Survive into the tourist...jungle!

Transcript

1 Survive into the tourist...jungle! Ανταγωνιστικότητα µέσω Αειφορίας Ευκαιρίες και Προκλήσεις για τους Μεσογειακούς Τουριστικούς Προορισούς Competitiveness through Sustainability Opportunities & Challenges for the Mediterranean Tourism Destinations

2 helen desylla / ÂÏ ÓË ÂÛ ÏÏ content Business Workshop / Επιχειρηµατικό Εργαστήρι Tourism Sector Manager Hellenic Centre for Investment Υπεύθυνη Τοµέα Τουρισµού, Ελληνικό Κέντρο Επενδύσεων (ΕΛ.Κ.Ε.) Introduction / Χαιρετισµός...2 Royal Awards...3 Programme / Πρόγραµµα Helen Desylla was born in Athens. She studied Economics in Athens University of Economics and Business and Marketing in the University of UNISA in South Africa. She has worked in industrial businesses and organizations in the sectors of Marketing and development. Since 1986 she worked on the fields of international relations and local development and administration in the Centre of Planning and Economic Research (CPER), she participated in the editing and observation of the B Community Support Framework (CSF) in the Ministry of Finance and the Attica Region. During the period she was a business and private investment consultant as well as an investment evaluator in the Hellenic Organization of Small Medium Sized Enterprises & Handicraft (EOMMEX). Since 1996 when the Hellenic Centre for Investment was founded, she is a Manager on the Tourism Sector, Real Estate Development and Industry. She participates in the network for the development of the relations with the public agencies and Administration agencies, development of regional policy for private investments, development of complete development plans for private citizens and for proposals for the erasing of counterincentives. Η Ελένη εσύλλα γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Οικονοµικά στο Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών και Marketing στο Πανεπιστήµιο UNISA Νοτίου Αφρικής. Έχει εργασθεί σε βιοµηχανικές επιχειρήσεις και οργανισµούς στους τοµείς Marketing και ανάπτυξης. Από το 1986 ασχολήθηκε µε διεθνείς σχέσεις και τοπική ανάπτυξη και αυτοδιοίκηση στο ΚΕΠΕ, συµµετείχε στη σύνταξη και παρακολούθηση του Β ΚΠΣ στο Υπουργείο Εθνικής Οικονοµίας και την Περιφέρεια Αττικής. Από το ήταν σύµβουλος επιχειρήσεων και ιδιωτικών επενδύσεων καθώς επίσης και αξιολογητής επενδύσεων στον ΕΟΜΜΕΧ. Από το 1996 που ιδρύθηκε το ΕΛΚΕ, είναι υπεύθυνη τοµέων Τουρισµού, Ανάπτυξης Ακινήτων και Βιοµηχανίας. Συµµετέχει στο ίκτυο για την ανάπτυξη σχέσεων µε τους δηµόσιους φορείς και φορείς της Αυτοδιοίκησης, ανάπτυξη περιφερειακής πολιτικής για ιδιωτικές επενδύσεις, ανάπτυξη ολοκληρωµένων αναπτυξιακών προγραµµάτων για ιδιώτες και προτάσεις για άρση αντικινήτρων. The Greek investment institutional framework and the existing and future investment opportunities within the Aegean region Its competitive advantages have positioned Greece high in the preferences of foreign investors. Its geographical position together with the upgrade of infrastructure, natural environment and its growing image in the global tourist market, make Greece a very popular destination. The traditionally good relations between Greece and the Arab countries as well as the economic growth in the broader area, create the prerequisites for successful business opportunities in the Aegean. Greece is now attempting a shift towards upmarket and more diversified products. Greece s main objective is to upgrade the quality and to render its tourism product more competitive. What Greece has to offer, the investment opportunities in the tourism sector together with the services that ELKE can offer to the investor are topics of the presentation. Το Ελληνικό επενδυτικό θεσµικό πλαίσιο και οι υφιστάµενες και µελλοντικές επενδυτικές ευκαιρίες στο χώρο του Αιγαίου Τα συγκριτικά πλεονεκτήµατα της Ελλάδας την τοποθετούν ήδη ψηλά στις προτιµήσεις των ξένων επενδυτών. Η γεωγραφική θέση της σε συνδυασµό µε τα συγκριτικά της πλεονεκτήµατα, ο εκσυγχρονισµός των υποδοµών, το φυσικό περιβάλλον αλλά και η προβολή που διαθέτει στην παγκόσµια τουριστική αγορά, την κάνουν ιδιαίτερα ελκυστική. Οι παραδοσιακά καλές σχέσεις της Ελλάδας µε τις Αραβικές χώρες και οι οικονοµικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή δηµιουργούν τις προϋποθέσεις για περαιτέρω ανάπτυξη της επενδυτικής δραστηριότητας στην περιοχή. Η Ελλάδα επιχειρεί τώρα µία στροφή προς τον ποιοτικό και ειδικό τουρισµό µε αναβάθµιση των υπηρεσιών της και προσέλκυση επενδύσεων σύνθετων µορφών τουρισµού που θα συµπληρώσουν το ήδη επιτυχηµένο προφίλ της χώρας µας. Οι δυνατότητες που προσφέρει η Ελλάδα καθώς και οι επενδυτικές ευκαιρίες στον τουριστικό τοµέα και η βοήθεια που µπορεί να προσφέρουν αποτελούν θέµατα της παρουσίασης. Speakers (Biographies - Executive Summaries) Εισηγητές (Βιογραφικά Σηµειώµατα Περιλήψεις) Harris Coccosis / Χάρης Κοκκώσης...9 Mikael Backman...10 Herbert Hamele...11 Michalis Toanoglou / Μιχάλης Τοανόγλου...13 Aristea Alexiou / Αριστέα Αλεξίου...14 Sven Eckardt...15 Haralambos Loukaras / Χαράλαµπος Λουκαράς...16 John Fotis / Γιάννης Φώτης...17 Giannis Boutaris / Γιάννης Μπουτάρης...19 Augusto Huescar Allesio Satta...21 Aris Ikkos / Άρης Ίκκος...22 Lee Minaidis / Λη Μηναϊδη...23 Thalia Drousiotou / Θάλεια ρουσιώτου...25 Grigoris Archontakis / Γρηγόρης Αρχοντάκης...26 Geoff Saltmarsh...27 Kostas Konstantinidis / Κώστας Κωνσταντινίδης...28 Ioannis Mazis / Ιωάννης Μαζής...30 Sven P. Gade...31 Helen Desylla / Ελένη εσύλλα...32 Moderators (Biographies - Executive Summaries) Συντονιστές (Βιογραφικά Σηµειώµατα - Περιλήψεις) Stefanos Fotiou / Στέφανος Φωτίου... 8 Ion Gonos / Ίων Γκόνος...12 Dimitrios Koutoulas / ηµήτρης Κούτουλας...18 George Drakopoulos / Γιώργος ρακόπουλος...24 Louis Soroniatis / Λούης Σορωνιάτης

3 introduction / ÈÚÂÙÈÛÌfi royal awards The Chamber of Commerce of the Dodecanese and the Association for the Development and Progress of the Dodecanese (ADEPDO) are going to set the benchmark for Competitiveness through Sustainability with the organization of the 2nd International Rhodes Tourism Forum. The productive members of our island will have the chance to follow the business opportunities and contemporary challenges, as analyzed by the select and eminent speakers of the Academic and business society from all over the world. In the 2nd International Tourism Forum which is organized under the auspices of the United Nations Environment Program (UNEP) a special award ceremony will be conducted for the Royal Awards 2006 for sustainable tourism. The primary research findings and conclusions of the annual tourism research that concern the tourism identity of our island will be presented. The closing of the forum hosts a business workshop that embodies the research of cooperations, business opportunities and perspectives that open between the area of the Aegean and the Middle East. Rhodes, as the headquarters of the Chamber of Commerce of the Dodecanese confirms its title as the portal for opinions, ideas and cultures as it has since the ancient times. It is still a place of meeting, dialogue and international business relations and contacts. A permanent organizer of its own annual International Business Forum. We welcome to the hospitable island of Rhodes all the participants, wishing them success with their presentations and a pleasant stay on the island of Appolonas. George A. Hatzimarkos President of the Chamber of Commerce of the Dodecanese Το στίγµα της Ανταγωνιστικότητας µέσω αειφορίας καλείται να δώσει το Επιµελητήριο ωδεκανήσου και η ωδεκανησιακή Εταιρεία Ανάπτυξης και Προόδου ( ΕΤΑΠ) µε τη διοργάνωση του 2ου ιεθνούς Φόρουµ Τουρισµού στη Ρόδο. Τις επιχειρηµατικές ευκαιρίες και τις σύγχρονες προκλήσεις για τους Μεσογειακούς Προορισµούς θα έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν οι παραγωγικές τάξεις του νησιού µας, όπως αυτές θα αναλυθούν από εκλεκτούς και διακεκριµένους οµιλητές τόσο της Ακαδηµαϊκής όσο και της επιχειρηµατικής κοινότητας από όλο τον κόσµο. Στο 2ο ιεθνές Φόρουµ Τουρισµού οι εργασίες του οποίου τελούν υπό την επιστηµονική αιγίδα του Προγράµµατος Περιβάλλοντος των Ηνωµένων Εθνών (UNEP), θα διεξαχθεί ειδική τελετή απονοµής των βραβείων Αειφορίας του Τουρισµού 2006 (Royal Awards 2006 for sustainable tourism), θα παρουσιαστούν και τα πρωτογενή συµπεράσµατα της ετήσιας τουριστικής έρευνας που αφορούν στο τουριστικό γίγνεσθαι του νησιού µας, ενώ στο κλείσιµο του φόρουµ ενσωµατώνεται το επιχειρηµατικό εργαστήρι που αφορά τη διερεύνηση συνεργασιών, επιχειρηµατικών ευκαιριών και προοπτικών που διανοίγονται µεταξύ της περιοχής του Αιγαίου και της Μέσης Ανατολής. Η Ρόδος ως έδρα του Επιµελητηρίου ωδεκανήσου, επιβεβαιώνει τον τίτλο της ως σταυροδρόµι απόψεων, ιδεών και πολιτισµών που κατέχει από αρχαιοτάτων χρόνων. Γίνεται και σήµερα τόπος συνεύρεσης, διαλόγου και διεθνών επιχειρηµατικών σχέσεων και επαφών. Μια µόνιµη διοργανώτρια του δικού της ετήσιου ιεθνούς Επιχειρηµατικού Φόρουµ. Καλωσορίζουµε στη φιλόξενη γη της Ρόδου όλους τους συνέδρους, ευχόµενοι ευόδωση των εργασιών τους και καλή παραµονή στο νησί του Απόλλωνα. Γιώργος Α. Χατζηµάρκος Πρόεδρος Επιµελητηρίου ωδεκανήσου The "Royal Awards for Sustainability" - under the patronage of the Prince of Denmark and the Prince of Spain- is established to recognise excellence and promote best practise within sustainable development. It is an independent organisation initiated by the European Environment Agency, in Copenhagen, The Copenhagen based waste-management company R98, the City of Copenhagen and Scandinavian airline company SAS. The Royal Awards for Sustainability aims to improve the environment through creating thematic award platforms in the following steps: Increase public awareness Encourage dialogue between the doers: cities and companies Engage the stakeholders in debate Change behaviour Recognise excellence Reward the best The Royal Award in partnership with the European "TourBench" project will be granted to tourist accommodation services in Europe in 2006, which: Have carried out innovative and successful measures in order to reduce their environmental consumption Monitor their environmental consumption regularly, in particular of energy and water Are already recipients of an environmental certificate for their management and outstanding performance Make a significant contribution to social and economic sustainability More than 30 certificate and award holders for environmentally-friendly and sustainable tourism in Europe were invited to take active part in the "Royal Accommodation Award 2006" and to recommend it to their certified businesses.the participating recipients of certificates and awards in Europe have sent the invitation and application pack to their accommodation businesses and recommend their participation. The selection and final decision of the winners was made by an independent jury, chaired by "Royal Awards", and comprising international experts in tourism, environment and sustainable development. They have selected one winner per category and there can be no recourse to litigation. The nominated businesses and the winners of the Royal Accommodation Award 2006 will be presented within the framework of the 2nd International Rhodes Tourism Forum, an event concerning tourism and sustainable development. Τα «Βασιλικά Βραβεία για την Αειφορία» - υπό την αιγίδα του Πρίγκιπα της ανίας και του Πρίγκιπα της Ισπανίαςδηµιουργήθηκαν για την αναγνώριση της επιχειρηµατικής αριστείας και την προώθηση των καλών πρακτικών στα πλαίσια της αειφόρου ανάπτυξης. Είναι ένας ανεξάρτητος οργανισµός, η ιδέα για την ίδρυση του οποίου ξεκίνησε από: τον Ευρωπαϊκό Οργανισµό Περιβάλλοντος στην Κοπεγχάγη, την εταιρεία διαχείρισης απορριµµάτων-αποβλήτων R98, µε έδρα την Κοπεγχάγη, την πόλη της Κοπεγχάγης και την σκανδιναβική αεροπορική εταιρεία SAS. Τα «Βασιλικά Βραβεία για την Αειφορία» στόχο έχουν την βελτίωση του περιβάλλοντος µέσω της δηµιουργίας µιας πλατφόρµας θεµατικών βραβείων ακολουθώντας τα παρακάτω βήµατα: Αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού Ενθάρρυνση του διαλόγου µεταξύ των ηµοτικών Αρχών και των επιχειρήσεων ηµιουργία περιβάλλοντος διαλόγου µεταξύ υπευθύνων Αλλαγή συµπεριφοράς Αναγνώριση αριστείας Επιβράβευση των καλυτέρων Τα «Βασιλικά Βραβεία για την Αειφορία» σε συνεργασία µε το Ευρωπαϊκό Πρόγραµµα TourBench θα αποδοθούν στις τουριστικές επιχειρήσεις παροχής φιλοξενίας το 2006 στην Ευρώπη οι οποίες: Έχουν εφαρµόσει καινοτόµα και πετυχηµένα µέτρα προκειµένου να µειώσουν την επιβάρυνση του περιβάλλοντος Ελέγχουν τακτικά την επιβάρυνση του περιβάλλοντος που προκαλούν, ειδικά όσον αφορά την ενέργεια και το νερό Έχουν ήδη λάβει περιβαλλοντική πιστοποίηση για την διαχείριση και τα άριστα αποτελέσµατα της διαχείρισης τους Συµβάλλουν σηµαντικά στην κοινωνική και οικονοµική αειφορία Περισσότερα από 30 Πρότυπα και Βραβεία που αφορούν τον αειφόρο τουρισµό και τη φιλική περιβαλλοντική διαχείριση στην Ευρώπη προσκλήθηκαν να λάβουν ενεργό µέρος στα «Βασιλικά Βραβεία Υπηρεσιών Φιλοξενίας 2006» και να το προτείνουν στις πιστοποιηµένες επιχειρήσεις τους. Η επιλογή και τελική απόφαση για τους νικητές έγινε από µια ανεξάρτητη επιτροπή της οποίας προήδρευσαν τα «Βασιλικά Βραβεία για την Αειφορία» και η οποία συµπεριλάµβανε διεθνείς ειδικούς στον τουρισµό, το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη. Έχουν επιλέξει ένα νικητή ανά κατηγορία. Οι υποψήφιες επιχειρήσεις και οι νικητές των «Βασιλικών Βραβείων Υπηρεσιών Φιλοξενίας 2006» θα παρουσιαστούν στα πλαίσια του 2ου ιεθνούς Φόρουµ Τουρισµού Ρόδου, ένα συνέδριο που εστιάζει στον τουρισµό και την αειφόρο ανάπτυξη. 2 3

4 programme appleúfiáú ÌÌ FRIDAY 10 NOVEMBER 2006 Tourism development through sustainability ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 10 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2006 Τουριστική Ανάπτυξη µέσω Αειφορίας 17:00-17:30 Registration 17:00-17:30 Εγγραφή - Προσέλευση 17:30-17:45 Welcome - Introduction George Hatzimarkos - Chairman, President of the Chamber of the Dodecanese Vasilios Minaidis - Vice President of ITEP Yiannis Euaggelou - President of HATTA Yiannis Perlepes - General Manager NAFTEMPORIKI, Financial and Business Newspaper 17:30-17:45 Καλωσόρισµα - Χαιρετισµοί Γεώργιος Χατζηµάρκος - Προεδρεύων Συνεδρίου, Πρόεδρος Επιµελητηρίου ωδεκανήσου & ΕΤΑΠ Βασίλειος Μηναΐδης - Αντιπρόεδρος ΙΤΕΠ Γιάννης Ευαγγέλου - Πρόεδρος ΗΑΤΤΑ Γιάννης Περλεπές - Γενικός ιευθυντής, Εφηµεµρίδα Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ 17:45-18:00 Official Forum Opening 17:45-18:00 Επίσηµη Έναρξη Εργασιών Συνεδρίου Fanny Palli - Petralia Minister of Tourism (Greece) Aristotelis Pavlidis Minister of Aegean and Insular Policies (Greece) Yiannis Valinakis Deputy Minister of Foreign Affairs (Greece) Φάνη Πάλλη - Πετραλία Υπουργός Τουρισµού Αριστοτέλης Παυλίδης Υπουργός Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής Γιάννης Βαληνάκης Υφυπουργός Εξωτερικών 18:00-18:45 Panel A: Tourism & Sustainable Development Moderator: Stefanos Fotiou, United Nations Environment Program, Tourism Program Officer Invited Speakers: Harris Coccosis - Special Secretary for Strategic Planning, Ministry of Tourism (Greece) Sustainable tourism policies in the local, regional and national level Mikael Backman - Associate Professor University of Lund (Sweden), Director of Royal Accommodation Awards for Sustainability Sustainable tourism and nature conservation Herbert Hamele - European Network for Sustainable Tourism Development, ECOTRANS European Initiatives for Sustainable Tourism 18:00-18:45 Πάνελ A: Τουρισµός & Αειφόρος Ανάπτυξη Συντονιστής: Στέφανος Φωτίου, ιεύθυνση Τεχνολογίας, Βιοµηχανίας και Οικονοµικών, Πρόγραµµα Περιβάλλοντος των Ηνωµένων Εθνών [UNEP] Προσκεκληένοι Οιλητές: Χάρης Κοκκώσης - Ειδικός Γραµµατέας Στρατηγικού Σχεδιασµού, Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης Αειφορικές τουριστικές πολιτικές σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο Mikael Backman - Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήµιο Lund (Σουηδία), ιευθυντής των «Βραβείων Αειφόρου Τουρισµού» Αειφόρος τουρισµός και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος Herbert Hamele - Ευρωπαϊκό ίκτυο Αειφορικής Τουριστικής Ανάπτυξης, ECOTRANS Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για αειφόρο τουρισµό 18:45-19:15 Coffee Break 18:45-19:15 ιάλειµµα / Καφές 19:15-20:00 Panel B: Monitoring Sustainability at National and Regional level 19:15-20:00 Πάνελ B: Παρακολούθηση της Αειφορίας σε Εθνικό και Περιφερειακό επίπεδο Moderator: Ion Gonos, Director of Operation Area East, MyTravel Northern Europe, Resorts & Hotels Invited Speakers: Michalis Toanoglou - Project Manager ISTOS Program, ADEPDO (Association for the Development and Progress of Dodecanese) Sustainability indicators at regional level: The case of South Aegean Region Aristea Alexiou - Project Manager ISTOS Program, ADEPDO (Association for the Development and Progress of Dodecanese) Regional sustainability label for tourism enterprises in the South Aegean Region Sven Eckardt - Project leader at the IER institute University of Stuttgart (Germany) SUTOUR, Tourbench & more: new European tools to manage, monitor and benchmark environmental sustainability in tourism services Συντονιστής: Ίων Γκόνος, ιευθυντής Ανατολικής Περιφέρειας, My Travel, Βόρεια Ευρώπη, Resorts & Ξενοδοχεία Προσκεκληµένοι Οµιλητές: Μιχάλης Τοανόγλου - Υπεύθυνος Έργου ράσης Προγράµµατος «ΙΣΤΟΣ», ωδεκανησιακή Εταιρεία Ανάπτυξης & Προόδου [ ΕΤΑΠ] είκτες Αειφορίας σε Περιφερειακό Επίπεδο: Η περίπτωση της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου Αριστέα Αλεξίου - Υπεύθυνη Έργου ράσης Προγράµµατος «ΙΣΤΟΣ», ωδεκανησιακή Εταιρεία Ανάπτυξης & Προόδου [ ΕΤΑΠ] Σήµα Αειφόρου Τουρισµού στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου Sven Eckardt - Συντονιστής έργου στο Ινστιτούτο I.E.R. του Πανεπιστηµίου της Στουτγκάρδης (Γερµανία) SUTOUR, Tourbench & more: Τα νέα ευρωπαϊκά εργαλεία για την αειφορική διαχείριση και παρακολούθηση των προσφερόµενων τουριστικών υπηρεσιών 20:00-21:00 Award Ceremony Royal Accommodation Awards for Sustainable Tourism 2006 "Presentation of fifty tourism businesses and award nomination for sustainable management to the final 5 winners as best practices". Prize award to the final 5 winners 20:00-21:00 Απονοµή Βραβείων Royal Accommodation Awards for Sustainable Tourism 2006 «Παρουσίαση πενήντα υποψήφιων τουριστικών επιχειρήσεων και απονοµή βραβείων αειφορικής διαχείρισης στους πέντε νικητές ως παραδείγµατα καλής πρακτικής» Απονοµή των 5 βραβείων 21:00 Cocktail - End of 1st Day 21:00 Κοκτέιλ - Τέλος 1ης µέρας 4 5

5 programme appleúfiáú ÌÌ SATURDAY 11 NOVEMBER 2006 Niche markets and destination sustainability ΣΑΒΒΑΤΟ 11 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2006 Ειδικές Αγορές και Αειφόροι Προορισµοί 09:00-09:15 Attendance Keynote speakers Haralambos Kokkinos - General Secretary of the South Aegean Region Litsa Papathanassi - President SKAL International 09:00-09:15 Προσέλευση Εναρκτήρια Τοποθέτηση Χαράλαµπος Κόκκινος - Γενικός Γραµµατέας Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου Λίτσα Παπαθανάση - Πρόεδρος SKAL INTERNATIONAL 09:15-09:30 09:15-09:30 09:30-10:30 Panel C: The Annual Tourism Survey of Rhodes, 2006 Moderator: George Hatzimarkos - Chairman, President of the Chamber of the Dodecanese Haralambos Loukaras - General Director, ADEPDO (Association for the Development and Progress of Dodecanese) John Fotis - Member of Tourism Research Body, Chamber of Commerce of the Dodecanese Presentation of primary research findings and conclusions 09:30-10:30 Πάνελ Γ: Η Ετήσια Τουριστική Έρευνα Ρόδου, 2006 Συντονιστής: Γεώργιος Χατζηµάρκος, Προεδρεύων Συνεδρίου, Πρόεδρος Επιµελητηρίου ωδεκανήσου & ΕΤΑΠ Χαράλαµπος Λουκαράς - Γενικός ιευθυντής, ωδεκανησιακή Εταιρεία Ανάπτυξης & Προόδου [ ΕΤΑΠ] Γιάννης Φώτης - Μέλος Επιστηµονικής Οµάδας Τουρισµού, Επιµελητήριο ωδεκανήσου Παρουσίαση πρωτογενών αποτελεσµάτων και συµπερασµάτων της έρευνας 10:30-11:00 Coffee Break Panel D: Managing the Destination in a Sustainable Way Moderator: Dimitris Koutoulas - Tourism and Marketing Consultant Invited Speakers: Yiannis Boutaris - Winemaker, Vice President Hellenic Interprofessional Society of Vine and Wine Wine tourism: Enhancing the tourism experiences in national and regional destinations Augusto Huescar - Senior Consultant, THR, Spain Tourism Sustainable development in Spain Allesio Satta - Head of Tourism Unit - Ambiente, Italia Carrying capacity of coastal areas - a presentation of a case study Aris Ikkos - Managing Director, JBR Hellas Accessible tourism in accessible destinations Lee Minaidis - Coordinator for Development and European Projects of the Organisation of World Heritage Cities Island of Rhodes: The case of the Medieval City as a cultural resource for tourism development 10:30-11:00 ιάλειµµα / Καφές Πάνελ: ηµήτρης Κούτουλας, Σύµβουλος Τουρισµού και Μάρκετινγκ Συντονιστής: ηµήτρης Κούτουλας, Σύµβουλος Τουρισµού και Μάρκετινγκ Προσκεκληµένοι Οµιλητές: Γιάννη Μπουτάρης - Οινοποιός, Αντιπρόεδρος της Εθνικής ιεπαγγελµατικής Οργάνωσης Αµπέλου και Οίνου Οινοτουρισµός: Εµπλουτίζοντας τις τουριστικές εµπειρίες σε εθνικούς και περιφερειακούς προορισµούς Augusto Huescar - Ειδικός Σύµβουλος, ΤΗR, Ισπανία Αειφόρος Τουριστική Ανάπτυξη στην Ισπανία Allesio Satta - ιευθυντής Τµήατος Τουρισµού, Ambiente, Ιταλία Η φέρουσα ικανότητα παράκτιων περιοχών Άρης Ίκκος - ιευθύνων Σύµβουλος, JBR Hellas Προσβάσιµος τουρισµός σε προσβάσιµους προορισµούς Λη Μηναίδη - Συντονίστρια Ανάπτυξης και Ευρωπαϊκών Έργων, Οργανισµός Πόλεων Παγκόσµιας Πολιτιστικής Κληρονοµιάς Το Νησί της Ρόδου: Η περίπτωση της Μεσαιωνικής Πόλης ως πολιτιστικός πόρος τουριστικής ανάπτυξης 11:00-12:15 11:00-12:15 12:15-13:15 Lunch Panel E: Niche Markets and Tourism Destinations: Bridging the Gaps Moderator: George Drakopoulos - General Manager, SETE (Association of Greek Tourist Enterprises) Invited Speakers: Thalia Drousiotou - Marketing and Sales Manager, CYBARCO Real Estate Development S.A. The market of "Second Home properties" Grigoris Archontakis - Managing Director Eria Resort Hotel "ERIA RESORT" is the first and only hotel for physically challenged people in Greece - Α Business challenge. Geoff Saltmarsh - Managing Director The Saltmarsh Partnership How public relations can assist a tourism destination to attract niche markets Kostas Konstantinidis - Managing Director Heliotopos S.A. Gastronomy as a basic factor in upgrading the tourist product 12:15-13:15 Ελαφρύ Γεύµα Πάνελ Ε: Niche Αγορές και Τουριστικοί Προορισµοί: Γεφυρώνοντας το Κενό Συντονιστής: Γιώργος Ρακόπουλος - Γενικός ιευθυντής, Σύνδεσµος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων [ΣΕΤΕ] Προσκεκληµένοι Οµιλητές: Θάλεια ρουσιώτου - ιευθύντρια Marketing και Πωλήσεων, CYBARCO Ανάπτυξη Ακινήτων Α.Ε. Η αγορά της δεύτερης κατοικίας Γρηγόρης Αρχοντάκης - ιευθύνων Σύµβουλος, Eria Resort Hotel ERIA RESORT το πρώτο και µοναδικό ξενοδοχείο για ΑΜΕΑ στην Ελλάδα - Μία επιχειρηµατική πρόκληση. Geoff Saltmarsh - ιευθύνων Σύµβουλος,The Saltmarsh Partnership Πως µπορούν οι δηµόσιες σχέσεις να βοηθήσουν έναν προορισµό να γίνει ελκυστικός για niche αγορές. Κώστας Κωνσταντινίδης - ιευθύνων Σύµβουλος Ηλιότοπος Α.Ε. Η γαστρονοµία ως ένας βασικός παράγοντας αναβάθµισης του τουριστικού προϊόντος 13:15-14:15 13:15-14:15 14:15-14:30 Discussions - Conclusions Coffee Break Business Workshop Session - Keynote opening introduction George Hatzimarkos - Chairman, President of the Chamber of the Dodecanese Nikitas Dolapsakis - President of the C.C.I. of Herakleion & EOAEN Alkiviadis Kalampokis - President of Crete Exporters Association Mohamed Elkhazmi - Secretary General, Arab - Hellenic Chamber of Commerce and Development 14:15-14:30 Συζήτηση - Συµπεράσµατα ιάλειµµα - Καφές Επιχειρηµατικό Εργαστήρι - Καλωσόρισµα - Χαιρετισµός Γεώργιος Χατζηµάρκος - Προεδρεύων Συνεδρίου, Πρόεδρος Επιµελητηρίου ωδεκανήσου & ΕΤΑΠ Νικήτας ολαψάκης - Πρόεδρος του Επιµελητηρίου Ηρακλείου & ΕΟΑΕΝ Αλκιβιάδης Καλαµπόκης - Πρόεδρος Συνδέσµου Εξαγωγέων Κρήτης Mωχάµεντ Ελχάζµι - Γενικός Γραµµατέας, Αραβο-Ελληνικού Επιµελητηρίου Εµπορίου & Αναπτύξεως 14:30-15:00 14:30-15:00 15:00-15:20 15:00-15:20 15:20-16:30 16:30-17:00 Round Table: Business and Tourism Opportunities for the Aegean region and the Middle East Moderator: Louis Soroniatis - ECI (Enterprise Consulting Integration), Director of International Political and Economic Affairs Division Invited Speakers: Mazis Ioannis - Professor, Ionian University, President of Scientific Council of the Defence Analysis Institute Geopolitical dynamics in the subsystem of the Middle East Sven P. Gade - Director Partner and Head of Consulting, PKF The Consulting House (Dubai) Challenges and opportunities for attracting tourism investment from the Middle East - The Case of Dubai: A new leader in international tourism Helen Desylla - Tourism Sector Manager Hellenic Centre for Investment The Greek investment institutional framework and the existing and future investment opportunities within the Aegean region Discussion Closing Ceremony & Gala Dinner Invited Speaker: Yiannis Valinakis - Deputy Minister of Foreign Affairs (Greece) 15:20-16:30 16:30-17:00 Στρογγυλό Τραπέζι: Επιχειρηµατικές και Τουριστικές Ευκαιρίες µεταξύ του Αιγαίου και της Μέσης Ανατολής Συντονιστής: Λούης Σορωνιάτης - ECI (Enterprise Consulting Integration) ιευθυντής Τµήµατος ιεθνών, Οικονοµικών και Πολιτικών Υποθέσεων Προσκεκληµένοι Οµιλητές: Μάζης Ιωάννης - Καθηγητής Ιόνιου Πανεπιστηµίου, Πρόεδρος του Επιστηµονικού Συµβουλίου του Ινστιτούτου Αµυντικών Αναλύσεων Γεωπολιτική δυναµική στο υποσύστηµα της ευρύτερης Μέσης Ανατολής Sven P. Gade - ιευθυντής & Επικεφαλής Τµήµατος Συµβούλων, PKF The Consulting House (Ντουµπάι) Ευκαιρίες και προκλήσεις για την προσέλκυση τουριστικών επενδύσεων από την Μέση Ανατολή - Το παράδειγµα του Ντουµπάι: Ο νέος ηγέτης στην διεθνή τουριστική βιοµηχανία Ελένη εσύλλα - Υπεύθυνη Τοµέα Τουρισµού Ελληνικό Κέντρο Επενδύσεων (ΕΛ.Κ.Ε.) Το Ελληνικό επενδυτικό θεσιµκό πλαίσιο και οι υφιστάµενες και µελλοντικές επενδυτικές ευκαιρίες στον χώρο του Αιγαίου Συζήτηση Λήξη Εργασιών Συνεδρίου & Επίσηµο είπνο Προσκεκληµένος Οµιλητής: Γιάννης Βαληνάκης - Υφυπουργός Εξωτερικών 21:30 21:30 6 7

6 stefanos fotiou / ÛÙ Ê ÓÔ ÊˆÙ Ô harris coccosis / ÚË ÎÔÎÎÒÛË Moderator - Panel A / Συντονιστής - Πάνελ Α United Nations Environment Programme, Tourism Programme Officer ιεύθυνση Τεχνολογίας, Βιοµηχανίας και Οικονοµικών, Πρόγραµµα Περιβάλλοντος των Ηνωµένων Εθνών [UNEP] Special Secretary of Strategic Planning, Ministry of Tourism (Greece) Ειδικός Γραµµατέας Στρατηγικού Σχεδιασµού Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης Stefanos Fotiou is the co-ordinator of the UNEP's tourism programme. He has been working in UNEP's Division of Technology Industry and Economics since March Before joining UNEP, Stefanos was working as a consultant for governments and the industry on issues related to sustainable tourism and sustainable regional development. He has also worked as a monitoring expert for the Environment General Directorate of the EU (LIFE programme) for three years, as head of the Sustainable Development unit of the Greek Biotope Wetland Centre for two years as well as a research assistant in the Aristotle University for four years. He holds a first University degree in Forestry, a PhD in Forest Economics and a Masters in Information Systems. Ο Στέφανος Φωτίου είναι ο συντονιστής του προγράµµατος τουρισµού της UNEP. Εργάζεται στην ιεύθυνση Βιοµηχανίας Τεχνολογίας και Οικονοµικών της UNEP από τον Μάρτιο του Πριν προσληφθεί στην UNEP εργαζόταν σαν σύµβουλος κυβερνήσεων και του τουριστικού κλάδου για θέµατα σχετικά µε τον αειφόρο τουρισµό και την αειφόρο περιφερειακή ανάπτυξη. Έχει επίσης εργαστεί σαν εµπειρογνώµονας παρακολούθησης για την Γενική ιεύθυνση Περιβάλλοντος στην ΕΕ επί τρία χρόνια, σαν επικεφαλής της µονάδας Αειφόρου Ανάπτυξης του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων και Υγροτόπων γα 2 χρόνια καθώς και σαν βοηθός έρευνας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο για 4 χρόνια. Είναι κάτοχος πτυχίου ασοκοµίας, PhD Οικονοµικών δασοκοµίας και Μάστερ σε Συστήµατα Πληροφορικής. Harris Coccosis from 2002 is Professor of Spatial and Environmental Planning with specialization in tourism planning, Department of Planning and Regional Development, University of Thessaly-Greece. Mr. Coccosis has extensive international scientific-research. He has directed and participated in more than 50 national and international research programmes of integrated multidisciplinary issues in respect to development, tourism, spatial planning, environmental management and planning. He is consultant and scientific advisor in many international organizations (European Commission, OECD, World Bank, FAO, UNEP, UNESCO, etc.) for spatial planning and environmental management, coastal area management, planning for tourism and environment, insular development with assignments in Mediterranean and African countries (Albania, Croatia, Slovenia, Cyprus, Tunisia, Morocco, Lebanon, Israel, Syria, Malta, Kenya, Tanzania, Comores,etc.) as well as for the Greek Government. He has written - solely or in collaboration - 12 books and more than 50 scientific articles or chapters in international journals and books for spatial planning and environment, tourism, sustainable development, insular development, etc. O κ. Χάρης Κοκκώσης είναι κάτοχος διπλώµατος Αρχιτέκτονα - Μηχανικού (ΕΜΠ), Μάστερ Πολεοδοµίας από το Πολιτειακό Πολυτεχνείο Καλιφόρνιας (ΗΠΑ) και διδακτορικού στην Πολεοδοµία - Χωροταξία από το Πανεπιστήµιο Κορνέλλ (ΗΠΑ). Έχει πλούσιο διεθνώς αναγνωρισµένο επιστηµονικό - ερευνητικό έργο σε θέµατα σχεδιασµού της τουριστικής ανάπτυξης, βιώσιµης ανάπτυξης και περιβαλλοντικού σχεδιασµού. Έχει διευθύνει και συµµετάσχει σε περισσότερα από 50 εθνικά και διεθνή ερευνητικά προγράµµατα στα θέµατα ολοκληρωµένης διεπιστηµονικής προσέγγισης στην ανάπτυξη, τουρισµό, χωροταξία, περιβαλλοντική διαχείριση και σχεδιασµό. Από το 2002 είναι καθηγητής Πολεοδοµίας - Χωροταξίας στο τµήµα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης στο Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας και από το 1986 στο Τµήµα Περιβάλλοντος του Πανεπιστηµίου Αιγαίου. Έχει διδάξει σε πολλά ευρωπαϊκά και άλλα ξένα πανεπιστήµια. Είναι σύµβουλος σε πολλούς διεθνείς οργανισµούς (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΟΟΣΑ, World Bank, FAO, UNEP, κλπ) σε θέµατα σχεδιασµού για τουρισµό, χωροταξίας και περιβάλλοντος, διαχείρισης παράκτιων περιοχών, νησιωτικής ανάπτυξης µε αποστολές σε Μεσογειακές και Αφρικανικές χώρες (Αλβανία, Κροατία, Σλοβενία, Κύπρο, Τυνησία, Μαρόκο, Συρία, Κένυα, Τανζανία, Κοµόρες, κλπ). Έχει συγγράψει αυτόνοµα ή σε συνεργασία 12 βιβλία και περισσότερα από 50 επιστηµονικά άρθρα σε διεθνώς αναγνωρισµένα περιοδικά και βιβλία σε θέµατα τουρισµού, βιώσιµης ανάπτυξης, χωροταξίας και περιβάλλοντος, νησιώτικης ανάπτυξης, κλπ. Επιπλέον έχει ένα µεγάλο αριθµό παρουσιάσεων και δηµοσιεύσεων σε διεθνή και ελληνικά επιστηµονικά συνέδρια. Sustainable tourism policies in the local, regional and national level Tourism is an essential sector of international economy and is always affected by the tendencies existing in the global scene, Globalization and opening up of markets reflects to the tourism industry which changes intensively. International tourism competition is tensely increasing. The New traveller has changed, he s more independent, more individualized, is able to choose between multiple products and is generally more demanding. When he travels he wants to be active, to learn about the local history, to discover, to produce and to participate in local events. He seeks the experience of a destination and doesn t care only for relaxation. Tourism is interrelated with economical, social, cultural and environmental factors of a country and it has multitude impacts on people s lives and the environment. A policy with a perception of an intergrated consideration must be adopted. A strategic plan for tourism must be placed in a framework for sustainable development in order to establish a suitable balance between economical, social, environmental dimensions. Besides the establishment of a national strategic planning, it is widely considered to take measures in a local and peripheral area. Destination management is important for controlling the impacts of tourism. Every destination has its own special characteristics and diversified policies must be adopted. Furthermore, such policies should be incorporated into a broader strategy of sustainable development at local, regional and national level. Αειφορικές τουριστικές πολιτικές σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο Ο τουρισµός είναι ουσιώδης τοµέας της διεθνούς οικονοµίας και επηρεάζεται πάντοτε από τις τάσεις που επικρατούν στην παγκόσµια σκηνή. Η παγκοσµιοποίηση και το άνοιγµα των αγορών αντικατοπτρίζεται στην τουριστική βιοµηχανία η οποία αλλάζει σηµαντικά. Ο διεθνής τουριστικός ανταγωνισµός αυξάνεται σφοδρά. Ο νέος ταξιδιώτης έχει αλλάξει, είναι πιο ανεξάρτητος, προτιµά την ατοµικότητα, είναι σε θέση να επιλέξει µεταξύ πολλαπλών προϊόντων και είναι, σε γενικές γραµµές, πιο απαιτητικός. Όταν ταξιδεύει επιθυµεί να είναι δραστήριος, να µαθαίνει για την ιστορία του τόπου, να ανακαλύπτει, να δηµιουργεί αλλά και να συµµετέχει σε τοπικά δρώµενα. Αναζητά την εµπειρία ενός προορισµού χωρίς να ενδιαφέρεται µονάχα για την ξεκούραση. Ο τουρισµός συνδέεται µε σχέση αλληλεπίδρασης µε τους οικονοµικούς, κοινωνικούς, πολιτιστικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες µιας χώρας και επιδρά πολλαπλά τόσο στη ζωή των ανθρώπων όσο και στο περιβάλλον. Εποµένως, θα πρέπει να υιοθετηθεί µια πολιτική που θα αντιµετωπίζει µε ολοκληρωµένο τρόπο το ζήτηµα. Ο τουριστικός στρατηγικός σχεδιασµός θα πρέπει να ενταχθεί σε ένα πλαίσιο αειφόρου ανάπτυξης µε τέτοιο τρόπο ώστε να δηµιουργείται η σωστή ισορροπία ανάµεσα στην οικονοµική, κοινωνική και περιβαλλοντική διάσταση. Άλλωστε, ο εθνικός σχεδιασµός θα πρέπει πλέον, κατά γενική αποδοχή, να προβλέπει µέτρα σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Η διαχείριση προορισµού είναι σηµαντική στον έλεγχο των επιπτώσεων του τουρισµού. Κάθε προορισµός παρουσιάζει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, εποµένως πρέπει να υιοθετούνται διαφοροποιηµένες στρατηγικές. Επιπροσθέτως, τέτοιου είδους πολιτικές πρέπει να ενσωµατώνονται σε µια ευρύτερη στρατηγική αειφόρου ανάπτυξης σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. 8 9

7 mikael backman herbert hamele Associate Professor University of Lund (Sweden), Director of Royal Accommodation Awards for Sustainability Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήµιο Lund (Σουηδία), ιευθυντής των «Βραβείων Αειφόρου Τουρισµού» Mikael Backman is an associate professor at Lund University s International Institute for Industrial Environmental Economics (IIIEE) in Sweden and has many years experience with sustainable tourism, ecolabels and local product labels. He was the project manager for IIIEE in designing and implementing the Söderslätt label in southern Sweden as well as the project manager of a team that developed the organisational structure and marketing plan for a responsibility scheme for small to medium enterprises on the Aegean Islands of Greece. He has been involved in numerous other regional development projects both within Sweden and abroad and is the project manager at the Öresund Environment Academy, an organisation devoted to implementing regional sustainable development projects in the Öresund region of southern Sweden and Denmark. Ο Mikael Backman είναι αναπληρωτής καθηγητής στο ιεθνές Ινστιτούτο Βιοµηχανικής Περιβαλλοντικής Οικονοµίας [IIIEE] του Πανεπιστηµίου του Λουντ στη Σουηδία και διαθέτει µακρόχρονη εµπειρία στον τοµέα του αειφόρου τουρισµού, των ecolabels και των σηµάτων τοπικών προϊόντων. Ήταν υπεύθυνος διαχείρισης έργου του ΙΙΙΕΕ για τον σχεδιασµό και την υλοποίηση του σήµατος του Soderslatt στη Νότια Σουηδία καθώς και µιας οµάδας που ανέπτυξε την οργανωτική δοµή και το σχέδιο µάρκετιγκ για ένα πρόγραµµα υπευθυνότητας για τις µικρές και µεσαίες επιχειρήσεις των νησιών του Αιγαίου. Έχει αναµιχθεί σε πολυάριθµα άλλα προγράµµατα περιφερειακής ανάπτυξης τόσο στην Σουηδία όσο και στο εξωτερικό. Είναι µάλιστα υπεύθυνος διαχείρισης έργου στην Ακαδηµία Περιβάλλοντος του Oresund, ενός οργανισµού που στόχο έχει την υλοποίηση περιφερειακών προγραµµάτων αειφόρου ανάπτυξης στην περιοχή Oresund της Νότιας Σουηδίας και στην ανία. Sustainable tourism and nature conservation Tourism is considered one of the most important industries in the world, mainly as being a significant employment generator as well as by the fact that it is continuously and exponentially growing and expected to continue to do so in the near future. Tourism can have positive and negative impacts to society and environment. On one hand, managed in an appropriate way, tourism can be an important driver for local and regional development, as well as a significant tool for nature conservation and for increasing awareness of protecting valuable natural and cultural assets, crucial elements for the development of this activity. On the other hand, uncontrolled expansion and the lack of appropriate planning and monitoring can directly generate irreversible impacts to biodiversity, environment and traditional cultures. In order to diminish the negative impacts that tourism can cause to nature and the cultural environment, it is important that this activity is transformed from a conventional perspective to a sustainable approach, in which all the stakeholders involved in the tourism chain can benefit from. Being biodiversity one of tourism main attractors and "raw material", the development of this activity must go hand in hand with conservation. To achieve this goal, a high level of commitment is required. Governments, organizations, NGO s, tour operators, tourism entrepreneurs, local communities and tourists have the responsibility of ensuring that this economic activity is developed in accordance to biodiversity conservation principles and respect to local traditions. Αειφόρος τουρισµός και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος Ο Τουρισµός θεωρείται ένας από τους πιο σηµαντικούς κλάδους στον κόσµο, λόγω του µεγάλου αριθµού θέσεων εργασίας που δηµιουργεί αλλά και λόγω της σηµαντικής και διαρκούς αύξησης που σηµειώνει, η οποία αναµένεται να συνεχιστεί και στο εγγύς µέλλον. Ο τουρισµός µπορεί να έχει θετικές, καθώς και αρνητικές επιπτώσεις στην κοινωνία και το περιβάλλον. Από τη µια πλευρά, αν τον διαχειριστούµε σωστά, ο τουρισµός µπορεί να αποτελέσει σηµαντικό όχηµα για την τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη, καθώς επίσης και σηµαντικό εργαλείο για τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος και την αυξηµένη ευαισθητοποίηση σε θέµατα που αφορούν την προστασία φυσικών και πολιτιστικών πόρων, στοιχεία αποφασιστικής σηµασίας για την ανάπτυξη της τουριστικής δραστηριότητας. Από την άλλη πλευρά, η ανεξέλεγκτη αύξηση και η έλλειψη σωστού σχεδιασµού και παρακολούθησης µπορεί να προκαλέσουν αµετάκλητες ζηµιές στη βιοποικιλότητα, το περιβάλλον και τον παραδοσιακό τοπικό πολιτισµό. Για να µειωθούν οι αρνητικές επιπτώσεις που µπορεί να έχει ο τουρισµός στη φύση και στο πολιτιστικό περιβάλλον, είναι σηµαντικό η δραστηριότητα αυτή να διαµορφώνεται, όχι πλέον βάσει µιας συµβατικής προοπτικής αλλά βάσει µιας αειφορικής προσέγγισης µέσα από την οποία όλοι οι ενδιαφερόµενοι µπορούν να ωφεληθούν. Από την στιγµή που η βιοποικιλότητα είναι µια από τις ελκυστικές «πρώτες ύλες» του τουρισµού θα πρέπει η ανάπτυξη να συµβαδίζει µε την διατήρηση. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος χρειάζεται υψηλός βαθµός δέσµευσης. Οι Κυβερνήσεις, οι Οργανισµοί, οι ΜΚΟ, οι tour operators, οι επιχειρηµατίες του τουρισµού, οι τοπικές κοινωνίες και οι ίδιοι οι τουρίστες έχουν την ευθύνη να διασφαλίσουν ότι η οικονοµική δραστηριότητα αναπτύσσεται σεβόµενη τις τοπικές πολιτιστικές παραδόσεις και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. European Network for Sustainable Tourism Development, ECOTRANS Ευρωπαϊκό ίκτυο Αειφορικής Τουριστικής Ανάπτυξης, ECOTRANS Herbert Hamele has been working since 20 years in the field of environmentally sustainable tourism development in Europe. In the 80 s he carried out studies and model projects related to e.g. youth travel or German consumers demand for environmentally friendly tourism, or sustainable tourism development in national parks. In 1993 he founded and since then, chairs the European network for sustainable tourism development ECOTRANS, registered as a not-for-profit association. His special knowledge and expertise is on the development, monitoring, research, networking and dissemination of voluntary initiatives and best practice examples for environmentally friendly, socially compatible and economically sound tourism, with a special focus on about 100 eco-labels, awards and self committed initiatives world wide. O Herbert Hamele ασχολείται εδώ και 20 χρόνια µε τον τοµέα της περιβαλλοντικά αειφορικής τουριστικής ανάπτυξης στην Ευρώπη. Την δεκαετία του 80 εκπόνησε µελέτες και σχέδια σχετικά µε θέµατα όπως νεανικός τουρισµός ή η αξίωση των Γερµανών καταναλωτών για περιβαλλοντικά φιλικές µορφές τουρισµού ή ακόµη η αειφορική τουριστική ανάπτυξη σε εθνικά πάρκα. Το 1993 ίδρυσε και είναι έκτοτε Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού ικτύου Αειφορικής Τουριστικής Ανάπτυξης ECOTRANS, µιας µη κερδοσκοπικής οργάνωσης. Είναι εµπειρογνώµων σε θέµατα σχετικά µε την ανάπτυξη, παρακολούθηση, έρευνα, δηµιουργία δικτύων και διάδοση εθελοντικών πρωτοβουλιών και παραδειγµάτων βέλτιστων πρακτικών για τουρισµό περιβαλλοντικά φιλικό, κοινωνικά συµβατό και οικονοµικά εύρωστο, µε ιδιαίτερη έµφαση σε περίπου 100 οικοσήµατα [ecolabels], βραβεία καθώς και ατοµικές πρωτοβουλίες σε ολόκληρο τον κόσµο. European Initiatives for Sustainable Tourism Europe with its many different countries and destinations is the leading tourism region in the world. The continuous improvement and maintenance of tourism services, landscapes and cultures with both high quality, competitiveness, social and environmental sustainability requires effective exchange of knowledge, collaboration and networking between all related stakeholders - on local, regional, national and international levels. Which stakeholders are very active for sustainable tourism development? What instruments are available for effective planning, implementation and marketing? Which examples of good practices successfully contribute to the economic, environmental and social sustainability? Where can we find these tourism services and destinations? What s going on in my own country or elsewhere? How can I disseminate my own information? How can we better learn from each other and collaborate for mutual benefits? Amongst other things, following new initiatives will help to find answers to such questions: the European Commission s "Tourism sustainability Group", coordinated by the DG enterprise, Tourism Unit. the handbook "How to set up a Tourism Learning Area" with practical guidance to bring together "teachers and learners" in their common interest from local to international levels. the European Environment Agency driven Destinet portal for Sustainable Tourism Information: the coherent structure allows to allocate any relevant information from their own website to the portal and to easily find such information. Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για αειφόρο τουρισµό Η Ευρώπη µε τις πολλές χώρες και τους διαφορετικούς τουριστικούς προορισµούς είναι η κορυφαία τουριστική περιοχή στον κόσµο. Η συνεχής βελτίωση και συντήρηση των τουριστικών υπηρεσιών, των χώρων και του τοπίου µε υψηλή ποιότητα, ανταγωνιστικότητα, κοινωνική και περιβαλλοντική αειφορία, απαιτεί αποτελεσµατική ανταλλαγή γνώσης, συνεργασίας και δηµιουργίας δικτύων µεταξύ όλων των ενδιαφεροµένων µερών σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ποιές από τις οµάδες ενδιαφέροντος είναι πιο δραστήριες στην αειφορική τουριστική ανάπτυξη; Ποια εργαλεία έχουµε στη διάθεσή µας για τον αποτελεσµατικό σχεδιασµό, την υλοποίηση και το µάρκετιγκ; Ποια είναι τα παραδείγµατα βέλτιστων πρακτικών που µπορούν να συνεισφέρουν επιτυχώς στην οικονοµική, περιβαλλοντική και κοινωνική αειφορία; Πού µπορούµε να βρούµε αυτές τις τουριστικές υπηρεσίες και προορισµούς; Τι συµβαίνει στη δική µου και στις άλλες χώρες; Πώς µπορώ να διαδώσω τις δικές µου πληροφορίες; Με ποιο τρόπο µπορούµε να µάθουµε καλύτερα ο ένας από τον άλλο και να συνεργαστούµε µε αµοιβαίο όφελος; Οι παρακάτω νέες πρωτοβουλίες µπορούν, µεταξύ άλλων, να βοηθήσουν στην απάντηση παρόµοιων ερωτηµάτων: Η «Οµάδα Τουριστικής Αειφορίας» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που συντονίζει η Γ.. Επιχειρήσεων, Μονάδα Τουρισµού Το εγχειρίδιο «Πώς να στήσετε µια Περιοχή Τουριστικής Μάθησης» µε πρακτικές οδηγίες για τον τρόπο προσέγγισης «διδασκόντων και µαθητών» σε τοπικό αλλά και διεθνές επίπεδο µε βάση το κοινό τους συµφέρον Η πύλη Destinet για Αειφορική Τουριστική Πληροφόρηση υπό την καθοδήγηση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος: η συγκροτηµένη δοµή επιτρέπει την µεταβίβαση κάθε ενδιαφέρουσας πληροφορίας καθώς και την εύκολη εύρεση τέτοιων πληροφοριών 10 11

8 ion gonos / ˆÓ ÁÎfiÓÔ michalis toanoglou / ÌÈ ÏË ÙÔ ÓfiÁÏÔ Moderator - Panel B / Συντονιστής - Πάνελ Β Director of Operations Area East, MyTravel Northern Europe, Resorts & Hotels ιευθυντής Ανατολικής Περιφέρειας, My Travel, Βόρεια Ευρώπη, Resorts & Hotels Ion Gonos has graduated from the Advanced School of Tourism Education in Rhodes (ASTER) and has a Bachelor and a Master of Science in Hotel Management from the University of Florida. During the period he worked as a professor in ASTER, and from 1979 since 1981 as a Department Head for Study of the Schools in Athens. In he worked as a Senior Training Manager in the Athenaeum Intercontinental Hotel. From 1983 until today he works for Sunwing Hotels Hellas S.A. (MyTravel Group). Particularly, the period of he worked as an Assistant Director in the Sunwing Hotel Rhodes, the period of as a Hotel Manager in the same hotel, then the following years he worked as an Area Manager in Cyprus, and since 1993 unitl today as Area Manager for Rhodes, Crete and Cyprus. Ο Ίων Γκόνος είναι κάτοχος διπλώµατος Ανωτέρας Σχολής Τουριστικών Επαγγελµάτων, προπτυχιακού και µεταπτυχιακού τίτλου στην Επιστήµη του Hotel Management από το Πανεπιστήµιο της Φλώριντα. Την περίοδο εργάστηκε ως καθηγητής στην ΑΣΤΕ Ρόδου, από το 1979 έως το 1981 ως υπεύθυνος του Τµήµατος Μελετών Σχολών στην Αθήνα. Τη διετία εργάστηκε ως προϊστάµενος Εκπαίδευσης και Επιλογής Προσωπικού του Atheneum Intercontinetal Hotel. Από το 1983 έως σήµερα εργάζεται για λογαριασµό της Sunwing Hotels Hellas S.A (MyTravel Group). Συγκεκριµένα, την περίοδο εργάστηκε ως βοηθός διευθυντή του Sunwing Hotel Rhodes, την περίοδο ως Hotel Manager του ίδιου ξενοδοχείου, την περίοδο εργάστηκε ως Area Manager Cyprus και από το 1993 έως σήµερα είναι Περιφερειακός ιευθυντής Ρόδου, Κρήτης, Κύπρου. Project Manager ISTOS Program, ADEPDO (Association for the Development and Progress of Dodecanese) Υπεύθυνος Έργου ράσης Προγράµµατος «ΙΣΤΟΣ», ωδεκανησιακή Εταιρεία Ανάπτυξης & Προόδου [ ΕΤΑΠ] Michalis Toanoglou was born in Germany in Graduated from the Advanced School of Tourism Professions in Rhodes in Mr. Toanoglou was involved in the hospitality sector with work experience from 1992 to 2002 in managerial positions in several Hotel Companies on Rhodes Island. At the same time he continued his studies in Panteion University (International & European Studies) and completed two master degrees (MA Tourism Management - Open University & Tourism Management - Surrey University - UK). He is the founder and Managing Director of Euroxenia - Hotel Management & Tourism Consulting. The company operates undertaking the management and the organisation of hotel properties but also provides consulting services to the hotel and the tourism sector. In the present phase Euroxenia manages 7 hotel units on the island of Rhodes and provides consulting services to many more in Greece. Mr. Toanoglou has a long-lasting experience in the secondary and third degree tourist education, has participated in congresses and seminars at national and international level and has written articles for Greek and International scientific magazines. Ο Μιχάλης Τοανόγλου γεννήθηκε στην Γερµανία το Αποφοίτησε από την Ανωτέρα Σχολή Τουριστικών Επαγγελµάτων Ρόδου το Ενεπλάκη άµεσα στον ξενοδοχειακό κλάδο αναλαµβάνοντας διευθυντικές θέσεις σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις της Ρόδου από το 1992 µέχρι το Παράλληλα, συνέχισε σπουδές στο Πάντειο Πανεπιστήµιο ( ιεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές) και ολοκλήρωσε δύο µεταπτυχιακά (Ε.Α.Π- ιοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων & Surrey University U.K - Tourism Management). Είναι ιδρυτής και ιευθύνων Σύµβουλος της εταιρείας EUROXENIA - Hotel Management & Tourism Consulting. Η εταιρεία δραστηριοποιείται τη διαχείριση & οργάνωση ξενοδοχειακών επιχειρήσεων αλλά και στην παροχή συµβουλευτικών υπηρεσιών στον ξενοδοχειακό και τουριστικό κλάδο. Στην παρούσα φάση η EUROXENIA διαχειρίζεται 7 ξενοδοχειακές µονάδες στο νησί της Ρόδου και παρέχει συµβουλευτικές υπηρεσίες σε αρκετές στην υπόλοιπη Ελλάδα. Έχει µακρόχρονη εµπειρία στην δευτεροβάθµια και τριτοβάθµια τουριστική εκπαίδευση, έχει συµµετάσχει σε αρκετά συνέδρια και σεµινάρια σε εθνικό και διεθνές επίπεδο αλλά και έχει αρθρογραφήσει σε ελληνικά και διεθνή επιστηµονικά περιοδικά. Sustainability indicators at regional level: The case of South Aegean Region The issue for a long term viable development in the South Aegean Region finds a creative and hopeful perspective through the ISTOS project. Sustainable development but mainly its observation procedure with specialised measurement instruments provides a vital element for our region, which is characterized as purely touristic. Reliable observation of the aggravation on the available environmental, economic and social resources due to the existing development model is an internationally recorded necessity. For that reason an adapted amount of sustainable indicators are selected and a comprehensible methodological guide as to their use is created, aiming the reliable measurement of selected parameters that are considered as important for our region. We believe that with this approach, local societies but also the involved stakeholders are able to understand the size of impacts on the existing and mainly not renewable resources, so that they will proceed with strategic planning and with terms of sustainability for their future developmental course. είκτες Αειφορίας σε Περιφερειακό Επίπεδο: Η περίπτωση της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου Ο προβληµατισµός για την, σε βάθος χρόνου, βιώσιµη ανάπτυξη στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου βρίσκει µια δηµιουργική και ελπιδοφόρα προοπτική µέσω του έργου ΙΣΤΟΣ. Η αειφόρος ανάπτυξη αλλά πρωτίστως η παρακολούθησή της µε εξειδικευµένα εργαλεία µέτρησης αποτελούν σίγουρα καταλυτικό στοιχείο για τη νησιωτική περιοχή µας που χαρακτηρίζεται ως αµιγώς τουριστική. Η αξιόπιστη παρακολούθηση της επιβάρυνσης που µπορεί να έχει το υφιστάµενο αναπτυξιακό µοντέλο στους διαθέσιµους περιβαλλοντικούς, οικονοµικούς και πολιτιστικούς πόρους είναι µια διεθνώς καταγεγραµµένη αναγκαιότητα. Για τον λόγο αυτό επιλέχτηκε ένα προσαρµοσµένο σύνολο δεικτών αειφορίας και δηµιουργήθηκε ένας κατανοητός µεθοδολογικός οδηγός χρήσης τους, µε στόχο στην αξιόπιστη µέτρηση των επιλεγµένων παραµέτρων που κρίνονται σηµαντικές για την περιοχή µας. Με τον τρόπο αυτό πιστεύουµε ότι παρέχεται η δυνατότητα στις τοπικές κοινωνίες αλλά και στους εµπλεκόµενους φορείς να κατανοήσουν µε αντικειµενικό τρόπο το µέγεθος των επιπτώσεων στους διαθέσιµους και κυρίως µη ανανεώσιµους πόρους, ώστε να σχεδιάσουν στρατηγικά και µε όρους αειφορίας τη µελλοντική τους αναπτυξιακή πορεία

9 aristea alexiou / ÚÈÛÙ ÏÂÍ Ô sven eckardt Project Manager ISTOS Program, ADEPDO (Association for the Development and Progress of Dodecanese) Υπεύθυνη Έργου ράσης Προγράµµατος «ΙΣΤΟΣ», ωδεκανησιακή Εταιρεία Ανάπτυξης & Προόδου [ ΕΤΑΠ] Aristea Alexiou is a Chemical Engineer graduated from the National Technical University of Athens and has α long experience in business consulting. Her professional expertise spans management consulting, quality management systems, food safety and environmental assessments. At postgraduate level, she undertook the MSc programme in Environmental Impact Assessment, Auditing and Management Systems, University of East Anglia and has attended a course of studies in the application of food safety - HACCP systems in food industry, University of Hull and gained certification from the British Institute of Public Health. For the last 5 years she has been running a business consulting firm "EXELIXIS" sited in Rhodes and specializing in business development consultation, business plans, implementation of quality management systems, food safety management systems in the South and North Aegean Regions. During its 5-year history, EXELIXIS has developed major projects for organisations in private and public sector. Aristea Alexiou is coordinator of the Action "Standards for sustainable tourism" under the Regional Programme of Innovative Actions of South Aegean - ISTOS. She also is a member of the tourism think tank of the Chamber of Dodecanese. Η Αριστέα Αλεξίου είναι Χηµικός Μηχανικός Ε.Μ.Π µε εξειδίκευση σε συστήµατα διαχείρισης ποιότητας, τροφίµων και περιβάλλοντος. Έχει πραγµατοποιήσει µεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήµιο East Anglia της Μεγάλης Βρετανίας στην Εκτίµηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, Επιθεώρηση και Συστήµατα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης και έχει εκπαιδευθεί στο Πανεπιστήµιο Hull στην ανάπτυξη και εφαρµογή συστηµάτων ασφάλειας τροφίµων HACCP µε πιστοποίηση από το Βρετανικό Ινστιτούτο ηµόσιας Υγείας. ιαθέτει πολυετή εµπειρία στον κλάδο παροχής συµβουλευτικών υπηρεσιών σε θέµατα εκσυγχρονισµού επιχειρήσεων στους τοµείς εκπόνησης επιχειρησιακών σχεδίων και οικονοµοτεχνικών µελετών για την υπαγωγή φορέων σε προγράµµατα επιδοτήσεων, ανάπτυξης και εφαρµογής συστηµάτων ποιότητας και ασφάλειας τροφίµων, καθώς και περιβαλλοντικών µελετών. Την τελευταία πενταετία, διατηρεί την εταιρεία συµβούλων επιχειρήσεων ΕΞΕΛΙΞΙΣ-Σύµβουλοι Ανάπτυξης Επιχειρήσεων µε έδρα τη Ρόδο η οποία δραστηριοποιείται στις Περιφέρειες Νοτίου & Βορείου Αιγαίου. Στο διάστηµα αυτό έχουν αναπτυχθεί σηµαντικές συνεργασίες µε φορείς του ιδιωτικού και δηµοσίου τοµέα. Είναι συντονίστρια της ράσης µε τίτλο «ηµιουργία περιφερειακού πλαισίου αειφορίας στο Νότιο Αιγαίο» η οποία υλοποιείται στα πλαίσια του περιφερειακού προγράµµατος καινοτόµων δράσεων ISTOS. Είναι µέλος της Επιστηµονικής Οµάδας Τουρισµού του Επιµελητηρίου ωδεκανήσου. Regional sustainability label for tourism enterprises in the South Aegean Region The South Aegean Region holds a leading role in the creation of a sustainability label which introduces practices of sustainable development in the tourism industry with concern for the environment, the society and local culture. The project is being run by the Association for the Development & Progress of the Dodecanese (ADEPDO) and the Regional Development Agency of Cyclades (RDAC). A fundamental objective of the sustainability label is promoting the competitiveness of the local tourist enterprises and supporting them with the application of economically and socially viable growth along with adopting environmental management practices. The final objective is to expand sustainable management practices in all sectors of economic activity and to reinforce our destination s sustainability. Firstly, the label will be awarded to tourist accommodations and tourist agencies. The benefits which result from the application of the ISTOS label are various and include, among others, its use as a marketing tool, the expansion of certified enterprises in new markets, the reduction of operational costs (via the application of new environmental management technologies, waste reduction etc), the development of a sustainable business strategy and finally with respect to the destination, its diversification, along with environmental protection and the cultural resources promotion. The sustainability label ISTOS materializes the international trend "think globally-act locally" through the adaptation of recognized sustainability criteria to the needs of local tourist enterprises. It should be stressed that the ISTOS label is a pioneering effort at a national level to implement and certify sustainability management within tourism industry. Σήµα Αειφόρου Τουρισµού στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου πρωτοστατεί στη δηµιουργία ενός σήµατος αειφορίας το οποίο εισάγει πρακτικές ισόρροπης ανάπτυξης των επιχειρήσεων µε σεβασµό στο περιβάλλον, την κοινωνία και την τοπική κουλτούρα. H δράση υλοποιείται σε συνεργασία της ωδεκανησιακής Εταιρείας Ανάπτυξης και Προόδου ( ΕΤΑΠ) και της Αναπτυξιακής Εταιρείας Κυκλάδων (ΑΝΕΤΚΥ). Βασικός στόχος του σήµατος αειφορίας ISTOS είναι να αποτελέσει παράγοντα ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας των τουριστικών επιχειρήσεων της περιφέρειας και να τους δώσει ώθηση µέσα από την εφαρµογή πρακτικών οικονοµικά και κοινωνικά βιώσιµης ανάπτυξης, παράλληλα µε την υιοθέτηση ορθής περιβαλλοντικής διαχείρισης. Απώτερος στόχος είναι η εξάπλωση των κριτηρίων αειφορικής διαχείρισης σε επιχειρήσεις προερχόµενες απ όλους τους κλάδους οικονοµικής δραστηριότητας και η θεµελίωση της αειφορικότητας του προορισµού. Σε πρώτο στάδιο αποδέκτες του σήµατος είναι τα τουριστικά καταλύµατα και τα τουριστικά γραφεία µεταφορών και διοργάνωσης εκδροµών. Τα οφέλη που µπορούν να προκύψουν από την εφαρµογή του σήµατος αειφορίας είναι πολλαπλά τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τον προορισµό και εστιάζουν, µεταξύ άλλων, στη προβολή των επιχειρήσεων, στη διείσδυση σε νέες αγορές, στη µείωση του κόστους λειτουργίας (µέσω της εφαρµογής νέων τεχνολογιών περιβαλλοντικής διαχείρισης, µείωσης αποβλήτων κα), στη διαµόρφωση νέας κουλτούρας επιχειρησιακής στρατηγικής και ανάπτυξης, και για τον προορισµό, η προβολή του, η διαφοροποίηση, η προστασία των περιβαλλοντικών και η προβολή των πολιτιστικών πόρων. Μέσω του σήµατος αειφορίας ISTOS γίνεται πράξη η διεθνής τάση «σκεφθείτε παγκόσµιαδράστε τοπικά» µεταφέροντας την παγκόσµια τάση δηµιουργίας προτύπων για εφαρµογή αειφόρων και βιώσιµων πρακτικών στα µέτρα και τις ανάγκες των τοπικών τουριστικών επιχειρήσεων. Θα πρέπει να τονισθεί ότι το σήµα αειφορίας ISTOS είναι µια από τις πρώτες προσπάθειες δηµιουργίας σηµάτων αειφορίας στην Ελλάδα. Project leader at the IER institute University of Stuttgart (Germany) Συντονιστής έργου στο Ινστιτούτο I.E.R του Πανεπιστηµίου Στουτγκάρδης (Γερµανία) Mr. Sven Eckardt served as a Professional Engineer in Material Flow Management at the Merckle/ratiopharm enterprise for three years. Since August 1999, he has been a scientific assistant at the Institute of Energy Economics and Rational Energy of the University of Stuttgart. Among his responsibilities were the coordination of the EU LIGE Project Sutour -"Computing tool for cost efficient environmental analysis in hotels and restaurants with identification of key figures, development of an integrated energy, quality and environmental management system"- and preparation of the concept for a European eco-label of environmental friendly hotels (EU Commission XI). He was also assigned with the environmental education and the analyses of energy use in schools. Since October 2004 he has been the Head of the Section "Rational Use of Energy" of the University of Stuttgart. O Sven Eckart, έχει εργαστεί σαν Μηχανικός ιαχείρισης Ροής Υλικών στην εταιρία Merckle\ratiopharm επί τρία χρόνια. Από τον Αύγουστο του 1999 είναι επιστηµονικός βοηθός στο Ινστιτούτο Οικονοµικών Ενέργειας και Ορθολογικής Ενέργειας του Πανεπιστηµίου της Στουτγκάρδης. Μεταξύ των αρµοδιοτήτων του ήταν και ο συντονισµός του προγράµµατος ΕΕ-LIGE, SUTOUR µε θέµα «ηµιουργία ενός εργαλείου για µια οικονοµικά αποτελεσµατική περιβαλλοντική ανάλυση σε ξενοδοχεία και εστιατόρια µε ταυτοποίηση των κεντρικών στοιχείων και δηµιουργία συστήµατος ολοκληρωµένης διαχείρισης της ενέργειας, της ποιότητας και του περιβάλλοντος» καθώς και την προετοιµασία ενός ευρωπαϊκού οικο-σήµατος για ξενοδοχεία φιλικά προς το περιβάλλον[ευρωπαϊκά Επιτροπή ΧΙ].Έχει επίσης αναλάβει την περιβαλλοντική εκπαίδευση και την ανάλυση της χρήσης ενέργειας στα σχολεία. Από τον Οκτώβριο του 2004 είναι επικεφαλής του τµήµατος «Ορθολογικής χρήσης της ενέργειας» του Πανεπιστηµίου της Στουτγκάρδης. SUTOUR, Tourbench & more: new European tools to manage, monitor and benchmark environmental sustainability in tourism services Since 2005 the European Monitoring and Benchmarking tool TourBench is available on the Internet free of charge for accommodation services. Hotels, camping sites, holiday houses, group accommodation and bed & breakfast businesses can choose from 9 languages and assess in 7 steps their environmental consumption and cost. Certificates and accommodation associations as supporters can receive reports with e.g. benchmarks and average consumption of certified and non certified businesses, per country or type of accommodation. The main objectives of the SUTOUR project are, to support tourist businesses in order to setup an environmentallyfriendly company management system. The recently-developed IT-tool named E-KUH is introduced. The software follows a process-oriented approach for recognizing and reducing the impact on the environment. SUTOUR should help to manage the environmental measures and investment systematically. Beside positive environmental and marketing effects, cost reduction and quality management improvement can be achieved. At the same time the tool supports certification according to EMAS and/or ISO In 2006 further tools will be available to tourism services, e.g. to learn how to realise the criteria for the EU Flower and national certificates (Train to Eco-label) to promote certified tourism services to tour operators (TourLink/Green Travel Market). SUTOUR, Tourbench & more: Τα νέα ευρωπαϊκά εργαλεία για την αειφορική διαχείριση και παρακολούθηση των προσφερόµενων τουριστικών υπηρεσιών Από το 2005 προσφέρεται δωρεάν στο διαδίκτυο το ευρωπαϊκό εργαλείο TOURBENCH για τις υπηρεσίες φιλοξενίας. Ξενοδοχεία, κάµπιγκ, εξοχικά καταλύµατα, καταλύµατα bed and breakfast, µπορούν να διαλέξουν µια από τις 9 διαθέσιµες γλώσσες και να υπολογίσουν ενεργειακό κόστος και κατανάλωση ενέργειας. Μπορούν επίσης να λάβουν αναφορές σχετικές, ας πούµε, µε τη µέση κατανάλωση πιστοποιηµένων και µη επιχειρήσεων, ανά χώρα και είδος καταλύµατος. Κύριος στόχος του προγράµµατος SUTOUR είναι η στήριξη των τουριστικών επιχειρήσεων ώστε αυτές να υλοποιήσουν ένα σύστηµα διαχείρισης της επιχείρησης, φιλικό προς το περιβάλλον. Εισάγει το πρόσφατα δηµιουργηµένο ΙΤ-εργαλείο, E- KUH. Το λογισµικό ακολουθεί µια διαδικασία αναγνώρισης και µείωσης της επίπτωσης στο περιβάλλον. Το SUTOUR µπορεί επίσης να βοηθήσει τους ενδιαφερόµενους να διαχειριστούν µε συστηµατικό τρόπο τα περιβαλλοντικά µέτρα και τις επενδύσεις. Πέρα από τις θετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και το µάρκετιγκ, µπορεί να επιτευχθεί µείωση του κόστους και βελτίωση του συστήµατος διαχείρισης ποιότητας. Ταυτόχρονα, το εργαλείο αυτό υποστηρίζει την πιστοποίηση EMAS και /ή ISO Το 2006 θα προστεθούν περαιτέρω εργαλεία για τις τουριστικές υπηρεσίες, π. χ. για να µαθαίνει κανείς πώς να καλύπτει τα κριτήρια για το Flower της ΕΕ ή για τα εθνικά πιστοποιητικά {προετοιµασία για το eco-label}, ή για να προωθούνται πιστοποιηµένες τουριστικές υπηρεσίες στους tour operators {TourLink/Green Travel Market}

10 haralambos loukaras / Ú Ï ÌappleÔ ÏÔ Î Ú john fotis / ÁÈ ÓÓË ÊÒÙË General Director, ADEPDO (Association for the Development and Progress of Dodecanese) Γενικός ιευθυντής, ωδεκανησιακή Εταιρεία Ανάπτυξης & Προόδου [ ΕΤΑΠ] Μέλος Επιστηµονικής Οµάδας Τουρισµού, Επιµελητήριο ωδεκανήσου Member of Tourism Research Body, Chamber of Commerce of the Dodecanese Haralambos L. Loukaras was born in 1976 in Rhodes. He graduated from the Aristotelion University of Thessaloniki as an economist and completed a Master (M.Sc.) in Tourism Marketing and Management (International Center for Tourism & Hospitality Research ICTHR University of Bournemouth - UK). Since July 2005 he is the Director of the Association for the Development and Progress of Dodecanese. He is also a Scientific and Administrative Moderator in the Tourism Research Body of the Chamber of Commerce of the Dodecanese, and from 2003 until today he is a Scientific Manager in the materialization of major primary researches on tourism that are conducted in the island of Rhodes and Kos. Haralambos Loukaras is very experienced in the creation of sustainability and feasibility projects, projects of operational research that concern major developmental plans in the Dodecanese and contributes effectively in the financing research of their implementation from national and european resources. Ο Χαράλαµπος Λ. Λουκαράς γεννήθηκε το 1976 στην Ρόδο. Είναι Οικονοµολόγος, απόφοιτος του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και κάτοχος µεταπτυχιακού τίτλου σπουδών (M.Sc.) στο Τουριστικό Μάρκετινγκ και Μάνατζµεντ (International Center for Tourism & Hospitality Research ICTHR - University of Bournemouth - UK). Από τον Ιούλιο του 2005 είναι ιευθυντής στη ωδεκανησιακή Εταιρία Ανάπτυξης και Προόδου. Επίσης, αποτελεί Επιστηµονικό και ιοικητικό Συντονιστή της Επιστηµονικής Οµάδας Τουρισµού του Επιµελητηρίου ωδεκανήσου και τελεί απο το 2003 έως και σήµερα, Επιστηµονικός Υπεύθυνος στην υλοποίηση µεγάλων πρωτογενών τουριστικών ερευνών που διεξάγονται στο νησί της Ρόδου και της Κω. Ο Χαράλαµπος Λ. Λουκαράς διαθέτει εµπειρία στην σύνταξη µελετών βιωσιµότητας, σκοπιµότητας, µελετών οργάνωσης και επιχειρησιακής έρευνας που αφορούν µεγάλα αναπτυξιακά σχέδια στη ωδεκάνησο και συνέβαλε ενεργά στην έρευνα χρηµατοδότησης της υλοποίησής τους από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους. Giannis was born in Rhodes in He holds a B.Sc (Distinction) in Business Administration with double major in Marketing Management and in Management & Organizational Behaviour, as well as an M.Sc (Distinction) in Tourism Marketing with focus on the use of psychographics and lifestyle as segmentation tools in tourism markets. He is highly involved in the tourism industry, holding in the past positions such as Assistant Marketing Director in Rodos Palace, General Manager of the Rhodes Hotel Association and the Rhodes Tourism Promotion Organization (PROTOUR), and Vice President External Relations in Rhodes Playboy Casino. Since 2000, he is co-owner of Market Plan, a marketing consulting firm in Rhodes specializing in tourism marketing, research and guest satisfactions surveys. His consultation appointments and projects include, among other, marketing planning and implementation of integrated campaigns for various hotels, destination management companies, non-profit associations and organizations throughout Greece. His current areas of interest include loyalty systems development, as well as concept & development of e-applications for the tourism industry. Giannis has been an invited speaker in numerous forums, seminars, and workshops organized by national and regional authorities or associations such as the GNTO, SETE, the Dodecanese Chamber of Commerce, etc. Moreover he serves as member in a number of committees including the Research Tourism Body of the Chamber of the Dodecanese. Ο Γιάννης γεννήθηκε στη Ρόδο το Είναι κάτοχος B.Sc (Άριστα) στη ιοίκηση Επιχειρήσεων µε διπλή ειδικότητα στο Marketing και στο Management & Οργανωσιακή Συµπεριφορά, καθώς και M.Sc (Άριστα) στο Τουριστικό Marketing, µε ειδίκευση στη χρήση της ψυχογραφίας και του lifestyle σαν εργαλεία τµηµατοποίησης τουριστικών αγορών. ιαθέτει σηµαντική εµπειρία στην τουριστική βιοµηχανία, έχοντας διατελέσει στο παρελθόν Βοηθός ιευθυντής Marketing του Rodos Palace, Γενικός ιευθυντής της Ένωσης Ξενοδόχων Ρόδου και του Οργανισµού Προώθησης Ροδιακού Τουρισµού (ΠΡΟΤΟΥΡ), και Vice President External Relations του Playboy Casino στη Ρόδο. Από το 2000 είναι συνιδιοκτήτης και εργάζεται ως σύµβουλος στην Market Plan, επιχείρηση που παρέχει συµβουλευτικές υπηρεσίες σε θέµατα τουριστικού marketing, έρευνας αγοράς, και µέτρησης της ικανοποίησης πελατών σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις. Οι συµβουλευτικές υπηρεσίες του αφορούν κυρίως το σχεδιασµό και την υλοποίηση ολοκληρωµένων προγραµµάτων marketing και επικοινωνίας για ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, destination management companies, µη-κερδοσκοπικούς οργανισµούς και φορείς σε ολόκληρη την Ελλάδα. Τελευταία ασχολείται µε την ανάπτυξη συστηµάτων διαχείρισης πιστών πελατών (loyalty schemes) και µε την ανάπτυξη e-εφαρµογών για την τουριστική βιοµηχανία. Σαν προσκεκληµένος οµιλητής έχει συµµετάσχει σε πολυάριθµα forums και συνέδρια που έχουν διοργανώσει εθνικοί και τοπικοί φορείς όπως ο ΕΟΤ, ο ΣΕΤΕ, το Επιµελητήριο ωδεκανήσου, η ΤΕ Κ κτλ. Είναι µέλος σε διάφορες επιτροπές και οµάδες εργασίας, και µεταξύ αυτών στην Επιστηµονική Οµάδα Τουρισµού του Επιµελητηρίου ωδεκανήσου. Panel C - The Annual Tourism Survey of Rhodes, 2006 Πάνελ Γ - Η Ετήσια Τουριστική Έρευνα Ρόδου, 2006 Presentation of primary research findings and conclusions Harry Loukaras and Giannis Fotis will present the findings of the Rhodes Tourism Survey The survey was planned by the Tourism Research Body of the Chamber of the Dodecanese, and was carried out by the Association for the Development & Progress of the Dodecanese (ADEPDO) in cooperation with the Chamber of the Dodecanese. The survey covered the period May to October 2006 and was conducted in a sample size of approximately 2100 tourists that were personally interviewed before their departure at Rhodes International Airport. The main areas investigated include holiday buying behavior, the role of internet in selecting the destination and the accommodation, the characteristics of stay, the tourists opinions & impressions about the island as well as their satisfaction level from the services and infrastructure, the average per capita spending and demographic characteristics. Of significance are also the findings from the analysis on new questions (in relation to the surveys of 2003 and 2004) that were included in this year s questionnaire in relation to tourists holiday lifestyle. Παρουσίαση πρωτογενών αποτελεσµάτων και συµπερασµάτων της έρευνας Ο Χαράλαµπος Λουκαράς και ο Γιάννης Φώτης θα παρουσιάσουν τα αποτελέσµατα της Τουριστικής Έρευνας Ρόδου Η έρευνα σχεδιάστηκε από την Επιστηµονική Οµάδα Τουρισµού του Επιµελητηρίου ωδεκανήσου και διενεργήθηκε από τη ΕΤΑΠ σε συνεργασία µε το Επιµελητήριο ωδεκανήσου, στους τουρίστες στο νησί της Ρόδου σε δείγµα περίπου 2100 τουριστών. Η έρευνα πραγµατοποιήθηκε από τον Μάϊο έως και τον Οκτώβριο του 2006 στο αεροδρόµιο της Ρόδου και κάλυψε τους τοµείς της αγοραστικής συµπεριφοράς, του ρόλου των νέων τεχνολογιών στην επιλογή του προορισµού και του καταλύµατος, τα χαρακτηριστικά της παραµονής, τις απόψεις & εντυπώσεις των τουριστών για τη Ρόδο, την ικανοποίηση από τα χαρακτηριστικά, τις υπηρεσίες και τις υποδοµές του νησιού, την µέση κατά κεφαλή δαπάνη και φυσικά τα δηµογραφικά χαρακτηριστικά των τουριστών. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης και τα συµπεράσµατα που προέκυψαν από την ανάλυση νέων ερωτήσεων (σε σχέση µε τις έρευνες του 2003 και 2004) που συµπεριλήφθηκαν στο ερωτηµατολόγιο, σχετικά µε τις επιθυµητές δραστηριότητες και τα ενδιαφέροντα των τουριστών όταν βρίσκονται σε διακοπές

11 dimitris koutoulas / ËÌ ÙÚË ÎÔ ÙÔ Ï giannis boutaris / ÁÈ ÓÓË ÌappleÔ Ù ÚË Moderator - Panel D / Συντονιστής - Πάνελ Tourism and Marketing Consultant Σύµβουλος Τουρισµού και Μάρκετινγκ Dimitris Koutoulas is a tourism and marketing expert based in Athens, Greece. He has worked as a consultant and project director for numerous public -and private- sector organisations in dozens of countries including ministries, national and regional tourism authorities and multinational companies. He has also conducted industry and academic research in Greece and has published part of his scientific work. Dimitris is currently lecturing at the Greek Open University. Additionally, he has been working in the events industry as executive producer for symphonic concerts, opera and ballet performances, rock concerts, recitals, official government celebrations as well as CD and film productions on three continents. Dimitris has managed some of the world s largest light shows by heading crews numbering hundreds of artists and technical staff. Ο ηµήτρης Κουτουλας είναι εµπειρογνώµων σε θέµατα τουρισµού και µάρκετιγκ µε έδρα την Αθήνα. Έχει εργαστεί σαν σύµβουλος και project-director σε πολλές χώρες και για πλήθος ιδιωτικών και δηµόσιων οργανισµών, υπουργείων, εθνικών ή τοπικών τουριστικών αρχών καθώς και για πολυεθνικές εταιρίες. Έχει διεξάγει βιοµηχανικό και ακαδηµαϊκό ερευνητικό έργο, µέρος του οποίου έχει δηµοσιευτεί ως τµήµα του επιστηµονικού του έργου. Ο ηµήτρης διδάσκει αυτή τη στιγµή στο Ανοιχτό Ελληνικό Πανεπιστήµιο. Επιπροσθέτως, έχει ασχοληθεί µε την βιοµηχανία του θεάµατος ως παραγωγός κονσέρτων, παραστάσεων όπερας και µπαλέτου, ροκ συναυλιών, ρεσιτάλ, επίσηµων κυβερνητικών εκδηλώσεων καθώς και ως παραγωγός CD και ταινιών σε τρεις ηπείρους. Ο ηµήτρης ήταν υπεύθυνος σε µερικές από τις πιο προβεβληµένες εκδηλώσεις στον κόσµο όντας επικεφαλής εκατοντάδων καλλιτεχνών και τεχνικών. SUMMARY The prerequisite for managing a destination in accordance to the principles of sustainability is the existence of the proper organisational structure. Any planning and implementation activities of sustainable tourism policies should be conducted by the appropriate Destination Management Organisation (DMOs) on the local, regional or national level possessing the needed staff, funding and mandate. The lack of such an organisational structure will directly impact the effectiveness of the employed policies and the efficiency of used funds. The case of Rhodes is used to illustrate how the lack of a DMO effects both the actual development and the outlook of the island s tourism. Based on the analysis of the local tourism industry, the formation of a DMO is proposed to deal with the shortcomings in ensuring the sustainability of tourism development on Rhodes. Practical aspects of DMO operations will be presented such as range of activities, planning, staffing and funding. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Προϋπόθεση για τη διαχείριση ενός προορισµού σύµφωνα µε τις αρχές της αειφορίας είναι η δηµιουργία του ενδεδειγµένου µηχανισµού. Προκειµένου να γίνει ο σχεδιασµός και η υλοποίηση των πολιτικών αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης απαιτείται η ύπαρξη ενός κατάλληλα δοµηµένου Οργανισµού ιαχείρισης Προορισµού (Destination Management Organisation ή DMO) σε τοπικό, περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο που να διαθέτει το αναγκαίο προσωπικό καθώς και επαρκή χρηµατοδότηση και εξουσιοδότηση. Η απουσία µιας τέτοιας δοµής επηρεάζει άµεσα την αποτελεσµατικότητα των εν λόγω πολιτικών και την αποδοτικότητα των δαπανώµενων κονδυλίων. Μέσα από το παράδειγµα της Ρόδου εξηγείται πώς η απουσία ενός DMO επηρεάζει τόσο τη µέχρι σήµερα πορεία όσο και τις µελλοντικές προοπτικές του ροδίτικου τουρισµού. Βάσει σχετικής ανάλυσης προτείνεται η σύσταση ενός DMO προκειµένου να χειριστεί τα εντεινόµενα προβλήµατα αειφορίας που αντιµετωπίζει ο τουρισµός της Ρόδου, ενώ θα παρουσιαστούν πρακτικές πτυχές διοίκησης του προτεινόµενου DMO ως προς το φάσµα δραστηριοτήτων, το σχεδιασµό, τη στελέχωση και τη χρηµατοδότησή του. Winemaker, Vice President Hellenic Interprofessional Society of Vine and Wine Οινοποιός, Αντιπρόεδρος της Εθνικής ιεπαγγελµατικής Οργάνωσης Αµπέλου και Οίνου He graduated from the Department of Chemistry of the Aristotelion University of Thessaloniki, he is also a graduate wine-expert, he has an excellent knowledge of the English and French language, with long experience, participation and distinctions in Greek, European and International organizations. He is the first winemaker who turned into reality the dream of Greece having Wines with Appellation of Origin, and to increase the number of small wine producers in the Greek countryside. He believes in the qualitative upgrading of the Greek wine and instead of the narrow business profit he promotes the common profit of the wine industry founding interprofessional producers associations. He was president of the Greek Wine Association. He participates in the European Union of Wine Producing Regions and in the International Academy of Wine. He was honored as a "winemaker of the year" in 1996 in Sweden and in 2003 in Greece. Giannis Boutaris was born in Thessaloniki in He is the son of the winemaker Stelios Boutaris and Fani Misiou. Eίναι πτυχιούχος του Τµήµατος Χηµείας του ΑΠΘ, διπλωµατούχος οινολόγος, άριστος γνώστης της αγγλικής και γαλλικής γλώσσας, µε µακρά εµπειρία, συµµετοχή και διακρίσεις σε ελληνικούς, ευρωπαϊκούς και διεθνείς φορείς. Ο πρώτος οινοποιός που κάνει πραγµατικότητα το όνειρο να αποκτήσει η Ελλάδα Κρασιά Ονοµασίας Προέλευσης, να γεµίσει η ελληνική ύπαιθρος µε µικρούς παραγωγούς κρασιών. Πιστεύει στην ποιοτική αναβάθµιση του ελληνικού κρασιού και αντί του στενού επιχειρηµατικού συµφέροντος προάγει το κοινό όφελος του κλάδου του κρασιού ιδρύοντας διεπαγγελµατικούς συνδέσµους παραγωγών. ιετέλεσε πρόεδρος του Συνδέσµου Ελληνικού Οίνου. Συµµετέχει στην Ευρωπαϊκή Ένωση οινοπαραγωγικών Περιφερειών και στη ιεθνή Ακαδηµία Οίνου. Τιµήθηκε ως «οινοποιός της χρονιάς» το 1996 στη Σουηδία και το 2003 στην Ελλάδα. Ο Γιάννης Μπουτάρης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το Είναι γιος του οινοποιού Στέλιου Μπουτάρη και της Φανής Μίσιου. Wine tourism: Enhancing the tourism experiences in national and regional destinations It is only recently that certain alternative forms of tourism have begun to be established within Greece. However, until now an extremely dynamic tourist product, oinotourism has been almost entirely excluded. Oinotourism is still in its early stages, attempts to establish it have been due to individual initiatives and random, uncoordinated actions which have not received the requisite state recognition and support. The support and development of oinotourism remain minimal in relation to the possibilities that it offers, it provides us with a chance for development which surely should not be lost. Oinotourism contains all the dynamics and quality elements which allow us to link tourism with our cultural heritage not on commercial terms, but on terms of real growth which are at the same time compatible with the preservation of the environmental and cultural equilibrium of its destinations. Oinotourism, given the necessary legal status, suitable planning and correct infrastructure can contribute to the development of the local economy, to the strengthening of the socio-economic fabric and to the protection and promotion of the natural environment and of the individual identity which contribute to the image of each region. In conjunction with other activities, such as gastronomic tourism, it can help to promote the adoption of our cultural heritage by the modern world and ultimately offers a pure and contemporary proposal for relaxation and leisure. Οινοτουρισµός: Εµπλουτίζοντας τις τουριστικές εµπειρίες σε εθνικούς και περιφερειακούς προορισµούς Μόλις πρόσφατα άρχισαν να αναπτύσσονται πιο συστηµατικά στην Ελλάδα κάποιες εναλλακτικές µορφές τουρισµού. Προς το παρόν όµως από αυτόν σχεδόν εξαιρείται ένα εξαιρετικής δυναµικής τουριστικό προϊόν, ο οινοτουρισµός, ο οποίος βρίσκεται ακόµα σε εµβρυακή κατάσταση, προσπαθώντας να αποκτήσει υπόσταση και οντότητα µε µεµονωµένες πρωτοβουλίες και τυχαίες, µη συντονισµένες ενέργειες που µέχρι τώρα δεν έχουν τύχει της απαιτούµενης προσοχής και υποστήριξης της πολιτείας. Η στήριξη και ανάπτυξη του οινοτουρισµού παραµένει σε αναντιστοιχία µε τις δυνατότητες που προσφέρει ενώ είναι µια αναπτυξιακή ευκαιρία που σίγουρα δεν πρέπει να αφήσουµε να πάει χαµένη, αφού διαθέτει όλα εκείνα τα δυναµικά και ποιοτικά στοιχεία που επιτρέπουν τη διασύνδεση τουριστικής οικονοµίας και πολιτισµού, όχι µε αγοραίους αλλά µε όρους πραγµατικά αναπτυξιακούς, συµβατούς µε τη φυσική και πολιτιστική ισορροπία των τόπων προορισµού. Ο οινοτουρισµός, µε την απαιτούµενη θεσµική στήριξη, τον κατάλληλο προγραµµατισµό και τις σωστές υποδοµές µπορεί να συντελέσει στην ανάπτυξη της τοπικής οικονοµίας, στην ενδυνάµωση του κοινωνικο-οικονοµικού ιστού και στην προστασία και ανάδειξη του φυσικού τοπίου και των ιδιαίτερων ποιοτικών χαρακτηριστικών που συνθέτουν την εικόνα µιας περιφέρειας. Σε συνδυασµό µε άλλες δράσεις, όπως ο γαστρονοµικός τουρισµός, µπορεί να συµβάλλει στην ενσωµάτωση των πολιτισµικών µας χαρακτηριστικών στον σύγχρονο κόσµο και εν τέλει στη διατύπωση µιας σύγχρονης και ουσιαστικής πρότασης ξεκούρασης και ψυχαγωγίας

12 augusto huescar allesio satta Ειδικός Σύµβουλος THR Ισπανία Senior Consultant, THR, Spain Head of Tourism Unit - Ambiente, Italia ιευθυντής Τµήµατος Τουρισµού, Ambiente, Ιταλία Mr. Huescar accounts for more than 9 years of professional experience in the field of tourism. Senior Consultant at THR since july 2006, was previously Project Manager at the Tourism Studies Institute of Spain, as coordinator for the methodological and analytical tasks involved in the Inbound Tourism Survey. This is an innovative and pioneering observation tool for tourism flows due to its technical complexity and ability to generate information. He had previously specialized on tourism at the Superior Council for Scientific Research of Spain (CSIC). O Augusto Huescar µετρά επαγγελµατική εµπειρία εννέα και πλέον ετών στον τοµέα του τουρισµού. Είναι senior consultant της THR από τον Ιούλιο του 2006 ενώ πριν διετέλεσε project manager στο Ισπανικό Ινστιτούτο Τουριστικών Σπουδών, συντονιστής για τις µεθοδολογικές και αναλυτικές εργασίες που αφορούν την Έρευνα Εισερχοµένων Τουριστών. Πρόκειται για ένα καινοτόµο και πρωτοποριακό εργαλείο παρατήρησης των τουριστικών ρευµάτων λόγω της τεχνολογικής του πολυπλοκότητας και της ικανότητας που έχει να παράγει πληροφορίες. Πριν από αυτό είχε εξειδικευτεί στον τουρισµό στο Ανώτερο Συµβούλιο Επιστηµονικής Έρευνας της Ισπανίας {CSIC}. Tourism Sustainable development in Spain Spain s position in the tourism world has been reached after more than thirty years of small and medium entrepreneurs hard work and, frequently, disordered growth. Nowadays sustainability lies beneath every project undertaken (not only in tourism, fortunately), but is differently understood in the different regions and cities. The administrative structure of Spain gives all jurisdiction and competences regarding tourism and, equally important, construction and urbanization responsibilities to regions (17 of them). This should ensure a more precise knowledge of local constraints, desires and potentials but, more frequently than it would be desirable, ends up by building an environment where one can find 17 different legislations on these and many other issues. As a tourism consultancy firm, THR defends, proposes and advises destinations to never turn their backs on sustainability. Further more, we encourage them to take advantage out of it. Our line of thinking is based on designing destinations for the Dream Society, where experiences count more than activities and people live the life they desire: unsustainably? Never. In close contact with natural resources and opportunities?.as a must. Αειφόρος Τουριστική Ανάπτυξη στην Ισπανία Η Ισπανία έφτασε στη θέση που κατέχει τώρα στον τουρισµό µετά από τριάντα και πλέον χρόνια σκληρής δουλειάς και, συχνά άτακτης, ανάπτυξης µικρών και µεσαίων επιχειρηµατιών. Στις µέρες µας η αειφορία ενέχεται σε όλα τα προγράµµατα [ευτυχώς όχι µόνον τα σχετικά µε τον τουρισµό] αλλά διαφέρει ο τρόπος µε τον οποίο την αντιλαµβάνονται στις διάφορες πόλεις ή περιφέρειες. Σύµφωνα µε την διοικητική δοµή της Ισπανίας οι 17 περιφέρειες έχουν πλήρεις νοµικές και λοιπές αρµοδιότητες και για τον τουρισµό αλλά και για άλλους εξ ίσου σηµαντικούς τοµείς όπως η δόµηση και η χωροταξία. Αυτό θα έπρεπε να διασφαλίζει την ακριβέστερη γνώση των τοπικών δεσµεύσεων, επιθυµιών, αναγκών και δυνατοτήτων. Συχνά όµως καταλήγει στην οικοδόµηση ενός πλαισίου που αποτελείται από 17 διαφορετικές νοµοθεσίες σε αυτά και σε πολλά άλλα θέµατα. Η THR, ως εταιρεία συµβούλων τουρισµού προτείνει και προτρέπει τους διάφορους προορισµούς να µην γυρνούν ποτέ την πλάτη τους στην αειφορία. Ακόµα περισσότερο µάλιστα, τους ενθαρρύνουµε να την εκµεταλλευτούν. Ο τρόπος σκέψης µας βασίζεται στον σχεδιασµό προορισµών για µια Ονειρεµένη Κοινωνία όπου οι εµπειρίες µετρούν περισσότερο από τις δραστηριότητες και οι άνθρωποι ζουν την ζωή που επιθυµούν: σε µη αειφορικό περιβάλλον; Ποτέ.! Σε στενή σχέση µε τους φυσικούς πόρους και τις ευκαιρίες; Πάντοτε! Mining engineer specialised in environmental and business management at the Imperial College of London and at the Ecole des Mines of Paris. After having worked at the Environmental Office of Group ACCOR in Paris, he now works for Ambiente Italia as Head of the Sustainable Tourism Unit with specific focus in sustainable development strategies for public administrations and marketing and management strategies for private companies and industry. Since 2001 he is International Consultant and Sustainable Tourism Project Manager for the Priority Actions Programme (Mediterranean Action Plan - United Nations Environment Programme), contributing to its activity for the implementation of the Tourism Carrying Capacity Assessment methodology and Integrated Coastal Area Management in the Mediterranean countries. SInce January 2003 he is a member of the advisory board and scientific director of Ecoturismo Italia (Italian national association of ecotourism). He has collaborated with the following organisations: World Tourism Organisation, WWF- Mediterranean Programme Office, French Ministry of Tourism, AFIT, Quebec Ministry of Tourism, Bonjour Quebec, Algerian Ministry of Environment, TPM (Toulon-Provence-Méditerranée), Vlore Region (Albania), Municipality of Hvar (Croatia), etc. Μεταλλειολόγος µηχανικός, ειδικευµένος στη διαχείριση περιβάλλοντος και τη διοίκηση επιχειρήσεων στο Imperial College του Λονδίνου και στην Ecole des Mines του Παρισιού. Εργάστηκε πρώτα στην Υπηρεσία Περιβάλλοντος του οµίλου Accor και τώρα στην Ambiente Italia όπου είναι Επικεφαλής της µονάδας Αειφόρου Τουρισµού µε εξειδίκευση στην εκπόνηση στρατηγικών αειφόρου ανάπτυξης για δηµόσιες υπηρεσίες καθώς και στρατηγικών διαχείρισης και µάρκετιγκ για ιδιωτικές εταιρίες και τη βιοµηχανία. Από το 2001 είναι ιεθνής Σύµβουλος και υπεύθυνος διαχείρισης του Προγράµµατος Προτεραιοτήτων [Πρόγραµµα ράσης για τη Μεσόγειο-Πρόγραµµα Περιβάλλοντος των Ηνωµένων Εθνών) στα πλαίσια του οποίου συµβάλλει στην υλοποίηση της Μεθοδολογίας Αξιολόγησης της Φέρουσας Ικανότητας και της Ολοκληρωµένης ιαχείρισης των Παράκτιων Περιοχών των χωρών της Μεσογείου. Από τον Ιανουάριο του 2003 είναι µέλος της Συµβουλευτικής Επιτροπής και επιστηµονικός διευθυντής της Ecoturismo [ο Ιταλικός εθνικός οργανισµός για τον οικο-τουρισµό]. Έχει συνεργαστεί µε τους ακόλουθους οργανισµούς: Παγκόσµιος Οργανισµός Τουρισµού, WWF - Γραφείο Προγραµµατισµού Μεσογείου, Γαλλικό Υπουργείο Τουρισµού, AFIT, Υπουργείο Τουρισµού του Κεµπέκ, Bonjour Quebec, Υπουργείο Περιβάλλοντος της Αλγερίας, TPM [Toulon-Provence-Mediterranée], ήµος Hvar στην Κροατία, Περιφέρεια Vlore στην Αλβανία, κλπ. Carrying capacity of coastal areas The methodology for tourism carrying capacity assessment (TCCA) has been defined after several reports, and after the experiences gained through the work on the whole project "Development of Mediterranean Tourism Harmonized with the Environment" implemented by PAP/RAC. In 1995 a team of experts prepared the "Guidelines for Carrying Capacity Assessment for Tourism in Mediterranean Coastal Areas" that were finally adopted at the regional Workshop in Split in January PAP/RAC organized special training courses for local planners and government officials in the preparation of Tourism Carrying Capacity Assessments, based upon the "Guidelines for Carrying Capacity Assessment for Tourism in Mediterranean Coastal Areas". These course have been carried out in Tartous (Syria), Tripoli (Libya), Alger (Algeria), Beirut (Lebanon). Based on the definition of sustainable development as development which is within the carrying capacity of the ecosystem, and given the organization s experiences in different areas, PAP promotes a flexible approach to TCCA. The sustainable tourism option is the logical outcome of the TCCA process. Since this approach has been accepted by all the participating countries as the most suitable one for the Mediterranean region, the PAP methodology was recently implemented in two new studies prepared by national teams with PAP supervision - for the Malta archipelago, and for the Province of Rimini in Italy. All the experiences carried out by PAP/RAC expert have been collected and assessed in the "Guide to Good Practice in Tourism Carrying Capacity Assessment" prepared by PAP/RAC experts in 2003 Η φέρουσα ικανότητα παράκτιων περιοχών Η µεθοδολογία υπολογισµού της φέρουσας τουριστικής ικανότητας [TCCA] καθορίστηκε µετά από πολλές εκθέσεις και βάσει της εµπειρίας που απεκτήθη από την συνολική επεξεργασία ολόκληρου του Προγράµµατος PAP/RAC «Ανάπτυξη του Τουρισµού της Μεσογείου σε Εναρµόνιση µε το Περιβάλλον». Το 1995, µια οµάδα εµπειρογνωµόνων προετοίµασε τις «Κατευθυντήριες Γραµµές για τον Υπολογισµό της φέρουσας ικανότητας για τον τουρισµό στις Μεσογειακές παράκτιες περιοχές», που τελικά υιοθετήθηκαν στο περιφερειακό Εργαστήριο του Σπλιτ, τον Ιανουάριο του Το PAP/RAC, οργάνωσε ειδικά σεµινάρια για τους σχεδιαστές σε τοπικό επίπεδο και για τους κυβερνητικούς υπευθύνους σχετικά µε την προετοιµασία των Υπολογισµών Φέρουσας Τουριστικής Ικανότητας που βασίζεται στις Κατευθυντήριες Γραµµές. Τέτοια εκπαιδευτικά σεµινάρια έχουν οργανωθεί στο Ταρτούς [Συρία], την Τρίπολη της Λιβύης, στο Αλγέρι, την Βηρυττό του Λιβάνου. Η επιλογή του αειφόρου τουρισµού αποτελεί λογική απόρροια της διεργασίας TCCA. Μια και αυτή η προσέγγιση έγινε αποδεκτή από όλες τις συµµετέχουσες χώρες ως η πλέον κατάλληλη για την περιοχή της Μεσογείου, η µεθοδολογία PAP πρόσφατα χρησιµοποιήθηκε και σε δύο µελέτες που προετοίµασαν εθνικές οµάδες µε την εποπτεία της PAP - για το Αρχιπέλαγος της Μάλτας και για την Επαρχία του Ρίµινι στην Ιταλία. Όλες οι εµπειρίες των ειδικών της PAP/RAC έχουν καταγραφεί και αξιολογηθεί στον «Οδηγό Καλών Πρακτικών για τον Υπολογισµό της Φέρουσας Τουριστικής Ικανότητας» που προετοίµασαν οι εµπειρογνώµονες της PAP/RAC το

13 aris ikkos / ÚË ÎÎÔ lee minaidis / ÏË ÌËÓ Ë Managing Director, JBR Hellas ιευθύνων Σύµβουλος JBR Hellas He is a managing director in the tourism sector since 1990 when he was a Director in the Managing department of the Alexander Young Horwath company. His experience includes various projects in Greece and overseas that contain regional planning, hotels and resorts, marinas, casinos, golf and golf resorts, sea-therapy and spa, health tourism, conventional and exhibition facilities, dining and recreational businesses. He is a member of the European Network for Accessible Tourism (ENAT). His experience in marketing plans and regional planning in national/regional level includes the 1st marketing plan of the Greek National Tourism Organization (GNTO), the business plan of the overseas offices of the GNTO, the Study and proposals for the perspectives of Tourism in Attica up to 2015, the Study for upgrading and enhancing the Greek seashores, the determination Study of upgrading motives/ withdrawal of low category hotel beds in Cyprus, the feasibility Study for the development of theme parks in Cyprus. He is a member of the International Society of Hospitality Consultants, an international network of consultants in the hospitality sector, where the attendance is possible only with an invitation from the members. He also participated in the European Council of the Horwath Hotel, Tourism and Leisure Group. He has elaborated international market researches and strategy studies to other sectors as well. Ασχολείται επαγγελµατικά ως σύµβουλος επιχειρήσεων σε θέµατα τουρισµού από το 1990 όταν ήταν ιευθυντής του Συµβουλευτικού τµήµατος εταιρείας Alexander Young Horwath. Η εµπειρία του περιλαµβάνει πληθώρα έργων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό που αφορούν περιφερειακό σχεδιασµό, ξενοδοχεία και resorts, µαρίνες, καζίνο, golf και golf resorts, κέντρα θαλασσοθεραπείας, spa και τουρισµού υγείας, συνεδριακούς και εκθεσιακούς χώρους, επιχειρήσεις αναψυχής και εστίασης. Είναι µέλος του European Network for Accessible Tourism (ENAT). Η εµπειρία του σε marketing plans και περιφερειακό σχεδιασµό σε εθνικό/τοπικό επίπεδο περιλαµβάνει το 1ο marketing plan του ΕΟΤ, το business plan των γραφείων εξωτερικού του ΕΟΤ, τη Μελέτη και προτάσεις για τις προοπτικές του τουρισµού στην Αττική έως το 2015, τη Μελέτη για την αναβάθµιση και αξιοποίηση των ελληνικών αιγιαλών, τη Μελέτη καθορισµού κινήτρων αναβάθµισης / απόσυρσης τουριστικών κλινών χαµηλών κατηγοριών στην Κύπρο, τη Μελέτη σκοπιµότητας για την ανάπτυξη θεµατικών πάρκων στην Κύπρο. Είναι Μέλος του International Society of Hospitality Consultants, διεθνούς δικτύου συµβούλων σε θέµατα τουρισµού και φιλοξενίας, όπου η συµµετοχή είναι δυνατή µόνον κατόπιν πρόσκλησης των µελών. Επίσης µετείχε στο Ευρωπαϊκό Συµβούλιο Ξενοδοχείων, Τουρισµού και Αναψυχής της Horwath. Τέλος, έχει εκπονήσει διεθνείς έρευνες αγοράς και µελέτες στρατηγικής και σε άλλους τοµείς. Accessible tourism in accessible destinations One of the world's largest niche tourism markets relates to tourists with physical disabilities (mobility, visual, hearing). The world total approximates 500 million, while the market from Europe and N. America alone exceeds 100 million (to these figures one should also add persons with physical disabilities due to old age, temporary disabilities, obesity etc.). These potential clients have certain very attractive market characteristics, such as reduced seasonality and long stays and are usually accompanied by more than one friend or relative. In addition, if facilities are properly designed, the additional operational support required is minimal or non-existent. Many of the prime Greek destinations, like Rhodes, with their mild climate all year round and currently underutilised facilities for the largest part of the year, are very well poised to take advantage of this market. To do so it is necessary to follow a structured programme that will ensure tourists, as well as residents, will have easy access to public spaces and places, hotels and ancillary tourist facilities and transportation. Finally, adapting a destination to the needs of disabled tourists also has major benefits on improving the every day quality of life of its citizens. The paper presents some market characteristics and the methodology for creating Accessible Destinations. Προσβάσιµος τουρισµός σε προσβάσιµους προορισµούς Μια από τις µεγαλύτερες niche αγορές τουρισµού αφορά τους τουρίστες µε κινητικές και άλλες δυσκολίες (ακοής, όρασης κλπ.) Το σύνολο των ατόµων µε τέτοιας µορφής δυσκολίες ή αναπηρίες υπερβαίνει τα 500 εκ., ενώ µόνο στην Ευρώπη και την Β. Αµερική ξεπερνά τα 100 εκ. (στα νούµερα αυτά θα πρέπει να προσθέσει κανείς τους υπερήλικες µε δυσκολίες/ αναπηρίες, άτοµα που αναρρώνουν από κάποια εγχείρηση, τους παχύσαρκους κλπ.). Οι πιθανοί αυτοί πελάτες έχουν κάποια ιδιαίτερα ελκυστικά χαρακτηριστικά, όπως µειωµένη εποχικότητα, µακρά παραµονή και συνήθως συνοδεύονται από 1 ή 2 φίλους ή συγγενείς. Επιπλέον, εάν οι ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις είναι σωστά σχεδιασµένες, το επιπλέον λειτουργικό κόστος είναι ελάχιστο ή µηδενικό. Πολλοί ελληνικοί προορισµοί, όπως και η Ρόδος, µε το ήπιο κλίµα τους ολόκληρο το χρόνο και τις υποαπασχολούµενες τουριστικές υποδοµές τους το µεγαλύτερο µέρος του χρόνου, έχουν όλες τις δυνατότητες να αναπτύξουν αυτήν την αγορά. Για να το πετύχουν χρειάζονται ένα ολοκληρωµένο συνεκτικό πρόγραµµα που θα διασφαλίζει οτι οι τουρίστες (αλλά και οι κάτοικοι) θα έχουν εύκολη πρόσβαση σε δηµόσιους χώρους, µεταφορικά µέσα, ξενοδοχεία και λοιπές εγκαταστάσεις. Τέλος, η µετατροπή ενός προορισµού σε Προσβάσιµο Προορισµό, προσφέρει σηµαντικά πλεονεκτήµατα και στην καθηµερινή ποιότητα ζωής των πολιτών του. Η παρουσίαση αναλύει χαρακτηριστικά της αγοράς και παρουσιάζει τη µεθοδολογία για την δηµιουργία Προσβάσιµων Προορισµών. Συντονίστρια Ανάπτυξης και Ευρωπαϊκών Έργων Πόλεων Παγκόσµιας Πολιτιστικής Κληρονοµιάς Coordinator for Development and European Projects of the Organisation of World Heritage Cities Lee Minaidis is a native of Charleston, West Virginia, USA. She holds a BA degree in International Relations from Sweet Briar College, Virginia, USA. Since 1972 she has been a resident of Rhodes. For many years Mrs. Minaidis participated actively in numerous community, regional and national organizations, many associated with youth support and the arts. Since 1996 she has been a member of the Board of Trustees of the International Writers and Translators Center of Rhodes and from 1999 has served as vice president. From Mrs. Minaidis also served as Vice President of the Municipal Environmental Organization and as a Board Member of the Rhodes Museum of Contemporary Art. Mrs. Minaidis was the Chairman of the Organizing Committee of the 7th World Congress of the Organization of World Heritage Cities (OWHC), which took place in Rhodes in September In 2004 she was appointed Coordinator for Development and European Projects of the OWHC. She also served on the Advisory Committee of the 8th World Congress of the OWHC held in Cusco, Peru in 2005 and is a member of the Advisory Committee of the 9th World Congress of the OWHC to be held in Kazan, Tatarstan, Russian Federation. Mrs. Minaidis serves as Chairman of the Organizing Committee of the 2007 NatWest Island Games which will take place in Rhodes. Η Λη Μηναϊδη γεννήθηκε στο Charleston, στη υτική Βιργινία των Ηνωµένων Πολιτειών Αµερικής. Αποφοίτησε από το Κολέγιο Sweet Briar στη Βιργινία των Ηνωµένων Πολιτειών µε πτυχίο Βachelor of Arts στον κλάδο των ιεθνών Σχέσεων. Από το 1972 είναι κάτοικος της Ρόδου. Για πολλά χρόνια η κυρία Μηναίδη συµµετείχε ενεργά στα κοινά, σε τοπικούς και διεθνείς οργανισµούς, πολλοί από τους οποίους σχετίζονται µε τη νεολαία και τις τέχνες. Από το 1996 είναι µέλος του ιοικητικού Συµβουλίου του ιεθνούς Κέντρου Λογοτεχνών και Μεταφραστών της Ρόδου και από το 1999 είναι αντιπρόεδρος. Επίσης, από το η κυρία Μηναίδη διετέλεσε αντιπρόεδρος του ηµοτικού Οργανισµού Περιβάλλοντος και µέλος του διοικητικού Συµβουλίου του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Ρόδου. Ήταν Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του 7ου Παγκόσµιου Συνεδρίου του Οργανισµού Πόλεων Παγκόσµιας Πολιτιστικής Κληρονοµιάς (OWHC), το οποίο έλαβε χώρα στη Ρόδο τον Σεπτέµβριο του Το 2004 διορίσθηκε συντονίστρια για την Ανάπτυξη και τα Ευρωπαικά Θέµατα του ως άνω οργανισµού (OWHC). Επίσης ήταν µέλος στη Συµβουλευτική Επιτροπή του 8ου Παγκοσµίου Συνεδρίου του ΟWHC το οποίο έλαβε χώρα στην πόλη Κούσκο του Περού το 2005, ενώ είναι και µέλος της Συµβουλευτικής Επιτροπής του 9 ου Παγκοσµίου Συνεδρίου του OWHC που θα πραγµατοποιηθεί στην πόλη Kazan, στο Tatarstan της Ρωσίας. H κυρία Μηναίδη είναι Πρόεδρος της Οργανωτική Επιτροπής για τους Αγώνες Νήσων (NatWest Island Games)-Ρόδος 2007 που θα πραγµατοποιηθούν στη Ρόδο. Island of Rhodes: The case of the Medieval City as a cultural resource for tourism development The tourism of Rhodes has been based primarily on sun and sea. However, in the last decade, destinations providing the same, or nearly the same, product have increased greatly in number as well as offering very competitive prices. It became necessary to reassess the direction of tourism promotion for Rhodes, recognizing its comparative advantage in being a resort destination with a 3,000-year history. It was time to emphasize its uniqueness, its cultural identity, and to showcase its cultural heritage, the evidence of a rich and varied past. Destruction during World War II and from a catastrophic earthquake in 1957, left a significant part of the Medieval Town in ruins, forcing its abandonment by many of the inhabitants. Through a plan of action implemented by the Ministry of Culture in cooperation with the City of Rhodes, which established the Office for the Conservation and Restoration of the Medieval Town, the historic and cultural character of the Medieval Town has been enhanced and the infrastructure upgraded. Comprehensive interventions were made on many monumental complexes in the Medieval City which have assumed new roles, having primarily a social function and integrating them into the life of modern Rhodes. As a result, the Medieval City is now not only the mainstay for promoting cultural tourism but also provides spectacular venues for a variety of events. Thus, unique, historic sites are now available to host meetings, festivals exhibitions and social events which provide tourists, conference participants as well as the people of Rhodes, high quality experiences. Το Νησί της Ρόδου: Η περίπτωση της Μεσαιωνικής Πόλης ως πολιτιστικός πόρος τουριστικής ανάπτυξης Ο τουρισµός της Ρόδου βασίστηκε κατά κύριο λόγο στην θάλασσα και τον ήλιο. Όµως, την τελευταία δεκαετία, προορισµοί που προσφέρουν το ίδιο, ή σχεδόν το ίδιο, προϊόν αναπτύχθηκαν σε σηµαντικό βαθµό, τόσο σε σχέση µε τον αριθµό τους όσο και σε σχέση µε τις προσφερόµενες ανταγωνιστικές τιµές. Ήταν εποµένως απαραίτητη η επανεκτίµηση του προσανατολισµού της τουριστικής προώθησης της Ρόδου µε γνώµωνα την αναγνώριση του συγκριτικού πλεονεκτήµατος που παρουσιάζει ως τουριστικό θέρετρο µε ιστορία 3000 ετών. Είχε φτάσει πια η στιγµή να δοθεί έµφαση στην µοναδικότητά της, την πολιτιστική της ταυτότητα και να αναδειχθεί η πολιτιστική της κληρονοµιά, µάρτυρας ενός πλούσιου και ποικίλου παρελθόντος. Η καταστροφή που προκλήθηκε από τον 2 ο Παγκόσµιο Πόλεµο και από το σεισµό του 1957 άφησε ένα σηµαντικό τµήµα της Μεσαιωνικής Πόλης ερειπωµένο, αναγκάζοντας πολλούς από τους κατοίκους να την εγκαταλείψουν. Μέσα από ένα πρόγραµµα δράσης του Υπουργείου Πολιτισµού σε συνεργασία µε την Πόλη της Ρόδου, που δηµιούργησε την Υπηρεσία Συντήρησης και Ανάπλασης της Μεσαιωνικής Πόλης, αναδείχθηκε ο ιστορικός και πολιτιστικός χαρακτήρας της Μεσαιωνικής Πόλης και αναβαθµίστηκαν οι υποδοµές. Συνολικές παρεµβάσεις έγιναν στην Μεσαιωνική Πόλη σε πολλά µνηµεία τα οποία απέκτησαν νέο ρόλο, έχοντας πλέον κυρίαρχη κοινωνική λειτουργία που τα εντάσσει στην ζωή της σύγχρονης Ρόδου. Μετά από αυτό, η Μεσαιωνική Πόλη δεν αποτελεί πλέον µονάχα την κορωνίδα της προώθησης του πολιτιστικού τουρισµού αλλά, ταυτοχρόνως προσφέρει και συγκλονιστικούς χώρους για την διοργάνωση πλήθους εκδηλώσεων. Μοναδικοί ιστορικοί χώροι προσφέρονται πλέον για την φιλοξενία συναντήσεων, φεστιβάλ, εκθέσεων και κοινωνικών εκδηλώσεων που παρέχουν υψηλού επιπέδου εµπειρίες σε τουρίστες και συνέδρους αλλά και στους κατοίκους της Ρόδου

14 george drakopoulos / ÁÈÒÚÁÔ Ú ÎfiappleÔ ÏÔ thalia drousiotou / ı ÏÂÈ ÚÔ ÛÈÒÙÔ Moderator - Panel E / Συντονιστής - Πάνελ Ε General Manager, SETE (Association of Greek Tourist Enterprises) Γενικός ιευθυντής, Σύνδεσµος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων [ΣΕΤΕ] Georgios Drakopoulos has studied Tourism Management in Greece (School of Management & Economy, Department of Tourist Businesses, Technological & Educational Institute of Athens), Hotel Management in Switzerland (Centre International de Glion) and has completed his studies with a scholarship by the Greek Scholarships Foundation in Surrey University, UK, where he has been awarded a Master s of Science Degree in Tourism Studies. He has more than 20 years experience in Tourism. He has been invited in many international conferences and has produced several research works about Tourism. He has also served as external trainer for hospitality organizations. His major research interests include: tourist development planning & design, tourist market research, travel behavior, marketing of tourism destinations and the application of new technologies in Tourism. As from 1997, he serves as General Manager of SETE, the Association of Greek Tourist Enterprises. He also holds one of the Vice President positions in the Executive Committee of the World Tourism Organization Business Council (WTOBC) and participates in the Leadership Forum of Advisors of the WTOBC. As from 2005, he is also Member of the Committees of Statistical Analysis & Macroeconomics and Marketing & Promotion of the World Tourism Organization. He represents SETE in the European Tourism & Travel Action Group and in the Greek-Turkish Business Council. He is also a member of the Advisory Boards of the Alpine School of Travel & Hospitality Management and Trinity International Hospitality Studies. He has been member of the Board of Directors of Galileo Greece. Ο Γιώργος ρακόπουλος έχει σπουδάσει Τουριστική ιοίκηση στην Ελλάδα Σχολή οικονοµίας και ιοίκησης, Τµήµα Τουρισµού, ΤΕΙ Αθηνών], ιοίκηση Ξενοδοχείων στην Ελβετία Centre International de Glion] και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Πανεπιστήµιο του Surrey στο ΗΒ σαν υπότροφος του Εθνικού Ιδρύµατος Υποτροφιών. Η εµπειρία του στον Τουρισµό υπερβαίνει την εικοσαετία. Έχει προσκληθεί σε πολλές διεθνείς διασκέψεις και έχει εκπονήσει σηµαντικό ερευνητικό έργο σχετικά µε τον Τουρισµό. Έχει, επίσης, διατελέσει εξωτερικός εκπαιδευτής για διάφορους οργανισµούς φιλοξενίας. Τα κυριότερα πεδία έρευνας περιλαµβάνουν: σχεδιασµό και εκπόνηση προγραµµάτων τουριστικής ανάπτυξης, έρευνα της τουριστικής αγοράς, συµπεριφορά ταξιδιωτών, µάρκετιγκ τουριστικών προορισµών και εφαρµογή των νέων τεχνολογιών στον Τουρισµό. Από το 1997 είναι General Manager του ΣΕΤΕ, του Συνδέσµου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων. Κατέχει επίσης µία από τις θέσεις Αντιπροέδρου της Εκτελεστικής Επιτροπής του Eπιχειρηµατικού Συµβουλίου του Παγκόσµιου Οργανισµού Τουρισµού [WTOBC] και συµµετέχει στο Leadership Forum of Advisors του WTOBC. Από το 2005, είναι επίσης Μέλος των Επιτροπών Στατιστικής Ανάλυσης και Μακροοικονοµικών και Προώθησης του Παγκόσµιου Οργανισµού Τουρισµού. Εκπροσωπεί τον ΣΕΤΕ στην Οµάδα ράσης για τον Ευρωπαϊκό Τουρισµό και τα Ταξίδια του Ελληνο-Τουρκικού Συµβουλίου Επιχειρήσεων. Είναι επίσης µέλος των Advisory Boards του Alpine School of Travel and Hospitality Management και των Trinity International Hospitality Studies. Έχει διατελέσει µέλος του ιοικητικού Συµβουλίου του Galileo Greece. ιευθύντρια Marketing και Πωλήσεων, CYBARCO Ανάπτυξη Ακινήτων Α.Ε. Marketing and Sales Manager, CYBARCO Real Estate Development S.A. Thalia Drousiotou is the Marketing and Sales Manager of "CYBARCO Real Estate Development S.A.". She has a long experience in the Real Estate Sector. She has worked as Head of Real Estate in "KTIMATIKI INVESTMENTS" (Subsidiary of "The National Mortgage Bank"), Real Estate Manager for "McDONALD s S.A.", Leasing Manager for "REDS S.A." (Subsidiary of "Aktor / Elliniki Technodomiki"), Development Manager for "GEKA S.A." and Commercial Manager for "PIRAEUS REAL ESTATE" (subsidiaries of "PIRAEUS BANK"), Head of Retail for "CUSHMAN AND WAKEFIELD, HEALEY & BAKER S.A.". Η Θάλεια ρουσιώτου είναι ιευθύντρια Marketing και Πωλήσεων στην εταιρεία "CYBARCO Ανάπτυξη Ακινήτων A.E.". ιαθέτει µακρόχρονη εµπειρία στον Τοµέα των Ακινήτων και υπήρξε στέλεχος σε διάφορες εταιρείες του κλάδου. ιετέλεσε υπεύθυνη Real Estate στην "ΚΤΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΕΝ ΥΣΕΩΝ" (θυγατρική της πρώην "Κτηµατικής Τράπεζας"), Real Estate Manager στην "McDONALD s Α.Ε.", ιευθύντρια Μισθώσεων στην "REDS A.E." (θυγατρική του Οµίλου "Άκτωρ / Ελληνική Τεχνοδοµική"), ιευθύντρια Ανάπτυξης στην "ΓΕΚΑ Α.Ε." και Εµπορική ιευθύντρια στην "PIRAEUS REAL ESTATE" (θυγατρικές της Τραπέζης ΠΕΙΡΑΙΩΣ), επικεφαλής του Τοµέα Retail στην Εταιρεία "CUSHMAN and WAKEFIELD HEALEY AND BAKER". The market of "Second Home properties" The emergence and growth of the Overseas Property Market in Europe started in the early 1960's as a direct consequence of tourism. The summer visitors of the various Mediterranean destinations, originating from the so called "Western European countries", appreciated the warm weather, laid back lifestyle and beauties of the "South" as well as the lower property prices and cost of living and this sparked the development of a multi billion Euro/year overseas property market as we know it today. The Germans, Scandinavians and the British lead the way while the Irish followed. The most popular destination originally was Spain followed by the South of France, Portugal and Cyprus. Today the overseas property market is a Global one, spanning from Europe, Africa, the Gulf, and the Far East to the Americas. Greece compared to the other European second home markets is still an emerging market. This was due to the fact that for decades Greece lacked in infrastructure and had a complicated planning legislation system. In the last few years overseas buyers appreciating the improved infrastructure, the exquisite beauties of Greece and the lifestyle, while recognising the signs of saturation in the markets of Spain and Portugal, started investing in the Greek property market. Greek developers, having realised the business opportunity, construct big housing projects offering facility management services required by Northern Europeans. Η αγορά της δεύτερης κατοικίας ΣΗΣ Η αύξηση του αγοραστικού ενδιαφέροντος για την δεύτερη κατοικία στην Ευρώπη χρονολογείται από τις αρχές του 1960 και συνδέεται άµεσα µε την ανάπτυξη του τουρισµού. Οι θερινοί επισκέπτες των διάφορων µεσογειακών προορισµών, προερχόµενοι από τις αποκαλούµενες «δυτικοευρωπαϊκές χώρες», γνώρισαν και εκτίµησαν το θερµό κλίµα, τον ξεκούραστο τρόπο ζωής και τις οµορφιές του «νότου» καθώς επίσης τις χαµηλότερες τιµές στην αγορά κατοικίας και το αρκετά χαµηλότερο κόστος ζωής. Αυτοί οι παράγοντες οδήγησαν σε µία δυναµική ανάπτυξη, της λεγόµενης αγοράς «δεύτερης κατοικίας», που ανέρχεται σε πολλά δισεκατοµµύρια ευρώ το χρόνο. Την αρχή έκαναν οι Γερµανοί, οι Σκανδιναβοί και οι Βρετανοί και ακολούθησαν οι Ιρλανδοί. Ο πιο δηµοφιλής προορισµός από την αρχή ήταν η Ισπανία ενώ ακολούθησαν η Νότια Γαλλία, η Πορτογαλία και η Κύπρος. Σήµερα η αγορά κατοικίας είναι παγκόσµια και εκτείνεται από την Ευρώπη, την Αφρική, τον Περσικό Κόλπο και την Άπω Ανατολή µέχρι την Αµερική. Η Ελλάδα σε σύγκριση µε τις αγορές δεύτερης κατοικίας της Ευρώπης είναι ακόµα µια αναπτυσσόµενη αγορά. υο από τις κυριότερες αιτίες υπήρξαν η έλλειψη σε έργα υποδοµής και το περίπλοκο θεσµικό πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασµού. Τα τελευταία χρόνια αγοραστές απ όλο τον κόσµο, αναγνωρίζοντας τη βελτίωση των έργων υποδοµής, τις οµορφιές της Ελλάδας και τον ξέγνοιαστο τρόπο ζωής και λαµβάνοντας υπ όψιν τα εµφανή σηµάδια κορεσµού των αγορών Ισπανίας & Πορτογαλίας, έστρεψαν την προσοχή τους στην Ελληνική αγορά κατοικίας. Οι Έλληνες developers, διαβλέποντας την επιχειρηµατική ευκαιρία, προχωρούν στην ανάπτυξη οικιστικών συγκροτηµάτων προσφέροντας υπηρεσίες διαχείρισης σύµφωνα µε τις απαιτήσεις των Βορειοευρωπαίων. Άλλωστε, ο εθνικός σχεδιασµός θα πρέπει πλέον, κατά γενική αποδοχή, να προβλέπει µέτρα σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Η διαχείριση προορισµού είναι σηµαντική στον έλεγχο των επιπτώσεων του τουρισµού. Κάθε προορισµός παρουσιάζει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, εποµένως πρέπει να υιοθετούνται διαφοροποιηµένες στρατηγικές. Επιπροσθέτως, τέτοιου είδους πολιτικές πρέπει να ενσωµατώνονται σε µια ευρύτερη στρατηγική αειφόρου ανάπτυξης σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο

15 grigoris archontakis / ÁÚËÁfiÚË Ú ÔÓÙ ÎË geoff saltmarsh Managing Director Eria Resort Hotel ιευθύνων Σύµβουλος, Eria Resort Hotel Managing Director, The Saltmarsh Partnership ιευθύνων Σύµβουλος, The Saltmarsh Partnership Grigoris Archontakis was born in Chania in He studied Pharmaceutics in the University of Bari in Italy. He attended seminars on alternative treatment methods, making him the first pharmacist in Crete that was professionally involved with homeopathy and phytotherapy. At the same time he created a business selling medical and orthopedic items (Medical Shop) which still exists and develops with significant success (two retail shops in Chania, imports, distribution network all over Crete, significant agencies, e.t.c.) He is the owner of Eria Resort, the only hotel in Greece that addresses exclusively to people with disabilities, providing them with every convenience (transitions, daily care, environmental ergonomy, physiorehab center, gym, athletic infrastructure. Eria Resort is a standard unit, exemplary as an idea and function, in Greece and on an international level as well. Also, this period Grigoris Archontakis is creating the only tourism office in Greece with specialized services for people with disabilities. In the recent elections Grigoris Archontakis was elected Prefect in the Prefecture of Chania. Ο Γρηγόρης Αρχοντάκης γεννήθηκε στα Χανιά το Σπούδασε Φαρµακευτική στο πανεπιστήµιο του Μπάρι της Ιταλίας. Παρακολούθησε σεµινάρια εναλλακτικών µεθόδων θεραπείας, έτσι ήταν ο πρώτος φαρµακοποιός στην Κρήτη που ασχολήθηκε επαγγελµατικά µε την οµοιοπαθητική και τη φυτοθεραπεία. Παράλληλα δηµιούργησε επιχείρηση πώλησης ιατρικών, ορθοπεδικών ειδών (Medical Shop) η οποία συνεχίζει και αναπτύσσεται µε ιδιαίτερη επιτυχία, (δύο καταστήµατα λιανικής στα Χανιά, εισαγωγές, δίκτυο διανοµής σε όλη την Κρήτη, σηµαντικές αντιπροσωπείες, κ.λπ.). Είναι ιδιοκτήτης του ERIA Resort, του µοναδικού ξενοδοχείου στην Ελλάδα που απευθύνεται αποκλειστικά σε άτοµα µε ειδικές ανάγκες (Α.Μ.Ε.Α.), παρέχοντας τους όλες τις ευκολίες (µεταβάσεις, καθηµερινή φροντίδα, εργονοµία περιβάλλοντος, φυσιοθεραπευτήριο, γυµναστήριο, αθλητικές εγκαταστάσεις κ.α.). Το ERIA Resort είναι πρότυπη µονάδα, υποδειγµατική σε σύλληψη και λειτουργία, πανελληνίως αλλά και διεθνώς. Επιπλέον, αυτή την περίοδο ο Γρηγόρης Αρχοντάκης δηµιουργεί και το µοναδικό γραφείο τουρισµού στην Ελλάδα, µε ειδικευµένες υπηρεσίες προς Α.Μ.Ε.Α. Στις πρόσφατες εκλογές ο Γρηγόρης Αρχοντάκης εκλέχτηκε Νοµάρχης Χανίων. ERIA RESORT is the first and only hotel for physically challenged people in Greece - a business challenge The owner and inspirer of "ERIA RESORT" is Mr. Grigoris Archontakis, Pharmacist. In addition to the pharmacy, he owns the Medical Shop chain stores offering orthopaedic and paramedical products. Through his business activities, he became familiar with the difficulties faced by Physically Challenged People in their transportation and their trouble in relation to matters of holidays and tourism in general. Driven by this lack of forms of tourism destined for Physically Challenged People, he decided to establish "ERIA RESORT". The concept for the establishment of a special hotel for Physically Challenged People first emerged in After on-going visits to international trade fairs and extensive market research, Greg AEXE began to establish "ERIA RESORT". It is worth noting that this business idea did not receive subsidy in the context of the developmental law; instead, it was entirely subsidised through the owner s equity and bank lending. The hotel was built in the beautiful, traditional village of Maleme, at a beautiful location harmoniously combining mountain and sea and offering for enjoyable walks. It is a fully equipped unit, adjusted to the transportation and recreation needs of the Physically Challenged People. The right choice of area, its meticulous architecture and aesthetically matching decoration, including all its high-standard access specifications, offer a comfortable, luxurious and pleasant stay for physically impaired people, their families and attendants. ERIA RESORT το πρώτο και µοναδικό ξενοδοχείο για ΑµΕΑ στην Ελλάδα. - µία επιχειρηµατική πρόκληση Ο ιδιοκτήτης και εµπνευστής του ERIA RESORT είναι ο κος Αρχοντάκης Γρηγόρης, φαρµακοποιός. Παράλληλα µε το φαρµακείο έχει µία αλυσίδα καταστηµάτων ορθοπεδικών και παραϊατρικών προϊόντων, τα Medical Shop. Μέσα από την επιχειρηµατική του δραστηριότητα διαπίστωσε τη δυσκολία µετακίνησης των ΑΜΕΑ και τον προβληµατισµό τους σε θέµατα διακοπών και τουρισµού γενικότερα. Επηρεασµένος από αυτήν την έλλειψη προσφοράς του τουρισµού στα ΑΜΕΑ αποφάσισε την δηµιουργία του ERIA RESORT. Η ιδέα για τη δηµιουργία ενός εξειδικευµένου ξενοδοχείου για ΑΜΕΑ ξεκίνησε το Μετά από συνεχείς επισκέψεις σε διεθνείς εκθέσεις και εντατική έρευνα αγοράς η Greg AΕΞΕ ξεκίνησε τη δηµιουργία του ERIA RESORT. Αξίζει να σηµειωθεί ότι αυτή η επιχειρηµατική ιδέα δεν επιδοτήθηκε από τον αναπτυξιακό νόµο, αλλά χρηµατοδοτήθηκε εξολοκλήρου από ίδια κεφάλαια και τραπεζικό δανεισµό. Το ξενοδοχείο χτίστηκε σε ένα όµορφο παραδοσιακό χωριό, το Μάλεµε, σε µια όµορφη τοποθεσία όπου συνδυάζει αρµονικά το βουνό και τη θάλασσα και προσφέρει την δυνατότητα όµορφων περιπάτων. Πρόκειται για µια µονάδα πλήρως εξοπλισµένη και προσαρµοσµένη στις ανάγκες µετακίνησης και αναψυχής των ΑΜΕΑ. Η σωστή επιλογή του χώρου, η προσεγµένη αρχιτεκτονική και η όµορφα εναρµονισµένη διακόσµηση µε όλες τις προδιαγραφές πρόσβασης προσφέρουν µια άνετη, πολυτελή και ευχάριστη διαµονή για τα άτοµα µε κινητικές αναπηρίες, τις οικογένειες και τους συνοδούς τους. Geoff started his working life as a journalist, including a spell with the UK s leading travel journal, Travel Trade Gazette, and then going on to become editor of the monthly title, Travel Agency. He made the switch into specialist travel and tourism public relations in 1987 and set up his own consultancy in The Saltmarsh Partnership is now recognized as one of the top UK specialist travel and tourism public relations and representation agencies. Its portfolio of clients includes 11 tourism authorities, from Arkansas in the USA to Victoria in Australia, taking in three Caribbean islands, Hong Kong, Taiwan and others en route. Of course, The Saltmarsh Partnership is also proud to have Rhodes as one of its clients, an association which began with the infamous problems involving Faliraki in An effective PR campaign supporting equally effective action by the authorities on the island - quickly drew a line under the negative publicity which had beset the island throughout the previous summer. Our on-going work is now geared to generating new business, particularly from the independent and short-break traveller, as well as supporting core markets, including families. O Geoff άρχισε την επαγγελµατική του σταδιοδροµία σαν δηµοσιογράφος, πέρασε κάποιο διάστηµα στο κορυφαίο ταξιδιωτικό περιοδικό της Βρετανίας, Travel Trade Gazette και µετά έγινε εκδότης του µηνιαίου τίτλου, Travel Agency. Μεταπήδησε στις δηµόσιες σχέσεις, στα εξειδικευµένα ταξίδια και τον τουρισµό το 1987, ιδρύοντας την δική του εταιρία συµβούλων το Η Saltmarsh Partnership θεωρείται πλέον µια από τις κορυφαίες εταιρίες στην Βρετανία σε θέµατα δηµοσίων σχέσεων εταιριών τουρισµού και ταξιδιών και στην εκπροσώπηση γραφείων. Το πελατολόγιό τους περιλαµβάνει 11 αρχές τουρισµού, από το Άρκανσα των ΗΠΑ µέχρι την Βικτώρια στην Αυστραλία, περιλαµβάνει τρία νησιά της Καραϊβικής, το Χογκ-Κογκ, την Ταϊβάν και διάφορα άλλα µέρη. Φυσικά η Saltmarsh Partnership έχει την τιµή να µετρά µεταξύ των πελατών της και την Ρόδο. Πρόκειται για µια συνεργασία που ξεκίνησε µε τα διαβόητα συµβάντα στο Φαληράκι το Μια αποτελεσµατική εκστρατεία ηµοσίων Σχέσεων- που συµπλήρωσε τις εξ ίσου αποτελεσµατικές δράσεις που ανέλαβαν οι αρχές του νησιού- σύντοµα διέγραψε την αρνητική δηµοσιότητα που είχε ταλανίσει το νησί το προηγούµενο καλοκαίρι. Η εργασία µας συνεχίζεται µε µεγαλύτερη εστίαση στην δηµιουργία νέας κίνησης, κυρίως από τον µεµονωµένο και σύντοµης διαµονής ταξιδιώτη αλλά και στη στήριξη βασικών αγορών, όπως αυτή των οικογενειών. How public relations can assist a tourism destination to attract niche markets The benefits of PR versus advertising and other marketing: PR is about opening channels of communication with chosen audiences Advertising can be closely targeted, too, but where one is promoting niche markets, you need to be able to talk in detail. This is difficult with conventional advertising It s cost-effective. PR is cheaper than advertising and provides a platform from which to say more. Disadvantages? Some lack of control. You cannot guarantee editorial will appear when you want it but there is much you can do to influence it. Why niche markets? Consumers with specialist needs may be prepared to pay a premium Smaller target, easier to hit Niche markets may be your core business - important, therefore, to maintain high brand awareness/recognition Or niche market might be a small part of your business but it should be incremental business, the icing on the cake. Communicating with the audience: UK has arguably the most sophisticated media in Europe and, certainly as far as print media is concerned, worldwide, too There is a UK magazine or weekly paper for just about every interest, hobby, business or industry you can name. This provides a medium through which to talk directly to those people you want to get to. For Rhodes, for example, we want to reach: - Walkers - Couples planning a wedding and/or honeymoon - Those interested in food and wine - Those interested in history - Those concerned with planning or attending conference and exhibitions - Or simply holidaymakers looking for an all-round destination with great sun, sea, sand and hotels. What does PR do to help? Spotlights your differentiation Maintains regular communication with target audiences Keeps high brand awareness Drives bookings Πώς µπορούν οι δηµόσιες σχέσεις να βοηθήσουν έναν προορισµό να γίνει ελκυστικός για niche αγορές Τα οφέλη των ηµοσίων Σχέσεων σε σχέση µε τη διαφήµιση και άλλες µορφές µάρκετιγκ: Οι ηµόσιες Σχέσεις ανοίγουν δίαυλους επικοινωνίας µε επιλεγµένα ακροατήρια Και η διαφήµιση µπορεί να είναι στοχευµένη, όµως όσον αφορά τις αγορές niche, πρέπει να έχει κανείς την δυνατότητα για λεπτοµερή συζήτηση. Αυτό είναι δύσκολο µε την παραδοσιακή διαφήµιση. Προσφέρει καλή σχέση κόστους-αποτελέσµατος. Οι Σ κοστίζουν λιγότερο από την διαφήµιση και παρέχουν µια πλουσιότερη πλατφόρµα συζήτησης Μειονεκτήµατα; Κάποια έλλειψη ελέγχου. εν µπορείς να είσαι απολύτως βέβαιος ότι το κύριο άρθρο -editorial- θα εµφανιστεί τη στιγµή που το θέλεις - αλλά πολλά µπορείς να κάνεις για να το επηρεάσεις. Γιατί αγορές niche; Οι καταναλωτές µε εξειδικευµένες ανάγκες ίσως είναι διατεθιµένοι να πληρώσουν µια προσαύξηση Ο στόχος είναι µικρότερος και επιτυγχάνεται ευκολότερα Οι αγορές niche ίσως είναι ο πυρήνας της επιχείρησης-εποµένως είναι σηµαντικό να διατηρήσετε σε υψηλό βαθµό την αναγνωρισιµότητα του ονόµατος. Ίσως οι αγορές niche να αποτελούν ένα µικρό κοµµάτι της δραστηριότητας αλλά θα µπορούσε να είναι η επιπλέον δραστηριότητα, το κερασάκι στην τούρτα. Επικοινωνία µε το ακροατήριο: Η Βρετανία έχει αδιαµφισβήτητα τον πιο εξεζητηµένο τύπο στην Ευρώπη και όσον αφορά τα έντυπα, σε ολόκληρο τον κόσµο. Υπάρχει στη Βρετανία ένα εβδοµαδιαίο περιοδικό για σχεδόν κάθε ενδιαφέρον, χόµπι, επιχείρηση, βιοµηχανία που µπορεί κανείς να φανταστεί. Αυτό παρέχει το µέσον µέσα από το οποίο µπορείς να απευθυνθείς σε αυτόν που θέλεις. Για τη Ρόδο, για παράδειγµα, θέλουµε να απευθυνθούµε - σε περιπατητές - σε ζευγάρια που σχεδιάζουν το γάµο τους ή το ταξίδι του µέλιτος - σε αυτούς που ενδιαφέρονται για την ιστορία - σε αυτούς που επιθυµούν να οργανώσουν ή να συµµετάσχουν σε εκθέσεις και συνέδρια - αλλά και σε απλούς ταξιδιώτες διακοπών που αναζητούν συνολικούς προορισµούς µε ωραίο ήλιο, θάλασσα, άµµο και ξενοδοχεία Με ποιο τρόπο µπορούν να βοηθήσουν οι Σ; Επικεντρώνουν στην διαφορετικότητα ιατηρούν σταθερή επικοινωνία µε στοχευµένα ακροατήρια ιατηρούν υψηλή αναγνωρισιµότητα του ονόµατος «Προκαλούν» κρατήσεις 26 27

16 kostas konstantinidis / ÎÒÛ٠ΈÓÛÙ ÓÙÈÓ Ë louis soroniatis / ÏÔ Ë ÛÔÚˆÓÈ ÙË, Moderator - Business Workshop / Συντονιστής - Επιχειρηµατικό Εργαστήρι Managing Director, Heliotopos Α.Ε. ιευθύνων Σύµβουλος Ηλιότοπος S.A. Kostas Konstantinidis was born in Athens in He studied Business Management at the Athens University of Economics and Business and he is a graduate of the school of conference organisation of IAPCO (International Association of Professional Congress Organisers). His professional involvement in the tourism industry began in He is the founder and Managing Director of the Heliotopos Group whose activities include international conference and events organisation, internet services, and printed and electronic publications. The group also owns and runs a hotel of the same name on the island of Santorini. He has participated in a great number of conferences and seminars and has written many articles for distinguished newspapers and magazines. He is an active member of the Institute for the Study and Monitoring of the Santorini Volcano and the Society for the Promotion of Studies on Prehistoric Thera. O Κώστας Κωνσταντινίδης γεννήθηκε στην Αθήνα το Σπούδασε διοίκηση επιχειρήσεων στην Ανωτάτη Σχολή Οικονοµικών και Εµπορικών Επιστηµών (σήµερα Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών) και είναι απόφοιτος του σχολείου της IAPCO (International Association of Professional Congress Organisers) για τη διοργάνωση συνεδρίων. Ασχολείται επαγγελµατικά στον τουριστικό κλάδο από το Είναι ιδρυτής και διευθύνων σύµβουλος του οµίλου Ηλιότοπος. Ο όµιλος δραστηριοποιείται στη διοργάνωση συνεδρίων και εκδηλώσεων, στην παροχή υπηρεσιών ίντερνετ, στις έντυπες και ηλεκτρονικές εκδόσεις και έχει στην ιδιοκτησία του και εκµεταλλεύεται το οµώνυµο ξενοδοχείο στη Σαντορίνη. Έχει συµµετάσχει σε πολυάριθµα συνέδρια και σεµινάρια και έχει αρθρογραφήσει επανειληµµένα σε έγκυρες εφηµερίδες και περιοδικά. Είναι ενεργό µέλος του Ινστιτούτου Μελέτης και Παρακολούθησης του Ηφαιστείου Σαντορίνης και της Εταιρείας Στήριξης Σπουδών Προϊστορικής Θήρας. Gastronomy as a basic factor in upgrading the tourist product Although only a small amount of research has been carried out so far into gastronomy tourism, it is a fact that the demand for this kind of tourism is on the rise. The frequent mention the media has made of topics related to diet, cookery, and local cuisine over the last few years has resulted in a continual increase in the number of travellers whose criteria for choosing a destination also includes a gastronomy perspective. There is already a series of destinations that are working towards speeding up their modernisation in response to this demand by developing initiatives that will improve and advertise the gastronomy options in their area. Increasing awareness about and connecting traditional local cuisine, local products and attempts at achieving a more creative cuisine with its tourism customers is the primary task of destinations which are aiming at upgrading their tourism product. Local communities play an important role in this process as they produce the agricultural and farm products of the region, provide food services and take part in all of the stages of setting up and offering services within the sphere of gastronomy. The support of local production on a structural and economical level and the use of products by tourism companies in the region is of decisive importance just as much for the preservation of a destination s gastronomy identity as for its incorporation into the tourism product. ECI (Enterprise Consulting Integration), Director of International Political and Economic Affairs Division ECI (Enterprise Consulting Integration) ιευθυντής Τµήµατος ιεθνών, Οικονοµικών και Πολιτικών Υποθέσεων Louis Soroniatis was born in Rhodes in He studied Economics and Political Sciences and Public Law in Greece and abroad. He graduated from the department of Business Administration in Athens University of Economics and Business (AUEB) and from the Law School of the University of Thessaloniki. He has an MBA on International Business and an MA (Master of Arts) in International Relations and Comparative Politics of the University of Massachusetts, Amherst in the U.S.A. He lectured as a visiting lecturer in the Williams College and as a Teaching Associate in the University of Massachusetts, from which he received in 1985 a distinguished teaching award. He is a graduate from the Seminars of International Law of the University of Harvard. He worked in major businesses such as Deutsche Bank AG and KVB AG in Germany and in International Organizations as the Council of Europe in Strasburg, the European Union in Brussels (Commission) but also in the Greek Ministry of National Defence. From 1992 he teaches in ASTER and he has been a Vice-President of the Stock broking Company MIDIS AXE. He has also been A General Director of the DANE SEA LINES Company for seven years. In Brussels he worked as correspondent of the newspaper ETHNIKOS KIRIKAS of New York and has been a member of the Union of Foreign Press Correspondents. He has been a President of the Chamber of Commerce of the Dodecanese ( ) and a member of the Cooperative Bank of the Dodecanese. He is a Business Consultant with International Activity and his Curriculum Vitae is published in the English edition of the European Who is Who in He has also written articles with scientific content in foreign and Greek magazines. Ο Λοίζος Σορωνιάτης γεννήθηκε στη Ρόδο το Σπούδασε Οικονοµικές και Πολιτικές Επιστήµες και ηµόσιο ίκαιο στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Είναι πτυχιούχος του Οικονοµικού Πανεπιστηµίου Αθηνών (Α.Σ.Ο.Ε.Ε) του τµήµατος ιοίκησης Επιχειρήσεων και της Νοµικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης. Είναι κάτοχος MBA στην Οικονοµική των ιεθνών Επιχειρήσεων (International Business) και ΜΑ (Master of Arts) στη Συγκριτική Πολιτική και τις ιεθνείς Σχέσεις του Πανεπιστηµίου Μασαχουσέτης του Άµχερστ των ΗΠΑ. ίδαξε ως visiting lecturer στο Williams College και ως Teaching Associate στο Πανεπιστήµιο Μασαχουσέτης από το οποίο το 1985 έλαβε και το αριστείο διακεκριµένης διδασκαλίας (Distinguished Teaching Award). Είναι απόφοιτος των σεµιναρίων του ιεθνούς ικαίου του Πανεπιστηµίου του Harvard. Εργάστηκε σε Μεγάλες επιχειρήσεις όπως Deutsche Bank AG και KVB AG στη Γερµανία και σε ιεθνείς Οργανισµούς όπως το Συµβούλιο της Ευρώπης στο Στραµβούγρο, στην Ευρωπαϊκή Ένωση στις Βρυξέλες (Commission) αλλά και στο Ελληνικό Υπουργείο Εθνικής Άµυνας. Από το 1992 διδάσκει στην ΑΣΤΕΡ και υπήρξε αντιπρόεδρος από το 1990 έως το 1998 της Χρηµατιστηριακής Εταιρείας ΜΥ ΑΣ ΑΧΕ. Επίσης, διετέλεσε Γενικός ιευθυντής της Εταιρείας ΑΝΕ SEA LINES για επτά χρόνια. Στις Βρυξέλες εργάστηκε ως ανταποκριτής της εφηµερίδας ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ της Νέας Υόρκης και υπήρξε µέλος της Ένωσης Ανταποκριτών Ξένου Τύπου. ιετέλεσε Πρόεδρος του Επαγγελµατικού Τµήµατος του Επιµελητηρίου ωδεκανήσου ( ) και µέλος της Συνεταιριστικής Τράπεζας ωδεκανήσου. Είναι Σύµβουλος Επιχειρήσεων µε ιεθνή ραστηριότητα και το βιογραφικό του αναφέρεται στην αγγλόφωνη έκδοση του European Who is Who Τέλος, συνέγραψε άρθρα επιστηµονικού περιεχοµένου σε ξένα και ελληνικά περιοδικά. Η γαστρονοµία ως ένας βασικός παράγοντας αναβάθµισης του τουριστικού προϊόντος Παρ όλο που έχουν γίνει λίγες µόνο έρευνες σχετικά µε την ανάπτυξη του γαστρονοµικού τουρισµού είναι γεγονός ότι υπάρχει µια αυξανόµενη ζήτηση για αυτό το είδος τουρισµού. Η συχνή αναφορά των µέσων µαζικής ενηµέρωσης σε θέµατα διατροφής, µαγειρικής και τοπικών φαγητών, που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, διευρύνει διαρκώς τον αριθµό τον ταξιδιωτών που ανάµεσα στα κριτήρια επιλογής ενός προορισµού τοποθετούν και τον γαστρονοµικό παράγοντα. Ήδη µια σειρά προορισµών σπεύδουν να συγχρονίσουν το βήµα τους µε αυτή τη ζήτηση αναπτύσσοντας δράσεις που βελτιώνουν και διαφηµίζουν τις γαστρονοµικές επιλογές στην περιοχή τους. Η ανάδειξη και η σύνδεση της τοπικής παραδοσιακής κουζίνας, των τοπικών προϊόντων και των προσπαθειών για µια δηµιουργική κουζίνα µε την τουριστική πελατεία, είναι πρωτεύον καθήκον για τους προορισµούς εκείνους που έχουν στόχο την αναβάθµιση του τουριστικού τους προϊόντος. Οι τοπικές κοινωνίες διαδραµατίζουν ένα σηµαντικό ρόλο στη διαδικασία αυτή καθώς παράγουν τα γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα της περιοχής, παρέχουν τις υπηρεσίες εστίασης και συµµετέχουν σε όλες τις φάσεις συγκρότησης και προσφοράς των υπηρεσιών που εµπεριέχουν τη γαστρονοµική διάσταση. Η στήριξη της τοπικής παραγωγής σε θεσµικό και σε οικονοµικό επίπεδο και η χρήση των παραγόµενων προϊόντων από τις τουριστικές επιχειρήσεις της περιοχής είναι αποφασιστικής σηµασίας τόσο για τη διατήρηση της γαστρονοµικής ταυτότητας ενός προορισµού όσο και για την ενσωµάτωσή της στο τουριστικό προϊόν

17 ioannis mazis / Ȉ ÓÓË Ì Ë sven p. gade Business Workshop / Επιχειρηµατικό Εργαστήρι Professor, Ionian University, President of Scientific Council of the Defence Analysis Institute Καθηγητής Ιόνιου Πανεπιστηµίου, Πρόεδρος του Επιστηµονικού Συµβουλίου του Ινστιτούτου Αµυντικών Αναλύσεων Professor I. Mazis is a graduate R&S Engineer from the National Technical University of Athens, where he elaborated his thesis in Geography and Space Analysis. He is Dr. Geographer/Geopolitical (DEA and Doctorat d Etat des Sciences Humaines et Economic Appliquée) from the Supreme Master s Geography Institute of the Université d Aix-Marseille II of France. He is a Fellow of the Royal Society of Arts in London, F.R.S.A, a member of the Greek Geographical Society and he is a former I.V.P of U.S. Department of State with the object "Europe-American Safety Issues". He is President of the Scientific Council of the Defense Analysis Institute (IAA), of the Ministry of National Defense and member of the Administrative Board of the Research Centre for Gender Equality of the Ministry of the Interior, Public Administration and Decentralization. He is the Scientific Director of the quarterly Scientific Journal of the Defense Analysis Institute "Geostratigiki", as well as the Scientific Director of the biyearly International English edition of the Scientific Journal Geostrategic, Geopolitical and Defense Analysis of the Institute of Defense Analysis "Defensor Pacis". Since 1984 he lectured Economic Geography, International Economic Relations and Geopolitics in the Ionian University, in Institutions and Scientific Societies. He is a professor in 1) the School of National Security of the Ministry of Public Order, 2) the School of National Defense of the Ministry of National Defense, 3) lecturer in the Military Intelligence Sectoral Directorate/ Hellenic National Defense General Staff, 4) the Hellenic Naval Staff and Command College (former Naval War College) and 5) lecturer of the Joint War College in Thessaloniki/ Hellenic National Defense General Staff. He was a professor in the Universities of Barcelona (Universtà Autonoma de Barcelona), in the Geography Institute of the Aix-Marseille II (France) and in the Università degli studi di Napoli "Federico II. He wrote many scientific publications and treatises, while he has managed and wrote introductory notes on many of his books in his field of work. His texts cover the special fields of knowledge of the Regional Development, as well as Geopolitics with specialization on the Geopolitics of Middle East and of S/E Mediterranean. Ο Καθηγητής Ι.Θ. Μάζης είναι ιπλωµατούχος Α.&Τ. Μηχανικός του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, όπου και επόνησε τη ιπλωµατική του ιατριβή στη Γεωγραφία και την Ανάλυση του Χώρου. Είναι ρ. Γεωγράφος/Γεωπολιτικός (DΕΑ και Doctorat d'état des Sciences Ηumaines et Εconomie Αppliquée) από το Ανώτατο Μεταπτυχιακό Ινστιτούτο Γεωγραφίας του Université d'αix-μarseille ΙΙ της Γαλλίας. Είναι Εταίρος της Βασιλικής Εταιρείας Τεχνών του Λονδίνου (Fellow of Τhe Royal Society of Αrts, F.R.S.A.), της Ελληνικής Γεωγραφικής Εταιρείας και είναι former I.V.P. of U.S. Department of State µε αντικείµενο «Ευρωαµερικανικά Ζητήµατα Ασφαλείας».Είναι Πρόεδρος του Επιστηµονικού Συµβουλίου του Ινστιτούτου Αµυντικών Αναλύσεων (Ι.Α.Α.), του Υπουργείου Εθνικής Άµυνας και µέλος του ιοικητικού Συµβουλίου του Κέντρου Έρευνας Θεµάτων Ισότητας του ΥΠ.ΕΣ. Α. Έχει την Επιστηµονική ιεύθυνση της Τετραµηνιαίας Επιστηµονικής Επιθεωρήσεως του Ινστιτούτου Αµυντικών Αναλύσεων «Γεωστρατηγική», καθώς και την Επιστηµονική ιεύθυνση της Εξαµηνιαίας ιεθνούς αγγλόφωνης Επιστηµονικής Επιθεωρήσεως Γεωστρατηγικής, Γεωπολιτικής και Αµυντικής Αναλύσεως του Ινστιτούτου Αµυντικών Αναλύσεων «Defensor Pacis». Από το 1984 µέχρι σήµερα δίδαξε και διδάσκει τα αντικείµενα Οικονοµική Γεωγραφία, ιεθνείς Οικονοµικές Σχέσεις και Γεωπολιτική στο Ιόνιο Πανεπιστήµιο, σε Ιδρύµατα και Επιστηµονικές Εταιρείες (Εταιρεία Φίλων του Λαού/Ελεύθερο Λαϊκό Πανεπιστήµιο). Είναι Καθηγητής 1) στη Σχολή Εθνικής Ασφαλείας του Υπουργείου ηµοσίας Τάξεως, 2) στη Σχολή Εθνικής Αµύνης του Υπουργείου Αµύνης, 3) διαλέκτης της ιακλαδικής ιευθύνσεως Στρατιωτικών Πληροφοριών/ΓΕΕΘΑ, 4) στη Σχολή ιοίκησης Επιτελών Ναυτικού (π. Σχολή Πολέµου Ναυτικού) και 5) διαλέκτης της Ανωτάτης ιακλαδικής Σχολής Πολέµου Θεσσαλονίκης του ΓΕΕΘΑ. Έχει διδάξει στα Πανεπιστήµια της Βαρκελώνης (Universtà Autonoma de Barcelona), στο Ινστιτούτο Γεωγραφίας του Αix-Marseille II (Γαλλία) και στο Università degli studi di Napoli "Federico II". Το συγγραφικό του έργο περιλαµβάνει µεγάλο αριθµό επιστηµονικών δηµοσιεύσεων και µονογραφιών, ενώ έχει διευθύνει και προλογίσει σειρά έργων στο αντικείµενό του. Το έργο του καλύπτει τα ειδικά γνωστικά πεδία της Περιφερειακής Ανάπτυξης, καθώς και της Γεωπολιτικής µε ειδίκευση στη Γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής και της Ν/Α Μεσογείου. Geopolitical dynamics in the subsystem of the Middle East The Subsystem of the Eastern Mediterranean after the Fall of the Berlin Wall has been put into a redistribution track of regional and outer systemic power. The analysis of the power balances is the object of this proposal. The poles of the regional and outer systemic influence are determined and an attempt is made to combine the sovereign political and financial data of the region in order to make the approach of the future tendencies possible. Γεωπολιτική δυναµική στο υποσύστηµα της ευρύτερης Μέσης Ανατολής Το Υποσύστηµα της Ανατολικής Μεσογείου µετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου έχει τεθεί σε τροχιά ανακατανοµής περιφερειακής και εξωσυστηµικής ισχύος. Η ανάλυση των ισορροπιών ισχύος αποτελεί το αντικείµενο της εισηγήσεως αυτής. Προσδιορίζονται οι πόλοι περιφερειακής και εξωσυστηµικής επιρροής και γίνεται προσπάθεια συνδυασµού των κυριάρχων πολιτικών και οικονοµικών δεδοµένων της περιοχής ώστε να καταστεί δυνατή η προσέγγιση των µελλοντικών του τάσεων"". Business Workshop / Επιχειρηµατικό Εργαστήρι Director Partner and Head of Consulting PKF The Consulting House (Dubai) ιευθυντής & Επικεφαλής Τµήµατος Συµβούλων PKF The Consulting House (Ντουµπάι) Mr. Gade has an extensive background in all segments of the real estate development, tourism, travel, hospitality and retail industries. Holding Degrees in International Hospitality Management from the University of Surrey and a German Diploma in Hotel Management, he combines 15 years of industry experience with 14 years of consulting with Deloitte & Touche, Ernst & Young and Middle East Strategy Advisors. Mr. Gade has developed leading edge hotel resorts, seafront projects and mixed use real estate complexes. His work involved raising and structuring finance, M&A advice and industry specific advice. He has led major tourism & leisure strategy and large scale development projects for international as well as regional companies and government organizations such as Saudi Arabia, European Commission, Tourism Council of the South Pacific, Government of the Sultanate of Oman and many private sector companies in Kuwait, KSA, UAE, Jordan, Bahrain and Oman. As project director he led the tourism master plan development for the Kingdom of Saudi Arabia and coordinated a four year tourism development project in the South Pacific. He also led the recent revision of the hotel classification system for the Sultanate of Oman. Most recently, he provided expert support for the development of the integrated mixed use project "The Wave" in Oman leading the negotiations with private equity investment partners. He structured a portfolio of multi use development projects in Dubai, is involved in the Blue City project in Oman and led the bid process for a multi use project in Teheran. O κ. Gade έχει ευρύτατη εµπειρία σε όλες τις µορφές ανάπτυξης αγοράς ακινήτων, τουρισµού, ταξιδιών, φιλοξενίας και εµπορικού κλάδου. Κάτοχος διπλωµάτων ιαχείρισης ιεθνούς Φιλοξενίας από το Πανεπιστήµιο του Surrey αλλά και του Γερµανικού ιπλώµατος ιοίκησης Ξενοδοχείων, συνδυάζει 15 χρόνια εµπειρίας στην βιοµηχανία µε 14χρονη εµπειρία συµβούλου µε την Deloitte and Touche, την Ernst and Young και τους Middle East Strategy Advisors. Ο κύριος Gade έχει αναπτύξει πρωτοποριακά ξενοδοχειακά θέρετρα [hotel resorts], παραθαλάσσιες κατασκευές και οικοδοµικά συµπλέγµατα µικτής χρήσης. Η δουλειά του περιλαµβάνει την εξεύρεση και διάρθρωση της χρηµατοδότησης, παροχή συµβουλών M and A καθώς και παροχή εξειδικευµένων βιοµηχανικών συµβουλών. Έχει υλοποιήσει µείζονα προγράµµατα στρατηγικής τουρισµού και αναψυχής καθώς και ευρείας κλίµακας έργα για διεθνείς και τοπικές εταιρίες καθώς και κυβερνητικούς οργανισµούς, όπως η Σαουδική Αραβία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συµβούλιο Τουρισµού του Νότιου Ειρηνικού, η Κυβέρνηση του Σουλτανάτου του Οµάν αλλά και για ιδιωτικές εταιρίες στο Κουβέιτ, τα ΗΑΕ, την Ιορδανία, το Μπαχρέιν και το Οµάν. Ήταν υπεύθυνος έργου για την υλοποίηση του κεντρικού τουριστικού σχεδιασµού [tourism master plan] του Βασιλείου της Σαουδικής Αραβίας και συντόνισε ένα τετραετές πρόγραµµα ανάπτυξης του τουρισµού στο Νότιο Ειρηνικό. Πιο πρόσφατα, παρείχε συµβουλές εµπειρογνώµονα στην υλοποίηση του ολοκληρωµένου προγράµµατος µικτής χρήσης The Wave" στο Οµάν, όντας επικεφαλής των διαπραγµατεύσεων µε ιδιώτες επενδυτές. Έχει δηµιουργήσει ένα φάκελο µε αναπτυξιακά έργα πολλαπλών χρήσεων στο Ντουµπάι, έχει εµπλακεί στο Blue City Project στο Οµάν και ήταν υπεύθυνος για την διαδικασία προσφορών για ένα σχέδιο πολλαπλών χρήσεων στην Τεχεράνη. Challenges and opportunities for attracting tourism investment from the Middle East - The Case of Dubai: A new leader in international tourism Dubai is a well documented success story regarding tourism and real estate development at almost unprecedented scale and speed. Recently, the UAE have started to export the success story be it through Emirates Airlines, Jumeirah Hotels, Emaar Development or many other investment vehicles. The first part of the presentation will highlight the Dubai phenomenon as well as the other parts of the Arabian peninsula from an insider s perspective and identify recipes for success worth storing for future reference. It will also raise and discuss several questions: is the Dubai model sustainable in Dubai? What mistakes are being / have been made and could / should they have been avoided? Does the current global expansion of "brand Dubai" erode the level of knowledge "back home"? In how far is the Dubai model compatible with the principles of sustainable tourism and the stated aim of creating security for generations to come? The presentation will describe the drivers behind the phenomenon and summarise the current state of affairs, including the successful parts and the pitfalls. The second part of the session will focus on the expansion mode of Dubai and the UAE. The presentation will go on to look into how to attract a share of that success, the investment power, the success - and which mistakes to avoid. How does one get in contact with the real dealers? How does one deal with them? How does one invest into the UAE and how might one attract investment from there? How does this all specifically relate to tourism development and growth? What is of interest and what not? Which help functions are available and who are they suited for? What are the rules for "going in" and "attracting out"? The presentation will finally bring together some typical Do s and Don t s as part of the key findings and conclusions. Overall, this presentation is designed to be based firmly on day to day reality rather than academics or theory - the speaker is deeply immersed in Dubai and its tourism and development growth. He is looking forward to an interactive discussion before, during and after the workshop. Ευκαιρίες και προκλήσεις για την προσέλκυση τουριστικών επενδύσεων από τη Μέση Ανατολή - Το παράδειγµα του Ντουµπάι: Ο νέος ηγέτης στη διεθνή τουριστική βιοµηχανία Το Ντουµπάι είναι ένα σενάριο επιτυχηµένης ιστορίας σχετικά µε τον τουρισµό και την ανάπτυξη της αγοράς ακινήτων σε απίστευτη κλίµακα και µε πρωτοφανή ταχύτητα. Πρόσφατα, τα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα άρχισαν να εξάγουν αυτή την επιτυχηµένη ιστορία είτε µέσω των Emirates Airlines, του ξενοδοχείου Jumeirah, της Emaar Development είτε και µέσα από άλλα επενδυτικά µέσα. Το πρώτο τµήµα της παρουσίασης θα τονίσει το φαινόµενο του Ντουµπάι και άλλων χωρών της Αραβικής Χερσονήσου [όπως το είδε κάποιος που ήταν µέσα στη διαδικασία] και θα προσδιορίσει συνταγές επιτυχηµένων σεναρίων για µελλοντική αναφορά. Επίσης θα θίξει και θα συζητήσει κάποια ερωτήµατα: το µοντέλο του Ντουµπάι είναι αειφορικό στο Ντουµπάι; Ποια είναι τα λάθη που έγιναν ή γίνονται ακόµη και τι µπορούσε ή έπρεπε να είχε γίνει για να αποφευχθούν; Η παρούσα «έκρηξη» της «φίρµας Ντουµπάι» µήπως διαβρώνει το επίπεδο γνώσης "back home"? Η παρουσίαση θα αναλύσει τα στοιχεία του φαινοµένου και θα συνοψίσει την παρούσα κατάσταση, συµπεριλαµβάνοντας και τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία. Στο δεύτερο µέρος θα εστιάσουµε στον τρόπο ανάπτυξης στο Ντουµπάι και τα ΗΑΕ. Μέσα από την παρουσίαση θα δούµε πώς είναι δυνατόν να οικοδοµήσει κανείς κάποια παρόµοια επιτυχηµένηεπενδυτικά και οικονοµικά- ιστορία και ποια λάθη πρέπει να αποφύγει. Πώς έρχεται κανείς σε επαφή µε τους µεσίτες ακινήτων; Πώς διαπραγµατεύεται µαζί τους; Πώς µπορεί κάποιος να επενδύσει στα ΗΑΕ και πώς θα µπορούσε να προσελκύσει επενδύσεις από εκεί; Με ποιό συγκεκριµένο τρόπο συνδέεται όλο αυτό µε την τουριστική και οικονοµική ανάπτυξη; Τι είναι συµφέρον και τι όχι; Ποιες βοηθητικές λύσεις υφίστανται και για ποιους είναι κατάλληλες; Ποιοι είναι οι κανόνες για προσέλκυση επένδυσης «από» και «προς» µια χώρα; Η παρουσίαση θα καταγράψει τελικά µερικά χαρακτηριστικά «Ναι» και «Όχι» {Do s and Dont s} που αποτελούν κεντρικό τµήµα των ευρηµάτων αλλά και των συµπερασµάτων. Σε γενικές γραµµές η παρουσίαση βασίζεται και αφορά την καθηµερινή πραγµατικότητα και όχι την ακαδηµαϊκή έρευνα και θεωρεία {άλλωστε ο οµιλητής είναι βαθύτατα αναµεµιγµένος στο Ντουµπάι µε τις διαδικασίες τουριστικής και οικονοµικής ανάπτυξης. Ελπίζει, επίσης, ότι θα υπάρξει διαδραστικός { interactive} διάλογος πριν, κατά την διάρκεια και µετά το εργαστήριο [workshop]