MIA ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ

Transcript

1 MIA ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΣΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΩΝ ΣΤ. ΑΝ ΡΕΟΥ Κ. ΕΥΚΛΕΙ ΟΥ Α. ΚΟΥΣΟΥΛΑΚΟΥ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ-ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ, Α.Π.Θ. ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ-ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ, Α.Π.Θ. XEEE 11 / Ναύπλιο

2 ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ Η επιστηµονική αρχαιολογία, από την εµφάνισή της το 19ο αιώνα, είναι άµεσα συνυφασµένη µε την χαρτογραφία. Ο στρατηγός Pitt-Rivers Rivers, ο πρώτος που καθιέρωσε επιστηµονικές µεθόδους ανασκαφής, στο 2ο µισό του 19ου αιώνα έφτιαχνε αναλυτικούς χάρτες των θέσεων που ανέσκαπτε. Ανδρέου, Ευκλείδου, Κουσουλάκου / Μια Χαρτογραφική Αρχαιολογική Πορεία στο βασίλειο των Μυκηνών / XEEE 11 / Ναύπλιο

3 ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ ʹExcavations at Cissbury Campʹ JAI 1876: Εικόνα 4

4 ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ Και στον ελλαδικό χώρο, στα τέλη του 19ου αιώνα, µετά τις πρώτες µεγάλες ανασκαφές του Schliemann (Τροία, Τίρυνθα, Μυκήνες, Ορχοµενός) και του Evans (Κνωσός) καθιερώθηκε η χαρτογράφηση των αρχαιολογικών χώρων και ευρύτερων περιοχών αρχαιολογικού ενδιαφέροντος Ανδρέου, Ευκλείδου, Κουσουλάκου / Μια Χαρτογραφική Αρχαιολογική Πορεία στο βασίλειο των Μυκηνών / XEEE 11 / Ναύπλιο

5 ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ Η. Schliemann, 1880, Mycenae. A narrative of researches and discoveries at Mycenae and Tiryns, New York Ανδρέου, Ευκλείδου, Κουσουλάκου / Μια Χαρτογραφική Αρχαιολογική Πορεία στο βασίλειο των Μυκηνών / XEEE 11 / Ναύπλιο

6 Curtius ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ Dorpfeld Κάτοψη της Ολυμπίας

7 ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ Η αναγκαιότητα δηµιουργίας χαρτών για αρχαιολογικούς σκοπούς συνδέεται και µε την ανάπτυξη πρόσφατα µιας νέας ερευνητικής µεθόδου, της εντατικής επιφανειακής αρχαιολογικής έρευνας. Η επιφανειακή αρχαιολογική έρευνα έχει ως στόχο τη συλλογή λεπτοµερών πληροφοριών, σχετικά µε τη θέση στο χώρο της ανθρώπινης δραστηριότητας στο παρελθόν Ανδρέου, Ευκλείδου, Κουσουλάκου / Μια Χαρτογραφική Αρχαιολογική Πορεία στο βασίλειο των Μυκηνών / XEEE 11 / Ναύπλιο

8 ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ Καταµερισµός της περιοχής έρευνας σε διαδροµές, όπου οι αρχαιολόγοι κατά τη διάρκεια πεζοπορίας συλλέγουν επιφανειακά αρχαιολογικά κατάλοιπα Intensive Survey, Agricultural Practice, and the Classical Landscape of Greece (1994)

9 ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ Οι επιφανειακές έρευνες στον Αιγαιακό χώρο

10 Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΤΑΛΟΙΠΩΝ Έχουν εντοπιστεί χιλιάδες αρχαιολογικές θέσεις, οικισµοί, νεκροταφεία, µεµονωµένα µνηµεία, διάσπαρτα ευρήµατα κινητά και µη Οι περισσότεροι χώροι δε φυλάσσονται και συχνά η ακριβής θέση τους δεν καταγράφεται, ακόµα και όταν πραγµατοποιείται συστηµατική έρευνα σε αυτούς Πολλές θέσεις αποκαλύπτονται µε σωστικές ανασκαφές σε οικόπεδα/αγροτεµάχια αγροτεµάχια που πρόκειται να οικοδοµηθούν και τα αρχαία κατάλοιπα να καταχωθούν, ενώ συχνά τα αρχαιολογικά κατάλοιπα δεν τεκµηριώνονται οπτικά ή γεωγραφικά επαρκώς Καθηµερινά καταγράφονται περιστατικά λαθρανασκαφών σε γνωστές και µη αρχαιολογικές θέσεις, οι οποίες δε διερευνώνται και δεν τεκµηριώνονται άµεσα στη συνέχεια Ανδρέου, Ευκλείδου, Κουσουλάκου / Μια Χαρτογραφική Αρχαιολογική Πορεία στο βασίλειο των Μυκηνών / XEEE 11 / Ναύπλιο

11 ΟΦΕΛΗ ΕΝΙΑΙΑΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΤΑΛΟΙΠΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ιαρκής ενηµέρωση ενιαίου αρχείου µε νέες θέσεις αρχαιολογικών καταλοίπων Αποτελεσµατική εποπτεία και προστασία αρχαιολογικών χώρων υνατότητα ανασύνθεσης αρχαιολογικών θέσεων, ειδικά αυτών που έχουν καταχωθεί ή καταστραφεί από κατασκευαστικά/αναπτυξιακά αναπτυξιακά έργα Ενιαίο χαρτογραφικό υπόβαθρο για όλες τις έρευνες που διεξάγονται στην Ελλάδα (αρχαιολογικές, παλαιοπεριβαλλοντικές, γεωαρχαιολογικές) Ανδρέου, Ευκλείδου, Κουσουλάκου / Μια Χαρτογραφική Αρχαιολογική Πορεία στο βασίλειο των Μυκηνών / XEEE 11 /

12 ράσεις δηµιουργίας ενιαίου αρχείου µνηµείων Υπουργείο Πολιτισµού : Βάση δεδοµένων κινητών ευρηµάτων αποθηκευµένων σε µουσεία και στην αρχαιολογική υπηρεσία (δεν καταγράφονται µνηµεία στο χώρο, δε γίνεται χαρτογράφηση µνηµείων ή προέλευσης κινητών ευρηµάτων) Α.Π.Θ.:.: Αρχείο Μνηµείων Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (περιορισµένης γεωγραφικής έκτασης) Ιδιωτική πρωτοβουλία Ανδρέου, Ευκλείδου, Κουσουλάκου / Μια Χαρτογραφική Αρχαιολογική Πορεία στο βασίλειο των Μυκηνών / XEEE 11 / Ναύπλιο

13

14 ΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ & ΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΖΩΗ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ

15 Τοπίο και κοινωνική ταυτότητα στη Μυκηναϊκή Αργολίδα ( π.Χ.) Μυκήνες Άργος Τίρυνθα Σε κόκκινο πλαίσιο η περιοχή έρευνας Έκτασης 800 km 2

16 Άργος Μυκήνες Τίρυνθα Στόχος: η διερεύνηση της σχέσης που υπάρχει ανάµεσα στην οργάνωση του χώρου και την κοινωνική ταυτότητα των κατοίκων της Αργολίδας κατά την Μυκηναϊκή περίοδο ( π.χ.) Η οργάνωση του χώρου µπορεί να διερευνηθεί µε ψηφιακούς θεµατικούς χάρτες όπου τα αρχαιολογικά κατάλοιπα απεικονίζονται µε φόντο παραµέτρους, όπως η κλίση και ο προσανατολισµός του εδάφους, η ορατότητα, οι αποστάσεις από στοιχεία της ανθρωπογενούς (οικισµούς ή νεκροταφεία) ή της φυσικής τοπογραφίας (ποτάµια, πηγές πρώτων υλών). Μπορούµε έτσι να προσεγγίσουµε τον τρόπο µε τον οποίο οι κάτοικοι της Αργολίδας αντιλαµβάνονταν το τοπίο, συµµετείχαν στη διαµόρφωσή του και επηρεάζονταν από αυτό.

17 ΣΧΕ ΙΑΓΡΑΜΜΑ ΒΑΣΕΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ

18 ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΤΙΡΥΝΘΑΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟ ΙΑΓΡΑΜΜΑ ΗΜΟΣΙΕΥΣΗΣ Tiryns: Forschungen und Berichte

19 ΜΥΚΗΝΑΪΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ΝΑΥΠΛΙΑΣ ΑΕΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟΤΟΑΡΧΕΙΟΤΗΣ ΕΠΚΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

20 ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΛΑ Α ΤΟΥ ΜΠΕΡΜΠΑΤΙ ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΑΠΟ ΤΗ ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ, ΟΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΥΚΗΝΑΪΚΗΣ ΠΕΡΙΟ ΟΥ (Wells, B., επιμ The Berbati Limnes Archaeological Survey )

21 Ψηφιακό Μοντέλο Εδάφους Αργολίδα Ύστερη Εποχή Χαλκού ( π.Χ.).) Ανδρέου, Ευκλείδου, Κουσουλάκου / Μια Χαρτογραφική Αρχαιολογική Πορεία στο βασίλειο των Μυκηνών / XEEE 11 / Ναύπλιο

22 ΟΙ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΚΤΟΓΡΑΜΜΗ ΤΟΥ ΑΡΓΟΛΙΚΟΥΚΟΛΠΟΥΑΠΟΤΗΝΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΧΑΛΚΟΥ (3000π.Χ.) 4500ΒΡ Σήµερα π.Χ π.Χ. Σήµερα (Zangger, E., 1993, The Geoarchaeology of the Argolid)

23 ΥΕ ΙΙΙΒ2 ΥΕ ΙΙΙΒ1 ΥΕ ΙΙΙΓ Η ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΤΗΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΡΕΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΤΙΡΥΝΘΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΕ ΙΙΙΒ1 ΠΕΡΙΟ Ο ΕΩΣ ΤΗΝ ΥΕ ΙΙΙΓ ΠΕΡΙΟ Ο ( π.χ.) (Zangger, E., 1993, The Geoarchaeology of the Argolid)

24 Οικισµός Ασπίδας Άργος ΥΕ Ι περίοδος ( π.Χ.) νεκροταφείο Αποµάκρυνση τάφων από τον οικισµό και εισαγωγή νέων τύπων τάφων (κτιστών θαλαµωτών τάφων) Κτιστός θαλαµωτός τάφος, µνηµειακής κατασκευής & για πολλαπλές ταφές Ανδρέου, Ευκλείδου, Κουσουλάκου / Μια Χαρτογραφική Αρχαιολογική Πορεία στο βασίλειο των Μυκηνών / XEEE 11 / Ναύπλιο

25 Άργος ΥΕ Ι περίοδος ( π.Χ.) Οικισµός Ασπίδας Κατασκευή τάφων σε εκτάσεις άµεσα ορατές από τον οικισµό Με πράσινο: περιοχές ορατές από τον οικισµό νεκροταφείο Ανδρέου, Ευκλείδου, Κουσουλάκου / Μια Χαρτογραφική Αρχαιολογική Πορεία στο βασίλειο των Μυκηνών / XEEE 11 / Ναύπλιο

26 Άργος ΥΕ ΙΙ περίοδος ( π.Χ.) ειράς Κατασκευή τάφων Σε δύο περιοχές: 1. Στην ίδια περιοχή µε ταοικιστικά κατάλοιπα 2. Στην περιοχή της ειράδος Νεκροταφείο 2 Οικισµός Νεκροταφείο 1 Ανδρέου, Ευκλείδου, Κουσουλάκου / Μια Χαρτογραφική Αρχαιολογική Πορεία στο βασίλειο των Μυκηνών / XEEE 11 / Ναύπλιο

27 Άργος ΥΕ ΙΙΙ περίοδος ( π.Χ.) ειράς Νεκροταφείο 2 Οικισµός Νεκροταφείο 1 Κατασκευή νέων τάφων Στην περιοχή της ειράδος (νεκροταφείο 2) Και Επιµονή στη χρήση παλιότερων και µνηµειακής κατασκευής τάφων κοντά στον οικισµό (νεκροταφείο 1) Ανδρέου, Ευκλείδου, Κουσουλάκου / Μια Χαρτογραφική Αρχαιολογική Πορεία στο βασίλειο των Μυκηνών / XEEE 11 / Ναύπλιο

28 Άργος ΥΕ ΙΙΙ περίοδος ( π.Χ.) Οργάνωση νεκροταφείου βάσει τύπου τάφου ειράς Νεκροταφείο 2 Οικισµός Νεκροταφείο 1 υτική συστάδα Νότια συστάδα

29 Άργος ΥΕ ΙΙΙ περίοδος ( π.Χ.) ειράς Νεκροταφείο 2 Οικισµός Νεκροταφείο 1 Λακκοειδής τάφος Για την ταφή ενός ατόµου υτική συστάδα Νότια συστάδα Θαλαµωτός τάφος Για την ταφή πολλών ατόµων, που πιθανόν ανήκουν στην ίδια κοινωνική οµάδα, όπως µία οικογένεια

30 Άργος ΥΕ ΙΙΙ περίοδος ( π.Χ.) Οργάνωση νεκροταφείου βάσει τρόπου κατασκευής τάφου ειράς Νεκροταφείο 2 Οικισµός Νεκροταφείο 1 υτική συστάδα Νότια συστάδα

31

32 Συµπεράσµατα Ένα ολοκληρωµένο σύστηµα καταγραφής, χαρτογράφησης και διαχείρισης των αρχαιοτήτων θα επιτρέψει όχι µόνο στο επιστηµονικό κοινό, αλλά και σε απλούς επισκέπτες να διεισδύσουν αποτελεσµατικότερα και ορθότερα στην κοινωνική ζωή κατά το παρελθόν Παράλληλα, αυτό το σύστηµα θα διευκολύνει σε σηµαντικό βαθµό τα ζητήµατα διαχείρισης, προστασίας και προβολής των µνηµείων που απασχολούν σήµερα το Υπουργείο Πολιτισµού και την Αρχαιολογική Υπηρεσία Ανδρέου, Ευκλείδου, Κουσουλάκου / Μια Χαρτογραφική Αρχαιολογική Πορεία στο βασίλειο των Μυκηνών / XEEE 11 / Ναύπλιο

33 Από: The World according to Sempé. The Harvill Press, 2001.