ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΦΑΣΗ Β ( ) Πλαίσιο Σχεδιασμού και Οργάνωσης Διδασκαλίας

Transcript

1 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΦΑΣΗ Β ( ) Πλαίσιο Σχεδιασμού και Οργάνωσης Διδασκαλίας Ενότητα που αφορά στη διδασκαλία με θέμα «Ρατσισμός» Τάξη: Γ Δημοτικό Σχολείο: Αραδίππου Ε Ημερομηνία: 30 Απριλίου 2015 Δίκτυο Σχολείων ΕΔΕ: κ. Γιώργου Σ. Γεωργίου Για τον σχεδιασμό και την οργάνωση της διδασκαλίας συνεργάστηκαν οι: Μάριος Στυλιανού (Eκπαιδευτικός τάξης/ Σύμβουλος Ελληνικών) και Σούλα Χατζηττοφή (Διευθύντρια Σχολείου) 1. Συνοπτική παρουσίαση ανάπτυξης της ενότητας 1.1. Tι έχει προηγηθεί της διδασκαλίας: Το εν λόγω θέμα ανέκυψε με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ρατσισμού (21 Μαρτίου). Η αρχική συζήτηση περιελάμβανε αφηγήσεις των μαθητών/τριών για φαινόμενα ρατσισμού καθώς και για σχετικές συμπεριφορές που τα ίδια τα παιδιά αντιμετώπισαν ή είδαν άλλους/ες να αντιμετωπίζουν στην κοινότητά τους. Η συζήτηση οδήγησε στο να τεθούν οι λόγοι που κάποια άτομα επιδεικνύουν ρατσιστική συμπεριφορά και να αναδειχθεί η ανάγκη να διερευνήσει η σχολική κοινότητα την ευθύνη της εκπαίδευσης γενικότερα και του σχολείου ειδικότερα για δράσεις κατά του ρατσισμού και υπέρ του σεβασμού των ανθρώπων. Μέσα από τη συζήτηση και την ανταλλαγή απόψεων οι μαθητές/τριες συνειδητοποίησαν ότι ίσως χρειάζεται να καταγράψουν το τι γνωρίζουν καθώς και το τι δεν γνωρίζουν για το υπό μελέτη θέμα, έτσι ώστε οι προτάσεις τους να εδράζονται σε ουσιαστική γνώση του πώς ρατσιστικά φαινόμενα -λόγοι και συμπεριφορές- αντιμετωπίζονται στην κοινωνία. Έτσι, ενεργοποιήθηκε η γνώση των παιδιών, όχι με τη μορφή της καταγραφής πληροφοριών για το θέμα, αλλά για την καταγραφή και τον αναστοχασμό (στη συνέχεια) στερεοτύπων που τα παιδιά αποδέχονται ή θεωρούν δεδομένα. Διερευνήθηκαν οι απόψεις και οι στάσεις τους γύρω από το θέμα και συναποφάσισαν για πιθανές δράσεις και τρόπους παρέμβασής τους στη σχολική αλλά και στην τοπική κοινότητα. Ανάμεσα στα ερωτήματα που έθεσαν οι μαθητές/τριες ήταν: «Τι είναι ο ρατσισμός;», «Γιατί παρατηρούνται ρατσιστικές συμπεριφορές εναντίον ομάδων ανθρώπων (αίτια);», «Παρατηρήθηκαν ρατσιστικές συμπεριφορές σε πιο παλιά χρόνια;», «Πώς αντιμετωπίζεται ο ρατσισμός;». Με δεδομένο ότι η αρχική επιδίωξη ήταν να κατανοήσουν τα παιδιά βασικούς όρους, ανέτρεξαν στο λεξικό για να δουν πώς προσδιορίζονται οι βασικοί όροι της ενότητας. Οι μαθητές/τριες ανέλαβαν να κοιτάξουν σε διάφορα λεξικά τους σχετικούς ορισμούς για το τι είναι ρατσισμός. Στη συνέχεια οι μαθητές/τριες επεξεργάστηκαν διάφορα κείμενα με σκοπό να απαντήσουν στα ερωτήματα που οι ίδιοι/ες έθεσαν, αλλά και για να εντοπίσουν πώς οι διάφορες κοινωνικές ομάδες της πλειοψηφίας (οργανώσεις, λογοτέχνες, δημοσιογράφοι, πολιτικοί, μαθητές/τριες, εκκλησία) τοποθετούνται ως προς αυτά.

2 Οργανώσεις Μετανάστες ΜΜΕ Λογοτέχνες Μαθητές Ιστορικοί Εκκλησία Αφίσες Αφηγήσεις Τηλεοπτική εκπομπή Ειδήσεις Άρθρα Παραμύθι Επιχειρηματολογικά άρθρα Ιστορικά κείμενα Ομιλία Με την επανέναρξη των μαθημάτων, μετά τις διακοπές του Πάσχα, οι μαθητές/τριες έφεραν στην τάξη για συζήτηση σχετικά ρεπορτάζ από τα ΜΜΕ που τους συγκλόνισαν. Ανέφεραν το ναυάγιο μεγαλύτερη ναυτική τραγωδία που έγινε κοντά στη Λαμπεντούζα στις 19 Απριλίου του Ακολούθησε κι ένα ναυάγιο κοντά στη Ρόδο που συγκλόνισε εξίσου τους/τις μαθητές/τριες. Μέσα από τη μελέτη και επεξεργασία των κειμένων, οι μαθητές/τριες ανέδειξαν τις διαφορετικές αναπαραστάσεις για το θέμα. Αντιμετώπισαν τα κείμενα κριτικά, λαμβάνοντας υπόψη τους τον προβληματισμό «Πώς ΕΜΕΙΣ βλέπουμε τον ΑΛΛΟ;»: Ποια είναι η οπτική σε κάθε κείμενο; Πώς στηρίζεται η οπτική αυτή; (ποιες γλωσσικές επιλογές γίνονται, αλλά και τι ρόλο παίζουν το χρώμα, η εικόνα, το μέγεθος της γραμματοσειράς, η γραμματική, η μουσική κ.λπ.); Γιατί αναδύεται αυτή η οπτική (σύνδεση με πλαίσιο επικοινωνίας και τον στόχο που εξυπηρετεί); Οπότε είχαμε τη διαφοροποίηση του λόγου σε: 1. ρατσιστικό 2. μεικτό 3. αντιρατσιστικό Αφού οι μαθητές/τριες μελέτησαν πώς τα ΜΜΕ παρουσίασαν τα συγκεκριμένα ναυάγια που τους συγκλόνισαν, συνέχισαν με την επεξεργασία του παραμυθιού: «Το Χαρούμενο Λιβάδι» της Φυλλιώς Νικολούδη, για να εντοπίσουν πώς οι λογοτέχνες τοποθετούνται ως προς τα ερωτήματα που έθεσαν. Αξιοποιώντας την προηγούμενη γνώση τους για το κειμενικό αυτό είδος, οι μαθητές/τριες διατύπωσαν τις προσδοκίες τους σχετικά με το πώς θα είναι η δομή και η γλωσσική του μορφή και συνέδεσαν τα στοιχεία αυτά με το ακροατήριο στο οποίο απευθύνεται. Το παραμύθι διαβάστηκε στην τάξη και επεξηγήθηκαν άγνωστες λέξεις με τη βοήθεια λεξικού. Κατόπιν, τα παιδιά εντόπισαν τα επεισόδια και συζήτησαν τα κριτήρια με τα οποία μπορεί να ξεχωρίσει κανείς τα επεισόδια σε ένα παραμύθι, αποδίδοντας σχηματικά (με διάγραμμα) την αναπτυξιακή πλοκή του αφηγηματικού κειμένου («Το βουνό της (λογοτεχνικής) αφήγησης» - «Story Mountain»)

3 1.2. Στόχοι της συγκεκριμένης διδασκαλίας: Σκοπός: Οι μαθητές/τριες να κατανοήσουν με ποιον τρόπο συγκεκριμένες γλωσσικές επιλογές προβάλλουν συγκεκριμένες οπτικές για το θέμα του ρατσισμού και να διατυπώσουν τη δική τους άποψη, ως μια κριτική τοποθέτηση απέναντι στις οπτικές που προβάλλουν τα κείμενα. Ο στόχος είναι να συνδεθούν τα γραμματικά στοιχεία που έχουν επισημανθεί με κειμενικά είδη και να αξιοποιηθούν από τα παιδιά στα δικά τους κείμενα. Στόχοι: Οι μαθητές/τριες να είναι ικανοί/ές: να διακρίνουν την οπτική γωνία που υιοθετεί ο/η κάθε συγγραφέας για το θέμα του ρατσισμού. να ανασυνθέτουν το δίκτυο των ηρώων σε απλές ιστορίες. να ξεχωρίζουν αυτούς που η συγγραφέας παρουσιάζει ως βασικούς και περιφερειακούς και να αιτιολογούν με διαισθητικό τρόπο και χωρίς μεταγλωσσική ορολογία τα κριτήρια της διαφοροποίησης αυτής. να είναι σε θέση να ξεχωρίζουν σε τι είδους πράξεις εμπλέκονται οι ήρωες - ποιοι δρουν, ποιοι σκέφτονται, ποιοι υφίστανται τη δράση των άλλων. να εντοπίζουν ποιοι δράστες και κοινωνικές ομάδες μιλούν στις ιστορίες και πώς παρουσιάζεται η φωνή τους. να εντοπίζουν τα δομικά και γραμματικά στοιχεία που διαφοροποιούν τα παραμύθια από τις αφηγήσεις (βιωμένης εμπειρίας). να εντοπίζουν στα υπό επεξεργασία κείμενα διάφορα γραμματικά στοιχεία τα οποία προβάλλουν συγκεκριμένες οπτικές για το θέμα του ρατσισμού, την αναπαράσταση της δράσης (ρήματα) και τα αξιολογικά στοιχεία (επίθετα), καθώς και τον ευθύ λόγο. να εκφράζουν τη δική τους φωνή για το υπό διερεύνηση θέμα, δομώντας έναν Αντιρατσιστικό Λόγο μέσα από τη διευθέτηση των εικόνων (θέση, πλάνο κλπ.), την ανάδειξη τη φωνών που αποσιωπούνται (σε ευθύ λόγο) και τη συναισθηματική φόρτιση των γεγονότων (με επίθετα) Tι προγραμματίζεται να γίνει στο πλαίσιο της συγκεκριμένης διδασκαλίας (χρονική διαδοχή ενεργειών εκπαιδευτικού-παιδιών, παράμετροι εστίασης της διδασκαλίας, δραστηριότητες κ.λπ.): I. Ανάκτηση προϋπαρχουσών γνώσεων Οι μαθητές/τριες επαναφέρουν το τι έχουν συζητήσει τις προηγούμενες μέρες για τα ναυάγια των μεταναστών που συνέβησαν στη Μεσόγειο θάλασσα και στοίχισαν τη ζωή σε εκατοντάδες ψυχές. Μέσα από τη συζήτηση γίνεται επαναφορά του ερωτήματος («Πώς βλέπουμε ΕΜΕΙΣ τον ΑΛΛΟ;»). Με βάση το σχεδιάγραμμα που έχουν καταγράψει, το ρεπορτάζ από το MEGA 1, την παρέμβαση του Μητροπολίτη Σύρου Δωρόθεου για τα ναυάγια, ο οποίος ανέφερε χαρακτηριστικά σε άρθρο του 2 : «Είμαστε όλοι ξένοι σε τούτη τη γη, με πρώτο Ξένο τον Ιησού», γίνεται η συζήτηση για τις φωνές της πλειοψηφίας. Πώς η πλειοψηφία περιγράφει το ταξίδι των μεταναστών για ένα καλύτερο μέλλον; Τα παιδιά στέκονται κριτικά

4 απέναντι στις φωνές της πλειοψηφίας, αξιοποιώντας τις αρχικές τους σκέψεις για τα γεγονότα οι οποίες αποτυπώθηκαν σε σχέδια. II. Επεξεργασία παραμυθιού Αρχικά αναδιηγούνται την ιστορία του παραμυθιού: «Το Χαρούμενο Λιβάδι» της Φυλλιώς Νικολούδη και ξεχωρίζουν αυτούς που η συγγραφέας παρουσιάζει ως βασικούς και περιφερειακούς ήρωες, αιτιολογώντας με διαισθητικό τρόπο και χωρίς μεταγλωσσική ορολογία τα κριτήρια της διαφοροποίησης αυτής. Κατόπιν, συζητούν το πώς παρουσιάζει η συγγραφέας τους ήρωες, πώς παρουσιάζει κάποιες συμπεριφορές και πράξεις ως ρατσιστικές, πώς εκφράζει τη διαφορετικότητα και τη στάση των ηρώων μέσα στην ιστορία. Το χαρακτηριστικό του εν λόγω παραμυθιού είναι η κυριαρχία λεκτικών ρημάτων και διαλόγου. Η ανάπτυξη της πλοκής στο συγκεκριμένο παραμύθι μπορεί να συγκριθεί με διαφορετικούς τρόπους ανάπτυξης της πλοκής σε άλλα παραμύθια, που μπορεί να χαρακτηρίζονται από έντονη και συνεχή δράση των ηρώων, αποτυχημένες προσπάθειες και τέλος επιτυχή κατάληξη. Αναζητούνται οι λόγοι που η κειμενική πλοκή στο υπό μελέτη παραμύθι χτίζεται με διαφορετικό τρόπο. Στη συνέχεια τα παιδιά εργάζονται στις ομάδες τους για να εξετάσουν σε τι είδους πράξεις εμπλέκονται οι ήρωες - ποιοι δρουν, ποιοι σκέφτονται, ποιοι υφίστανται τη δράση των άλλων και πώς η συγγραφέας περιγράφει τους ήρωες. Οι μαθητές/τριες εντοπίζουν τις ενέργειες των ηρώων (ρήματα) και τις κατηγοριοποιούν ανάλογα με το τι δηλώνουν (αν δηλώνουν, δηλαδή, γεγονότα ή λεκτικές ενέργειες ή ψυχολογικές καταστάσεις). Ταυτόχρονα, εντοπίζουν τα γλωσσικά στοιχεία με τα οποία η συγγραφέας αξιολογεί τους ήρωες (επίθετα). Μέσα από την εν λόγω κατηγοριοποίηση εντοπίζουν τις δύο ομάδες ηρώων - τις μαργαρίτες και την παπαρούνα. Παρατηρούν τη λειτουργία του διαλόγου. Συζητούνται προτάσεις που υποστηρίζουν ότι ο διάλογος προσθέτει παραστατικότητα και ζωντάνια στην αφήγηση. Επίσης, διερευνούν αν ο διάλογος και η έκταση του τι λέγεται συνδέεται με ορισμένους μόνο ήρωες. Με άλλα λόγια, είναι ο διάλογος το μέσο έκφρασης και ανάδειξης του βαθμού εξουσίας κάποιων ηρώων έναντι άλλων; Στο πλαίσιο αυτό, οι μαθητές/τριες συζητούν τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται οι κυρίαρχοι και οι λιγότερο κυρίαρχοι ήρωες και κάνουν εκτιμήσεις για τους λόγους που η συγγραφέας παρουσιάζει κάποιους ήρωες να μη μιλούν. Γίνεται συζήτηση για το τι υποδηλώνει η διαφορετική διαβάθμιση της συμμετοχής των ηρώων στον διάλογο με τον τρόπο συμμετοχής και ανάδειξης της φωνής των αντίστοιχων ομάδων στην κοινωνία. Με βάση την επισήμανση ότι το παραμύθι δεν παρουσιάζεται μέσα από τα μάτια της παπαρούνας συζητείται ότι και στα κείμενα που έχουν επεξεργαστεί για το θέμα του ρατσισμού δεν έχουν τις απόψεις των ίδιων των μεταναστών. Τα παιδιά επιβεβαιώνουν τη θέση αυτή και προκύπτει η ανάγκη εμπλουτισμού των κειμένων με την οπτική των μεταναστών. III. Επεξεργασία αφηγήσεων (βιωμένης εμπειρίας) Από τις φωνές της πλειοψηφίας στις φωνές των μεταναστών: πώς οι ίδιοι οι μετανάστες περιγράφουν το ταξίδι τους για ένα καλύτερο μέλλον. Επεξεργασία του κειμένου: «Ένας κόσμος που χωράει πολλούς κόσμους». Το κείμενο έχει αφηγήσεις σε υποενότητες, όπως είναι η είσοδος σε μια άλλη χώρα. Με αυτό τον τρόπο αναδεικνύεται και η «φωνή» των μεταναστών για τα περιστατικά που έχουν μελετήσει, κάτι που έλειπε από αυτά στα προηγούμενα κείμενα. Συγκεκριμένα, στο κείμενο υπάρχουν δύο διαστάσεις που διαπλέκονται. Από τη μια πλευρά είναι το συνολικό κείμενο που δημιουργήθηκε σε ένα σχολείο και το οποίο μέσα από τις εισαγωγές που κατατίθενται σε κάθε υποενότητα εκφράζει ξεκάθαρη στάση υπέρ των μεταναστών και

5 υιοθέτηση ενός ανθρωπιστικού λόγου («όλοι είμαστε άνθρωποι»). Από την άλλη πλευρά υπάρχουν οι αφηγήσεις προσωπικής εμπειρίας μεταναστών. Η κάθε ομάδα μαθητών/τριών παίρνει μία - δύο αφηγήσεις από την υποενότητα: «Είσοδος σε μια άλλη χώρα το ταξίδι». Το ερώτημα είναι: Πώς οι ίδιοι οι μετανάστες περιγράφουν το ταξίδι τους για ένα καλύτερο μέλλον;. Τα παιδιά εντοπίζουν το περικειμενικό πλαίσιο και διαπιστώνουν ότι πρόκειται για υλικό που παρήχθη σε ένα σχολείο στην Ελλάδα. Εντοπίζουν αν οι αφηγήσεις είναι όμοιες ή διαφορετικές (π.χ. οι γυναίκες έχουν πιο συγκινησιακό λόγο, οι άντρες περιγράφουν τα γεγονότα κάπως «ψυχρά», χωρίς επίθετα, προσπαθούν να δικαιολογήσουν τις παράνομες πράξεις τους, π.χ. παράνομη είσοδος στη χώρα). Κατόπιν, εντοπίζουν τι περιλαμβάνουν οι αφηγήσεις (βιωμένης εμπειρίας) και σε τι διαφέρουν οι αφηγήσεις αυτές από το παραμύθι που έχουν μελετήσει. Είναι διαφορετικά αφηγηματικά είδη, το «χρονικό» και τα «παραμύθια». Ταξινομούνται τα διαφορετικά δομικά στοιχεία (ανατροπή μη ανατροπή) και τα γραμματικά στοιχεία που εντοπίστηκαν να είναι κοινά σε παραμύθια και αφηγηματικά «χρονικά» (αόριστος, παρατατικός, στοιχεία αξιολόγησης). IV. Παραγωγή γραπτού λόγου Η απουσία της «φωνής» της μειοψηφίας στα ρεπορτάζ και στο παραμύθι οδηγεί τους/τις μαθητές/τριες να σταθούν κριτικά ειδικά απέναντι στα κείμενα των ΜΜΕ που έχουν μελετήσει και να συνειδητοποιήσουν ότι όλα τα κείμενα δε δίνουν όλες τις πληροφορίες. Συζητούν στις ομάδες τους και ανακοινώνουν τα αποτελέσματα στην ολομέλεια της τάξης, με σκοπό να γράψουν ξανά το ρεπορτάζ ή να φτιάξουν τρίπτυχο με τίτλο: «Οι τραγωδίες της Λαμπεντούζας και της Ρόδου μέσα από τα δικά μου μάτια», εισάγοντας τις κατάλληλες εικόνες (θέση, πλάνο κ.λπ.), τη φωνή των μεταναστών (σε ευθύ λόγο) η οποία έλειπε από τα ΜΜΕ και δημιουργώντας συναισθηματική φόρτιση στα γεγονότα (με επίθετα), ώστε το ρεπορτάζ ή το τρίπτυχο να έχει έναν Αντιρατσιστικό Λόγο Τι προγραμματίζεται να ακολουθήσει μετά τη διδασκαλία: Οι μαθητές/τριες επεξεργάζονται κι άλλα κείμενα με σκοπό να απαντήσουν στα ερωτήματα: «Γιατί παρατηρούνται ρατσιστικές συμπεριφορές εναντίον ομάδων ανθρώπων (αίτια);», «Παρατηρήθηκαν ρατσιστικές συμπεριφορές σε πιο παλιά χρόνια;», «Πώς αντιμετωπίζεται ο ρατσισμός;». Στην πορεία συνειδητοποιούν ότι σε όλα τα επιχειρήματα που διατυπώνονται δεν κατατίθενται αντεπιχειρήματα. Έτσι, επαναφέρουν και συζητούν το σχεδιάγραμμα με τις «φωνές» από διάφορες κοινωνικές ομάδες, το οποίο έχουν ήδη συμπληρώσει κατά την επεξεργασία προηγούμενων κειμένων. Αναλαμβάνουν να συνθέσουν ένα κείμενο για το πώς παρουσιάζεται ο «άλλος» μέσα από τα κείμενα και πώς αντικρούουν κάποιες κοινωνικές ομάδες τις συνήθεις ρατσιστικές θέσεις που διατυπώνονται εναντίον του «άλλου». Με τον τρόπο αυτό αρχίζουν να στέκονται κριτικά απέναντι στα κείμενα που έχουν συλλέξει και συνειδητοποιούν ότι όλα τα κείμενα δε δίνουν όλες τις πληροφορίες. Επίσης, επεξεργάζονται κείμενα για επέκταση και σε άλλα κριτήρια αξιολόγησης του «διαφορετικού», π.χ. σωματική αναπηρία, φύλο κ.λπ. Οι μαθητές/τριες γράφουν ένα κείμενο για να εκφράσουν τη δική τους «φωνή» για το θέμα του ρατσισμού με τίτλο: «Ο ρατσισμός μέσα από τα δικά μου μάτια». Οι μαθητές/τριες εργάζονται ομαδικά για αναθεώρηση του γραπτού τους κειμένου, με σκοπό τη σύνδεσή του με το τελικό κείμενο-εφημερίδα. Κατανοούν τα παιδιά ότι οποιεσδήποτε αλλαγές κάνουν στα αρχικά κείμενά τους, πρέπει να έχουν στο μυαλό τους και την εικόνα του τελικού

6 κειμένου της εφημερίδας, δηλαδή, του πώς θα ενταχθούν τα κείμενά τους στην εφημερίδα αυτή. Η τοποθέτηση απαιτεί διαφορετικού τύπου χωρική οργάνωση και τα πολυτροπικά κείμενα των εφημερίδων αξιοποιούν εναλλακτικούς τρόπους οργάνωσης των πληροφοριών σε μια σελίδα. Επομένως, ξεκινούν με το ερώτημα: «Πώς θέλουμε να είναι η εφημερίδα μας και πώς θα μπουν τα κείμενά μας στην εφημερίδα αυτή;» Για τον σκοπό αυτό, βλέπουν σελίδες από πραγματικές εφημερίδες και εντοπίζουν τρόπους οργάνωσης μιας σελίδας. Με τον τρόπο αυτό, οδηγούνται σε κάποιες αρχές για τη χωρική διάσταση των πληροφοριών που οι εφημερίδες χρησιμοποιούν. Διαπιστώνουν ότι η γραμματοσειρά του τίτλου είναι με πολύ μεγάλα και έντονα γράμματα, ότι υπάρχει σε κάθε σελίδα ένας τίτλος, π.χ. «Αθλητισμός», και ότι τα επιμέρους άρθρα, που χωρίζονται με κενά πλαίσια, αφορούν διαστάσεις του γενικού αυτού θέματος. Με παρόμοιο τρόπο γίνεται και με τον ρατσισμό ως γενικό τίτλο και επιμέρους άρθρα για τα αίτια, συνέπειες και λύσεις, καθώς και διάφορα άλλα («φωνές» μεταναστών, ιστορία-ιστορικά πρόσωπα π.χ. Νέλσον Μαντέλα, γεγονότα Λαμπεντούζα, Ρόδος). Διαπιστώνουν, επίσης, τον ρόλο της εικόνας (θέση, μέγεθος, γωνία κ.ά.). Επίσης, εντοπίζουν ότι το κείμενο σε ένα άρθρο γράφεται σε στήλες και ότι μπορούν να αξιοποιήσουν την οργάνωση αυτή. Με τον τρόπο αυτό, η αναθεώρηση των αρχικών κειμένων των παιδιών περιλαμβάνει μια σημαντική αλλαγή στην κειμενική γνώση τους. 2. Διδακτικό Υλικό (π.χ., κείμενα, ασκήσεις από σχολικά εγχειρίδια και συμπληρωματικό υλικό): Συγκλονιστική τραγωδία με μετανάστες στη Μεσόγειο - MEGA ΓΕΓΟΝΟΤΑ ( «Μητροπολίτης Σύρου: Είμαστε όλοι μετανάστες» ( «Το Χαρούμενο Λιβάδι», Φυλλιώ Νικολούδη. «Ένας κόσμος που χωράει πολλούς κόσμους» (