ΑΦΙΕΡΩΜA: ΧΑΛΚΟΣ & ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ

Transcript

1 ΑΦΙΕΡΩΜA: ΧΑΛΚΟΣ & ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ E Λ Λ H N I K O I N Σ T I T O Y T O A N A Π T Y Ξ H Σ X A Λ K O Y Τ Ρ Ι Μ Η Ν Ι Α Ι Α Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ Η Ε Κ Δ Ο Σ Η Τ Ο Υ Ε. Ι. Α. Χ. ( Ο κ τ ώ β ρ ι ο ς - Ν ο έ μ β ρ ι ο ς - Δ ε κ έ μ β ρ ι ο ς ) ΤΕΥΧΟΣ 45 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 Υπάρχει πλέον δυνατότητα αποστολής του περιοδικού μας μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Παρακαλούμε ενημερώστε μας αν ενδιαφέρεστε.

2 Τελευταία όλο και πιο συχνά ακούμε στις καθημερινές ειδήσεις για κρούσματα μολύνσεων σε νοσοκομειακούς χώρους, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, τα οποία μάλιστα πολλές φορές είναι και μοιραία. Τα νέα αυτά ενδυναμώνουν στατιστικές από Αμερική και Ευρώπη, όπου δείχνουν ότι η ανθρώπινη υγεία έχει έρθει αντιμέτωπη με τα μικρόβια, που αναπτύσσονται κυρίως σε νοσοκομεία, μη μπορώντας σε μεγάλο ποσοστό να τα καταπολεμήσει. Τα τελευταία αποτελέσματα από Αμερική και Ευρώπη, που θέτουν τον χαλκό υπέρμαχο στην καταπολέμηση βακτηριδίων σε νοσοκομειακούς χώρους και όχι μόνο, ήρθε σε εμάς σαν πρόκληση να σταθούμε με συνέπεια στον ρόλο μας σαν οργανισμός, αλλά και σαν μέλος του κοινωνικού συνόλου, να συμβάλλουμε, όσο αυτό είναι δυνατόν, στην αντιμετώπιση των τόσο επικίνδυνων ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων, προβάλλοντας τις ευεργετικές αντιβακτηριδιακές ιδιότητες που έχει ο χαλκός. Με αφορμή λοιπόν τα ανωτέρω γεγονότα και με αίσθημα ευθύνης που μας διέπει, πήραμε την πρωτοβουλία να διοργανώσουμε το 1 ο Διεθνές Συνέδριο «Χαλκός & Δημόσια Υγεία» στο ξενοδοχείο Intercontinental Αθηνών, στην αίθουσα bunged, την Πέμπτη 20 Νοεμβρίου αιγίδα του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, έχει στόχο πρώτον να εκθέσει την έκταση του προβλήματος που λέγεται ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις, και δεύτερον να τοποθετήσει τον ευεργετικό ρόλο του χαλκού στην αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Προσδοκία μας είναι η ευαισθητοποίηση του κοινού που θα παρακολουθήσει το συνέδριο, το οποίο αποτελείται από γιατρούς, επιστήμονες και γενικά από άτομα που έχουν την ευθύνη για την προστασία της δημόσιας υγείας, ούτως ώστε να πεισθούν για την σημαντική συνεισφορά του χαλκού στην αντιμετώπιση των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων. Επειδή βλέπουμε τον ρόλο μας να μην σταματάει εδώ, διοργανώνουμε την επόμενη ημέρα του Συνεδρίου, στις 21 Νοεμβρίου 2008 στο ξενοδοχείο «Imperial Athens Hotel», το πρώτο διεθνές Forum, με θέμα ο χαλκός στον νοσοκομειακό εξοπλισμό. Σε αυτό το Forum, Έλληνες και ξένοι εκπρόσωποι από τον κατασκευαστικό κλάδο, θα έχουν την ευκαιρία να ανταλλάξουν γνώσεις γύρω από τα υπάρχοντα υλικά νοσοκομειακού εξοπλισμού και να συμμετάσχουν σε πιθανές προτάσεις για την σταδιακή αλλαγή υπαρχόντων υλικών με αντίστοιχα από χαλκό και κράματα αυτού. Πιστεύουμε ότι οι ανωτέρω εκδηλώσεις θα συμβάλλουν σημαντικά στην αντιμετώπιση του τόσο σοβαρού προβλήματος των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων. Το Συνέδριο το οποίο έχει τεθεί υπό την Νίκος Βεργόπουλος Διευθυντής Ε.Ι.Α.Χ.

3 ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΧΑΛΚΟΣ & ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ Το Ελληνικό Ινστιτούτο Ανάπτυξης Χαλκού Διογρανώνει το 1 ο Παγκόσμιο Συνέδριο: Χαλκός & Δημόσια Υγεία Υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης Το Ελληνικό Ινστιτούτο Ανάπτυξης Χαλκού σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Χαλκού και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης και του Διεθνούς Οργανισμού Χαλκού, διοργανώνει την Πέμπτη, 20 Νοεμβρίου 2008 το 1 ο Παγκόσμιο Συνέδριο με θέμα «Χαλκός & Δημόσια Υγεία», στο ξενοδοχείο Intercontinental. «Φρουρός της υγείας» είναι ο χαλκός, πιστοποίησαν εξειδικευμένοι επιστήμονες από όλο τον κόσμο, μετά από πολυετείς έρευνες. Από τις έρευνες αυτές προέκυψε ότι ο χαλκός είναι το κατ εξοχήν κατάλληλο υλικό για την επικάλυψη των μεταλλικών επιφανειών, δεδομένης της αντιμικροβιακής ιδιότητας καταπολέμησης των νοσοκομειακών λοιμώξεων και όχι μόνο, που διαθέτει. Στις ΗΠΑ άτομα προσβάλλονται από ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις ετησίως, εκ των οποίων αποβαίνουν μοιραίες. Δηλαδή έχουμε 250 θανάτους την ημέρα στις ΗΠΑ. Αντίστοιχα στην Ευρώπη έχουμε θανάτους ετησίως από ανάλογες λοιμώξεις. Οι μακροχρόνιες εργαστηριακές έρευνες οδήγησαν την EPA (Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος Αμερικής) στην επίσημη αναγνώριση του χαλκού σαν το πρώτο στέρεο υλικό με αντιμικροβιακές ιδιότητες. Το συνέδριο θα διαρκέσει μία ημέρα με ομιλητές από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα. Ανάμεσά τους οι: καθηγητής χειρουργικής Στέφανος Γερουλάνος, MD, PhD, F.A.C.S, F.C.C.M. F.E.A.T.C.S., καθηγήτρια παθολογίας Μαρία-Ελένη Γιαμαρέλου, Ε.Κ.Π.Α., Professor and Vice Chair Michael G. Schmidt, Department of Microbiology and Immunology Medical University of South Carolina, Professor Harold Michels, Senior Vice President Technology & Technical Services of Copper Development Association, Professor Peter Keevil, School of Biological Sciences, University of Southampton, Professor Tom Elliott, Clinical Director at Selly Oak hospital, U.K., Professor Dietrich H. Nies, Director of Biology Institute of Martin-Luther University, Germany, Architect Dr. Ann Noble, PhD, BArch, Dip Arch, Dip. Town Planning, RIBA, η οποία έχει εξειδίκευση στον εσωτερικό εξοπλισμό νοσοκομείων και έχει λάβει μέρος στις αντίστοιχες έρευνες στο Ηνωμένο Βασίλειο, Ms Angela Vessey, Director, Copper Development Association, U.K., Dr. Anton Klassert, Director Deutsches Kupfer Institut. Παράλληλες Εκδηλώσεις Το Ελληνικό Ινστιτούτο Ανάπτυξης Χαλκού σε συνέχεια του διεθνούς συνεδρίου και με συνεργασία του Διεθνούς Κατασκευαστικού Κλάδου γύρω από το νοσοκομειακό εξοπλισμό διοργανώνει την επόμενη μέρα, Παρασκευή, 21 Νοεμβρίου 2008, Διεθνές Forum για την παρουσίαση προϊόντων χαλκού νοσοκομειακού εξοπλισμού θέτοντας τις αντιμικροβιακές ιδιοτήτες του χαλκού στο χώρο της δημόσιας υγείας. Σκοπός του Forum είναι η συζήτηση και ενημέρωση των Ελλήνων κατασκευαστών νοσοκομειακού εξοπλισμού για τη μελλοντική χρήση του χαλκού στις κατασκευές τους, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στην καταπολέμηση των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων. Το Forum θα πραγματοποιηθεί στο ξενοδοχείο Imperial με τη συμμετοχή της αρχιτέκτονος Dr. Ann Noble, PhD, BArch, Dip Arch, Dip. Town Planning, RIBA, η οποία έχει εξειδίκευση στον εσωτερικό εξοπλισμό νοσοκομείων και έχει λάβει μέρος σε αντίστοιχες έρευνες στο Ηνωμένο Βασίλειο και του κου Παύλου Νινιού, M.S.C. Architect Engineer, ο οποίος εκπονεί ήδη μελέτες για εξοπλισμό ελληνικών νοσοκομείων με επικαλύψεις μεταλλικών επιφανειών.

4 4 ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΧΑΛΚΟΣ & ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ 1 o Διεθνές Συνέδριο «Χαλκός & Δημόσια Υγεία» Αθήνα, 20 Νοέμβριου 2008 Athenaeum Intercontinental Hotel Ballroom III Πρόγραμμα: 10:00 Προσέλευση 10:15 Έναρξη Συνεδρίου 10:20 Χαιρετισμός, κ. Ευάγγελος Μουστάκας, Πρόεδρος Ελληνικού Ινστιτούτου Ανάπτυξης Χαλκού 10:30 Χαιρετισμός, κ. Δημήτρης Αβραμόπουλος, Υπουργός Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης 11:00-12:15 ΕΝΟΤΗΤΑ I «Το πρόβλημα των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων» Ομιλητές: Dr. Στέφανος Γερουλάνος Dr. Μαρία Γιαμαρέλου Dr. Michael G. Schmidt 12:00 Ερωτήσεις 12:15 Διάλειμμα 12:30-12:45 ΕΝΟΤΗΤΑ II «Η Συμβολή του Χαλκού στη Λύση του Προβλήματος» Ομιλητές: Dr. Harold Michels Dr. Bill Keevil Dr. Tom Elliott 13:30 Ερωτήσεις 13:45 Γεύμα 14:45-16:15 ΕΝΟΤΗΤΑ III «Η Εφαρμογή των Προϊόντων του Χαλκού στο νοσοκομειακό εξοπλισμό» Ομιλητές: Καθηγητής κ. Dietrich H. Nies Dr. Ann Noble κ. Mark Tur, Τεχνικός Σύμβουλος του Αγγλικού Ινστιτούτου Χαλκού 16:00 Ερωτήσεις 16:15 Λήξη Συνεδρίου - κ. Ευάγγελος Μουστάκας, Πρόεδρος Ελληνικού Ινστιτούτου Ανάπτυξης Χαλκού *Το πρόγραμμα δεν είναι οριστικό και ενδέχεται να υπάρξουν αλλαγές.

5 ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΧΑΛΚΟΣ & ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ 5 1 o Διεθνές Forum «O Χαλκός στο Νοσοκομειακό Εξοπλισμό» Αθήνα, 21 Νοέμβριου 2008 Imperial Athens Hotel Executive Lounge Room, 7ο όροφο Πρόγραμμα: 10:00 Προσέλευση 10:10 Έναρξη Forum 10:15 Χαιρετισμός, κ. Ευάγγελος Μουστάκας, Πρόεδρος Ελληνικού Ινστιτούτου Ανάπτυξης Χαλκού 10:25 11:15 ΕΝΟΤΗΤΑ I «Παρουσίαση Εσωτερικής Αρχιτεκτονικής Νοσοκομείων» Ομιλητές: Dr. Ann Noble Αρχιτέκτονας κ. Παύλος Νινιός 11:05 Ερωτήσεις 11:20 Διάλειμμα 11:50 13:00 ΕΝΟΤΗΤΑ II «Παρουσίαση των προϊόντων Χαλκού στο Νοσοκομειακό Εξοπλισμό» Ομιλητές: κ. Mark Tur, Τεχνικός Σύμβουλος του Αγγλικού Ινστιτούτου Χαλκού 12:15 Ερωτήσεις 12:45 Λήξη Forum - κ. Ευάγγελος Μουστάκας, Πρόεδρος Ελληνικού Ινστιτούτου Ανάπτυξης Χαλκού 13:00 Γεύμα *Το πρόγραμμα δεν είναι οριστικό και ενδέχεται να υπάρξουν αλλαγές.

6 ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΧΑΛΚΟΣ & ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ Επικίνδυνα βακτήρια μολύνουν τρία εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο, σε νοσοκομεία στην Ευρώπη. Ο χαλκός καταστρέφει αυτά τα ανθεκτικά μικρόβια των νοσοκομείων σε δοκιμές σε όλο τον κόσμο. μεταδίδονται μόνο από την χειραψία αλλά σε πολλές περιπτώσεις και από την επαφή μας με πόμολα και διακόπτες, σε μια παγκόσμια πρότυπη δοκιμή πεδίων, ένας πλήρης θάλαμος στην κλινική «Asklepios» στο Wandsbek στο Αμβούργο της Γερμανίας, εξοπλίστηκε με πόμολα, λαβές πορτών και διακόπτες ηλεκτρισμού από χαλκό. Προς το παρόν, οι επιστήμονες στο πανεπιστημιακό Halle-Wittenberg, στη Γερμανία, αξιολογούν τα ευρήματα του πρώτου σταδίου μελέτης. Κατά συνέπεια, η «Asklepios Wandsbek» γίνεται η πρώτη κλινική που υποστηρίζει τέτοιου είδους έρευνα στην Ευρώπη. Οι βασικοί αντίπαλοι είναι τα βακτηρίδια MRSA, επικίνδυνα και ανθεκτικά στα αντιβιοτικά, από τα οποία όλο και περισσότεροι ασθενείς προσβάλλονται παγκοσμίως σε κλινικές και οίκους ευγηρίας. Τα κλασσικά υγειονομικά μέτρα είναι συχνά ανεπαρκή να αποτρέψουν μια περαιτέρω διάδοση. Σύμφωνα με την κλινική «Asklepios» και τους συμμετέχοντες επιστήμονες στο πανεπιστημιακό Halle-Wittenberg, τα πρώτα Μερικές φορές πράγματα δοκιμασμένα στον χρόνο μπορεί να αποτελέσουν καινοτομία: ήδη στην αρχαία Ελλάδα, ο χαλκός θεωρείτο αντιμικροβιακός. Αυτή η ικανότητά του διαδραματίζει σήμερα έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση των επικίνδυνων μικροβίων που βρίσκονται στα νοσοκομεία. Επειδή τα μικρόβια δεν αποτελέσματα μελέτης έχουν εμφανίσει: «αισθητά λιγότερες πιθανότητες επιβίωσης αυτών των μικροβίων σε επιφάνειες από χαλκό». Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η δοκιμή πεδίων θα συνεχιστεί και στο δεύτερο εξάμηνο του έτους. Μια πλήρης αξιολόγηση αναμένεται μέχρι τις αρχές του 2009.

7 ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΧΑΛΚΟΣ & ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ Παγκόσμιος αγώνας ενάντια στο χρόνο «Ο αγώνας κατά των υπερανθεκτικών μικροβίων δεν μπορεί να κερδηθεί με τα προηγούμενα μέσα, όπως η χρήση νέων αντιβιοτικών και εντατικών μέτρων απολύμανσης. Ο καθηγητής Dr. Jörg Braun, προϊστάμενος παθολόγος του ιατρικού τμήματος της κλινικής «Asklepios» του Wandsbek, εξηγεί τα κίνητρα για τη δοκιμή πεδίων: «Πρέπει να πατάξουμε αυτές τις νέες μορφές προκειμένου να μειωθεί ο πιθανός κίνδυνος για τους ασθενείς μας». O καθηγητής Dr. Dietrich H. Nies, Διευθυντής του ιδρύματος για τη βιολογία στο πανεπιστήμιο Martin Luther του Halle-Wittenberg, στη Γερμανία, επιβεβαιώνει επίσης: «Επιστημονικές έρευνες που διεξήχθησαν από διάφορες ανεξάρτητες ομάδες εργασίας έδειξαν υπεράνω αμφιβολίας ότι οι επιφάνειες χαλκού μπορούν αποτελεσματικά να σκοτώσουν τα βακτηρίδια και άλλα μικρόβια». Με τη δοκιμή πεδίων της (δύο φορές επί οκτώ εβδομάδες, με εβδομαδιαία περιοδική δειγματοληψία), η κλινική «Asklepios» στο Wandsbeck, περιλαμβάνεται σε ένα παγκόσμιο πρόγραμμα μελέτης. Οι συγκριτικές μελέτες υπό κλινικούς όρους προγραμματίζονται ή διεξάγονται συγχρόνως σε Μεγάλη Βρετανία, Νότια Αφρική, ΗΠΑ και Ιαπωνία. Στο Wandsbek τα δείγματα από τα πόμολα, τις μπάρες πορτών και τους διακόπτες ηλεκτρισμού συλλέχτηκαν κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων: όλα από κοινές επιφάνειες, φτιαγμένες π.χ. από ανοξείδωτο χάλυβα και από επιφάνειες φτιαγμένες από κράματα χαλκού. Η εμπειρία έχει δείξει ότι τα πόμολα και οι διακόπτες ηλεκτρισμού είναι οι συχνότερες επιφάνειες μετάδοσης θύματα μόνο στην Ευρώπη κάθε χρόνο Σύμφωνα με σοβαρές εκτιμήσεις, περισσότερες από μισό εκατομμύριο νοσοκομειακές μολύνσεις που μεταδόθηκαν δηλαδή μέσα σε νοσοκομεία εμφανίζονται κάθε χρόνο, μόνο σε γερμανικά νοσοκομεία. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Πρόληψη και τον Έλεγχο των Ασθενειών (ΕΚΠΕΑ), υπάρχουν τρία εκατομμύρια τέτοιες περιπτώσεις σε όλη την Ευρώπη, από τις οποίες οι αποβαίνουν μοιραίες. Τα ανθεκτικά στα αντιβιοτικά, μικρόβια όπως ο MRSA (χρυσίζων σταφυλόκοκκος) παρουσιάζουν έναν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο σε αυτό το πλαίσιο. Εκτός από τον εν μέρει απειλητικό κίνδυνο για τη ζωή των ασθενών, υπάρχει επίσης μια τεράστια οικονομική ζημία που μόνο στη Γερμανία ανέρχεται σε δισεκατομμύρια. Στη Μεγάλη Βρετανία, η Εθνική Υγειονομική Υπηρεσία υπολογίζει ότι οι επιπρόσθετες δαπάνες ανέρχονται σε 1 δις λίρες Αγγλίας κάθε χρόνο. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, οι ασθενείς που προσβάλλονται από MRSA, παραμένουν στην κλινική κατά μέσο όρο 4 ημέρες παραπάνω, κοστίζοντας μέχρι και ευρώ, ποσό που σε μεμονωμένες περιπτώσεις μπορεί να φτάσει και τις ευρώ. Μολύνσεις πληγών, πνευμονία, δηλητηρίαση του αίματος και μολύνσεις ουροποιητικού συστήματος είναι οι συχνότερες περιπλοκές που εμφανίζουν οι εξασθενημένοι ασθενείς που έχουν προσβληθεί από MRSA.

8 8 ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΧΑΛΚΟΣ & ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ Η έρευνα έχει εντατικοποιηθεί παγκοσμίως Οι δοκιμές στην κλινική Asklepios στο Αμβούργο της Γερμανίας, ξεκίνησαν από εργαστηριακές δοκιμές στις οποίες το 99,9 τοις εκατό των βακτηριδίων (συμπεριλαμβανομένου και του εξαιρετικά επικίνδυνου MRSA), που είχαν τοποθετηθεί σε επιφάνειες χαλκού έπαψαν να υπάρχουν εντός ολίγων λεπτών ή το πολύ μέσα σε δυο ώρες. Αντίθετα, τα ίδια μικρόβια επέζησαν μέχρι και τρεις ημέρες σε επιφάνειες ανοξείδωτου χάλυβα. Αυτό εξηγεί το γιατί η Aμερικανική Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος (U.S.A. Environmental Protection Agency - EPA) καταχώρησε το χαλκό ως αντιμικροβιακό παράγοντα μόλις τον περασμένο Μάρτιο. Η παρούσα έρευνα «κλείνει» ένα επιστημονικό χάσμα που υπήρχε για έναν πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα: «Η ανθρωπότητα είχε θετική εμπειρία από την υγιεινή επίδραση του χαλκού για χιλιάδες χρόνια», λέει ο Dr. Anton Klassert, Διευθυντής του Γερμανικού Ινστιτούτου Χαλκού (DKI). «Αντίθετα με το σκηνικό των μέχρι σήμερα προβλημάτων στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, το DKI κάνει τώρα τις πρώτες ενέργειες προκειμένου να εφαρμοστούν αυτές οι ιδιότητες του χαλκού σε ένα σύγχρονο νοσοκομείο», σύμφωνα με το Διευθυντή του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ανταγωνιστικότητας Χαλκού «Antimicrobial Properties».

9 ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΧΑΛΚΟΣ & ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ 9 Διατήρηση καλής υγείας Μπορεί ο χαλκός να καταπολεμήσει τις νοσοκομειακές λοιμώξεις; Ο χαλκός θα μπορούσε να περιορίσει τη μετάδοση των βακτηριδίων Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νόσων, σχεδόν 2 εκατ. άτομα στις Ηνωμένες Πολιτείες αναπτύσσουν μια νοσοκομειακή λοίμωξη ετησίως. Από αυτά, τα περίπου αποβιώνουν. Οι νοσοκομειακές λοιμώξεις είναι η τέταρτη αιτία θανάτου στις Ηνωμένες Πολιτείες και κοστίζουν στο σύστημα υγείας περί τα 30 δις δολάρια ετησίως. «Έχετε 1 στις 20 πιθανότητες να αναπτύξετε μια νοσοκομειακή λοίμωξη μόλις περάσετε το κατώφλι και εισαχθείτε στο νοσοκομείο για φροντίδα», δηλώνει ο Dr. Michael Schmidt, Ph.D., μικροβιολόγος στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Νότιας Καρολίνας (MUSC) στο Τσάρλεστον. «Περισσότερα άτομα πεθαίνουν κάθε χρόνο από νοσοκομειακές λοιμώξεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, από ότι από HIV και καρκίνο του μαστού μαζί. Αυτό είναι το σκοτεινό μυστικό της υγειονομικής περίθαλψης». «Η απλούστερη απάντηση στην ερώτηση γιατί αναπτύσσουμε λοιμώξεις στα νοσοκομεία είναι ότι τα βακτηρίδια βρίσκονται παντού και όσο και να προσπαθούμε να αποτρέψουμε την επαφή μας με αυτά, αυτό είναι αναπόφευκτο», εξηγεί ο Dr. Schmidt. Πολλά νοσοκομεία, αν όχι τα περισσότερα, εφαρμόζουν αυστηρές διαδικασίες υγιεινής για να διατηρείται καθαρό το νοσοκομειακό περιβάλλον. Οι γιατροί και οι φροντιστές λαμβάνουν οδηγίες να πλένουν τα χέρια τους πριν και μετά την επαφή με ασθενείς και συνήθως χρησιμοποιούνται σκληρά καθαριστικά προϊόντα για να μειωθεί το επίπεδο μικροβίων στο περιβάλλον. Όμως, «ο άνθρωπος δεν είναι αλάθητος και όσο καλά και αν εκπαιδευτεί το προσωπικό, συμβαίνουν ατυχήματα», παρατηρεί ο Dr. Schmidt. Επίσης, οι ασθενείς που βρίσκονται στο νοσοκομείο είναι κατά κανόνα άρρωστοι. Το ανοσοποιητικό τους σύστημα είναι εξασθενημένο και άρα είναι ευκολότερο να αναπτύξουν μια νοσοκομειακή λοίμωξη. Ο Dr. Schmidt και οι συνάδελφοί του στο MUSC δοκιμάζουν μια παλιά ιδέα για να περιοριστεί η μετάδοση νοσοκομειακών λοιμώξεων: τον χαλκό. Ο χαλκός είναι ένα μέταλλο και ένα ιχνοστοιχείο απαραίτητο για τα ζώα και τον άνθρωπο. Έχει μικροβιοκτόνους ιδιότητες: όταν τα βακτηρίδια έρχονται σε επαφή με αυτόν, εξοντώνονται. Οι αρχαίοι πολιτισμοί το γνώριζαν αυτό και το χρησιμοποιούσαν προς όφελός τους. Οι Αιγύπτιοι αποθήκευαν νερό σε χάλκινα δοχεία, ώστε να διατηρηθεί η ποιότητά του και να πίνεται με ασφάλεια. Οι πολεμιστές γνώριζαν ότι εάν τρόχιζαν το μπρούτζινο ή χάλκινο σπαθί τους και έβαζαν τα ρινίσματα σε μια πληγή, τότε αυτή δεν θα μολυνόταν. «Ανακαλύπτουμε ξανά την αντιβακτηριδιακή δράση του χαλκού και τοποθετώντας τον κοντά στους ασθενείς μας, ίσως μπορούμε να αναχαιτίσουμε τη μετάδοση των μικροοργανισμών από το περιβάλλον στον ασθενή», αναφέρει ο Dr. Schmidt. Οι ερευνητές του MUSC τοποθετούν χαλκό σε νευραλγικά σημεία στο νοσοκομείο για τον περιορισμό της μετάδοσης των λοιμώξεων: σε τραπεζάκια δίπλα από τις κλίνες, στις καρέκλες επισκεπτών, σε πληκτρολόγια και ποντίκια υπολογιστών, σε κάγκελα κλινών και στα πλήκτρα κλήσης της νοσηλεύτριας σημεία που είναι γνωστό ότι επι-

10 10 ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΧΑΛΚΟΣ & ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ μολύνονται από μικρόβια. Ο Dr. Schmidt προσβλέπει ότι, «τοποθετώντας χαλκό σε αυτές τις επιφάνειες, θα ελαττώσουμε τη συγκέντρωση ενδογενών μικροβίων στο χώρο σε τέτοιο επίπεδο που θα μειωθεί η επίπτωση νοσοκομειακών λοιμώξεων». Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι ο χαλκός εξοντώνει πράγματι ταχέως και αποτελεσματικά μια πληθώρα παθογόνων που είναι πηγή πολλών νοσοκομειακών λοιμώξεων. Προηγούμενες μελέτες που διεξήχθησαν από την Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των Η.Π.Α. (EPA) έδειξαν ότι τα συμπαγή κράματα χαλκού είναι πάνω από 99,9% αποτελεσματικά στην εξόντωση πέντε παθογόνων που απαντώνται συνήθως στα νοσοκομειακά ιδρύματα. Η τρέχουσα μελέτη, η οποία θα εκτιμήσει κατά πόσο μειώνεται το ποσοστό νοσοκομειακών λοιμώξεων από την τοποθέτηση χαλκού σε διάφορες επιφάνειες στο νοσοκομείο, διεξάγεται στο MUSC, στο Ιατρικό Κέντρο VA στο Τσάρλεστον καθώς και στο Αντικαρκινικό Κέντρο Memorial Sloan- Kettering στην πόλη της Νέας Υόρκης. Ο χαλκός βελτιώνει την ποιότητα του νερού βρύσης Νέα έρευνα δείχνει ότι οι σωληνώσεις χαλκού μηδενίζουν τις πιθανότητες επιβίωσης του βακτηριδίου Legionella Οι υδραυλικές εγκαταστάσεις, όπως τα ντους, οι σάουνες ή τα τζακούζι, μπορούν να είναι πολύ επιρρεπή στην συσσώρευση βακτηριδίων. Ένα τέτοιο βακτηρίδιο είναι το θανάσιμο Legionella, που είναι υπεύθυνο για την Νόσο των Λεγεωνάριων και συναντάται τόσο σε δημόσιους όσο και σε ιδιωτικούς χώρους. Αυτή την στιγμή δεν υπάρχει κανένα υλικό σωληνώσεων που να μπορεί εγγυημένα να εμποδίσει την ανάπτυξη του βακτηριδίου αυτού. Εντούτοις, το συγκεκριμένο βακτηρίδιο είναι πολύ πιο δύσκολο να αναπτυχθεί σε σωληνώσεις χαλκού. Αυτά είναι τα ευρήματα μιας νέας μελέτης του KIWA Water Research, του έγκριτου ανεξάρτητου διεθνούς ιδρύματος για το νερό και τις σχετιζόμενες με αυτό περιβαλλοντικές επιστήμες. Το Legionella είναι ένα πολύ επικίνδυνο βακτηρίδιο που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας, από μια ήπια γρίπη ως την Νόσο των Λεγεωνάριων, μια μορφή

11 ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΧΑΛΚΟΣ & ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ 11 βαριάς πνευμονίας. Η Νόσος των Λεγεωνάριων, η οποία προσβάλει κυρίως πιο ευάλωτες ομάδες ανθρώπων, όπως ηλικιωμένους, νοσηλευόμενους ασθενείς και καπνιστές, είναι μοιραία σε περισσότερο από 10 τοις εκατό των περιπτώσεων. «Το βακτηρίδιο Legionella μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε υδραυλική εγκατάσταση, τόσο σε δημόσιους, όσο και σε ιδιωτικούς χώρους», υποστηρίζει ο κ. Paul Becquevort, από το Κέντρο Πληροφοριών Χαλκού των κάτω χωρών. «Είτε αφορά ένα νοσοκομείο, ένα σχολείο, ένα διαμέρισμα ή μια μονοκατοικία, ακόμα και μια τουαλέτα ή μια πισίνα, το βακτηρίδιο Legionella μπορεί οπουδήποτε να είναι ένας «εν δυνάμει δολοφόνος». «Η έρευνα έχει δείξει ότι εξαιτίας του συγκεκριμένου βακτηριδίου, μόνο στην Ολλανδία νοσηλεύονται περί τους 800 ανθρώπους ετησίως. Σε όλα τα συνέδρια που έχει συζητηθεί το θέμα υπολογίζεται ότι αυτός ο αριθμός είναι υποτιμημένος κατά 5% με 20% και δεν υπάρχουν απτές αποδείξεις που να δείχνουν ότι τα ποσοστά αυτά είναι πολύ διαφορετικά σε άλλες χώρες.» «Μια καλά σχεδιασμένη υδραυλική εγκατάσταση μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο του βακτηριδίου Legionella», επισημαίνει ο κ. Paul Becquevort. «Ένας όμως πολύ σημαντικός παράγοντας είναι το υλικό από το οποίο είναι κατασκευασμένες οι σωληνώσεις. Οι αντιβακτηριδιακές ιδιότητες του χαλκού επιβραδύνουν το σχηματισμό του βιοφίλμ στα τοιχώματα των σωληνώσεων, παρεμποδίζοντας έτσι την ανάπτυξη του βακτηριδίου Legionella». Το βιοφίλμ είναι ένα λεπτό στρώμα που αναπτύσσεται στο εσωτερικό των σωληνώσεων και ευνοεί την ανάπτυξη βακτηριδίων. Το Κέντρο Πληροφοριών Χαλκού των κάτω χωρών υποστηρίζει τα λεγόμενά του στα αποτελέσματα της νέας μελέτης του KIWA Water Research. Το ερευνητικό πρόγραμμα εξέτασε την επίδραση του υλικού των σωλήνων στην ανάπτυξη των βακτηριδίων Legionella χρησιμοποιώντας ένα σύστημα δοκιμαστικών σωλήνων και προσομοιώνοντάς το στο εσωτερικό οικιακών βρυσών. Το KIWA ερεύνησε την παρουσία Legionella σε διαφορετικούς τύπους σωληνώσεων: σωληνώσεις από πλαστικά υλικά όπως το PVC-C και το PE-X, από ανοξείδωτο χάλυβα και από χαλκό. Το τελικό συμπέρασμα αυτής της νέας μελέτης είναι ότι «σε γενικές γραμμές υπήρξαν ελάχιστες διαφορές στις αποδόσεις μεταξύ των διάφορων υλικών, με εξαίρεση το χαλκό». «Οι ερευνητές στo KIWA βρήκαν εξαιρετικά δύσκολη την καλλιέργεια του βακτηριδίου Legionella στις σωληνώσεις χαλκού», αναφέρει ο κ. Becquevort. «Σύμφωνα με την σχετική αναφορά, κόστισε αρκετό χρόνο και προσπάθεια για να τα καταφέρουν». Το πιο εντυπωσιακό γεγονός σχετικά με αυτήν την νέα μελέτη, είναι ότι το αποτέλεσμα προέκυψε σε θερμοκρασία ύδατος 55 C, μια πολύ κοινή θερμοκρασία για τους σωλήνες πολλών σπιτιών, διαμερισμάτων και κτηρίων. Οι δοκιμές σε αυτήν την θερμοκρασία, σε υλικά όπως ο ανοξείδωτος χάλυβας, το PVC-C και το PE-X, έδειξαν μηδενική ή μερική μείωση του αριθμού βακτηριδίων Legionella. Παρόλα αυτά, κάτω από τις ίδιες συνθήκες, τα βακτηρίδια εξαφανίστηκαν εντελώς στις σωληνώσεις χαλκού.

12 Μεσογείων 2-4 Πύργος Αθηνών, Κτίριο Γ Ισόγειο, Αθήνα Στην αρχαία Ελλάδα, ο χαλκός θεωρείτο αντιμικροβιακός. Σήμερα διαπιστώνεται καθημερινά με δοκιμές που γίνονται σε όλο τον κόσμο ότι ο χαλκός καταστρέφει τα ανθεκτικά μικρόβια των νοσοκομείων. Συνταρακτικά στοιχεία από έρευνες που έγιναν σε νοσοκομεία απέδειξαν ότι: Επικίνδυνα βακτήρια μολύνουν τρία εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο σε νοσοκομεία της Ευρώπης. Αποτέλεσμα: θάνατοι ετησίως από ανάλογες λοιμώξεις.* 1 Στις ΗΠΑ άτομα προσβάλλονται κάθε χρόνο από ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις, εκ των οποίων αποβαίνουν μοιραίες (250 θάνατοι κάθε ημέρα).* 2 Η αντιβακτηριακή αποτελεσματικότητα των μετάλλων του χαλκού είναι διαρκής: μπορούν να προσφέρουν ισχυρή και μακροπρόθεσμη προστασία. Μακροχρόνιες εργαστηριακές έρευνες οδήγησαν την Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος Αμερικής (EPA) στην επίσημη αναγνώριση του χαλκού σαν το πρώτο στέρεο υλικό με αντιμικροβιακές ιδιότητες, κατάλληλο για την καταπολέμηση ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων.* 3 Ο χαλκός εξουδετερώνει τα ανθεκτικά μικρόβια των νοσοκομείων σε δοκιμές σε όλο τον κόσμο. * 1 Σύμφωνα με το EU Center for Disease Prevention & Control. * 2 Σύμφωνα με τα Centers for Disease Control & Prevention. * 3 Σε ανακοίνωσή της η Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος Αμερικής αναφέρει: «Επιφάνειες κραμάτων χαλκού, αδρανοποιούν πάνω από το 99.9% των βακτηριδίων MRSA (Χρυσίζων σταφυλόκοκκος), μέσα σε δύο ώρες και συνεχίζουν να εξοντώνουν περισσότερο από 99% των συγκεκριμένων βακτηριδίων ακόμα και μετά από επαναλαμβανόμενη μόλυνση». «Η επιφάνεια από κράματα χαλκού, έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τη μικροβιακή μόλυνση, αλλά δεν αποτρέπει απαραίτητα και την συγκλίνουσα μόλυνση». Τ Ρ Ι Μ Η Ν Ι Α Ι Α Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ Η Ε Κ Δ Ο Σ Η Τ Ο Υ Ε. Ι. Α. Χ. Μεσογείων 2-4, Πύργος Αθηνών, Κτίριο Γ ισόγειο, Αθήνα Tηλ: , Fax: info@copper.org.gr Ιδιοκτησία: Ελληνικό Ινστιτούτο Ανάπτυξης Χαλκού Εκδότης: Νίκος Βεργόπουλος Εκδοτικός Σύμβουλος & Επιμέλεια Έκδοσης: Action Global Communications Hellas