Τραμαντζάς Κώστας Ερευνητική μονάδα URENIO Στέλεχος Ανάπτυξης Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας. Θεσσαλονίκη 21 Οκτωβρίου 2009

Transcript

1 1 Τ Μέλλ Το Μέλλον της Μεταποίησης στη Θεσσαλονίκη Μ ί Θ λ ί «Κλαδικές τάσεις, κρίσιμες τεχνολογίες και καινοτομία» Τραμαντζάς Κώστας Κώστας Ερευνητική μονάδα URENIO Στέλεχος Ανάπτυξης Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας Θεσσαλονίκη 21 Οκτωβρίου 2009

2 Κλάδοι που μετείχαν στην έρευνα Τρόφιμα ποτά Προϊόντα μετάλλου Κλωστοϋφαντουργία & ένδυση Ηλεκτρικές μηχανές & συσκευές Μη μεταλλικά ορυκτά βιομηχανία SEVESO Παράγοντες που επηρεάζουν την ανταγωνιστικότητα Χρηματοπιστωτικό σύστημα Τεχνολογίες παραγωγικού Οικονομική κρίση εξοπλισμού Ένταση ανταγωνισμού από χώρες χαμηλού κόστους Ισοτιμία νομίσματος Τεχνολογίες που ενσωματώνονται στο προϊόν Νέα προϊόντα Κανονιστικό πλαίσιο ΕΕ / εθνικό Καινοτόμες τεχνικές στην Έργα υποδομής διαχείριση της παραγωγής Τεχνολογίες παραγωγής Καινοτόμες τεχνικές στην διοίκηση

3 Κλάδος τροφίμων και ποτών (προϊόντα) Ε κ α τ ο μ μ ύ ρ ια Κρέας και προϊόντα κρέατος Ζωικά Ζ ά και φυτικά ά έλ έλαια και λίπη λί Παρασκευασμένες ζωοτροφές Παρασκευασμένα και διατηρημένα ψάρια και προϊόντα ψαριών προϊόντα Γαλακτοκομικά μ ρ Άλλα προϊόντα διατροφής Παρασκευασμένα και διατηρημένα φρούτα και λαχανικά Προϊόντα μύλων δημητριακών, άμυλα και αμυλώδη προϊόντα Ποτά (κρασί)

4 Τρόφιμα Ποτά Χαρακτηριστικά + - ρομποτικής Οι επιχειρήσεις του νομού Θεσσαλονίκης διαθέτουν αρκετά υψηλό τεχνολογικό επίπεδο ενσωματώνοντας τεχνολογίες αυτοματισμών παραγωγής τεχνολογίες συσκευασίας τεχνολογίες φιλικές προς το περιβάλλον Ενώ υστερούν σε τεχνολογίες ρομποτικής και τεχνολογίας αισθητήρων νανοτεχνολογίας συστημάτων RFID e business Βιοτεχνολογίας

5 Τρόφιμα - Ποτά Παράγοντες ανταγωνιστικότητας Θετικοί Μεγάλη εμπειρία υψηλό επίπεδο προσαρμοστικότητας στις ανάγκες της αγοράς Υψηλό επίπεδο ποιότητας προϊόντων Υψηλό τεχνολογικό επίπεδο σε σχέση με τους ανταγωνιστές Αρνητικοί Δυσκολία διείσδυσης σε νέες αγορές Ύπαρξη «καθιερωμένων» brand names Ανεπαρκής πληροφόρηση για τις ξένες αγορές Ασάφεια και πολυπλοκότητα του υφιστάμενου νομικού πλαισίου

6 Τρόφιμα Ποτά Τάσεις και προοπτικές Θετική προοπτική ζήτησης Αυστηρά πρότυπα υγιεινής και ασφάλειας προϊόντων Διαθεσιμότητα νέων τεχνολογιών σε διαδικασίες logistics Ζήτηση για νέα προϊόντα: βιολογικά, νανοτρόφιμα, ενεργειακά ποτά οάκλπ Ανάδυση ηniche markets Δυναμική είσοδος χωρών χαμηλού κόστους παραγωγής στην παγκόσμια αγορά Ανεπαρκής έλεγχος της εγχώριας αγοράς Διεθνής οικονομική κρίση Υψηλό κόστος α υλών Ισοτιμία ευρώ / δολαρίου

7 Κλωστοϋφαντουργία & ένδυση (προϊόντα) Πλεκτά ενδύματα Υφαντά ενδύματα Παραγωγή υφασμάτων Παραγωγή νήματος Παραγωγή ήβαμβακιούβ Οι επιχειρήσεις του νομού Θεσσαλονίκης δεν διαφέρουν τεχνολογικά από τις ομοειδείς επιχειρήσεις του εξωτερικού. Υπερτερούν σε τεχνογνωσία έναντι των ανταγωνιστών τους λόγω της μακραίωνης παράδοσης παραγωγής κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων Ακολουθούν τις τεχνολογικές εξελίξεις, άρα είναι δεκτικές σε εισαγωγή νέων τεχνολογιών και εκσυγχρονισμού του παραγωγικού και λοιπού τους εξοπλισμού

8 Κλωστοϋφαντουργία & ένδυση ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ ΑΤΤΙΚΗ Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 1999 ΑΤΤΙΚΗ Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1998 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ ΑΤΤΙΚΗ Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

9 Κλωστοϋφαντουργία & ένδυση Παράγοντες ανταγωνιστικότητας Θετικοί Διαχρονικά δυναμικός κλάδος που διαθέτει ανθρώπινο δυναμικό υψηλής εμπειρίας και τεχνογνωσίας Ευέλικτες επιχειρήσεις που μπορούν να ανταποκριθούν άμεσα στις ιδιαίτερες απαιτήσεις του πελάτη Δυνατότητα παραγωγής γήςπροϊόντων υψηλού επιπέδου ποιότητας Έντονα διεθνοποιημένος κλάδος ισχυρή συμμετοχή στις εξαγωγές Αρνητικοί Παγκόσμια οικονομική κρίση Η ανεξέλεγκτη εισαγωγή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων αμφίβολης ποιότητας από χώρες χαμηλού κόστους (Κίνα, Ινδία κλπ) Η στασιμότητα της κατανάλωσης ενδυμάτων στις σημαντικότερες αγορές του δυτικού κόσμου Η διαρκώς αυξανόμενη επιρροή στην παραγωγή προϊόντων των μεγάλων και οργανωμένων δικτύων διανομής προϊόντων

10 Κλωστοϋφαντουργία & ένδυση Τάσεις και προοπτικές Δημιουργία συσσωματώσεων (clusters) και δικτύων συμπληρωματικών μ επιχειρήσεων που θα στοχεύουν σε συγκεκριμένα τμήματα της αγοράς (niche markets) και σε συγκεκριμένες κατηγορίες πελατών, με σκοπό τη δημιουργία μεγέθους ικανού να απευθυνθεί στη διεθνή αγορά Οικολογική πιστοποίηση προϊόντων Ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων, με τη συνεργασία επιχειρήσεων με ερευνητικά κέντρα, ινστιτούτα, πανεπιστήμια κλπ Υιοθέτηση νέων τεχνολογιών Σταδιακή μετατόπιση της παραγωγής από τα απλά ενδύματα στα εξειδικευμένα προϊόντα, π.χ. technical textiles, functional textiles κλπ Ταχύτατη ανάπτυξη τρίτων χωρών, (Κίνα, Ινδία, Πακιστάν, Τουρκία) με κόστος εργασίας χαμηλότερο από το κόστος εργασίας στην Ελλάδα Μείωση της καταναλωτικής δύναμης των νοικοκυριών παγκοσμίως / Αύξηση τιμών πρώτων υλών, ενέργειας και παροχής υπηρεσιών Ισοτιμία ευρώ / δολαρίου και αυξημένα τραπεζικά επιτόκια δανεισμού

11 Μη Μεταλλικά Ορυκτά (προϊόντα) Μη Μεταλλικά Ορυκτά (προϊόντα) Κατασκευή γυαλιού και προϊόντων από γυαλί Κατασκευή μη δομικών, μη πυρίμαχων κεραμικών ειδών Κατασκευή πυρίμαχων κεραμικών προϊόντων Κατασκευή κεραμικών πλακιδίων και κυβόλιθων Κατασκευή τούβλων, πλακιδίων και λοιπών δομικών προϊόντων από οπτή γη Παραγωγή τσιμέντου, ασβέστη και γύψου Κατασκευή προϊόντων από σκυρόδεμα, γύψο και τσιμέντο Κοπή, μορφοποίηση και κατεργασία λίθων για διακοσμητικούς και οικοδομικούς σκοπούς Παραγωγή άλλων προϊόντων από μη μεταλλικά ορυκτά

12 Μη μεταλλικά Ορυκτά Τεχνολογικά χαρακτηριστικά Τεχνολογίες παραγωγής, γής, (π.χ. χ τεχνολογίες τήξεως στην υαλουργία,, τεχνολογίες πληροφορικής και αυτοματισμών για τη βελτιστοποίηση ελέγχου διεργασιών στη βιομηχανία τσιμέντου) Τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας, (π.χ. τεχνολογίες ελέγχου καύσης και επιλογής καυσίμου, χρήση φυσικού αερίου για την παραγωγή ενέργειας στην ασβεστοβιομηχανία, κλπ) Τεχνολογίες αντιρρύπανσης (π.χ. χρήση καυστήρων χαμηλών εκπομπών NOx, τεχνολογίες ανακύκλωσης απορριμμάτων στην υαλουργία, χρήση καμίνων που χρησιμοποιούν πρώτες ύλες με μικρή ή μηδενική περιεκτικότητα σε πτητικό θείο για τη μείωση εκπομπών SO2, κλπ)

13 Μη μεταλλικά Ορυκτά Παράγοντες ανταγωνιστικότητας Θετικοί Αρνητικοί Η αυξημένη παραγωγικότητα των επιχειρήσεων του κλάδου Η ισχυρή τεχνογνωσία, η οποία στην πλειοψηφία των υποκλάδων είναι ανταγωνιστική παγκοσμίως Η αποδοτικότητα συνολικά των επιχειρήσεων, γεγονός που τους δίνει τη δυνατότητα για συνεχείς επενδύσεις και εκσυγχρονισμό Η διεθνοποίηση των επιχειρήσεων και η επιχειρηματική τους παρουσία σε σημαντικές διεθνείς αγορές του δυτικού κόσμου Η διαθεσιμότητα πολύ καλής ποιότητας πρώτων υλών στην περιοχή της Θεσσαλονίκης Ο πολύ μεγάλος ανταγωνισμός στην εσωτερική αγορά, οοποίοςισχύει οποίος και στη Θεσσαλονίκη, και ο οποίος φέρνει σε αδυναμία κυρίως τις μικρού μεγέθους μονάδες Οι αντίρροπες τάσεις που επικρατούν εντός του κλάδου Η παγκόσμια οικονομική κρίση έχει σημαντική αρνητική επίπτωση στις δραστηριότητες του κλάδου λόγω της πτώσης της οικοδομικής δραστηριότητας

14 Μη μεταλλικά άορυκτά Τάσεις και προοπτικές Νέα σύγχρονα υλικά με χαμηλότερο κόστος χρήσης και χαμηλότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση αντικαθιστούν αντίστοιχα παραδοσιακά και προσφέρουν έτσι νέες προοπτικές στη βιομηχανία μη μεταλλικών ορυκτών Η νομοθεσία που αφορά την ενεργειακή απόδοση στα κτίρια δημιουργεί νέα δεδομένα και ευκαιρίες στην αγορά παραγωγή πιστοποιημένων προϊόντων Η περαιτέρω διεθνοποίηση των επιχειρήσεων του κλάδου αποτελεί μονόδρομο στην προσπάθεια των επιχειρήσεων να απεξαρτηθούν από την εγχώρια αγορά Η βιομηχανία, και η αγορά, μη μεταλλικών ορυκτών βρίσκεται σε περίοδο ανακατατάξεων και δέχεται με μεγάλη ένταση τις επιπτώσεις της σημερινής κρίσης στην οικοδομική δραστηριότητα

15 15 Κλάδος μεταλλικών προϊόντων (αλυσίδα παραγωγής) Βασικά μέταλλα Χάλυβας Αλουμίνιο Χαλκός κλπ Κατεργασία μετάλλου Δομικά προϊόντα Μεταλλικά δοχεία Μορφοποιημένα ελάσματα Εξαρτήματα Προϊόντα Κατασκευές Εξοπλισμός μεταφορών Ηλεκτρολογικός εξοπλισμός Εργαλεία Άλλα 6% βιομηχανικής παραγωγής ΕΕ(Γ (Γερμανία, ί Ιταλία, ΗΒ, Γαλλία >60%) Ο κλάδος αντιμετωπίζει ολιγοπώλιο και ολιγοψώνιο Τεράστια γκάμα προϊόντων. Μεγάλη διαφοροποίηση στον απαιτούμενο εξοπλισμό Κυριαρχεί το Β2Β με αυστηρές προδιαγραφές τυποποιημένων προϊόντων

16 16 Κλάδος μεταλλικών προϊόντων Κλάδος μεταλλικών προϊόντων

17 17 Κλάδος μεταλλικών προϊόντων Παράγοντες ανταγωνιστικότητας προοπτικές του κλάδου Το περιβάλλον λειτουργίας χαρακτηρίζεται ως εχθρικό Εφαρμογή κανονισμών προτύπων Ειδικές κατασκευές απαιτήσεις πελατών Πόλεμος τιμών Τεχνολογικές εξελίξεις τεχνολογίες κοπής ής( (πλάσμα μ laser υδροκοπή) πολυαξονικές εργαλειομηχανές CNC τεχνολογίες και υλικά επικαλύψεων ΤΠΕ τεχνολογίες βελτιστοποίησης ης παραγωγικής γ διαδικασίας Προοπτικές ανάπτυξης Συνεχής τεχνολογικός εκσυγχρονισμός Εντοπισμός νησίδων αγοράς σε παγκόσμιο επίπεδο Εξωστρέφεια ανάπτυξη / επέκταση σε νέες αγορές

18 18 Κλάδος ηλεκτρικών μηχανών και συσκευών Κλάδος ηλεκτρικών και συσκευών Τεχνολογικά χαρακτηριστικά Αναδιάρθρωση της διαδικασίας παραγωγής και του μηχανολογικού εξοπλισμού (ηλεκτρονικός εξοπλισμός, αυτοματοποιημένα συστήματα παραγωγής CNC, ρομποτικά συστήματα. Εισαγωγή τεχνολογιών ποιοτικού ελέγχου. Ε ή λ ώ ύ λέ Περιορισμένη χρήση τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών Περιορισμένη εισαγωγή νέων τεχνολογιών στο προϊόν (διάκριση προϊόντων γρήγορης και αργής εξέλιξης) Απόκτηση τεχνολογίας κυρίως μέσω αγοράς εξοπλισμού κα συνεργασιών με προμηθευτές ελάχιστες οι συνεργασίες με ερευνητικούς φορείς, συμμετοχή σε προγράμματα Ε&ΤΑ, δραστηριότητες Ε&ΤΑ

19 19 Κλάδος ηλεκτρικών μηχανών και συσκευών Ανταγωνιστικότητα Έντονος ανταγωνισμός επώνυμων προϊόντων και ανώνυμων προϊόντων ασιατικής προέλευσης Παράγοντες αύξησης της ανταγωνιστικότητας: Σχεδόν στο σύνολο των επιχειρήσεων: εκσυγχρονισμός μηχανολογικού εξοπλισμού, αναδιάρθρωση παραγωγικής διαδικασίας και εισαγωγή καινοτομιών στη διαδικασία παραγωγής, κατοχύρωση πιστοποιητικών διασφάλισης ποιότητας προϊόντων, αξιοπιστία προϊόντος, καλή γνώση της αγοράς. Σε λιγότερες επιχειρήσεις: ανάπτυξη καινοτομιών, πατέντες, design, διεύρυνση της γκάμας προϊόντων Παράγοντες μείωσης της ανταγωνιστικότητας: χαμηλότερο περιθώριο κέρδους, υψηλό κόστος πρώτων υλών και τελικού προϊόντος, μονοπώληση της αγοράς, αδυναμία οργάνωσης δικτύων διανομής

20 20 Κλάδος ηλεκτρικών μηχανών και συσκευών Τάσεις προοπτικές ανάπτυξης Δυνατά σημεία /Ευκαιρίες: Άνοιγμα νέων αγορών κυρίως στην αγορά των Βαλκανίων Αύξηση εξαγωγών (σημαντική εξαγωγική δραστηριότητα του κλάδου Ευρώπη, Μ. Ανατολή, ΗΠΑ, Ρωσία) Απειλές: Διεθνείς επιδράσεις:(α) παραγωγή προϊόντων από χαμηλόμισθες χώρες, κυρίως Κίνα, (β) μονοπώληση αγορών από επώνυμα προϊόντα πολυεθνικών εταιρειών, (γ) προοπτική μείωσης της κατανάλωσης λόγω διεθνών οικονομικών συγκυριών Εγχώρια οικονομία και αγορά:(α) αλληλεπίδραση με την οικονομική πορεία άλλων κλάδων και τομέων (βιομηχανία, κατασκευαστικός τομέας/ οικοδομική δραστηριότητα), (β)ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον (μείωση της ζήτησης για προϊόντα πολυτελείας π.χ. φωτιστικά, αλλά και για πιο μαζικά, π.χ. γεννήτριες)

21 21 εγκαταστάσεις γ ς Seveso στη η Θεσσαλονίκη η 16 επιχειρήσεις με ανωτέρου κατωφλίου εγκαταστάσεις Κλάδος πετρελαιοειδών: 4 επιχειρήσεις Κλάδος πετρελαιοειδών και χημικών: 1 επιχ. 7 από τις 16 εγκαταστάσεις είναι ΑΠΟΘΗΚΕΣ 9 από τις 16 επιχειρήσεις έχουν ΕΔΡΑ εκτός Νομού Θεσσαλονίκης Όλες οι εγκαταστάσεις πληρούν λίγο ή πολύ τις προϋποθέσεις της οδηγίας Seveso. Τα τυχόν οικονομικά οφέλη είναι δύσκολο να εκτιμηθούν από τις επιχειρήσεις. απαραίτητες τεχνολογίες παραδοσιακές τεχνολογίες συστημάτων πυρόσβεσης, πυρασφάλειας ατομικών μέσων προστασίας, πυρανίχνευσης και ανιχνευτών αερίων. Συστήματα Διαχείρισης Ασφάλειας: Πιστοποιημένα (ΕΛΟΤ 1801 OHSAS 18001) συστήματα εφαρμόζουν κυρίως οι μεγάλες επιχειρήσεις. Κλάδος χημικών: 11 επιχειρήσεις

22 22 Τεχνολογικές τάσεις για την Θεσσαλονίκη ΤΡΟΦΙΜΑ ΚΛΩΣΤΟΥΦ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΜΕΤΑΛΛΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ Αυτοματισμοί Συστήματα CAD/CAM ΤΠΕ- Διαχείριση παραγωγής Τεχνολογίες κοπής (πλάσμα laser υδροκοπή) Αυτοματισμοί CNC Τεχνολογίες συσκευασίας Συστήματα SCADA Τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας Πολυαξονικές εργαλειομηχανέ ς CNC ΤΠΕ-Διαχείριση διεθνών αλυσίδων παραγωγής ΤΠΕ- Διαχείριση παραγωγής ΤΠΕ- Διαχείριση παραγωγής Τεχνολογίες αντιρρύπανσης Τεχνολογίες και υλικά επικαλύψεων LED φωτομετρία εξοικονόμηση ενέργειας Seveso: Συστήματα Διαχείρισης Ασφάλειας ΤΠΕ τεχνολογίες βελτιστοποίησης παραγωγικής διαδικασίας Διαχείριση αποβλήτων κάδμιο υδράργυρος - ανακύκλωση