Από τον μηχανισμό των Αντικυθήρων στους σύγχρονους υπολογιστές

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Από τον μηχανισμό των Αντικυθήρων στους σύγχρονους υπολογιστές"

Transcript

1 1 ο Λύκειο Βύρωνα Τμήμα : ΕΕ2α Ερευνητική εργασία Από τον μηχανισμό των Αντικυθήρων στους σύγχρονους υπολογιστές

2 Από τον μηχανισμό των Αντικυθήρων στους σύγχρονους υπολογιστές Η Εργασία αποτελείται από 11 κεφάλαια με τα εξής περιεχόμενα: Εισαγωγή Η ιστορία του μηχανισμού Η χρησιμότητα του μηχανισμού Ανακατασκευές του μηχανισμού Ιστορία των υπολογιστών Γενιές ηλεκτρονικών υπολογιστών Άλλες αναζητήσεις Εκτενής ανάλυση του Μηχανισμού Τεχνική άποψη του Μηχανισμού Αποκλειστική συνέντευξη για τον Μηχανισμό Επίλογος 2

3 Εισαγωγή O άνθρωπος, σύμφωνα με δημοφιλή ετυμολογική ερμηνεία (άνω + θρώσκω + όπωπα ), είναι το ον που κοιτάει πάντα ψηλά και κινείται μπροστά, δηλαδή πάντα εξελίσσεται. Στην συγκεκριμένη περίπτωση θα εστιάσουμε στο πρώτο. Ο άνθρωπος λοιπόν, από την αρχή της δημιουργίας του κοιτάει ψηλά τον ουρανό, όπου όπως ξέρουμε βρίσκονται τα αστέρια. Άρα είναι στη φύση του να κοιτάει τα άστρα τα οποία ήταν πάντα ένα μυστήριο για αυτόν που ήταν καταδικασμένος να βλέπει αιωνίως προσπαθώντας να το κατανοήσει. Ένα μέρος λοιπόν αυτής του της προσπάθειας να κατανοήσει τον ουράνιο κόσμο θα μελετήσουμε μέσα από αυτή την εργασία. Και πιο συγκεκριμένα, θα δούμε τον τρόπο με τον οποίο κατάφερε ο άνθρωπος να αξιοποιήσει το β συνθετικό του ονόματός του, την εξέλιξη, ώστε να προσεγγίσει τον αστρικό κόσμο, μέσα από έναν μηχανισμό ο οποίος δεν είναι μεγαλύτερος από ένα συνηθισμένο τετράδιο, αλλά η ιστορία και ο λόγος ύπαρξής του, κρύβουν αδιανόητες έννοιες και συμπεράσματα για την ύπαρξη και τον προορισμό του ανθρώπου. 3

4 Η ιστορία του μηχανισμού. Το χρονικό της ανακάλυψης Τέλος 2ου αιώνα π.χ.: Κατασκευή του Μηχανισμού, πιθανότατα στη Ρόδο, η οποία εκείνη την εποχή ήταν κέντρο μεταλλουργίας. 80 π.χ. περίπου: Ένα ρωμαϊκό καράβι βυθίζεται ανοιχτά των Αντικυθήρων. Είχε πιθανότατα αποπλεύσει από τη Ρόδο με κατεύθυνση την Ιταλία. Πάσχα του 1900: Σύμιοι σφουγγαράδες εντοπίζουν το ναυάγιο σε βάθος μέτρων. Χειμώνας του 1901: Ολοκληρώνεται το έργο της ανάσυρσης των θησαυρών του ναυαγίου. Μεταφορά των ευρημάτων στο Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών. 1902: Τα εμφανή γρανάζια του παράξενου χάλκινου ευρήματος τραβούν την προσοχή του Βαλέριου Στάη, αρχαιολόγου του μουσείου, ο οποίος αντιλαμβάνεται ότι πρόκειται για κάτι αξιοσημείωτο. Δεκαετία του '30: Ο ναύαρχος Ιωάννης Θεοφανίδης δημιουργεί το πρώτο μοντέλο του Μηχανισμού. Δεκαετία του '50: Η πρώτη σε βάθος μελέτη του Μηχανισμού από τον βρετανό φυσικό και ιστορικό της επιστήμης Derek J. de Solla Price, τον ειδικό στη μελέτη επιγραφών έλληνα επιστήμονα Γιώργο Σταμήρη και τον κ. Χαράλαμπο Καράκαλο, πυρηνικό φυσικό στον «Δημόκριτο» καταδεικνύει ότι πρόκειται για τον πιο πολύπλοκο μηχανισμό της αρχαιότητας, χωρίς να μπορεί να δοθεί απάντηση ως προς τη χρησιμότητά του. 4

5 Δεύτερο μισό του 20ού αιώνα: Πλήθος ερευνητών ασχολείται με τη μελέτη του Μηχανισμού. Από τις πιο αξιοσημείωτες μελέτες είναι αυτή του Βρετανού Michael Wright ο οποίος προχωρεί στη δημιουργία ενός μοντέλου, όπως είχε κάνει στο παρελθόν και ο Price. Φθινόπωρο του 2005: Η ομάδα του Προγράμματος για τη μελέτη του Μηχανισμού των Αντικυθήρων αξιοποιεί καινοτόμους τεχνολογίες για να συλλέξει δεδομένα τόσο από το εσωτερικό του Μηχανισμού όσο και από τις επιγραφές που φέρει αυτός. Νοέμβριος του 2006: Τα αποτελέσματα της μελέτης των παραπάνω δεδομένων δημοσιεύονται στην επιθεώρηση «Nature». Από αυτά καταδεικνύεται η χρησιμότητα του Μηχανισμού: επρόκειτο για όργανο πρόβλεψης εκλείψεων. Ταυτόχρονα πραγματοποιείται στην Αθήνα συνέδριο για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων και για τη συζήτηση των σημείων που παραμένουν σκοτεινά. Πως βρέθηκε; Ήταν παραμονές Πάσχα του Δυο σφουγγαράδικα της Σύμης που έρχονταν από την Αφρική αναγκάζονται από τον οστριογράρμπη (νοτιοδυτικό άνεμο) να καταφύγουν στην άμμο του ποταμού στα Αντικύθηρα. Το ένα από τα καΐκια ξεμύτισε μέχρι τον διπλανό κάβο, τη Βλυχάδα και σε 25 μέτρα από την ακτή κατέβασε με σκάφανδρο δύτη στις 35 οργιές να βγάλει θαλασσινά για τη νηστεία της Μεγάλης Εβδομάδας. Σε λίγο ο δύτης έκανε σινιάλο να τον τραβήξουν επάνω. Κι αντί για πίνες και «γαϊδουρόποδα» ανέβασε στο καΐκι ένα χάλκινο χέρι αγάλματος. Εντυπωσιασμένοι οι δυο καπετάνιοι των καϊκιών, ο Δημήτρης Ελευθερίου η Κοντός και ο Ηλίας Σταδιώτης βουτούν οι ίδιοι και βλέπουν με τα μάτια τους αυτά που τους είχε περιγράψει ο δύτης. 5

6 Ένα βουλιαγμένο πλοίο φορτωμένο αγάλματα, μαρμάρινα και χάλκινα και πλήθος άλλα αντικείμενα, διάσπαρτα σε μια έκταση 55 μέτρων, καλυμμένα από λάσπη. Τα καΐκια επέτρεψαν στη Σύμη και για καιρό δεν ξανάγινε λόγος για το συμβάν. Στο διάστημα αυτό ο καταγόμενος από τη Σύμη καθηγητής της Αρχαιολογίας Α. Οικονόμου που είχε πληροφορηθεί το περιστατικό προσπάθησε να πείσει τους καραβοκύρηδες να δηλώσουν τα ευρήματά τους στην κυβέρνηση. Επτά μήνες χρειάσθηκε για να τους πείσει. Οι δύο Συμιακοί ήρθαν σε επαφή με τον υπουργό Παιδείας Σπύρο Στάη, του έδειξαν το χάλκινο χέρι και συμφώνησαν να υπογράψουν συμβόλαιο με το οποίο θα αμείβονταν τόσο για τα δικαιώματα ανεύρεσης, ανάλογα με την αξία τους, όσο και για τις εργασίες ανέλκυσής τους από το βυθό. Μάλιστα τους διατέθηκε το οπλιταγωγό «Μυκάλη» με κυβερνήτη τον ύπαρχο Ανδρέα Σωτηριάδη που απέπλευσε για τα Αντικύθηρα ρυμουλκώντας τα δύο καίκια. Η συνεχής θαλασσοταραχή και οι ξέρες των βραχονησίδων «Θημωνιές» στα ανοιχτά του όρμου της Βλυχάδας δυσχέραιναν το έργο των δυτών, ενώ δεν ήταν δυνατόν να παραμένουν στο βυθό, σε βάθος 60 μέτρων, παραπάνω από πέντε λεπτά. Μετά από πολυήμερες προσπάθειες και τη συνδρομή ενός ακόμα βοηθητικού πλοίου, που εν τω μεταξύ είχε καταφθάσει από τον Πειραιά, οι σφουγγαράδες έφεραν στην επιφάνεια μαρμάρινα και χάλκινα αγάλματα, πολυάριθμα πήλινα αγγεία και μεταξύ άλλων μερικά περίεργα κομμάτια από οξειδωμένο μπρούντζο που έμοιαζαν με σπασμένα γρανάζια. Τα ευρήματα αυτά οι αρχαιολόγοι τα καταχώρισαν στα αρχεία τους με τον προσδιορισμό «ωρολόγιο η εξάντας» και μετά τα ξέχασαν... Επίσης αποφάνθηκαν ότι επρόκειτο για ναυάγιο αρχαίου ελληνικού πλοίου του 1ου αι. π.χ. που μετέφερε έργα τέχνης στη Ρώμη, ανάμεσα στα οποία ήταν και ο περίφημος «Έφηβος των Αντικυθήρων», του 340 π.χ., από τα ελάχιστα χάλκινα αγάλματα που έχουν βρεθεί ως σήμερα. Εικάζεται πως απεικονίζει τον Περσέα, τον Πάρι ή κάποιον ανώνυμο αθλητή. 6

7 Το πλοίο που ναυάγησε. Το πλοίο ναυάγησε περίπου στο π. Χ., εποχή που το θαλάσσιο εμπόριο και οι μεταφορές έργων τέχνης από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ιταλία είχαν κορυφωθεί, ενώ το φορτίο του χρονολογείται από τον 4 ο έως τον 1 ο αι. π. Χ. Το πλοίο ήταν φορτηγό εκτιμώμενης χωρητικότητας 300 τόνων και κατευθυνόταν προς την Ιταλία. Είχε ναυπηγηθεί σύμφωνα με την επικρατούσα μέθοδο «πρώτα το περίβλημα και μετά ο σκελετός». Στο πλοίο υπήρχαν πολλά πολύτιμα αγάλματα, σκεύη και κοσμήματα και ανάμεσά τους βρισκόταν και ο μηχανισμός ο οποίος εξακολουθεί έως και σήμερα να εμπλουτίζει τις γνώσεις μας για την αρχαία ελληνική τεχνολογία και αστρονομία. Συνοπτικά Ανακαλύφθηκε σε ναυάγιο ανοιχτά των Αντικυθήρων μεταξύ Κυθήρων και Κρήτης. Χρονολογείται μεταξύ 150 π.χ. και 100 π.χ. Το ναυάγιο ενδέχεται να συνέβη μεταξύ 87 π.χ. και 63 π.χ. Το ναυάγιο ανακαλύφθηκε το 1900 μ.χ. από μια ομάδα σφουγγαράδων. Το 1902 μ.χ. ο Βαλέριος Στάης παρατήρησε ότι σε ένα εύρημα υπήρχε οδοντωτός τροχός ενσωματωμένος με εμφανής επιγραφές που περιείχαν αστρονομικούς όρους. Ο μηχανισμός είναι η αρχαιότερη σωζόμενη διάταξη με γρανάζια. Είναι κατασκευασμένο από μπρούτζο σε ένα ξύλινο πλαίσιο και έχει προβληματίσει και συναρπάσει πολλούς ιστορικούς της επιστήμης και της τεχνολογίας αφότου ανακαλύφθηκε. 7

8 Η χρησιμότητα του μηχανισμού O Μηχανισμός των Αντικυθήρων θεωρείται παγκοσμίως ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά αντικείμενα επειδή είναι ένα πολύ προηγμένο μηχάνημα. Ο Μηχανισμός είναι σημαντικότατος τόσο για την Ελλάδα όσο και την ανθρωπότητα. Η Μελέτη μας παρέχει αδιάσειστες αποδείξεις ότι οι Έλληνες ανέπτυσσαν υψηλού επιπέδου επιστήμη και τεχνολογία βασισμένη σε γνώσεις των νόμων της φυσικής και μαθηματικά, πολύ ανώτερα από ότι εκτιμούσε μέχρι τώρα η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα. Ο Μηχανισμός προσφέρεται σήμερα ως εκπαιδευτικό εργαλείο, έλκει τους νέους στην τεχνολογία, στις επιστήμες, φιλοσοφία, αρχαιολογία, μαθηματικά και αστρονομία. Τον μελετούμε ως εκπαιδευτικό εργαλείο και τον χρησιμοποιούμε σε Σχολεία, Πανεπιστήμια και Εκθέσεις σε όλο τον Κόσμο με άριστη προβολή της Ελλάδας και των αποτελεσμάτων μας. Μέχρι τώρα έχουν επιτευχθεί πολλά και κάθε τόσο έχουμε νέα σημαντικά ευρήματα. Έχει πλέον γίνει ακριβής αναπαράσταση των 29 από τα 30 γνωστά γρανάζια. Υποστηρίζεται ότι ήταν ένας αναλογικός υπολογιστής σχεδιασμένος να υπολογίζει τις κινήσεις των ουράνιων σωμάτων. Σε σημερινή έρευνα ανακαλύφθηκε ότι ο μηχανισμός προέβλεπε τις εκλείψεις του ηλίου και της σελήνης. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι ο μηχανισμός είχε 30 οδοντωτούς τροχούς οι οποίοι περιστρέφονται γύρω από 10 άξονες. Είναι η παλαιότερη σωζόμενη διάταξη με γρανάζια και μέχρι σήμερα συνεχώς αλλάζουν τα δεδομένα για την πραγματική χρήση του. Ανακαλύφθηκε επίσης πώς λειτουργεί ο Μηχανισμός της Σελήνης του Ιππάρχου, που αναπαράγει ρεαλιστικά την κίνηση του Φεγγαριού, ακολουθώντας σε κάποια καλή προσέγγιση τον δεύτερο νόμο του Κέπλερ, ότι δηλαδή η Σελήνη κινείται πιο γρήγορα όταν είναι κοντά στη Γη, στο περίγειο, και βραδύτερα όταν είναι μακριά, στο απόγειο. Αυτή η πολύπλοκη κίνηση αναπαράγεται από το μηχανισμό αρκετά ρεαλιστικά και μάλιστα η Σελήνη αλλάζει φάσεις στη διάρκεια του μήνα, δηλαδή νέα Σελήνη, που βαθμιαία γίνεται πρώτο τέταρτο, πανσέληνος κ.λπ. 8

9 Πιο αναλυτικά Στην Α όψη του Μηχανισμού σε ομόκεντρες κλίμακες με τον ζωδιακό κύκλο και το έτος δείκτης δίνει τη θέση του Ηλίου (με χρυσούν σφαιρίον, όπως διαβάζουμε στο εγχειρίδιο του Μηχανισμού που είναι ενσωματωμένο σε μπρούτζινες πλάκες) κατά τη διάρκεια του έτους στον ουρανό. Άλλος δείκτης δίνει τη θέση της Σελήνης και την φάση της στη διάρκεια του μήνα, με αργυρούν σφαιρίον (που περιστρέφεται γύρω από δυο άξονες). Πιθανότατα υπήρχαν και δείκτες για τους πλανήτες, που όπως διαβάζουμε σε αρχαία κείμενα, κατέληγαν σε πολύτιμους λίθους. Προσδιόριζε τη θέση των πλανητών με ανισοταχή ρεαλιστική κίνηση. Πιθανότατα ήταν και ωρολόγιο με συνεχή κίνηση. Στην Β όψη του Μηχανισμού τηρούνται τέσσερα πολυετή ημερολόγια, τα οποία προβλέπουν: 1) τις εκλείψεις, α) οι οποίες προβλέπονται με την περίοδο του Σάρου διάρκειας 223 μηνών σε ελικοειδή κλίμακα και β) σε συνδυασμό με την ακριβέστερη περίοδο του Εξελιγμού, διάρκειας 54 ετών περίπου, που παρουσιάζεται σε μικρή κυκλική κλίμακα. 2) και επιπλέον σε συνδυασμό με την επανεμφάνιση της Σελήνης με την ίδια φάση, στην ίδια ακριβώς θέση του ουρανού, χρησιμοποιώντας: α) την περίοδο 19 ετών του Μέτωνος, που φαίνεται σε ελικοειδή κλίμακα. β) και την ακόμη ακριβέστερη περίοδο του Καλλίππου διάρκειας 76 ετών που φαίνεται σε μικρή κυκλική κλίμακα. Επισημαίνουμε ότι με την περίοδο του Μέτωνος ορίζεται σήμερα και το Ορθόδοξο Πάσχα. 3) σε άλλη μικρή κυκλική κλίμακα φαίνονται τα έτη των Στεφανιτών Αγώνων: των Ολυμπιακών αγώνων, των Νεμέων, Πυθίων, Ισθμίων Ναών (που ίσως είναι και οι αρχαιότεροι αγώνες). 9

10 Ο αρχαίος υπολογιστής έχει και εγχειρίδιο χρήσης. Σε μπρούτζινες πλάκες αναγράφονται οδηγίες χρήσης με τεχνικούς και αστρονομικού όρους. Ο μέγας μαθηματικός και μηχανικός Αρχιμήδης και ο σημαντικότατος αστρονόμος Ίππαρχος είναι οι πατέρες του μηχανήματος, πού έλκει την καταγωγή από τον Θαλή, Αρίσταρχο και άλλους γίγαντες της επιστήμης του αρχαίου κόσμου. Οι ανακατασκευές του μηχανισμού Ο Price δημιούργησε ένα αντίγραφο για να μπορέσει να κατανοήσει την λειτουργία του και του έδωσε τον χαρακτηρισμό «ωρολογιακός ημερολογιακός μηχανισμός με διαφορετικό γρανάζι». Όμως αμφισβητήθηκε γύρω στο Μια πιο πρόσφατη έρευνα από μία ομάδα Ελλήνων επιστημόνων το 2005, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο μηχανισμός είναι ένας 10

11 αστρονομικός υπολογιστής ή πλανητάριο που το χρησιμοποιούσαν για να προβλέπονται οι θέσεις του Ήλιου και της Σελήνης και των γνωστών πλανητών στον ουρανό. Όταν οι δείκτες του μηχανισμού ευθυγραμμιστούν σωστά, προβλέπουν την ώρα και την ημερομηνία μιας μελλοντικής έκλειψης, που είναι πολύ εντυπωσιακό για ένα σύνολο αρχαίων γραναζιών. Προβλέπεται έκλειψη ηλίου στις 8 Απριλίου του (κατασκευή του μηχανισμού με lego ) Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι ένα πολύπλοκο αστρονομικό όργανο, πολύ πιο προχωρημένο από κάθε αστρονομικό ρολόι, από αυτά που εμφανίσθηκαν στη Δυτική 11

12 Ευρώπη μετά τον 12ο αιώνα και μάλιστα φορητό. Πρόκειται για ένα φορητό αστρονομικό υπολογιστή που πιθανότατα χρησίμευε και για αστρονομικές παρατηρήσεις. Χρησίμευε ακόμα για τήρηση ακριβούς ημερολογίου διάρκειας 76 τουλάχιστον ετών, έχει κλίμακες του ζωδιακού κύκλου, αναφέρονται τα ζώδια, αιγυπτιακοί μήνες, φέρει 365 τρύπες, έχει κλίμακα διάρκειας 54 ετών για την πρόβλεψη των εκλείψεων ηλίου και Σελήνης. Έχει εγχειρίδιο μηχανικό, που λέει στον χρήστη πώς να στήσει το μηχάνημα, με ορολογία που θυμίζει τον Ήρωνα Αλεξανδρέα, έχει εγχειρίδιο αστρονομικό που λέει πώς να προσανατολιστεί το όργανο, τι να παρατηρείς, πότε αρχίζει κάθε εποχή και κάθε μήνας και πώς κινούνται οι πλανήτες. Από τη μορφή των γραμμάτων, όπως συμπεραίνει ο κ. Χ. Κριτζάς, τ. Διευθυντής του Επιγραφικού Μουσείου, συνάγεται ότι είναι φτιαγμένο γύρω στο 150 με 100 π.χ., εποχή που έζησε ο μέγας αστρονόμος και μαθηματικός Ίππαρχος. Συνεπώς θα μπορούσαμε να πιθανολογήσουμε ότι ο Ίππαρχος είναι εμπνευστής ή και κατασκευαστής του Μηχανισμού, στον οποίο υπάρχει και η μαθηματική υπογραφή του (ο Μηχανισμός της Σελήνης κατά Ίππαρχο). Θα μπορούσε να χρησιμεύει σε επίδειξη και διδασκαλία σε σχολή ή επίδειξη σε φίλους. Μπορούσε να μετράει εύκολα το γεωγραφικό πλάτος και πιθανώς το γεωγραφικό μήκος, συνεπώς μπορούσε να χρησιμεύσει για χαρτογράφηση και πλοήγηση. Από όλα τα παραπάνω καταλαβαίνουμε ότι οι κατασκευαστές του μηχανισμού είχαν γνώσεις μαθηματικών, φυσικής, μηχανικής και αστρονομίας. Επίσης φαίνεται ότι η επιστήμη είχε αναπτυχθεί πολύ αλλά μετά παράκμασε τάχιστα με διάρκεια μεγαλύτερη από δύο χιλιετίες. Έτσι μόνο την σημερινή εποχή κατάφερε να δημιουργήσει γρανάζια και μηχανισμούς της ίδιας τεχνολογίας. Πιθανών να υπάρχουν και άλλοι παρόμοιοι μηχανισμοί από εκείνη την εποχή που δεν έχουν διασωθεί ή που δεν έχουν βρεθεί ακόμα Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ερευνητές για να βρουν τη λειτουργία του μηχανισμού χρησιμοποίησαν λογισμικά τα οποία αναπτύχθηκαν για τη σύγκριση αλληλουχιών DNA, οι ερευνητές μπόρεσαν να αντιστοιχίσουν ακριβώς τις εκλείψεις στο καντράν του κύκλου του Σάρου με εκείνες που από τα δεδομένα της NASA γνώριζαν ότι έλαβαν χώρα από το 400 π. Χ. ως το 1 π. Χ.! 12

13 Αυτός ο μηχανισμός έχει ομοιότητες με τους σύγχρονους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Ιστορία των υπολογιστών Ένα από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά του 20ου αιώνα είναι αναμφισβήτητα η εμφάνιση και η τεράστια ανάπτυξη των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Σήμερα υπάρχουν εκατομμύρια υπολογιστές σε όλο τον κόσμο παρόλο που δεν έχουν περάσει ούτε 50 χρόνια από την ημέρα που βγήκε στο εμπόριο ο πρώτος ηλεκτρονικός υπολογιστής (1951). Από την ημέρα αυτή έχει αναπτυχθεί μια τεράστια βιομηχανία υπολογιστών, η οποία μπορεί πλέον να συναγωνισθεί αυτή των αυτοκινήτων. Οι επιπτώσεις αυτού του φαινόμενου στον οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό τομέα είναι σημαντικές και αποτελούν αντικείμενο πολλών ερευνών στις μέρες μας. Ιστορία των προσωπικών υπολογιστών Οι απαρχές Οι άνθρωποι επινόησαν κατά την αρχαιότητα και το Μεσαίωνα διάφορες συσκευές για να τους διευκολύνουν στους υπολογισμούς τους. Ο άβακας π. Χ.: Το πρώτο υπολογιστικό σύστημα, ανακαλύφθηκε από τους Αρχαίους Βαβυλώνιους, το 2200 π. Χ. και ήταν ο Άβακας. Ο Άβακας, είναι το γνωστό Αριθμητήριο, όπου το χρησιμοποιούσαν για τους υπολογισμούς τους στο εμπόριο. 13

14 Ο υπολογιστής των Αντικυθήρων - 80 μ. Χ. : Θεωρείται το πρώτο γνωστό υπολογιστικό σύστημα. Καθόριζε ημερολογιακές κινήσεις και αστρολογικούς υπολογισμούς. Αποτελούνταν από ένα κέλυφος με ενδεικτικούς πίνακες στο εξωτερικό του μέρος, και ένα πολυσύνθετο μηχανισμό από 32 οδοντωτά γρανάζια στο εσωτερικό του. Οι διαστάσεις του ήταν ίδιες με αυτές ενός φορητού ηλεκτρονικού υπολογιστή. Κατασκευάστηκε στη Ρόδο το 87 μ. Χ. Βρέθηκε στη θαλάσσια περιοχή των Αντικυθήρων το 1900 και σήμερα βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Με την πρόοδο των μαθηματικών, ειδικά μετά το 17ο αιώνα, έγινε προσπάθεια από κάποιους να κατασκευάσουν μηχανές υπολογισμών. Τα κόκκαλα του Νάπιερ : Ο Νάπιερ, Σκοτσέζος μαθηματικός, βασιζόμενος σε ένα παλιό Ινδικό σύστημα υπολογισμών, κατασκεύασε τα "κόκκαλα", για τον υπολογισμό γινομένων. 14

15 Η μηχανή του Pascal : Ο Γάλλος μαθηματικός Pascal, κατασκεύασε την πρώτη αριθμομηχανή. Με τη μηχανή αυτή μπορούσε ο οποιοδήποτε να κάνει με σχετική ευκολία μαθηματικούς υπολογισμούς, πρόσθεσης και αφαίρεσης. Ο Ζοζέφ Μαρί Ζακάρ (Josheph Marie Jackard), Γάλλος μηχανικός, επινόησε το 1801 μια υφαντική μηχανή με διάτρητες μεταλλικές κάρτες, που καθοδηγούσαν την μηχανή να πλέκει διάφορα σχέδια, και τα υφάσματα που γίνονται με αυτό τον τρόπο ύφανσης φέρουν μέχρι σήμερα το όνομά του. Με αλλαγή των μεταλλικών καρτών άλλαζε το σχέδιο της πλέξης. Το 1848 ο Τζωρτζ Μπουλ (George Boole) επινόησε την άλγεβρα που φέρει το όνομά του: Άλγεβρα Μπουλ. Εφαρμογές της βρίσκουμε στα ψηφιακά κυκλώματα, στους λογικούς συλλογισμούς και πρακτικά σε κάθε πρόγραμμα Η/Υ. Ο Βρετανός μαθηματικός Τσαρλς Μπάμπατζ (Charles Babbage) το 1871 σχεδίασε την Αναλυτική μηχανή του. Η μηχανή δεν μπορούσε να κατασκευαστεί με την τεχνολογία εκείνης της εποχής επειδή απαιτούσε πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια αλλά, όπως εξήγησε η κόρη του Λόρδου Βύρωνα, η προικισμένη μαθηματικός και πρώτη προγραμματίστρια υπολογιστών Άντα Λάβλεϊς (Ada Lovelace), ήταν τόσο πολυδύναμη που θα είχε ανυπολόγιστη αξία αργότερα. 15

16 Το 1890 ο Αμερικανός μηχανικός Χέρμαν Χόλεριθ (Herman Hollerith) σκέφθηκε να χρησιμοποιήσει χάρτινες διάτρητες κάρτες, χρησιμοποιώντας την ιδέα του Ζακάρ, με διατρήσεις που να συμβολίζουν γράμματα και αριθμούς, για να επιτύχει μικρότερους χρόνους επεξεργασίας της κρατικής απογραφής των Η.Π.Α., με μεγάλη επιτυχία. Ο Βάνεβαρ Μπους (Vannevar Bush) το 1930 έφτιαξε τον διαφορικό αναλυτή που χρησιμοποιήθηκε κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η μηχανή Ζ3, που έφτιαξε ο Γερμανός μηχανικός Κόνραντ Τσούζε (Konrad Zuse) το 1941, ήταν η πρώτη που χρησιμοποιούσε το δυαδικό σύστημα αρίθμησης. Οι διάφορες ηλεκτρομηχανικές κατασκευές έλυναν αποτελεσματικά κάποια συγκεκριμένα προβλήματα. Υπήρχαν βέβαια τα προβλήματα του όγκου και του κόστους. Το επόμενο βήμα ήταν η επινόηση μιας μηχανής γενικού σκοπού που θα μπορούσε να λύνει προβλήματα διαφόρων ειδών. Εδώ εμφανίστηκε ο Ούγγρος μαθηματικός Τζον φον Νόιμαν, μια εργασία του οποίου δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 1945 με τίτλο Προσχέδιο έκθεσης για τον EDVAC, όπου περιέγραφε τη λογική λειτουργία μιας υπολογιστικής μηχανής που χρησιμοποιούσε το δυαδικό σύστημα και αποθήκευε στην μνήμη της το πρόγραμμά της. Μετά από αυτή την εργασία οι σημερινοί υπολογιστές λέγονται και μηχανές αρχιτεκτονικής φον Νόιμαν. Πολύ σημαντική ιστορική στιγμή ήταν η ανακάλυψη του τρανζίστορ το 1947, καθώς κατάργησε τις λυχνίες κενού που χρησιμοποιούνταν μέχρι τότε για την υλοποίηση λογικών πυλών και κυκλωμάτων, και οδήγησε έτσι στη δραματική μείωση του μεγέθους των κυκλωμάτων και κατά συνέπεια των υπολογιστών. Παρόμοια στιγμή ήταν η παρουσίαση, στις 12 Σεπτεμβρίου 1958, του πρώτου ολοκληρωμένου κυκλώματος σε μορφή μικροτσίπ (microchip) από τους Ρόμπερτ Νόις (Robert Noyce) και Τζακ 16

17 Κίλμπι (Jack Kilby). Με τα νέα υλικά οι Η/Υ έγιναν μικρότεροι, οικονομικότεροι και ταχύτεροι. Χρησιμοποιήθηκαν για μετεωρολογικές μελέτες και πρόβλεψη καιρού, για επιχειρησιακές εργασίες, για έρευνα φυσικής υψηλών ενεργειών, για αναζήτηση κοιτασμάτων πετρελαίου, για ιατρικές εφαρμογές και για πάμπολλες άλλες χρήσεις. Από το 1946 που κατασκευάστηκε σε ένα πανεπιστήμιο της Πενσιλβανίας ο πρώτος αριθμητικός ηλεκτρονικός υπολογιστής (Η/Υ) με το όνομα ENIAC (που είχε μεγάλο όγκο, είχε περίπου λυχνίες που καίγονταν πολύ συχνά, δούλευε με ρελέδες κάνοντας τρομακτικό θόρυβο, και κατανάλωνε πολλή ενέργεια) μέχρι την εποχή μας (που οι υπολογιστές είναι μικροσκοπικοί, πολύ ισχυροί, δεν καταναλώνουν πολλή ενέργεια και βρίσκονται στα κινητά τηλέφωνα, στα ψηφιακά ρολόγια, στα αυτοκίνητά, στις τηλεοράσεις και σε άλλες οικιακές συσκευές) έχουν περάσει ελάχιστα χρόνια. Πώς όμως ξεκίνησε αυτή η επανάσταση και πώς έφτασε σ' αυτό το τεράστιο σημείο ανάπτυξης ; Οι υπολογιστές που έχουμε σήμερα ανήκουν στην 4η Γενιά. 17

18 Γενιές Ηλεκτρονικών Υπολογιστών Οι Η/Υ, με βάση την τεχνολογική τους εξέλιξη τα τελευταία πενήντα χρόνια κατατάσσονται στις ακόλουθες γενιές: Τη πρώτη γενιά, που εμφανίζεται στα μέσα της δεκαετίας του 40 και χαρακτηρίζεται από τη χρήση λυχνιών, μεγάλες φυσικές διαστάσεις και χαμηλές ταχύτητες (χρόνος κύκλου μνήμης της τάξεως των μsec). Το 1946, μετά το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου, οι Ηνωμένες Πολιτείες χρειάζονταν μια συσκευή η οποία να βοηθά τους στρατιωτικούς στους υπολογισμούς για να βρίσκουν τα όπλα τους το στόχο με μεγαλύτερη ακρίβεια. Για πρώτη φορά δημιουργήθηκε ένα τεράστιο μηχάνημα που αντί για μηχανικά μέρη χρησιμοποιούσε ηλεκτρονικές λυχνίες, κατασκευασμένες από τον Λι Ντε Φορέ (Lee DeForest). Ο πρώτος ηλεκτρονικός υπολογιστής επονομάστηκε ENIAC. Ο ΕΝΙΑC ήταν τεράστιος σε μέγεθος (καταλάμβανε έναν ολόκληρο όροφο), και έπρεπε να τον ελέγχουν συνεχώς ειδικοί επιστήμονες. Συχνά, επίσης, καίγονταν οι λυχνίες του και έπρεπε να τις αντικαθιστούν. Ακόμα και ο πιο ταπεινός σημερινός υπολογιστής είναι χιλιάδες φορές καλύτερος από τον ENIAC ως προς τις δυνατότητες. Ήταν, όμως, η πρώτη σοβαρή προσπάθεια δημιουργίας υπολογιστικής μηχανής. 18

19 Τη δεύτερη γενιά, που αρχίζει στο τέλος της δεκαετίας του 50, και η οποία χρησιμοποιεί transistors αντί λυχνιών, έχει μικρότερο όγκο και πολύ βελτιωμένες ταχύτητες (χρόνος κύκλου μνήμης 4-5 μsec). Την περίοδο αυτή οι λυχνίες αντικαθίστανται από τρανζίστορς. Οι ηλεκτρονικές αυτές κατασκευές (κρυσταλλοτρίοδοι, όπως τις ονομάζουν οι ηλεκτρονικοί), επιτρέπουν τη δημιουργία μικρότερων και ταχύτερων υπολογιστών. Το 1956 στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασαχουσέτης (Μ.Ι.Τ.) κατασκευάστηκε ο πρώτος Ηλεκτρονικός Υπολογιστής που λειτουργούσε με τρανζίστορς, ο ΤΧ-0. Τα τρανζίστορς χρησιμοποιήθηκαν (και χρησιμοποιούνται ακόμη) σε πάρα πολλές συσκευές. Επέτρεψαν τη δημιουργία ραδιοφώνων αρκετά μικρών ώστε να μπορούν οι άνθρωποι να τα κουβαλούν μαζί τους (φορητά ραδιόφωνα), και πολλές φορές, ακόμη και σήμερα, τα φορητά ραδιόφωνα αποκαλούνται "τρανζίστορ". Την τρίτη γενιά, που εμφανίζεται στα μέσα της δεκαετίας του 60 και η οποία χαρακτηρίζεται από την χρήση ολοκληρωμένων κυκλωμάτων, με συνέπεια τη δραστική μείωση όγκου και κόστους, τη περαιτέρω αύξηση της ταχύτητας, αφού ο κύκλος μνήμης είναι πια της τάξεως του 1 μsec, και τη δυνατότητα των κατασκευαστών για μαζική παραγωγή Η/Υ. 19

20 Το 1958, ο Τζακ Κίλμπυ Jack Kilby της εταιρείας Texas Instruments κατάφερε να δημιουργήσει κάτι που θα άλλαζε τον κόσμο των ηλεκτρονικών για πάντα. Κατασκεύασε το πρώτο Ολοκληρωμένο Κύκλωμα συνδυάζοντας τρανζίστορς, πυκνωτές, αντιστάτες και άλλα ηλεκτρονικά εξαρτήματα όλα τοποθετημένα στο ίδιο κομμάτι από πυρίτιο. Το δημιούργημα του Κίλμπυ επέτρεψε στους επιστήμονες να κατασκευάσουν υπολογιστές τόσο μικρούς ώστε να μπορούμε ακόμη και να τους μεταφέρουμε. Χρησιμοποιείται, επίσης, σε μια πληθώρα άλλων εφαρμογών, όπως τηλεπικοινωνίες, πολυμέσα, ακόμη και παιχνίδια. Την τέταρτη γενιά, που εμφανίζεται στις αρχές τις δεκαετίας του 70 και η οποία χαρακτηρίζεται, από τη περαιτέρω τεχνολογική εξέλιξη, στον τομέα των ολοκληρωμένων κυκλωμάτων. Η εξέλιξη αυτή οδήγησε στην κατασκευή των ολοκληρωμένων κυκλωμάτων υψηλής πυκνότητας (VLSI). Σε αυτά οφείλουν την ανάπτυξή τους οι μικροϋπολογιστές. Η γενιά αυτή καταλαμβάνει χρονικά και τη δεκαετία του '80, κατά τη διάρκεια της οποίας έχουμε σημαντικές εξελίξεις και στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης και των επικοινωνιών υπολογιστών. Οι εξελίξεις αυτές, καθώς και η τεράστια εξάπλωση και η περαιτέρω εξέλιξη των μικροϋπολογιστών, σηματοδότησαν την είσοδο, στις αρχές της παρούσας δεκαετίας, στην πέμπτη γενιά Η/Υ. Οι υπολογιστές που έχουμε σήμερα ανήκουν στην 4η Γενιά. Ο κάθε ένας από αυτούς είναι εφοδιασμένος με Επεξεργαστή (CPU), έχει τη δική του Μνήμη, μονάδα αποθήκευσης πληροφοριών, οθόνη, και κάποιο είδος μέσου για να δίνουμε πληροφορίες στον υπολογιστή (πληκτρολόγιο, πενάκι, ποντίκι κλπ). 20

21 Σύμφωνα με το νόμο του Moore, κάθε 18 περίπου μήνες η ισχύς των παραγόμενων υπολογιστών διπλασιάζεται. Έτσι, γίνεται αντιληπτό γιατί ένας υπολογιστής που αγοράζεται σήμερα είναι (περίπου) δύο φορές ταχύτερος από έναν υπολογιστή της ίδιας «κατηγορίας» που αγοράστηκε πριν ενάμιση χρόνο. Εκτός από τους ψηφιακούς υπολογιστές πέμπτης γενιάς, που κυριάρχησαν στην έρευνα και εισέβαλαν κυριολεκτικά στην επιστήμη, στην εκπαίδευση, στη διοίκηση, στη βιομηχανία, στο εμπόριο και στην ιδιωτική κατοικία, παραμένει, σε ορισμένα ερευνητικά κέντρα ακόμη, και ένα άλλο είδος υπολογιστών, οι αναλογικοί υπολογιστές. Η χρήση των υπολογιστών της κατηγορίας αυτής, καθώς και του συνδυασμού ψηφιακών - αναλογικών, δηλαδή των υβριδικών υπολογιστών, περιορίζεται στην επίλυση επιστημονικών προβλημάτων, με πολύ περιορισμένο κύκλο εφαρμογών. Στην συνέχεια θα ασχοληθούμε με τους ψηφιακούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές τους οποίους θα καλούμε απλά υπολογιστές. Η καινούρια γενιά υπολογιστών έχει μειώσει άνευ προηγμένου τον όγκο και το κόστος και έχει αυξήσει την χωρητικότητα της μνήμης και της ταχύτητας. Έτσι άρχισε να υλοποιείται η ιδέα της ολοκλήρωσης τρανζίστορ και άλλων ηλεκτρονικών στοιχείων σε κυκλώματα που θα μπορούσαν να χωρέσουν σε ένα μικρό τεμάχιο πυριτίου (chip). 21

22 1981 :Τον Αύγουστο του 1981 η ΙΒΜ παρουσιάζει τον IBM PC και κατακτά την αγορά. O ΙΒΜ PC είναι ο πρόγονος όλων τον σημερινών προσωπικών υπολογιστών (PC). Διαθέτει ως λειτουργικό σύστημα την πρώτη έκδοση του λειτουργικού συστήματος MS-DOS, δημιουργία της Microsoft, της εκκολαπτόμενης τότε εταιρείας του Μπιλ Γκέιτς :Η Apple παρουσιάζει τη Lisa, τον πρώτο υπολογιστή με γραφικό περιβάλλον (GUI ), ποντίκι, παράθυρα και δικό του λειτουργικό σύστημα Λειτουργικό σύστημα. Ο επεξεργαστής του συστήματος ήταν ο Motorola και η τιμή του δολάρια. Η Lisa δεν μπόρεσε να πετύχει εμπορικά, κυρίως λόγω του υψηλού κόστους, παρά το ότι ήταν πολύ πρωτοποριακός υπολογιστής για την εποχή :Εμφανίζονται οι πρώτες δισκέτες 3,5 ιντσών και κατακτούν την αγορά λόγω του μικρού μεγέθους, της μεγάλης χωρητικότητας και της φυσικής αντοχής. H Αpple παρουσιάζει τον Macintosh, τον πρώτο επιτυχημένο υπολογιστή, που ο έλεγχός του γινόταν μέσω του ποντικιού και του γραφικού περιβάλλοντος. Υπήρχαν και εδώ επεξεργαστής Motorola 68000, καθώς και πολλές από τις καινοτομίες της Lisa, αλλά σε πολύ φθηνότερη τιμή (2.500 δολάρια). Ο Macintosh συνοδευόταν από εφαρμογές, όπως το MacPaint (λογισμικό σχεδίασης) και το MacWriter (λογισμικό επεξεργασίας κειμένου).h IBM παρουσιάζει τον IBM PC/AT, με τον επεξεργαστή 80286, 256Κ μνήμης RAM, 16bit δίαυλο και οδηγό δισκέτας υψηλής πυκνότητας :Η ΙΒΜ παρουσιάζει τη νέα γενιά προσωπικών υπολογιστών της, την οικογένεια PS/2. Παράλληλα, ανακοινώνει νέες, μεγαλύτερες μνήμες DRAM των 4ΜΒ.Η Apple ανακοινώνει νέα μοντέλα Macintosh, τον Macintosh SE και τον Macintosh II, που προσφέρουν για πρώτη φορά χρώμα και δυνατότητα προσθήκης διάφορων περιφερειακών :Παρουσιάζονται στην αγορά οι πρώτοι έγχρωμοι εκτυπωτές. 22

23 1989 :Παρουσιάζεται ο πρώτος επεξεργαστής που περιλαμβάνει πάνω από ένα εκατομμύριο τρανζίστορ, είναι ο i860 της Intel, ένας επεξεργαστής τεχνολογίας RISC (Reduced instruction set computer ). To ίδιο ρεκόρ καταρρίπτει και άλλη μια δημιουργία της Intel τη χρονιά αυτή, ο Γεννιέται ο Παγκόσμιος Δικτυακός Ιστός (World Wide Web ), στο εργαστήριο πυρηνικής φυσικής CERN της Γενεύης, με σκοπό να προσφέρει βοήθεια και επικοινωνία στους επιστήμονες σε όλο τον κόσμο σε ερευνητικά θέματα :Η Microsoft παρουσιάζει τα Windows 3.0. Mέσα στον πρώτο χρόνο θα πουληθούν δύο εκατομμύρια πακέτα :Η Microsoft αναβαθμίζει ουσιαστικά και το MS-DOS με την έκδοση :Η Microsoft κυκλοφορεί την έκδοση 3.1 του λειτουργικού συστήματος Windows :H Intel ανακοινώνει τον Pentium, την πέμπτη γενιά της οικογένειας επεξεργαστών που ξεκίνησε το Ο Pentium αποτελείται από τρία εκατομμύρια τρανζίστορ και μπορεί να αναπτύξει ταχύτητες μέχρι 300MIPS στα 100ΜHz. Κυκλοφορεί το Mosaic, η γραφική εφαρμογή πλοήγησης για το διαδίκτυο. Οι χρήστες των Windows υπολογίζονται σε 25 εκατομμύρια :Το Μάρτιο, η Apple Computer, Inc. παρουσιάζει στην αγορά τους πρώτους Power Macintosh. Τον Απρίλιο, ιδρύεται η Netscape Communications Corporation. Οι περισσότεροι υπολογιστές έχουν πλέον οδηγό CD-ROM, του οποίου η χρήση έχει αυξηθεί πολύ. Ο καθηγητής Thomas Nicely ανακαλύπτει ότι ο επεξεργαστής Pentium της Intel έχει κάποιο λάθος. Το αποτέλεσμα της διαίρεσης του αριθμού με τον αριθμό δεν είναι το σωστό. Η Intel παραδέχεται το λάθος και ανακοινώνει ότι θα αντικαταστήσει όλους τους Pentium που κυκλοφορούν :H Walt Disney παρουσιάζει το "Toy Story" την πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων που έγινε αποκλειστικά με τη χρήση 23

24 υπολογιστή. Χρησιμοποιήθηκαν υπολογιστές της Silicon Graphics και σταθμοί εργασίας της Sun. Μόλις 110 άνθρωποι δούλεψαν για αυτή την ταινία, τη στιγμή που για μια οποιαδήποτε ταινία κινουμένων σχεδίων, χωρίς τη χρήση υπολογιστή, είναι απαραίτητοι 600. H Intel προωθεί στην αγορά την έκτη γενιά επεξεργαστών της, τους Pentium Pro. H Sun Microsystems σχεδιάζει τη Java, μια γλώσσα δημιουργίας ζωντανών σελίδων για το διαδίκτυο. Το πρώτο της όνομα ήταν Oak, αλλά η ομάδα που τη σχεδίασε αποφάσισε ότι το όνομα αυτό δεν ταίριαζε για λόγους μάρκετινγκ. Στις 24 Αυγούστου, η Microsoft ανακοινώνει τα Windows :Τον Ιανουάριο, η Intel παρουσιάζει τον Pentium με έξτρα εντολές πολυμέσων (MMX). Η Microsoft κυκλοφορεί το Office 97. Κυκλοφορεί ο Pentium II, γνωστός και με την κωδική ονομασία Klamath. Είναι ένας Pentium Pro με επεκτάσεις ΜΜΧ. Κυκλοφορεί η έκδοση 4 των Netscape Communicator και Microsoft Internet Explorer :Η Microsoft κυκλοφορεί το λειτουργικό σύστημα των Windows 98. Το ηλεκτρονικό εμπόριο διαδίδεται όλο και περισσότερο. Το διαδίκτυο αρχίζει να γίνεται μέσο διακίνησης ακόμα και των μετοχών. Τον Απρίλιο ανακοινώνεται ο Pentium II Xeon. Ο κυβερνοχώρος αποκτά "πύλες" (portals) ή δικτυακούς τόπους. Πρόκειται για τόπους στο διαδίκτυο, οι οποίοι στην κεντρική τους σελίδα περιλαμβάνουν όλα όσα θα ήθελε να βρει κανείς, π.χ., επικαιρότητα, θέματα ψυχαγωγίας, παραπομπές για αγορές δίσκων, βιβλίων κά. Στις 18 Μαΐου 1998, το υπουργείο Δικαιοσύνης και 20 Πολιτείες των ΗΠΑ μηνύουν τη Microsoft, γιατί σύμφωνα με τα λεγόμενά τους χρησιμοποιεί τη δύναμή της για να βλάψει τους ανταγωνιστές της. Τον Οκτώβριο αρχίζει η πολυσυζητημένη δίκη. Το λειτουργικό σύστημα Linux παρουσιάζει τεράστια εξάπλωση. H America On Line, ο μεγαλύτερος φορέας δικτυακών υπηρεσιών, εξαγοράζει τη Netscape. Ανακοινώνεται ότι η επόμενη έκδοση των Windows θα λέγεται Windows Μόνο που τα καινούρια Windows δεν θα είναι εξέλιξη των Windows 98 αλλά των Windows NT :Ο Pentium ΙΙΙ, γνωστός και με την κωδική ονομασία Katmai, επιτυγχάνει το Μάρτιο στις συχνότητες λειτουργίας των 450 και 24

25 500MHz, αλλά η αγορά είναι λίγο επιφυλακτική απέναντί του. Δημιουργείται ζήτημα με το λεγόμενο μοναδικό αριθμό σειράς κάθε ολοκληρωμένου τσιπ που διαβάζουν κάποιες εφαρμογές, προκειμένου να αναγνωρίσουν την ταυτότητα του επεξεργαστή σε συναλλαγές ηλεκτρονικού εμπορίου, όπου η Intel θέλει να εξασφαλίσει υψηλά επίπεδα ασφάλειας. Η θέση αυτή αμφισβητείται έντονα για την αποτελεσματικότητά της, ενώ οι αντιδράσεις έχουν να κάνουν και με την παραβίαση του δικαιώματος της ανωνυμίας του χρήστη. Η Intel δηλώνει ότι ο αριθμός αυτός θα είναι εξ ορισμού απενεργοποιημένος και θα μπορεί ο χρήστης να τον ενεργοποιήσει εφόσον το επιθυμεί. Εμφανίζεται ο Celeron 366 για βάση Socket370. Οι σκληροί δίσκοι IDE ξεπερνούν σε χωρητικότητα τα 20GB. O επεξεργαστής του 1GHz στα εργαστήρια της Intel είναι γεγονός. Κυκλοφορούν τα Windows 98 Second Edition (2ης έκδοσης) και οι δοκιμαστικές (beta) εκδόσεις των Windows Τον Ιούνιο κυκλοφορεί το Office 2000, ενώ το Σεπτέμβριο είναι έτοιμη και η ελληνική έκδοση. Ήδη μπορούμε να συνδεόμαστε στο διαδίκτυο και από το κινητό μας. Τη δυνατότητα αυτή τη δίνει το πρωτόκολλο WAP (Πρωτόκολλο Ασύρματης Εφαρμογής), το οποίο ανέπτυξαν οι μεγαλύτερες εταιρείες κινητής τηλεφωνίας. O διακομιστής WAP φιλτράρει το περιεχόμενο και τις υπηρεσίες του διαδικτύου και τις αποστέλλει στα συμβατά κινητά τηλέφωνα. Το 2000 πλησιάζει και το λεγόμενο πρόβλημα του 2000 (Y2K) επιφέρει σημαντική αναστάτωση :Το πρόβλημα του 2000 δεν δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στα υπολογιστικά συστήματα. Η Microsoft κυκλοφορεί τα Windows Me τα οποία πάντως δεν αποτελούν σημαντική εξέλιξη σε σχέση με τα Windows 98. H Intel παρουσιάζει τον Pentium 4, αρχικά σε συχνότητα 1 GHz. Η τιμή του είναι υψηλή χωρίς να παρέχει σημαντική αύξηση της ταχύτητας επεξεργασίας, σε σχέση με τον Pentium III :Η Intel σταματάει την παραγωγή των Pentium III και μειώνει σημαντικά τις τιμές των Pentium 4, οι οποίοι πλέον λειτουργούν στη συχνότητα των 1,7 GHz. Η Microsoft κυκλοφορεί το Office XP και λίγους μήνες αργότερα τα Windows XP που αντικαθιστούν τα Windows Me αλλά και τα Windows Διάφοροι ιοί μεταδίδονται μέσω του διαδικτύου και φέρνουν μεγάλη αναστάτωση στους χρήστες του διαδικτύου αλλά και τους διαχειριστές συστημάτων. 25

26 2002 :Τον Ιανουάριο ο Μπιλ Γκέιτς παρουσιάζει την τεχνολογία των οθόνων Mira ή Smart Displays. Τον Μάιο η νέα Hewlett Packard ξεκινάει επισήμως τη λειτουργία της απορροφώντας την Compaq. Τον Νοέμβριο κυκλοφορούν τα πρώτα Tablet PC με αναγνώριση γραφής, βασισμένα στην ειδική έκδοση των Windows. Στο τέλος του χρόνου ο αριθμός των χρηστών του διαδικτύου παγκοσμίως φτάνει τα 655 εκατομμύρια. Στο χώρο των επεξεργαστών ο ανταγωνισμός μεταξύ Intel και AMD συνεχίζεται. Ο Pentium IV ξεπερνάει σε συχνότητα λειτουργίας τα 3 GHz με τεχνολογία πολυνηματικής επεξεργασίας (multithreading). Επίσης κυκλοφορεί ο Athlon XP Η Microsoft εισέρχεται στην αγορά κινητής τηλεφωνίας. Τέλος, στον χώρο των λειτουργικών συστημάτων, κυκλοφορεί τον Σεπτέμβριο το πρώτο Service Pack για τα Windows XP 2003 :Τον Ιανουάριο του 2003 το πρωτόκολλο TCP/IP στο οποίο βασίζεται το διαδίκτυο γίνεται 20 χρονών. Το Φεβρουάριο κυκλοφορεί η νέα έκδοση του Office (NET ή 2003). Η εξελληνισμένη έκδοση είναι διαθέσιμη προς πώληση το φθινόπωρο του ίδιου έτους. Την άνοιξη η AMD κυκλοφορεί τον Athlon XP ενώ η Intel ανακοινώνει την κυκλοφορία μιας νέας πλατφόρμας, ειδικά σχεδιασμένης για φορητά υπολογιστικά συστήματα, με την εμπορική ονομασία Certino. Την ίδια περίοδο αρχίζει η εμπορική κυκλοφορία ευρυζωνικών συνδέσεων DSL στην περιοχή της Αθήνας και του Πειραιά. Αρκετά TabletPc διαφορετικών εταιριών είναι πλέον διαθέσιμα στην αγορά, με αρκετά όμως ακριβές τιμές. Επίσης στην αγορά κυκλοφορούν πλέον αρκετοί οδηγοί εγγραφής DVD με τετραπλή ταχύτητα. To 2003 θα μείνει στην ιστορία του διαδίκτυο για δύο λόγους: Ο πρώτος είναι ότι για πρώτη φορά ο όγκος των spam (διαφημιστικών) s ξεπέρασε τον όγκο των κανονικών (χρήσιμων) s. Και ο δεύτερος λόγος είναι για δύο ιούς τύπου worm (σκουλήκια), οι οποίοι εξαπλώθηκαν ταχύτατα το καλοκαίρι μέσω του διαδικτύου :Στις αρχές του 2004 ανακοινώνονται μειώσεις στο κόστος των ευρυζωνικών συνδέσεων. Παρόλα αυτά, το κόστος εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική τεχνοοικονομική παράμετρο, κυρίως λόγω της πάγιας χρέωσης της γραμμής DSL (ψηφιακή 26

27 συνδρομητική γραμμή) από τον ΟΤΕ. Στο μέτωπο των επεξεργαστών η AMD κυκλοφορεί του πρώτους 64 δυαδικών ψηφίων επεξεργαστές (Athlon ), ενώ η Intel κυκλοφορεί του πρώτους Pentium 4 στα 3,4GHz. Τα πρώτα μηνύματα SPAM εμφανίζονται και στα κινητά τηλέφωνα. Η Intel κρίνεται ένοχη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για αθέμιτο ανταγωνισμό και της επιβάλλεται ένα μεγάλο πρόστιμο (497 εκατομμύρια ). Κυκλοφορεί την Ελλάδα από την Ματζέντα το OpenOffice.org ένα εξελληνισμένο σύνολο εφαρμογών γραφείου, ανταγωνιστική του Microsoft Office. Στις αρχές του καλοκαιριού αρχίζει η παροχή του i-mode στους συνδρομητές της Cosmote. Εμφανίζεται ο πρώτος ιός για κινητά τηλέφωνα. Σήμερα σχεδόν το ένα τρίτο των νοικοκυριών στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι συνδεδεμένα στο διαδίκτυο. Οι μισοί εργαζόμενοι χρησιμοποιούν υπολογιστή στην εργασία τους, ενώ προβλέπεται ότι σύντομα θα εμφανιστούν ισχυρότεροι υπολογιστές και ταχύτερα δίκτυα. Έννοιες όπως Ηλεκτρονικό Εμπόριο (e-commerce), Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση (e-government), Ηλεκτρονική Μάθηση (e-learning), Τηλεεργασία (e-working) αποτελούν πλέον καθημερινή πρακτική για σημαντικό αριθμό ανθρώπων :Το έτος κατά το οποίο γίνεται δυνατή η επεξεργασία δεδομένων στα 64 bits. Γίνεται η παρουσίαση των πρώτων μικροεπεξεργαστών διπλού πυρήνα (Dual Core) από την Advanced Micro Devices (AMD) :Intel παρουσιάζει τους πολλά υποσχόμενους νέους μικροεπεξεργαστές Conroe :Παρουσιάζονται από την Microsoft τα Windows Vista, στα οποία περιλαμβάνεται το νέο περιβάλλον διεπαφής με το χρήστη που ονομάζεται Aero :Κάνουν την εμφάνισή τους οι πρώτες κάρτες γραφικών που ξεπερνούν το όριο του 1 TeraFLOP. 27

28 Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές είναι το σημαντικότερο από τα εργαλεία που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι με αναπηρίες σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Είναι το μόνο εργαλείο που εξομοιώνει τους χειριστές με αναπηρίες με τους ικανούς σωματικά χειριστές. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής δεν διακρίνει δυσμενώς ή ευμενώς τους χειριστές του. Είναι ένα σύστημα ίσης μεταχείρισης στα πλαίσια του οποίου ο χειριστής είναι αφανής. Ο υπολογιστής είναι ένα εργαλείο απαραίτητο για όλους τους ανθρώπους με ή χωρίς αναπηρίες. Δεν υπάρχει ανθρώπινη οικονομική, κοινωνική και πολιτική δραστηριότητα που να μην κάνει τον υπολογιστή απαραίτητο και αναγκαίο εργαλείο. 28

29 Εργαλείο για ανθρώπους Ο υπολογιστής είναι ένα ανθρώπινο εργαλείο που προορίζεται να χρησιμοποιείται από ανθρώπους. Σε ότι αφορά τους ανθρώπους που ζουν κάτω από συνθήκες αναπηρίας, τότε ο υπολογιστής είναι ένα από τα εργαλεία που απλοποιεί διαδικασίες. Όλες οι ανθρώπινες διαδικασίες απλοποιούνται με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Με τα νέα προγράμματα όπως λ.χ. το Microsoft Office δίνεται η δυνατότητα να διατηρούμε τεράστιο όγκο δεδομένων σε ένα μικρό Note Book υπολογιστή. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους με αναπηρίες να έχουν χαμηλό κόστος ζωής και χαμηλό κόστος παραγωγής των επαγγελματικών και των κοινωνικών τους δραστηριοτήτων. Στο βαθμό που όλες οι δραστηριότητες έχουν κόστος παραγωγής τότε ΝΑΙ ο υπολογιστής είναι το πιο τέλειο εργαλείο. Εργαλείο για επιχειρήσεις Ο υπολογιστής αποτελεί τη μόνη λύση τόσο για τις συμβατικές επιχειρήσεις όσο και για τις επιχειρήσεις των ανθρώπων με αναπηρίες που αναγκαστικά είναι επιχειρήσεις με ιδιαιτερότητες και πολλαπλές ανάγκες. Η εισβολή των ηλεκτρονικών υπολογιστών στις επιχειρήσεις είναι καθολική και είναι αυτή που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τις επαγγελματικές δραστηριότητες των ανθρώπων με αναπηρίες. Πολλές δραστηριότητες θα ήταν απροσπέλαστες σε επιχειρηματίες με αναπηρίες εάν δεν υπήρχαν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές. Οι επιτραπέζιες εκδόσεις, η λογιστική, η διαφήμιση, το marketing, η γραφιστική θα ήταν απολύτως απροσπέλαστα επαγγέλματα χωρίς τους υπολογιστές. Αυτά τα ίδια επαγγέλματα είναι -όχι μόνο προσπελάσιμα- αλλά τείνουν να καταστούν στερεότυπα επαγγελμάτων από τότε που γενικεύτηκε η χρήση των υπολογιστών. Σήμερα, με τους υπολογιστές κάθε έλληνας με αναπηρία μπορεί να είναι επαγγελματικά ενεργός ακόμη και μέσα από το σπίτι του. 29

30 Υπάρχουν όλα τα μέσα που μπορούν να συμβάλλουν στην ενίσχυση των περιορισμένων ικανοτήτων των ελλήνων με αναπηρίες ώστε να καταστούν ανταγωνιστικοί στην αγορά. Με τους υπολογιστές το κόστος παραγωγής των επιχειρήσεων είναι χαμηλό ανεξαρτήτως από το εάν ο επιχειρηματίας έχει ή δεν έχει αναπηρία. Εργαλείο για κοινωνικότητα Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές σε συνδυασμό με το internet είναι ένα ολοκληρωμένο εργαλείο βελτίωσης της κοινωνικότητας και των κοινωνικών σχέσεων. Η τεχνολογία του Web και του είναι ένα πολύ καλό σχολείο για κάθε άνθρωπο. Σε πολλά internet sites υπάρχουν συστηματικά γραμμένες πληροφορίες και οδηγίες που όλοι οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως από το εάν ζουν κάτω από συνθήκες αναπηρίας ή όχι, μπορούν να βελτιώσουν τις επιδεξιότητές τους με τους ανθρώπους και τις ομάδες ανθρώπων. Το internet είναι πλέον ένα σχολείο ίσης μεταχείρισης. Οι έλληνες με αναπηρίες έχουν να ωφεληθούν πολλά από το internet και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Είναι το μόνο σχολείο που μπορούν να διδάσκονται χωρίς να εμποδίζονται. Εργαλείο για διασκέδαση Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, εκτός των πολλών άλλων, είναι και ένα εργαλείο διασκέδασης. Για πολλούς από εμάς που έχουμε εξοικειωθεί με τα προγράμματα των υπολογιστών ακόμη και ο χειρισμός τους είναι διασκέδαση και χόμπυ. Για τους άλλους, τους λιγότερο εξοικειωμένους, ο υπολογιστής είναι με βεβαιότητα εργαλείο διασκέδασης αφού υπάρχουν άπειρα παιχνίδια για όλες τις ανάγκες και τις επιθυμίες. Εκτός των παιχνιδιών υπάρχει και το internet όπου υπάρχουν τα πάντα επί παντός επιστητού. 30

31 Εργαλείο μάθησης ΝΑΙ ο ηλεκτρονικός υπολογιστής είναι το πιο αποδοτικό εργαλείο μάθησης μέσα από το σπίτι: Καταργεί όλα τα εμπόδια και τους φραγμούς. Για όλους εμάς, όσους ζούμε κάτω από συνθήκες αναπηρίας, αλλά και για τους ικανούς σωματικά, το να μπορούμε να εργαζόμαστε, να επιμορφωνόμαστε και να πληροφορούμαστε μέσα από το σπίτι είναι υψίστης σημασίας. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και το internet έχουν γίνει ένα απέραντο σχολείο με online περιοδικά, βιβλία, αλλά και με πληροφορίες για όλα τα ενδιαφέροντα. Υπάρχουν άπειρες πληροφορίες και όλες αυτές οι πληροφορίες είναι δωρεάν και μόνο σε ελάχιστες περιπτώσεις χρεώνονται. H χρήση του υπολογιστή δεν έχει όριο ηλικίας. Τον χρησιμοποιούν από μικρή ηλικία μέχρι και άνθρωποι μεγάλης ηλικίας. Το μεγαλύτερο βήμα της τεχνολογίας των υπολογιστών ήταν η διασύνδεση τους μέσω του διαδικτύου. Με το διαδίκτυο μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα μπορούν να μεταδοθούν με μεγάλη ταχύτητα πληροφορίες από όλον τον κόσμο στον υπολογιστή μας. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να συγκρίνουμε ειδήσεις από διάφορες πηγές. Έτσι οι υπολογιστές δεν είναι πλέον μόνο υπολογιστικές μηχανές αλλά μέσα επικοινωνίας. Αφού έχοντας πρόσβαση στο διαδίκτυο μπορούμε να επικοινωνήσουμε με ανθρώπους από όλον τον κόσμο. Με τον υπολογιστή μπορούμε να αναπτύξουμε την παραγωγή και να βελτιώσουμε την ποιότητα. Επίσης απαλλάσσουν τον άνθρωπο από το σωματικό μόχθο. Στην επιστήμη είναι πιο εύκολη η έρευνα 31

32 και έχει μεγάλα αποτελέσματα στην ιατρική επιστήμη. Επιπλέον βοηθάει στην περιβαλλοντολογία και στην εκπαίδευση. Ωστόσο είναι πολύ εύχρηστοι και στην καθημερινή μας ζωή αφού οι υπολογιστές περιέχουν προγράμματα τα οποία είναι πολυαισθητηριακά, δηλαδή περιλαμβάνουν οπτικό, ακουστικό και κιναισθητικό στοιχείο. Επίσης οι απαντήσεις δύνονται άμεσα και η ανάγνωση κειμένου είναι εύκολη μέσα από την οθόνη του υπολογιστή.επιπλέον υπάρχει δυνατότητα να τυπωθούν και να σωθούν οι πληροφορίες μας. Μπορεί να χρησιμοποιείτε για πολλές ώρες χωρίς να απενεργοποιηθεί. Επιπλέον, είναι πολύ χρήσιμο για τα παιδιά αφού μέσα από κάποια προγράμματα ο έφηβος μπορεί να αναπτύξει και να οργανώσει τις σκέψεις και τις ιδέες του. Ο υπολογιστής βέβαια διατρέχει κάποιους κινδύνους. Οι περισσότεροι αφορούν το διαδίκτυο. Για παράδειγμα υπάρχουν κακόβουλοι άνθρωποι που μπορεί να χρησιμοποιήσουν τα προσωπικά σου δεδομένα για κακό σκοπό ή ακόμα και να σε παρενοχλήσουν σε προσωπικό επίπεδο. Πολλοί έφηβοι κάνουν υπερβολική χρήση σε όρια εξάρτησης οπού μπορεί να χρειαστεί η παρέμβαση κάποιου γιατρού. Μελλοντικές χρήσεις που μπορεί να υπάρξουν είναι οι φακοί επαφής υπολογιστικά συστήματα. Αυτοί οι φακοί θα μπορούν να εστιάζουν δισεκατομμύρια φορές πάνω σε ένα αντικείμενο με αποτέλεσμα να μπορούμε να δούμε τα κύτταρα. Επίσης θα υπάρχει η δυνατότητα όρασης χιλιομέτρων μακριά αλλά και η δυνατότητα εγγραφής βίντεο και φωτογραφιών. Άλλες μελλοντικές χρήσεις είναι να μας τροφοδοτεί με ενέργεια και να εξαφανίζει αμέσως τις πληγές από το ανθρώπινο σώμα. Επίσης θα μπορεί να διαβάζει τις σκέψεις των ανθρώπων και να παγώνει τον χρόνο. 32

33 Άλλες αναζητήσεις Αρχαία αγάλματα αλλά και θραύσματα του περίφημου Μηχανισμού των Αντικυθήρων αναζητεί στον βυθό των Αντικυθήρων, όπου βρίσκεται το περίφημο ναυάγιο του 1ου π.χ. αιώνα, το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole της Μασαχουσέτης σε συνεργασία με την ελληνική Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων. Έτσι, αυτό το μήνα εφοδιασμένοι με την πιο σύγχρονη τεχνολογία κατάδυσης, Έλληνες και ξένοι επιστήμονες υπό τον Μπρένταν Φόλεϊ και με συνεργάτη τον Θεοτόκη Θεοδούλου της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων επιστρέφουν στη θέση, από όπου πρώτοι οι Σύμιοι σφουγγαράδες ανέλκυσαν το 1901 τα περίφημα χάλκινα αγάλματα, που κοσμούν σήμερα το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: Τον εκπληκτικό Έφηβο των Αντικυθήρων, τη χάλκινη κεφαλή φιλοσόφου, μαρμάρινα αγάλματα, κοσμήματα, έπιπλα, όπλα, σκεύη, παντός είδους αγγεία και βεβαίως τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων, ένα πολύπλοκο επιστημονικό όργανο που έχει χαρακτηρισθεί ως ο πρώτος υπολογιστής του κόσμου, το μοναδικό τεκμήριο μιας τεχνολογίας που παρέμενε χαμένη επί χιλιετίες. Ευτυχή σύμπτωση μάλιστα αποτελεί η μεγάλη περιοδική έκθεση του Εθνικού Αρχαιολογικού, που γίνεται αυτή την εποχή με θέμα ακριβώς «Το ναυάγιο των Αντικυθήρων». Η ομάδα άρχισε έρευνα διάρκειας τριών εβδομάδων με στόχο να εξετασθεί διεξοδικά η θέση του ναυαγίου, ώστε να υπάρξει οριστική απάντηση στο ερώτημα, αν έχει απομείνει κάτι από το ίδιο και κυρίως από το φορτίο του. Το ναυάγιο βρίσκεται σε βάθος 60 μέτρων σε ένα δυσπρόσιτο μέρος, ανάμεσα σε βράχια και σε διαρκώς ταραγμένα νερά. Η έρευνα όμως τώρα θα πρέπει να επεκταθεί και στην πλαγιά του παρακείμενου θαλάσσιου βαράθρου, βάθους 70 μέτρων και πλέον, όπου θεωρείται, ότι μπορεί να κατέληξαν αντικείμενα από το ναυάγιο. Οι αρχαιολόγοι ελπίζουν σε πολλά από αυτή την έρευνα. Καταρχάς περιμένουν την επιβεβαίωση των διηγήσεων των πρώτων δυτών, σύμφωνα με τις οποίες κάποια αγάλματα δεν κατέστη δυνατόν να 33

34 ανελκυσθούν, γιατί κατρακύλησαν στο βάραθρο. Επιπλέον αναμένουν ότι τα αντικείμενα που ενδεχομένως εντοπισθούν, θα δώσουν περισσότερες πληροφορίες για την προέλευση ή τον ιδιοκτήτη του πλοίου. Και ακόμη, ότι μπορεί να βρεθούν ελλείποντα κομμάτια του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, τα οποία ίσως είναι ακόμη στο βυθό. Μία πολύ αισιόδοξη προοπτική βεβαίως, που θα προκαλέσει επανάσταση στην μελέτη του, η οποία είναι σε εξέλιξη από επιστήμονες, Έλληνες και ξένους. Για να αντιμετωπίσει πάντως τα μεγάλα βάθη η ομάδα χρησιμοποιεί αναπνευστικές συσκευές κλειστού κυκλώματος, οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να ανακυκλώνουν το αχρησιμοποίητο οξυγόνο κάθε ανάσας που παίρνει ο δύτης επιτρέποντάς του έτσι να παραμένει για περισσότερη ώρα στο βυθό. Η ομάδα του Φόλεϊ θα πραγματοποιήσει επίσης υποβρύχιες έρευνες σε όλη την περίμετρο του νησιού, καλύπτοντας περίπου 17 ναυτικά μίλια με τη χρήση προωστήρων τύπου Τζέιμς Μποντ (!) ώστε να κινείται πιο γρήγορα. Σ αυτή την «περιοδεία» ο Φόλεϊ ελπίζει, ότι οι έρευνες θα αποκαλύψουν μια ολόκληρη ομάδα άγνωστων ως τώρα ναυαγίων. Άλλωστε σε μία διήμερη αναγνωριστική έρευνα που έγινε τον περασμένο Ιούνιο, ανακάλυψε το ναυάγιο ενός βρετανικού πολεμικού πλοίου, του HMS Nautilus, το οποίο είχε χαθεί το 1807 αλλά και ένα σύνολο από αρχαίες άγκυρες, κεραμική καθώς και ένα ναυτικό όπλο του 19 ου αιώνα. Η πυκνότητα των ναυαγίων στην περιοχή δεν είναι περίεργη, δεδομένου ότι το νησί των Αντικυθήρων βρίσκεται στο μέσον ενός πολυσύχναστου ναυτικού δρόμου για τα αρχαία εμπορικά πλοία. Πρόκειται όμως για ένα δύσκολο και βραχώδες πέρασμα με θυελλώδεις ανέμους, έτσι πολλά πλοία βυθίζονταν στην προσπάθειά τους να το περάσουν. Δεν είναι παράξενο εξάλλου, που στους ρωμαϊκούς χρόνους ήταν κέντρο πειρατών. Οι πιθανότητες λοιπόν να υπάρχουν και άλλα ναυάγια από όλες τις ιστορικές περιόδους είναι μεγάλες. Σημαντικό μάλιστα είναι, ότι λόγω ακριβώς της δυσκολίας κατάδυσης στο συγκεκριμένο σημείο, 34

35 η περιοχή του ναυαγίου δεν θα έχει λεηλατηθεί από αρχαιοκαπήλους, άρα τα ναυάγια που ίσως βρίσκονται στο βυθό θα είναι άθικτα. Όπως είναι γνωστό το ναυάγιο εντοπίσθηκε το 1900 και οι σφουγγαράδες που ανέσυραν το φορτίο του, έχοντας μικρή επίγνωση των κινδύνων της κατάδυσης σε τέτοιο βάθος είχαν σοβαρές επιπτώσεις, παρά τις ογκώδεις μεταλλικές στολές τους. Όταν εγκατέλειψαν λοιπόν την προσπάθεια δύο από αυτούς ήταν παράλυτοι από τη νόσο των δυτών και ένας ήταν νεκρός. Ακόμη και οι δύτες του διάσημου ερευνητή Ζακ Υβ Κουστώ που επιχείρησαν κατάδυση πολύ αργότερα, το 1978 ανασύροντας μερικά πολύτιμα, μικρότερα αντικείμενα, παρά την άρτια καταδυτική εξάρτηση της εποχής τους έμειναν μερικά λεπτά μόνον στο σημείο του ναυαγίου για να μη κινδυνεύσουν από τη νόσο των δυτών. Κατά τον Φόλεϊ πάντως, το πλοίο των Αντικυθήρων με το πολύτιμο φορτίο του δεν θα πρέπει να ταξίδευε μόνο του. Έτσι, ίσως ναυάγησαν μαζί του και άλλα πλοία του ίδιου στόλου. Οι υποθέσεις όμως, ότι μπορεί αυτά τα πλοία να είχαν στο φορτίο τους κι έναν άλλο Μηχανισμό είναι τόσο παρακινδυνευμένες, που αγγίζουν τη σφαίρα του θαύματος. Γεμάτος γρανάζια, καντράν και επιγραφές (στα Ελληνικά βεβαίως) ο Μηχανισμός αποτέλεσε για περισσότερο από έναν αιώνα το μεγάλο μυστήριο της τεχνολογίας. Για την αποκωδικοποίηση του τρόπου λειτουργίας των σκουριασμένων θραυσμάτων του χρειάστηκαν ακτίνες Χ και σάρωση από αξονικό τομογράφο, προκειμένου να καταλήξουν οι επιστήμονες, ότι βρίσκονται μπροστά σε έναν πολύπλοκο ωρολογιακό μηχανισμό, που χρησιμοποιούνταν για να υπολογίζει τις κινήσεις των ουράνιων σωμάτων και των πλανητών στο στερέωμα. Είχε δείκτες με τη βοήθεια των οποίων μπορούσαν να αναπαραστήσουν τις θέσεις του ηλίου, της σελήνης και των πλανητών στον ουρανό, καθώς και ένα αστρολογικό ημερολόγιο. Επίσης μπορούσαν να προβλέψουν τις εκλείψεις και να προσδιορίσουν τον χρόνο τέλεσης αθλητικών αγώνων, όπως οι Ολυμπιακοί. Πρόκειται εν 35

36 τέλει για ένα εντυπωσιακό τεχνολογικό επίτευγμα, παρόμοιο του οποίου _έστω και κατ ελάχιστο _ θα μπορούσε να θεωρηθεί μόνον το ρολόι, αλλά τουλάχιστον χίλια χρόνια αργότερα. Εκτενής Ανάλυση του Μηχανισμού Ο μηχανισμός είναι η αρχαιότερη σωζόμενη διάταξη με γρανάζια. Είναι φτιαγμένος από μπρούντζο σε ένα ξύλινο πλαίσιο και έχει προβληματίσει και συναρπάσει πολλούς ιστορικούς της επιστήμης και της τεχνολογίας αφότου ανακαλύφθηκε. Η πιο αποδεκτή θεωρία σχετικά με τη λειτουργία του υποστηρίζει ότι ήταν ένας αναλογικός υπολογιστής σχεδιασμένος για να υπολογίζει τις κινήσεις των ουρανίων σωμάτων. Πρόσφατες λειτουργικές ανακατασκευές της συσκευής υποστηρίζουν αυτήν την ανάλυση. Από τις πρόσφατες έρευνες καταρρίφθηκε η θεωρία ότι εμπεριέχει ένα διαφορικό γρανάζι, όμως ο ανακαλυφθείς μηχανισμός της κίνησης της Σελήνης είναι ακόμα πιο εντυπωσιακός, καθότι δίνει τη δυνατότητα μεταβλητής γωνιακής ταχύτητας στον άξονα που κινεί τη Σελήνη. Ο καθηγητής Ντέρεκ ντε Σόλλα Πράις (Derek De Solla Price), φυσικός και ιστορικός της επιστήμης που εργαζόταν στο Πανεπιστήμιο του Γέηλ, δημοσίευσε ένα άρθρο για τον μηχανισμό αυτό στο περιοδικό Scientific American τον Ιούνιο του 1959, όταν ακόμα ο μηχανισμός δεν είχε μελετηθεί πλήρως. Το 1973 ή το 1974 δημοσίευσε τη μονογραφία του με τίτλο "Γρανάζια από τους Έλληνες", βασισμένη σε σάρωση του μηχανισμού με ακτίνες γ που πραγματοποίησε ο ακτινοφυσικός του Ε.ΚΕ.Φ.Ε. "Δημόκριτος" Χαράλαμπος Καράκαλος. Ο Πράις υποστήριξε ότι η συσκευή αυτή θα μπορούσε να είχε κατασκευαστεί από τη Σχολή του Απολλωνίου στη Ρόδο. Τα συμπεράσματά του δεν έγιναν αποδεκτά από τους ειδικούς της εποχής, οι οποίοι πίστευαν ότι οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν το θεωρητικό υπόβαθρο αλλά όχι και την απαιτούμενη πρακτική τεχνολογία για μια τέτοια κατασκευή. 36

37 Η μελέτη του συνεχίζεται από Άγγλους και Έλληνες ειδικούς των Πανεπιστημίων του Κάρντιφ, των Αθηνών, της Θεσσαλονίκης, του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, σε μια διαπανεπιστημιακή ομάδα. Η σύγχρονη έρευνα υποστηρίζεται από την τελευταία τεχνολογία με τη βοήθεια μεγάλων εταιρειών, με πρωτοποριακά προγράμματα ψηφιακής απεικόνισης και έναν ειδικό τομογράφο, ο οποίος κατασκευάστηκε ειδικά για την έρευνα του μηχανισμού των Αντικυθήρων. Τα αποτελέσματα την έρευνας επιβεβαίωσαν ότι ο μηχανισμός φέρει 30 οδοντωτούς τροχούς οι οποίοι περιστρέφονται γύρω από 10 άξονες. Η λειτουργία του μηχανισμού κατέληγε σε τουλάχιστον 5 καντράν, με έναν ή περισσότερους δείκτες για το καθένα. Με τη βοήθεια του τομογράφου έχουν διαβαστεί αρκετές από τις επιγραφές που υπήρχαν στις πλάκες και στους περιστρεφόμενους δίσκους, οι οποίες εμπεριέχουν αστρονομικούς και μηχανικούς όρους, και έχουν χαρακτηριστεί από τους ειδικούς ως ένα είδος "εγχειριδίου χρήσης" του οργάνου. Ο μηχανισμός αυτός έδινε, κατά την επικρατέστερη σύγχρονη άποψη, τη θέση του ήλιου και της σελήνης καθώς και τις φάσεις της σελήνης. Μπορούσε να εμφανίσει τις εκλείψεις ηλίου και σελήνης βασιζόμενος στον βαβυλωνιακό κύκλο του Σάρου. Τα καντράν του απεικόνιζαν επίσης τουλάχιστον δύο ημερολόγια, ένα ελληνικό βασισμένο στον 37

38 Μετωνικό κύκλο και ένα αιγυπτιακό, που ήταν και το κοινό "επιστημονικό" ημερολόγιο της ελληνιστικής εποχής. Μπορεί κανείς να φανταστεί τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν όσοι καταπιάστηκαν με τη μελέτη του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, ως την επίλυση ενός τρισδιάστατου πάζλ, αλλά με μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας: αφενός λείπουν κομμάτια του πάζλ (τα οποία πιθανότατα δεν ανασύρθηκαν ποτέ από τον πυθμένα της θάλασσας) και αφετέρου κάποια κομμάτια έχουν αμετάκλητα ενωθεί μεταξύ τους απαγορεύοντας την πρόσβαση (οπτική και όχι μόνο) στα ενδότερα. Αν στα παραπάνω προστεθεί το γεγονός ότι οι οδηγίες για τη χρήση του αντικειμένου ήταν ελλιπείς (σβησμένες και διαβρωμένες επιγραφές επάνω στα θραύσματα) και ότι ο Μηχανισμός είναι ένα μουσειακό αντικείμενο το οποίο οφείλει να παραδοθεί ανέπαφο στις επόμενες γενιές, αντιλαμβάνεται κανείς τους λόγους για τους οποίους, παρά τις προσπάθειες, η χρησιμότητά του παρέμενε μυστήριο έναν αιώνα μετά την ανακάλυψή του. Οι προηγούμενες μελέτες είχαν βεβαίως οδηγηθεί σε ορισμένες υποθέσεις, χωρίς όμως ποτέ να υπάρξει τεκμηρίωση των απόψεων. Το ότι επρόκειτο για ένα αντικείμενο που είχε να κάνει με ουράνια σώματα ήταν δεδομένο από πολύ νωρίς, καθώς μπορούσαν να αναγνωρισθούν ο Ήλιος και η Σελήνη στις επιγραφές του. Η υπόθεση 38

39 ότι το αντικείμενο αυτό ήταν αστρολάβος απορρίφθηκε σχετικά γρήγορα εξαιτίας της πολυπλοκότητάς του. Δύο βρετανοί ερευνητές, ο Derek J. de Solla Price και ο Michael Wright, κατασκεύασαν μοντέλα του Μηχανισμού τα οποία συμφωνούσαν στην ύπαρξη δύο κυκλικών κλιμάκων ενδείξεων (καντράν) στην οπίσθια πλευρά και μιας στην πρόσθια. Ήταν επίσης αποδεκτό ότι ο χάλκινος μηχανισμός θα πρέπει να ήταν τοποθετημένος σε ξύλινη κάσα. Τι έδειχναν όμως αυτές οι κλίμακες; Αυτό ήταν το ερώτημα με το οποίο έπρεπε να αναμετρηθούν οι εκάστοτε ερευνητές που καταπιάστηκαν με τη διαλεύκανση της λειτουργίας του Μηχανισμού. Το πλεονέκτημα των ερευνητών που υπογράφουν το άρθρο με τίτλο «Decoding the ancient Greek astronomical calculator known as the Antikythera mechanism» στο τεύχος της επιθεώρησης «Nature» ήταν η υψηλή τεχνολογία: ο τομογράφος Blade Runner (βάρους 8 τόνων!) της εταιρείας Χ-Tek αναπτύχθηκε ειδικά για τη συγκεκριμένη μελέτη και χρησιμοποιήθηκε στη λήψη εικόνων που επιτρέπουν την ανάγνωση των 39

40 επιγραφών αλλά και τη συλλογή δεδομένων για την εσωτερική δομή του Μηχανισμού, ενώ το σύστημα ψηφιακής απεικόνισης ΡΤΜ Dome της Hewlett-Packard προσαρμόστηκε έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η «επανεμφάνιση» σχεδόν σβησμένων κειμένων και στοιχείων της επιφάνειας του Μηχανισμού που δεν είναι ευδιάκριτα ακόμη και με τα καλύτερα συστήματα συμβατικής και ψηφιακής φωτογράφισης. Είναι προφανές ότι το πάζλ του Μηχανισμού δεν θα μπορούσε να λυθεί από έναν και μόνο ερευνητή, ακόμη και αν διέθετε πρόσβαση στο σύνολο των δεδομένων που συνελέγησαν με τη βοήθεια των προαναφερθέντων συστημάτων υψηλής τεχνολογίας. Έτσι η ερευνητική ομάδα αποτελείται από τον αστρονόμο Mike Edmunds και τον μαθηματικό Tony Freeth του Πανεπιστημίου του Κάρντιφ, τον αστρονόμο Ιωάννη Σειραδάκη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τον αστρονόμο Ξενοφώντα Μουσά και τον φυσικό, ειδικευμένο στην ανάλυση ιστορικών αντικειμένων, Ιωάννη Μπιτσάκη του Πανεπιστημίου Αθηνών, την αρχαιολόγο-μουσειολόγο Μαίρη 40

41 Ζαφειροπούλου του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και τον φιλόλογο και παλαιογράφο Αγαμέμνονα Τσελίκα του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης. Το πάζλ που έπρεπε να λύσουν οι μελετητές του μηχανισμού περιελάμβανε 82 θραύσματα. Από αυτά έπρεπε να εξαχθούν συμπεράσματα και για εκείνα που χάθηκαν. Η συλλογική προσπάθεια των παραπάνω ερευνητών υποδεικνύει ότι ο Μηχανισμός αποτελεί τη μηχανιστική υλοποίηση της θεωρίας του Ιππάρχου ( π.χ. κατά προσέγγιση), του μαθηματικού, αστρονόμου και γεωγράφου ο οποίος με την εν λόγω θεωρία εξηγούσε τις περιοδικές ανωμαλίες στην κίνηση της Σελήνης με βάση την ελλειπτική τροχιά της. Το γεγονός ότι ο Ίππαρχος έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στη Ρόδο, η οποία φημιζόταν για την τεχνολογική υπεροχή της, ενισχύει την άποψη ότι εκεί ο Ίππαρχος (ή κάποιος άλλος υπό την καθοδήγησή του) μπόρεσε να δημιουργήσει ένα μηχάνημα εξαιρετικής πολυπλοκότητας. Σύμφωνα δε με όλες τις ενδείξεις, ο Ίππαρχος θα πρέπει να μετείχε των αστρονομικών γνώσεων των Βαβυλωνίων, αφού αυτές απετέλεσαν τη βάση για τη δημιουργία του Μηχανισμού. Το ισχυρό ιερατείο των Βαβυλωνίων κρατούσε τα αρχεία των πλανητικών μετακινήσεων για αιώνες και η δυνατότητα πρόβλεψης φαινομένων όπως οι εκλείψεις (οι οποίες εθεωρούντο οιωνοί) ενίσχυε τη θέση του. Ποιες ήταν όμως οι ενδείξεις αυτές; Η ανάγνωση από τους Γιάννη Μπιτσάκη και Αγαμέμνονα Τσελίκα της πρότασης «...η σπείρα έχει 235 υποδιαιρέσεις» σε μία από τις εικόνες θραυσμάτων που είχαν ληφθεί κατά τη συλλογή στοιχείων υπήρξε εξαιρετικά διαφωτιστική: κατέδειξε αφενός ότι τα καντράν δεν έφεραν ομόκεντρους κύκλους αλλά σπείρες και αφετέρου ότι το πάνω καντράν στην οπίσθια όψη του Μηχανισμού (στο οποίο αναφερόταν η πρόταση) σχετιζόταν με τον Μετωνικό κύκλο των Βαβυλωνίων. Ο Μετωνικός κύκλος προκύπτει από τη στενή ισοτιμία 19 ετών με 235 σεληνιακούς μήνες (ένας σεληνιακός ή συνοδικός μήνας είναι το διάστημα μεταξύ δύο ομοίων φάσεων της Σελήνης, π.χ. από Πανσέληνο σε Πανσέληνο). Ο κύκλος αυτός αντιπροσωπεύει την επιστροφή της Σελήνης στην ίδια φάση και στην 41

42 ίδια ημερομηνία του έτους. Με το κλείσιμο του κύκλου, ο Ήλιος, η Σελήνη και η Γη επιστρέφουν στους ίδιους περίπου σχετικούς προσανατολισμούς. Σπειροειδές αποδείχθηκε και το καντράν στο κάτω μέρος της πίσω πλευράς του Μηχανισμού, το οποίο φέρει 223 υποδιαιρέσεις στη σπείρα των τεσσάρων στροφών. Τόσο ο αριθμός των υποδιαιρέσεων όσο και η ανάγνωση των συμβόλων («Σ» για τη Σελήνη και «Η» για τον Ήλιο) που εντοπίστηκαν μεταξύ αυτών καταδεικνύουν ότι αυτό αποτελεί αναπαράσταση του κύκλου του Σάρου, ο οποίος προβλέπει εκλείψεις: αν μια ηλιακή ή σεληνιακή έκλειψη συμβεί σήμερα, μια παρόμοια θα συμβεί έπειτα από 223 σεληνιακούς μήνες. Έτσι από τις παρελθούσες εκλείψεις μπορούν να προβλεφθούν οι επόμενες. Αξίζει να σημειωθεί ότι επειδή ο αριθμός των ημερών στον κύκλο του Σάρου δεν είναι ακέραιος, οι σεληνιακές εκλείψεις είναι μετατοπισμένες κατά οκτώ ώρες και οι ηλιακές (οι οποίες γίνονται ορατές από συγκεκριμένα γεωγραφικά πλάτη) μετατοπίζονται κατά 120 μοίρες. Ακριβείς επαναλήψεις σεληνιακών εκλείψεων λαμβάνουν χώρα έπειτα από τρεις κύκλους του Σάρου (όταν οι οκτάωρες μετατοπίσεις συμπληρώσουν ένα 24ωρο), πράγμα το οποίο περιγράφεται από τον κύκλο του Εξελιγμού, διάρκειας 54 ετών. Και για να γίνει πιο κατανοητή η λειτουργία τις διαφορικής περιμέτρου των οδοντωτών τροχών θα χρησιμοποιήσουμε το εξής παράδειγμα : Αν ένας οδοντωτός τροχός με 100 δόντια συμπλέκεται με ένα άλλον με 50 δόντια και του μεταδίδει την κίνηση του, τότε ο δεύτερος θα περιστρέφεται με την μισή περίοδο, δηλαδή δύο φορές πιο γρήγορα: όταν ο μεγάλος εκτελεί μία περιστροφή, ο μικρός εκτελεί δύο, σε αντίθετη τροχιά. Με κατάλληλους συνδυασμούς οδοντωτών τροχών πολλαπλασιάζονται και διαιρούνται οι περιστροφές με σκοπό να αντιστοιχούν σε αστρονομικές περιόδους. Η επιλογή του πλήθους των δοντιών των τροχών του Μηχανισμού έγινε από τον αρχικό μελετητή με σκοπό την αναπαραγωγή των περιόδων του Μέτωνος και του Σάρου, καθώς και της θεωρίας για την φαινομενική μεταβαλλόμενη κίνηση της Σελήνης. 42

43 Δύο συγκεκριμένοι οδοντωτοί τροχοί του Μηχανισμού είναι 62 με 64 δόντια και 1 με 38. Ο λόγος είναι συνεπώς -64/38 (το αρνητικό πρόσημο σημαίνει ότι η φορά του δεύτερου, δηλαδή της «εξόδου» είναι αντίθετη από την φορά του πρώτου, δηλαδή της «εισόδου»). Ο αριθμός 38 εμπεριέχει τον πρώτο αρι8μό 19 δηλαδή το πλήθος των ετών στον κύκλο του Μέτωνος. Στον Μηχανισμό ο κύκλος του Εξελιγμού αντιπροσωπεύεται από ένα μικρότερο καντράν στο εσωτερικό τού κάτω μεγάλου καντράν της οπίσθιας όψης. Αλλά και το πάνω μεγάλο καντράν της ίδιας όψης φέρει ένα μικρότερο στο εσωτερικό του: αυτό αντιπροσωπεύει τον Καλλιππικό, κύκλος ο οποίος διαρκεί 76 χρόνια και είναι τέσσερις Μετωνικοί κύκλοι μείον μία ημέρα. (Έτσι αυξάνεται η ακρίβεια με την οποία αντιστοιχίζονται ένα ηλιακό έτος με πλήρεις σεληνιακούς μήνες). Όσο για το καντράν της πρόσθιας όψης, αυτό εκτός από το κλασικό ημερολόγιο των 365 ημερών (με δυνατότητα ρύθμισης για δίσεκτα έτη) έδειχνε πιθανότατα τις σχετικές θέσεις των πλανητών (έχουν εντοπισθεί μόνο ο Ήλιος, η Σελήνη και η Αφροδίτη προς το παρόν). Πώς όμως «διαβάζονταν» οι ενδείξεις στα καντράν; Αν θυμηθεί κανείς τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσαν τα πικάπ, θα πάρει την απάντηση: η μετακινούμενη στις σπείρες βελόνα έδινε την ένδειξη. Ο υπολογισμός των διαβαθμίσεων κάθε κλίμακας καντράν υπήρξε καθοριστικός στη διαλεύκανση του ρόλου του Μηχανισμού. Λογισμικό DNA και NASA 43

44 Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ερευνητές επαλήθευσαν τη λειτουργία του Μηχανισμού: χρησιμοποιώντας λογισμικά τα οποία αναπτύχθηκαν για τη σύγκριση αλληλουχιών DNA, οι ερευνητές μπόρεσαν να αντιστοιχίσουν ακριβώς τις εκλείψεις στο καντράν του κύκλου του Σάρου με εκείνες που από τα δεδομένα της NASA γνώριζαν ότι έλαβαν χώρα από το 400 π.χ. ως το 1 π.χ.! Επίσης, ένα από τα πλέον αξιοπρόσεκτα αποτελέσματα των πρόσφατων ερευνών είναι η ανακάλυψη του ευφυούς τρόπου με τον οποίο ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων υπολογίζει και εμφανίζει την περίπλοκη κίνηση της Σελήνης. Ο συρμός των οδοντωτών τροχών που κινεί τον δείκτη της Σελήνης στο εμπρόσθιο τμήμα περιλαμβάνει τέσσερα γρανάζια: e5, k1, k2 και e6. Ο οδοντωτός k1 κινεί τον οδοντωτό τροχό k2 με την βοή8εια ενός πίρου, ο οποίος εμπλέκεται στην ακτινική σχισμή του k2. Οι άξονες των οδοντωτών τροχών (k1 και k2) δεν είναι ομόκεντροι. Έτσι, καθώς περιστρέφονται, ο πίρος του k1 εμπλέκεται στην σχισμή ποτέ πιο κοντά και ποτέ πιο μακριά από τον άξονα του k2, προκαλώντας τελικά έναν ελαφρώς κυμαινόμενο ρυ8μό περιστροφής της Σελήνης. Αυτό το «σύστημα μεταβλητής ταχύτητας» εισάγει μία μεταβολή, στην κίνηση της Σελήνης, η οποία μιμείται αυτό που παρατηρείται στον ουρανό: η Σελήνη κινείται με ελαφρώς διαφορετικό ρυθμό από νύχτα σε νύχτα επειδή η τροχιά της γύρω από τη Γη δεν είναι κύκλος, αλλά έλλειψη. Η μεταβλητή ταχύτητα περιφοράς της Σελήνης το αίτιο της οποίας δεν ήταν πλήρως κατανοητό, ονομαζόταν από τον Ίππαρχο «πρώτη ανωμαλία της κίνησης της Σελήνης» και ήταν γνωστή περίπου κατά την εποχή κατασκευής του Μηχανισμού. Επιδεικνύοντας μία εξαιρετική τελειοποίηση του σχεδιασμού, οι οδοντωτοί τροχοί μεταβλητής ταχύτητας είναι τοποθετημένοι πάνω στον μεγάλο τροχό e3, ο οποίος εξασφαλίζει την σωστή περίοδο, που διαφέρει ελαφρώς από την περίοδο περιφοράς της Σελήνης γύρω από την Γη. Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως οι αρχαίοι Έλληνες ήξεραν για τον νόμο του Κέπλερ ο οποίος είναι νόμος που περιλαμβάνεται στους νόμους του πλανητικού συστήματος και που διατύπωσε ο Γερμανός αστρονόμος Ι. Κέπλερ ( ) μελετώντας τα δεδομένα των 44

45 παρατηρήσεων της κίνησης των πλανητών που προηγουμένως είχε συγκεντρώσει ο Δανός αστρονόμος Τύχο Μπράχε ( ). Ο νόμος αυτός είναι ο πρώτος από τους τρεις που ανακάλυψε και διατύπωσε ο Κέπλερ και που διέπουν την κίνηση των πλανητών γύρω από τον Ήλιο. Σύμφωνα με τον νόμο αυτόν: Οι τροχιές των πλανητών είναι ελλείψεις, των οποίων τη μία εστία, κοινή σε όλες τις πλανητικές τροχιές, κατέχει ο Ήλιος. Επί της ελλειπτικής αυτής τροχιάς των πλανητών, περιήλιο χαρακτηρίζεται το σημείο εκείνο που βρίσκεται ο πλανήτης πλησιέστερα στον Ήλιο, συνεπώς πρόκειται για το ένα ακραίο σημείο του μεγάλου άξονα και αντίθετα αφήλιο το αντιδιαμετρικό σημείο του μεγάλου άξονα. Ειδικά στις ελλείψεις των πλανητών ο μεγάλος ημιάξονας ονομάζεται μέση απόσταση του πλανήτη από τον Ήλιο, ενώ η ευθεία που συνδέει τον Ήλιο με την εκάστοτε θέση του πλανήτη επί της ελλειπτικής ονομάζεται επιβατική ακτίνα. Εξ άλλου και ο μέγας άξονας της τροχιάς ονομάζεται γραμμή των αψίδων, επειδή "φέρονται" επ αυτόν ή άνω και η κάτω "αψίδα" της ελλειπτικής. Τελείωσε λοιπόν; Τα γνωρίζουμε όλα για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων; «Όχι!» απαντούν οι ερευνητές και προσθέτουν ότι υπάρχουν ακόμη πολλά σκοτεινά σημεία για διαλεύκανση, τόσο για τον ίδιο τον Μηχανισμό όσο και για το πώς η ύπαρξή του αλλάζει τη θεώρησή μας για την τεχνολογική πρόοδο των ελληνιστικών χρόνων. 45

46 ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Ο αρχαίος αστρονομικός υπολογιστής. Μέχρι τώρα έχουν επιτευχθεί πολλά και κάθε τόσο έχουμε νέα σημαντικά ευρήματα. Έχει πλέον γίνει ακριβής αναπαράσταση των 29 από τα 30 γνωστά γρανάζια, ενώ οι ερευνητές είναι βέβαιοι ότι τον Μηχανισμό κατασκεύασε μια μεγαλοφυΐα των μαθηματικών, της αστρονομίας και της μηχανικής. Ανακαλύφθηκε επίσης πώς λειτουργεί ο Μηχανισμός της Σελήνης του Ιππάρχου, που αναπαράγει ρεαλιστικά την κίνηση του Φεγγαριού, ακολουθώντας σε κάποια καλή προσέγγιση τον δεύτερο νόμο του Κέπλερ, ότι δηλαδή η Σελήνη κινείται πιο γρήγορα όταν είναι κοντά στη Γη, στο περίγειο, και βραδύτερα όταν είναι μακριά, στο απόγειο. Αυτή η πολύπλοκη κίνηση αναπαράγεται από το μηχανισμό αρκετά ρεαλιστικά και μάλιστα η Σελήνη αλλάζει φάσεις στη διάρκεια του μήνα, δηλαδή νέα Σελήνη, που βαθμιαία γίνεται πρώτο τέταρτο, πανσέληνος κ.λπ. Πρόκειται για έναν προηγμένο όσο και πολύπλοκο αστρονομικό υπολογιστή που για κάθε χρονική στιγμή υπολογίζει τη θέση 'Ηλίου και της Σελήνης σε σχέση με τα άστρα, τις φάσεις της Σελήνης στη διάρκεια του μήνα, αναπαράγει την κίνηση της Σελήνης με μεταβλητή γωνιακή ταχύτητα (2ος νόμος Kepler), προβλέπει τις εκλείψεις, έχει πολλούς δείκτες που δείχνουν το χρόνο σε πολλές κλίμακες κυκλικές ή ελικοειδείς. Υπάρχουν δυο δείκτες σε ελικοειδείς κλίμακες. Η ελικοειδής κλίμακα του Σάρου (διάρκειας 18 ετών περίπου) αναπαράγει τον κύκλο των εκλείψεων. Η κλίμακα είναι διαιρεμένη σε μήνες και σε ορισμένους μήνες αναφέρονται εκλείψεις του Ηλίου και της Σελήνης, ενώ ένας βοηθητικός δείκτης δείχνει τον Κύκλο της Εξέλιξης, χρονικής περιόδου τριπλάσιας του Σάρου (54 έτη) μετά την οποία οι εκλείψεις επαναλαμβάνονται με τον ίδιο περίπου τρόπο στον ίδιο τόπο πάνω στη Γη. Η δεύτερη ελικοειδής κλίμακα του Μέτωνος επιτρέπει την ακριβή τήρηση ημερολογίου διάρκειας 19 ετών με μία ακόμη βοηθητική κλίμακα και αντίστοιχους δείκτες 76 ετών (κύκλος Καλλίππου) και μια άλλη κλίμακα που μάλλον χρησιμεύει στον προσδιορισμό των Ολυμπιάδων. Πολύ μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εύρεση και ανάγνωση ενός εγχειριδίου του υπολογιστή γραμμένου με χαρακτήρες δυο περίπου χιλιοστών, σε μπρούτζινες πλάκες. Η ύπαρξη 46

47 εγχειριδίου αποδεικνύει ότι προοριζόταν για χρήση από άλλα πρόσωπα εκτός του κατασκευαστή. Σε αυτό διαβάστηκαν πολλοί αστρονομικοί όροι όπως Αφροδίτη και Ερμής, πιθανώς Άρης, πολλές φορές ο όρος στηριγμός, σημείο τροχιάς του πλανήτη που αλλάζει φορά κίνησης στον ουρανό όπως αυτή φαίνεται από τη Γη, ακτίνα ηλίου, σημεία του ορίζοντα, στημάτια προετρημμένα, δηλαδή σκόπευτρα, και μερικοί γεωγραφικοί όροι. Διαβάστηκαν ακόμα οι όροι Φάρος και Ισπανία, οι οποίοι έχουν μεγάλη σημασία επειδή αποτελούντο νοτιότερο και δυτικότερο άκρο της Μεσογείου. Ο πιο σημαντικός μεσημβρινός για τους Έλληνες γεωγράφους, αρχίζοντας με τον Δικαίαρχο τον Μεσσήνιο το 300 π.χ. και τον Ερατοσθένη το 200 π.χ. και άλλους αργότερα, είναι ο μεσημβρινός που διέρχεται από την Αλεξάνδρεια (Φάρο) και τη Ρόδο, αμφότερες κέντρα της αστρονομίας και της γεωγραφίας και των επιστημών γενικότερα για αιώνες μέχρι που τις καταστρέψανε οι Ρωμαίοι, και ο πιο σημαντικός παράλληλος είναι αυτός που περνάει από τη Ρόδο και πάει στις Πύλες του Ηρακλή, διότι επιτρέπει να ταξιδεύσει κανείς από τη Ρόδο μέχρι το άκρο της Μεσογείου χωρίς να παρακάμψει στεριά. Ο Δικαίαρχος ονομάζει αυτό τον παράλληλο διάφραγμα. Η γραφή της λέξης Ισπανία είναι η αρχαιότερη εμφάνιση της σε οποιοδήποτε κείμενο. Μέχρι τώρα το αρχαιότερο κείμενο με το όνομα της Ισπανίας ήταν του Ποσειδωνίου και ένα ρωμαϊκό νόμισμα του 82 π.χ. Με τον Κώδικα των Αντικυθήρων η Ισπανία γίνεται αρχαιότερη κατά 20 με 70 έτη. Ο όρος Εσπερία εμφανίζεται πολλές φορές, αλλά σχεδόν σε όλες αναφέρεται στη δύση ή ανατολή κάποιου άστρου συγχρόνως με τη δύση του Ηλίου, σε ένα αστρονομικό παράπηγμα για την τήρηση ακριβούς ημερολογίου. Μία φορά που ενδεχομένως δεν είναι μέσα στο παράπηγμα ίσως είναι ο γεωγραφικός όρος. Πιθανώς ο όρος Ισπανία εμφανίζεται διότι αν χρησιμοποιούσαν τον όρο Εσπερία θα μπέρδευαν τον αναγνώστη αφού ο όρος θα χρησιμοποιείτο με δύο έννοιες. Ασφαλώς δεν είναι το πρώτο και αρχαιότερο μηχάνημα, αλλά το αρχαιότερο που επέζησε της ανακύκλωσης του χαλκού. Γνωρίζουμε από τα κείμενα ότι ο Αρχιμήδης (πριν από το 212 π.χ.) είχε κατασκευάσει ένα πλανητάριο, ο Ποσειδώνιος γύρω στο 100 με 80 π.χ., 47

48 όπως γράφει ο Κικέρων και άλλοι αργότερα. Παρόμοια πολύ κατώτερα μηχανήματα εμφανίζονται στη Δυτική Ευρώπη γύρω στο 1200 και κυρίως μετά το Τεχνική άποψη του Μηχανισμού των Αντικυθήρων Ψηφιακές ακτινογραφίες Οι ψηφιακές ακτινογραφίες όλων των γνωστών σωζόμενων θραυσμάτων του Μηχανισμού των Αντικυθήρων που αποκτήθηκαν με την τεχνογνωσία της Tek χρησιμοποιώντας το σύστημα Blade Runner βρίσκονται στην ιστοσελίδα της Shaw Inspection Systems (πρώην X-Tek Industrial). Οι ψηφιακές ακτινογραφίες που διατίθενται περιλαμβάνουν όλα τα κυρίως θραύσματα (θραύσματα A έως G) αλλά και όλα τα μικρά θραύσματα (θραύσματα 1 έως 75), και αποκτήθηκαν με τη χρήση του συστήματος BladeRunner CT (Υπολογιστική Τομογραφία) της X-Tek. Νέα μοντέλα του Μηχανισμού των Αντικυθήρων Τα νέα αποτελέσματα και το τελευταίο διάγραμμα των οδοντωτών τροχών του Ερευνητικού Προγράμματος του Μηχανισμού των Αντικυθήρων έχουν οδηγήσει στην κατασκευή νέων μοντέλων από άλλους ερευνητές. Τα αποτελέσματα του Ερευνητικού Προγράμματος του Μηχανισμού των Αντικυθήρων έχουν ενσωματωθεί σε τουλάχιστον τρία μοντέλα, κατασκευασμένα από τους Μάικλ Ράιτ, Διονύσιο Κριάρη και Μάσσιμο Βισεντίνι, ενώ κατασκευάζεται μοντέλο και από την ερευνητική ομάδα. PTM υψηλής ανάλυσης Oι επιφάνειες των 82 εναπομεινάντων θραυσμάτων του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, απεικονιζόμενες από την ομάδα των εργαστηρίων της Hewlett Packard, είναι διαθέσιμες προς μεταφόρτωση στην ιστοσελίδα των εργαστηρίων της HP. Έχουν καταγραφεί 82 PTM, ενώ ο αριθμός αυτός είναι εντελώς συμπτωματικός, αφού κάποια μικρά 48

49 θραύσματα είναι ομαδοποιημένα σε ένα μόνο PTM, ενώ καθένα από τα μεγαλύτερα θραύσματα απεικονίζονται σε παραπάνω από ένα PTM. Θα χρειαστεί να μεταφορτώσετε τον PTM viewer (ο οποίος είναι διαθέσιμος στην ίδια ιστοσελίδα) για να αναζητήσετε τα δεδομένα στον υπολογιστή σας. Παλαιά και νέα μοντέλα του Μηχανισμού των Αντικυθήρων Το πιο πρόσφατο μοντέλο του Μηχανισμού των Αντικυθήρων δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Nature του Νοεμβρίου 2006 (Freeth κ.ά., Nature, 30 Νοεμβρίου 2006). Η εξέλιξη των μοντέλων του Μηχανισμού ακολούθησε τη μακροχρόνια προσπάθεια συμφιλίωσης των ενδείξεων από τα θραύσματα με ένα συμπαγές σχέδιο βασισμένο σε συνεκτική δομή και λειτουργία. Την «υπογραφή» του Αρχιμήδη πίσω από τα γρανάζια του περίφημου Μηχανισμού των Αντικυθήρων είδαν Έλληνες και ξένοι επιστήμονες σε νέες έρευνες.h αρχαία κατασκευή, που πιστεύεται ότι ήταν μηχανικός υπολογιστής και όργανο αστρονομικών παρατηρήσεων, ανακαλύφθηκε το 1900 σε πλοίο που ναυάγησε το 80 π.χ. λίγο αργότερα ανατολικά των Αντικυθήρων. Ο καθηγητής Φυσικής του Διαστήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών αστρονόμος Ξενοφών Μουσάς έρχεται τώρα να διατυπώσει μια καινούργια θεωρία αναφορικά με την πατρότητα του Μηχανισμού, βασισμένη σε υπολογισμούς που έκανε ο ειδικευμένος στις αρχαίες εκλείψεις Δρ Γέρεν Χένρικσον στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλας στη Σουηδία. Σύμφωνα με τη θεωρία, οι ηλιακές εκλείψεις που είναι καταγεγραμμένες ως αρχείο στον Μηχανισμό, στην κλίμακα των εκλείψεων που διαθέτει, συνέβησαν σε χρονικό διάστημα 54 ετών και παρατηρήθηκαν σχεδόν όλες στις Συρακούσες από τον Αρχιμήδη και μαθητές του. Μερικές από τις παρατηρήσεις των εκλείψεων έγιναν πριν από τον θάνατο του Αρχιμήδη το 212 π.χ. και άλλες έπειτα από αυτόν. Παρατηρήθηκαν όλες από τις Συρακούσες, πλην μίας που παρατηρήθηκε από το Ταυρομένιο (σημερινή Ταορμίνα). 49

50 Πιο συγκεκριμένα οι ηλιακές εκλείψεις προβλέπονται στον Μηχανισμό από ένα ημερολόγιο που απεικονίζεται σε μια ελικοειδή κλίμακα. Το ημερολόγιο είναι χωρισμένο σε τρεις επάλληλες περιόδους 223 σεληνιακών μηνών που αντιστοιχούν σε 54 χρόνια, και είναι η περίοδος που επαναλαμβάνονται οι εκλείψεις», λέει στα «ΝΕΑ» ο Ξενοφών Μουσάς. «Στο ημερολόγιο είναι καταγεγραμμένοι οι χρόνοι των εκλείψεων, δηλαδή το έτος, ο μήνας και η ώρα. Η ώρα κατά την οποία παρατηρείται μια ηλιακή έκλειψη υποδεικνύει και την τοποθεσία απ όπου γίνεται η παρατήρηση. Με τη συνδρομή του ειδικού σε αρχαίες εκλείψεις δρος Γ. Χένρικσον, που έκανε τους υπολογισμούς, διαπιστώνεται ότι οι εκλείψεις είχαν παρατηρηθεί από τις Συρακούσες. Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων πήρε αυτή την ονομασία από το ναυάγιο κοντά στη νήσο Αντικύθηρα, μέσα στο οποίο βρέθηκε το έτος 1901 μαζί με άλλα αρχαία αντικείμενα και όχι επειδή κατασκευάστηκε ή χρησιμοποιήθηκε σ αυτό το μικρό νησί μεταξύ Κυθήρων και Κρήτης. Λόγω των αδέξιων χειρισμών που έγιναν κατά την αλίευση και μεταφορά του μηχανισμού, αλλά και λόγω παράλειψης ενεργειών συντήρησης για αρκετές δεκαετίες, προέκυψαν ορισμένες αλλοιώσεις στα υπολείμματα του μηχανισμού και στο ξύλινο περίβλημά του, μέσα στο οποίο λειτουργούσε ο μηχανισμός, μέχρι που βυθίστηκε και παρέμεινε για πολλούς αιώνες στη Μεσόγειο θάλασσα, σε βάθος 43 m. 'Άλλες ονομασίες που χρησιμοποιούνται για τον χαρακτηρισμός αυτού του ευρήματος είναι «υπολογιστής» και «πλανητάριο». Με την πρώτη εξ αυτών υπονοείται ότι πρόκειται για ένα μηχανικό «υπολογιστή», ο οποίος βάσει των γεωμετρικών σχέσεων των γραναζιών του αναπαράγει διάφορα αστρονομικά φαινόμενα. δηλαδή πρόκειται για ένα αναλογικό υπολογιστή, αφού τα αποτελέσματα που αναφέρονται σε χρονικές στιγμές και περιόδους, προκύπτουν κατ αναλογία προς μηχανικά μεγέθη. Με τη δεύτερη ονομασία δεν υπονοείται προφανώς το κτήριο ενός πλανηταρίου, αλλά οι λειτουργίες υπολογισμών που πραγματοποιούνται σ αυτό. Οι υπολογισμοί που εικάζεται ότι εκτελούσε ο μηχανισμός προκύπτουν από τις επιγραφές στην επιφάνειά του. Σ αυτές τις επιγραφές γίνεται αναφορά στο ημερολόγιο που χρησιμοποιείτο στον ελληνόφωνο χώρο κατά τον τελευταίο αιώνα π.χ., στον Ήλιο, τη Σελήνη και τους πέντε τότε γνωστούς πλανήτες (Ερμής, Αφροδίτη, 'Άρης, Δίας, Κρόνος). Στα διαβρωμένα υπολείμματα του μηχανισμού που παρέμειναν 20 και πλέον αιώνες στη θάλασσα, φαίνονται ακόμα κλίμακες με 50

51 βαθμονομήσεις κατά το ζωδιακό κύκλο της Αστρολογίας και τα ελληνικά ονόματα των μηνών που χρησιμοποιούνταν τότε. Στην πίσω πλευρά του μηχανισμού υπάρχουν τέσσερις περιστρεφόμενοι ομόκεντροι τροχοί (δακτυλίδια), με τους οποίους υπολογίζονταν θέσεις και φαινόμενα των γνωστών πλανητών και άλλων ουράνιων σωμάτων. Ο κύριος μηχανισμός περιλαμβάνει γρανάζια με δόντια που έχουν κοπεί με κλίση 60ο, καθώς επίσης ένα διαφορικό σύστημα για την εκτέλεση αφαιρέσεων, κάτι που δηλώθηκε για ευρεσιτεχνία στην Αγγλία το έτος Σήμερα γνωρίζουμε ότι η κλίση των 60ο στα δόντια των γραναζιών δεν παρέχει καλό βαθμό αποδόσεως, προκαλεί όμως μεγάλη εντύπωση ως γεγονός η ύπαρξη τέτοιων γραναζιών. Δεδομένου ότι αυτά τα μηχανολογικά στοιχεία ήταν μεν γνωστά κατά την Αρχαιότητα, όχι όμως σε λεπτομηχανισμούς, αλλά μόνο σε ογκώδη μορφή για τη μετάδοση της κίνησης υπό γωνία 90ο, π.χ. σε υδρόμυλους. Δεν είναι ακριβώς γνωστό πού, πότε και από ποιον επινοήθηκαν τα πρώτα γρανάζια. ο Αριστοτέλης αναφέρεται σε γρανάζια περί το έτος 330 π.χ., ο δε Φίλων εκ Βυζαντίου (~ π.χ.) είναι ο πρώτος που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα ότι τα έχει χρησιμοποιήσει. Είναι επίσης γνωστό ότι ο Αρχιμήδης κατασκεύαζε πολύπλοκους μηχανισμούς, οι οποίοι αναπαριστούσαν με μηχανικό τρόπο τις κινήσεις ουράνιων σωμάτων, δεν έχουν διασωθεί όμως τεχνικές περιγραφές γι' αυτούς τους μηχανισμούς. Εικάζεται ότι ο τρόπος λειτουργίας τους πρέπει να ήταν παρόμοιος με αυτόν του μηχανισμού των Αντικυθήρων. Κατασκευές του Αρχιμήδη έχουν αναφέρει σε έργα τους, μεταξύ άλλων, οι Πάππος, Πρόκλος, Σέξτος Εμπείρικος, Μαρτιανός, Οβίδιος, καθώς επίσης ο Κικέρων (Cicero Marcus Tullius, π.χ.). Αυτός ο Ρωμαίος πολιτικός και φιλόσοφος είχε επισκεφτεί τη Ρόδο στα έτη π.χ. και έχει αναφερθεί επίσης σε ένα μηχανισμό όμοιο με αυτόν των Αντικυθήρων του Ποσειδώνιου Απαμέα ( π.χ.), αστρονόμου, γεωγράφου και γεωλόγου που ζούσε στη Ρόδο. Γράφει ο Κικέρων: «Πρόσφατα κατασκεύασε ο φίλος μας Ποσειδώνιος μια συσκευή, η οποία σε κάθε περιστροφή αναπαράγει τις ίδιες κινήσεις του Ήλιου, της Σελήνης και των πέντε πλανητών.» Ο στρατηγός Μάρκελλος, ο κατακτητής των Συρακουσών, είχε μεταφέρει τους μηχανισμούς του Αρχιμήδη, μετά τη δολοφονία του τελευταίου, και τους τοποθέτησε στον ναό της Αρετής στη Ρώμη, όπου παρέμειναν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο Ποσειδώνιος, στον οποίο γίνεται αναφορά από τον Κικέρωνα, είχε ζήσει για ένα διάστημα στη Ρώμη ως πρέσβης 51

52 της Ρόδου, και φαίνεται ότι είχε μελετήσει τους μηχανισμούς του Αρχιμήδη, οπότε κατασκεύασε κάτι παρόμοιο. Όταν το έτος 1902 ανακοίνωσε ο αρχαιολόγος Σπυρίδων Στάης τις πρώτες εκτιμήσεις του για την προέλευση και τη χρήση του μηχανισμού, αμφισβητήθηκαν τα στοιχεία του, γιατί δεν θεωρήθηκε τότε δυνατόν να έχει κατασκευαστεί στην Αρχαιότητα λεπτομηχανικός μηχανισμός με την ακρίβεια που απαιτεί ένα πλανητάριο. Συμπληρωματικές έρευνες και μελέτες έδειξαν όμως ότι πράγματι ο μηχανισμός αυτός πρέπει να κατασκευάστηκε περί το 80 π.χ. Σ αυτές τις έρευνες επιβεβαιώθηκε ακόμα ότι ο μηχανισμός δεν ήταν απλά ένα ομοίωμα αλλά βρισκόταν σε λειτουργία, όταν ναυάγησε το πλοίο. Αυτό συμπεραίνεται από το γεγονός ότι είχαν γίνει δύο επιδιορθώσεις στο μηχανισμό και συγκεκριμένα, είχαν αντικατασταθεί ένα δόντι γραναζιού και η ακτίνα ενός τροχού που είχαν σπάσει, ίσως λόγω κακού χειρισμού, ίσως και λόγω ατελούς κατασκευής. Η τεχνογνωσία των μηχανισμών όπως αυτού των Αντικυθήρων φαίνεται να έμεινε στα αζήτητα και να χάθηκε στις πολιτικές και πολιτισμικές ανακατατάξεις του χώρου της Ανατολικής Μεσογείου. μαζί χάθηκε και η ευκαιρία να αναπτυχθεί κατά την ελληνιστική εποχή η λεπτομηχανική τεχνολογία που οδήγησε πάνω από 14 αιώνες αργότερα στην κατασκευή μηχανικών ρολογιών. Μελέτη και ανακατασκευή του μηχανισμού Ήδη από τα πρώτα χρόνια της ανακάλυψης του μηχανισμού των Αντικυθήρων θεωρήθηκε, λόγω των επιγραφών και των διαβαθμίσεων σε τροχούς, ότι επρόκειτο για μια συσκευή για αστρονομικές εφαρμογές. Μερικοί μελετητές εκτιμούσαν ότι επρόκειτο για ένα αστρολάβο που βοηθούσε στις θαλασσοπορίες, άλλοι ότι επρόκειτο για ένα μικρό πλανητάριο, όπως εκείνο που λέγεται ότι είχε κατασκευάσει ο Αρχιμήδης. Το 1958 έγινε η πρώτη συστηματική μελέτη του μηχανισμού από τον Βρετανό Derek del Solla Price (Πράις, ), μετέπειτα καθηγητή της Ιστορίας των Επιστημών στο αμερικάνικο πανεπιστήμιο Yale. Ο συγκεκριμένος ερευνητής υποστήριζε ότι κατασκευαστής του μηχανισμού των Αντικυθήρων πρέπει να ήταν ο Γέμινος ο Ρόδιος (110-52

53 40 π.χ.), στωικός φιλόσοφος, μαθηματικός και αστρονόμος. Ο Πράις ήταν ενθουσιασμένος με το μηχανισμό των Αντικυθήρων γιατί, όπως δήλωνε, δεν είχε ανακαλυφθεί ποτέ μέχρι τους νεότερους χρόνους ένα όμοιο κατασκεύασμα και δεν υπάρχει στις αρχαίες πηγές οποιαδήποτε τεχνική περιγραφή, από την οποία να προέκυπτε η πολυπλοκότητα αυτών των μηχανισμών. Σύμφωνα με τις σύγχρονες γνώσεις μας για την τεχνολογία της ελληνιστικής εποχής, δεν θεωρήθηκε δυνατόν να έχει κατασκευαστεί ένας τέτοιος μηχανισμός στην Αρχαιότητα. Αυτό μπορεί να σημαίνει βέβαια επίσης ότι είχαν επιτευχθεί μεν εκείνη την εποχή κι άλλες κατασκευές ανάλογης πολυπλοκότητας, οι οποίες όμως παραμένουν ακόμα άγνωστες γιατί δεν έχουν εντοπιστεί τα υπολείμματά τους ή δεν έχουν βρεθεί έγγραφες αναφορές. Παρά τις πολλαπλές προσπάθειές του δεν κατάφερε ο Πράις μέχρι το έτος 1971 να ανασχεδιάσει το μηχανισμό από τα λιγοστά ευρήματα του ναυαγίου. Το έτος αυτό αξιοποιήθηκε για πρώτη φορά η δυνατότητα που δινόταν με τις ακτινοβολίες του ελληνικού Κέντρου Πυρηνικής Ενέργειας «Δημόκριτος». Με χρήση ακτινών Χ και γ «διαχωρίστηκαν» οπτικά τα διάφορα επίπεδα λειτουργίας και τα επιμέρους γρανάζια του μηχανισμού. Σταδιακά εντοπίστηκαν τα διάφορα λειτουργικά εξαρτήματα και διευκρινίστηκε ο ρόλος τους, ώστε να είναι τελικά δυνατή μια σύνθεση. Έτσι γνωρίζουμε σήμερα ότι, ο δίσκος ενδείξεων της πρόσοψης περιέχει δύο κυκλικές κλίμακες: η εξωτερική περιλαμβάνει τους μήνες του έτους και η εσωτερική τους ζωδιακούς αστερισμούς. Και οι δύο κλίμακες έχουν βαθμονομήσεις σε μοίρες. Η πρόσοψη του περιβλήματος βρίσκεται πάνω από το κινητήριο γρανάζι, το οποίο κινούσε, κατά τα φαινόμενα, ένα δείκτη σε εκκεντρικό τύμπανο. Με συσχετισμό ίδιων γραμμάτων του αλφαβήτου που περιέχονται στην πρόσοψη και στο ημερολόγιο, συμπεραίνουμε ότι ο χρήστης του μηχανισμού διάβαζε σ' αυτόν τις ώρες ανατολής και δύσης του Ήλιου. Οι χαραγμένες ενδείξεις στην οπίσθια όψη του περιβλήματος είναι πιο σύνθετες αλλά και δυσανάγνωστες, λόγω της διάβρωσης. Καταρχάς περιέχονται δύο δίσκοι ενδείξεων: ο κάτω δίσκος περιλαμβάνει 3 κινητούς τροχούς, ο πάνω δίσκος τέσσερις. Κάθε δίσκος περιλαμβάνει επιπλέον μια μικρή κλίμακα ενδείξεων, ανάλογη με αυτή των δευτερολέπτων του ρολογιού. Καθένας από τους μεγάλους δίσκους ενδείξεων έχει βαθμονόμηση ανά 6ο και ανάμεσα στις διαχωριστικές γραμμές περιέχονται γράμματα του αλφαβήτου και αριθμοί. 53

54 Στον κάτω δίσκο φαίνεται ο συνδυασμός γραμμάτων και αριθμών που σημαίνουν «Σελήνη, τόσες ώρες. Ήλιος, τόσες ώρες» Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι βαθμονόμηση σ αυτό το δίσκο αναφέρονται στις φάσεις της Σελήνης και στις ώρες ανατολής και δύσης του Ήλιου. Στον πάνω δίσκο είναι οι βαθμονομήσεις πολύ πυκνότερα χαραγμένες και δίνουν πιθανόν πληροφορίες για ανατολή, δύση και φάσεις των τότε γνωστών πλανητών του ηλιακού συστήματος. Η αποκωδικοποίηση των επιγραφών Οι μελέτες στα ευρήματα δείχνουν ακόμα ότι το όργανο περιείχε τέσσερις επιφάνειες με υπομνηματικές επιγραφές. Οι επιγραφές αυτές ήταν στην εξωτερική πλευρά του πορτόφυλλου πρόσοψης, στην εσωτερική του οπίσθιου πορτόφυλλου, στην πλάκα ανάμεσα στους δύο οπίσθιους δίσκους ενδείξεων και στην «πλάκα παραδειγμάτων» κοντά στον πρόσθιο δίσκο ενδείξεων. Πέρα από αυτά, κάθε εξάρτημα και κάθε οπή έφερε αλφαβητικούς χαρακτήρες συσχετισμού, ώστε να εξασφαλίζεται η χρονικά και λειτουργικά σωστή σειρά συναρμολόγησης των εξαρτημάτων.οι κύριες επιγραφές είναι προφανώς διαβρωμένες σε σημαντικό βαθμό και είναι αδύνατον να διαβαστούν με απλό οπτικό έλεγχο. Με διάφορες ακτινοβολίες είναι όμως δυνατόν να ανιχνευτούν τα αποτυπώματα που άφησε η εγχάραξη των αρχικών επιγραφών σε άλλες επιφάνειες του μηχανισμού, με αποτέλεσμα να γνωρίζουμε σήμερα σημαντικό τμήμα από το περιεχόμενο των επιγραφών. Οι λέξεις των επιγραφών δεν είναι αναγνώσιμες κατά κανόνα στο συνολικό τους μήκος. Επειδή είναι όμως γνωστός ο αστρονομικός προορισμός του οργάνου και με τη σημαντική συμβολή φιλολόγων - επιγραφολόγων, έχει καταστεί δυνατόν να συμπληρωθούν διάφορα κενά και να παρουσιαστεί μια ισχυρή εκδοχή για το περιεχόμενο αυτών των επιγραφών. Σήμερα γίνονται λοιπόν δεκτά τα εξής: Ο Ήλιος αναφέρεται πολλές φορές και ο πλανήτης Αφροδίτη μόνο μία. Χρησιμοποιούνται αναφορές χρόνων που σχετίζονται με σημεία διελεύσεως και με διαδρομές πλανητών. 54

55 Γίνεται αναφορά στην εκλειπτική (ίχνος της τροχιάς της Γης στην «ουράνια σφαίρα»). Αναφέρονται δείκτες, προφανώς αυτοί των δίσκων με τις βαθμονομήσεις. Μία αράδα κάποιας επιγραφής περιέχει την αναφορά: «76 έτη, 19 έτη». Αυτές οι αναφορές πρέπει να σχετίζονται με τον καλλιπικό κύκλο (Κάλλιπος ο Κυζικηνός, ~ π.χ.) των 76 ετών (= ημέρες), ο οποίος είναι τετραπλάσιος του μετωνικού κύκλου (Μέτων ο Αθηναίος, γενν. ~440 π.χ.) 19 ετών ή 235 συνοδικών (σεληνιακών) μηνών ή ημερών. Το λεγόμενο «μετωνικό ημερολόγιο» ήταν γνωστό ήδη στους Βαβυλώνιους και τους Κινέζους. Η επόμενη αράδα περιλαμβάνει τον αριθμό 223, ο οποίος είναι πιθανόν να σχετίζεται με τον εκλειπτικό κύκλο των 223 σεληνιακών μηνών. Η επιγραφή στο μεγάλο κομμάτι αναγράφει τα εξής : ΕΣΠΕΡΙΑ ΥΑΔΕΣ ΔΥΟΝΤΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ ΤΑΥΡΟΣΑΡΧΕΤΑΙΕΠΙΤΕΛΛΕΙΝ ΛΥΡΑΕΠΙΤΕΛΛΕΙΕΣΠΕΡΙΑ ΠΛΕΙΑΣΕΠΙΤΕΛΛΕΙΕΩΙΑ ΥΑΣΕΠΙΤΕΛΛΕΙΕΩΙΑ ΔΙΔΥΜΟΙΑΡΧΟΝΤΑΙ ΕΠΙΤΕΛΛΕΙΝ ΑΕΤΟΣΕΠΙΤΕΛΛΕΙΕΣΠΕΡΙΟΣ ΑΡΚΤΟΥΡΟΣΔΥΝΕΙΕΩΙΟΣ...το βράδυ Οι Υάδες δύουν το βράδυ Ο Ταύρος αρχίζει ν' ανατέλλει Η Λύρα ανατέλλει το βράδυ Οι Πλειάδες ανατέλλουν το πρωί Οι Υάδες ανατέλλουν το πρωί Οι Δίδυμοι αρχίζουν ν' ανατέλλουν Ο Αετός ανατέλλει το βράδυ Ο Αρκτούρος δύει το πρωί Η επιγραφή στο πίσω θυρόφυλλο αναγράφει : ΠΡΟΕΧΟΝΑΥΤΟΥΣ... ΜΟΝΟΙ ΦΕΡΕΙΩΝΗΜΕΝΕ ΤΟΣΤΟΔΕΔΙΑ ΤΗΣΑΦΡΟΔΙΤΗΣ ΓΝΩΜΩΝ ΣΥ ΗΛΙΟΥΑΚΤΙΝ ΜΙΝΟΘΕΛΕΞΗΛΘΕΝ ΤΗΣΠΡΩΤΗΣΧΩΡΑΣ 55

56 ΓΝΩΜΟΝΙΑΔΥΟΩΝΤΑΚΡΑ ΦΕ ΡΟ ΤΕΣΣΑΡΑΔΗΛΟΙΔΟΜΕΝΤ ΤΗΣ ΟCL ΙΘL ΤΟΥ ΣΙΣ Σ ΣΚΓ ΣΥΝΓΕΙΝΟΜΕΝΟΙ ΟΣΔΙΑΙΡΕΘΗ Η ΟΛΗ ΕΓΛΕΙΠΤΙΚΟΙΣ ΟΜΟΙΑ ΤΟΙΣ ΕΠΙΤΗΣΕ ΦΕΡΕΙΤΑ Προεξέχοντας...μόνοι φέρει απ' τις οποίες η μια και η άλλη της Αφροδίτης ο γνώμονας την ηλιαχτίδα απ' όπου βγήκε από την πρώτη χώρα δυο γνωμόνια των οποίων τα άκρα φέρουν τέσσερα, το ένα δείχνει τα 776 χρόνια, 19 χρόνια του 233 συμβαδίζοντας ώστε να διαιρεθεί η όλη εκλειπτική παρόμοια με εκείνα που πάνω στη φέρει Χρονολόγηση του μηχανισμού Οι δίσκοι με τις βαθμονομήσεις δίνουν ορισμένες ενδιαφέρουσες τεχνικές πληροφορίες. Ο δίσκος στην πρόσοψη αποτελεί το πιο ακριβές όργανο της Αρχαιότητας. Εξετάζοντας τις βαθμονομήσεις στο μικροσκόπιο, διαπιστώνει ο μελετητής ότι το μέσο σφάλμα σε ένα τόξο 45ο είναι της τάξης των 0,25ο. Αυτός ο δίσκος δίνει επίσης πληροφορίες για το χρόνο κατασκευής του οργάνου και μάλιστα με αξιοποίηση αστρονομικών πληροφοριών. Ο κινητός τροχός ήταν απαραίτητος, επειδή το παλαιό αιγυπτιακό ημερολόγιο παρουσίαζε ετήσιο σφάλμα ενός τετάρτου της ημέρας, δεδομένου ότι δεν είχε δίσεκτα έτη. Έτσι έπρεπε με τον κινητό τροχό να ρυθμίζεται κάθε μήνα αυτή η απόκλιση. Οι δύο κλίμακες αυτού του δίσκου, στην έκταση που έχουν διατηρηθεί, παρουσιάζουν μια διαφορά φάσης 13,5ο. Αστρονομικοί πίνακες δείχνουν ότι αυτή η διαφορά παρουσιαζόταν το έτος 80 π.χ. και κάθε 120 έτη πριν ή μετά από αυτό το έτος. Από αρχαιολογικής σκοπιάς αποκλείονται όμως άλλα έτη, επειδή το έτος 200 π.χ. βρίσκεται πολύ νωρίς και το έτος 40 μ.χ. πολύ αργά. Με την προϋπόθεση, λοιπόν, ότι ο 56

57 κινούμενος τροχός δεν μετακινήθηκε από την τελευταία θέση του, στην οποία βρισκόταν ο μηχανισμός σε λειτουργία, πρέπει να ρυθμίστηκε το έτος 80 π.χ. Πέρα από τα προαναφερόμενα, παίρνοντας υπόψη μια χάραξη που εντοπίστηκε κοντά στην κλίμακα των μηνών, πιθανόν με στόχο την εύκολη επαναφορά του μηχανισμού στη σωστή θέση σε περίπτωση απορρύθμισης, δίνεται η δυνατότητα για ακριβέστερο χρονικό προσδιορισμό της έναρξης λειτουργίας του: το σημάδι βρίσκεται ακριβώς 0,5ο από τη λειτουργική θέση και αυτό θα σήμαινε ότι η χάραξη έγινε δύο έτη πριν σταματήσει να λειτουργεί ο μηχανισμός λόγω του ναυαγίου. Αυτό, αν και αποτελεί αναπόδεικτη υπόθεση, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο μηχανισμός κατασκευάστηκε και άρχισε να λειτουργεί το έτος 82 π.χ. και βρισκόταν για δύο χρόνια σε λειτουργία. Το διάστημα αυτών των δύο ετών είναι επαρκές για να πραγματοποιηθούν οι δύο επισκευές που προαναφέρθηκαν, ενός δοντιού και μιας ακτίνας γραναζιού. Αυτή η χρονολόγηση επιβεβαιώνεται ως ορθή και από την ηλικία των υπόλοιπων ευρημάτων του ναυαγίου, η οποία καθορίστηκε σύμφωνα με αρχαιολογικά δεδομένα. Συναθροίζοντας το σύνολο των πληροφοριών και ρεαλιστικότερων εικασιών φαίνεται λογικό να υποθέσουμε ότι ο μηχανισμός των Αντικυθήρων κατασκευάστηκε για να καταστήσει δυνατή τη μηχανική αναπαραγωγή των κυκλικών αστρονομικών σχέσεων. Οι τεχνικοί κατέληξαν στην ιδέα για κατασκευή αλληλοεξαρτημένης κίνησης γραναζιών και δεικτών, όπως και τα αστρονομικά φαινόμενα φαίνεται να αλληλοεξαρτώνται και να επαναλαμβάνονται με αυστηρά προκαθορισμένους ρυθμούς. Ο αριθμοποιημένος τρόπος αντίληψης των αστρονομικών φαινομένων ήταν χαρακτηριστικός στους Βαβυλώνιους αστρονόμους της εποχής των Σελευκιδών και υιοθετήθηκε κατά την ελληνιστική/ρωμαϊκή εποχή από μερικούς Έλληνες αστρονόμους, οι οποίοι είχαν περισσότερο την τάση για γεωμετρικούς συσχετισμούς της τροχιάς των ουράνιων σωμάτων, με κύκλους και επικύκλους. Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι ένα αστρονομικό ρολόι ή ένας σύγχρονος αναλογικός υπολογιστής, ο οποίος χρησιμοποιεί μηχανικά εξαρτήματα για να μεταφράσει αστρονομικές πληροφορίες σε μεγέθη χώρου και χρόνου και να τις αποθηκεύσει σε συσχετισμούς θέσης γραναζιών. Σήμερα δεν είναι γνωστό και δεν είναι δυνατόν πια να εκτιμηθεί, αν ο μηχανισμός βρισκόταν σε αυτόματη λειτουργία ή 57

58 ρυθμιζόταν με το χέρι. Ο Πράις ήταν της γνώμης ότι ο μηχανισμός λειτουργούσε σε σταθερή θέση και είχε ως κινητήριο μηχανισμός κάποιο υδραυλικό ρολόι ή κάτι αντίστοιχο. Η μάλλον πιο αξιόπιστη ανακατασκευή του μηχανισμού θεωρείται αυτή του Πράις, η οποία εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. 'Άλλες ανακατασκευές που επιχειρήθηκαν είναι αυτές των Αυστραλών Allan George Bromley και Frank Percival, μία του Βρετανού John Gleave και άλλη μία του επίσης Βρετανού Michael Wright. Όλες αποδίδουν με ικανοποιητική ακρίβεια τις λειτουργίες του μηχανισμού που έχουν ανιχνευθεί μέχρι σήμερα, αλλά προφανώς δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί με ακρίβεια, ποια από αυτές είναι η πιστότερη. Στο «Εργαστήριο Τεχνολογίας Εκπαίδευσης» του Πανεπιστημίου Μακεδονίας έχουν δημιουργηθεί γραφιστικές εξομοιώσεις της λειτουργίας του μηχανισμού των Αντικυθήρων, οι οποίες αποδίδουν στο χώρο τη δομή και τη λειτουργία του, όπως αυτή έχει μελετηθεί μέχρι σήμερα. Κατασκευαστικές λεπτομέρειες Τα γρανάζια στο εσωτερικό του μηχανισμού είναι στερεωμένα σε μια ορειχάλκινη πλάκα. Στη μια πλευρά της πλάκας εντοπίζονται όλα τα συναρμολογημένα γρανάζια και είναι δυνατόν να προσδιοριστεί με καλή ακρίβεια, πόσα δόντια είχε κάθε γρανάζι και πώς γινόταν η εμπλοκή των γραναζιών μεταξύ τους. Η μελέτη των γραναζιών στην άλλη πλευρά της ορειχάλκινης πλάκας δεν είναι τόσο εύκολη, λόγω απουσίας των απαραίτητων ενδείξεων. Απόψεις του Μηχανισμού των Αντικυθήρων από την γραφιστική εξομοίωση του «Εργαστήριο Τεχνολογίας Εκπαίδευσης» του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Όλα τα μεταλλικά τμήματα του μηχανισμού είχαν κοπεί από ενιαίο ορειχάλκινο φύλλο με πάχος 2 mm, το οποίο φαίνεται να είχε παραχθεί αρκετό καιρό πριν από την κατασκευή του μηχανισμού. Δεν υπάρχουν εξαρτήματα από κάποιο άλλο μεταλλικό υλικό. Όλα τα δόντια των γραναζιών είναι ίδιου μεγέθους με γωνία 60ο, έτσι ώστε να μπορεί καταρχάς να συνδυαστούν όλα τα γρανάζια μεταξύ τους. Μελετώντας την αλληλουχία των γραναζιών, στην εξομοίωση λειτουργίας που εκτελείται με το εκπαιδευτικό υλικό του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, μπορεί κανείς να αποκτήσει μια σαφή εικόνα για τον τρόπο λειτουργίας του μηχανισμού των Αντικυθήρων. Ο χειριστής γύριζε τον τροχό στο πλάι της συσκευής και η περιστροφή αυτή μεταφερόταν με ατέρμονα κοχλία στα δύο μεγάλα γρανάζια με τις τέσσερις ακτίνες. Το πρόσθιο από αυτά τα γρανάζια κινούσε, μέσω ενός έκκεντρου τυμπάνου, τους δύο δείκτες στο δίσκο ενδείξεων της πρόσοψης. Το οπίσθιο από τα δύο μεγάλα 58

59 γρανάζια κινούσε, μέσω δύο ομάδων μικρότερων γραναζιών, τους δείκτες της πίσω όψης. Με κάθε μικρή ή μεγάλη περιστροφή του πλαϊνού τροχού, μετατοπίζονταν οι διάφοροι δείκτες στις δύο πλευρές. Σχόλια για το μηχανισμό και τη σημασία του «Αναμφίβολα διαπιστώνουμε την κληρονομιά των Βαβυλωνίων.Η νεοεμφανιζόμενη μηχανική τελειότητα του Μηχανισμού σαφώς εγείρει το ζωτικής σημασίας ερώτημα σχετικά με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και τις γνώσεις των Ελλήνων εκείνης της περιόδου. Πότε ακριβώς, από ποιον, για ποιον και για ποιον λόγο κατασκευάστηκε ο Μηχανισμός; Τι άλλου είδους τεχνολογία προϋποθέτει η ύπαρξή του; Ποια θα ήταν η επίδραση των μηχανικών μοντέλων στην άποψη των Ελλήνων για το Σύμπαν; Αυτά είναι τα ερωτήματα που χρήζουν απαντήσεων». Mike Edmunds, καθηγητής Αστρονομίας, Πανεπιστήμιο Κάρντιφ, Μ. Βρετανία «Σε ότι αφορά τον συνδυασμό μεθόδων χρονολόγησης, ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι ένα προϊόν της εποχής του. Στην ελληνιστική περίοδο βρίσκουμε, για παράδειγμα, το παράπηγμα ενσωματωμένο σε ένα αιγυπτιακό ημερολόγιο ή τον Μετωνικό κύκλο να χρησιμοποιείται για τη ρύθμιση του ημερολογίου της αθηναϊκής πολιτείας ή τον συνδυασμό ηλιακού και υδραυλικού ρολογιού στους Αέρηδες». Robert Hannah, καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης, Πανεπιστήμιο του Οταγο, Νέα Ζηλανδία «Ο Μηχανισμός αντικατοπτρίζει την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Είμαστε ενθουσιασμένοι με τον Μηχανισμό και έτσι θα έπρεπε να αισθάνονται όλοι». Velson Horie, συντηρητής της Βρετανικής Βιβλιοθήκης, Μ. Βρετανία «Ο Μηχανισμός δεν είναι μόνο αντιπροσωπευτικός της τεχνολογικής αιχμής της αστρονομίας της εποχής του, αλλά εμπεριέχει τη δυναμική που θα επιτρέψει την επέκταση των γνώσεών μας τόσο για την ίδια την αστρονομία όσο και για τον πολιτισμικό ρόλο της». Alexander Jones,καθηγητής Κλασικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο του Τορόντο, Καναδάς «Διερωτάται κανείς μέσα από ποιες διαδικασίες προέκυψε ο 59

60 Μηχανισμός. Ποιες ήταν οι κοινωνικές, πολιτικές και ιδεολογικές "χρήσεις" της αστρονομικής γνώσης; Σε ποιον βαθμό αυτές περιελάμβαναν "παθητική" παρατήρηση και τι μπορεί να πυροδότησε την επιθυμία μελλοντικής πρόβλεψης; Πόσο συνέβαλε σε αυτό η τεχνολογική πρόοδος; Και, τελικά, στην ίδια την κλασική Ελλάδα ποια ήταν η σχέση της αρχαϊκής κοσμολογίας (η οποία μπορεί να ανιχνευθεί στον καθορισμό του χρόνου των θρησκευτικών τελετών και στον προσανατολισμό των ναών) με την ανάπτυξη της προβλεπτικής επιστήμης της αστρονομίας;». Clive Ruggles, καθηγητής Αρχαιοαστρονομίας, Πανεπιστήμιο του Λέστερ, Μ. Βρετανία «Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι ένα μοναδικό εύρημα του αρχαίου κόσμου. Παρά την ύπαρξη και άλλων μηχανών κατά την αρχαιότητα, καμία δεν φαίνεται να ανταγωνίζεται τον Μηχανισμό σε τεχνολογική πολυπλοκότητα. Τα δεδομένα δηλώνουν πάντως ότι ο Μηχανισμός δεν ήταν ένα μεμονωμένο τεχνολογικό προϊόν της εποχής του και ότι η τεχνολογία στην αρχαιότητα ήταν περισσότερο ανεπτυγμένη από όσο νομίζουμε». Alexander Mike, ιστορικός, Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ, Μ. Βρετανία «Το νησί της Ρόδου κατείχε μια στρατηγική θέση ζωτικής σημασίας και κατά την ελληνιστική περίοδο η πόλη-κράτος της Ρόδου αναπτύχθηκε σε ένα πολύ σημαντικό πολιτισμικό, ναυτικό και εμπορικό κέντρο. Στη Ρόδο κατά τον 2ο αιώνα π.χ. ο Ίππαρχος, πατέρας της αστρονομίας, ανέπτυξε τη θεωρία του η οποία εξηγεί τις ανωμαλίες στην κίνηση της Σελήνης». Μαίρη Ζαφειρόπουλου, αρχαιολόγος, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών Όσοι τον χαρακτήρισαν «αρχαιότερο αναλογικό υπολογιστή στον κόσμο» σήμερα δικαιώνονται. Οι τελευταίες ανακαλύψεις των επιστημόνων που μελετούν με τη βοήθεια υπερσύγχρονων μεθόδων το εξαιρετικά πολύπλοκο αστρονομικό όργανο, γνωστό ως Μηχανισμός των Αντικυθήρων, επιβεβαιώνουν όχι μόνο τις τεράστιες γνώσεις, αλλά και τις κατασκευαστικές ικανότητες των προγόνων μας, που μας υποχρεώνουν να ξαναγράψουμε την ιστορία της τεχνολογίας. Ο νέος κύκλος αποκαλύψεων, καρπός των συνεργιών μεταξύ των μελών της διεπιστημονικής Ομάδας Διερεύνησης του Μηχανισμού των 60

61 Αντικυθήρων η οποία συστάθηκε το 2004, ξεκίνησε τις έρευνές της το φθινόπωρο του 2005 και πριν από λίγους μήνες δημοσίευσε στο έγκυρο διεθνές επιστημονικό περιοδικό "Nature" τα ως τώρα αποτελέσματα- αναθέρμανε το διεθνές ενδιαφέρον γι' αυτό το αστρονομικό όργανο. Κι όλα δείχνουν ότι το «περίεργο εύρημα» που είχε εντυπωσιάσει τους αρχαιολόγους στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, αποτελεί την καλύτερη μαρτυρία της σπουδαίας συλλογικής αστρονομικής γνώσης των αρχαίων Ελλήνων που, βέβαια, βασίζεται στις γνώσεις αστρονομίας και μαθηματικών αλλά και της τεχνολογίας που ανάπτυξαν οι Έλληνες. Τριάντα καταγεγραμμένα χειροποίητα γρανάζια, τουλάχιστον άλλα πέντε που δεν βρέθηκαν ακόμα, δέκα άξονες, απίστευτες για την εποχή καινοτομίες όπως η διαφορική περιστροφική πλάκα, που πίστευε ότι είχε εντοπίσει πριν από πολλές δεκαετίες ο πρώτος σημαντικός μελετητής του Μηχανισμού, Ντέρεκ ντε Σόλα Πράις- έδιναν με αξιοθαύμαστη ακρίβεια και με την καθοδήγηση ενός εκπληκτικού «εγχειρίδιου χρήστη», πληροφορίες για τις κινήσεις (συμπεριλαμβανομένων των εκλείψεων) του ήλιου, της σελήνης και πιθανώς πέντε πλανητών (δείτε εδώ μια τρισδιάστατη αναπαράσταση του Μηχανισμού, που υλοποίησε ο καθ. Εφαρμ. Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Μάνος Ρουμελιώτης). Όλα αυτά χωρούσαν μέσα σ' ένα μεταλλικό και ξύλινο κουτί, με διαστάσεις γύρω στα 32 Χ 20 Χ 10 εκατοστά! Ανάλογοι μηχανισμοί καταγράφονται περίπου χίλια χρόνια αργότερα κι αυτό ίσως να εξηγεί την αμηχανία και την -ως πρόσφατα- άρνηση των ειδικών να αποδεχτούν το προφανές, που δεν δίστασε να εκφράσει ο διάσημος συγγραφέας Άρθουρ Κλαρκ: «αν η εξέλιξη της γνώσης, όπως αποτυπώνεται στον υπολογιστή των Αντικυθήρων, δεν είχε ανακοπεί, η επιστήμη θα βρισκόταν σήμερα χίλια χρόνια μπροστά!» Πώς, όμως, να αποδεχτεί κανείς ότι οι Έλληνες ήξεραν από το 100 πχ πως ο χρόνος διαρκεί κάτι λιγότερο από 365,25 ημέρες (προσθέτοντας ανά τετραετία την ημέρα του δίσεκτου). Τα βασικά τμήματα του «περίεργου ευρήματος», όπως το είχε χαρακτηρίσει ο αρχαιολόγος Σβορώνος, το 1903, εκτίθενται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Σε βαθιά νερά. Κι όμως, κανείς δεν μπορούσε να διανοηθεί τη σημασία μια σκουριασμένης μάζας μετάλλων που ανέβαζαν στις αρχές του 1901 μαζί με πολύ πιο «σημαντικά» και αναμενόμενα ευρήματα (αγάλματα, 61

62 σκεύη, αμφορείς) Συμιακοί σφουγγαράδες από τα συντρίμμια ενός μεγάλου ελληνικού εμπορικού πλοίου σε βαθιά νερά, λίγες δεκάδες μέτρα από τις ακτές των Αντικυθήρων. Το ναυάγιο που θα πρέπει να έγινε ανάμεσα στο 85 και το 60 πχ- το είχαν ανακαλύψει οι ίδιοι, τον Απρίλη του 1900, κι είχαν ειδοποιήσει αμέσως τις αρχές, που τους ανέθεσαν την πρώτη στον κόσμο συστηματική υποβρύχια ανασκαφή. Η διαδικασία ανέλκυσης είχε κόστος ένα νεκρό και δύο μόνιμα ανάπηρους σφουγγαράδες, ενώ αρκετά χρόνια αργότερα «επιστρατεύτηκε» κι ο γνωστός ερευνητής των βυθών, Ζακ Υβ Κουστώ, που με τους Γάλλους και Έλληνες δύτες ανέσυραν νέα ευρήματα από το ναυάγιο. Ο οξειδωμένος τροχός και τα μπρούτζινα θραύσματα (τρία μεγάλα και πολλά μικρότερα) τράβηξαν το ενδιαφέρον πολλών, τα ίχνη από γρανάζια και γράμματα επάνω τους, που εντόπισε ήδη από το 1902 ο αρχαιολόγος Στάης, οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι είναι αστρονομικό όργανο, πιθανώς μια μορφή εξάντα. Το «περίεργο εύρημα» μελέτησαν ο Ρεδιάδης (1902), ο Ράδος και ο Θεοφανίδης (1930) που πρώτος έφτιαξε και ένα λειτουργικό μοντέλο από μπρούτζο που έμοιαζε με πολύπλοκο αστρονομικό ρολόι. Μετά ξεχάστηκε για λίγο, μέχρι ο Βρετανός καθηγητής στις ΗΠΑ Ντέρεκ ντε Σόλα Πράις να καταπιαστεί μαζί του (πρώτη δημοσίευση το 1959 συνολική ενασχόληση πάνω από 30 χρόνια) και με τη βοήθεια του πυρηνικού Φυσικού στο «Δημόκριτο», Χαρ. Καράκαλου, και του επιγραφολόγου στο Πρίνστον, Γεωργ. Σταμίρη, να το μελετήσει για πρώτη φορά σε βάθος. Στο εκτενές άρθρο του στο περιοδικό "Scientific American", το 1974, με τίτλο «Γρανάζια από τους Έλληνες», διακήρυξε ότι αυτός ο Μηχανισμός είναι «το παλαιότερο δείγμα επιστημονικής τεχνολογίας που διασώζεται μέχρι σήμερα και αλλάζει τελείως τις απόψεις μας για την αρχαία ελληνική τεχνολογία». Σήμερα, θεωρείται πιθανό -όπως μαρτυρεί η σιγουριά του κατασκευαστή του, που αναδεικνύει υψηλότατο θεωρητικό υπόβαθρο και μεγαλοφυείς τεχνολογικές ικανότητες - ο συγκεκριμένος Μηχανισμός να μην είναι μοναδικό κομμάτι, αλλά ένας από αρκετούς όμοιους που φτιάχτηκαν σε διάφορα μέρη, κάποιος στις Συρακούσες από τον Αρχιμήδη, κάποιος στη Ρόδο, από μέλη της σχολής του Ίππαρχου ή του Ποσειδώνιου, ασφαλώς για να προσφέρουν στους αστρονόμους, γεωγράφους, ταξιδιώτες, πλουσίους, δασκάλους και 62

63 ίσως και στους δεισιδαίμονες ισχυρούς εκείνης της εποχής σημαντικές πληροφορίες, αστρονομικού και γεωγραφικού ενδιαφέροντος, τήρηση ημερολογίων με διάρκεια 76 έτη, 56 έτη, ακριβή ώρα, μέρα, μήνα και χρόνο των εκλείψεων και άλλων ουρανίων φαινομένων. Οι νέες ανακαλύψεις Στις αρχές της δεκαετίας του '80, οι Βρετανοί Άλαν Μπρόμλεϊ και Μάικλ Ράιτ εκφράζουν τη δική τους ερμηνεία, απορρίπτοντας την ύπαρξη διαφορικού γραναζιού στο Μηχανισμό, προσθέτοντας καινούρια και αντικαθιστώντας τους δυο ομόκεντρους κύκλους, που προέβλεπε ο Ντέρεκ ντε Σόλα Πράις στην πίσω πλευρά, με σπειροειδείς έλικες. Νέος κύκλος συζητήσεων ξεκινά. Όμως, είναι πια φανερό ότι η επίλυση αυτού του τεχνολογικού γρίφου επιβάλλει μια διεπιστημονική αντιμετώπιση. Έτσι, είκοσι χρόνια αργότερα, δημιουργείται η Ομάδα Διερεύνησης του Μηχανισμού των Αντικυθήρων από Βρετανούς (Μάικ Εντμουντς και Άντονι Φριθ από το Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ) και Έλληνες ερευνητές (Ξενοφών Μουσάς, Γιάννης Μπιτσάκης από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, Γιάννης Σειραδάκης από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), που συμπληρώνεται αργότερα με τις κ. Μάγκου και Ζαφειροπούλου από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και τον κ. Τσελίκα από το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης. Στις αρχές του 2005 η νέα προσπάθεια αποκρυπτογράφησης τίθεται υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού, επιχορηγείται από το Ίδρυμα Leverhulme UK και η νέα μελέτη, με τη χρήση υπερσύγχρονης τεχνολογίας, ξεκινά. Τα αποτελέσματα που ανακοινώνονται το Νοέμβριο του 2006, σε συνέδριο στην Αθήνα και παράλληλο δημοσίευμα στο «Nature», επιβεβαιώνουν ότι ο Μηχανισμός ήταν ένα ιδιαίτερα προηγμένο φορητό αστρονομικό όργανο (όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο κ. Σειραδάκης, «ένα laptop της εποχής του») και πυροδοτούν νέο κύκλο ενδιαφέροντος και συζητήσεων στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. 63

64 Οι τεχνολογίες απεικόνισης που χρησιμοποιήθηκαν: Τρισδιάστατη τομογραφία με μικροεστίαση ακτίνων Χ και χρήση υπολογιστή:δημιούργημα της εταιρίας X-Tek Systems η μέθοδος αυτή, που αποτελεί παραλλαγή των τομογραφιών για ιατρικούς σκοπούς, προσφέρει τη δυνατότητα ανασύνθεσης σε τρισδιάστατες απεικονίσεις των θραυσμάτων του Μηχανισμού. Με τη μέθοδο αυτή αποκαλύφθηκαν κείμενα κάτω από τα αλλεπάλληλα στρώματα οξείδωσης. Ψηφιακή οπτική απεικόνιση με τη χρήση πολυώνυμης χαρτογράφησης της υφής (σύστημα PTM dome): Μέθοδος που αναπτύχθηκε από τη Hewlett Packard (και παρουσιάσθηκε από τον ερευνητή Τομ Μαλτζμπέντερ, στο HP Day το οποίο πραγματοποιήθηκε στις 6 Μαρτίου στην Αθήνα - δείτε όλη την παρουσίασή του εδώ) η οποία αυξάνει το φωτορεαλισμό της υφής διαφόρων ειδών επιφανειών, στις ψηφιακές φωτογραφίες. Χάρη σ' αυτήν, αποκαλύφθηκαν κι οι παραμικρές λεπτομέρειες στην επιφάνεια των θραυσμάτων. Ψηφιοποιημένες λήψεις συμβατικού φιλμ: Υψηλής ποιότητας απεικονίσεις, επέτρεψαν τη μελέτη των θραυσμάτων χωρίς να χρειαστεί να τα αγγίξει ανθρώπινο χέρι. Οι ανακαλύψεις συνεχίζονται. Κάθε μέρα σχεδόν, όπως δήλωσε στο Pathfinder, το μέλος της Ομάδας Διερεύνησης, αναπληρωτής καθηγητής Φυσικής Διαστήματος και διευθυντής του Εργαστηρίου Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ξενοφών Μουσάς, διαβάζονται καινούρια γράμματα και λέξεις στις πλάκες του «εγχειριδίου», που φωτίζουν το ρόλο του Μηχανισμού και πλουτίζουν τις γνώσεις μας, ανατρέποντας κατεστημένα. Για παράδειγμα, ανάμεσα στις επιγραφές αναφέρεται για πρώτη φορά γραπτώς η λέξη ΙΣΠΑΝΙΑ, τουλάχιστον 70 χρόνια νωρίτερα απ' ό,τι ξέραμε ως σήμερα. Τι άλλο θα αποκαλυφθεί; Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά, όπως κανείς δεν μπορεί να επιβεβαιώσει την ακριβή χρήση του Μηχανισμού, όταν κατασκευάστηκε. «Αρχείο γνώσης» στα χέρια κάποιων ισχυρών. Εργαλείο για αστρονομικές μετρήσεις; Εκπαιδευτικό βοήθημα για επίδοξους πανεπιστήμονες στις σχολές της Ρόδου, Αθήνας Αλεξάνδρειας και αλλού. Εξελιγμένο όργανο ναυσιπλοΐας και χαρτογράφησης. Ό,τι κι αν ήταν, κρατάει ζηλότυπα τα μυστικά του. Κι ίσως γι' αυτό εξακολουθεί να εντυπωσιάζει επιστήμονες και απλούς ανθρώπους, 64

65 μεγάλους και μικρούς. Σαν κι αυτούς που θα θαυμάσουν μια ανακατασκευή του στο Παιδικό Μουσείο του Μανχάταν, όπου πραγματοποιείται σήμερα έκθεση με θέμα «Discover Ancient Greece - Gods, Myths and Mortals», με βασικό πρωταγωνιστή το πρώτο "laptop" στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αποκλειστική Συνέντευξη για τον Μηχανισμό Πώς ξεκίνησε η ανακατασκευή του Μηχανισμού των Αντικυθήρων και η συνεργασία μεταξύ σας; Ποιοι συνεργαστήκατε αρχικά και πώς εξελίχθηκε αυτή η συνεργασία; Αλέξανδρος: Στην αρχή ήμασταν εγώ, η Μαριάννα, ο κύριος Σειριδάκης (Σειραδάκης H. Γιάννης, Καθηγητής Τμήματος Φυσικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), η Λίνα (Αναστασίου Μαγδαλινή, Υποψήφια διδάκτορας Καθηγητής Τμήματος Φυσικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) που κάνει και το διδακτορικό της πάνω στο αντικείμενο και ο κύριος Ευσταθίου (Ευσταθίου Κυριάκος, Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) ο οποίος και ξεκίνησε την ιδέα της ανακατασκευής ενός πιστού αντιγράφου στο Αριστοτέλειο. Καθοριστική ήταν η συμβολή του κυρίου Ρουμελιώτη (Ρουμελιώτης Μάνος, Καθηγητής Τμήματος Διοίκησης Τεχνολογίας, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας), ο οποίος ήταν από τους πρώτους, αν όχι ο πρώτος, στη Θεσσαλονίκη που ασχολήθηκαν με τον Μηχανισμό και από τον οποίο πήραμε τα πρώτα simulations του Μηχανισμού. Στην 65

66 ιστοσελίδα του ( είναι διαθέσιμα όλα τα simulations. Η βασική έρευνα πάνω στον Μηχανισμό ξεκίνησε το Ο κύριος Σειριδάκης, ο κύριος Μουσάς (Ξενοφώντας Μουσάς, Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήματος Φυσικής, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών), ο Tony Freeth (μαθηματικός) και ο Mike Edmunds (Emeritus Professor, University of Cardiff) ξεκίνησαν ένα project με σκοπό τη διερεύνηση του Μηχανισμού. Το 2006 ο κύριος Σειριδάκης έκανε μία παρουσίαση του Μηχανισμού στο Αστεροσκοπείο, όπου παρευρέθηκε ο κύριος Ευσταθίου από προσωπικό ενδιαφέρον για τον Μηχανισμό και έτσι προέκυψε η συνεργασία πάνω στην ανακατασκευή. Το 2008 ήταν να ξεκινήσουμε και εμείς την διπλωματική μας. Μάς προτάθηκε σαν θέμα η ανακατασκευή και το αναλάβαμε. Δύσκολη δουλειά με πολύ μεγάλο όγκο. Βέβαια ήταν πιο στοχευμένη στον κατασκευαστικό τομέα του Μηχανισμού: μελέτη γραναζιών, αξονικών αποστάσεων κλπ. Επίσης ασχοληθήκαμε και με τη μελέτη ενός κομματιού που ακόμα κανείς δεν είχε ανακαλύψει ποιο σκοπό εξυπηρετεί ακριβώς. Σχετικά πρόσφατα καταλήξαμε σε κάποια συμπεράσματα τα οποία περιμένουμε να δημοσιευτούν. Μαριάννα: Επειδή ο Μηχανισμός σαν αντικείμενο έχει πολύ ενδιαφέρον υπάρχει έντονος ανταγωνισμός. Η ομάδα δέχθηκε μεγάλο πλήγμα ένα χρόνο πριν όταν καταθέσαμε την πρότασή μας για το Θαλής. Η πρόταση έγινε για να πάρουμε μία καλή χρηματοδότηση ώστε να μπορέσουμε να δουλέψουμε πιο σωστά. Ήταν καλοδουλεμένη και είχαμε εξετάσει λεπτομερώς τα κριτήρια των προγραμμάτων για τα οποία θα κάναμε αίτηση ώστε να 66

67 πληρούμε όλα τα δεδομένα όπως διατμηματική συνεργασία μέσα στο πανεπιστήμιο κλπ. Παρ όλα αυτά η πρότασή μας απορρίφθηκε από το πρώτο στάδιο αξιολόγησης, το οποίο ήταν μια πολύ απότομη προσγείωση. Το εντυπωσιακό δεν ήταν απλώς ότι ακυρώθηκε, ενώ ήταν μια ανταγωνιστική πρόταση, αλλά το ότι δεν μας έδωσαν και κάποια αιτιολόγηση. Εδώ θέλουμε να τονίσουμε ότι ανέκαθεν είχαμε την αμέριστη υποστήριξη του Πανεπιστημίου, το οποίο μάλιστα ζήτησε από το Υπουργείο τα στοιχεία αξιολόγησης τα οποία φυσικά δεν εστάλησαν ποτέ. Όταν μάθατε για το Θαλής η δική σας δουλειά πού είχε φτάσει; Τι είχε ανακαλυφθεί μέχρι τότε και τι ήταν δική σας δουλειά; Διότι όπως μας είπατε το δουλεύατε και από το 2006 Μαριάννα: Όταν ξεκινήσαμε να δουλεύουμε πάνω στο Μηχανισμό είχαν ήδη γίνει οι τομογραφίες, μία πρώτη μέτρηση διαστάσεων των γραναζιών, δημοσίευση από τον Tony Freeth στο περιοδικό Nature Οι τομογραφίες έγιναν με αξονικό τομογράφο που ήρθε από το εξωτερικό και έδωσαν εξαιρετικά χρήσιμες πληροφορίες για τον Μηχανισμό. Με τη χρήση ενός ειδικού λογισμικού, βλέπεις τον θραύσματα σε layers και με το ποντίκι μπορείς π.χ. να κοιτάξεις σε βάθος τα γρανάζια ή να κάνεις zoom. Ο Tony Freeth είχε μετρήσει έτσι τα γρανάζια και είχε καταγράψει τις διαστάσεις τους. Βέβαια από τις τομογραφίες δεν μπορείς να υπολογίσεις με μεγάλη ακρίβεια τις διαστάσεις. Προκύπτουν αποκλίσεις γιατί υπάρχουν π.χ. γρανάζια ακτίνας τριών χιλιοστών και έτσι με το παραμικρό λάθος μπορεί να καταλήξεις να κατασκευάζεις ένα μη λειτουργικό μοντέλο. 67

68 Στην αρχή βασιστήκαμε στα δεδομένα του Freeth, αλλά καταλάβαμε ότι πρέπει να ξεφύγουμε λίγο από αυτά για να μπορέσουμε να δουλέψουμε. Το αντίγραφο του Wright π.χ. (που παρουσιάζεται στο ντοκιμαντέρ) είναι λειτουργικό αλλά όχι πιστό. Οι ακριβείς αποστάσεις των γραναζιών, αλλά και το πώς έχει συναρμολογηθεί δεν έχουν να κάνουν με τα ευρήματα. Είναι ένα πολύ ωραίο αντίγραφο για να δει κανείς τις ενδείξεις του Μηχανισμού, αλλά όχι τον τρόπο λειτουργίας του και τις τεχνολογικές δεξιότητες του τεχνίτη της αρχαιότητας. Εμείς είχαμε απλά κάποια στάνταρ δεδομένα στα οποία έπρεπε να βασιστούμε. Είναι δύσκολο να μπεις στο μυαλό ενός τεχνίτη που έζησε 2000 χρόνια πριν, μιας και δεν γνωρίζουμε την τεχνοτροπία του. Είναι η πρώτη εμπεριστατωμένη καταγραφή γραναζιών στην ιστορία. Υποθέσαμε ένα τρόπο κατασκευής και βάση αυτού και των δεδομένων του Freeth προσπαθούσαμε να βρούμε κάποια δεδομένα για το Μηχανισμό. Το θέμα ήταν ότι παίρνοντας τα δεδομένα από το Nature διαπιστώσαμε ότι με αυτά τα δεδομένα δεν μπορούσε να κατασκευαστεί ένα λειτουργικό αντίγραφο. Αυτό μας το επιβεβαίωσε και το 1 ο μοντέλο που κατασκευάσαμε, το οποίο ήταν μη λειτουργικό. Επίσης είχαμε δεδομένα για κάποια από τα γράμματα και τις επιγραφές που ήταν στο κομμάτι της Λίνας. Σε πραγματικές διαστάσεις πόσο ήταν ο Μηχανισμός; Υπάρχει στόχος να κατασκευαστεί σε βάθος χρόνου ένα πιστό αντίγραφο; 68

69 Αλέξανδρος: Ήταν σαν ένα laptop δεκαεφτά ιντσών και σαράντα εκατοστά σε πλάτος. Έχουμε φτιάξει ένα αντίγραφο το οποίο έχει συναρμολογηθεί, είναι λειτουργικό και απόλυτα πιστό ενώ αυτή τη βδομάδα θα συναρμολογηθούν και άλλα δύο μοντέλα. Βέβαια υπάρχει κάποιο ερωτηματικό όσον αφορά το σημείο περιστροφής του Μηχανισμού, αλλά αυτό είναι ένα κομμάτι που μελετάμε και στο οποίο δε θα θέλαμε να εμβαθύνουμε περαιτέρω πριν σιγουρευτούμε για τα αποτελέσματα. Μόλις έχουμε νέα ευχαρίστως να σας ενημερώσουμε! Επίσης πρέπει να σας διευκρινίσουμε ότι ο Μηχανισμός έχει ακόμη πολλά «κρυμμένα» μυστικά. Αυτό σημαίνει πως συνεχίζεται η έρευνα. Έτσι οτιδήποτε καινούριο αποδεικνύεται επιστημονικά ότι βρισκόταν στον Μηχανισμό, θα προστίθεται στο μοντέλο. 69

70 Υπάρχει περίπτωση ο τεχνίτης που το έφτιαξε εκείνη την εποχή, βάσει των γνώσεων που υπήρχαν τότε, να κατασκεύασε ένα μηχανισμό που να δούλευε αλλά να μην δουλεύει τώρα βάσει των ανεπτυγμένων γνώσεων που έχουμε εμείς; Αυτός που το έφτιαξε δηλαδή να υπολόγισε κάτι διαφορετικά το οποίο ναι μεν δούλευε αλλά ουσιαστικά ήταν λάθος λόγω έλλειψης γνώσεων. Μαριάννα: Αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο ερώτημα και είναι ένα από τα βασικά θέματα που μελετάει η διεθνής ομάδα του Μηχανισμού. Υπάρχουν διάφορες απόψεις αλλά δεν είναι κάτι το οποίο μπορούμε να σας απαντήσουμε με βεβαιότητα. Το σίγουρο είναι ότι κατείχαν εντυπωσιακές γνώσεις αστρονομίας και μηχανολογίας τις οποίες δε φανταζόμασταν ποτέ ότι τις κατείχαν οι πρόγονοί μας 2200 χρόνια πριν! Υπάρχει πάντως η περίπτωση ο Μηχανισμός να είχε εκπαιδευτικό χαρακτήρα, καθώς ήταν μια κατασκευή που περιείχε πάρα πολλές από τις αστρονομικές γνώσεις της εποχής, κάτι που θα το καθιστούσε ένα εξαιρετικό εκπαιδευτικό όργανο. Το ερώτημα που θέσατε θα μπορούσε να απαντηθεί εύκολα αν είχαμε κάποιες καταγραφές της εποχής του Μηχανισμού, που θα αναφέρονταν στον Μηχανισμό ή σε παρόμοιο μηχάνημα αλλά δυστυχώς δεν έχει βρεθεί καμία πηγή ακόμη. Όπως καταλαβαίνετε, για την πιθανότητα λάθους, θα είχε τεράστια διαφορά για αυτούς που τον έφτιαξαν, το αν το έκαναν πρώτη φορά ή αν κατείχαν τη γνώση από παρόμοιους ή ακόμη και ίδιους μηχανισμούς. Ο Μηχανισμός ήταν σχεδιασμένος για να λειτουργεί διαρκώς ή όποτε ήταν απαραίτητο; 70

71 Αλέξανδρος: Όχι, όχι Θα μπορούσε να λειτουργεί συνεχώς αλλά δεν είχε νόημα αφού πιστεύουμε ότι δεν ήταν αυτός ο σκοπός του. Ήταν μηχανισμός για να κάνεις προβλέψεις. Ο χρήστης δηλαδή ήθελε να προβλέψει εκλείψεις ήλιου και σελήνης και το λογικό είναι να τον χρησιμοποιούσε μόνο κατά περίπτωση. Προφανώς αν δούλευε συνεχώς δείχνοντας τα αστρονομικά μεγέθη της σημερινής ημέρας, θα ήταν ένα παντελώς άχρηστο όργανο, αφού ο κάτοχός του σαφώς και θα μπορούσε να δει πού είναι ο ήλιος και η σελήνη εκείνη την στιγμή! Το ξανατονίζουμε ότι ήταν μηχανισμός για να κάνει προβλέψεις φαινομένων. Η εξαγωγή συμπερασμάτων πώς προέκυπτε; Ρύθμιζες τον Μηχανισμό ώστε να σου δείχνει τα δεδομένα ή σου έδειχνε κατευθείαν τις ημερομηνίες που έψαχνες; Αλέξανδρος: O Μηχανισμός έδειχνε πότε θα γίνουν ορισμένα αστρονομικά φαινόμενα. Ο χειριστής έκανε μόνο μία φορά την αρχική ρύθμιση όλων των δεικτών, σύμφωνα με την θέση στον ουρανό του ήλιου και της σελήνης, καθώς επίσης και της ημερομηνίας. Στη συνέχεια γυρίζοντας τα γρανάζια, όλοι οι δείκτες περιστρέφονταν και έτσι μπορούσε ο χειριστής να δει τα φαινόμενα που τον ενδιέφεραν. Για παράδειγμα, ρύθμιζε τον μηχανισμό στην σημερινή ημέρα, στην οποία φυσικά ήξερε πού βρίσκεται ο ήλιο και η σελήνη, και στη συνέχεια περιστρέφοντας τα γρανάζια μπορούσε να δει πότε θα είναι η επόμενη έκλειψη σελήνης ή η επόμενη πανσέληνος ή ακόμα και οι επόμενοι ολυμπιακοί αγώνες! Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων ήταν ένας και μοναδικός ή υπήρχαν κι άλλοι; 71

72 Αλέξανδρος: Σίγουρα υπήρχαν και άλλοι. Αν όχι ίδιοι σίγουρα παρόμοιοι γιατί από εκεί που δεν υπήρχε καμία καταγραφή για γρανάζια ξαφνικά βρήκαμε ένα μηχανισμό με 37. Προφανώς ξεκίνησαν από ένα-δύο και εξελίχθηκε ίσως και σε κάτι καλύτερο από 37. Το θέμα της ανακύκλωσης είναι κάτι πολύ σημαντικό, όπως και της κατοχής της γνώσης επίσης. Θα μπορούσες να πεις ότι ήταν ένα είδος δύναμης. Μάλλον είχε κατασκευαστεί για κάποιον σημαντικό άνθρωπο της εποχής. Θα μπορούσε να χρησιμοποιείται για μαντεία ή για την πρόβλεψη μιας μάχης. Και επειδή τα έκαναν όλα βάση των εκλείψεων αυτό έδινε μεγάλη δύναμη στον κάτοχό του, ειδικά αν ήταν κάποιος ιερέας. Είναι πολύ πιθανόν να υπήρχαν και άλλοι Μηχανισμοί γιατί έχει εγχειρίδιο χρήσης το οποίο είναι οι επιγραφές που έχει πάνω του. Λέει πώς να ρυθμίσεις τους δείκτες ανάλογα με τη θέση των πλανητών. Έχει διανομή το ντοκιμαντέρ; Μαριάννα: Δεν ξέρουμε Αν και η ΕΡΤ έχει το 40% στο κόστος παραγωγής, δεν ξέρουμε. Πρώτη φορά βέβαια προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Και εμείς το μάθαμε 4 μέρες πριν ότι θα προβληθεί στο φεστιβάλ. Το φιλμ γυρίστηκε πέρσι και ήρθε σε επαφή με την ομάδα ο Freeth για να γίνουν γυρίσματα στην Αθήνα. Είχε έκλειψη Σελήνης και έκαναν γυρίσματα στην Ακρόπολη. Είναι μια πολλή όμορφη δουλειά από τον Freeth αλλά δυστυχώς εκτός του ότι παρουσίασε μία αρκετά μονόπλευρη άποψη για κάποια σημεία του Μηχανισμού, δε φάνηκε καθόλου η ελληνική ομάδα ερευνητών παρότι έπαιξε πρωταρχικό ρόλο στην έρευνα. 72

73 Εσείς δεν είχατε στο μυαλό σας να το προχωρήσετε σε διδακτορικό; Αλέξανδρος: Όχι. Στον τομέα της Μηχανολογίας οι εξελίξεις τρέχουν υπερβολικά γρήγορα σε σχέση με τον Μηχανισμό. Έτσι προτιμήσαμε να ασχοληθούμε καθαρά ερευνητικά με τον Μηχανισμό και να ασχοληθούμε παράλληλα με άλλα αντικείμενα της Μηχανολογίας που μας ενδιαφέρουν. Αυτό δε σημαίνει βέβαια ότι η «φλόγα» του Μηχανισμού φεύγει από μέσα μας.. (Μαριάννα) Κλείνοντας φέτος τον τέταρτο χρόνο ενασχόλησής μας με τον Μηχανισμό νομίζω ότι αυτή η «φλόγα» δε θα σβήσει ποτέ! Πάντως το ντοκιμαντέρ το Φεστιβάλ θα μπορούσε να το είχε αξιοποιήσει καλύτερα Μαριάννα: Ναι. Η αλήθεια είναι ότι πάρα πολλά πράγματα, όχι απλά θα μπορούσαν, αλλά θα έπρεπε να αξιοποιηθούνε καλύτερα Αλλά η πρόσφατη εμπειρία μας, είναι μια ακόμη απόδειξη, πως οι Έλληνες μπορούμε να συνεννοηθούμε καλύτερα 73

74 με ξένους παρά μεταξύ μας Έτσι οι ξένοι κάνουν τη δουλειά τους και εμείς καθόμαστε και σκοτωνόμαστε μεταξύ μας ποιος θα πάρει το ψίχουλο που απέμεινε για όλους εμάς Μια παγιωμένη πανεπιστημιακή ομάδα δεν υπάρχει; Αλέξανδρος: Δεν υπάρχει διεθνής ομάδα. Γνωριζόμαστε όλοι μεταξύ μας αλλά ο καθένας κάνει ανεξάρτητη έρευνα. Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή ξανακατατέθηκε μία πρόταση, η οποία περιλαμβάνει όλη την ελληνική επιστημονική ομάδα που ασχολείται με τον Μηχανισμό τα τελευταία χρόνια. Είναι η πιο ισχυρή ομάδα παγκοσμίως επάνω στον Μηχανισμό και ελπίζουμε να έχουμε θετικά αποτελέσματα και όχι σαν αυτά του Θαλής Η μέχρι τώρα χρηματοδότηση από πού έχει έρθει; Αλέξανδρος: Τα πρώτο μοντέλα που κατασκευάστηκαν έγιναν από καθαρά προσωπικές σχέσεις του κυρίου Ευσταθίου με το μηχανουργείο του κυρίου Ζήσιου και με τον κύριο Πεχλιβανίδη που μας έκαναν τους πρώτους δύο Μηχανισμούς εντελώς δωρεάν. Ανέλαβαν οι ίδιοι όλο το κόστος και θέλουμε ειλικρινά να τους ευχαριστήσουμε γι αυτό! Γενικά όπου και αν απευθυνόμασταν υπήρχε ανταπόκριση χωρίς να ζητήσει κάποιος χρήματα. Απίστευτα μεγάλη προθυμία! Είναι συγκινητικό να βλέπεις πόσο πρόθυμοι είμαστε όλοι μας στο να προσφέρουμε σε αυτή τη χώρα εθελοντικά, όταν αυτή δεν προσφέρει τίποτα και μόνο ζητάει. Τα μοντέλα που κατασκευάζονται τώρα χρηματοδοτούνται από τον Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Θέλουμε να τονίσουμε ότι είναι ο μοναδικός δημόσιος φορέας που βοήθησε και στήριξε όλη την ομάδα από την αρχή έως τώρα και θέλουμε να τους 74

75 ευχαριστήσουμε! Αν δεν ήταν το ΑΠΘ η έρευνα θα ήταν σε βρεφικό στάδιο! Ξέρετε τι είδους υποστήριξη έχουν οι ομάδες στο εξωτερικό; Μαριάννα: Όχι, δυστυχώς. Ξέρουμε πάντως ότι έχουν ασχοληθεί πολύ μεγάλες εταιρείες με το αντικείμενο του μηχανισμού όπως η Lego που φτιάχνει τα γνωστά σε όλους μας παιχνίδια και η ελβετική εταιρεία ρολογιών Hublot. Τα σχέδια των μοντέλων που έχετε φτιάξει είναι νομικά κατοχυρωμένα; Μαριάννα: Το Αριστοτέλειο έχει πληρώσει και για πατέντα. Οι διαδικασίες έχουν ξεκινήσει για να πατενταριστεί αλλά είναι δύσκολες και χρονοβόρες. Δεν ξέρουμε αν και πότε θα τελειώσει η όλη διαδικασία. Για να κλείσουμε, από εδώ και πέρα τι βλέπετε να γίνεται; Πιστεύετε ότι έχουν αποκαλυφθεί όλες οι λειτουργίες του Μηχανισμού; 75

Ανδρέου Ραφαήλ Βασίλης Φωτεινόπουλος Ηλίας Γκόγκας Ίλβι Πέσκου Μπρούνο Ράπη

Ανδρέου Ραφαήλ Βασίλης Φωτεινόπουλος Ηλίας Γκόγκας Ίλβι Πέσκου Μπρούνο Ράπη Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ Η/Υ ΑΠΟ ΤΟ 2000 ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από πολλές και σημαντικές εξελίξεις Ανδρέου Ραφαήλ Βασίλης Φωτεινόπουλος Ηλίας Γκόγκας Ίλβι Πέσκου Μπρούνο Ράπη Στην συγκεκριμένη

Διαβάστε περισσότερα

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ 1. YΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΑΒΑΚΑΣ Γύρω στο 2200 π.χ. οι αρχαίοι Βαβυλώνιοι είχαν αναπτύξει πολύ το εµπόριο και χρειάζονταν κάτι να τους βοηθά στους υπολογισμούς

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορική αναδροµή των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών. Πηγή: Wiki 2010

Ιστορική αναδροµή των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών. Πηγή: Wiki 2010 Ιστορική αναδροµή των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών Πηγή: Wiki 2010 Μερικά ιστορικά στοιχεία Οι άνθρωποι επινόησαν κατά την αρχαιότητα και το Μεσαίωνα διάφορες συσκευές για να µετρούν τον χρόνο (όπως ήταν οι

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Λιαπόπουλος Λευτέρης, Λιάρος Ανέστης

ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Λιαπόπουλος Λευτέρης, Λιάρος Ανέστης ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Λιαπόπουλος Λευτέρης, Λιάρος Ανέστης ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ ΑΒΑΚΑΣ Γύρω στο 2200 π.χ. οι αρχαίοι Βαβυλώνιοι χρειάζονταν κάτι να τους βοηθά στους υπολογισμούς

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ

Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ Κούσης Παναγιώτης Λεωνίδας Μαθητής Β2 Γυμνασίου, Ελληνικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης Επιβλέπων Καθηγητής: Κωνσταντίνος Παρασκευόπουλος Καθηγητής Πληροφορικής Ελληνικού Κολλεγίου

Διαβάστε περισσότερα

ηλεκτρονικός υπολογιστής υλικό λογισµικό

ηλεκτρονικός υπολογιστής υλικό λογισµικό Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής είναι µια µηχανή κατασκευασµένη κυρίως από ηλεκτρονικά κυκλώµατα και δευτερευόντως από ηλεκτρικά και µηχανικά συστήµατα, και έχει ως σκοπό να επεξεργάζεται πληροφορίες. Ο ηλεκτρονικός

Διαβάστε περισσότερα

H Εξέλιξη των υπολογιστών

H Εξέλιξη των υπολογιστών H Εξέλιξη των υπολογιστών January 2014 Γιάννης Συρίγος Κοντογιάννη Μαρία Κωνσταντίνα Μαυροείδη Ανδριάνα Τζανίδου Γιώργος Παπαδάκος 1. Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων 2. Ανακαλύφθηκε σε ναυάγιο ανοιχτά του

Διαβάστε περισσότερα

Υπολογιστικά Συστήματα της Αρχαιότητας. Μηχανισμός των Αντικυθήρων Άβακας Κλαύδιος Πτολεμαίος Ήρωνας Αλεξανδρινός Το Κόσκινο του Ερατοσθένη

Υπολογιστικά Συστήματα της Αρχαιότητας. Μηχανισμός των Αντικυθήρων Άβακας Κλαύδιος Πτολεμαίος Ήρωνας Αλεξανδρινός Το Κόσκινο του Ερατοσθένη Υπολογιστικά Συστήματα της Αρχαιότητας Μηχανισμός των Αντικυθήρων Άβακας Κλαύδιος Πτολεμαίος Ήρωνας Αλεξανδρινός Το Κόσκινο του Ερατοσθένη Μηχανισμός των Αντικυθήρων Κατασκευή μηχανισμού : 2 ος 1 ος αιώνας

Διαβάστε περισσότερα

1 η Γενιά Υπολογιστών

1 η Γενιά Υπολογιστών 1 η Γενιά Υπολογιστών 1946-1956 Για πρώτη φορά δημιουργήθηκε ένα τεράστιο μηχάνημα που αντί για μηχανικά μέρη χρησιμοποιούσε ηλεκτρονικές λυχνίες, κατασκευασμένες από τον Λι Ντε Φορέ (Lee DeForest). Ο

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Γεωργία Πελέκη, Έλντα Μπάλι Τζαφέρι Τζένη, Αλεξία Παπαδοπούλου, Ντοριλέιν Γκαρσία

ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Γεωργία Πελέκη, Έλντα Μπάλι Τζαφέρι Τζένη, Αλεξία Παπαδοπούλου, Ντοριλέιν Γκαρσία ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1964 1981 Γεωργία Πελέκη, Έλντα Μπάλι Τζαφέρι Τζένη, Αλεξία Παπαδοπούλου, Ντοριλέιν Γκαρσία Τεχνολογία Επιδόσεις Το 1958, ο Τζακ Κίλμπυ (Jack Kilby) της εταιρείας Texas Instruments κατάφερε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΙΑ ΠΑΓΓΕ Πληροφορική Η επιστήμη που ασχολείται με: τη συλλογή την αποθήκευση την

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ

Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ Γκατζελάκη Δήμητρα Μαθήτρια Α2 Γυμνασίου, Ελληνικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης Επιβλέπων Καθηγητής: Κωνσταντίνος Παρασκευόπουλος Καθηγητής Πληροφορικής Ελληνικού Κολλεγίου Θεσσαλονίκης

Διαβάστε περισσότερα

Αρβανίτη Κατερίνα Κατζιλιέρη Μαρία Μπεζαντέ Καλλιόπη Παναγοπούλου Κατερίνα

Αρβανίτη Κατερίνα Κατζιλιέρη Μαρία Μπεζαντέ Καλλιόπη Παναγοπούλου Κατερίνα Αρβανίτη Κατερίνα Κατζιλιέρη Μαρία Μπεζαντέ Καλλιόπη Παναγοπούλου Κατερίνα Ήταν ο πρώτος υπολογιστής γενικής χρήσης, δηλαδή μπορούσε να προγραμματιστεί για να λύσει ένα οποιοδήποτε πρόβλημα. Ανακοινώθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στους Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές. Τμήμα Λογιστικής. 1 Στέργιος Παλαμάς

Εισαγωγή στους Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές. Τμήμα Λογιστικής. 1 Στέργιος Παλαμάς ΤΕΙ Ηπείρου Παράρτημα Πρέβεζας Τμήμα Λογιστικής 1 Θεματικές Ενότητες Ιστορική Αναδρομή - Εφαρμογές Αρχιτεκτονική ενός Η/Υ - Υλικό Σύνθεση ενός Προσωπικού Υπολογιστή Λογισμικό Η/Υ - Λειτουργικά Συστήματα

Διαβάστε περισσότερα

Φουκαράκη Χρυσούλα - ΓΕΛ Γαζίου

Φουκαράκη Χρυσούλα - ΓΕΛ Γαζίου ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Φουκαράκη Χρυσούλα - ΓΕΛ Γαζίου Υπολογιστικά συστήματα σχεδιάστηκαν για να καλύψουν συγκεκριμένες ανάγκες σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή και βοηθούν στη συνολική πρόοδο της τεχνολογίας Φουκαράκη

Διαβάστε περισσότερα

ΜηχανισμΟς ΑντικυθΗρων

ΜηχανισμΟς ΑντικυθΗρων Με δυο λόγια Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων ήταν ένας αναλογικός υπολογιστής εκπληκτικής τεχνολογίας. Κατασκευάστηκε πριν από 2000 χρόνια και χρησιμοποιείτο για τον ακριβή υπολογισμό της θέσης του Ηλίου,

Διαβάστε περισσότερα

1.4 Τεχνολογικές εξελίξεις στο Υλικό Υπολογιστών

1.4 Τεχνολογικές εξελίξεις στο Υλικό Υπολογιστών 1.4 Τεχνολογικές εξελίξεις στο Υλικό Υπολογιστών Μεταξύ του 2700 π.χ. και 2300 π.χ. εμφανίστηκε για πρώτη φορά ο Σουμεριακός Άβακας, ένας πίνακας με διαδοχικές στήλες που οριοθετούσαν τις διαδοχικές τάξεις

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Κ. Δεμέστιχας Εργαστήριο Πληροφορικής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Επικοινωνία μέσω e-mail: cdemest@aua.gr, cdemest@cn.ntua.gr Διαφάνειες: Καθ. Νικόλαος Λορέντζος 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ!!! 1 ο ΕΠΑΛ ΡΟΔΟΥ ΤΟΜΕΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ!!!! Χατζηνικόλας Κώστας www.costaschatzinikolas.gr

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ!!! 1 ο ΕΠΑΛ ΡΟΔΟΥ ΤΟΜΕΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ!!!! Χατζηνικόλας Κώστας www.costaschatzinikolas.gr Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ 1 ο ΕΠΑΛ ΡΟΔΟΥ ΤΟΜΕΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Χατζηνικόλας Κώστας www.costaschatzinikolas.gr ΑΒΑΚΑΣ (Αρχαία Βαβυλωνία - 2200 πχ) Οι αρχαίοι Βαβυλώνιοι, λόγω της ανάπτυξης του

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ ΕΝΑ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑ 4ο Γυµνάσιο Κερατσινίου ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΑΞΙΔΙ 1 ος αι. π.χ., Μεσόγειος Θάλασσα Ένα ρωµαϊκό καράβι, µια ολκάς, βαρυφορτωµένο µε έργα τέχνης,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΙΤΛΟ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΤΕΣ - CPU Μπακρατσάς Γιώργος geback007@yahoo.gr Δεκέμβριος, 2014 Περιεχόμενα ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ... 4 ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗ ΜΕ Η/Υ 1. Του Αποστόλου Παπαποστόλου Επίκουρου Καθηγητή του ΤΕΙ Αθήνας

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗ ΜΕ Η/Υ 1. Του Αποστόλου Παπαποστόλου Επίκουρου Καθηγητή του ΤΕΙ Αθήνας ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗ ΜΕ Η/Υ 1 Του Αποστόλου Παπαποστόλου Επίκουρου Καθηγητή του ΤΕΙ Αθήνας ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι γραφικές παραστάσεις µε υπολογιστές έχουν προχωρήσει πολύ από τότε που οι ε- πιστήµονες που δούλευαν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ Ηλεκτρονικός Υπολογιστής Πουλιέται οπουδήποτε (ακόμη και σε Super Market) Είναι παντού Ο φορητός έχει τις ίδιες δυνατότητες με τον επιτραπέζιο Γίνονται μικρότεροι και ισχυρότεροι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ. Α Γενικού Λυκείου (Μάθημα Επιλογής)

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ. Α Γενικού Λυκείου (Μάθημα Επιλογής) ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Α Γενικού Λυκείου (Μάθημα Επιλογής) Σύγχρονα Υπολογιστικά Συστήματα τους υπερυπολογιστές (supercomputers) που χρησιμοποιούν ερευνητικά εργαστήρια τα μεγάλα συστήματα (mainframes)

Διαβάστε περισσότερα

Σύντοµη Ιστορία της Πληροφορικής

Σύντοµη Ιστορία της Πληροφορικής Σύντοµη Ιστορία της Πληροφορικής Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Αγρονόµων και Τοπογράφων Μηχανικών Ρ. Κορακίτης Οκτώβριος 2004 Περίληψη Επειδή το παρόν προσδιορίζεται, σε µεγάλο βαθµό, από το παρελθόν,

Διαβάστε περισσότερα

«Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων» Το Πλοίο, οι Θησαυροί, ο Μηχανισμός

«Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων» Το Πλοίο, οι Θησαυροί, ο Μηχανισμός Δελτίο Τύπου Περιοδική Έκθεση στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο «Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων» Το Πλοίο, οι Θησαυροί, ο Μηχανισμός 6 Απριλίου 2012 28 Απριλίου 2013 Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, συνεχίζει

Διαβάστε περισσότερα

Μαλούτα Θεανώ Σελίδα 1

Μαλούτα Θεανώ Σελίδα 1 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ 1η ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1. Τι ονομάζουμε υλικό και τι λογισμικό ενός υπολογιστικού συστήματος; 2. Τι είναι α) η μητρική πλακέτα ( motherboard), β) η κεντρική μονάδα

Διαβάστε περισσότερα

Πληροφορική και Υπολογιστές

Πληροφορική και Υπολογιστές Πληροφορική και Υπολογιστές Πληροφορική είναι η επιστήμη και η τεχνολογία που ασχολείται με τις πληροφορίες, τα μέσα και τους τρόπους επεξεργασίας των πληροφοριών, χρησιμοποιώντας ως βασικό εργαλείο τον

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2. Οι μεταβολές ως χαρακτηριστικό γνώρισμα της τεχνολογίας επικοινωνιών

Κεφάλαιο 2. Οι μεταβολές ως χαρακτηριστικό γνώρισμα της τεχνολογίας επικοινωνιών Κεφάλαιο 2 Οι μεταβολές ως χαρακτηριστικό γνώρισμα της τεχνολογίας επικοινωνιών Εισαγωγή Η τεχνολογία είναι δυναμική, αλλάζει συνεχώς! Οι μεταβολές δημιουργούν ευκαιρίες και προκλήσεις. Οι περισσότερες

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στους Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές

Εισαγωγή στους Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές Εισαγωγή στους Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές 1 ο Εξάμηνο Σπουδών Χειμερινό Εξάμηνο 2012/13 Τμήμα Εφαρμοσμένων Μαθηματικών, Πανεπιστήμιο Κρήτης Διδάσκων: Χαρμανδάρης Ευάγγελος, email: vagelis@tem.uoc.gr, Ιστοσελίδα

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο Το υπολογιστικό σύστημα Η εξέλιξη του ανθρώπου πραγματοποιήθηκε χάρη στην ικανότητά στον χειρισμό εργαλείων.

Κεφάλαιο Το υπολογιστικό σύστημα Η εξέλιξη του ανθρώπου πραγματοποιήθηκε χάρη στην ικανότητά στον χειρισμό εργαλείων. Α Γενικού Λυκείου Κεφάλαιο 1 1.1 Το υπολογιστικό σύστημα Η εξέλιξη του ανθρώπου πραγματοποιήθηκε χάρη στην ικανότητά στον χειρισμό εργαλείων. Ιδιαίτερη θέση έχουν οι Υπολογιστικές συσκευές. Μηχανισμός

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 4.1 Βασικές μονάδες προσωπικού υπολογιστή

Μάθημα 4.1 Βασικές μονάδες προσωπικού υπολογιστή Μάθημα 4.1 Βασικές μονάδες προσωπικού υπολογιστή - Εισαγωγή - Αρχιτεκτονική προσωπικού υπολογιστή - Βασικά τμήματα ενός προσωπικού υπολογιστή - Η κεντρική μονάδα Όταν ολοκληρώσεις το μάθημα αυτό θα μπορείς:

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Σχολικό Βιβλίο - Κεφάλαιο 1 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 2 Ευάγγελος Χρ. Ζιούλας (Καθηγητής Πληροφορικής) ΑΒΑΚΑΣ Πρώτη υπολογιστική μηχανή της ιστορίας (3000 π.χ.) Αρχαίο σύστημα ΑΒΑΚΑ Μοντέρνο

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής ΤΕΙ Ηπείρου Παράρτημα Πρέβεζας. Πληροφορική Ι ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ. Δρ.

Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής ΤΕΙ Ηπείρου Παράρτημα Πρέβεζας. Πληροφορική Ι ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ. Δρ. Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Ελεγκτικής ΤΕΙ Ηπείρου Παράρτημα Πρέβεζας Πληροφορική Ι ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Δρ. Γκόγκος Χρήστος Επιστήμη των υπολογιστών Computer Science (CS) ή Information

Διαβάστε περισσότερα

Βασίλειος Κοντογιάννης ΠΕ19

Βασίλειος Κοντογιάννης ΠΕ19 Ενότητα1 Υλικό Λογισμικό και Εφαρμογές Κεφ1: Υλικό Υπολογιστών - Hardware Τι ονομάζουμε υλικό υπολογιστών; Με τον όρο υλικό (hardware) αναφερόμαστε σε οτιδήποτε έχει μια φυσική-υλική υπόσταση σε ένα υπολογιστικό

Διαβάστε περισσότερα

Χειµερινό εξάµηνο

Χειµερινό εξάµηνο Χειµερινό εξάµηνο 2014-2015 ! Διδάσκοντες: Λευτέρης Μαµάτας και Σταύρος Σουραβλάς! E-mails: emamatas@uom.gr και sourstav@uom.gr! Υλικό Μαθήµατος: G. Βeekman & M.J. Quinn (2009), Εισαγωγη στην πληροφορικη,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ 2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ 2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ 2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ 1. Να αναφέρετε μερικές από τις σημαντικότερες εξελίξεις και εφευρέσεις στην ιστορία των συστημάτων επικοινωνίας. Η ανακάλυψη του κινητού τυπογραφικού

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στους Η/Υ. Η εμφάνιση και η εξέλιξη των Η/Υ

Εισαγωγή στους Η/Υ. Η εμφάνιση και η εξέλιξη των Η/Υ Εισαγωγή στους Η/Υ Η εμφάνιση και η εξέλιξη των Η/Υ 1 Η ιστορία και η εξέλιξη του Η/Υ (1) Ιστορική αναδρομή Επιτεύγματα Μελλοντικές κατευθύνσεις 2 Οι πρόγονοι του Η/Υ Γνωστές υπολογιστικές μορφές ειδικού

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Αρχιτεκτονική Η/Υ

Εισαγωγή στην Αρχιτεκτονική Η/Υ Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2017-18 Εισαγωγή στην Αρχιτεκτονική (θεμελιώδεις αρχές λειτουργίας των υπολογιστών) http://mixstef.github.io/courses/comparch/ Μ.Στεφανιδάκης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ. Σημειώσεις Θεωρίας

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ. Σημειώσεις Θεωρίας Ινστιτούτα Επαγγελματική Κατάρτισης ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Σημειώσεις Θεωρίας Επιμέλεια: Ματθές Δημήτριος Αθήνα 2017 Μάθημα 1: Υπολογιστικό Σύστημα 1.1 Τι είναι ένα υπολογιστικό σύστημα Ένα υπολογιστικό

Διαβάστε περισσότερα

«Ο ρόλος της πληροφορικής στην εκπαίδευση»

«Ο ρόλος της πληροφορικής στην εκπαίδευση» ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Πτυχιακή εργασία «Ο ρόλος της πληροφορικής στην εκπαίδευση» Της φοιτήτριας Γεωργίου Αθηνά Αρ. Μητρώου: 06/3141 Επιβλέπων

Διαβάστε περισσότερα

Πληροφορική Ι (Θεωρία)

Πληροφορική Ι (Θεωρία) Πληροφορική Ι (Θεωρία) ρ Α Εξάμηνο Διδασκαλία: Δευτέρα 16:00-18:00 (Αίθουσα 303) Επίπεδο μαθήματος: Υποχρεωτικό Τμήμα Βιομηχανικού Σχεδιασμού Σκοπός του μαθήματος «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Ι» Απόκτηση από τους σπουδαστές

Διαβάστε περισσότερα

Κινητό Τηλέφωνο. Δέσποινα-Μαλεβή. Μαθήτρια Α1 Γυμνασίου, Ελληνικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης. Επιβλέπων Καθηγητής: Κωνσταντίνος Παρασκευόπουλος

Κινητό Τηλέφωνο. Δέσποινα-Μαλεβή. Μαθήτρια Α1 Γυμνασίου, Ελληνικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης. Επιβλέπων Καθηγητής: Κωνσταντίνος Παρασκευόπουλος Κινητό Τηλέφωνο Δέσποινα-Μαλεβή Μαθήτρια Α1 Γυμνασίου, Ελληνικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης Επιβλέπων Καθηγητής: Κωνσταντίνος Παρασκευόπουλος Καθηγητής Πληροφορικής Ελληνικού Κολλεγίου Θεσσαλονίκης 1.Περίληψη

Διαβάστε περισσότερα

Παραδείγματα Δεδομένων: Οι τιμές στο κυλικείο, μια λίστα από ονόματα, τα σήματα της τροχαίας.

Παραδείγματα Δεδομένων: Οι τιμές στο κυλικείο, μια λίστα από ονόματα, τα σήματα της τροχαίας. Δεδομένα Πληροφορίες Δεδομένα: Μια ομάδα από σύμβολα, αριθμούς, λέξεις που αντιπροσωπεύουν κάτι και θα χρησιμοποιηθούν σε μια επεξεργασία. Παραδείγματα Δεδομένων: Οι τιμές στο κυλικείο, μια λίστα από ονόματα,

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 4 ο. Ο Προσωπικός Υπολογιστής

Κεφάλαιο 4 ο. Ο Προσωπικός Υπολογιστής Κεφάλαιο 4 ο Ο Προσωπικός Υπολογιστής Μάθημα 4.3 Ο Επεξεργαστής - Εισαγωγή - Συχνότητα λειτουργίας - Εύρος διαδρόμου δεδομένων - Εύρος διαδρόμου διευθύνσεων - Εύρος καταχωρητών Όταν ολοκληρώσεις το μάθημα

Διαβάστε περισσότερα

*Ένας υπολογιστής είναι στην πραγματικότητα ένα σύστημα πολλών μερών που συνεργάζονται μεταξύ τους.

*Ένας υπολογιστής είναι στην πραγματικότητα ένα σύστημα πολλών μερών που συνεργάζονται μεταξύ τους. Ένας υπολογιστής είναι στην πραγματικότητα ένα σύστημα πολλών μερών που συνεργάζονται μεταξύ τους. *Τα φυσικά μέρη που μπορούμε να δούμε και να αγγίξουμε ονομάζονται συνολικά υλικό (hardware). * * υπερυπολογιστές

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1.6: Συσκευές αποθήκευσης

Κεφάλαιο 1.6: Συσκευές αποθήκευσης Κεφάλαιο 1.6: Συσκευές αποθήκευσης 1.6.1 Συσκευές αποθήκευσης Μνήμη τυχαίας προσπέλασης - RAM Η μνήμη RAM (Random Access Memory Μνήμη Τυχαίας Προσπέλασης), κρατεί όλη την πληροφορία (δεδομένα και εντολές)

Διαβάστε περισσότερα

Β1 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. O Προσωπικός Υπολογιστής. Διερεύνηση καταλληλότητας Υλικού και Λογισμικού

Β1 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. O Προσωπικός Υπολογιστής. Διερεύνηση καταλληλότητας Υλικού και Λογισμικού Β1 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ O Προσωπικός Υπολογιστής. Διερεύνηση καταλληλότητας Υλικού και Λογισμικού Yπολογιστές στην Αρχαιότητα Άβακας Γύρω στο 2200 π.χ. οι αρχαίοι Βαβυλώνιοι είχαν αναπτύξει πολύ το εµπόριο

Διαβάστε περισσότερα

κεφάλαιο Βασικές Έννοιες Επιστήμη των Υπολογιστών

κεφάλαιο Βασικές Έννοιες Επιστήμη των Υπολογιστών κεφάλαιο 1 Βασικές Έννοιες Επιστήμη 9 1Εισαγωγή στις Αρχές της Επιστήμης των Η/Υ Στόχοι Στόχος του κεφαλαίου είναι οι μαθητές: να γνωρίσουν βασικές έννοιες και τομείς της Επιστήμης. Λέξεις κλειδιά Επιστήμη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ: ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ: ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ: ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ kv@hua.gr Στόχος Μαθήματος Εισαγωγή σε Βασικούς Όρους Πληροφορικής και Τηλεματικής. Εφαρμογές Τηλεματικής. Αναφορά στις κοινωνικές επιπτώσεις των Υπολογιστών.

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1.5: Τα βασικά μέρη ενός υπολογιστή

Κεφάλαιο 1.5: Τα βασικά μέρη ενός υπολογιστή Κεφάλαιο 1.5: Τα βασικά μέρη ενός υπολογιστή 1.5.1 Ανάλυση των μερών ενός υπολογιστή Μονάδα συστήματος Είναι το κουτί του υπολογιστή το οποίο φαίνεται αρκετά συμπαγές, αλλά στην πραγματικότητα αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

Διήμερη εκδρομή στην Αθήνα

Διήμερη εκδρομή στην Αθήνα Διήμερη εκδρομή στην Αθήνα Την Πέμπτη 16 Ιανουαρίου ξεκινήσαμε το πρωί από τα Τρίκαλα για την διήμερη εκδρομή που είχε οργανώσει το σχολείο μας με προορισμό την Αθήνα. Όλοι ανυπομονούσαμε γι αυτήν την

Διαβάστε περισσότερα

Εγκέφαλος-Η/Υ Ιστορική Αναδρομή

Εγκέφαλος-Η/Υ Ιστορική Αναδρομή Εγκέφαλος-Η/Υ Ιστορική Αναδρομή Η ομάδα μας. Καθηγήτριες. Πρόλογος Στα παλαιότερα χρόνια ο άνθρωπος ζούσε δύσκολα. Δεν υπήρχε τεχνολογία και γενικά τίποτα που μπορούσε να καλυτερέψει την ζωή του. Με τα

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων:Μ.Χατζόπουλος, Παραδόσεις:Τρίτη 4-6, Τετάρτη 1-3; (Αμφιθέατρο Α15) Πληροφορίες στην ιστοσελίδα του μαθήματος http://www.di.uoa.

Διδάσκων:Μ.Χατζόπουλος, Παραδόσεις:Τρίτη 4-6, Τετάρτη 1-3; (Αμφιθέατρο Α15) Πληροφορίες στην ιστοσελίδα του μαθήματος http://www.di.uoa. Πληροφορική 1 Διδάσκων:Μ.Χατζόπουλος, Παραδόσεις:Τρίτη 4-6, Τετάρτη 1-3; (Αμφιθέατρο Α15) Πληροφορίες στην ιστοσελίδα του μαθήματος http://www.di.uoa.gr/~organosi/ 2 Η δομή του μαθήματος Εισαγωγή στην

Διαβάστε περισσότερα

Υπολογιστές από το 16 ο 19 ο αιώνα

Υπολογιστές από το 16 ο 19 ο αιώνα Υπολογιστές από το 16 ο 19 ο αιώνα. Η αναλυτική μηχανή του Charles Babbage Το 1822 κατασκευάστηκε η Διαφορική Μηχανή Νo.1 η οποία υπολόγιζε και εκτύπωνε μαθηματικούς κανόνες. Μετά πέρασε στην Αναλυτική

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Κύκλος Ζωής Εφαρμογών ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Εφαρμογές Πληροφορικής. Διδακτικές ενότητες 5.1 Πρόβλημα και υπολογιστής 5.2 Ανάπτυξη εφαρμογών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Κύκλος Ζωής Εφαρμογών ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Εφαρμογές Πληροφορικής. Διδακτικές ενότητες 5.1 Πρόβλημα και υπολογιστής 5.2 Ανάπτυξη εφαρμογών 44 Διδακτικές ενότητες 5.1 Πρόβλημα και υπολογιστής 5.2 Ανάπτυξη εφαρμογών Διδακτικοί στόχοι Σκοπός του κεφαλαίου είναι οι μαθητές να κατανοήσουν τα βήματα που ακολουθούνται κατά την ανάπτυξη μιας εφαρμογής.

Διαβάστε περισσότερα

Ο υπολογιστής ως υποστηρικτικό εργαλείο

Ο υπολογιστής ως υποστηρικτικό εργαλείο Ο υπολογιστής ως υποστηρικτικό εργαλείο Τι μπορούμε να κάνουμε με τους υπολογιστές; Μπορούμε να κάνουμε ταχύτατα αριθμητικές πράξεις, να γράφουμε τις εργασίες μας, να επεξεργαστούμε τις φωτογραφίες μας,

Διαβάστε περισσότερα

Το μάθημα συνοπτικά (1) Το μάθημα συνοπτικά (2) Τι είναι ένα υπολογιστικό σύστημα ;

Το μάθημα συνοπτικά (1) Το μάθημα συνοπτικά (2) Τι είναι ένα υπολογιστικό σύστημα ; Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2017-18 Εισαγωγή στην Αρχιτεκτονική (θεμελιώδεις αρχές λειτουργίας των υπολογιστών) http://mxstef.gthub.o/courses/comparch/ Μ.Στεφανιδάκης

Διαβάστε περισσότερα

Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο Πορταριάς «Ν. Τσοποτός» Ανάπτυξη σχεδίου εργασίας στο ολοήμερο δημοτικό σχολείο. Εισηγητής: Μακρής Νικόλαος

Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο Πορταριάς «Ν. Τσοποτός» Ανάπτυξη σχεδίου εργασίας στο ολοήμερο δημοτικό σχολείο. Εισηγητής: Μακρής Νικόλαος Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο Πορταριάς «Ν. Τσοποτός» Ανάπτυξη σχεδίου εργασίας στο ολοήμερο δημοτικό σχολείο Εισηγητής: Μακρής Νικόλαος Γενικός τίτλος «Ένας μαγικός αλλά άγνωστος κόσμος» Ένας μαγικός αλλά

Διαβάστε περισσότερα

Τσικολάτας Α. (2011) Οι ΤΠΕ ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο στην Ειδική Αγωγή. Αθήνα

Τσικολάτας Α. (2011) Οι ΤΠΕ ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο στην Ειδική Αγωγή. Αθήνα Οι ΤΠΕ ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο στην Ειδική Αγωγή Τσικολάτας Αλέξανδρος Αναπληρωτής Καθηγητής, ΕΕΕΕΚ Παμμακαρίστου, tsikoman@hotmail.com Περίληψη Στην παρούσα εργασία γίνεται διαπραγμάτευση του ρόλου των

Διαβάστε περισσότερα

Γενικά Στοιχεία Ηλεκτρονικού Υπολογιστή

Γενικά Στοιχεία Ηλεκτρονικού Υπολογιστή Γενικά Στοιχεία Ηλεκτρονικού Υπολογιστή 1. Ηλεκτρονικός Υπολογιστής Ο Ηλεκτρονικός Υπολογιστής είναι μια συσκευή, μεγάλη ή μικρή, που επεξεργάζεται δεδομένα και εκτελεί την εργασία του σύμφωνα με τα παρακάτω

Διαβάστε περισσότερα

Είναι το «μυαλό» του υπολογιστή μας. Αυτός κάνει όλους τους υπολογισμούς και τις πράξεις. Έχει δική του ενσωματωμένη μνήμη, τη λεγόμενη κρυφή

Είναι το «μυαλό» του υπολογιστή μας. Αυτός κάνει όλους τους υπολογισμούς και τις πράξεις. Έχει δική του ενσωματωμένη μνήμη, τη λεγόμενη κρυφή 1 Είναι το «μυαλό» του υπολογιστή μας. Αυτός κάνει όλους τους υπολογισμούς και τις πράξεις. Έχει δική του ενσωματωμένη μνήμη, τη λεγόμενη κρυφή μνήμη(cache). Η cache είναι πολύ σημαντική, πολύ γρήγορη,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Οι Μεταβολές ως Χαρακτηριστικό Γνώρισµα της Τεχνολογίας Επικοινωνιών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Οι Μεταβολές ως Χαρακτηριστικό Γνώρισµα της Τεχνολογίας Επικοινωνιών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Οι Μεταβολές ως Χαρακτηριστικό Γνώρισµα της Τεχνολογίας Επικοινωνιών ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Ερωτήσεις της µορφής "σωστό-λάθος" Σηµειώστε αν είναι σωστή ή λανθασµένη καθεµιά από τις παρακάτω

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτήριο TO ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΝ Σχολικό Έτος 2008-2009 Συνθετικές εργασίες στο μάθημα Πληροφορική Τεχνολογία της Β Γυμνασίου: Όψεις της Τεχνολογίας

Εκπαιδευτήριο TO ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΝ Σχολικό Έτος 2008-2009 Συνθετικές εργασίες στο μάθημα Πληροφορική Τεχνολογία της Β Γυμνασίου: Όψεις της Τεχνολογίας Εκπαιδευτήριο TO ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΝ Σχολικό Έτος 2008-2009 Συνθετικές εργασίες στο μάθημα Πληροφορική Τεχνολογία της Β Γυμνασίου: Όψεις της Τεχνολογίας Θέμα: Χρόνος - Ρολόι Τμήμα: ΗΥ: Ομάδα: Β1 pcneo Σαμπαθιανάκης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ. Δρ. Κωνσταντίνος Κούτσικος - Δρ. Ιάσων Κουφοδόντης

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ. Δρ. Κωνσταντίνος Κούτσικος - Δρ. Ιάσων Κουφοδόντης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ Δρ. Κωνσταντίνος Κούτσικος - Δρ. Ιάσων Κουφοδόντης 1.1 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝA ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Βασικές εξελίξεις

Διαβάστε περισσότερα

Εικόνα 2.2: Πόσο παρατηρητικοί είσαστε; Βρείτε γιατί δε λειτουργεί ο υπολογιστής της εικόνας. Εικόνα 2.1: Ο υπολογιστής του εργαστηριού µας

Εικόνα 2.2: Πόσο παρατηρητικοί είσαστε; Βρείτε γιατί δε λειτουργεί ο υπολογιστής της εικόνας. Εικόνα 2.1: Ο υπολογιστής του εργαστηριού µας ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Κεφάλαιο 2: Το Υλικό του Υπολογιστή Λέξεις Κλειδιά: Υλικό υπολογιστή (Hardware), Προσωπικός Υπολογιστής (PC), συσκευή εισόδου, συσκευή εξόδου, οθόνη (screen), εκτυπωτής (printer), σαρωτής (scanner),

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΘΕΜΑ: Η ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ CHARLES BABBAGE ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ BARBAKEIOΥ

Διαβάστε περισσότερα

Πως μπορούν τα μέρη του υλικού ενός υπολογιστή να επικοινωνούν και να συνεργάζονται μεταξύ τους; Επειδή ακολουθούν συγκεκριμένες οδηγίες (εντολές).

Πως μπορούν τα μέρη του υλικού ενός υπολογιστή να επικοινωνούν και να συνεργάζονται μεταξύ τους; Επειδή ακολουθούν συγκεκριμένες οδηγίες (εντολές). Κεφάλαιο 5 Πως μπορούν τα μέρη του υλικού ενός υπολογιστή να επικοινωνούν και να συνεργάζονται μεταξύ τους; Επειδή ακολουθούν συγκεκριμένες οδηγίες (εντολές). Το σύνολο αυτών των εντολών το ονομάζουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΖΕΦΥΡΙΟΥ. Τεχνικά Χαρακτηριστικά και επιρροή στην κοινωνική ζωή

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΖΕΦΥΡΙΟΥ. Τεχνικά Χαρακτηριστικά και επιρροή στην κοινωνική ζωή ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΖΕΦΥΡΙΟΥ Τεχνικά Χαρακτηριστικά και επιρροή στην κοινωνική ζωή Ερευνητική εργασία με θέμα: Χαρακτηριστικά των κινητών και η επιρροή τους στην κοινωνική ζωή των ανθρώπων Οι μαθητές που εργάστηκαν

Διαβάστε περισσότερα

Aστρολάβος - Eξάντας

Aστρολάβος - Eξάντας Aστρολάβος - Eξάντας Αν πλέοντας προς την Αλεξάνδρεια το βάθος των νερών είναι 11 οργιές, θέλεις ακόμα ταξίδι μιας μέρας. Ηρόδοτος (4 ος αιώνας π.χ.) Από τα πανάρχαια χρόνια, οι ναυτικοί είχαν πάντα την

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ. Μονάδες μέτρησης χωρητικότητας μνήμης - Η περιφερειακή μνήμη

ΦΥΛΛΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ. Μονάδες μέτρησης χωρητικότητας μνήμης - Η περιφερειακή μνήμη Τ.Π.Ε. - Φ.ΠΛΗΡ.Ε-001 ΜΟΝΑΔΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΧΩΡΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΜΝΗΜΗΣ 1 Όνομα Σχολείου 5ο Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο Μεταμόρφωσης Τάξη Ε Τίτλος μαθήματος Τ.Π.Ε. Τίτλος ενότητας Μονάδες μέτρησης χωρητικότητας μνήμης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΕΡΩΤΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΕΡΩΤΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Κεφάλαιο 1: Υλικό Υπολογιστών (Hardware) 1.1: Το υπολογιστικό σύστημα ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 1. Τι αντιλαμβάνεστε με τον όρο υλικό (hardware); [σελ. 8] Τα φυσικά μέρη που μπορούμε να δούμε και να αγγίξουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΥΛΙΚΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΥΛΙΚΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ 1.1 Το Υπολογιστικό Σύστηµα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΥΛΙΚΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Από τον υπολογιστή των Αντικυθήρων µέχρι τα αυτοκίνητα χωρίς οδηγό Κατηγορίες µε βάση το µέγεθος και τη χρήση: Υπερυπολογιστές (supercomputers)

Διαβάστε περισσότερα

Σχολ.έτος Κεφάλαιο 5 ο Γνωριμία με το Λογισμικό του Υπολογιστή.

Σχολ.έτος Κεφάλαιο 5 ο Γνωριμία με το Λογισμικό του Υπολογιστή. Σχολ.έτος 2015-16 Κεφάλαιο 5 ο Γνωριμία με το Λογισμικό του Υπολογιστή. Διδακτικοί στόχοι Στο τέλος της διδακτικής ώρας οι μαθητές θα πρέπει : Να εξηγούν τις έννοιες πρόγραμμα, λογισμικό υπολογιστή. Να

Διαβάστε περισσότερα

Αυτοματισμοί και Συστήματα Αυτομάτου Ελέγχου. Ενότητα 1 Η εξέλιξη των αυτοματισμών και οι προγραμματιζόμενοι λογικοί ελεγκτές

Αυτοματισμοί και Συστήματα Αυτομάτου Ελέγχου. Ενότητα 1 Η εξέλιξη των αυτοματισμών και οι προγραμματιζόμενοι λογικοί ελεγκτές Αυτοματισμοί και Συστήματα Αυτομάτου Ελέγχου Ενότητα 1 Η εξέλιξη των αυτοματισμών και οι προγραμματιζόμενοι λογικοί ελεγκτές Η εξέλιξη των αυτοματισμών, όπως ήταν φυσικό, ακολούθησε την πορεία εξέλιξης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΜΠΟΥΜ ΜΕ ΟΡΓΑΝΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΧΡΟΝΟΥ

ΑΛΜΠΟΥΜ ΜΕ ΟΡΓΑΝΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΧΡΟΝΟΥ ΑΛΜΠΟΥΜ ΜΕ ΟΡΓΑΝΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΧΡΟΝΟΥ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΛΙΑΤΟΣ Β 3 ΛΑΡΙΣΑ 2008 Τα Όργανα Μέτρησης Του Χρόνου Αστρολάβος Ο αστρολάβος είναι αρχαίο αστρονομικό όργανο που χρησιμοποιούνταν για να παρατηρηθούν τα αστέρια

Διαβάστε περισσότερα

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων στο μαθητικό υπολογιστή

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων στο μαθητικό υπολογιστή Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων στο μαθητικό υπολογιστή Διομήδης Σπινέλλης Αναπληρωτής Καθηγητής Εργαστήριο Πληροφοριακών Τεχνολογιών και Συστημάτων Διοίκησης Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών http://www.dmst.aueb.gr/dds

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Γιατί είναι χρήσιμο το παρόν βιβλίο. Πώς να ζήσετε 150 χρόνια µε Υγεία

Εισαγωγή. Γιατί είναι χρήσιμο το παρόν βιβλίο. Πώς να ζήσετε 150 χρόνια µε Υγεία Εισαγωγή «Όποιος έχει υγεία, έχει ελπίδα. Και όποιος έχει ελπίδα, έχει τα πάντα.» Τόμας Κάρλαϊλ Γιατί είναι χρήσιμο το παρόν βιβλίο Ο πατέρας μου είναι γιατρός, ένας από τους καλύτερους παθολόγους που

Διαβάστε περισσότερα

Το εσωτερικό ενός PC. Τεχνολογία Η/Υ & Πληροφοριών - 05 Κεντρική μονάδα Χουρδάκης Μανόλης

Το εσωτερικό ενός PC. Τεχνολογία Η/Υ & Πληροφοριών - 05 Κεντρική μονάδα Χουρδάκης Μανόλης Το εσωτερικό ενός PC 1 Το κουτί του PC (περίβλημα) περιέχει όλα τα βασικά μέρη του συστήματος Δύο κατηγορίες κουτιών: Desktop και Tower Mini tower Midi tower Full tower Κεντρική μονάδα Ο τύπος του κουτιού

Διαβάστε περισσότερα

Σημειώσεις στο μάθημα «Συντήρηση Η/Υ»

Σημειώσεις στο μάθημα «Συντήρηση Η/Υ» Σημειώσεις στο μάθημα «Συντήρηση Η/Υ» Β Τάξη ΕΠΑ.Λ. Τομέας Πληροφορικής 1. Εισαγωγή Υπολογιστικό Σύστημα Ο υπολογιστής είναι μία συσκευή η λειτουργία της οποίας βασίζεται στην τεχνολογία των ηλεκτρονικών

Διαβάστε περισσότερα

Από τα ατομικά στα οπτικά ρολόγια

Από τα ατομικά στα οπτικά ρολόγια Από τα ατομικά στα οπτικά ρολόγια Η αναζήτηση της ακρίβειας στον χρόνο δεν είναι επιστημονική διαστροφή. Έχει τεράστια σημασία για τα ηλεκτρονικά συστήματα και τις τηλεπικοινωνίες.κάθε άλμα στη μέτρηση

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ Άριστος Πασιάς 1 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ Η ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ Άριστος Πασιάς Σεπτέμβριος 2017 2 Στόχοι: Στο τέλος αυτού του μαθήματος ο μαθητή πρέπει: Να μπορεί να αναφέρει τα κύρια χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

Το καράβι της Κερύνειας

Το καράβι της Κερύνειας Το καράβι της Κερύνειας Το αρχαίο Καράβι της Κερύνειας Το 300π.Χ. το αρχαίο εμπορικό πλοίο ξεκινούσε από τη Σάμο απ όπου φόρτωσε κρασί. Αφού πέρασε από τα νησιά Κω και Ρόδο και πήρε αμφορείς ταξίδευε προς

Διαβάστε περισσότερα

Μια δεκαπενθήμερη έκδοση της Professional Team

Μια δεκαπενθήμερη έκδοση της Professional Team Μια δεκαπενθήμερη έκδοση της Professional Team Τεύχος 82,15 /5/2015 Κατασκευάστηκε το πρώτο τεχνητό νευρωνικό κύκλωμα Μετατρέψτε τους υποψήφιους αγοραστές σε πελάτες σας Τα τροχαία ατυχήματα των αυτοοδηγούμενων

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΡΧΕΙΟΘΕΤΗΣΗΣ

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΡΧΕΙΟΘΕΤΗΣΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΡΧΕΙΟΘΕΤΗΣΗΣ Το Medicon Pro είναι ένα σύγχρονο εύχρηστο πρόγραμμα Ηλεκτρονικών Υπολογιστών για τη δημιουργία Ιατρικού Φακέλου. Παρέχει τη δυνατότητα αρχειοθέτησης ασθενών,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΛ 003: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ Της ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ. Εισαγωγή

ΕΠΛ 003: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ Της ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ. Εισαγωγή ΕΠΛ 003: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ Της ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Εισαγωγή Στόχοι 1 Να ορίσουμε τι είναι υπολογιστικό σύστημα και να απαριθμήσουμε τα στρώματά του. Να περιγράψουμε την έννοια της αφαίρεσης στη μελέτη των

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 2 Ο ΜΑΘΗΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΙΑ ΠΑΓΓΕ Υπολογιστής Συνοπτικό λεξικό Οξφόρδης -> «ηλεκτρονική υπολογιστική μηχανή»

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Τεχνολογία - Πολυμέσα. Ελένη Περιστέρη, Msc, PhD

Εκπαιδευτική Τεχνολογία - Πολυμέσα. Ελένη Περιστέρη, Msc, PhD Εκπαιδευτική Τεχνολογία - Πολυμέσα Ελένη Περιστέρη, Msc, PhD Τι είναι η «Εκπαιδευτική Τεχνολογία» (1) Εκπαιδευτική Τεχνολογία είναι «η εφαρμογή τεχνολογικών διαδικασιών και εργαλείων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Ι JAVA Τμήμα θεωρίας με Α.Μ. σε 8 & 9 11/10/07

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Ι JAVA Τμήμα θεωρίας με Α.Μ. σε 8 & 9 11/10/07 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Ι JAVA Τμήμα θεωρίας με Α.Μ. σε 8 & 9 11/10/07 Τμήμα θεωρίας: Α.Μ. 8, 9 Κάθε Πέμπτη, 11πμ-2μμ, ΑΜΦ23. Διδάσκων: Ντίνος Φερεντίνος Γραφείο 118 email: kpf3@cornell.edu Μάθημα: Θεωρία + προαιρετικό

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην πληροφορική

Εισαγωγή στην πληροφορική Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών Εισαγωγή στην πληροφορική Ενότητα 2: Βασικές αρχές λειτουργίας και χρήσης του υπολογιστή Αγγελίδης Παντελής Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΥΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΥΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΥΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ ΜΑΘΗΜΑ 3 ο ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΔΟΜΗ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ ΒΑΣΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΜΝΗΜΗ & CPU Λειτουργική Δομή Αρχιτεκτονική Von Neumann Όλοι οι υπολογιστές ακολουθούν την αρχιτεκτονική κατά Von-Neumann

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές Έννοιες της Πληροφορικής

Βασικές Έννοιες της Πληροφορικής Βασικές Έννοιες της Πληροφορικής Ηλεκτρονικός Υπολογιστής Αυτόματη ηλεκτρονική μηχανή που δέχεται, φυλάσσει, επαναφέρει, επεξεργάζεται και παρουσιάζει πληροφορίες σύμφωνα με προκαθορισμένες εντολές. Δεδομένα

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Αρχιτεκτονική Η/Υ

Εισαγωγή στην Αρχιτεκτονική Η/Υ Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2014-15 Εισαγωγή στην Αρχιτεκτονική (θεμελιώδεις αρχές λειτουργίας των υπολογιστών) http://di.ionio.gr/~mistral/tp/comparch/ Μ.Στεφανιδάκης

Διαβάστε περισσότερα

215 Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής Πάτρας

215 Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής Πάτρας 215 Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής Πάτρας Το Τμήμα ασχολείται με τη διδασκαλία και την έρευνα στην επιστήμη και τεχνολογία των υπολογιστών και τη μελέτη των εφαρμογών τους. Το Τμήμα ιδρύθηκε το 1980 (ως

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογία μνημών Ημιαγωγικές μνήμες Μνήμες που προσπελαύνονται με διευθύνσεις:

Τεχνολογία μνημών Ημιαγωγικές μνήμες Μνήμες που προσπελαύνονται με διευθύνσεις: Σύστημα μνήμης Ο κύριος σκοπός στο σχεδιασμό ενός συστήματος μνήμης είναι να προσφέρουμε επαρκή χωρητικότητα αποθήκευσης διατηρώντας ένα αποδεκτό επίπεδο μέσης απόδοσης και επίσης χαμηλό μέσο κόστος ανά

Διαβάστε περισσότερα

Γ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ

Γ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ Γ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ» 2000-2006 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: 1 - ΠΑΙ ΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΜΕΤΡΟ: 1.3 ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ, ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑ ΕΙΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΙΣΧΥΕΙ ΚΑΤΑ ΤΟ ΜΕΡΟΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΙΣΧΥΟΥΝ ΤΟ ΔΕΠΠΣ

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Ειδοποιήσεων με Κινητές Συσκευές

Διαχείριση Ειδοποιήσεων με Κινητές Συσκευές Διαχείριση Ειδοποιήσεων με Κινητές Συσκευές Λαμπαδαρίδης Αντώνιος el04148@mail.ntua.gr Διπλωματική εργασία στο Εργαστήριο Συστημάτων Βάσεων Γνώσεων και Δεδομένων Επιβλέπων: Καθηγητής Τ. Σελλής Περίληψη

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2015

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2015 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2015 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ (Ι) ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΣΧΟΛΩΝ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Μάθημα : Μικροϋπολογιστές

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Μάθηση και γνώση: μια συνεχής και καθοριστική αλληλοεπίδραση Αντώνης Λιοναράκης Στην παρουσίαση που θα ακολουθήσει θα μιλήσουμε

Διαβάστε περισσότερα