ABSTRACT 1 ΠΡΟΛΟΓΟΣ...2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1:ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : ΓΕΝΙΚΑ : ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ 7

Transcript

1

2

3

4 Αφιερώσεις Θέλω να αφιερώσω την παρούσα πτυχιακή εργασία στους γονείς μου Χρήστο και Ευδοξία, στην αδερφή μου Αμαρυλλίς και στους νονούς μου για την ηθική στήριξη, τη συμπαράσταση και τη συνεχή τους ενθάρρυνση καθ όλη τη διάρκεια των σπουδών μου. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα καθηγητή της πτυχιακής εργασίας, Κωνσταντίνο Ποτόλια, για τη συνεχή κατεύθυνση των βημάτων μου και την αμέριστη προσφορά του στην προσπάθεια μου αυτή.

5 ABSTRACT 1 ΠΡΟΛΟΓΟΣ...2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1:ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : ΓΕΝΙΚΑ : ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ : ΣΧΕΔΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ & ΥΓΕΙΑΣ - ΦΑΚΕΛΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ & ΥΓΕΙΑΣ : ΜΕΣΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ : ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ : ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ : ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ : ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΙΑΤΡΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ...25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2:ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ : ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ : ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ.33

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3:ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ : ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΦΑΣΕΙΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ : ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΗΓΩΝ ΚΙΝΔΥΝΟΥ (ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ) : ΕΞΑΚΡΙΒΩΣΗ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΕΚΘΕΣΗΣ (ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΑΣΗ) : ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΕΚΘΕΣΗΣ (ΤΡΙΤΗ ΦΑΣΗ) : ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ : ΣΧΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΦΑΣΕΩΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ...46 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4:ΓΡΑΠΤΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΤΕΡΥΓΑ Δ ΤΟΥ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟΥ Δ.Ε.Η Α.Σ.Π ΣΑΜΟΥ : ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ Δ.Ε.Η Α.Σ.Π ΣΑΜΟΥ : ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΧΩΡΟΥ : ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΚΙΝΔΥΝΩΝ : ΕΞΑΚΡΙΒΩΣΗ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΕΚΘΕΣΗΣ : ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΕΚΘΕΣΗΣ...61 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...68 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 70 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ..76

7 Occupational safety and health (OSH) also commonly referred to as occupational health and safety (OHS) or workplace health and safety (WHS) is an area concerned with protecting the safety, health and welfare of people engaged in work or employment. The goals of occupational safety and health programs include to foster a safe and healthy work environment. OSH may also protect co-workers, family members, employers, customers, and many others who might be affected by the workplace environment. In the United States the term occupational health and safety is referred to as occupational health and occupational and non-occupational safety and includes safety for activities outside of work. Occupational safety and health can be important for moral, legal, and financial reasons. All organisations have a duty of care to ensure that employees and any other person who may be affected by the companies undertaking remain safe at all times. Moral obligations would involve the protection of employee's lives and health. Legal reasons for OSH practices relate to the preventative, punitive and compensatory effects of laws that protect worker's safety and health. OSH can also reduce employee injury and illness related costs, including medical care, sick leave and disability benefit costs. Although work provides many economic and other benefits, a wide array of workplace hazards also present risks to the health and safety of people at work. These include but are not limited to, "chemicals, biological agents, physical factors, adverse ergonomic conditions, allergens, a complex network of safety risks," and a broad range of psychosocial risk factors.

8 Το εργασιακό περιβάλλον αποτελείται από πολλούς παράγοντες, ανάμεσα στους ο- ποίους συμπεριλαμβάνονται και εκείνοι οι οποίοι απειλούν την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων μέσα από κινδύνους οι οποίοι μπορούν να προκαλέσουν ανεπιθύμητες επιπτώσεις. Στις ευρωπαϊκές κοινότητες περίπου 150 εκατομμύρια ανθρώπων εκτίθενται σε διάφορους επαγγελματικούς κινδύνους, οι οποίοι απειλούν την υγεία και την προσωπική τους ασφάλεια. Η εργασιακή παθολογία είναι ο κλάδος που ασχολείται συνήθως με ατυχήματα και ασθένειες οι οποίες προέρχονται από την εργασία, και που η προληπτική τους διάγνωση είναι αντικείμενο μακροχρόνιων δραστηριοτήτων στην ευρωπαϊκή κοινότητα, ενώ οι επιπτώσεις τους αντιμετωπίζονται μερικά ή ολικά με ποικίλα μέτρα. Σήμερα ο αριθμός των επαγγελματικών ατυχημάτων παραμένει υψηλός. Εκτός από την οικονομική σημασία τους, οι αποτίμηση των κοινωνικών επιπτώσεων είναι αδύνατη, δεδομένου ότι δεν είναι εύκολο να εκτιμηθούν οι ψυχικές βλάβες ή να ληφθούν υπόψη οι διάφοροι μακροχρόνιοι παράγοντες που σχετίζονται με ατυχήματα και επαγγελματικές ασθένειες. Για το λόγο αυτό υπολογίζεται μόνο το οικονομικό κόστος και το κοινωνικό παρόλο που είναι πολύ μεγαλύτερο από τις διαθέσιμες εκτιμήσεις. Η σύγχρονη τεχνολογία χρησιμοποιεί όλο και πιο προηγμένες διαδικασίες που περικλείουν νέους κινδύνους. Χρησιμοποιεί χημικές ουσίες που δεν έχουν δοκιμασθεί πλήρως για τις επιβλαβείς επιπτώσεις στον άνθρωπο. Όλοι οι χημικοί, φυσικοί και βιολογικοί κίνδυνοι καθώς και οι ψυχολογικοί συντελεστές που σχετίζονται με την εργασία πρέπει να αναγνωρίζονται εύκολα και να ελέγχονται ή να εξαλείφονται με τα κατάλληλα μέτρα ώστε να αποφευχθεί βλάβη της υγείας ή σημαντική μείωση της ασφάλειας Η πρόληψη, ο περιορισμός και όπου είναι δυνατόν η εξάλειψη των επαγγελματικών κινδύνων, συνιστούν τα σπουδαιότερα στοιχεία για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων στο εργασιακό περιβάλλον. Προς αυτή την κατεύθυνση ενεργεί και η κοινότητα μόνη της ή και σε συνεργασία με άλλες οργανώσεις, όπως το

9 ευρωπαϊκό ίδρυμα για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής και εργασίας, το ευρωπαϊκό κέντρο για την ανάπτυξη της επαγγελματικής εκπαίδευσης, το διεθνές γραφείο εργασίας, ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας και με εθνικούς οργανισμούς και ινστιτούτα ε- κτός της κοινότητας. Η παρούσα πτυχιακή εργασία έχει ως θέμα την ασφάλεια εργασίας σε μεγάλα εργοστάσια και συγκεκριμένα στην Πτέρυγα Δ του εργοστασίου παραγωγής ενέργειας της Δ.Ε.Η Α.Σ.Π Σάμου στην οποία έγινε εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου. Η εργασία αναπτύσσετε σε τέσσερα κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται στις γενικές προβλεπόμενες προδιαγραφές υγιεινής και ασφάλειας στην εργασία καθώς και πιθανούς κινδύνους που μπορεί να αντιμετωπίσουμε. Επιπροσθέτως γίνεται αναφορά για τις υποχρεώσεις των ατόμων που στελεχώνουν μια εταιρεία. Στο δεύτερο κεφάλαιο δίνονται γενικά στοιχεία για την εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου και στη συνέχεια ταξινομούμε τους κινδύνους που είναι πιθανό να μας εμφανιστούν. Στο τρίτο κεφάλαιο αναλύεται η μεθοδολογία με την οποία γίνεται η εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου. Επίσης μας γίνονται γνωστά τα στάδια της εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου που είναι ο εντοπισμός, εξακρίβωση και η ανάλυση των πηγών έκθεσης. Με την βοήθεια των ερωτηματολογίων μπορούμε να βγάλουμε άμεσα συμπεράσματα για τα αποτελέσματα ή τις επιπτώσεις που έχει το περιβάλλον και η μορφή της εργασίας στον εργαζόμενο. Στο τέλος του κεφαλαίου υπάρχει σχεδιάγραμμα με την παρουσίαση των φάσεων της εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου. Στο τέταρτο και τελευταίο κεφάλαιο γίνεται η εφαρμογή όσων είπαμε στο τρίτο κεφάλαιο πάνω σε μια επιχείρηση, που στην δικιά μας περίπτωση είναι η Δ.Ε.Η Α.Σ.Π Σάμου και συγκεκριμένα η Πτέρυγα Δ. Γίνεται η παρουσίαση του χώρου του εργοστασίου καθώς και του χώρου που έγινε η εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου. Στη συνέχεια γίνεται η καταγραφή των πηγών κινδύνου και η εξακρίβωση τους. Πάνω σε υπάρχουσες μετρήσεις οι οποίες έχουν καταγραφεί από παλαιότερες εκτιμήσεις που είχαν γίνει στο χώρο, γίνεται η εκτίμηση των κινδύνων. Επιπροσθέτως καταλήγουμε σε κάποια συμπεράσματα και σε κάποιες προτάσεις που δώσαμε για την περαιτέρω βελτίωση της ασφάλειας και της υγιεινής πάνω στον συγκεκριμένο χώρο.

10 1.1 : ΓΕΝΙΚΑ Ένας τυπικός ορισμός της λέξης ασφάλεια είναι η απάλειψη κάθε κίνδυνου. Παρά ταύτα πολύ λίγες ανθρώπινες δραστηριότητες είναι απολύτως ασφαλείς κάτω από τον ορισμό αυτό. Το πέρασμα ενός δρόμου, για παράδειγμα, ή το να παίζεις τένις ή ακόμη και το να μένεις στο σπίτι (από την στιγμή που ένα μεγάλο ποσοστό ατυχημάτων συμβαίνει στο σπίτι) δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι απολύτως ασφαλείς δραστηριότητες. Κατά τον ίδιο τρόπο πολύ λίγες βιομηχανίες είναι απολύτως ασφαλείς. Βιομηχανικά ατυχήματα μπορούν να προκαλέσουν τραυματισμούς ή και θανάτους ακόμη ανάμεσα στα μέλη του εργατικού δυναμικού αλλά σε ακραίες περιπτώσεις και ανάμεσα στους περιοίκους των εγκαταστάσεων, που καμία σχέση δεν έχουν με τις δραστηριότητες της συγκεκριμένης βιομηχανίας. Το συμπέρασμα που βγαίνει από την διαπίστωση αυτή είναι φυσικά ότι δεν υπάρχει απόλυτη ασφάλεια. Αυτή η δήλωση θα πρέπει να αποτελεί και την βασική αρχή της εκτίμησης κινδύνου. Η ανωτέρω όμως αρχή υπονοεί ότι όταν το κοινό και ο τύπος ρωτούν γιά εγγυήσεις απόλυτης ασφάλειας,στην ουσία ρωτούν λάθος ερώτηση. Η σωστή ερώτηση που θά έπρεπε να ρωτούν είναι είναι αρκετά ασφαλές?. Αυτή η ερώτηση με την σειρά της μας οδηγεί σε ερωτήσεις ένα βήμα πιό πέρα: 1. Πως μπορεί να μετρηθεί η ασφάλεια? 2. Πως μπορεί να καθορισθεί η ασφάλεια μιάς βιομηχανικής εγκατάστασης? 3. Πόσο ασφαλές είναι το αρκετά ασφαλές?

11 Αρχικά πρέπει να διαχωρίσουμε τις έννοιες του κινδύνου και της πηγής κινδύνου. Ένα βυτιοφόρο όχημα που περιέχει για παράδειγμα ένα τοξικό προϊόν παριστά μιά πηγή κινδύνου. Και αυτό επειδή είναι πιθανόν (υπάρχει ο κίνδυνος) να συμβεί ένα α- τύχημα στον δρόμο, όπου κινείται, και το τοξικό περιεχόμενό του να διαρρεύσει με τις όποιες συνέπειες. Επομένως μπορούμε να ορίσουμε την πηγή κινδύνου σαν μιά κατάσταση που κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες μπορεί να γίνει επιζήμια ενώ τον κίνδυνο σαν την πιθανότητα που υπάρχει να παραστούν οι συνθήκες και η πηγή του κινδύνου πραγματικά να προκαλέσει κάποιο ατύχημα με συνέπειες. Βλέπουμε λοιπόν ότι ο κίνδυνος είναι συνυφασμένος με την έννοια της συχνότητας (πιθανότητας) παρόμοιου ατυχήματος και τις συνέπειες (consequences) του ατυχήματος (αριθμός ατυχημάτων και κόστος ζημιών). Ο κίνδυνος έτσι σαν συνάρτηση της πηγής κινδύνου, της συχνότητας και των συνεπειών ορίζεται μαθηματικά ως εξής: Κίνδυνος = f (πηγή κινδύνου, πιθανότητα, συνέπειες) Σαν ασφάλεια τώρα ορίζεται το αντίστροφο του κινδύνου. Δηλαδή Ασφάλεια = 1 / Κίνδυνο Είναι επομένως σαφές ότι οι όροι Εκτίμηση Ασφάλειας και Εκτίμηση Κινδύνου είναι αντίστροφοι αλλά στην ουσία αναφέρονται στην ίδια έννοια ή αν θέλετε στην ίδια διαδικασία. Σημειώνεται εδώ ότι η ορολογία αυτή είναι σύμφωνη με την οδηγία 89/391/ΕΟΚ, αλλά οι ίδιες έννοιες απαντώνται στην βιβλιογραφία, ιδιαίτερα την σχετική με εκτίμηση Κινδύνου ατυχημάτων μεγάλης έκτασης (Οδηγία SEVESO), με άλλους όρους. Εκεί συγκεκριμένα η έννοια της πηγής κινδύνου απαντάται και με τον όρο κίνδυνος (hazard) και η έννοια του κινδύνου με τον όρο επικινδυνότητα (risk). Επαναλαμβάνουμε λοιπόν, ότι στο παρόν γιά τον αγγλικό όρο hazard που παριστά την εγγενή ιδιότητα κάποιου στοιχείου (υλικού εργασίας, μεθόδου εργασίας, εξοπλισμού κτλ) να προκαλέσει ζημιά, χρησιμοποιείται ο όρος πηγή κινδύνου

12 Με το σκεπτικό αυτό πηγές κινδύνου σ έναν εργασιακό χώρο μπορεί να αναζητηθούν: στα δάπεδα εργασίας, στους διαδρόμους κυκλοφορίας, στις κλίμακες, στα χρησιμοποιούμενα μηχανήματα, στα φορητά εργαλεία, στα μέσα εργασίας, στα υλικά και στα προϊόντα που λόγω των ιδιοτήτων τους, ή του τρόπου λειτουργίας τους, ή της θέσης τους, ή του τρόπου σχεδιασμού τους, ή της κατάστασης στην οποία βρίσκονται ενδέχεται προκαλούν ή ενδέχεται να προκαλέσουν ζημία. στους φυσικούς, χημικούς, και βιολογικούς παράγοντες, καθώς και σε παράγοντες που χαρακτηρίζουν το εργασιακό περιβάλλον (δονήσεις, θόρυβος, χημικές ουσίες σε υγρή, στερεή ή αέρια μορφή, κάπνες σκόνες, φωτισμός, θερμοκρασία, ακτινοβολίες, ιοί, βακτηρίδια, μικρόβια κτλ). στις εργασιακές και παραγωγικές πρακτικές και διαδικασίες στις οργανωτικές ελλείψεις ή δεισλειτουργίες που συνδέονται με την δημιουργία πηγών κινδύνου των προηγούμενων κατηγοριών (work permit κτλ). Γιά τον όρο risk που εκφράζει την πιθανότητα που υπάρχει η πηγή κινδύνου να καταστεί πραγματικά επιζήμια, χρησιμοποιείται ο όρος κίνδυνος. Σαν εκτίμηση κινδύνου ορίζετε η διαδικασία αξιολόγησης των κινδύνων γιά την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, που απορρέουν από τις πηγές κινδύνου που υπάρχουν στον χώρο εργασίας. Σαν ποσοτική εκτίμηση κινδύνου ορίζετε ο ποσοτικός υπολογισμός του κινδύνου που στην ουσία είναι ο υπολογισμός της πιθανότητας μιά συγκεκριμένη πηγή κινδύνου να καταστεί επιζήμια μέσα σε ορισμένο χρονικό ορίζοντα που συνήθως λαμβάνετε ίσος με ένα χρόνο.

13 1.2 : ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ Οι επαγγελματικοί κίνδυνοι που πηγάζουν από κάθε επαγγελματική δραστηριότητα μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις μεγάλες ομάδες: 1 η ομάδα: κίνδυνοι για την ασφάλεια ή κίνδυνοι ατυχήματος, που οφείλονται σε : κτιριακές δομές. μηχανές. ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. επικίνδυνες ουσίες. πυρκαγιές - εκρήξεις. 2 η ομάδα: κίνδυνοι για την υγεία που οφείλονται σε: χημικούς παράγοντες. φυσικούς παράγοντες. βιολογικούς παράγοντες. 3 η ομάδα: εγκάρσιοι κίνδυνοι για την υγεία και την ασφάλεια που οφείλονται σε: οργάνωση εργασίας. ψυχολογικούς παράγοντες. εργονομικούς παράγοντες. αντίξοες συνθήκες εργασίας.

14 1. Κίνδυνοι για την ασφάλεια. Οι κίνδυνοι για την ασφάλεια ή κίνδυνοι ατυχήματος, περικλείουν την πιθανότητα να προκληθεί τραυματισμός ή βλάβη στους εργαζόμενους, ως συνέπεια της έκθεσης στην επικίνδυνη κατάσταση. Η φύση της επικίνδυνης κατάστασης, καθορίζει την αιτία και το είδος του τραυματισμού ή της βλάβης, που μπορεί να είναι μηχανική, ηλεκτρική, χημική, θερμική κλπ. 2. Κίνδυνοι για την υγεία. Οι κίνδυνοι για την υγεία είναι αυτοί που περικλείουν την πιθανότητα να προκληθεί αλλοίωση στην βιολογική ισορροπία των εργαζόμενων (ασθένεια), ως συνέπεια της συμμετοχής τους σε παραγωγικές διαδικασίες που επιτρέπουν την έκθεση σε φυσικούς, χημικούς και βιολογικούς βλαπτικούς παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος. 3. Εγκάρσιοι κίνδυνοι. Αυτοί οι κίνδυνοι χαρακτηρίζονται από την αλληλοεπίδραση της σχέσης εργαζόμενου και οργάνωσης εργασίας στην οποία είναι ενταγμένος. Οι αιτίες αυτών των κινδύνων εντοπίζονται στην ίδια τη δομή της παραγωγικής διαδικασίας, που οδηγεί στην αναγκαστική προσαρμογή του ανθρώπου στις απαιτήσεις της εργασίας. Ο σχεδιασμός των επεμβάσεων για την πρόληψη ή/και την προστασία των εργαζόμενων από αυτούς τους κινδύνους, πρέπει να στοχεύει σε μία δυναμική ισορροπία μεταξύ του ανθρώπου και του εργασιακού περιβάλλοντος, με βασική συντεταγμένη την προσαρμογή της εργασίας στον άνθρωπο, προσαρμογή που προϋποθέτει την γνώση των φυσιολογικών αλλά και παθολογικών μηχανισμών του ανθρώπινου σώματος.

15 Οι κίνδυνοι για την ασφάλεια των εργαζόμενων, μπορούν να ταξινομηθούν σε διαφορες ομάδες όπως: Κίνδυνοι για τους χρήστες από ελλείψεις στις κτιριακές δομές, όπως: ύψος χώρου εργασίας (< 2,70 m). εμβαδόν χώρου εργασίας. όγκος χώρου εργασίας. φωτισμός (φυσικός, τεχνητός και κινδύνου). δάπεδα (ολισθηρά, ανώμαλα). τοίχοι (ελεύθεροι ή με ράφια, μηχανήματα κλπ). πατάρια (υποστύλωση). ψευδοροφές (προορισμός χρήσης, υποστύλωση, φορτία) έξοδοι (σε ικανοποιητικό αριθμό σε σχέση με τα άτομα) πόρτες (σε ικανοποιητικό αριθμό σε σχέση με τα άτομα) υπόγεια (μέγεθος, ανανέωση αέρα) διάδρομοι (εμπόδια, κατάλληλος φωτισμός) σήμανση ασφάλειας στους χώρους εργασίας.

16 Κίνδυνοι για τους χρήστες από ελλείψεις στην ασφάλεια των μηχανών και των εγκαταστάσεων, όπως: προφυλακτήρες στα όργανα εκκίνησης των μηχανών. προφυλακτήρες στον μηχανισμό μετάδοσης της κίνησης. προφυλακτήρες στην επιφάνεια εργασίας των μηχανών. προφυλακτήρες στα όργανα χειρισμού των μηχανών. σήμα ασφάλειας CE (Οδηγία 89/392 ΕΕ, εναρμόνιση με το Π. Δ 377/93 και τροποποίηση με το Π. Δ 18/96). μέτρα ασφάλειας κατά την χρήση ανυψωτικών μηχανημάτων. μέτρα ασφάλειας κατά την χρήση ανελκυστήρων ατόμων ή φορτίων. μέτρα ασφάλειας κατά την χρήση συσκευών υπό πίεση ή κυκλωμάτων. μέτρα ασφάλειας κατά την πρόσβαση σε κλιμακοστάσια, φρεάτια, δεξαμενές, σιλό κλπ. Κίνδυνοι από την έλλειψη μέτρων ασφάλειας, κατά τη χρήση και μετακίνηση επικίνδυνων ουσιών, όπως: εύφλεκτες ουσίες. καυστικές ουσίες. διαβρωτικές ουσίες ερεθιστικές ουσίες.

17 οξειδωτικές ουσίες. τοξικές ουσίες εκρηκτικές ουσίες. Κίνδυνοι που προέρχονται από τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, όπως: ακαταλληλότητα εγκαταστάσεων. ακαταλληλότητα χρήσης. ακαταλληλότητα εγκαταστάσεων σε εκρήξιμες ατμόσφαιρες. έλλειψη μέτρων ασφάλειας κατά την χρήση των εγκαταστάσεων. έλλειψη μέτρων ασφάλειας κατά τις εργασίες συντήρησης των εγκαταστάσεων. Κίνδυνοι για πυρκαγιές - εκρήξεις, που προέρχονται από: παρουσία και χρήση εύφλεκτων υλικών. παρουσία και χρήση ακατάλληλων ερμαρίων (κατασκευαστικά χαρακτηριστικά, στήριξη, αερισμός κλπ) για εναπόθεση εύφλεκτων και εκρήξιμων υλικών. αποθήκευση εύφλεκτων και εκρήξιμων υλικών σε ακατάλληλους χώρους (κατασκευαστικά χαρακτηριστικά, αερισμός, θερμοκρασία, ηλιακή ακτινοβολία κλπ). έλλειψη κατάλληλων συστημάτων πυρανίχνευσης και πυρασφάλειας.

18 έλλειψη κατάλληλης σηματοδότησης. Κίνδυνοι για την ασφάλεια των εργαζόμενων που προέρχονται από ελλείψεις στην ενημέρωση, πληροφόρηση και εκπαίδευση από την επιχείρηση. Οι κίνδυνοι για την υγεία των εργαζόμενων μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις βασικές ομάδες βλαπτικών παραγόντων του εργασιακού χώρου: ομάδα χημικών παραγόντων. ομάδα φυσικών παραγόντων. ομάδα βιολογικών παραγόντων. ΠΟΣΟΣΤΟ % ΗΜΕΡΕΣ ΗΜΕΡ. ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΙ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ (ατυχ/ασφ) ΕΠΙΔΟΤΗΣΗΣ ΕΠΙΔ./ΑΤΥΧ , , , , , , , , , , , , , , , ,83 Σχήμα 1.1: Στοιχεία εργατικών ατυχημάτων δηλωθέντα στο ΙΚΑ για την περίοδο

19 1.3 : ΣΧΕΔΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ & ΥΓΕΙΑΣ - ΦΑΚΕΛΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ & ΥΓΕΙΑΣ Με το ΠΔ 305/96, που αποτελεί την εναρμόνιση του Εθνικού μας Δικαίου με την Οδηγία 92/57/ΕΟΚ εισάγεται η σύνταξη του Σχεδίου Ασφάλειας και Υγείας (Σ.Α.Υ.) και του Φακέλου Ασφάλειας και Υγείας (Φ.Α.Υ). Σύμφωνα με το ΠΔ 305/96, πριν από την έναρξη λειτουργίας του εργοταξίου ο εργολάβος ολόκληρου του έργου και εφόσον στην περίπτωση που δεν υπάρχει ο κύριος του έργου, μεριμνά για την εκπόνηση σχεδίου ασφάλειας και υγείας και για την κατάρτιση φακέλου ασφάλειας και υγείας. Στο ΣΑΥ περιγράφονται και διευκρινίζονται: Οι κανόνες που θα εφαρμόζονται στο εργοτάξιο, λαμβανομένων υπόψη των δραστηριοτήτων. Ειδικά μέτρα για τις εργασίες του παραρτήματος ΙΙ, του άρθρου 12, ΠΔ 305/96.Ακόμη περιλαμβάνονται στοιχεία για την προσπέλαση στο εργοτάξιο και τις θέσεις εργασίας, την ανάλυση πορείας της κατασκευής σε φάσεις, την κυκλοφορία πεζών και οχημάτων εντός του εργοταξίου, την ανάλυση των μεθόδων εργασίας ανά φάση, τον καθορισμό χώρων αποθήκευσης υλικών και τρόπου αποκομιδής αχρήστων, τις συνθήκες αποκομιδής επικινδύνων υλικών, τη διευθέτηση χώρων υγιεινής, εστίασης και Α βοηθειών, τη μελέτη κατασκευής ικριωμάτων όταν αυτή δεν περιγράφεται από τις ισχύουσες διατάξεις. Σχεδόν πάντα στην κατασκευή των τεχνικών έργων κάθε κλίμακας γίνεται συχνά αναθεώρηση και εμπλουτισμός του ΣΑΥ με την πρόοδο των εργασιών συναρτήσει των αλλαγών της αρχικής μελέτης, του επιπέδου εξειδίκευσης εμπειρίας σύνθεσης προσωπικού, των καιρικών συνθηκών, των θεομηνιών, των νέων δεδομένων που προκύπτουν στα γεωλογικά στοιχεία κ.α. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίδεται πριν την έ- ναρξη των εργασιών στην αναπροσαρμογή του σχεδίου ασφάλειας και υγείας, ενώ μετά το πέρας των εργασιών στην αναπροσαρμογή του φακέλου ασφάλειας και υγείας, ώστε αυτός να περιέχει τα πραγματικά στοιχεία του έργου έτσι όπως αυτό κατασκευάστηκε.

20 Η διαφορά μεταξύ ΣΑΥ και ΦΑΥ είναι ότι το ΣΑΥ αποσκοπεί στην πρόληψη των κινδύνων κατά την εκτέλεση του έργου, ενώ το ΦΑΥ στην πρόληψη των κινδύνων κατά τις ενδεχόμενες μεταγενέστερες εργασίες καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του έργου. Επομένως, σημασία έχει το ΣΑΥ να συντάσσεται όσο το δυνατόν πιο πληρέστερα και προσεκτικότερα, ή ακόμα και αν χρειάζεται να αναπροσαρμόζεται, πριν την έναρξη εκτέλεσης του έργου (και στη συνέχεια φυσικά να αναπροσαρμόζεται ανάλογα με την εξέλιξη των εργασιών). Το ΦΑΥ από την άλλη πλευρά έχει σημασία να αναπροσαρμόζεται κατά την πορεία εκτέλεσης του έργου ανάλογα με τις τροποποιήσεις που επέρχονται σε αυτό, ώστε μετά την ολοκλήρωση του να είναι πλήρες και με όλα τα στοιχεία και τις χρήσιμες οδηγίες όπως αυτά έχουν κατασκευασθεί. Το Σχέδιο Ασφάλειας και Υγείας περιλαμβάνει τις εξής γενικές ενότητες: Περιγραφή των φάσεων του έργου. Ανάλυση των επιμέρους εργασιών κάθε φάσης. Εκτίμηση και αξιολόγηση των πιθανών κινδύνων ανά φάση. Πρόταση μέτρων πρόληψης και αποτροπής των κινδύνων ανά φάση. Σύνταξη οδηγιών ασφαλούς εργασίας και χρήσης μηχανημάτων εξοπλισμού. Σύνταξη οδηγιών αντιμετώπισης εκτάκτων περιστατικών.

21 1.4 : ΜΕΣΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ως Μέσα (ή εξοπλισμός) Ατομικής Προστασίας νοείται κάθε εξοπλισμός τον οποίο ο εργαζόμενος πρέπει να φορά ή να φέρει κατά την εργασία για να προστατεύεται από έναν η περισσότερους κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία του, καθώς και κάθε συμπλήρωμα ή εξάρτημα του εξοπλισμού που εξυπηρετεί αυτό το σκοπό. Η χρήση των ΜΑΠ πρέπει να θεωρείται ως η τελευταία λύση για την προστασία των εργαζομένων και να χρησιμοποιείται μόνον εφόσον οι κίνδυνοι δεν μπορούν να αποφευχθούν ούτε να περιοριστούν επαρκώς με τεχνικά μέτρα ή μέσα συλλογικής προστασίας ή με μέτρα μεθόδους ή διαδικασίες οργάνωσης της εργασίας. Κάθε ΜΑΠ πρέπει να είναι κατάλληλο για τους σχετικούς κινδύνους, χωρίς το ίδιο να οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο. Πρέπει να ανταποκρίνεται στις συνθήκες που επικρατούν στο χώρο εργασίας και να ταιριάζει σωστά στο χρήστη. O εργοδότης πρέπει να παρέχει τα ΜΑΠ και να πληρώνει κάθε δαπάνη σχετικά με αυτά, καθώς επίσης και να διασφαλίζει την καλή κατάσταση τους από άποψη λειτουργίας και υγιεινής. Η κατάρτιση και η επίδειξη για τη χρησιμοποίηση των ΜΑΠ είναι επίσης υποχρέωση του εργοδότη. ΤΑ ΜΑΠ πρέπει : 1. Να είναι σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις σχετικά με το σχεδιασμό και την κατασκευή τους από πλευράς ασφάλειας και υγείας. 2. Να είναι κατάλληλα για τους κινδύνους που πρέπει να προλαμβάνονται και η χρήση τους να μη συνεπάγεται νέους κινδύνους. 3. Να επιλέγονται με βάση τις συγκεκριμένες κάθε φορά συνθήκες και ανάγκες. 4. Να προσαρμόζονται στο χρήστη. 5. Να χρησιμοποιούνται μόνο για τις προβλεπόμενες χρήσεις και σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή. 6. Να συνοδεύονται με σαφείς οδηγίες χρήσης στην ελληνική γλώσσα. 7. Να συντηρούνται, να επισκευάζονται και να καθαρίζονται τακτικά. 8. Να αντικαθίστανται όταν παρουσιάζουν προχωρημένη φθορά ή έχει λήξει ο

22 επιτρεπόμενος χρόνος χρήσης τους. 9. Να φυλάσσονται σε ειδικές θέσεις ή χώρους με καλές συνθήκες καθαριότητας και υγιεινής. 10.Σε περίπτωση πολλαπλών κινδύνων αν χρησιμοποιούνται περισσότερα του ενός, πρέπει να είναι συμβατά μεταξύ τους και αποτελεσματικά. 11. Σε περίπτωση που τα ΜΑΠ διαθέτουν σύστημα με το οποίο μπορούν να συνδέονται με συμπληρωματικό σύστημα, το εξάρτημα σύνδεσης πρέπει να έχει μελετηθεί και κατασκευαστεί έτσι ώστε να μπορεί να προσαρμοστεί μόνο σε σύστημα κατάλληλου τύπου. 12.Τα ΜΑΠ που προορίζονται για χρήση σε εκρηκτική ατμόσφαιρα πρέπει να σχεδιάζονται και να κατασκευάζονται έτσι ώστε να μην είναι δυνατό να παραχθεί σ αυτά τόξο ή σπινθήρας προέλευσης ηλεκτρικής ή ηλεκτροστατικής, ή λόγω κρούσης, ο ο- ποίος μπορεί να προκαλέσει ανάφλεξη εκρηκτικού μίγματος. 13. Να προορίζονται για προσωπική χρήση. 14. Τα ΜΑΠ επιτρέπεται να διατίθενται στην αγορά και να τίθενται σε χρήση εφόσον είναι κατάλληλα κατασκευασμένα ώστε να προφυλάσσουν την υγεία και να εξασφαλίζουν την ασφάλεια των χρηστών (χωρίς να θίγεται η υγεία και η ασφάλεια άλλων προσώπων) και εφόσον συντηρούνται κατάλληλα και χρησιμοποιούνται για τον κατάλληλο σκοπό 15. Τα ΜΑΠ που διατίθενται στην αγορά απαιτείται να φέρουν τη σήμανση CE επ αυτών και στη συσκευασία τους με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι ορατή και ευανάγνωστη και να παραμείνει ανεξίτηλη κατά την αναμενόμενη διάρκεια ζωής των μέσων ατομικής προστασίας. 16. Για κάθε μέσο ατομικής προστασίας που διατίθεται στην αγορά, ο κατασκευαστής υποχρεωτικά συντάσσει και παραδίνει ενημερωτικό σημείωμα στην ελληνική γλώσσα που περιέχει χρήσιμα στοιχεία για τα μέσα ατομικής προστασίας, όπως: Τα στοιχεία του κατασκευαστή του μέσου ατομικής προστασίας Τις οδηγίες χρήσης, αποθήκευσης, συντήρησης, καθαρισμού, απολύμανσης. επιθεώρησης, Τις επιδόσεις που επιτεύχθηκαν από τις τεχνικές δοκιμές για τον προσδιορισμό, το επίπεδο ή την κατηγορία προστασίας των μέσων ατομικής προστασίας

23 Τα πρόσθετα εξαρτήματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν Τις διάφορες κατηγορίες προστασίας συναρτήσει του επιπέδου κινδύνων και τα όρια εκτός των οποίων αντενδείκνυται η χρησιμοποίηση των μέσων ατομικής προστασίας Την ημερομηνία ή χρονική διάρκεια απόσυρσης των μέσων ατομικής προστασίας Τη συσκευασία της ασφαλούς μεταφοράς Τη σημασία της σήμανσης που υπάρχει Κατά τη χορήγηση των ΜΑΠ και μετά: Ενημέρωση των εργαζομένων για τους κινδύνους που απειλούν την ασφάλεια και την υγεία τους, τα προληπτικά μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί, τα μέτρα και τις προφυλάξεις που πρέπει να τηρούν, καθώς και για τους κινδύνους που παραμένουν σε ορισμένες εργασίες ή θέσεις εργασίας και κάνουν αναγκαία τη χρήση των μέσων ατομικής προστασίας Παροχή οδηγιών για την αποτελεσματική χρήση των ΜΑΠ, με σχετική εκπαίδευση ή και εξάσκηση των εργαζομένων όποτε χρειάζεται. Περιοδικός έλεγχος της σωστής χρήσης τους. Φροντίδα για τη φύλαξή τους σε θέσεις με καλές συνθήκες καθαριότητας και υγιεινής. Διάθεση κατάλληλων διευκολύνσεων και μέσων για τις αναγκαίες συντηρήσεις, επισκευές και καθαρισμούς των σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή. Αντικατάστασή τους σε περίπτωση φθοράς ή όταν έχει λήξει ο επιτρεπόμενος χρόνος χρήσης τους. Οι εργαζόμενοι πρέπει: 1. Να φορούν τα ΜΑΠ όπου απαιτείται για την προστασία της ασφάλειας και της υγείας τους.

24 2. Να χρησιμοποιούν σωστά τα ΜΑΠ που τίθεται στη διάθεσή τους και μετά τη χρήση να τα τακτοποιούν στη θέση του. 3. Να ακολουθούν πιστά τις οδηγίες χρήσης. 4. Να αναφέρουν αμέσως στους επικεφαλής κάθε παρατηρούμενη ανωμαλία κατά τη χρήση των ΜΑΠ ή άλλη αιτία που δικαιολογεί τη συντήρηση, την επισκευή ή την αντικατάστασή τους. Φωτογραφία 1.2: Προειδοποιητικές πινακίδες για την χρήση ΜΑΠ

25 1.5 : ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ Ο εργοδότης έχει υποχρέωση : 1. Να λαμβάνει κάθε μέτρο που απαιτείται, ώστε να εξασφαλίζονται οι εργαζόμενοι και οι τρίτοι από κάθε κίνδυνο, που μπορεί να απειλήσει την υγεία και τη σωματική τους ακεραιότητα. 2. Να φροντίζει ώστε να προσαρμόζονται τα μέτρα της προηγούμενης παραγράφου, ανάλογα με τις μεταβολές που πιθανόν να υπάρχουν και να επιδιώκει την βελτίωση των υπαρχόντων καταστάσεων. 3. Να εφαρμόζει κάθε υπόδειξη των Τεχνικών και υγειονομικών Επιθεωρητών Εργασίας και γενικά να διευκολύνει το έργο τους μέσα στην επιχείρηση. 4. Να επιβλέπει την ορθή εφαρμογή των μέτρων Υγιεινής και Ασφάλειας της εργασίας στην επιχείρηση. 5. Να λαμβάνει κατά προτεραιότητα μέτρα συλλογικής προστασίας των εργαζομένων, έναντι των ατομικών μέσων προστασίας. 6. Να γνωστοποιεί στους εργαζομένους τον επαγγελματικό κίνδυνο από την εργασία τους 7. Να ενθαρρύνει και να διευκολύνει την κατάρτιση των εργαζομένων σε θέματα Υ- γιεινής και Ασφάλειας της εργασίας. 8. Να ενημερώνει τους εργαζομένους για τη νομοθεσία που ισχύει, σχετικά με την Υγιεινή και Ασφάλεια της εργασίας. 9. Να εξασφαλίζει τη συντήρηση και την παρακολούθηση της ασφαλούς λειτουργίας των μέσων εγκαταστάσεων.

26 10. Να καταρτίζει πρόγραμμα προληπτικής δράσης και βελτίωσης των συνθηκών εργασίας στην επιχείρηση. 11. Να τηρεί ειδικό βιβλίο ατυχημάτων. 12. Να λαμβάνει μέτρα για τις εγκαταστάσεις Α Βοηθειών, πυρασφάλειας, την εκκένωση του χώρου, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. 13. Να εφαρμόζει μέτρα για την ασφάλεια της εργασίας,ακολουθώντας τις παρακάτω αρχές: την αποφυγή των κινδύνων, την εκτίμηση των κινδύνων που δεν μπορούν να αποφευχθούν, την καταπολέμηση των κινδύνων στην πηγή τους, τον προγραμματισμό της πρόληψης σε συνδυασμό με την οργάνωση της εργασίας, συνθηκών εργασίας, των εργασιακών σχέσεων και του περιβάλλοντος εργασίας, της προσαρμογής στις τεχνικές εξελίξεις, τη προσαρμογή της εργασίας στον άνθρωπο και της παροχής κατάλληλων οδηγιών στους εργαζομένους. 14. Να εκτιμά τους κινδύνους για την Ασφάλεια και την Υγεία των εργαζομένων, μεταξύ των άλλων κατά την επιλογή των εξοπλισμών εργασίας,των χημικών και βιολογικών παραγόντων ή παρασκευασμάτων, κατά τη διαρρύθμιση των χώρων εργασίας. Η εκτίμηση αυτή των επαγγελματικών κινδύνων πρέπει να είναι γραπτή και μπορεί να γίνει από το Τεχνικό Ασφαλείας, τον Ιατρό Εργασίας, τις Εσωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης, τις Εξωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψη και το οποίο άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο, έχει τις γνώσεις και την εμπειρία. Μετά από την εκτίμηση του κινδύνου, ο εργοδότης οφείλει να παίρνει μέτρα τα οποία : 1. Θα εξασφαλίζουν τη βελτίωση του επιπέδου προστασίας της Ασφάλειας και της Υγείας των εργαζομένων 2. Θα ενσωματώνονται στο σύνολο των δραστηριοτήτων της επιχείρησης και σε όλα τα επίπεδα ιεραρχίας. 3. Όταν αναθέτει καθήκοντα σε ένα εργαζόμενο, θα λαμβάνει υπόψη του τις ικανότητες σε θέματα Υγιεινής και Ασφάλειας της εργασίας

27 4. Θα μεριμνά ώστε να έχουν πρόσβαση σε ζώνες σοβαρού και ειδικού κινδύνου μόνο οι εργαζόμενοι που έχουν πάρει κατάλληλες οδηγίες. 5. Να διαβουλεύεται με τους εργαζόμενους, για τις συνέπειες που μπορεί να έχει στο περιβάλλον εργασίας ή εισαγωγή νέων τεχνολογιών κλπ Οι υποχρεώσεις του Τεχνικού Ασφάλειας και Ιατρού Εργασίας και των εκπροσώπων των εργαζομένων δεν θίγουν την αρχή της ευθύνης του εργοδότη.

28 1.6 : ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Οι εργαζόμενοι έχουν τις παρακάτω υποχρεώσεις, όπως περιγράφονται στη νομοθεσία: 1. Να εφαρμόζουν τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας. 2. Να χρησιμοποιούν σωστά τις μηχανές, τις συσκευές, τα εργαλεία, τις επικίνδυνες ουσίες, τα μεταφορικά και άλλα μέσα, κατά την εργασία 3. Να χρησιμοποιούν σωστά τον ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό τους 4. Να μην θέτουν εκτός λειτουργίας, να μην μετατοπίζουν αυθαίρετα τους μηχανισμούς ασφαλείας των μηχανών, εργαλείων, συσκευών, εγκαταστάσεων και κτιρίων 5. Να παρακολουθούν τα απαραίτητα σεμινάρια σε θέματα Υγιεινής και Ασφάλειας. 6. Να ενημερώνουν τον εργοδότη, τον Τεχνικό Ασφάλειας και τον Ιατρό Εργασίας, για όλες τις επικίνδυνες καταστάσεις που πέφτουν στην αντίληψή τους και αφορούν τα θέματα Υγιεινής και Ασφάλειας. Φωτογραφία 1.3 : Σωστή ενδυμασία και προστασία σε εργοτάξια - εργοστάσια

29 1.7 : ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Οι υποχρεώσεις του Τεχνικού Ασφαλείας προσδιορίζονται από τα άρθρα 6 και 7 του Νόμου 1568/85 Ο τεχνικός ασφάλειας παρέχει στον εργοδότη υποδείξεις και συμβουλές, γραπτά ή προφορικά, σε θέματα σχετικά με την υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας και την πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων. Τις γραπτές υποδείξεις ο τεχνικός ασφάλειας καταχωρεί σε ειδικό βιβλίο της επιχείρησης, το οποίο σελιδομετρείται και θεωρείται από την επιθεώρηση εργασίας. Ο εργοδότης έχει υποχρέωση να λαμβάνει γνώση ενυπογράφως των υποδείξεων που καταχωρούνται σ' αυτό το βιβλίο. Ειδικότερα ο τεχνικός ασφάλειας: 1. συμβουλεύει σε θέματα σχεδιασμού, προγραμματισμού, κατασκευής και συντήρησης των εγκαταστάσεων, εισαγωγής νέων παραγωγικών διαδικασιών, προμήθειας μέσων και εξοπλισμού, επιλογής και ελέγχου της αποτελεσματικότητας των ατομικών μέσων προστασίας, καθώς και διαμόρφωσης και διευθέτησης των θέσεων και του περιβάλλοντος εργασίας και γενικά οργάνωσης της παραγωγικής διαδικασίας, 2. ελέγχει την ασφάλεια των εγκαταστάσεων και των τεχνικών μέσων, πριν από τη λειτουργία τους, καθώς και των παραγωγικών διαδικασιών και μεθόδων εργασίας πριν από την εφαρμογή τους και επιβλέπει την εφαρμογή των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας και πρόληψης των ατυχημάτων, ενημερώνοντας σχετικά τους αρμόδιους προϊσταμένους των τμημάτων ή τη διεύθυνση της επιχείρησης. Για την επίβλεψη των συνθηκών εργασίας ο τεχνικός ασφάλειας έχει υποχρέωση: 1. Να επιθεωρεί τακτικά τις θέσεις εργασίας από πλευράς υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας, να αναφέρει στον εργοδότη οποιαδήποτε παράλειψη των μέτρων υγιεινής

30 και ασφάλειας, να προτείνει μέτρα αντιμετώπισής της και να επιβλέπει την εφαρμογή τους, 2. Να επιβλέπει την ορθή χρήση των ατομικών μέσων προστασίας, 3. Να ερευνά τα αίτια των εργατικών ατυχημάτων, να αναλύει και αξιολογεί τα αποτελέσματα των ερευνών του και να προτείνει μέτρα για την αποτροπή παρόμοιων ατυχημάτων. 4. Να εποπτεύει την εκτέλεση ασκήσεων πυρασφάλειας και συναγερμού για τη διαπίστωση ετοιμότητας προς αντιμετώπιση ατυχημάτων. Για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στην επιχείρηση ο τεχνικός ασφάλειας έχει υποχρέωση: 1. Να μεριμνά ώστε οι εργαζόμενοι στην επιχείρηση να τηρούν τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας και να τους ενημερώνει και καθοδηγεί για την αποτροπή του επαγγελματικού κινδύνου που συνεπάγεται η εργασία τους, 2. Να συμμετέχει στην κατάρτιση και εφαρμογή των προγραμμάτων εκπαίδευσης των εργαζομένων σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας. Ο τεχνικός ασφάλειας έχει, κατά την άσκηση του έργου του, ηθική ανεξαρτησία απέναντι στον εργοδότη και στους εργαζομένους. Τυχόν διαφωνία του με τον εργοδότη, για θέματα της αρμοδιότητάς του, δεν μπορεί να αποτελέσει λόγο καταγγελίας της σύμβασής του. Σε κάθε περίπτωση η απόλυση του τεχνικού ασφάλειας πρέπει να είναι αιτιολογημένη. Ο τεχνικός ασφάλειας έχει υποχρέωση να τηρεί το επιχειρησιακό απόρρητο. Σε επιχειρήσεις που έχουν Ιατρό Εργασίας είναι υποχρεωτική η συνεργασία του με τον Τεχνικό Ασφαλείας κάνοντας κοινούς ελέγχους των χώρων εργασίας.

31 1.8 : ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΙΑΤΡΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οι υποχρεώσεις προκύπτουν από το Ν. 1568/85 και τα συμπληρωματικά του Προεδρικά διατάγματα και Υπουργικές αποφάσεις. Ο Ιατρός Εργασίας έχει συμβουλευτικές, επιτελικές, εποπτικές και κλινικές αρμοδιότητες μέσα στην επιχείρηση. Παρέχει συμβουλές και υποδείξεις στον εργοδότη, στους εργαζόμενους και στους εκπροσώπους τους, γραπτά ή προφορικά σχετικά µε τα µέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για τη σωματική και ψυχική υγεία των εργαζομένων. Τις γραπτές του υποδείξεις τις καταχωρεί στο ειδικό (Ν. 1568/85). Ειδικότερα ο Ιατρός Εργασίας συμβουλεύει σε θέματα : σχεδιασμού, προγραµµατισµού, τροποποίησης της παραγωγικής διαδικασίας, κατασκευής και συντήρησης εγκαταστάσεων, σύμφωνα µε τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας. λήψης µέτρων προστασίας, κατά την εισαγωγή και χρήση υλών και προμήθειας µέσων εξοπλισμού. φυσιολογίας και ψυχολογίας της εργασίας, εργονομίας και υγιεινής της εργασίας, της διευθέτησης και διαμόρφωσης των θέσεων και του περιβάλλοντος της εργασίας και της οργάνωσης της παραγωγικής διαδικασίας. οργάνωσης υπηρεσίας παροχής πρώτων βοηθειών. αρχικής τοποθέτησης και αλλαγής θέσης εργασίας για λόγους υγείας, προσωρινά ή µόνιµα, καθώς και ένταξης ή επανένταξης µειονεκτούντων ατόµων στην παραγωγική διαδικασία, ακόμη και σε υπόδειξη αναμόρφωσης της θέσης εργασίας και δεν επιτρέπεται ο γιατρός εργασίας να χρησιμοποιείται, για να επαληθεύει το δικαιολογημένο ή µη, λόγω νόσου, απουσίας εργαζομένου.

32 Επίβλεψη της υγείας των εργαζομένων 1. Ο γιατρός εργασίας προβαίνει σε ιατρικό έλεγχο των εργαζομένων σχετικό µε τη θέση εργασίας τους, µετά την πρόσληψή τους ή την αλλαγή θέσης εργασίας, καθώς και σε περιοδικό ιατρικό έλεγχο κατά την κρίση του επιθεωρητή εργασίας ύστερα από αίτημά της επιτροπής υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων, όταν τούτο δεν ορίζεται από το νόμο. Μεριμνά για τη διενέργεια ιατρικών εξετάσεων και μετρήσεων παραγόντων του εργασιακού περιβάλλοντος σε εφαρμογή των διατάξεων που ισχύουν κάθε φορά. Εκτιμά την καταλληλόλητα των εργαζομένων για τη συγκεκριμένη εργασία, αξιολογεί και καταχωρεί τα αποτελέσματα των εξετάσεων, εκδίδει βεβαίωση των παραπάνω εκτιμήσεων και την κοινοποιεί στον εργοδότη. Το περιεχόμενο της βεβαίωσης πρέπει να εξασφαλίζει το ιατρικό απόρρητο υπέρ του εργαζομένου και µπορεί να ελεγχθεί από τους υγειονομικούς επιθεωρητές του Υπουργείου Εργασίας, για την κατοχύρωση του εργαζομένου και του εργοδότη. 2. Επιβλέπει την εφαρμογή των µέτρων προστασίας της υγείας των εργαζομένων και πρόληψης των ατυχημάτων. Για το σκοπό αυτόν: επιθεωρεί τακτικά τις θέσεις εργασίας και αναφέρει οποιαδήποτε παράλειψη, προτείνει µέτρα αντιμετώπισης των παραλείψεων και επιβλέπει την εφαρμογή τους, επεξηγεί την αναγκαιότητα της σωστής χρήσης των ατομικών µέτρων προστασίας, ερευνά τις αιτίες των ασθενειών που οφείλονται στην εργασία, αναλύει και αξιολογεί τα αποτελέσματα των ερευνών και προτείνει µέτρα για την πρόληψη των ασθενειών αυτών, επιβλέπει τη συµµόρφωση των εργαζομένων στους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας, ενημερώνει τους εργαζομένους για τους κινδύνους που προέρχονται από την εργασία τους, καθώς και για τους τρόπους πρόληψής τους,

33 παρέχει επείγουσα θεραπεία σε περίπτωση ατυχήματος ή αιφνίδιας νόσου. Εκτελεί προγράμματα εμβολιασμού των εργαζομένων µε εντολή της αρμόδιας διεύθυνσης υγιεινής της νομαρχίας, όπου εδρεύει η επιχείρηση. 3. Ο γιατρός εργασίας έχει υποχρέωση να τηρεί το ιατρικό και επιχειρησιακό απόρρητο. 4. Ο γιατρός εργασίας αναγγέλλει µέσω της επιχείρησης στην επιθεώρηση εργασίας ασθένειες των εργαζομένων που οφείλονται στην εργασία. 5. Ο γιατρός εργασίας πρέπει να ενημερώνεται από τον εργοδότη και τους εργαζομένους για οποιοδήποτε παράγοντα στο χώρο εργασίας και έχει επίπτωση στην υγεία. 6. Η επίβλεψη της υγείας των εργαζομένων στον τόπο εργασίας δεν µπορεί να συνεπάγεται οικονομική επιβάρυνση γι' αυτούς και πρέπει να γίνεται κατά τη διάρκεια των ωρών εργασίας τους. Συνεργασία τεχνικού ασφάλειας και γιατρού εργασίας 1. Ο τεχνικός ασφάλειας και ο γιατρός εργασίας υποχρεούνται κατά την εκτέλεση, του έργου τους, να συνεργάζονται πραγματοποιώντας κοινούς ελέγχους των χώρων εργασίας. 2. Ο τεχνικός ασφάλειας και ο γιατρός εργασίας οφείλουν κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, να συνεργάζονται µε την Ε.Υ.Α.Ε. ή τον αντιπρόσωπο των εργαζομένων. 3. Ο τεχνικός ασφάλειας και ο γιατρός εργασίας οφείλουν να ενημερώνουν την Ε.Υ.Α.Ε. ή τον αντιπρόσωπο για κάθε σημαντικό ζήτημα υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας στην επιχείρηση και να τους παρέχουν συμβουλές σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας. 4. Αν ο εργοδότης διαφωνεί µε τις γραπτές υποδείξεις και συμβουλές του τεχνικού ασφάλειας ή του γιατρού εργασίας, οφείλει να αιτιολογεί τις απόψεις του και να τις

34 κοινοποιήσει και στην Ε.Υ.Α.Ε. ή στον αντιπρόσωπο. Σε περίπτωση διαφωνίας η διαφορά θα επιλύεται από τον επιθεωρητή εργασίας και µόνο. Χρονικά όρια απασχόλησης γιατρού εργασίας 1.Με προεδρικά διατάγματα, που εκδίδονται µε πρόταση του Υπουργού Εργασίας και του κατά περίπτωση αρμόδιου υπουργού, ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας, ορίζεται ο χρόνος κατά τον οποίο κάθε επιχείρηση οφείλει να απασχολεί γιατρό εργασίας, ανάλογα µε τον αριθμό των εργαζομένων και το είδος της δραστηριότητας της επιχείρησης. 2.Ο χρόνος απασχόλησης του γιατρού εργασίας μπορεί να αυξομειώνεται κατά συγκεκριμένη επιχείρηση µε απόφαση του Υπουργού Εργασίας και του κατά περίπτωση αρμόδιου υπουργού, ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας, ανάλογα µε τη συχνότητα και τη βαρύτητα των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών που εμφανίζονται στην περίπτωση αυτή. 3.Σε περίπτωση που ο χρόνος απασχόλησης του γιατρού εργασίας υπερβαίνει το ανώτατο νόμιμο όριο, η επιχείρηση πρέπει να διαθέτει και άλλους τεχνικούς ασφάλειας ή γιατρούς εργασίας. 4.Επιτρέπεται ο ίδιος γιατρός εργασίας να χρησιμοποιείται από ομάδα ομοειδών επιχειρήσεων ή από επιχειρήσεις κατά περιοχή. Ο σκοπός και αντικειμενικός στόχος του γιατρού εργασίας σε µια επιχείρηση είναι η βελτίωση των συνθηκών εργασίας, η πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών, η πρόληψη της επιδείνωσης κοινών, δηλαδή μη επαγγελματικών ασθενειών και η προαγωγή της υγείας των εργαζομένων. Αυτό απαιτεί εξειδικευμένη εκπαίδευση και γνώση του αντικειμένου τις οποίες διαθέτει ΜΟΝΟ ο ειδικός γιατρός εργασίας.

35 2.1:ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Στην καθομιλουμένη, η έννοια του κινδύνου εκφράζει το «επικείμενο κακό» καθώς επίσης και την «πιθανή δυσάρεστη έκβαση» ενός συμβάντος. Όταν όμως αναφερόμαστε στον «επαγγελματικό κίνδυνο», εννοούμε τον κίνδυνο για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων ο οποίος προέρχεται από την επαγγελματική έκθεση στους βλαπτικούς παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος. Ο ε- παγγελματικός κίνδυνος εκφράζεται συνήθως ως συνώνυμο της επαγγελματικής «έκθεσης», μπορεί όμως να εκφρασθεί και ως συνώνυμο της «βλάβης» που προκλήθηκε από την έκθεση αυτή. Έτσι, στην πρώτη περίπτωση μιλάμε π.χ. για «κίνδυνο από ακτινοβολία», «κίνδυνο από θόρυβο» ή «κίνδυνο από έκρηξη», εστιάζοντας στην έκθεση του εργαζομένου στον αναφερόμενο κίνδυνο, ενώ στη δεύτερη περίπτωση μιλάμε για «κίνδυνο καρκίνου», «κίνδυνο βαρηκοΐας» ή «κίνδυνο τραυματισμού από το ωστικό κύμα» αντίστοιχα, εστιάζοντας στο αποτέλεσμα της επαγγελματικής έκθεσης, δηλαδή στη βλάβη. Μπορούμε να πούμε λοιπόν ότι ο «επαγγελματικός κίνδυνος» σχετίζεται με την πιθανότητα ή συχνότητα έκθεσης των εργαζομένων σε κάποια πηγή κινδύνου που βρίσκεται στον εργασιακό χώρο (π.χ. θόρυβος, χημικές ουσίες, χειρωνακτική διακίνηση φορτίων, μονότονη ή επαναληπτική εργασία, απροστάτευτα κινούμενα μέρη μηχανών κ.λπ.), καθώς επίσης και με τη σοβαρότητα των συνεπειών, δηλαδή τη βιολογική βλάβη που προκλήθηκε από την έκθεση αυτή. Η συνθετική προσέγγιση της πιθανότητας έκθεσης και της σοβαρότητας των συνεπειών, εκφράζεται απ την έννοια της επικινδυνότητας που προσδιορίζει το βαθμό του επαγγελματικού κινδύνου. Αυτές οι διαφορετικές

36 ερμηνείες της έννοιας του επαγγελματικού κινδύνου σηματοδοτούν όμως και την κυρίαρχη κατεύθυνση της συνισταμένης στην οποία συγκλίνουν. Η προστασία της υγείας και ασφάλειας καθώς επίσης και η πρόληψη των συνεπειών των βλαπτικών παραγόντων του εργασιακού χώρου, αποτελούν τον τελικό στόχο των διαδικασιών εκτίμησης του επαγγελματικού κινδύνου. Η εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου του εργασιακού περιβάλλοντος αποτελεί μια σύνθετη, διαχρονική και δυναμική διαδικασία που μέσω της αποδόμησης και της ανάλυσης συντελεί στη συγκρότηση ενός υγιούς και ασφαλούς εργασιακού περιβάλλοντος προσαρμοσμένου στις ανθρώπινες ικανότητες και δυνατότητες. Δε θα έπρεπε να κυριαρχήσει η άποψη ότι η Εκτίμηση του Επαγγελματικού Κινδύνου λειτουργεί σαν μέσο αποθήκευσης τεχνικών πληροφοριών που χρησιμεύουν αποκλειστικά για ποσοτικές μεθόδους εκτίμησης, με τη χρήση δεικτών επικινδυνότητας. Τα πληροφοριακά στοιχεία που προέρχονται από την ανάλυση του εργασιακού περιβάλλοντος και των επιπτώσεών του στην υγεία και ασφάλεια, κατάλληλα επεξεργασμένα, συντελούν στη συγκρότηση των παρεμβάσεων πρόληψης που οδηγούν στην προσαρμογή του εργασιακού περιβάλλοντος στις διαστάσεις του εργαζόμενου ανθρώπου. Αυτές οι παρεμβάσεις πρέπει να είναι ικανές να ανατρέψουν την υπάρχουσα κατάσταση, στοχεύοντας στην απομάκρυνση των ενδογενών κινδύνων κάθε παραγωγικής δραστηριότητας (στόχος εγγενούς ασφάλειας), δηλαδή να μην περιορίζονται μόνο στη διαχείριση του κινδύνου με την τιθάσευσή του. Ο δυναμικός χαρακτήρας των διαδικασιών εκτίμησης του επαγγελματικού κινδύνου, εκφράζεται μέσω της αξιολόγησης των επεμβάσεων για την προστασία και πρόληψη της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων, καθώς και τη διαχρονική παρακολούθηση των βλαπτικών παραγόντων σε σχέση και με την προσαρμογή της τεχνολογίας στις νέες παραγωγικές απαιτήσεις. Η Γραπτή Εκτίμηση του Επαγγελματικού Κινδύνου, αναφέρεται στις διατάξεις του ΠΔ 17/1996 (το οποίο συμπληρώνεται με το ΠΔ 159/1999) και αποτελεί εργοδοτική υποχρέωση καθώς επίσης και ένα βασικό μέσο αυτοέλεγχου της κάθε επιχείρησης, εφόσον εξασφαλίζεται η ενεργός συμμετοχή των εργαζομένων τόσο στις φάσεις του

37 ποιοτικού και ποσοτικού προσδιορισμού των κινδύνων του εργασιακού περιβάλλοντος, όσο και σε αυτές της πρόληψης και προαγωγής της εργασιακής υγείας και ασφάλειας. Η έλλειψη θεσμοθετημένου επιπέδου ποιότητας για τη γραπτή εκτίμηση των Επαγγελματικών Κινδύνων μπορεί να οδηγεί στην κατ όνομα εφαρμογή των διατάξεων του Π.Δ 17/1996, αλλοιώνοντας έτσι, τους βασικούς στόχους των διαδικασιών πρόληψης της επαγγελματικής υγείας και ασφάλειας. Η εκτίμηση του Επαγγελματικού Κινδύνου είναι μια συλλογική διαδικασία που απαιτεί συγκεκριμένη ακολουθία βασικών ενεργειών, για να είναι πλήρης και αποτελεσματική. Οι βασικές ενέργειες περιλαμβάνουν: εντοπισμό των πηγών κινδύνου για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων που χαρακτηρίζουν κάθε παραγωγική διαδικασία εξακρίβωση των δυνητικών κινδύνων για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, προερχομένων από τις παραγωγικές διαδικασίες εκτίμηση του μεγέθους του κινδύνου και των επιπτώσεών του στην υγεία και ασφάλεια προγραμματισμό και διαχείριση των διαδικασιών πρόληψης. Αυτό το σχέδιο εκτίμησης οδηγεί στις εξής πιθανές υποθέσεις «κινδύνου» για κάθε εργασιακό χώρο ή θέση εργασίας: στην απουσία κινδύνων έκθεσης στον εργασιακό χώρο στην παρουσία κινδύνων «ελεγχόμενης» έκθεσης αναφορικά με τα επίπεδα που ορίζει κάθε φορά η εθνική νομοθεσία στην παρουσία κινδύνων μη ελεγχόμενης έκθεσης Στην πρώτη περίπτωση δεν αναδεικνύονται κίνδυνοι οι οποίοι συνδέονται άμεσα με την παραγωγική διαδικασία.

38 Στη δεύτερη περίπτωση οι κίνδυνοι που προκύπτουν από την παραγωγική διαδικασία, μπορούν να τεθούν υπό «έλεγχο» με την εφαρμογή των διατάξεων της κείμενης νομοθεσίας και σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία και πρακτική σχετικά με την προστασία και πρόληψη της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων. Στην τρίτη περίπτωση πρέπει να εφαρμοστούν άμεσα οι επεμβάσεις πρόληψης του επαγγελματικού κινδύνου όπως αυτές καθορίζονται στα άρθρα 4, 6 και 7 του Π.Δ 17/96 και την εκάστοτε νομοθεσία για την εργασιακή υγεία και ασφάλεια.

39 Οι κίνδυνοι που πηγάζουν από κάθε επαγγελματική δραστηριότητα, αν και συνήθως δρουν σε συνέργια (π.χ. η εντατικοποίηση της εργασίας σε ένα εργασιακό περιβάλλον με υψηλά επίπεδα θορύβου δημιουργεί τις προϋποθέσεις ώστε να εκδηλωθεί τόσο μια επαγγελματική ασθένεια όσο και ένα εργατικό ατύχημα), για λόγους τακτοποίησης και καταγραφής, ταξινομούνται σε τρεις μεγάλες ομάδες: 1η ομάδα: Κίνδυνοι για την ασφάλεια ή κίνδυνοι εργατικού ατυχήματος που περικλείουν την πιθανότητα να προκληθεί τραυματισμός ή βιολογική βλάβη στους εργαζόμενους, ως συνέπεια της έκθεσης στην πηγή κινδύνου. Η φύση της πηγής κινδύνου καθορίζει την αιτία και το είδος του τραυματισμού ή της βιολογικής βλάβης, που μπορεί να είναι μηχανική, ηλεκτρική, χημική, θερμική κ.λπ. Οι κίνδυνοι αυτοί μπορεί να οφείλονται (ενδεικτικά): στις κτιριακές δομές (π. χ. μη τήρηση των πολεοδομικών και υγειονομικών κανονισμών, ανεπάρκεια εξόδων κινδύνου, ολισθηρά δάπεδα, ελλιπής συντήρηση κατασκευών, απουσία προστατευτικών έναντι πτώσης κλπ) στον εξοπλισμό εργασίας (π.χ. απουσία προστατευτικών διατάξεων επικίνδυνων ζωνών στις μηχανές, ελλιπής συντήρηση, χρήση από μη εκπαιδευμένο προσωπικό κλπ) στις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις (π.χ. μη τήρηση κανονισμού ηλεκτρικών εγκαταστάσεων, ελλιπής συντήρηση κλπ) σε χρήση εύφλεκτων ή/και εκρηκτικών ουσιών (π.χ. μη τήρηση προδιαγραφών ασφαλούς χρήσης και αποθήκευσης των ουσιών, έλλειψη μέτρων ελέγχου πηγών έναυσης, ελλιπής εξαερισμός, ανεπαρκής εξοπλισμός πυρανίχνευσηςσυναγερμού- κατάσβεσης, απουσία διατάξεων ασφαλείας του εξοπλισμού υπό πίεση κλπ) σε χρήση άλλων επικίνδυνων ουσιών όπως τοξικές, διαβρωτικές κλπ (π.χ. μη τήρηση προδιαγραφών ασφαλούς χρήσης και αποθήκευσης των ουσιών με βάση το δελτίο δεδομένων ασφάλειας προϊόντων) σε φυσικούς παράγοντες (π.χ. απόσπαση προσοχής εργαζόμενου λόγω υψηλού θορύβου)

40 2η ομάδα: Κίνδυνοι για την υγεία που περικλείουν την πιθανότητα να προκληθεί αλλοίωση στη βιολογική ισορροπία των εργαζομένων (ασθένεια), συνέπεια της επαγγελματικής έκθεσης σε φυσικούς, χημικούς και βιολογικούς βλαπτικούς παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος. Οι κίνδυνοι αυτοί μπορεί να οφείλονται σε: χημικούς παράγοντες (π.χ. υπέρβαση Οριακών Τιμών Έκθεσης) φυσικούς παράγοντες (π.χ. υπέρβαση Οριακών Τιμών Έκθεσης) βιολογικούς παράγοντες (π.χ. παρουσία βιολογικών ρύπων) 3η ομάδα: Κίνδυνοι εργονομικοί ή εγκάρσιοι (για την υγεία και την ασφάλεια) οι οποίοι χαρακτηρίζονται από την αλληλεπίδραση της σχέσης, εργαζόμενου και οργάνωσης εργασίας στην οποία είναι ενταγμένος. Οι αιτίες αυτών των κινδύνων εντοπίζονται στην ίδια τη δομή της παραγωγικής διαδικασίας, που οδηγεί στην αναγκαστική προσαρμογή του ανθρώπου στις απαιτήσεις της εργασίας. Ο σχεδιασμός των επεμβάσεων για την πρόληψη ή/και την προστασία των εργαζομένων από αυτούς τους κινδύνους πρέπει να στοχεύει σε μία δυναμική ισορροπία μεταξύ του ανθρώπου και του εργασιακού περιβάλλοντος, με βασική συντεταγμένη την προσαρμογή της εργασίας στον άνθρωπο, προσαρμογή που προϋποθέτει τη γνώση των φυσιολογικών αλλά και παθολογικών μηχανισμών του ανθρώπινου οργανισμού. Οι κίνδυνοι αυτοί μπορεί να που οφείλονται : στην οργάνωση εργασίας (π.χ. εντατικοποίηση, μονοτονία, βάρδιες κλπ) σε ψυχολογικούς παράγοντες (π.χ. άτυπες μορφές εργασίας, ηθική παρενόχληση κλπ) σε εργονομικούς παράγοντες (π.χ. μη εργονομικός σχεδιασμός της θέσης εργασίας κλπ) σε αντίξοες συνθήκες εργασίας (π.χ. εργασίες με ακατάλληλο εξοπλισμό, εργασίες σε αντίξοες κλιματολογικές συνθήκες κλπ)

41 Η διαδικασία εκτίμησης του επαγγελματικού κινδύνου ακολουθεί βασικές ενέργειες που οδηγούν στον εντοπισμό των πηγών κινδύνου, την εξακρίβωση, καθώς και τον ποσοτικό και ποιοτικό προσδιορισμό των βλαπτικών παραγόντων του εργασιακού περιβάλλοντος. Αυτή η φάση περιλαμβάνει μια επιμελημένη και πλήρη καταγραφή της παραγωγικής διαδικασίας των υπό εξέταση χώρων ή θέσεων εργασίας. Η καταγραφή αφορά: 1. Την καταγραφή της παραγωγικής διαδικασίας και ροής, την περιγραφή της παραγωγικής τεχνολογίας, των μηχανών, των εγκαταστάσεων, των χρησιμοποιούμενων υλών και ουσιών, των διαδικασιών συντήρησης των μηχανών και των εγκαταστάσεων, την επεξεργασία και διάθεση των αποβλήτων καθώς και την εσωτερική και εξωτερική διακίνηση των φορτίων και των προϊόντων. 2. Τον προορισμό χρήσης των χώρων εργασίας (π.χ. εργαστήρια, γραφεία, αποθήκες κ.λπ.). 3. Τα κτιριακά χαρακτηριστικά του εργασιακού χώρου (αντισεισμική προστασία, επιφάνεια, χωρητικότητα, ανοίγματα κ.λπ.).

42 4. Τα χαρακτηριστικά των εργαζομένων στα υπό εξέταση τμήματα της παραγωγικής διαδικασίας (αριθμός εργαζομένων, φύλο, βάρδιες εργασίας, εργασιακή ηλικία κ.λπ.). 5. Τις πληροφορίες που προέρχονται από την ιατρική παρακολούθηση, εάν και εφόσον παρέχεται, καθώς και αυτές που σχετίζονται με τα εργατικά ατυχήματα και τις επαγγελματικές ασθένειες. Αυτή η καταγραφή της παραγωγικής διαδικασίας και του τεχνολογικού κύκλου παρέχοντας μια ολοκληρωμένη γνώση των παραγωγικών δραστηριοτήτων, επιτρέπει τον εντοπισμό των πηγών κινδύνου για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων. Για να επιτευχθεί μια ουσιαστική και όχι τυπική καταγραφή των παραγωγικών διαδικασιών είναι απαραίτητη η άντληση πληροφοριών από τους εργαζόμενους σχετικά με τις πραγματικές συνθήκες που επικρατούν στον εργασιακό χώρο.

43 Η εξακρίβωση των κινδύνων έκθεσης αποτελεί εκείνη τη διαδικασία η οποία μας επιτρέπει να προσδιορίσουμε ποιοτικά τους βλαπτικούς παράγοντες στους οποίους εκτίθενται οι εργαζόμενοι. Ως εκ τούτου εξετάζουμε και καταγράφουμε: 1. Τον τρόπο λειτουργίας (π.χ. χειροκίνητ η, αυτοματοποιημένη, μηχανική, μικτή κ.λπ.), καθώς και τη μορφή της παραγωγικής δραστηριότητας. 2. Την οργάνωση της παραγωγικής δραστηριότητας στο υπό εξέταση εργασιακό περιβάλλον (π.χ. χρόνος παραμονής στον εργασιακό χώρο, ταυτόχρονη ύπαρξη άλλων δραστηριοτήτων κ.λπ.). 3. Τη λήψη ή μη μέτρων προστασίας και πρόληψης για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων. 4. Την άποψη των εργαζομένων για τις συνθήκες που επικρατούν στον εργασιακό χώρο στον οποίο εργάζονται καθώς και τις αναφορές τους για τις επιπτώσεις των βλαπτικών παραγόντων στην κατάσταση της υγείας τους (μέσω της εργατικής υποκειμενικότητας). Στην υλοποίηση της συγκεκριμένης κατεύθυνσης ο ρόλος της ΕΥΑΕ είναι αναντικατάστατος. Η ΕΥΑΕ μπορεί αντικειμενικά να εξελιχθεί σε πόλο συγκέντρωσης της εμπειρίας των εργαζομένων. Ταυτόχρονα μπορεί να αναδείξει επικίνδυνες πρακτικές που υπάρχουν στη ζωή της επιχείρησης και τις οποίες αποκρύπτει ο εργοδότης για ευνόητους λόγους.

44 Η εκτίμηση των κινδύνων έκθεσης που καταγράφηκαν και εξακριβώθηκαν στις δύο προηγούμενες φάσεις ανάλυσης του εργασιακού περιβάλλοντος (φάση 1η και φάση 2η), υλοποιείται δια μέσου: 1.Του ελέγχου της εφαρμογής των κανόνων ασφάλειας (π.χ. των μηχανών). 2.Του ελέγχου των «αποδεκτών» για την υγεία και ασφάλεια συνθηκών εργασίας (σχετικά με τη φύση των κινδύνων, τη χρονική διάρκεια, τον τρόπο υλοποίησης και τη μορφή των παραγωγικών δραστηριοτήτων), αναφορικά με την κείμενη νομοθεσία. 3.Του ποσοτικού προσδιορισμού των βλαπτικών παραγόντων του εργασιακού περιβάλλοντος και των επιπτώσεών του στην υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων, με τη διεξαγωγή τόσο στοχευμένων μετρήσεων όσο και στοχευμένων ιατρικών εξετάσεων. Ο ποσοτικός προσδιορισμός αποτελεί το πιο κρίσιμο στάδιο κάθε διαδικασίας εκτίμησης του επαγγελματικού κινδύνου. Η αποτίμηση μιας βασικής παραμέτρου του ποσοτικού προσδιορισμού, η οποία είναι η σοβαρότητα των συνεπειών από κάθε πηγή κινδύνου δεν αποτελεί μια απλή, ουδέτερη, τεχνοκρατική διαδικασία. Ο ταξικός προσανατολισμός της εκτίμησης επιδρά στο αποτέλεσμά της. (Σοβαρές συνέπειες για ποιον; Για τον εργοδότη ή για τον εργαζόμενο;) Το αποτέλεσμα της εκτίμησης εξαρτάται στην πράξη από ένα πλήθος παραγόντων που καθορίζουν την εργασία του Τεχνικού Ασφάλειας και του Ιατρού Εργασίας (χρόνος απασχόλ ησης, εκπαίδευση, εργασιακές σχέσεις και βαθμός ανεξαρτησίας απ τον εργοδότη κ.λπ.). Η παρέμβαση επομένως του συνδικαλιστικού κινήματος στη συγκεκριμένη θεματολογία δεν εξαντλείται στην απαίτηση για τυπική ύπαρξη γραπτής εκτίμησης, αλλά στους όρους διαμόρφωσης του περιεχομένου της. Ανάλογος πρέπει να είναι και ο προσανατολισμός του κρατικού έλεγχού.

45 Υπόδειγμα ερωτηματολογίου για την υποκειμενική εκτίμηση της Ομοιογενούς Ομάδας Εργαζόμενων. Ερωτηματολόγιο υποκειμενικής εκτίμησης των εργαζόμενων α. γενικά στοιχεία 1. Τίτλοι σπουδών: κανένας απολ. δημοτικού απολ. γυμνασίου απολ. λυκείου απολ. επαγγελματικής σχολής πτυχίο ανώτερης σχολής πτυχίο ανώτατης σχολής άλλο: 2. Ηλικία: 3. Φύλο: άνδρας, γυναίκα 4. Οικογενειακή κατάσταση: άγαμος, έγγαμος, χήρος/α, διαζευγμένος 5. Στρατιωτική θητεία: NAI OXI 6. Καπνίζετε; NAI OXI 8. Ειδικότητα: 9. Τμήμα εργασίας: 10. Θέση εργασίας: 11. Χρόνια απασχόλησης στο συγκεκριμένο τμήμα: 12. Χρόνια απασχόλησης στην επιχείρηση:

46 13. Πριν προσληφθείς στην επιχείρηση, στην οποία εργάζεσαι σήμερα, τι ήσουν; μήνες ή χρόνια άνεργος σπουδαστής μαθητής υπηρετούσες τη θητεία σου ναυτικός αγρότης εποχιακός υπάλληλος ή εργάτης εργαζόσουν ευκαιριακά υπάλληλος ή εργάτης σε άλλη επιχείρηση εκπαιδευόμενος εργαζόμενος κατ οίκον αυτοαπασχολούμενος απολυμένος υπάλληλος ή εργάτης άλλο: 13. Ποίο είναι το ωράριο εργασίας σου: 14. Εργάζεσαι σε κυκλικό ωράριο (βάρδια); NAI OXI 15. Είσαι ικανοποιημένος από τις ώρες ελεύθερου χρόνου που έχεις μετά από μια εργάσιμη ημέρα; NAI OXI 16. Πώς περνάς τον ελεύθερο χρόνο σου; Συχνά Καμιά φορά Ποτέ διαβάζεις βιβλία κλπ.; μελετάς; παίζεις με τα παιδιά σου; αθλείσαι; βλέπεις τηλεόραση;

47 ασχολείσαι με την τέχνη, τον συνδικαλισμό και την πολιτική; αναπαύεσαι; έχεις κοινωνική ζωή; βγαίνεις με τους φίλους σου; άλλο 17. Εκτίθεσαι κατά την διάρκεια της εργασίας σου σε βλαπτικούς παράγοντες όπως: σκόνη, θόρυβο, αέρια κλπ.; NAI OXI 18. Εάν NAI σε ποιούς; β. κίνδυνοι για την υγεία 19. Ο θόρυβος είναι: χαμηλός μέσος υψηλός 20. Οι δονήσεις είναι: χαμηλές μέσες ισχυρές 21. Ο φωτισμός είναι: χαμηλός επαρκής έντονος 22. Η θερμοκρασία είναι:(τον χειμώνα) χαμηλή ανεκτή υψηλή 23. Η θερμοκρασία είναι:(το καλοκαίρι) χαμηλή ανεκτή υψηλή 24. Ο αερισμός είναι: χαμηλός ανεκτός υψηλός 25. Η υγρασία είναι:(τον χειμώνα) χαμηλή ανεκτή υψηλή 26. Η υγρασία είναι:(το καλοκαίρι) χαμηλή ανεκτή υψηλή 27. Υπάρχουν ακτινοβολίες; Ναι Οχι 28. Σου έχουν χορηγηθεί ατομικά μέσα προστασίας; (ωτασπίδες, φόρμες κλπ) Ναι Οχι 29. Τα χρησιμοποιείς; Ναι Οχι 30. Αν ΟΧΙ γιατί; 31. Υπάρχουν σκόνες; Ναι Οχι λίγες πολλές 32. Υπάρχουν οξέα; Ναι Οχι λίγα πολλά 33. Υπάρχουν διαλύτες; Ναι Οχι λίγοι πολλοί 34. Υπάρχουν αέρια; Ναι Οχι λίγα πολλά

48 35. Υπάρχουν καπνοί; Ναι Οχι λίγοι πολλοί 36. Υπάρχουν υδρατμοί; Ναι Οχι λίγοι πολλοί 37. Σου έχουν χορηγηθεί ατομικά μέσα προστασίας (μάσκες, γάντια, φόρμες κλπ) Ναι Οχι 38. Τα χρησιμοποιείς; Ναι Οχι 39. Αν ΟΧΙ γιατί; 40. Υπάρχει ο κίνδυνος να πάθεις κάποιου είδους λοίμωξη; (ηπατίτιδα, τέτανο κλπ) Ναι Οχι 41. Σε έχουν ενημερώσει για τους κινδύνους που προέρχονται από το περιβάλλον εργασίας; Ναι Οχι γ. κίνδυνοι για την ασφάλεια Ναι Οχι 42. Είναι ελεύθεροι οι διάδρομοι κυκλοφορίας; 43. Υπάρχει φωτισμός ασφάλειας; 44. Υπάρχει σήμανση ασφάλειας; 45. Υπάρχει κίνδυνος ολίσθησης; 46. Υπάρχει κίνδυνος από πτώσεις υλικών; 47. Υπάρχει κίνδυνος από μεταφορικά μέσα; 48. Υπάρχουν εύφλεκτα υλικά; 49. Υπάρχει σύστημα πυρόσβεσης; 50. Υπάρχει κίνδυνος εκρήξεων; 51. Υπάρχουν προφυλακτήρες στις μηχανές; 52. Υπάρχουν ακάλυπτα κινούμενα μέρη; 53. Υπάρχουν διακόπτες ασφαλείας; 54. Υπάρχει κίνδυνος ηλεκτροπληξίας; 55. Χειρίζεσαι επικίνδυνα εργαλεία; 56. Υπήρξες θύμα κάποιου εργατικού ατυχήματος;

49 Ναι Οχι 57. Σου έχουν χορηγηθεί ατομικά μέσα προστασίας; (κράνη, υποδήματα, γάντια κλπ) 58. Τα χρησιμοποιείς; 59. Αν ΟΧΙ γιατί; 60. Σ έχουν ενημερώσει για τους κινδύνους που διατρέχεις κατά την εργασία σου; 61. Έχεις εκπαιδευτεί για τον τρόπο λειτουργίας των μηχανών; 62. Αντιμετωπίζεις προβλήματα με τον τρόπο λειτουργίας των μηχανών; 63. Αντιμετωπίζεις προβλήματα με τον εξοπλισμό; (γραφείο, κάθισμα κλπ) δ. εγκάρσιοι κίνδυνοι για την υγεία και την ασφάλεια 64. Ο χώρος εργασίας σου είναι: άνετος επαρκής περιορισμένος 65. Διακινείς βάρη χειρωνακτικά; ναι οχι 66. Ο ρυθμός εργασίας είναι: αργός ανεκτός έντονος 67. Η μονοτονία είναι: μικρή μέτρια μεγάλη 68. Η επαναληπτικότητα είναι: μικρή μέτρια μεγάλη 69. Ο βαθμός ευθύνης είναι: μικρός μέτριος μεγάλος 70. Η πνευματική κόπωση είναι: μικρή μέτρια μεγάλη 71. Πως είναι οι σχέσεις με τους συναδέλφους σου; καλές αδιάφορες κακές 72. Πως είναι οι σχέσεις με τους προϊσταμένους; καλές αδιάφορες κακές ε. συμπτώματα που αναφέρουν οι εργαζόμενοι Οχι Καμία φορά Συχνά 73. αισθάνεσαι οπτική κόπωση; 74. σε τσούζουν τα μάτια σου; 75. δε βλέπεις καλά;

50 Οχι Καμία φορά Συχνά 76. έχεις πονοκεφάλους; 77. έχεις ζαλάδες; 78. έχεις πόνους στα αυτιά; 79. έχεις βούισμα στα αυτιά; 80. έχεις ιλίγγους; 81. δεν ακούς καλά; 82. έχεις δυσκολία στην αναπνοή; 83. έχεις πόνο στο λαιμό; 84. έχεις βραχνή φωνή; 85. έχεις ξερό βήχα; 86. έχεις βήχα με πτύελα; 87. έχεις κρίσεις άσθματος; 88. νοιώθεις βράσιμο στο στήθος; 89. αιμορραγούν τα ούλα σου; 90. έχεις καούρες στο στομάχι; 91. αισθάνεσαι ναυτία; 92. έχεις τάση προς έμετο; 93. αισθάνεσαι βάρος στο στήθος; 94. αισθάνεσαι βάρος στα χέρια σου; 95. αισθάνεσαι μούδιασμα στα χέρια; 96. αισθάνεσαι βάρος στα πόδια σου; 97. αισθάνεσαι μούδιασμα στα πόδια; 98. έχεις πόνους στα νεφρά; 99. έχεις δυσκολία στην ούρηση; 100. έχεις πόνους στη μέση; 101. έχεις πόνους στην πλάτη; 102. έχεις πόνους στον αυχένα;

51 Οχι Καμία φορά Συχνά 103. πονάνε οι αγκώνες σου; 104. πονάνε οι καρποί σου; 105. μουδιάζουν τα δάκτυλα; των χεριών σου; 106. πονάνε τα πόδια σου; 107. πονάνε τα γονατά σου; 108. έχεις υπνηλία μετά την εργασία σου; 109. έχεις άγχος όταν εργάζεσαι 110. νοιώθεις υπερβολική κούραση μετά την δουλειά σου; 111. έχεις αυπνίες; 112. άλλο

52 3.3 : ΣΧΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΦΑΣΕΩΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Στο σχεδιάγραμμα που ακολουθεί, παρουσιάζονται οι φάσεις με τις οποίες γίνεται η εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου.

53

54 Ιστορική αναδρομή: ο ηλεκτρισμός στην Ελλάδα Το 1889 φτάνει το "ηλεκτρικό" στην Ελλάδα. Η Γενική Εταιρεία Εργοληψιών, κατασκευάζει στην Αθήνα, στην οδό Αριστείδου, την πρώτη μονάδα παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος. Το πρώτο κτίριο που φωτίζεται είναι τα Ανάκτορα και πολύ σύντομα ο ηλεκτροφωτισμός επεκτείνεται στο ιστορικό κέντρο της Πρωτεύουσας. Τον ίδιο χρόνο η τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη θα δει κι αυτή το ηλεκτρικό φως καθώς Βελγική Εταιρία αναλαμβάνει απ' τις Τουρκικές αρχές το φωτισμό και την τροχιοδρόμηση της Πόλης με την κατασκευή εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Δέκα χρόνια αργότερα οι πολυεθνικές εταιρίες ηλεκτρισμού κάνουν την εμφάνισή τους στην Ελλάδα. Η αμερικανική εταιρία Thomson-Houston με τη συμμετοχή της Εθνικής Τράπεζας θα ιδρύσει την Ελληνική Ηλεκτρική Εταιρία που θα αναλάβει την ηλεκτροδότηση κι άλλων μεγάλων Ελληνικών πόλεων. Μέχρι το 1929 θα ηλεκτροδοτηθούν 250 πόλεις με πληθυσμό πάνω από κατοίκους. Στις πιο απόμακρες περιοχές, που ήταν ασύμφορο για τις μεγάλες εταιρίες να κατασκευάσουν μονάδες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, την ηλεκτροδότηση αναλαμβάνουν ιδιώτες ή δημοτικές και κοινοτικές αρχές κατασκευάζοντας μικρά εργοστάσια.

55 To 1950 υπήρχαν στη Ελλάδα 400 περίπου εταιρείες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Η πρώτη ύλη που χρησιμοποιούσαν ήταν το πετρέλαιο και ο γαιάνθρακας που φυσικά εισάγονταν από το εξωτερικό. Η κατάτμηση αυτή της παραγωγής, σε συνδυασμό με τα εισαγόμενα καύσιμα, εξωθούσε την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος στα ύψη (τριπλάσιες ή και πενταπλάσιες τιμές απ' αυτές που ίσχυαν στις Ευρωπαϊκές χώρες). Το ηλεκτρικό λοιπόν ήταν ένα αγαθό πολυτελείας, αν και τις περισσότερες φορές παρεχόταν με ωράριο και οι ξαφνικές διακοπές ήταν σύνηθες φαινόμενο. Για να εξαπλωθεί η ηλεκτρική ενέργεια ομοιόμορφα σε όλη τη χώρα και για να αξιοποιηθεί αποτελεσματικά τόσο στη βιομηχανία όσο και στην ύπαιθρο, έπρεπε να υπάρξουν οι εξής προϋποθέσεις: Αξιοποίηση των εγχώριων πλουτοπαραγωγικών πόρων, που απαιτούσε όμως τεράστιες επενδύσεις, οι οποίες δεν μπορούσαν να πραγματοποιηθούν από τους μεμονωμένους βιομηχάνους παραγωγής ενέργειας. Ενοποίηση της παραγωγής σε ενιαίο διασυνδεδεμένο δίκτυο, ώστε τα φορτία να επιμερίζονται σε εθνική κλίμακα. Ύπαρξη ενιαίου φορέα που θα επέτρεπε τον επιμερισμό του κόστους ανάμεσα στις κερδοφόρες και ζημιογόνες περιοχές. Τις προϋποθέσεις αυτές κάλυψε η Δ.Ε.Η με τον πλέον επιτυχή τρόπο. Έτσι τον Αύγουστο του 1950 ιδρύεται η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού, για να λειτουργήσει "χάριν του δημοσίου συμφέροντος" με σκοπό τη χάραξη και εφαρμογή μιας εθνικής ενεργειακής πολιτικής, η οποία μέσα από την εντατική εκμετάλλευση των εγχώριων πόρων, να κάνει το ηλεκτρικό ρεύμα κτήμα και δικαίωμα του κάθε Έλληνα πολίτη, στη φθηνότερη δυνατή τιμή.

56 Αμέσως με την ίδρυσή της, η Δ.Ε.Η στρέφεται προς την αξιοποίηση των εγχώριων πηγών ενέργειας ενώ ξεκινά και η ενοποίηση των δικτύων σε ένα εθνικό διασυνδεδεμένο σύστημα. Τα πλούσια λιγνιτικά κοιτάσματα του ελληνικού υπεδάφους που είχαν νωρίτερα εντοπισθεί, άρχισαν να εξορύσσονται και να χρησιμοποιούνται ως καύσιμη ύλη στις λιγνιτικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που δημιουργούσε. Παράλληλα, η Επιχείρηση ξεκίνησε την αξιοποίηση της δύναμης των υδάτων με την κατασκευή υδροηλεκτρικών σταθμών στα μεγάλα ποτάμια της χώρας. Αρκετά νωρίς, το 1956, αποφασίστηκε η εξαγορά όλων των ιδιωτικών και δημοτικών επιχειρήσεων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ώστε να υπάρχει ένας ενιαίος φορέας διαχείρισης. Σιγά-σιγά, η Δ.Ε.Η εξαγόρασε όλες αυτές τις επιχειρήσεις και ενέταξε το προσωπικό τους στις τάξεις της. Σ' όλα αυτά τα χρόνια της παρουσίας της, αγωνίστηκε και πέτυχε την ενεργειακή αυτονομία της χώρας και έφερε σε πέρας το σπουδαίο έργο του εξηλεκτρισμού της δημιουργώντας ταυτόχρονα το μεγαλύτερο μέρος της βαριάς ελληνικής βιομηχανίας. Tο ηλεκτρικό ρεύμα έφτασε με επάρκεια σε κάθε άκρη της ελληνικής γης. Από τα μικρά ακριτικά νησιά μας ως τους πιο απόμακρους οικισμούς της ορεινής Ελλάδας. Ο ηλεκτρισμός στην Σάμο Στην Σάμο υπήρχαν στην αρχή πέντε ιδιωτικοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος που λειτουργούσαν απογευματινές ώρες μέχρι 12 το βράδυ. Στο πρώτο εργοστάσιο που έκτισε η Δ.Ε.Η στην περιοχή Κοκκάρι το 1970 εγκαταστάθηκαν 6 μηχανές τύπου WORTHINGTON ισχύος 830 KW εκάστη κατασκευασμένες στην Αμερική το 1959 προερχόμενες απ τον παλαιό σταθμό παραγωγής ΗΕΑΠ [Ηλεκτρική Εταιρεία Αθηνών Πειραιώς] στο Φάληρο.Η ζήτηση σταδιακά πέρασε απ τα 800 KW στα φθάνοντας στα σημερινά επίπεδα των KW. Ανάλογη με την αύξηση της ζήτησης ήταν και οι επεκτάσεις του σταθμού παραγωγής με την εγκατάσταση νέων μηχανών.

57 Το1981τρεις νέες μηχανές τύπου GMT 3200 KW συνολικής ισχύος 9500 KW. Το 1989 δυο μηχανές SULZER 6300 KW εκάστη,και το 1999 μια μηχανή SULZER KW. Τα τελευταία πέντε χρόνια αποψιλώθηκαν οι παλαιότερες μηχανές και στον χώρο εκείνο τοποθετήθηκαν νέες μεγαλύτερης ισχύος. Σε πολλές περιπτώσεις η αύξηση της αιχμής καλύπτεται με φορητά ηλεκτροπαραγωγά ζεύγη. Σήμερα το εργοστάσιο της Δ.Ε.Η Α.Σ.Π Σάμου, διαθέτει τρία μηχανοστάσια, κτίριο διοίκησης αποθήκες, συνεργείο, χώροι αποθήκευσης καυσίμου σε δεξαμενές και λοιπές εγκαταστάσεις, σε έκταση μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο φθάνει τα 60 στρέμματα και απασχολεί 36 άτομα διοικητικό και τεχνικό προσωπικό. Την τελευταία 15ετια άρχισε η εγκατάσταση μονάδων παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος εκμεταλλευόμενοι τις ανανεώσιμες πηγές ενεργείας [ανεμογεννήτριες και Φωτοβολταϊκά πάρκα]. Σήμερα η ισχύς των πάρκων αυτών, για τα Φωτοβολταϊκά που ανήκουν σε ιδιωτικές επιχειρήσεις,ανέρχεται στα 4300 KW,στις ανεμογεννήτριες των ιδιωτών σε 4375 κιλοβάτ και της ΔΕΗ 3300 KW. Η Δ.Ε.Η σήμερα Η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού Α.Ε. είναι η μεγαλύτερη εταιρία παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, με περίπου 7,4 εκατομμύρια πελάτες. Διαθέτει μια μεγάλη υποδομή σε εγκαταστάσεις ορυχείων λιγνίτη, παραγωγής, μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας. Κατέχει περίπου το 68% της εγκατεστημένης ισχύος των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής στην Ελλάδα συμπεριλαμβάνοντας στο ενεργειακό της μείγμα λιγνιτικούς, υδροηλεκτρικούς και πετρελαϊκούς σταθμούς, καθώς και σταθμούς φυσικού αερίου, αλλά και μονάδες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ). Μετά την απόσχιση των κλάδων Μεταφοράς και Διανομής, δημιουργήθηκαν δύο 100% θυγατρικές εταιρείες της ΔΕΗ Α.Ε., ο ΑΔΜΗΕ Α.Ε. (Ανεξάρτητος Διαχειριστής

58 Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας Α.Ε.) και ο ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε. (Διαχειριστής Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας Α.Ε.). Ο ΑΔΜΗΕ Α.Ε. έχει την ευθύνη της διαχείρισης, λειτουργίας, ανάπτυξης και συντήρησης του Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας και των διασυνδέσεών του, ενώ ο ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε. έχει την ευθύνη για την διαχείριση, ανάπτυξη, λειτουργία και συντήρηση του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας. Η εγκατεστημένη ισχύς των μονάδων παραγωγής της Δ.Ε.Η το 2012 ανήλθε σε 12.5 GW. Ο αριθμός του μισθοδοτούμενου τακτικού προσωπικού ανερχόταν Στον τομέα των ΑΠΕ, η Δ.Ε.Η δραστηριοποιείται μέσω της θυγατρικής της «ΔΕΗ Ανανεώσιμες Α.Ε.», έχοντας στο χαρτοφυλάκιό της αιολικά πάρκα, μικρούς υδροηλεκτρικούς σταθμούς καθώς και φωτοβολταϊκούς, συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 116 MW (μη συμπεριλαμβανομένων των σταθμών στους οποίους η ΔΕΗ Ανανεώσιμες συμμετέχει μέσω κοινοπραξιών, από την εγκατεστημένη ισχύ των οποίων της αναλογούν 29 MW). Η Δ.Ε.Η Α.Ε. ιδρύθηκε το 1950, ενώ από 12/12/2001 έχει εισαχθεί στα Χρηματιστήρια Αξιών Αθηνών και Λονδίνου.

59 4.2 : ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΧΩΡΟΥ Ο χώρος στον οποίο θα γίνει η εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου είναι η πτέρυγα Δ του εργοστασίου παραγωγής ενέργειας Δ.Ε.Η Α.Σ.Π Σάμου. Το εργοστάσιο βρίσκεται στη Βόρεια πλευρά του νησιού,στο χωριό Κοκκάρι. Το εργοστάσιο αριθμεί 36 εργαζόμενους και καταλαμβάνει έκταση 60 στρεμμάτων. Η Πτέρυγα Δ έχει έκταση 530 τ.μ και το ύψος του κτιρίου φτάνει τα 15 μέτρα. Το κτίριο έχει ορθογώνιο σχήμα και είναι κατασκευασμένο από πάνελ πετροβάμβακα. Έχει δυο ορόφους,το υπόγειο και το ισόγειο. Η κατασκευή του κτιρίου ξεκίνησε το έτος 1998 και τελείωσε το Η γεννήτρια και ο κινητήρας που βρίσκονται εντός του κτιρίου είναι της εταιρείας Sulzer και έχει ισχύ 13 MW. Η εκκίνηση και ο τερματισμός της μηχανής γίνεται με καύσιμο diesel και η λειτουργεία της με μαζούτ. Φωτογραφία 4.1 : Κάτοψη χώρου των εγκαταστάσεων της Δ.Ε.Η Α.Σ.Π ΣΑΜΟΥ με τη χρήση της εφαρμογής Google Earth (Με την κίτρινη γραμμή υποδεικνύεται ο συνολικός χώρος των εγκαταστάσεων και με το κόκκινο τετράγωνο η πτέρυγα Δ )

60 Υπόμνημα 4.2 : Ισόγειο πτέρυγας Δ - Γενική διάταξη συστήματος πυρανίχνευσης

61 Υπόμνημα 4.3 : Υπόγειο πτέρυγας Δ - Γενική διάταξη συστήματος πυρανίχνευσης

62 Φωτογραφία 4.4 : Πρόσοψη πτέρυγας Δ Φωτογραφία 4.5 : Πρόσοψη γεννήτριας SULZER

63 4.3 : ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Οι κυριότεροι βλαπτικοί παράγοντες στους οποίους εκτίθενται οι εργαζόμενοι στον Α.Σ.Π Σάμου είναι οι ακόλουθοι : Φυσικοί βλαπτικοί παράγοντες Θόρυβος Δονήσεις κραδασμοί Φωτισμός Θερμικό περιβάλλον ( θερμοκρασία, σχετική υγρασία) Μηχανικοί παράγοντες Ακτινοβολία Χημικοί βλαπτική παράγοντες Διοξείδιο του άνθρακα (CO2) Μονοξείδιο του άνθρακα (CO) Διοξείδιο του αζώτου (NO2) Διάφορα διαλυτικά μέσα για τον καθαρισμό των μηχανών του Σταθμού και των εξαρτημάτων τους.

64 4.4 : ΕΞΑΚΡΙΒΩΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ 1. Μηχανικοί Κίνδυνοι : Οι κύριες αιτίες των μηχανικών κινδύνων είναι : Πρόσκρουση με αντικείμενα Πτώσεις αντικειμένων από γερανούς, εξέδρες μηχανών, οροφές κτιρίων, από ανυψωτικά γερανοφόρα οχήματα, από έκρηξη δικτύου αέρα, ατμού, κλπ. Πτώση από σκάλες Πτώση λόγω πρόσκρουσης σε αντικείμενα Πτώση από ολισθηρό δάπεδο Πτώση από ελλιπή φωτισμό και ορατότητα Τραυματισμός από εργαλεία χειρός, χρήση ηλεκτρικών εργαλείων και συσκευών, αντικείμενα που επισκευάζονται ή μεταφέρονται σε άλλη θέση από κινούμενα μέρη του εξοπλισμού Εγκαύματα από επαφή με τμήματα του εξοπλισμού (εξατμίσεις, δίκτυα ατμού κλπ) Θόρυβος 2. Χημικοί Κίνδυνοι που προέρχονται από : Επαφή με υγρά καθαρισμού Επαφή με καύσιμα και υποπροϊόντα αυτών Επαφή με υγρά συντήρησης Εισπνοή αναθυμιάσεων από τις Μονάδες που λειτουργούν (καυσαέρια) Εισπνοή κάπνας από τους λέβητες Εισπνοή σκόνης

65 3. Κίνδυνοι από τη φύση της εργασίας : Συχνή άρση βαρών και μετακίνησης αυτών Άρση υπερβολικού βάρους λόγω έλλειψης βοηθητικών μηχανισμών Συχνές επικύψεις κατά την εκτέλεση της εργασίας Καταπόνηση των χεριών με εργαλεία από την χρήση κρουστικών μηχανημάτων Κακό κάθισμα για εργασία μεγάλης διάρκειας 4. Κίνδυνοι ακτινοβολίας από την : Παρατεταμένη χρήση Η/Υ Έκθεση σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία κοντά σε ηλεκτρικούς πίνακες, φωτιστικά φθορισμού, γεννήτριες, κλπ Έκθεση κοντά σε κανάλια που περνούν καλώδια για την μεταφορά ηλεκτρισμού ρεύματος στους Μ/Σ, Ε/Δ, Πίνακες αναχωρήσεων, κλπ 5. Περιβαλλοντικοί Κίνδυνοι : Έκθεση στον ήλιο τους θερινούς μήνες Έκθεση από το κρύο τους χειμερινούς μήνες Έκθεση σε υγρό περιβάλλον (βροχή, διαρροή δικτύων, κλπ) Έκθεση σε βεβαρημένη ατμόσφαιρα λόγω καυσαερίων ή σκόνης Έκθεση σε θερμό περιβάλλον για εργασίες δίπλα ή πάνω σε μηχανές που λειτουργούν

66 6. Ηλεκτρολογικοί Κίνδυνοι : Ηλεκτροπληξία αν δεν λαμβάνονται σχολαστικά τα μέτρα ασφαλείας και δεν χρησιμοποιούνται τα κατάλληλα υλικά και εργαλεία Εγκαύματα από τη δημιουργία ηλεκτρικού τόξου σε εκτελούμενες εργασίες και εδάφη με ηλεκτρολύτη των μπαταριών Τραυματισμοί από έκρηξη Ε/Δ στο χώρο των πινάκων ισχύος, από εκρήξεις μπαταριών κατά της συντήρηση τους Εισπνοή αερίων μετά από έκρηξη Ε/Δ, από φωτιά σε καλώδια και άλλα κύλικα του ηλεκτρικού εξοπλισμού Πτώσεις από σκάλες ικριωμάτων, γερανούς, κ.α κατά την αντικατάσταση λαμπτήρων και λοιπών εργασιών ηλεκτρολογικής συντήρησης Ηλεκτρομαγνητική ρύπανση σε παρατεταμένη παραμονή δίπλα σε πίνακες μεγάλης ισχύος, ηλεκτρολογικούς κινητήρες, φωτιστικά, κ.α Ψυχολογική φόρτιση κυρίως των χειριστών ηλεκτρολόγων στο control λόγω της μονότονης καθιστικής εργασίας σε περιορισμένο χώρο. Μελέτη Πυρασφάλειας Έχει κατατεθεί φάκελος Πυρασφάλειας του Α.Σ.Π Σάμου στην Πυροσβεστική Υπηρεσία Σάμου με αρ. Μητρώου 458/

67 4.5 : ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΕΚΘΕΣΗΣ Διαδικασία και πρότυπα μετρήσεων. Για τις μετρήσεις ακολουθήθηκαν οι διαδικασίες που ορίζονται από τα Ελληνικά και Διεθνή πρότυπα καθώς επίσης και η Διαδικασία Προτύπου Δ. Π Διαδικασία ελέγχου βλαπτικών παραγόντων του ISO 9001 που εφαρμόζεται από τη ΔΥΑΕ Οι χημικοί και φυσικοί παράγοντες που εξετάσθηκαν είναι: Α) Ποιότητα αέρα στο χώρο CO, SO2, Cl2 Β) Μετρήσεις όζοντος (O3). Γ) θερμοκρασία - υγρασία - ταχύτητα αέρα. Δ) Φωτισμός, αντίθεση λαμπρότητας. Ε) θόρυβος. Βιβλιογραφικά αναφέρεται ότι για να έχουμε καλές συνθήκες εργασιακού περιβάλλοντος (άνεση στους εσωτερικούς χώρους) θα πρέπει: Η θερμοκρασία του αέρα στο εργασιακό περιβάλλον, τους χειμερινούς μήνες, πρέπει να είναι C ενώ τους θερινούς μήνες C Ως μέγιστη εσωτερική θερμοκρασία του σώματος των εργαζομένων θεωρούνται οι 38 C. Η σχετική υγρασία του αέρα θα πρέπει να είναι 30% τους χειμερινούς μήνες και 40-60% τους θερινούς μήνες. Η ταχύτητα του αέρα στον χώρο εργασίας δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 0,2 m/s. Οι οριακές τιμές του Δείκτη θερμοκρασίας Υγρασίας ( Δ.Θ.Υ ) όπως ορίζεται και από το παράρτημα 1 της εγκυκλίου του Υπουργείου Εργασίας με α.π / για συνεχή εργασία ανά κατηγορία εργασίας δίνονται στον παρακάτω πίνακα.

68 Εργασία - Ανάπαυση Ελαφριά Μέτρια Βαριά Συνεχής εργασία 30.0 C 26.7 C 25.0 C Για τους βλαπτικούς παράγοντες που ελέγχθηκαν ο παρακάτω πίνακας δίνει τις οριακές τιμές έκθεσης όπως αυτές ορίζονται από την υφιστάμενη νομοθεσία (Π.Δ. 90/99 & Π.Δ. 85/91). ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ O.T ppm Α.Ο.T ppm SO2 2 5 NO2 5 5 CO (20) CO2 (800) NH ,1 0,3 Φορμαλδεΰδη 2 2 Θόρυβος 90 db (A) 90 db (A) Πολλές από τις πηγές μόλυνσης του ατμοσφαιρικού αέρα σε έναν εργασιακό χώρο γίνονται αντιληπτές από την απελευθέρωση των οσμών τους. Για την παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα μεγάλο ρόλο παίζει ο καπνός του τσιγάρου που καίγεται. Βιβλιογραφικά σε χώρους γραφείων είναι αποδεκτές τιμές μέχρι και 800 ppm. Μελέτες που έγιναν απέδειξαν ότι μπορεί να αυξηθεί η συγκέντρωση του CO στον αέρα του εργασιακού χώρου μέχρι και 6,5 ppm. Η μέση τιμή του CO σε χώρους με καπνιστές είναι 1,1 ppm. Αποτέλεσμα του καπνίσματος στον χώρο των γραφείων με έκθεση σε επίπεδα καπνού μεταξύ 1,3-2,5 ppm, είναι η πρόκληση έντονων ερεθισμών στα μάτια. Μετά από μελέτες προέκυψε ότι το ανώτατο όριο συγκέντρωσης είναι τα 2 ppm. Επίσης υπολογίστηκε ότι για κάθε καπνισμένο τσιγάρο απαιτείται παροχή καθαρού αέρα 33 m 3 /h, ενώ σε χώρο καπνιστών για να μην υπερβούμε το ανώτατο όριο των 2 ppm απαιτείται παροχή m 3 / h ανά εργαζόμενο

69 Κανόνες λαμπρότητας Οι αντιθέσεις λαμπρότητας οι οποίες ενδείκνυνται στον χώρο εργασίας είναι: Στο κέντρο του οπτικού μας πεδίου: < 3:1 Μεταξύ κεντρικού πεδίου και γύρω χώρου: < 10:1 Λόγος λαμπροτήτων οπουδήποτε μέσα στον χώρο εργασίας: < 40:1 Το οπτικό πεδίο εργασίας πρέπει να είναι φωτεινότερο στο κέντρο και σκοτεινότερο στα άκρα. Θόρυβος Για την εκτέλεση εργασιών σε χώρους γραφείων όπως ορίζεται και από το παράρτημα II του Π.Δ. 398/1994 που αφορά τις "ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας κατά την εργασία με οθόνες οπτικής απεικόνισης" συνιστάται να είναι μικρότερο των 50 db (Α). Βιβλιογραφικά τονίζεται ότι το επίπεδο του θορύβου για να μην δυσχεραίνεται η νοητική εργασία και επικοινωνία πρέπει να είναι κάτω από 65 db (A). Φωτισμός Ο επαρκής και καλής ποιότητας φωτισμός είναι απαραίτητος σε κάθε εργασιακό χώρο, γιατί ελαττώνει την πνευματική προσπάθεια που καταβάλλει ο εργαζόμενος, αυξάνει την απόδοση, μειώνει την πιθανότητα λάθους, κάνα το χώρο εργασίας πιο ευχάριστο και γενικά βοηθά στην αποφυγή ατυχημάτων. Η ένταση του φωτισμού θα πρέπει να ανταποκρίνεται στις ιδιαιτερότητες της εργασίας και τις ιδιομορφίες του άμεσα περιβάλλοντος χώρου. Ειδικότερα πρέπει να τηρείται ο παρακάτω πίνακας σύμφωνα με τον F.A. PATTY.

70 ΠΙΝΑΚΑΣ F.A. PATTY LUX ΕΡΓΑΣΙΑ Φωτισμός που Δεν επιτρέπει μια καθαρή οπτική αντίληψη επαρκής για την παρατήρηση μεγάλων όγκων και αντικειμένων και για μια μη ακριβή οπτική αντίληψη Δουλειές που δεν απαιτούν συνεχή παρακολούθηση και δεν απαιτούν διάκριση λεπτομερειών ή μικρών αντιθέσεων Δουλειές μέτρια δύσκολες και μεγάλης διάρκειας στο γραφείο και στο εργοστάσιο. Αν είναι μικρής διάρκειας, διάβασμα και ράψιμο φωτεινών υλικών Δουλειές λίγο δύσκολες και μεγάλης διάρκειας όπως γραφική δουλειά, διάβασμα, ράψιμο κλπ Δύσκολες και μεγάλης διάρκειας δουλειές, όπως διάβασμα χειρογράφων, τυπογραφικών δοκιμών, σχέδιο, επιδιόρθωμα ρολογιών, λεπτοδουλειά σε μηχανές, συνηθισμένο ράψιμο κλπ Πολύ δύσκολες δουλειές, μεγάλης διάρκειας, όπως πολύ λεπτό ράψιμο, λεπτό κόψιμο, δύσκολη γραφική δουλειά, ράψιμο σκούρων υλικών και διάκριση λεπτομερειών με μικρή αντίθεση. Μετρήσεις στους χώρους εργασίας της Πτέρυγας Δ Τον Ιούλιο του 2001 κλιμάκιο της ΔΥΑΕ με τους κ. Βατίστα Γιώργο και Σιούφα Γιώργο επισκέφθηκαν τον Σταθμό και προχώρησαν σε προγραμματισμένες μετρήσεις για τον εντοπισμό πιθανών βλαπτικών παραγόντων σε όλους τους χώρους (Diesel, γραφεία, συνεργεία, αποθήκες). Η καταγραφή και αξιολόγηση των μετρήσεων καθώς και τα συμπεράσματα που προκύπτουν για κάθε χώρο μέτρησης είναι τα ακόλουθα:

71 Μέτρηση No 1 : Στο επίπεδο εδάφους μπροστά στην γεννήτρια Sulzer της Πτέρυγας Δ ΑΕΡΙΑ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ppm ΕΠΙΤΡΕΠΤΟ ΟΡΙΟ ppm ΕΚΤΙΜΗΣΗ CO 2,67 50 Φυσιολογικό επίπεδο CO2 434, Φυσιολογικό επίπεδο SO2 0,73 2 Φυσιολογικό επίπεδο ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΠΤΡΕΠΤΟ ΟΡΙΟ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ 34 Ο C 24 Ο C Μη φυσιολογικό επίπεδο ΥΓΡΑΣΙΑ 34,97% 60% Φυσιολογικό επίπεδο ΤΑΧΥΤΗΤΑ 0,7 m/s 0,2 m/s Μη φυσιολογικό ΑΝΕΜΟΥ επίπεδο ΘΟΡΥΒΟΣ 92,2 db (A) 90 db (A) Μη φυσιολογικό επίπεδο Φωτογραφία 4.6 : Γεννήτρια Sulzer

72 Μέτρηση No 2 : Υπόγειο Πτέρυγας Δ ΑΕΡΙΑ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ppm ΕΠΙΤΡΕΠΤΟ ΟΡΙΟ ppm ΕΚΤΙΜΗΣΗ CO 10,6 50 Φυσιολογικό επίπεδο CO Φυσιολογικό επίπεδο SO2 0,6 2 Φυσιολογικό επίπεδο ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΠΤΡΕΠΤΟ ΟΡΙΟ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ 33,7 Ο C 24 Ο C Μη φυσιολογικό επίπεδο ΥΓΡΑΣΙΑ 58% 60% Φυσιολογικό επίπεδο ΤΑΧΥΤΗΤΑ 0,36 m/s 0,2 m/s Μη φυσιολογικό ΑΝΕΜΟΥ επίπεδο ΘΟΡΥΒΟΣ 93,2 db (A) 90 db (A) Μη φυσιολογικό επίπεδο Φωτογραφία 4.7 : Υπόγειο Πτέρυγας Δ

73 Μέτρηση No 3 : Control room Πτέρυγας Δ ΑΕΡΙΑ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ppm ΕΠΙΤΡΕΠΤΟ ΟΡΙΟ ppm ΕΚΤΙΜΗΣΗ CO 4,5 50 Φυσιολογικό επίπεδο CO Φυσιολογικό επίπεδο SO2 0,5 2 Φυσιολογικό επίπεδο ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΠΤΡΕΠΤΟ ΟΡΙΟ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ 30,2 Ο C 24 Ο C Μη φυσιολογικό επίπεδο ΥΓΡΑΣΙΑ 38,22% 60% Φυσιολογικό επίπεδο ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΑΝΕΜΟΥ 0,02 m/s 0,2 m/s Φυσιολογικό επίπεδο ΘΟΡΥΒΟΣ 71,8 db (A) 90 db (A) Φυσιολογικό επίπεδο Φωτογραφία 4.8 : Control room Πτέρυγας Δ

74 Από την αξιολόγηση των στοιχείων της μελέτης και την ποσοτική ποιοτική κατάταξη του κινδύνου προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα Για τις εργασίες όπου η παραμένουσα Επικινδυνότητα βρίσκεται σε αποδεκτά επίπεδα (ανεκτή τιμή < 25 ο C) το συμπέρασμα είναι ότι τα υπάρχοντα μέτρα προστασίας, η μεθοδολογία εργασίας, η εκπαίδευση του προσωπικού και ο ε- ξοπλισμός των εγκαταστάσεων είναι σε τέτοιο επίπεδο που να διασφαλίζουν εργασία με τον λιγότερο αποδεκτό κίνδυνο Το γεγονός αυτό δεν πρέπει να έχει ως αποτέλεσμα τον εφησυχασμό και την χαλάρωση των μέτρων αλλά την συνεχή παρακολούθηση της τήρησής τους και αν είναι δυνατόν τη βελτίωσή τους. Δεν θα πρέπει να ξεχνά κανείς ότι στους εργασιακούς χώρους είναι αδύνατο να υπάρξει παντελής έλλειψη κινδύνου. Για τις εργασίες όπου η παραμένουσα επικινδυνότητα βρίσκεται μεταξύ των τιμών 25 και 100 (χαμηλή επικινδυνότητα) θα πρέπει να δοθεί βαρύτητα στην προσθήκη νέων μέτρων ασφαλείας όπως στην επανεξέταση της μεθοδολογίας της εργασίας και συμπληρωματική εκπαίδευση του προσωπικού, τα οποία μέτρα θα πρέπει να φέρουν αποτέλεσμα το πολύ σε ένα χρόνο. Από τα στοιχεία της μελέτης και την ποσοτική κατάταξη του κινδύνου προκύπτουν τιμές επικινδυνότητας σε εργασίες ή σε χώρους που να χρήζουν άμεση λήψη μέτρων μόνο από φυσικούς βλαπτικούς παράγοντες (θόρυβο & θερμοκρασία) τα οποία όμως μπορούν να αντιμετωπισθούν Κατά περίπτωση σε τοπικό επίπεδο από τον Δ/ντή και τον ΤΑ του Σταθμού σε συνεργασία με την ΔΥΑΕ.

75 Για τον κίνδυνο από την έκρηξη του Η/Μ εξοπλισμού που παρουσιάζει μεγάλο συντελεστή επικινδυνότητας πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα προστασίας των εργαζομένων και να γίνεται υποχρεωτική χρήση κράνους για την προστασία της κεφαλής και γυαλιών ή ασπιδίων για την προστασία του προσώπου. Για τον κίνδυνο που προέρχεται από την μετακίνηση των εργαζομένων κατά την προσέλευση ή την αποχώρησή τους από τους χώρους εργασίας ιδιαίτερη βαρύτητα θα πρέπει να δοθεί στην πιστή τήρηση των κανόνων ασφαλούς οδήγησης και στην συχνή συντήρηση των οχημάτων. Επανεξέταση και Αναθεώρηση Μελέτης. Με την ολοκλήρωση της εφαρμογής των πρόσθετων μέτρων θα πρέπει να γίνει επανεξέταση και αναθεώρηση της μελέτης. Επανεξέταση και Αναθεώρηση θα πρέπει επίσης να γίνει σε περίπτωση που προκύψει κάποιος από τους παρακάτω λόγους: Μετά από σοβαρό ατύχημα ή συμβάν. Σε περίπτωση αλλαγής της μεθοδολογίας της εργασίας. Σε περίπτωση που αλλάξει ριζικά η σύσταση των εργαζομένων του κλιμακίου (νέες προσλήψεις, αλλαγή επαγγελμάτων, νέες θέσεις εργασίας). Σε περίπτωση που αναπτυχθεί νέα ασφαλέστερη τεχνογνωσία.

76 Όπως προκύπτει από τους πίνακες του τετάρτου κεφαλαίου, πολλοί από τους κινδύνους που υπάρχουν στον Α.Σ.Π Σάμου βρίσκονται σε αποδεκτό επίπεδο. Το γεγονός αυτό δεν πρέπει να οδηγήσει σε επανάπαυση. Αντίθετα, πρέπει να υπάρχει συνεχής εγρήγορση όλου του προσωπικού και παρακολούθηση όλων των πιθανών κινδύνων. Τα μέτρα, τα οποία προτείνονται παρακάτω, τηρούνται σε μεγάλο ποσοστό, αλλά αναγράφονται χάριν πληρότητας της μελέτης. Τα μέτρα αυτά πρέπει να λαμβάνονται ταυτόχρονα σε τρία επίπεδα: Τεχνικά και οργανωτικά Τα μέτρα αυτά πρέπει να τα λαμβάνει η Διοίκηση της Επιχείρησης. 1. Επιλογή του εξοπλισμού εργασίας. Όλος ο χρησιμοποιούμενος εξοπλισμός εργασίας πρέπει να είναι σύγχρονος και α- σφαλής, καθώς επίσης να είναι σύμφωνος με τις υπάρχουσες προδιαγραφές και εναρμονισμένος με τις ιδιαίτερες απαιτήσεις των χρηστών. Σε περιπτώσεις τοπικών προμηθειών, πρέπει κατά το δυνατόν να ακολουθούνται οι επίσημες προδιαγραφές της Επιχείρησης. Εξάλλου προτείνεται η συγκρότηση «ομάδας βελτιώσεων» η οποία θα εισηγείται τεκμηριωμένα τυχόν αλλαγές στον εξοπλισμό και τις μεθόδους εργασίας (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποκλείεται η υποβολή τεκμηριωμένων προτάσεων από το λοιπό προσωπικό).

77 2. Χειρωνακτική διακίνηση φορτίων. Από τη χειρωνακτική διακίνηση φορτίων είναι δυνατόν να προκύψουν τραυματισμοί, μυοσκελετικά προβλήματα και κόπωση των εργαζομένων. Δεδομένου ότι αποτελεί υποχρέωση του εργοδότη (Π.Δ. 397Α74) η μείωση της ανάγκης για χειρωνακτική διακίνηση φορτίων, προτείνεται, όπου είναι δυνατόν, η χρήση μηχανικού εξοπλισμού για τις διακινήσεις αυτές 3. Επίβλεψη της εκτέλεσης των εργασιών. Η επίβλεψη της εκτέλεσης των εργασιών πάσης φύσεως στον Α.Σ.Π Σάμου είναι απαραίτητη, τόσο από την ιεραρχία του Σταθμού, όσο και από τον Τεχνικό Ασφάλειας έτσι, ώστε να διαπιστώνεται η τήρηση των προβλεπόμενων διαδικασιών αλλά και να προσδιορίζεται ο τρόπος αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων. Επίσης πρέπει να εξακολουθήσει να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή από τον Τεχνικό Α- σφάλειας στην αναγραφή όλων των παρατηρήσεων του, στο θεωρημένο βιβλίο από την Επιθεώρηση Εργασίας, για εντοπισμό τυχόν κινδύνων με προτάσεις για ασφαλέστερες μεθόδους εργασίας και διαδικασιών με ενυπόγραφη γνώση του Διευθυντή του Σταθμού.

78 Επιλογή ασφαλών μεθόδων εργασίας 1. Ασφαλής χειρωνακτική διακίνηση φορτίων. Οπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, πρώτη προτεραιότητα είναι η διακίνηση φορτίων με μηχανικά μέσα. Δεδομένου όμως, ότι στις περισσότερες περιπτώσεις είναι αναπόφευκτη η χειρωνακτική διακίνηση φορτίων, είναι απαραίτητο να λαμβάνονται όλα τα μέτρα για την ασφαλή διεξαγωγή της και η προώθηση της σωστής μεθοδολογίας με όλα τα μέσα (π.χ φυλλάδια, ανάρτηση αφισών, κλπ.). 2. Χρήση μέσων ατομικής προστασίας (ΜΑΠ). Η χρήση μέσων ατομικής προστασίας είναι απαραίτητη από όλο σχεδόν το προσωπικό του Α.Σ.Π Σάμου κατά την εκτέλεση της εργασίας του. Τα μέσα αυτά διακινούνται από τη ΔΥΑΕ και η επάρκεια τους είναι αρκετά ικανοποιητική. Επίσης οι προδιαγραφές των μέσων αυτών είναι σύμφωνες με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα ΕΝ (European Norms) και πληρούν τις απαιτήσεις της Νομοθεσίας. Ενεργοποίηση του προσωπικού Για την επιτυχία όλων αυτών των μέτρων πρέπει να επιτευχθεί η ενεργός συμμετοχή του προσωπικού. Το θέμα αυτό απαιτεί συνεχή προσπάθεια, διότι προϋποθέτει αλλαγή νοοτροπίας των εργαζομένων, η οποία επιτυγχάνεται κατά βάση με την πειθώ και σε μακροχρόνιο χρονικό ορίζοντα.

79 1. Ενεργός συμμετοχή των εκπροσώπων των εργαζομένων. Οι επιτροπές εργαζομένων υπάρχουν και επίσης γίνονται οι τριμηνιαίες συσκέψεις που προβλέπει ο Ν. 1568/85. Για να γίνει πιο ουσιαστική η συμμετοχή των εργαζομένων θα μπορούσε να ανατεθεί στους εκπροσώπους τους, να συμμετέχουν στην εφαρμογή των υποχρεώσεων των εργαζομένων που είναι: Η τήρηση των ασφαλών μεθόδων εργασίας. Η σωστή χρήση του ηλεκτρικού εξοπλισμού των εγκαταστάσεων με την ταυτόχρονη χρήση των απαραίτητων Μ.Α Π. αποκλείει κάθε πιθανότητα ηλεκτρικού ατυχήματος. Ο καλός και τακτικός αερισμός των γραφείων μειώνει τους ρύπους από το κάπνισμα και τους άλλους αέριους ρύπους (φορμαλδεΰδη, όζον, κ.α.). Προτείνεται για τους καπνιστές να μην καπνίζουν ταυτόχρονα μέσα στο χώρο, στη συνέχεια να τον αερίζουν καλά. Αυξημένη προσοχή για αποφυγή πτώσεων από σκάλες κατά την εργασία σε μικρό ύψος. Δεν ανεβαίνουμε σε πρόχειρες σκάλες. Να χρησιμοποιούν τα υποδήματα που διαθέτει η Επιχείρηση γιατί οι χώροι του Σταθμού εγκυμονούν κινδύνους ολισθήσεων. Στους χώρους που έχουν επισημανθεί ως περιοχές υψηλού θορύβου να γίνεται χρήση ωτοβυσμάτων ή ωτασπίδων. Απαραίτητα οι εργαζόμενοι θα πρέπει να φορούν κράνος για την προστασία της κεφαλής από πιθανή πρόσκρουση σε εξοπλισμό ή πτώση αντικειμένων. Οι χειρισμοί μηχανολογικού εξοπλισμού θα πρέπει να γίνονται με χρήση προστατευτικών γαντιών για αποφυγή μικροτραυματισμών. Στους εσωτερικούς χώρους των κτιρίων όπου η θερμοκρασία υπερβαίνει την μεγίστη επιτρεπτή τιμή (πολύ πάνω των 30 C) πρέπει εκτός του αερισμού του χώρου να τοποθετηθούν κλιματιστικά μηχανήματα. Οι εργαζόμενοι να αποφεύγουν τις άσκοπες μετακινήσεις και να χρησιμοποιούν τα Μ.Α.Π. που παρέχει η

80 υπηρεσία. Για εργασίες σε εξωτερικούς χώρους από τα συνεργεία να γίνεται χρήση των Μ.Α.Π. και τακτικά διαλείμματα σε σκιερούς χώρους και χρήση δροσερών υγρών. Η χρήση των Μέσων Ατομικής Προστασίας. Επισημαίνεται ότι η υπενθύμιση των υποχρεώσεων των εργαζομένων από τους ίδιους τους εκπροσώπους τους που δεν θα έχει μορφή παρατήρησης ή ποινής, συντελεί κατά πολύ στη δημιουργία κλίματος αποδοχής των μέτρων Ασφάλειας. Στην περίπτωση αυτή θα μπορούσαν να γίνονται από κοινού επισκέψεις στους χώρους εργασίας του Τ Α. και του Ιατρού Εργασίας με τους εκπροσώπους των εργαζομένων. Θα μπορούσε επίσης να ζητηθούν από τους ίδιους τους εργαζόμενους ιδέες για την προώθηση των θεμάτων αυτών. 2. Εκπαίδευση των εργαζομένων Η εκπαίδευση του προσωπικού να γίνεται κατά το δυνατόν σε τακτά και ολίγον απέχοντα μεταξύ τους διαστήματα (π.χ. ένα δίωρο ανά δεκαπενθήμερο). Ενδεικτικά αναφέρονται εδώ ορισμένα θέματα που θεωρούνται κατάλληλα για εκπαίδευση στο προσωπικό του ΑΣΠ Σάμου και της ΔΥΑΕ: Ασφαλής διακίνηση φορτίων. Προστασία έναντι ηλεκτρικών ατυχημάτων. Προστασία από χημικές ουσίες. Σωστή χρήση των Μέσων Ατομικής Προστασίας. Πυρόσβεση - Πυροπροστασία. Ασφαλής οδήγηση. Πρώτες βοήθειες. Αντιμετώπιση εκτάκτων καταστάσεων.

81 Είναι ευνόητο ότι είναι πολύ σημαντική και επιθυμητή και η συνοπτική ανάπτυξη τεχνικών θεμάτων για τη λειτουργία και τη συντήρηση του Σταθμού. Σαν εισηγητές στις εκπαιδεύσεις αυτές προτείνονται: Η ιεραρχία του ΑΣΠ. Ο Τεχνικός Ασφάλειας. Ο Ιατρός Εργασίας. Ο αριθμός εκπαιδευομένων προτείνεται να κυμαίνεται μεταξύ 8 και 10 ατόμων για λόγους καλύτερης απόδοσης της εκπαίδευσης και ευελιξίας. Παρακολούθηση των δεικτών των ατυχημάτων. Για να γίνει περισσότερος ενεργός η συμμετοχή των εργαζομένων είναι καλό να θεσπισθούν κίνητρα για τη μείωση των ατυχημάτων. Αυτό πρέπει να γίνει με προσοχή για να μη συμβεί το αντίθετο αποτέλεσμα (π.χ. να γίνεται απόκρυψη των ατυχημάτων). Στο θέμα αυτό προτείνεται να δοθούν ηθικά και όχι υλικά κίνητρα όπως η αναγραφή σε εμφανή σημεία του Σταθμού του αριθμού ημερών χωρίς ατύχημα.

82 Σ.ΔΡΙΒΑΣ & Κ.ΖΟΡΜΠΑ & Θ.ΚΟΥΚΟΥΛΑΚΗ (2000), ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Β ΕΚΔΟΣΗ, ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε Ν.ΜΑΡΑΓΚΟΣ (2005), ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ-ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ,ΤΕΕ-ΤΚΜ Μ.ΔΟΣΗ-ΣΙΒΒΑ (2004), ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΑ ΕΡΓΟΤΑΞΙΑ, ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε Α.ΔΑΙΚΟΥ (2002), ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ & ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑΤΩΝ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ & ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ & ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ( ),ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε Ν.ΣΑΡΑΦΟΠΟΥΛΟΣ (2001), ΟΔΗΓΟΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ,ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΑΣΦΑΛΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΙΣ ΜΙΚΡΕΣ ΚΑΙ ΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΚΑΙ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, (2002) ΥΓΙΕΙΝΗ & ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΚΑΙ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, (1992) Θ.ΚΟΥΚΟΥΛΑΚΗ (1999), Η ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ & ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε Σ.ΜΠΡΑΝΗΣ (1998), ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε ΤΑ ΠΕΝΤΕ ΒΗΜΑΤΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ & ΥΓΕΙΑΣ (ΣΑΥ),ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε

83 ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ, ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ( pbworks.com/w/page/) Ν.ΒΑΓΙΟΚΑΣ, ΣΗΜΑΝΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ,ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε ( Η ΔΕΗ ΣΗΜΕΡΑ & ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ( ) ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ, ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ( ppaalpha-sigmatauomicroniotachiepsiloniotaalpha.html)

84