ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ

Transcript

1 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΠΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ «Προσαρµογή της ελληνικής νοµοθεσίας προς την Οδηγία 2014/40/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 3ης Απριλίου 2014 για την προσέγγιση των νοµοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών-µελών σχετικά µε την κατασκευή, την παρουσίαση και την πώληση προϊόντων καπνού και συναφών προϊόντων και την κατάργηση της Οδηγίας 2001/37/ΕΚ (αριθµ. L 127/1 της ), όπως το Παράρτηµα ΙΙ της Οδηγίας αυτής τροποποιήθηκε µε την κατ εξουσιοδότηση εκδοθείσα Οδηγία 2014/109/ΕΕ της Επιτροπής της 10ης Οκτωβρίου 2014 για την τροποποίηση του παραρτήµατος ΙΙ της Οδηγίας 2014/40/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου µε τη θέσπιση της βιβλιοθήκης των εικονογραφικών προειδοποιήσεων που πρέπει να χρησιµοποιούνται για τα προϊόντα καπνού, καθώς και άλλες συναφείς διατάξεις» Ι. Γενικές Παρατηρήσεις Α. Το υπό συζήτηση και ψήφιση νοµοσχέδιο, µετά την επεξεργασία του α- πό τη Διαρκή Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων, αποτελείται από είκοσι εννέα (29) άρθρα συµπεριλαµβανοµένου του άρθρου που αφορά στην έναρξη ισχύος του νόµου. Επισηµαίνεται ότι µε το άρθρο είκοσι οκτώ (28), προσαρτώνται έξι (6) Παραρτήµατα. Συµφώνως µε την Αιτιολογική της Έκθεση, σκοπός του παρόντος νοµοσχεδίου που τίθεται προς ψήφιση είναι «η προσαρµογή της Ελληνικής νοµοθεσίας προς την Οδηγία 2014/40/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 3ης Απριλίου 2014 για την προσέγγιση των νοµοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών µελών σχετικά µε την

2 2 κατασκευή, την παρουσίαση και την πώληση προϊόντων καπνού και συναφών προϊόντων» καθώς και η «κατάργηση της οδηγίας 2001/37/ΕΚ (αριθµ. L 127/1 της ), όπως το παράρτηµα ΙΙ της Oδηγίας αυτής τροποποιήθηκε µε την κατ εξουσιοδότηση εκδοθείσα Οδηγία 2014/109/ΕΕ της Επιτροπής της 10ης Οκτωβρίου 2014 για την τροποποίηση του παραρτήµατος ΙΙ της Οδηγίας 2014/40/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου µε τη θέσπιση της βιβλιοθήκης των εικονογραφικών προειδοποιήσεων που πρέπει να χρησιµοποιούνται για τα προϊόντα καπνού». Όπως άλλωστε επιση- µαίνεται, προκειµένου «να αποτυπωθούν οι σχετικές επιστηµονικές εξελίξεις οι εξελίξεις στην αγορά και οι διεθνείς εξελίξεις χρειάζονται ουσιαστικές αλλαγές στην εν λόγω υπουργική απόφαση [η Αιτιολογική Έκθεση εννοεί την υπ. αριθ. Υ1/Γ.Π. οικ. 266 (Φ.Ε.Κ. Β 8/ ) Παραγωγή, παρουσίαση και πώληση προϊόντων καπνού σε συµµόρφωση προς την Οδηγία 2001/37/ΕΚ (EEL 194/ Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συµβουλίου, η οποία θεσπίζει κανόνες για τα προϊόντα καπνού], και εποµένως απαιτείται να καταργηθεί και να αντικατασταθεί από νέα µε βάση τη νέα οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συµβουλίου, ήτοι την Οδηγία 2014/40/ΕΕ, η ο- ποία ενσωµατώνεται µε το παρόν σχέδιο νόµου». Επίσης, συµφώνως προς την Αιτιολογική Έκθεση, καθίσταται «αναγκαία η ανάληψη δράσης όχι µόνο για την οµαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς αλλά κυρίως για την αντι- µετώπιση των ανακυπτόντων και των πρόσφατα εντοπιζόµενων κινδύνων για την υγεία από τη χρήση/κατανάλωση προϊόντων καπνού, νέων προϊόντων καπνού, ηλεκτρονικού τσιγάρου και φυτικών προϊόντων για κάπνισµα». Εξ άλλου, κατά την Αιτιολογική Έκθεση, αυτό συµβαίνει διότι «Τα προϊόντα καπνού και τα συναφή προϊόντα δεν είναι συνήθη εµπορεύµατα και λόγω των ιδιαίτερα επιβλαβών συνεπειών τους στην ανθρώπινη υγεία, η προστασία της υγείας θα πρέπει να έχει υψηλή προτεραιότητα, ιδίως για τη µείωση του επιπολασµού του καπνίσµατος µεταξύ των νέων». Στο πλαίσιο αυτό, στο Μέρος Α (άρθρα 1 και 2), ορίζεται ο σκοπός της παρούσας νοµοθετικής πρωτοβουλίας (άρθρο 1) και παρατίθενται ορισµοί (άρθρο 2). Στο Μέρος Β, Κεφάλαιο Ι (άρθρα 3 έως 7), καθορίζονται τα µέγιστα επίπεδα εκποµπών σε πίσσα, νικοτίνη και µονοξείδιο του άνθρακα όσον αφορά στα τσιγάρα (άρθρο 3), το άρθρο 4 αναφέρεται, κυρίως, στις µεθόδους µέτρησης των εκποµπών των τσιγάρων και στα σχετικώς διεθνώς αναγνωρισµένα πρότυπα, στα άρθρα 5 και 6 προβλέπονται επιπρόσθετες ενισχυµένες υποχρεώσεις υποβολής κοινοποιήσεων των συστατικών των εκποµπών και στο άρθρο 7 ρυθµίζονται τα συστατικά των προϊόντων καπνού και προβλέπεται η απαγόρευση εκείνων που έχουν χαρακτηριστικά αρώµατα, γεύσεις ή

3 πρόσθετα και έχουν χρωστικές ιδιότητες. Στο Κεφάλαιο ΙΙ (άρθρα 8 έως 14) προσδιορίζονται οι επισηµάνσεις, οι εικόνες και οι προειδοποιήσεις για την υγεία που πρέπει να φέρουν οι µονάδες συσκευασίας (άρθρο 8), οι γενικές προειδοποιήσεις και τα ενηµερωτικά µηνύµατα που οφείλουν να φέρουν τα προϊόντα για κάπνισµα (άρθρο 9) καθώς και οι συνδυασµένες προειδοποιήσεις για την υγεία (άρθρο 10). Επίσης, ρυθµίζεται το πλαίσιο της επισήµανσης, πλην των τσιγάρων, του καπνού για στριφτά τσιγάρα και του καπνού για ναργιλέ (άρθρο 11), των µη καπνιζόµενων προϊόντων καπνού (άρθρο 12), τίθενται περιορισµοί στην παρουσίαση του προϊόντος (άρθρο 13) και στην εµφάνιση και το περιεχόµενο των µονάδων συσκευασίας (άρθρο 14). Το Κεφάλαιο ΙΙΙ (άρθρα 15 έως 17), περιλαµβάνει διατάξεις για την απαγόρευση της κυκλοφορίας στην αγορά του καπνού που λαµβάνεται από το στόµα (άρθρα 15), ρυθµίζει τις διασυνοριακές εξ αποστάσεως πωλήσεις η- λεκτρονικών τσιγάρων και περιεκτών επαναπλήρωσης (άρθρο 16), και το πλαίσιο των υποχρεώσεων των εισαγωγέων νέων προϊόντων καπνού (άρθρο 17). Στο Μέρος Γ, καθορίζεται το πλαίσιο των προϋποθέσεων κυκλοφορίας των ηλεκτρονικών τσιγάρων (άρθρο 18), προβλέπονται κανόνες επισήµανσης και κοινοποίησης των συστατικών των φυτικών προϊόντων για κάπνισµα (άρθρα 19 και 20) καθώς και κανόνες συµµόρφωσης των κατασκευαστών και εισαγωγέων καπνού (άρθρο 21), προβλέπεται η δυνατότητα διατήρησης ή και θέσπισης περαιτέρω απαιτήσεων εφαρµοστέων σε όλα τα προϊόντα (άρθρο 22), ορίζονται οι αρµόδιες αρχές για την άσκηση των αρµοδιοτήτων που απορρέουν από τις διατάξεις του υπό ψήφιση νόµου (άρθρο 23), προβλέπονται οι κυρώσεις (άρθρο 24), τα παράβολα, τα αναλογικά τέλη (άρθρο 25) και θεσπίζεται µεταβατικό πλαίσιο διάθεσης προϊόντων στην αγορά (άρθρο 26). Το άρθρο 27 περιλαµβάνει καταργητικές διατάξεις του ισχύοντος νοµικού πλαισίου. Με το άρθρο 28 ενσωµατώνονται έξι Παραρτήµατα της Οδηγίας που εξειδικεύουν ρυθµίσεις της. Τέλος, µε το άρθρο 29 ορίζεται η έναρξη ι- σχύος του νοµοσχεδίου. Β. Επισηµαίνεται ότι το φερόµενο προς συζήτηση και ψήφιση νοµοσχέδιο προσαρµόζει την ελληνική νοµοθεσία στη Σύµβαση Πλαίσιο του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας για τον έλεγχο του καπνού που κυρώθηκε µε τον ν. 3420/2005 (Φ.Ε.Κ. 298/ , τ. Α ). Επισηµαίνεται, επίσης, ότι το υπό ψήφιση νοµοσχέδιο δεν αναφέρεται στα άρθρα 15 και 16 της Οδηγίας. Αυτό, συµβαίνει, ενδεχοµένως, διότι, στην εθνική έννοµη τάξη η εφαρµογή των άρθρων 15 παρ. 1 έως 10 και 16 παρ. 1 της Οδηγίας, η οποία αρχίζει την 20ή Μαΐου 2019 (Οδηγία άρθρο 15 παρ. 13) και την 20ή Μαΐου 2020 (Οδηγία άρθρο 16 παρ. 3), αντιστοίχως, θα ρυθµισθεί νοµοθετικώς στο µέλλον. 3

4 4 ΙΙ. Παρατηρήσεις επί των άρθρων 1. Επί του άρθρου 16 παρ. 2 Στα στοιχεία β) και γ), αντί του ρήµατος «καταχωρούνται», ορθότερο θα ή- ταν να γραφεί «καταχωρίζονται». 2. Επί του άρθρου 17 παρ. 1 πρώτο εδάφιο Το ρήµα «υποβάλλουν» ορθότερο θα ήταν να γραφεί µε ένα λάµδα. 3. Επί του άρθρου 22 παρ. 3 Με την προτεινόµενη διάταξη ορίζεται ότι «µε απόφαση του Υπουργού Υ- γείας είναι δυνατό να απαγορεύεται, µε συνεκτίµηση του υψηλού επιπέδου προστασίας της ανθρώπινης υγείας που επιτυγχάνεται µέσω των διατάξεων παρόντος, µια ορισµένη κατηγορία προϊόντων καπνού ή συναφών προϊόντων, εφόσον απαγόρευση δικαιολογείται από την ανάγκη προστασίας της δηµόσιας υγείας». Επισηµαίνεται ότι το Σύνταγµα µε τις διατάξεις του άρθρου 43 παρ. 2 παρέχει στον κοινό νοµοθέτη τη δυνατότητα να εξουσιοδοτεί, όχι µόνο τον Πρόεδρο της Δηµοκρατίας, αλλά και άλλα διοικητικά όργανα για την έκδοση κανονιστικών πράξεων, προκειµένου να ρυθµισθούν ειδικότερα θέµατα ή θέ- µατα µε τοπικό ενδιαφέρον ή χαρακτήρα τεχνικό ή λεπτοµερειακό. (βλ. ε- κτενέστερα, Επ. Σπηλιωτόπουλο, Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου, τ.1, 13η έκδ., αρ. 54, σελ. 58 επ.). «Λεπτοµερειακό» είναι το ζήτηµα που αφορά στη θέσπιση δευτερευουσών και επουσιωδών ρυθµίσεων, ενώ οι κύριες και ουσιώδεις ρυθµίσεις πρέπει να έχουν τεθεί από τον ίδιο τον νοµοθέτη και «ειδικότερα» είναι τα θέµατα εκείνα, των οποίων το αντικείµενο αποτελεί υποπερίπτωση ορισµένου θέµατος που αποτελεί το µείζον αντικείµενο της νο- µοθετικής ρύθµισης. (Στε Ολοµ. 235/2012, ΣτΕ Ολοµ. 1300/2011, ΣτΕ 96/2009, ΣτΕ 567/2006, ΣτΕ 3889/2005, ΣτΕ 2967/1999, ΣτΕ 2830/1999). «Τεχνικού», τέλος, χαρακτήρα είναι το θέµα που αφορά στη θέσπιση ρύθµισης για την οποία απαιτείται παρέµβαση αρµόδιου τεχνικού οργάνου (βλ. ΣτΕ 2967/1999 και ΣτΕ 2830). Υπό το φως των ανωτέρω, η εξουσιοδοτική διάταξη του άρθρου 22 παρ. 3 του νοµοσχεδίου θα µπορούσε να δηµιουργήσει προβληµατισµό ως προς το εάν ανταποκρίνεται στα κριτήρια του άρθρου 43 παρ. 2 εδ. β του Συντάγµατος, εάν δηλαδή η πλήρης απαγόρευση ορισµένης κατηγορίας προϊόντων καπνού ή συναφών προϊόντων προς όφελος γενικώς της δηµόσιας υγείας, χωρίς αναφορά στο κείµενο του νόµου οποιωνδήποτε περαιτέρω κριτηρίων, έστω και κατά τρόπο ενδεικτικό, αφορά ειδικότερο θέµα ή συνιστά θέµα µε τοπικού ενδιαφέροντος ή έχει λεπτοµερειακό ή τεχνικό χαρακτήρα. Για λό-

5 γους ορθής µεταφοράς της Οδηγίας, θα ήταν ενδεχοµένως σκόπιµη ή η α- ναλυτική περιγραφή των προϊόντων καθώς και των συναφών προϊόντων καπνού τα οποία προτείνεται να απαγορευθούν, ή η θέσπιση των προτεινόµενων ρυθµίσεων διά διατάγµατος Επί του άρθρου 27 Ως συνυπογράφων την υπ αριθµόν Υ1/Γ.Π. οικ. 266/ (Φ.Ε.Κ.Β 8), καταργούµενη κοινή απόφαση, θα πρέπει να προστεθεί και ο Υπουργός Οικονοµίας και Οικονοµικών, ο οποίος τη συνυπογράφει και εκ παραδροµής παραλείφθηκε. Αθήνα, Ο εισηγητής Δρ Χαράλαµπος Κύρκος Προϊστάµενος του Τµήµατος Κοινοβουλευτικής Ιστορίας Επιστηµονικός Συνεργάτης Ο προϊστάµενος του Α Τµήµατος Νοµοτεχνικής Επεξεργασίας Ξενοφών Παπαρρηγόπουλος Αν. Καθηγητής του Πανεπιστηµίου Πελοποννήσου Ο Προϊστάµενος της Β Διεύθυνσης Επιστηµονικών Μελετών Αστέρης Πλιάκος Καθηγητής του Οικονοµικού Πανεπιστηµίου Αθηνών Ο Πρόεδρος του Επιστηµονικού Συµβουλίου Κώστας Μαυριάς Οµότιµος Καθηγητής της Νοµικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών