ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΑΥΤΟ-ΟΜΙΛΙΑΣ

Transcript

1 ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΑΥΤΟ-ΟΜΙΛΙΑΣ του Δημητρίου Αν. Μπάρδα Διδακτορική Διατριβή που υποβάλλεται στο καθηγητικό σώμα για τη μερική εκπλήρωση των υποχρεώσεων απόκτησης του διδακτορικού τίτλου του Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Άσκηση και Ποιότητα Ζωής» των Τμημάτων Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Τρίκαλα 2013 Εγκεκριμένο από το Καθηγητικό σώμα: 1ος Επιβλέπων: Ιωάννης Θεοδωράκης, Καθηγητής 2ος Επιβλέπων: Μάριος Γούδας, Καθηγητής 3ος Επιβλέπων: Αντώνιος Χατζηγεωργιάδης, Επ. Καθηγητής

2

3 11 Επταμελής Εξεταστική Επιτροπή 1. Ιωάννης Θεοδωράκης, Καθηγητής Π.Θ. 2. Μάριος Γούδας, Καθηγητής Π.Θ. 3. Αντώνιος Χατζηγεωργιάδης, Επίκουρος Καθηγητής Π.Θ. 4. Νικόλαος Διγγελίδης, Επίκουρος Καθηγητής Π.Θ. 5. Βασίλειος Γεροδήμος, Επίκουρος Καθηγητής Π.Θ. 6. Ευάγγελος Μπεμπέτσος, Επίκουρος Καθηγητής Δ.Π.Θ. 7. Χαρίλαος Κουθούρης, Αναπληρωτής Καθηγητής Π.Θ.

4 Ill ΠΕΡΙΛΗΨΗ Δημήτριος Μπάρδας: Ψυχολογική ενίσχυση και εκμάθηση δεξιοτήτων μαθητών μέσω της αυτο-ομιλίας (Με την επίβλεψη του κ. Ιωάννη Θεοδωράκη, Καθηγητή) Η αποτελεσματικότητα της αυτο-ομιλίας εξετάζεται συστηματικά μόλις την τελευταία δεκαετία στο χώρο της ψυχολογίας της άσκησης, του αθλητισμού και της φυσικής αγωγής. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να διερευνήσει νέα όρια στις σχετικές έρευνες εξετάζοντας την αποτελεσματικότητα της αυτο-ομιλίας σε δεξιότητες πρωτότυπες στο μάθημα της φυσικής αγωγής. Εκτελέσθηκαν τρία διαδοχικά πειράματα. Το πρώτο πείραμα έδειξε ότι η απόδοση σε μια πρωτότυπη κινητική δεξιότητα σχετική με το ποδόσφαιρο βελτιώθηκε καλύτερα με την αυτο-ομιλία τεχνικής υπόδειξης σε σχέση με την αυτο-ομιλία παρακίνησης και την ομάδα ελέγχου. Το δεύτερο πείραμα εφαρμόσθηκε σε μια παρόμοια δεξιότητα, στο χάντμπωλ. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι στις δύο δοκιμασίες οι ομάδες αυτο-ομιλίας τεχνικής υπόδειξης και παρακίνησης βελτίωσαν τις επιδόσεις τους σημαντικά σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Για το αριστερό χέρι η αυτοομιλία τεχνικής υπόδειξης είχε καλύτερο αποτέλεσμα σε σχέση με την αυτο-ομιλία παρακίνησης. Από τα αποτελέσματα αυτά φαίνεται ότι η αυτο-ομιλία τεχνικής υπόδειξης ίσως είναι πιο ωφέλιμη στα αρχικά στάδια της μάθησης. Στο τρίτο πείραμα εφαρμόσθηκε μια παρεμβατική διαδικασία σε 5 συνεχόμενα μαθήματα σε μια άσκηση ποδοσφαίρου με το καλό πόδι μέσω της αυτο-ομιλίας τεχνικής υπόδειξης, όπου η πειραματική ομάδα ήταν πιο βελτιωμένη από την ομάδα ελέγχου. Στα πειράματα αυτά επαληθεύτηκαν συσχετίσεις μεταξύ ψυχολογικών μεταβλητών. Με βάση τα αποτελέσματα των ερευνών αυτών φαίνεται ότι η αυτο-ομιλία παίζει σημαντικό ρόλο στις δεξιότητες. Η αυτο-ομιλία τεχνικής υπόδειξης ήταν πιο αποτελεσματική από την αυτο-ομιλία παρακίνησης με ιδιαίτερη συνεισφορά σε πρωτότυπες κινητικές δεξιότητες. Λέξεις κλειδιά: αυτο-ομιλία, τεχνική υπόδειξη, παρακίνηση, φυσική αγωγή, σωματική απόδοση.

5 IV ABSTRACT Dimitrios Bardas: Psychological support and skills learning students by self-talk (Under the supervision of Yiannis Theodorakis, Professor) The examination of self-talk technique is ongoing and systematic during the last decade in sports and physical education area. The examination of novel and improved techniques applied to primary school students. Three sequential experiments were carried out during the research. The first one indicates the more significant effectiveness of instructional self-talk technique application in soccer skills improvement than the other two methods (motivational self-talk and control group). The second one applied to a similar to the above sport skill in handball. The above two results showed that the groups that used the motivational and instructional self-talk technique achieved significantly better performance in contrary to control group s one. Also, the results derived by the instructional self-talk method application in athletic exercises executed by the less skilled hand were better than motivational self-talk ones. The same above results indicate that instructional self-talk technique applied to the first steps of physical education lessons is more beneficial than the other techniques usage. The group that took part to the third experiment achieved better performance by using the instructional self-talk technique during five sequential soccer lessons (shot by the skilled foot) than the control group s one. The procedure that used to the last above experiment can be also called as interventional procedure. Verification issues through cross-correlations between psychological variables occurred during the execution of the above experiments during the third experiment. The derived general result of all the above experiments is that the selftalk seems to be important in primary student s performance. The instructional self-talk technique is more effective than the motivational. Keywords: self-talk, instructional self-talk, motivational, self-talk, physical education, physical performance.

6 V ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Τον επιβλέποντα της διατριβής κ. Ιωάννη Θεοδωράκη με την πολύτιμη συνεισφορά του σε όλη τη διάρκεια των διδακτορικών μου σπουδών. Την οικογένεια μου για την αμέριστη συμπαράσταση που είχα μέχρι σήμερα και τις πολύτιμες συμβουλές που μου έδιναν. Τα μέλη της τριμελούς επιτροπής κ. Μάριο Γούδα και κ. Αντώνιο Χατζηγεωργιάδη για τη συμμετοχή τους στην επιτροπή. Τους συμμετέχοντες στις τρεις έρευνες, επειδή συμμετείχαν στις δεξιότητες με προθυμία και ευχαρίστηση, όπως επίσης και τους γονείς τους. Όλους τους συναδέλφους καθηγητές και καθηγήτριες φυσικής αγωγής που βοήθησαν στην πραγματοποίηση των ερευνών. Τους διευθυντές των σχολείων, γιατί έδωσαν την συγκατάθεση τους για να ολοκληρωθούν με επιτυχία οι έρευνες. Τέλος, να ευχαριστήσω όλους όσους βοήθησαν στα άρθρα και πιο συγκεκριμένα τους κ.κ. Νικόλαο Ζουρμπάνο, Χαράλαμπο Κρομμύδα για τη συνεισφορά τους. Επίσης αυτούς που βοήθησαν ανώνυμα με την ηθική τους υποστήριξη σε όλη τη διάρκεια των διδακτορικών μου σπουδών.

7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ...iii ABSTRACT... iv ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ...vi ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ... ix ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ... xi I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ...1 Καθορισμός του προβλήματος...2 Σκοπός της διατριβής...3 Σημασία της εργασίας... 4 Επεξήγηση όρων...4 Οριοθέτηση της μελέτης...5 Ερευνητικές υποθέσεις... 5 Κατηγορίες αυτο-ομιλίας... 6 Λειτουργίες της αυτο-ομιλίας... 8 Συχνότητα αυτο-ομιλίας...11 II. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Σχετικές έρευνες στον αθλητισμό...12 Σχετικές έρευνες στην εκπαίδευση Προγράμματα παρέμβασης και άσκησης Η επίδραση της αυτο-ομιλίας σε αθλήματα ειδικών κατηγοριών III. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Συμμετέχοντες...35 Γενικός σχεδιασμός διατριβής Γενική διαδικασία IV. 1η ΕΡΕΥΝΑ: ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟ-ΟΜΙΛΙΑΣ ΣΕ ΠΡΩΤΟΤΥΠΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ...37 Εισαγωγή 37

8 vii V. 1η ΕΡΕΥΝΑ-ΜΕΘΟΔΟΛΟΠΑ...38 Συμμετέχοντες Μετρήσεις...38 Διαδικασία...38 Ερωτηματολόγια VI. 1η ΕΡΕΥΝΑ-ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ...47 Έλεγχος χρήσης αυτο-ομιλίας...47 Αρχική μέτρηση Απόδοση στο σουτ με το αριστερό πόδι VII. 1η ΕΡΕΥΝΑ-ΣΥΖΗΤΗΣΗ VIII. 2η ΕΡΕΥΝΑ: ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟ-ΟΜΙΛΙΑΣ ΣΕ ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΡΙΨΗΣ ΣΤΟ ΧΑΝΤΜΠΩΛ ΜΕ ΤΑ ΔΥΟ ΧΕΡΙΑ...53 Εισαγωγή IX. 2η ΕΡΕΥΝΑ-ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ...54 Συμμετέχοντες Μετρήσεις Διαδικασίες Ερωτηματολόγια X. 2η ΕΡΕΥΝΑ-ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ...59 Έλεγχοι χειρισμών Αρχικές διαφορές Απόδοση με το κυρίαρχο (δεξί) χέρι (συνηθισμένη δοκιμασία) Απόδοση με το μη κυρίαρχο χέρι (πρωτότυπη δοκιμασία)...62 XI. 2η ΕΡΕΥΝΑ-ΣΥΖΗΤΗΣΗ...65 XII. 3η ΕΡΕΥΝΑ: ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟ-ΟΜΙΛΙΑΣ ΣΕ ΜΕΓΑΛΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ...67 Εισαγωγή...67 XIII. 3η ΕΡΕΥΝΑ-ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Συμμετέχοντες...68 Μετρήσεις... 68

9 viii Διαδικασίες Ερωτηματολόγια XIV. 3η ΕΡΕΥΝΑ-ΑΠΟΤΕΑΕΣΜΑΤΑ Έλεγχοι χειρισμών...74 Αρχική επίδοση Επιδόσεις XV. 3η ΕΡΕΥΝΑ-ΣΥΖΗΤΗΣΗ Σύνοψη αποτελεσμάτων XVI. ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ...94 XVII. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Πρακτικές εφαρμογές Μελλοντικές έρευνες Επίλογος XVIII. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΑΥΤΟ-ΟΜΙΛΙΑΣ

10 IX ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1. Οι συμμετέχοντες μαθητές/τριες στα τρία πειράματα της διατριβής ανά τάξη, φύλο, συνολικά που έγιναν οι έρευνες Πίνακας 1.1. Μέσοι όροι όλων των προσπαθειών και για τις τρεις ομάδες της Έρευνας Πίνακας 1.2. Συσχετίσεις μεταξύ των μεταβλητών της Έρευνας Πίνακας 1.3. Εκφράσεις παρακίνησης και υπόδειξης στην Έρευνα Πίνακας 2.1. Ψυχολογικές μεταβλητές της Έρευνας Πίνακας 2.2. Επιδόσεις των σκορ για τις πειραματικές ομάδες και την ομάδα ελέγχου στην Έρευνα Πίνακας 2.3. Συσχετίσεις μεταξύ των μεταβλητών της Έρευνας Πίνακας 3.1. Μέσοι όροι και τυπικές αποκλίσεις ψυχολογικών μεταβλητών της Έρευνας Πίνακας 3.2. Επιδόσεις των σκορ για την πειραματική και την ομάδα ελέγχου της Έρευνας Πίνακας 3.3. Επιδόσεις των δύο ομάδων από μέρα σε μέρα στην Έρευνα Πίνακας 3.4. Μέσοι όροι της μεταβλητής άγχους (σκέψεις) πέντε ημερών στην Έρευνα Πίνακας 3.5. Μέσοι όροι της μεταβλητής άγχους (σιγουριά) πέντε ημερών στην Έρευνα Πίνακας 3.6. Μέσοι όροι της μεταβλητής άγχους (σωματική αντίδραση) πέντε ημερών στην Έρευνα Πίνακας 3.7. Μέσοι όροι της μεταβλητής εσωτερικής εστίας ελέγχου πέντε ημερών στην Έρευνα Πίνακας 3.8. Μέσοι όροι της μεταβλητής εστίας ελέγχου τύχης πέντε ημερών της Έρευνας Πίνακας 3.9. Μέσοι όροι της μεταβλητής εξωτερικής εστίας ελέγχου πέντε ημερών της Έρευνας

11 X Πίνακας Μέσοι όροι της μεταβλητής αυτοελέγχου πέντε ημερών της Έρευνας Πίνακας Συσχετίσεις πρώτης ημέρας στην Έρευνα Πίνακας Συσχετίσεις δεύτερης ημέρας στην Έρευνα Πίνακας Συσχετίσεις τρίτης ημέρας στην Έρευνα Πίνακας Συσχετίσεις τέταρτης ημέρας στην Έρευνα Πίνακας Συσχετίσεις πέμπτης ημέρας στην Έρευνα Πίνακας Αποτελέσματα σχετικά με την μεταβολή του Άγχους στην Έρευνα

12 XI ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σχήμα 1.1. Επιδόσεις των τριών ομάδων με το μη κυρίαρχο (αριστερό) πόδι στην Έρευνα Σχήμα 2.1. Επιδόσεις των τριών ομάδων με το κυρίαρχο (δεξί) χέρι της Έρευνας Σχήμα 2.2. Επιδόσεις των τριών ομάδων με το μη κυρίαρχο (αριστερό) χέρι της Έρευνας Σχήμα 3.1. Επιδόσεις των σκορ στην αρχική και τελική μέτρηση για τις ομάδες πειραματική και ελέγχου της Έρευνας Σχήμα 3.2. Επιδόσεις των δύο ομάδων με οποιοδήποτε πόδι από μέρα σε μέρα στην Έρευνα Σχήμα 3.3. Επιδόσεις της μεταβλητής άγχους (σκέψεις) πέντε ημερών στην Έρευνα Σχήμα 3.4. Επιδόσεις της μεταβλητής άγχους (σιγουριά) πέντε ημερών στην Έρευνα Σχήμα 3.5. Επιδόσεις της μεταβλητής άγχους (σωματική αντίδραση) πέντε ημερών στην Έρευνα Σχήμα 3.6. Επιδόσεις της μεταβλητής εσωτερικής εστίας ελέγχου πέντε ημερών της Έρευνας Σχήμα 3.7. Επιδόσεις της μεταβλητής εστίας ελέγχου τύχης πέντε ημερών της Έρευνας Σχήμα 3.8. Επιδόσεις της μεταβλητής εξωτερικής εστίας ελέγχου πέντε ημερών της Έρευνας Σχήμα 3.9. Επιδόσεις της μεταβλητής αυτοελέγχου πέντε ημερών της Έρευνας

13 ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΑΥΤΟ-ΟΜΙΛΙΑΣ Όλα τα άτομα σε κάθε στιγμή των καθημερινών τους δραστηριοτήτων κάνουν πλήθος σκέψεων. Οι σκέψεις τους αυτές μπορεί να σχετίζονται με το θέμα με το οποίο ασχολούνται εκείνη τη στιγμή, αλλά μπορεί και να σκέφτονται κάτι εντελώς διαφορετικό. Για παράδειγμα μπορεί να σκέφτονται ότι πρέπει να είναι συγκεντρωμένοι στη δραστηριότητα που εκτελούν ή πρόκειται να εκτελέσουν ή να αναλογίζονται κάτι εντελώς άσχετο με τη δραστηριότητα αυτή. Μπορεί να σκέφτονται θετικά για αυτήν αλλά και αρνητικά. Οι σκέψεις τους μπορεί να είναι σχετικές με τα συναισθήματα που νιώθουν εκείνη τη στιγμή ή με πιο γνωστικές διαδικασίες. Ταυτόχρονα, μπορεί να κάνουν και έναν εσωτερικό διάλογο με τον εαυτό τους επεξεργάζοντας ή αναλύοντας όλες αυτές τις πληροφορίες ή σκέψεις. Αυτή η ομιλία με τον εαυτό τους που γίνεται είτε σιωπηλά, είτε φωναχτά ονομάζεται αυτο-ομιλία (Θεοδωράκης, 2005). Ορισμοί πάνω στο θέμα υπάρχουν πολλοί. Οι Παπαϊωάννου, Θεοδωράκης, και Γούδας (2003), αναφέρουν ότι στα σπορ και όχι μόνο, η αυτο-ομιλία είναι οι σκέψεις που κάνουμε μέσα μας πριν ή κατά τη διάρκεια μιας πράξης ή δραστηριότητας ή οι απαντήσεις που δίνουμε στον εαυτό μας στιγμιαία κατά την αντιμετώπιση ενός προβλήματος. Συνήθως θέτουμε ερωτήματα στον εαυτό μας και μέσα από τον εσωτερικό διάλογο προσπαθούμε να τα απαντήσουμε. Οι σκέψεις μας σε ένα πρόβλημα ή σε ένα ερώτημα που θέλουμε να απαντήσουμε επηρεάζουν και τα συναισθήματά μας και τις πράξεις μας. Στα σπορ, η αυτο-ομιλία είναι οι σκέψεις των αθλητών και των αθλητριών με τον εαυτό τους που γίνονται από μέσα τους ή φωναχτά, είτε κατά τη διάρκεια των ασκήσεων, είτε πριν, είτε μετά (Θεοδωράκης, 2005). Ως αυτο-ομιλία από τους Weinberg, Grove, και Jackson (1992) ορίζεται η χρήση συγκεκριμένων λέξεων-φράσεων σχετικών με τη δεξιότητα, που λέγονται φωναχτά ή σιωπηλά από τον αθλητή πριν από την εκτέλεση της δεξιότητας. Για παράδειγμα, οι αθλητές σκέφτονται λέξεις ή φράσεις της μορφής: «γερά», «κράτα», «χαμηλά τους ώμους», «ψηλά το κεφάλι» (αναφέρεται στο Τσιγγίλης, Δαρόγλου, Αρδαμερινός, Παρτεμιάν, & Ιωακειμίδης, 2003). Σε άλλες εργασίες (Hardy, 2006; Hardy, Hall, & Hardy, 2005) τονίζεται ότι η αυτο-ομιλία αποτελείται από εκφράσεις ή δηλώσεις που απευθύνονται στον εαυτό μας και έχει πολλές διαστάσεις ανάλογα με το περιεχόμενο στο οποίο αναφέρεται κανείς καθώς βοηθάει τους/τις αθλητές/τριες σε δύο βασικές

14 2 λειτουργίες: στην καθοδήγηση του εαυτού και στην εσωτερική του ενεργοποίηση και παρακίνηση. Επιπρόσθετα, ο Anderson (1997) όρισε την αυτο-ομιλία ως εκφράσεις που λένε οι άνθρωποι στον εαυτό τους μέσα από τις οποίες μαθαίνουν κάποιες δεξιότητες και έχουν ως στόχο να σκέπτονται με κάθε λεπτομέρεια την απόδοσή τους, (π.χ., Ζουρμπάνος, Μπάρδας, & Χατζηγεωργιάδης, 2012). Πολλές μελέτες στη βιβλιογραφία της αθλητικής ψυχολογίας έχουν εξετάσει τους παράγοντες που συσχετίζονται με αθλητικές επιτυχίες, όπως είναι η αφοσίωση, τα κίνητρα, η αυτοπεποίθηση, η νοερή απεικόνιση, ο καθορισμός στόχων και βεβαίως η θετική αυτο-ομιλία. Αυτό που είναι πάντα ανησυχητικό είναι η διαπίστωση ότι ορισμένοι αθλητές εκτελούν καλύτερα ή λειτουργούν πιο έξυπνα κατά τη διάρκεια της προπόνησης και λιγότερο καλά σε συναγωνιστικές καταστάσεις ή κατά τη διάρκεια των αγώνων. Προπονητές και αθλητές/τριες γενικά συμφωνούν ότι διαφορετικές γνωστικές καταστάσεις συχνά επηρεάζουν την απόδοση και σε αγωνιστικές και σε μη αγωνιστικές καταστάσεις (Calmels, Longueville, Fournier, & Soulard, 2003). Καθορισμός του προβλήματος Η αυτο-ομιλία παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των σκέψεων όχι μόνο των αθλητών/τριών με μεγάλη αγωνιστική εμπειρία, αλλά και των μαθητών/τριών όλων των βαθμιδών εκπαίδευσης, όπως και των φοιτητών/τριών. Σε μια εργασία φάνηκε ότι η αυτοομιλία σε παιδιά δημοτικών σχολείων είχε θετική επίδραση στην απόδοση των μαθητών δημοτικού και ειδικότερα στην πάσα στήθους και στις κάμψεις των δύο τελευταίων τάξεων δημοτικών σχολείων (Kolovelonis, Goudas, & Dermitzaki, 2011). Η εργασία μας επιχειρεί να προσεγγίσει το θέμα των επιδράσεων της αυτο-ομιλίας σε μικρές ηλικίες μέσα από τρία διαφορετικά πειράματα. Ασχολείται με παιδιά των τελευταίων τριών τάξεων δημοτικών σχολείων ηλικίας ετών. Η χρήση των ψυχολογικών στρατηγικών (π.χ., νοερή απεικόνιση, καθορισμός στόχων, αυτο-ομιλία, κ.λ.π.) για τα άτομα έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα τις δύο τελευταίες δεκαετίες στο πεδίο της αθλητικής ψυχολογίας. Στον αθλητισμό μια από τις στρατηγικές που έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως τα τελευταία χρόνια είναι η αυτο-ομιλία. Η στρατηγική αυτή προϋποθέτει τη χρήση φράσεων-κλειδιά διευκολύνοντας τη μάθηση και βελτιώνοντας την απόδοση (Hatzigeorgiadis, Zourbanos, Galanis, &Theodorakis, 2011). Σε γενικές γραμμές οι στρατηγικές αυτές έχουν σχέση με τη γνώση, την κατανόηση, τη μάθηση, τη φαντασία, τον καθορισμό στόχων, τη χαλάρωση, την ευχαρίστηση. Ωστόσο, η αυτο-ομιλία αποτελεί μια από τις πιο

15 3 ενδιαφέρουσες στρατηγικές της γνώσης, κατανόησης, μάθησης που χρησιμοποιούν οι αθλητές/τριες (Theodorakis, Chroni, Laparidis, Bebetsos, & Douma, 2001). Η πλειοψηφία των ερευνών σχετικά με το θέμα της αυτο-ομιλίας δείχνει την αποτελεσματικότητά της στα σπορ, αλλά και ως δεξιότητα ζωής. Οι άνθρωποι, μέσω της αυτο-ομιλίας διαμορφώνουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις συμπεριφορές και επιπλέον βοηθούν στην αύξηση της αυτοπεποίθησης και της αυτοσυγκέντρωσης. Η αυτο-ομιλία παίζει σημαντικό ρόλο στα σπορ και την εκπαίδευση και αυτό έχει αναδειχθεί μέσα από διάφορες ερευνητικές εργασίες (βλέπε ανασκόπηση, Θεοδωράκης, 2005). Στη σχετική βιβλιογραφία της αθλητικής ψυχολογίας η έρευνα στην αυτο-ομιλία έχει επικεντρωθεί κυρίως στις επιδράσεις της στην απόδοση. Οι μελέτες χρησιμοποιώντας ποικιλία σχεδιασμών και δοκιμασιών αποδεικνύουν ότι η αυτο-ομιλία μπορεί να είναι αποτελεσματική ως νοητική στρατηγική για βελτίωση της απόδοσης (Hatzigeorgiadis et al., 2011). Μέσα από την ανάπτυξη αποτελεσματικών μεθοδολογικών σχεδίων είναι ενδιαφέρον να τονιστεί ότι η αυτο-ομιλία είναι αποτελεσματική στην απόδοση, και ποιες είναι οι λειτουργίες της (Hatzigeorgiadis, 2006 β). Έτσι, η αυτο-ομιλία για παράδειγμα βοηθάει τα παιδιά να συγκεντρωθούν καλύτερα, να αποδώσουν καλύτερα, να μάθουν γρηγορότερα. Στην παρούσα εργασία η αυτο-ομιλία περιορίζεται σε μαθητές/τριες δημοτικών σχολείων, μιας και οι παρεμβατικές μελέτες είναι ελάχιστες. Σκοπός της διατριβής Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να διερευνήσει την επίδραση της αυτο-ομιλίας στην απόδοση μέσα από τρία πειράματα με τα οποία εξετάζεται η αυτο-ομιλία παρακίνησης και τεχνικής υπόδειξης σε παιδιά ηλικίας ετών. Αυτά τα δύο είδη αυτο-ομιλίας εφαρμόστηκαν σε παιδιά δημοτικών σχολείων, επειδή δεν έχουν διεξαχθεί τέτοια πειράματα στις συγκεκριμένες ηλικίες. Η φυσική αγωγή βοηθάει στη βελτίωση της σωματικής απόδοσης και η χρήση της αυτο-ομιλίας δεν έχει δείξει την αποτελεσματικότητά της σε όλες τις ηλικίες. Επίσης, οι τρεις έρευνες εξετάζουν νέες εφαρμογές της αυτο-ομιλίας, όπως είναι η αποτελεσματικότητά της σε πρωτότυπες και μη συνηθισμένες δεξιότητες. Ειδικότερα στην πρώτη έρευνα εξετάζεται μια πρωτότυπη δεξιότητα (αριστερό πόδι) σχετική με το ποδόσφαιρο, στη δεύτερη έρευνα μια πρωτότυπη (αριστερό χέρι) και μια συνηθισμένη (δεξί χέρι) δεξιότητα συσχετιζόμενη με το χάντμπωλ και στην τρίτη έρευνα μια πρωτότυπη και μια συνηθισμένη ικανότητα εφαρμόζοντας ένα παρεμβατικό πρόγραμμα μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας. Οι σκοποί των τριών πειραμάτων της διατριβής εμφανίζονται αναλυτικότερα στα αντίστοιχα κεφάλαια.

16 4 Σημασία της εργασίας Η αυτο-ομιλία είναι σημαντική στο χώρο της εκπαίδευσης όχι μόνο σε μαθητές/τριες μεγαλύτερων ηλικιών (γυμνασίων, λυκείων), φοιτητών, αλλά και σε παιδιά δημοτικών σχολείων. Έτσι, μ αυτό τον τρόπο, στην εργασία αυτή διερευνάται το κατά πόσο η αυτο-ομιλία παρακίνησης και η αυτο-ομιλία τεχνικής υπόδειξης μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά των τριών τάξεων (Δ', Εξ Στ') δημοτικών σχολείων σε δύο δεξιότητες διαφορετικών αθλημάτων. Η αυτο-ομιλία χρησιμοποιείται επίσης και από αθλητές/τριες υψηλού επιπέδου, επειδή δίνει τη δυνατότητα επιλογής φράσεων (π.χ. μπορώ να τα καταφέρω) σε όλα τα άτομα και τα βοηθούν στο να πετύχουν καλύτερες επιδόσεις και σε ατομικά, αλλά και σε ομαδικά αθλήματα. Στις τρεις πειραματικές έρευνες της παρούσας εργασίας προσπαθήσαμε να δούμε κατά πόσο η αυτο-ομιλία παρακίνησης και τεχνικής υπόδειξης έχει εφαρμογή σε παιδιά ηλικίας ετών. Από τις εργασίες αυτές πιστεύουμε ότι θα ανακαλυφθούν χρήσιμες πληροφορίες για τη χρησιμότητα της αυτο-ομιλίας στο μάθημα της φυσικής αγωγής στο δημοτικό σχολείο μέσα από τις δεξιότητες δύο αθλημάτων που διδάσκονται στα δημοτικά σχολεία. Επίσης να παρατηρήσουμε τις πιθανές συσχετίσεις κάποιων εννοιών και ειδικότερα της αυτο-ομιλίας με τον αυτοέλεγχο, το άγχος, την εστία ελέγχου και τις θετικές σκέψεις. Τέλος, να δούμε αν οι μαθητές/τριες κάνουν επαρκή χρήση της αυτο-ομιλίας κατά τη διάρκεια των πειραμάτων. Επεξήγηση όρων Αυτο-ομιλία. Είναι οι σκέψεις που κάνουν τα άτομα με τον εαυτό τους είτε σιωπηλά είτε φωναχτά, είτε σχετικές με τη δραστηριότητα ή άσχετες, είτε θετικές ή αρνητικές, πριν, κατά τη διάρκεια, μετά τη διάρκεια εκτέλεσης μιας δραστηριότητας ονομάζεται αυτο-ομιλία (Θεοδωράκης, 2005). Αυτο-ομιλία τεχνικής υπόδειξης. Μορφή αυτο-ομιλίας που εστιάζεται σε οδηγίες στα άτομα για σωστή τεχνική εκτέλεση, την αυτοσυγκέντρωση στο σωστό σημείο (Θεοδωράκης, Γούδας, & Παπαϊωάννου, 2001). Αυτο-ομιλία παρακίνησης. Μορφή αυτο-ομιλίας που εστιάζεται στον ενθουσιασμό των ανθρώπων, την πίστη στις ικανότητές τους, την προσπάθειά τους, την παρακίνησή τους κλπ. (Θεοδωράκης και συν., 2001).

17 5 Αυτοέλεγχος. Είναι η ικανότητα των ατόμων να αντιπαρέρχονται, να αγνοούν ή να αλλάζουν εσωτερικές αντιδράσεις, τόσο καλά όσο και να εμποδίζουν ανεπιθύμητες τάσεις συμπεριφοράς και να επενεργούν σημαντικά πάνω τους (Tangney, Baumeister, & Boone, 2004). Εστία ελέγχου. Είναι ο τρόπος με τον οποίο ένα άτομο αντιλαμβάνεται τις αιτίες που ελέγχουν την συμπεριφορά του. Είναι μια γενική προσδοκία, εκφράζει τα πιστεύω ενός ατόμου και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται τις αιτίες που ελέγχουν τη συμπεριφορά του. Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι ότι μέσα από την άσκηση τα άτομα που έχουν εσωτερική εστία ελέγχου τείνουν να συμμετέχουν σε φυσικές δραστηριότητες και σε ένα ενεργητικό τρόπο ζωής (Θεοδωράκης, 1993, 2010). Οριοθέτηση της μελέτης Για τα όρια της διατριβής η μελέτη αυτή περιορίστηκε σε μαθητές/τριες ηλικίες ετών, δηλαδή παιδιά δημοτικών σχολείων, για τις τρεις τελευταίες τάξεις από 13 δημοτικά σχολεία του Ν. Μαγνησίας. Οι έρευνες έγιναν σε αστικά και ημιαστικά κέντρα, όπου οι μαθητές/τριες συμμετείχαν είτε ατομικά τις περισσότερες φορές, είτε σε ζευγάρια και ασχολήθηκαν με δύο αθλήματα, το ποδόσφαιρο και το χάντμπωλ. Επίσης τα τρία πειράματα της διατριβής μελέτησαν μια ψυχολογική μεταβλητή, την αυτο-ομιλία, η οποία διαχωρίστηκε στα δύο πρώτα πειράματα σε αυτο-ομιλία παρακίνησης και τεχνικής υπόδειξης, ενώ στο τρίτο πείραμα τα παιδιά χρησιμοποίησαν μόνο την αυτο-ομιλία τεχνικής υπόδειξης. Ερευνητικές υποθέσεις Οι μηδενικές υποθέσεις που ακολουθούν διερευνήθηκαν για την μελέτη των τριών πειραμάτων: Έρευνα 1η: α) Η επίδραση της αυτο-ομιλίας δε θα είναι αποτελεσματική σε μικρές ηλικίες μαθητών/τριών στην εκτέλεση μιας πρωτότυπης κινητικής δεξιότητας, β) η αυτοομιλία παρακίνησης δε θα έχει διαφορές με την αυτο-ομιλία τεχνικής υπόδειξης σε μια καινούρια κινητική δεξιότητα, γ) δε θα υπάρχουν συσχετίσεις μεταξύ των εννοιών αυτοομιλίας, αυτοελέγχου, θετικών σκέψεων και δ) οι ομάδες αυτο-ομιλίας τεχνικής υπόδειξης και παρακίνησης δεν θα είναι αποτελεσματικότερες από την ομάδα ελέγχου στο σουτ στο ποδόσφαιρο. Έρευνα 2η: α) Η επίδραση της αυτο-ομιλίας δε θα είναι αποτελεσματική σε μαθητές/τριες ηλικίας ετών στην εκτέλεση μιας πρωτότυπης και συνηθισμένης

18 6 κινητικής δεξιότητας, β) η αυτο-ομιλία παρακίνησης δεν θα διαφοροποιείται από την αυτο-ομιλία τεχνικής υπόδειξης στην απόδοση, γ) δεν θα βρεθούν συσχετίσεις στις έννοιες της αυτο-ομιλίας, του αυτοελέγχου, των θετικών σκέψεων, και δ) οι ομάδες αυτο-ομιλίας τεχνικής υπόδειξης και παρακίνησης δεν θα είναι αποτελεσματικότερες από την ομάδα ελέγχου στο σουτ στο χάντμπωλ. Έρευνα 3η: α) Η αυτο-ομιλία τεχνικής υπόδειξης για μεγάλο χρονικό διάστημα δε θα ενσωματωθεί εντός του περιβάλλοντος του μαθήματος της φυσικής αγωγής στο δημοτικό σχολείο, β) δε θα αναδειχθούν συσχετίσεις μεταξύ των εννοιών αυτο-ομιλίας, αυτοελέγχου, εστίας ελέγχου, θετικών σκέψεων, και γ) η αυτο-ομιλία τεχνικής υπόδειξης δε θα είναι πιο αποτελεσματική από την ομάδα ελέγχου στο σουτ στο ποδόσφαιρο. Τέλος, οι ερευνητικές υποθέσεις κάθε πειράματος παρουσιάζονται στα αντίστοιχα κεφάλαια των τριών πειραμάτων. Στο πρώτο πείραμα οι μαθητές/τριες εκτέλεσαν το σουτ στο ποδόσφαιρο με το αριστερό πόδι (πρωτότυπη δεξιότητα), στο δεύτερο πείραμα οι μαθητές/τριες πραγματοποίησαν το σουτ στο χάντμπωλ με το δεξί χέρι (συνηθισμένη δεξιότητα) και με το αριστερό χέρι (πρωτότυπη δεξιότητα) και στο τρίτο πείραμα οι μαθητές/τριες εκτέλεσαν σουτ στο ποδόσφαιρο με οποιοδήποτε πόδι (συνηθισμένη δεξιότητα) για χρονικό διάστημα 5 ημερών (πρωτότυπη δεξιότητα). Επίσης, αναμένεται η χρήση της αυτο-ομιλίας (παρακίνησης, τεχνικής υπόδειξης) να έχει θετικές επιπτώσεις στους/στις μαθητές/τριες των πειραματικών ομάδων σε σύγκριση με τις αντίστοιχες ομάδες ελέγχου. Κατηγορίες αυτο-ομιλίας Η χρήση κατάλληλων φράσεων αυτο-ομιλίας βοηθάει τους συμμετέχοντες για καλύτερες επιδόσεις (Schuler & Langens, 2007). Επίσης από διάφορες έρευνες υποστηρίχθηκαν απόψεις ότι οι μορφές αυτο-ομιλίας πρέπει να είναι οι πιο κατάλληλες κάθε φορά για το πρόβλημα το οποίο καλούνται να αντιμετωπίσουν (Malouff & Murphy, 2006). Δηλαδή οι αθλητές ή οι μαθητές θα πρέπει να χρησιμοποιούν περισσότερο φράσεις είτε ανάλογα με την προτίμηση την οποία έχουν, είτε ανάλογα με τα πιστεύω τους, είτε ανάλογα με τη φύση των ασκήσεων και των αθλημάτων. Οι ερευνητές διακρίνουν δύο μεγάλες κατηγορίες αυτο-ομιλίας αυτής της παρακίνησης και της τεχνικής υπόδειξης (Θεοδωράκης και συν., 2001). Αυτο-ομιλία τεχνικής υπόδειξης: Μορφή αυτο-ομιλίας που εστιάζεται σε οδηγίες στα άτομα για σωστή τεχνική εκτέλεση, την αυτοσυγκέντρωση στο σωστό σημείο (Θεοδωράκης και συν., 2001). Αυτο-ομιλία παρακίνησης: Μορφή αυτο-ομιλίας που εστιάζεται στον ενθουσιασμό

19 7 των ανθρώπων, την πίστη στις ικανότητές τους, την προσπάθεια τους, την παρακίνησή τους κλπ. (Θεοδωράκης και συν., 2001). Με την αυτο-ομιλία, μερικές φορές, επιχειρείται η αλλαγή της αρνητικής σκέψης. Τα άτομα, μερικές φορές, δεν αισθάνονται ασφαλή και επιπλέον έχουν συναισθηματικές συγκρούσεις, δεν έχουν προσανατολισμό στους στόχους τους και οδηγούνται σε λανθασμένες αποφάσεις, αλλά και ενέργειες. Επιπλέον, στη διάρκεια του αγώνα οι αθλητές/τριες αντιμετωπίζουν καταστάσεις πίεσης, επειδή σε μικρά χρονικά διαστήματα καλούνται να πάρουν αποφάσεις, αλλά και να ενεργήσουν σωστά με τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα (Ζουρμπάνος, Χατζηγεωργιάδης, & Θεοδωράκης, 2010). Αν οι αθλητές μείνουν με την αρνητική σκέψη δε θα εκτελέσουν σωστά, αντίθετα με τη θετική σκέψη γίνεται προσπάθεια να επηρεασθεί θετικά και η συμπεριφορά τους. Στη βιβλιογραφία σχετικές έρευνες εξέτασαν διάφορες κατηγορίες αυτο-ομιλίας και πιο συγκεκριμένα τη θετική και την αρνητική καθώς και τις επιδράσεις τους στην απόδοση των αθλητών/τριών. Συνολικά από τις περισσότερες έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι η θετική αυτο-ομιλία μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική ως ψυχολογική τεχνική, σε αντίθεση με την αρνητική η οποία μειώνει την απόδοση των αθλητών/τριών. Αναφορικά με την αυτο-ομιλία τεχνικής υπόδειξης τα περισσότερα αποτελέσματα δείχνουν ότι η αυτο-ομιλία τεχνικής υπόδειξης είναι πιο αποτελεσματική στις συναρμοστικές ικανότητες, ενώ σε δεξιότητες που απαιτούν δύναμη και αντοχή και οι δύο μορφές αυτο-ομιλίας βελτιώνουν την απόδοση (Theodorakis, Weinberg, Natsis, Douma, & Kazakas, 2000). Σε μια άλλη έρευνα έδειξε ότι στις λεπτές δεξιότητες η ομάδα τεχνικής υπόδειξης είχε καλύτερα αποτελέσματα σε σχέση με την ομάδα παρακίνησης, σε αντίθεση με τις αδρές δεξιότητες η ομάδα παρακίνησης βελτιώθηκε, ενώ η ομάδα καθοδήγησης δε βελτιώθηκε σημαντικά (Hatzigeorgiadis, Theodorakis, & Zourbanos, 2004). Σε άλλη έρευνα οι ϋοι^ς, Hatzidimitriou, και Kikidi (2006) έδειξαν ότι η αυτοομιλία κιναίσθησης, η αυτο-ομιλία παρακίνησης καθώς και η αυτο-ομιλία τεχνικής υπόδειξης ήταν το ίδιο αποτελεσματικές. Από τους συμμετέχοντες στην έρευνα φάνηκε ότι η αυτο-ομιλία παρακίνησης ήταν πιο χρήσιμη στην αυτοσυγκέντρωση, στην αυτοπεποίθηση, και στη δύναμη. Σε άλλη έρευνα φαίνεται ότι οι αθλητές/τριες αντισφαίρισης χρησιμοποίησαν πιο πολύ αυτο-ομιλία παρακίνησης απ ότι τεχνικής υπόδειξης. Οι αθλητές/τριες τόνισαν ότι χρησιμοποίησαν συχνότερα θετικές σκέψεις απ ότι αρνητικές σκέψεις, τόσο στην προπόνηση, όσο και στον αγώνα (Γραμματίκα, Ζουρμπάνος, & Καραγιάννη, 2008).

20 8 Πως επηρεάζει τελικά η αυτο-ομιλία τους αθλητές και τις αθλήτριες, και τι λειτουργίες επιτελεί; Επηρεάζει την προσπάθεια, την αυτοσυγκέντρωση, τον έλεγχο του στρες, τι ακριβώς; Ο Gallwey (1974) έκανε αναφορά για τις λειτουργίες της αυτο-ομιλίας στο άθλημα της αντισφαίρισης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες στην έρευνα χρησιμοποίησαν αυτο-ομιλία με σκοπό να αυξήσουν την παρακίνησή τους. Ακόμα, η αυτο-ομιλία βοηθάει τα άτομα να παραμείνουν συγκεντρωμένα, χωρίς απόσπαση προσοχής στην προπόνηση ή τον αγώνα και να είναι συγκεντρωμένα στο παρόν (Gould, Eklund, & Jackson, 1992; Landin & Hebert, 1999). Οι Landin και Hebert (1999) έδειξαν ότι κατά τη διάρκεια της παρέμβασης υπήρχαν σημαντικές διαφορές στην απόδοση και αύξηση της αυτοπεποίθησης στις ομάδες που χρησιμοποίησαν αυτο-ομιλία. Τέλος, οι Hanton και Jones (1999) πραγματοποίησαν μια έρευνα, η οποία έδειξε, ότι όταν αντιλαμβάνονταν οι αθλητές/τριες το προαγωνιστικό άγχος ως αρνητικό, η χρησιμοποίηση της αυτο-ομιλίας τους βοήθησε στη βελτίωση της απόδοσης μέσω της παρακίνησης και της ιδανικής διέγερσης. Σύμφωνα με τους Duncan και Cheyne (1999) η αυτο-ομιλία παρέχει βοήθεια στους ανθρώπους μέσα από τις γνωστικές και μνημονικές διεργασίες και επιπλέον στην αυτοσυγκέντρωσή τους. Ο Morin παρουσίασε ένα μοντέλο τόσο νευρο-γνωστικό, όσο και κοινωνικο-οικολογικό σχετίζοντας την αυτο-ομιλία με την αυτο-ενημερότητα. Σε μια σειρά ερευνών έδειξε ότι η αυτο-ομιλία σχετίζεται με τρεις πηγές αυτο-ενημερότητας: το κοινωνικό περιβάλλον, το φυσικό κόσμο, τον εαυτό (Morin, 1993, 2004, 2005; Morin & Everett, 1990). Επίσης, σύμφωνα με τους Hardy, Hall, Gibbs, και Greenslade (2005) εξετάστηκε η επίδραση της αυτο-ομιλίας στην αυτο-αποτελεσματικότητα, όπου τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η αυτο-ομιλία σχετίζεται μέτρια με την αυτο-αποτελεσματικότητα. Οι Cumming, Nordin, Horton, και Reynolds (2006) διερεύνησαν την επιρροή της νοερής απεικόνισης και της αυτο-ομιλίας στην απόδοση και την αυτο-αποτελεσματικότητα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα επίπεδα αυτο-αποτελεσματικότητας παρέμειναν αναλλοίωτα, αλλά υπήρχε βελτίωση στην απόδοση στις ομάδες που χρησιμοποίησαν νοερή απεικόνιση και αυτο-ομιλία. Οι Hatzigeorgiadis, Zourbanos, Goltsios, και Theodorakis (2008) παρατήρησαν με τη βοήθεια παρεμβατικού προγράμματος ότι η χρήση αυτο-ομιλίας βελτίωσε όχι μόνο την αυτο-αποτελεσματικότητα, αλλά και την απόδοση των αθλητών

21 9 στο άθλημα της αντισφαίρισης. Η αύξηση στην αυτο-αποτελεσματικότητα θεωρήθηκε ως ένας μηχανισμός που μπορεί να εξηγήσει την επίδραση της αυτο-ομιλίας στην απόδοση. Η Landin (1994) και οι Landin και Hebert (1999) θεωρούν ότι πιθανόν η αυτο-ομιλία να σχετίζεται με την βελτίωση της κατεύθυνσης της προσοχής. Τέλος, άλλες έρευνες έδειξαν ότι μέσα από τη χρήση της τεχνικής της αυτο-ομιλίας οι συμμετέχοντες βελτιώθηκαν στη συγκέντρωση και στην προσοχή (Chroni, Perkos, & Theodorakis, 2007; Goudas και συν., 2006; Perkos, Theodorakis, & Chroni, 2002). Οι Zervas, Stavrou, και Psychountaki (2007) σχέδιασαν το Ερωτηματολόγιο της Αυτο-ομιλίας (S-TQ) σχετικά με τις λειτουργίες της παρακίνησης και της καθοδήγησης (γνώσης, κατανόησης, μάθησης). Οι Zourbanos, Hatzigeorgiadis, Chroni, Theodorakis, και Papaioannou (2009) στην έρευνα τους παρέχουν αποδείξεις σχετικά με τις πολλές διαστάσεις της αυτο-ομιλίας. To Automatic Self-Talk Questionnaire for Sports (ASTQS) φαίνεται να είναι ένα έγκυρο ψυχομετρικό εργαλείο που μπορεί να βοηθήσει τους συμμετέχοντες στην έρευνα να αναπτύσσουν γνωστικές-συμπεριφορικές θεωρίες και παρεμβάσεις για τον έλεγχο και τον προσδιορισμό αθλητών/τριών που χρησιμοποιούν την αυτο-ομιλία. Κάποιες απόψεις δείχνουν ότι οι θετικές σκέψεις και απαντήσεις σε ένα πρόβλημα οδηγούν σε θετική σκέψη και αυτοπεποίθηση και στη συνέχεια σε σίγουρες ενέργειες και πράξεις. Κατά τη διάρκεια της αθλητικής προσπάθειας τα άτομα σκέφτονται και αυτές οι σκέψεις καθοδηγούν το σώμα. Και στο τέλος, οι κατάλληλες σκέψεις με τον εαυτό μας, η θετική αυτο-ομιλία, οδηγούν σε καλύτερη απόδοση (Παπαϊωάννου και συν., 2003). Τα άτομα χρησιμοποιούν την αυτο-ομιλία μέσα από διάφορες φράσεις με σκοπό να βοηθήσουν τους εαυτούς για καλύτερο έλεγχο των σκέψεων. Ο Bandura (1997) υποστήριξε ότι τα άτομα που έχουν υψηλές προσδοκίες αυτο-αποτελεσματικότητας είναι πιο αποτελεσματικά, και γενικά πιο επιτυχημένα απ αυτούς που έχουν χαμηλές προσδοκίες αυτο-αποτελεσματικότητας. Η αυτο-αποτελεσματικότητα επηρεάζει τις ικανότητες επηρεασμού της ανάπτυξης, της διανοητικής λειτουργίας, της υγείας, όπου έχουν εφαρμογή σε πολλές επιστημονικές περιοχές. Για την αύξηση της αυτοαποτελεσματικότητας μέσα από προγράμματα σχετικά με την άσκηση και την υγεία, τα άτομα αναπτύσσουν θετικές σκέψεις και θετική αυτο-ομιλία (Θεοδωράκης, 2010). Ο Pasek (2006) στην έρευνα του έδειξε ότι η μη χρησιμοποίηση της αυτο-ομιλίας σχετίζεται με χαμηλή αυτοπεποίθηση, έλλειψη προγράμματος προπόνησης και μη κατάλληλης συμπεριφοράς. Ο Chow (2009) μέσω της έρευνας του έδειξε ότι η αυτοομιλία έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει στην άρτια εκμάθηση μιας συμπεριφοράς μέσω

22 10 της συναίσθησης. Από την έρευνα του Kapitan (2006) φαίνεται ότι η αυτο-ομιλία βοηθάει στη δημιουργία θετικών σκέψεων και σωστό προσανατολισμό των συμμετεχόντων στο χώρο και το χρόνο. Κατά τον Seligman (1991), τα άτομα χρησιμοποιούν την αυτο-ομιλία ως στρατηγική για να βελτιωθούν και να αποδώσουν καλύτερα σε δραστηριότητες που εκτελούν, για να έχουν τη δυνατότητα να μάθουν, να σταματήσουν ή να αλλάξουν την αρνητική και απαισιόδοξη αυτο-ομιλία, αλλά και να ενισχύσουν την αισιοδοξία και την ενθάρρυνση ότι θα τα καταφέρουν. Για παράδειγμα σε μια εργασία, φάνηκε ότι η στρατηγική αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία σε θέματα ηγεσίας, αλλά και επιπρόσθετα συσχετίστηκε με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της προσωπικότητας (Houghton, Bonham, Foti, Madigan, Neck, & Singh, 2000). Από άλλη έρευνα φαίνεται ότι οι λειτουργίες της αυτο-ομιλίας επηρεάζουν με σειρά σπουδαιότητας την προσπάθεια, την αυτοσυγκέντρωση, την αυτοπεποίθηση, τον έλεγχο του στρες, τον αυτοματισμό και επιπλέον όταν η σκέψη χρησιμοποιείται σωστά, βοηθάει τα άτομα να μεγιστοποιήσουν τις αποδόσεις τους και την προσωπική τους ανάπτυξη (Θεοδωράκης, 2005). Μια έρευνα έδειξε ότι μέσα από τις λειτουργίες της αυτοομιλίας οι αθλητές/τριες είχαν υψηλότερα σκορ κατά σειρά στην προσπάθεια, στην αυτοσυγκέντρωση, στην αυτοπεποίθηση, στο συναισθηματικό και στο γνωστικό έλεγχο και στον αυτοματισμό (Γραμματίκα και συν., 2008). Επιπλέον, κατά τη διάρκεια αγώνων οι αθλητές/τριες βρίσκονται σε διάφορες καταστάσεις, όπως θετικές ή αρνητικές, όπου πρέπει να πάρουν στιγμιαίες αποφάσεις σε ελάχιστο χρονικό διάστημα με σκοπό τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Επίσης μελετήθηκε κατά πόσο η αυτο-ομιλία επιδρά στην αυτοπεποίθηση, στην ανησυχία, στην απόδοση κατά τη δοκιμασία στους συμμετέχοντες αθλητές και ειδικότερα στο άθλημα του τέννις. Σε μια έρευνα χρησιμοποιήθηκαν αθλητές αντισφαίρισης, όπου οι ομάδες χωρίστηκαν σε πειραματικές και ελέγχου. Οι δύο ομάδες ακολούθησαν το ίδιο πρόγραμμα εξάσκησης, με την πειραματική ομάδα να κάνει χρήση της αυτο-ομιλίας. Ένα τεστ στο σερβίς στην αντισφαίριση χρησιμοποιήθηκε στο να αξιολογηθεί η απόδοση. Από τα αποτελέσματα φαίνεται η βελτίωση στην πειραματική ομάδα η οποία έλεγε εκφράσεις αυτο-ομιλίας (π.χ. μπορώ, χαμηλά), ενώ παρέμεινε σταθερή για την ομάδα ελέγχου. Επιπλέον στην πειραματική ομάδα η αυτοπεποίθηση αυξήθηκε σημαντικά, σε αντίθεση με την ανησυχία η οποία μειώθηκε, ενώ στην ομάδα ελέγχου δεν υπήρχαν μεταβολές. Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι η αυτο-ομιλία μπορεί να βοηθήσει

23 11 την αυτοπεποίθηση και να μειώσει την ανησυχία (Hatzigeorgiadis, Zourbanos, Mpoumpaki, & Theodorakis, 2009). Από τις έρευνες επίσης φαίνεται ότι η χρήση συγκεκριμένων φράσεων από αθλητές/τριες μπορούν να εμποδίσουν σκέψεις σχετικές με την κόπωση. Ειδικότερα, διαφορετικές φράσεις μπορεί να είναι αποτελεσματικές στη βελτίωση των επιδόσεων, οι φράσεις μέσα από τις οδηγίες θα αυξήσουν αυτόματα την αποτελεσματικότητα των επιδεξιοτήτων, φράσεις που περιλαμβάνουν λέξεις διάθεσης θα αυξήσουν την ικανότητα των αθλητών/τριών αυτόματα, και οι φράσεις που εμπεριέχουν θετικές λέξεις θα αυξήσουν τη φυσιολογική αποδοτικότητα των αθλητών/τριών (Theodorakis, Hatzigeorgiadis, & Zourbanos, 2012). Οι έρευνες δείχνουν ότι η αυτο-ομιλία συνδέεται με τη βελτίωση της παρακίνησης και της προσπάθειας, την αύξηση της αυτοσυγκέντρωσης, τον έλεγχο της ανησυχίας, και την αύξηση της αυτοπεποίθησης, επομένως παρέχουν υποστήριξη για την κατανόηση της υπόθεσης των μηχανισμών εξηγώντας την αποτελεσματικότητα της αυτο-ομιλίας (Theodorakis και συν., 2012). Οι Theodorakis, Hatzigeorgiadis, και Chroni (2008) δημιούργησαν το Functions of Self-Talk Questionnaire (FSTQ). Μέσα από το ερωτηματολόγιο αυτοί οι ερευνητές έδειξαν ότι οι λειτουργίες της αυτο-ομιλίας είχαν πολλές διαστάσεις, προτείνοντας ότι η αυτο-ομιλία στον αθλητισμό βελτιώνει την αυτοσυγκέντρωση μέσα από την προσοχή, την αύξηση της αυτοπεποίθησης, την προσπάθεια, τις γνωστικές και συναισθηματικές αντιδράσεις, την αυτόματη εκτέλεση. Επιπρόσθετα, φαίνεται ότι οι λειτουργίες της αυτοομιλίας με τη συνδρομή ερωτηματολογίων είναι ένα εργαλείο που βελτιώνει την κατανόηση, τη χρήση και την αποτελεσματικότητα σε διάφορα αθλήματα, όπως ήταν το ποδόσφαιρο και η κολύμβηση. Συχνότητα αυτο-ομιλίας Ένα ερώτημα που τίθεται, είναι πόσο συχνά τα άτομα χρησιμοποιούν την τεχνική αυτή στα σπορ. Μια έρευνα των Gammage, Hardy, και Hall (2001) έδειξε ότι οι αθλούμενοι χρησιμοποίησαν την αυτο-ομιλία και πιο συγκεκριμένα στη διάρκεια της κάθε άσκησης, για λόγους παρακίνησης και γνώσης. Επίσης, τα αποτελέσματα άλλης έρευνας έδειξαν ότι η αυτο-ομιλία μπορεί να βοηθήσει σε προγράμματα παρέμβασης και επιπρόσθετα οι αθλητές/τριες βελτιώνουν την αυτοπεποίθησή τους όταν χρησιμοποιούν συχνά την αυτο-ομιλία. Επιπλέον, όσο πιο αποτελεσματικά χρησιμοποιούν την αυτοομιλία τόσο καλύτερα μαθαίνουν διάφορες δεξιότητες (Hardy, Gammage, & Hall, 2001).

24 II. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Σχετικές έρευνες στον αθλητισμό Η αυτο-ομιλία παίζει σημαντικό ρόλο στον αθλητισμό μια και που μέσα από το διάλογο με τον εαυτό τους τα άτομα προσπαθούν να πάρουν αποφάσεις τη στιγμή που εκτελούν τις δραστηριότητες τους. Οι αθλητές/τριες που χρησιμοποιούν εσφαλμένα τον εσωτερικό διάλογο (δε θα τα καταφέρω, δεν μπορώ κ.λ.π.), έχουν ως αποτέλεσμα την αποτυχία των ασκήσεων που εκτελούν, ενώ αυτοί που χρησιμοποιούν σωστά την αυτοομιλία (θα πετύχω το στόχο, πάμε κ.λ.π.) έχουν αυτοπεποίθηση, αυτοσυγκέντρωση, μαθαίνουν σωστά τις επιδεξιότητες, βελτιώνουν την απόδοσή τους και οδηγούνται στην αθλητική υπεροχή (Θεοδωράκης και συν., 2001). Οι παρακάτω έρευνες αναφέρονται σε στοιχεία σχετικά με την αυτο-ομιλία και ειδικότερα για τα οφέλη που παρέχει η ομιλία σε αθλητές/τριες. Οι Rotella, Gansneder, Ojala, και Billing (1980) δείχνουν μέσα από την έρευνά τους ότι η εσωτερική προετοιμασία και οι θετικές σκέψεις (θετική αυτο-ομιλία) βοηθούν τους/τις αθλητές/τριες χιονοδρομίας για καλύτερες επιδόσεις σε σχέση με εξωτερικούς παράγοντες. Οι Dagrou, Gauvin, και Halliwell (1991) στην έρευνά τους δείχνουν ότι οι φυσικοί παράγοντες βοηθούν περισσότερο τους/τις αθλητές/τριες σε σχέση με τους ψυχολογικούς και επιπλέον η χρήση της αυτο-ομιλίας δε διέφεραν κατά τη διάρκεια των καλύτερων, αλλά και των χειρότερων αγώνων. Οι Rushall και Shewchuk (1989) στην έρευνά τους δείχνουν ότι οι αθλητές/τριες κολύμβησης βελτίωσαν τις επιδόσεις τους με τη βοήθεια της αυτο-ομιλίας τεχνικής υπόδειξης. Θετική και αρνητική αυτο-ομιλία Σε σχετικές έρευνες διερευνήθηκαν θέματα που σχετίζονται τόσο με την αρνητική, όσο και με τη θετική αυτο-ομιλία. Σχετικά με την επίδρασή της στην απόδοση των αθλητών/τριών, από τις περισσότερες έρευνες, έχει διαπιστωθεί ότι η θετική αυτο-ομιλία μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική ως ψυχολογική τεχνική, σε αντίθεση με την αρνητική η οποία μειώνει την απόδοση των αθλητών/τριών (Ζουρμπάνος και συν., 2010). Από την άλλη πλευρά, οι Highlen και Bennett (1983) θεωρούν ότι οι ομάδες που χρησιμοποίησαν αυτο-ομιλία και ειδικότερα οι αθλητές/τριες κατάδυσης είχαν καλύτερες επιδόσεις σε

25 13 σχέση με αυτούς της πάλης, αλλά δεν υπήρχαν διαφορές στη νοερή απεικόνιση, στην αυτο-ομιλία συχνότητας, στις οδηγίες, σε στοιχεία σχετικά με τον έπαινο. Οι Van Raalte, Brewer, Rivera, και Petitpas (1994) έδειξαν ότι η αρνητική αυτο-ομιλία, συσχετίστηκε με την ήττα σε νεαρούς αθλητές αντισφαίρισης, ενώ οι αθλητές/τριες είπαν ότι η αυτο-ομιλία τους βοήθησε να πετύχουν περισσότερους πόντους σε σύγκριση με αυτούς που δεν έκαναν χρήση αυτο-ομιλίας. Σε άλλες έρευνες αναφέρονται θέματα σχετικά με τη θετική και αρνητική αυτοομιλία και στα λάθη που έκαναν οι μαθητές όταν εκτελούσαν τις διάφορες ασκήσεις. Αναλυτικότερα, στην εργασία των Van Raalte, Brewer, Lewis, Linder, Wildman, και Kozimor (1995), που αφορούσε ρίψεις με βελάκια σε στόχο, βρέθηκε ότι η ομάδα της θετικής αυτο-ομιλίας είχε σημαντικά καλύτερη απόδοση από την ομάδα της αρνητικής. Επίσης, είναι πιθανό η αυτο-ομιλία να έχει μικρότερο αντίκτυπο στις αποδόσεις, όταν οι παράμετροι της δοκιμασίας είναι γνωστοί. Αυτο-ομιλία τεχνικής υπόδειξης και αυτο-ομιλία παρακίνησης Εκτός από τη θετική και την αρνητική αυτο-ομιλία ένας επιπλέον διαχωρισμός ερευνητικά μπορεί να γίνει και ως αυτο-ομιλία παρακίνησης και τεχνικής υπόδειξης. Η αυτο-ομιλία παρακίνησης αναφέρεται γενικά σε σκέψεις που κάνουν τα άτομα για να προσπαθήσουν περισσότερο, δηλαδή εκφράσεις όπως «μπορώ», «δυνατά», «πάμε», ενώ η αυτο-ομιλία τεχνικής υπόδειξης έχει να κάνει με σκέψεις οι οποίες σχετίζονται με στοιχεία της τεχνικής ή συγκεκριμένες ενέργειες των συμμετεχόντων στις έρευνες και πιο συγκεκριμένα της μορφής «βλέπω το στόχο», «τεντώνω», «εκπνέω», «ρυθμός», «ήρεμα». Στις παρακάτω έρευνες γίνεται αναφορά στην αυτο-ομιλία τεχνικής υπόδειξης, αλλά και παρακίνησης. Η πρώτη εργασία που ασχολείται συστηματικά με το θέμα είναι αυτή των Theodorakis και συν. (2000) που ασχολήθηκαν με την εξέταση της επίδρασης των δύο διαφορετικών μορφών αυτο-ομιλίας. Η μία μορφή ήταν η αυτο-ομιλία τεχνικής υπόδειξης π.χ. «βλέπω το δίχτυ», «βλέπω το στόχο», «τεντώνω γρήγορα και δυνατά»κ.α., ενώ η άλλη μορφή ήταν η παρακινητική αυτο-ομιλία π.χ. «μπορώ». Οι αθλητές χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες, δύο πειραματικές και μία ελέγχου. Οι τρεις ομάδες έκαναν ένα τεστ, το οποίο ήταν ένα σουτ ακρίβειας στο ποδόσφαιρο. Η πρώτη ομάδα εκτελούσε πριν από κάθε σουτ επαναλάμβανε τη λέξη «μπορώ», η δεύτερη ομάδα τις φράσεις «βλέπω το στόχο», ενώ η τρίτη ομάδα δεν χρησιμοποίησε καμία φράση, απλά συνέχισε τα σουτ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η ομάδα που βελτιώθηκε περισσότερο στο σουτ

26 14 ήταν αυτή που χρησιμοποιούσε την οδηγία «βλέπω το στόχο», γιατί αυτή η μορφή αυτοομιλίας ήταν η καταλληλότερη για τη βελτίωση της συγκεκριμένης δεξιότητας. Το δεύτερο πείραμα αφορούσε ένα τεστ σερβίς στην αντιπτέριση (batminton), το τρίτο ένα τεστ κοιλιακών και το τέταρτο ένα τεστ δύναμης στο Cybex. Τα αποτελέσματα αυτών των πειραμάτων έδειξαν ότι για τις δεξιότητες που απαιτούν ακρίβεια, προκαθορισμένη πορεία και λεπτό κινητικό συντονισμό είναι προτιμότερη η αυτο-ομιλία τεχνικών οδηγιών από την αυτο-ομιλία παρακίνησης ενώ για τις δεξιότητες που απαιτείται άσκηση δύναμης βρέθηκε ότι και τα δύο είδη αυτο-ομιλίας βοήθησαν στατιστικά σημαντικότερα από την έλλειψη αυτο-ομιλίας. Η αυτο-ομιλία λοιπόν, χρησιμοποιείται ευρέως από αθλητές διαφορετικού επιπέδου και στόχων και για πολλαπλούς σκοπούς ανάλογα με τις ανάγκες κάθε ατόμου αλλά και της περίστασης. Άλλη μια εργασία διερεύνησε τη χρήση της τεχνικής της αυτο-ομιλίας αυτή τη φορά σε αθλητές αγωνιστικής αναρρίχησης μέσα από αναφορές των ίδιων των αθλητών. Στην έρευνα αυτή οι αθλητές/τριες συμπλήρωσαν ένα σύντομο ερωτηματολόγιο σχετικά με την συχνότητα χρήσης, το είδος και τους λόγους χρησιμοποίησης της αυτο-ομιλίας κατά την προπόνηση και τους αγώνες. Στην πλειοψηφία τους οι αναρριχητές δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν την τεχνική της αυτο-ομιλίας είτε εσωτερικά, είτε εξωτερικά. Από αυτούς, οι περισσότεροι την χρησιμοποιούν κατά την προπόνησή τους, αλλά και στους αγώνες που λαμβάνουν μέρος. Η πιο συχνή περίπτωση χρήσης της αυτο-ομιλίας από τους αναρριχητές ήταν η ύπαρξη έντασης. Η χρήση αυτο-ομιλίας παρακίνησης στην προπόνηση και τον αγώνα καταγράφηκε σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα από την αυτοομιλία καθοδήγησης. Τα αποτελέσματα της έρευνας καταλήγουν ότι η αυτο-ομιλία χρησιμοποιείται πάρα πολύ στο άθλημα της αναρρίχησης τόσο στις προπονήσεις όσο και στους αγώνες (Χρόνη & Κουρτεσοπούλου, 2002). Σε μια άλλη έρευνα η οποία έγινε σε φοιτητές τμήματος φυσικής αγωγής εξετάστηκε η επίδραση της αυτο-ομιλίας τεχνικών οδηγιών στα επίπεδα της αυτοπεποίθησης και της απόδοσης κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης ενός τεστ στη χειροσφαίριση, όπου επιλέχτηκε ως δεξιότητα η ρίψη μπάλας χειροσφαίρισης. Τα άτομα έπρεπε να κατευθύνουν με δυνατή και ευθύβολη ρίψη της μπάλας σε προκαθορισμένες περιοχές στις επάνω γωνίες εστίας χειροσφαίρισης. Στο τέλος του πειράματος έγιναν συγκεκριμένες ερωτήσεις στα άτομα και των δύο ομάδων. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα δεν υπήρχαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων ούτε στο επίπεδο της απόδοσης ούτε στο επίπεδο της αυτοπεποίθησης. Ακόμα το 63% των ατόμων

27 15 δήλωσαν ότι τους άρεσε η τεχνική της αυτο-ομιλίας και ότι την χρησιμοποιούσαν σε κάθε προσπάθεια (Τσιγγίλης κ.α., 2003). Έρευνες της αυτο-ομιλίας στον αγωνιστικό αθλητισμό Σε μια έρευνα διερευνήθηκε η αυτο-ομιλία μέσα από το άθλημα της καλαθοσφαίρισης. Πιο συγκεκριμένα εξετάστηκε η επίδραση δύο διαφορετικών μορφών αυτο-ομιλίας από τους Theodorakis και συν. (2001) στο σουτ στο μπάσκετ. Στην έρευνα έλαβαν μέρος 60 φοιτητές φυσικής αγωγής και αθλητισμού. Κάποιοι φοιτητές αποτέλεσαν την ομάδα ελέγχου και οι υπόλοιποι χωρίστηκαν σε δύο πειραματικές ομάδες που χρησιμοποίησαν την αυτο-ομιλία. Κατά τη διάρκεια του πειράματος η ομάδα ελέγχου ακολούθησε τις γενικές οδηγίες, ενώ οι ομάδες της αυτο-ομιλίας χρησιμοποιούσαν λέξεις, όπως «χαλάρωσε» και «γρήγορα» αντιστοίχως. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μόνο οι συμμετέχοντες της ομάδας που χρησιμοποιούσαν τη λέξη «χαλάρωσε» βελτίωσαν σημαντικά την απόδοσή τους σε σχέση με τους συμμετέχοντες των άλλων δύο ομάδων. Είναι ξεκάθαρο ότι η αυτο-ομιλία μπορεί να επηρεάσει θετικά την απόδοση αν το περιεχόμενο των λέξεων είναι το καταλληλότερο για τη δεξιότητα. Σε άλλη έρευνα διερευνήθηκε η σχέση του προαγωνιστικού άγχους με τη θετική και την αρνητική αυτο-ομιλία των κολυμβητών/τριών στον αγώνα. Η αξιολόγηση του προαγωνιστικού άγχους έγινε με βάση το Ερωτηματολόγιο Αγωνιστικής Κατάστασης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η αυτοπεποίθηση προέβλεψε τη θετική αυτο-ομιλία και είχε αρνητική σχέση με την αρνητική αυτο-ομιλία, ενώ το προαγωνιστικό, σωματικό, αλλά και γνωστικό άγχος προέβλεψαν την αρνητική αυτο-ομιλία των κολυμβητών/τριών (Γουρζή, Φιλίππου, Καγιώργη, και Ζουρμπάνος, 2007). Σε άλλη έρευνα αναφέρθηκαν στοιχεία σχετικά με την αυτο-ομιλία, όχι μόνο στην προπόνηση, αλλά και στον αγώνα και πιο συγκεκριμένα εξετάστηκε η χρησιμοποίηση της ομιλίας των συμμετεχόντων αθλητών στο ατομικό άθλημα της κολύμβησης. Η συλλογή των δεδομένων έγινε με ερωτηματολόγιο που περιλάμβανε κλειστές και ανοιχτές ερωτήσεις σχετικές με το χώρο, τρόπο, χρόνο και λόγους χρήσης της τεχνικής της αυτοομιλίας καθώς και το περιεχόμενό του. Ένας μόνο δήλωσε ότι δε χρησιμοποιεί την αυτοομιλία, ενώ όλοι οι υπόλοιποι συμμετέχοντες ανέφεραν ότι την χρησιμοποιούν τόσο στην προπόνηση, όσο και στον αγώνα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, κατά τη διάρκεια της προπόνησης χρησιμοποιούν την αυτο-ομιλία κυρίως μέσα στο νερό και για λόγους παρακίνησης. Στον αγώνα η χρήση της αυτο-ομιλίας γίνεται εξίσου μέσα στο νερό κατά τη διάρκεια της κούρσας, αλλά και έξω από την πισίνα, ιδιαίτερα πριν την εκκίνηση.

28 16 Πριν τον αγώνα η αυτο-ομιλία χρησιμοποιείται κυρίως για τόνωση της αυτοπεποίθησης. Κατά τη διάρκεια του αγώνα η χρήση αποσκοπεί κυρίως στη διατήρηση της προσπάθειας ενώ σε μικρότερο βαθμό αφορά στοιχεία τακτικής. Τα αποτελέσματα δείχνουν την αξία της αυτο-ομιλίας από κολυμβητές και κολυμβήτριες (Χατζηγεωργιάδης & Χρόνη, 2002). Μια άλλη έρευνα αναφέρεται στο άθλημα του ποδοσφαίρου από κορυφαίες αθλήτριες αυτού του αθλήματος και ειδικότερα ερευνήθηκε η αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας της αυτο-ομιλίας και πώς αυτή επηρεάζει την απόδοσή τους. Στην έρευνα συμμετείχαν 4 αθλήτριες ελίτ επιπέδου κάτω των 14 ετών από αθλήτριες που αγωνίζονταν σε περιφερειακό επίπεδο. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας η στρατηγική της αυτο-ομιλίας βελτίωσε τη ρίψη του σουτ. Τόσο ο προπονητής όσο και οι αθλήτριες έμειναν ευχαριστημένοι από τα αποτελέσματα της έρευνας και πείστηκαν ότι η αυτοομιλία αποτελεί μια σημαντική τεχνική βελτίωσης της απόδοσης (Johnson, Hrycaiko, Johnson, & Halas, 2004). Επίσης άλλη έρευνα αναφέρεται σε αθλητές του ράγκμπι οι οποίοι έκαναν κάποιες ασκήσεις και πιο συγκεκριμένα σε άλματα, με τη βοήθεια της αυτο-ομιλίας τεχνικής υπόδειξης και παρακίνησης, όπου έλαβαν μέρος παίχτες του ράγκμπι οι οποίοι εκτέλεσαν τρία κατακόρυφα άλματα. Πριν από κάθε άλμα οι αθλητές επιδόθηκαν σε μια από τις ακόλουθες τεχνικές παρεμβάσεις (αυτο-ομιλία παρακίνησης, αυτο-ομιλία τεχνικής υπόδειξης και καθόλου παρέμβαση). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η αυτο-ομιλία μπορεί να επηρεάσει την απόδοση και την τεχνική κατά τη διάρκεια κατακόρυφων αλμάτων σε αθλητές του ράγκμπι (Edwards, Tod, & McGuigan, 2008). Οι Καγιώργη, Ζουρμπάνος, Σταύρου, και Χατζηγεωργιάδης (2008) διερεύνησαν το περιεχόμενο και την συχνότητα των σκέψεων κολυμβητών/τριών κατά τη διάρκεια του αγώνα καθώς και τις διαφορές μεταξύ των διαστάσεων θετικής και αρνητικής αυτοομιλίας σε σχέση με το φύλο και την αγωνιστική εμπειρία. Επίσης αξιολογήθηκαν οι θετικές σκέψεις και πιο συγκεκριμένα η εμψύχωση, η αυτοπεποίθηση, η καθοδήγηση και ο έλεγχος του άγχους και οι αρνητικές σκέψεις όπως είναι η έλλειψη ησυχίας, η σωματική κούραση, οι σκέψεις εγκατάλειψης και οι άσχετες σκέψεις. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι αθλητές στον αγώνα χρησιμοποιούν πιο πολύ τη θετική και λιγότερο την αρνητική αυτο-ομιλία. Αναφέρθηκαν διαφορές ως προς το φύλο, με τις αθλήτριες να λένε ότι έχουν περισσότερες σκέψεις που έχουν σχέση με την ανησυχία στους αγώνες σε σχέση με τους αθλητές. Επίσης έδειξαν ότι οι αθλητές χρησιμοποίησαν εκφράσεις που βελτίωσαν τη πίστη για τον εαυτό τους και την αυτο-αποτελεσματικότητα και ακόμα οι αθλητές ανέφεραν τη χρήση της αυτο-ομιλίας που έχει σχέση με τον έλεγχο του άγχους.