤΙΕΣ Πηγή: ΕΣΥΕ, 2010 και ίδιοι υπολογισμοί

37 Αναλογική θνησιμότητα γυναικείου πληθυσμού ηλικίας 65+ το 2010 ΑΙΤΙΕΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΗΛΙΚΙΑΣ 65 ΚΑΙ ΑΝΩ ΑΛΛΑ ΝΟΣΗΜΑ ΤΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ 23% 6% 7% 13% ΟΡΓΑΝΩΝ ΠΕΠΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ & ΤΟΥ ΠΕΡΙΤΟΝΑΙΟ ΙΣΧΑΙΜΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΑ ΝΟΣΟΣ ΕΓΚΕΦΑ Λ ΙΚΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ 26% 25% ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗΣ ΚΥΚΛ ΟΦΟΡΙΑΣ Κ.Α. ΜΟΡΦΕΣ ΚΑ ΡΔΙΟΠΑ ΘΕΙΑ Σ ΆΛΛΕΣ ΑΙΤΙΕΣ Πηγή: ΕΣΥΕ, 2010 και ίδιοι υπολογισμοί

38 Τα ποσοστά στους άνδρες είναι διπλάσια από ότι στις γυναίκες. Οι χώρες του Νότου έχουν χαμηλότερα ποσοστά. Εξαίρεση, Ολλανδία, Λουξεμβούργο

39 500 SDR, ischaemic heart disease, all ages per , female Greece EU Πηγή: WHO, Health for all database, 2012

40 Η θνησιμότητα από Εγκεφαλικά είναι χαμηλότερη σο στο Νότο, εξαίρεση πάλι η Ολλανδία Έλεγχος βλαπτικών παραγόντων, (Μείωση του καπνίσματος, υπέρτασης) και βλί βελτίωση της περίθαλψης

41 300 SDR, cerebrovascular diseases, all ages per , female 250 Greece EU Πηγή: WHO, Health for all database, 2012

42 20 SDR, motor vehicle traffic accidents, all ages per , female Greece EU Πηγή: WHO, Health for all database, 2012

43 Κακοήθη νεοπλάσματα 2010 οι νέες περιπτώσεις καρκίνου ανήλθαν σε 2,3 εκατομμύρια, στα Κ-Μ της ΕΕ (53% άνδρες και 47% γυναίκες) Οι θάνατοι ανήλθαν σε περίπου ένα εκατομμύριο (56% άνδρες και 44% γυναίκες) Οι συχνότερες μορφές καρκίνου είναι κατά εντόπιση: μαστός, κόλον και ορθό και πνεύμονας Οι θάνατοι από κακοήθη νεοπλάσματα ανέρχονταν στη χώρα μας σε 25% του συνολικού αριθμού των θανάτων από όλες τις αιτίες μαζί

44 250 SDR, malignant neoplasms, all ages per , female Greece EU

45 20 SDR, cancer of the cervix, all ages, per Greece EU

46 60 SDR, malignant neoplasm female breast, all ages per Greece EU

47

48 Χρόνια Νοσήματα Σύνθετη και σφαιρική αντιμετώπιση τόσο στον πυλώνα της διάγνωσης και θεραπείας, όσο και πολύ περισσότερο στην πρόληψη και αγωγή υγείας και στην υποστήριξη τους με συνοδές πολιτικές και από τους άλλους τομείς της οικονομίας (γεωργία, ί βιομηχανία, μεταφορές κ.λ.π) Αναδιοργάνωση και ανάπτυξη του συστήματος πρόληψης και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας Ερώτηση: Πολιτικές και μέτρα πρόληψης των χρόνιων νοσημάτων

49 Αντίρροποι παράγοντες διαθεσιμότητα καινοτόμου φαρμακευτικής αντιμετώπισης διαθεσιμότητα υπηρεσιών διάγνωσης και θεραπείας υστέρηση σε κρεβάτια ΜΕΘ, τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο ανάγκη για ορθολογική οργάνωση της επείγουσας νοσοκομειακής φροντίδας έλλειψη πολιτικών πρόληψης και αγωγής υγείας υιοθέτηση υγιεινών προτύπων συμπεριφοράς

50 Μείζονες παράγοντες κινδύνου

51

52 Μείζονες παράγοντες κινδύνου για τον ελληνικό πληθυσμό, εκφρασμένοι σε DALYs, 2002 α/α Παράγοντες κινδύνου % 1. Καπνός 12,9 2. Υπέρταση 11,8 3. Υψηλός δείκτης μάζας σώματος 8,5 4. Υψηλή χοληστερόλη 76 7,6 5. Οινόπνευμα 4,3 6. Έλλειψη σωματικής άσκησης 35 3,5 7. Χαμηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών 2,6 8. Ναρκωτικά 17 1,7 9. Μη ασφαλής σεξουαλική δραστηριότητα 0,8 10. Σιδηροπενία 05 0,5

53 Κάπνισμα Συσχετίζεται με μια σειρά από ασθένειες: ισχαιμική νόσο του μυοκαρδίου, έμφραγμα, κλπ αλλά και τη γέννηση ελλειποβαρών νεογνών Περίπου το 90% των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα, το 80%, της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας και το 25% των καρδιοπαθειών, σχετίζονται με το κάπνισμα Αποτελεί έναν από τους τρεις σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου που οδηγεί σε θνησιμότητα, η οποία θα μπορούσε να αποτραπεί, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι το κάπνισμα στο γυναικείο πληθυσμό εξακολουθεί να αυξάνεται

54 Επιπολασμός του καπνίσματος στους ενήλικες στην Ελλάδα, και και για τα δύο φύλα Πηγή: WHO, 2006

55

56 Αναλογία πληθυσμού 15 ετών οι οποίοι καπνίζουν κάθε μέρα στη χώρα μας σε σχέση με το μέσο όρο των χωρών Εur-A, A έτη και

57

58 Εξέλιξη της κατανάλωσης Οινοπνεύματος για τις ηλικίες Pure alcohol consumption, litres per capita, age 15+ Greece EU

59 90 SDR, chronic liver disease and cirrhosis, all ages per Greece 80 EU

60 Αναλογία παχύσαρκων ενηλίκων στην Ελλάδα και στις χώρες Εur-A, A το 2010

61

62 Νοσηρότητα από επιλεγμένα λοιμώδη νοσήματα Σεξουαλικά Μεταδιδόμενα Νοσήματα HIV Ηπατίτιδες Φυματίωση

63 Σεξουαλική και αναπαραγωγική γ υγεία Επίδραση στην επόμενη γενιά Επιπλοκές στην εγκυμοσύνη, τοκετό και λοχεία κύρια αιτία θανάτου ομάδα ετών αναπτυσσόμενες α ες χώρες HIV/AIDS, πρώτη αιτία θανάτου για γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, παγκόσμια

64 HIV Η ετήσια επίπτωση σχετικά χαμηλή Οι γυναίκες-κίνδυνος κίνδυνος μόλυνσης- μέσω της ετεροσεξουαλικής επαφής- αμφιφιλόφιλος φφλόφλος σύντροφος Μολύνσεις ετερόφιλων από άτομα, τα οποία προέρχονταν από χώρες με γενικευμένη επιδημία HIV

65 Hπατίτιδα C Μακροχρόνια δυσμενή αποτελέσματα, για το άτομο και το σύστημα υγείας, ευθύνεται για το 30% των μεταμοσχεύσεων ήπατος Στη χώρα μας εκτιμάται ότι προσβάλει κυρίως τους χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών

66 Διάγραμμα 1: Διαχρονική εξέλιξη του συνολικού αριθμού δηλωθέντων κρουσμάτων φυματίωσης και των δηλωθέντων κρουσμάτων ανά εθνικότητα, Ελλάδα, Πηγή: ΚΕΕΛΠΝΟ 2011

67 Φυματίωση Η θνησιμότητα μειώθηκε διαχρονικά στη χώρα μας Εκφράζονται ανησυχίες από τους επαγγελματίες υγείας, λόγω της παρατηρούμενης αύξησης της επίπτωσης της Οι επαγγελματίες υγείας προτείνουν την ενδυνάμωση των μέτρων επαγρύπνησης και παρέμβασης ιδιαίτερα σε ότι αφορά ευπαθείς και μετακινούμενους πληθυσμούς

68 Δείκτες Επάρκειας Υγειονομικού Τομέα

69

70

71

72 Δαπάνες Υγείας

73

74

75 Τι πρέπει να θυμόμαστε;;; Η υγεία των γυναικών χειροτερεύει Λόγω υιοθέτησης ανθυγιεινών προτύπων συμπεριφοράς και οικονομικής ο ο κρίσης Η αλλαγή χρειάζεται παρεμβάσεις:

76 Πηγή: εφημερίδα τα Νέα, 21/3/2009

77 ΕΛΛΣΤΑΤ. Έρευνα Υγείας (EU_SILC) Kentikelenis A et al. Health effects of financial crisis: omens of a Greek tragedy. Lancet 2011

78 The public health effect of economic crises and alternatively policy responses in Europe Stuckler et al. Lancet 2009

79 Άσκηση Τα τελευταία χρόνια, εξ αιτίας της οικονομικής κρίσης, έχει παρατηρηθεί, χειροτέρευση του επιπέδου υγείας των γυναικών στη χώρα μας Το ΥΥ σκοπεύει να σχεδιάσει στοχευμένες (evidence based) παρεμβάσεις για τη βελτίωση της υγείας των γυναικών (σε ποιους τομείς); Κάλεσε τους επιστήμονες να υποβάλλουν τις προτάσεις τους: Εσείς τι προτείνετε;

80 Α ΟΜΑΔΑ - Πρόληψη - Εκπαίδευση από παιδική-εφηβική ηλικία - Αντικαπνιστικές καμπάνιες - Εκπαίδευση σε τρόπο ζωής - άσκηση - Δωρεάν εμβολιασμός - αυτοεξέταση μαστού - Ημερίδες ενημέρωσης-εκπαίδευσης - Εύκολη πρόσβαση σε πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια φροντίδα υγείας - Μείωση χρόνου αναμονής στα νοσοκομεία Β ΟΜΑΔΑ - Προληπτικός έλεγχος ουροδόχου κύστης - Ενίσχυση παροχής υπηρεσιών - Κινητές μονάδες υπηρεσίες σε απομακρυσμένες περιοχές - Πρόσληψη νοσηλευτών Γ ΟΜΑΔΑ - Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας - κέντρα υγείας - Εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας - Ενίσχυση ρόλου μαιών-μαιευτών (εκπαίδευση) - Ενημέρωση κοινού - εκπαίδευση - Αγωγή υγείας - αντισύλληψη - ενημέρωση εφήβων - Εισαγωγή νέων μεθόδων αντισύλληψης - Evidence based protocols

81 Πηγή: εφημερίδα τα Νέα 28/2/2010

82 Βιβλιογραφία Ανδριώτη Δ. Η Επιδημιολογική Προσέγγιση της Υγείας των Γυναικών στη Χώρα μας. Στο: Ρουμελιώτη Α., Κυριόπουλος Γ.(επιμ) Υγεία και Υπηρεσίες Υγείας στο Γυναικείο Πληθυσμό. Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2008 World Health Organization (2006b). Highlights on health in Greece p// / g Kerstin Thümmler Κ, Britton Α, Kirch W (2009) Data and Information on Women s Health in the European Union. EU Directorate General for Health & Consumers

83 Σας Ευχαριστώ πολύ!!!!!