Διαμεσολάβηση και Βιοηθική

Transcript

1 Διαμεσολάβηση και Βιοηθική Διεπιστημονικό Συνέδριο Ιατρική Ευθύνη και Βιοηθική ΙΙ, Αθήνα, 14-15/03/2014 Πανεπιστημίου Κύπρου 1

2 Διαφορές βιοηθικής διαμεσολάβησης από κλασική διαμεσολάβηση Πανεπιστημίου Κύπρου 2

3 Προκαταρκτικές συζητήσεις Στην κλασική διαμεσολάβηση συνήθως ελάχιστη η επαφή του διαμεσολαβητή με τα μέρη πριν από την έναρξη της επίσημης διαδικασίας Ο βιοηθικός διαμεσολαβητής πρώτα επιζητεί μία συνάντηση με την ιατρική ομάδα, προκειμένου να καταλήξουν σε συμφωνία για τα ιατρικά δεδομένα, την πιθανή πρόγνωση του ασθενή, τις διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές και την προτεινόμενη θεραπεία. Πανεπιστημίου Κύπρου 3

4 Έλλειψη έγγραφης συμφωνίας Σε αντίθεση με την κλασική διαμεσολάβηση όπου τα μέρη υπογράφουν συνήθως μία συμφωνία προκειμένου να προστατευτεί το απόρρητο της διαδικασίας, στη βιοηθική διαμεσολάβηση αυτό δε συμβαίνει. ΑΙΤΙΕΣ. 1. Τα περισσότερα έγγραφα σε ένα νοσοκομείο έχουν διατυπωθεί για την προστασία του νοσοκομείου και όχι του ασθενή. 2. Η βιοηθική διαμεσολάβηση δεν είναι εμπιστευτική 3. Οι οικείοι του ασθενή, που βρίσκονται υπό πίεση, είναι καχύποπτοι ως προς την υπογραφή οποιουδήποτε εγγράφου. Πανεπιστημίου Κύπρου 4

5 Οι βιοηθικές διαμεσολαβήσεις ως πολυμερείς συναντήσεις Συνήθως περισσότερα των 2 μερών Πολλοί οικείοι του ασθενή, γιατροί, νοσηλευτές, κοινωνικοί λειτουργοί Aντιπρόσωποι όσων αποζημιώνουν τη νοσηλεία Διοικητικό προσωπικό Συνεπώς περισσότερες ευκαιρίες για παρεξηγήσεις και προβλήματα επικοινωνίας Εξάλλου, ο βιοηθικός διαμεσολαβητής δεν έχει και τον έλεγχο του περιβάλλοντος διεξαγωγής των συναντήσων, όπως στην κλασική διαμεσολάβηση (πχ. γραφείο). Εδώ εξαιτίας του πολυάσχολου ιατρικού προσωπικού ή και των οικείων είναι δύσκολο να προγραμματιστούν συνεδρίες ή να βρεθεί ο κατάλληλος χώρος σε ένα νοσοκομείο. Πανεπιστημίου Κύπρου 5

6 Ο βιοηθικός διαμεσολαβητής συνήθως υπάλληλος νοσοκομείου Στην κλασική διαμεσολάβηση: ουδέτερος τρίτος Στη βιοηθική διαμεσολάβηση: γνώστης συστήματος ιατρικής περίθαλψης, της ιατρικής ηθικής κατανοεί τα ζητήματα με τα οποία έρχονται αντιμέτωποι οι ασθενείς και οι οικογένειές τους σε οριακές καταστάσεις Βασικές γνώσεις ιατρικής ευθύνης Γνώστης ιεραρχίας, πρακτικής και προσωπικού του νοσοκομείου ΚΙΝΔΥΝΟΣ: αφενός ο ασθενής ή οικογένειά του να αμφισβητήσουν την ουδετερότητά του, αφετέρου το ιατρικό προσωπικό να αμφιβάλει για την αφοσίωσή του στο νοσοκομείο Πανεπιστημίου Κύπρου 6

7 Η απουσία του ασθενούς Το πρόσωπο τα συμφέροντα του οποίου τίθενται υπό τη μεγαλύτερη διακύβευση στη βιοηθική διαμεσολάβηση, ο ασθενής, συνήθως απουσιάζει από το τραπέζι της συζήτησης. Η κατάσταση του ασθενή συχνά εμποδίζει εκ προοιμίου την ουσιώδη συμμετοχή του. Η απουσία του ασθενή αναπληρώνεται είτε με τις προγενέστερες οδηγίες (advance directives) είτε με τη συζήτηση με τους οικείους του ασθενή. Πανεπιστημίου Κύπρου 7

8 Ασυμμετρία ισχύος («power imbalance») Οι συνήθεις «παίκτες»: o βιοηθικός διαμεσολαβητής και η ιατρική ομάδα Η ιατρική ομάδα εξοικειωμένη με τη διαδικασία και ίσως και με το βιοηθικό διαμεσολαβητή Ο ασθενής και η οικογένειά του σε δυσμενέστερη θέση στο τραπέζι της βιοηθικής διαμεσολάβησης Πανεπιστημίου Κύπρου 8

9 Πηγές ασυμμετρίας ισχύος 2 αναμενόμενες πηγές ασυμμετρίας ισχύος Α. διαφορά γνώσης και πληροφόρησης Μία γεμάτη έκπληξη αντίδραση μελών της οικογένειας σε λεπτομέρειες μίας υπόθεσης μπορεί να μην οφείλεται στη μη παροχή της συγκεκριμένης πληροφορίας, αλλά στη μη κατανόησή της. Αντίστροφα, κάποιος μέλος της ιατρικής ομάδας μπορεί να υποθέτει εσφαλμένα ότι κάποιο άλλο μέλος είχε παράσχει κρίσιμη πληροφόρηση στην οικογένεια Β. διαφορά συναισθηματικής κατάστασης λόγω σοβαρότητας ασθένειας ή επερχόμενου θανάτου Πανεπιστημίου Κύπρου 9

10 Προτεινόμενες λύσεις Ο βιοηθικός διαμεσολαβητής πρέπει να επιβραδύνει τη συζήτηση των ιατρικών δεδομένων Να ζητά από την ιατρική ομάδα να εξηγεί ιατρική ορολογία Να ανακεφαλαιώνει χωρίς τη χρήση ευφημισμών για να καλύψει δυσάρεστες προγνώσεις παρουσία δικηγόρου ως αντιστάθμισμα? Πανεπιστημίου Κύπρου 10

11 Ο ρόλος του βιοηθικού διαμεσολαβητή Παρέχει πληροφορίες, εφαρμόζει κανόνες, διασφαλίζει ότι οι αποφάσεις εναρμονίζονται με τις κατευθύνσεις της βέλτιστης πρακτικής Φροντίζει κάθε συμφωνία να είναι προς το συμφέρον του ασθενή, να συνάδει με την ηθική αρχή του «μη βλάπτειν» και τις νομικές απαιτήσεις Πανεπιστημίου Κύπρου 11

12 Η μη λήψη απόφασης δεν είναι επιλογή Στην κλασική διαμεσολάβηση αποδεκτό, η μάχη μπορεί να συνεχιστεί στα δικαστήρια Στη βιοηθική διαμεσολάβηση το συμφέρον του ασθενή, τα πρότυπα περίθαλψης, οι νομικές απαιτήσεις απαιτούν τη λήψη μίας απόφασης για την έναρξη, τη συνέχιση ή τον τερματισμό θεραπείας. Πανεπιστημίου Κύπρου 12

13 Περιορισμένη εμπιστευτικότητα Η εμπιστευτικότητα είναι θεμέλια λίθος της κλασικής διαμεσολάβησης Η ρευστή φύση της βιοηθικής διαμεσολάβησης (π.χ. συζήτηση με πολλά άτομα που παρέχουν φροντίδα, συζητήσεις κατ ιδίαν ή με διαφορετικές ομάδες ανά βάρδια) καθιστούν αβέβαιο τον κύκλο των συμμετεχόντων στη βιοηθική διαμεσολάβηση και δεν μπορούν να εξασφαλίσουν την εμπιστευτικότητα. Πανεπιστημίου Κύπρου 13

14 Η κρισιμότητα του στοιχείου του χρόνου Οι βιοηθικές διαμάχες ανακύπτουν και πρέπει να επιλυθούν στο πλαίσιο εξελισσόμενων διαγνώσεων και προγνώσεων, που μπορεί να διακόπτονται από ενδιάμεσες ιατρικές κρίσεις, καθώς και πυκνών διαγνωστικών και χειρουργικών προγραμμάτων και όλα αυτά υπό διαρκή θεραπευτική αβεβαιότητα. Ένας βραδύτερος ρυθμός διεξαγωγής της βιοηθικής διαμεσολάβησης μπορεί να εξοικονομήσει μακροπρόθεσμα περισσότερο πολύτιμο χρόνο. Πανεπιστημίου Κύπρου 14

15 Ο συμπληρωματικός ρόλος του βιοηθικού διαμεσολαβητή Στην κλασική διαμεσολάβηση ο διαμεσολαβητής μπορεί να εμπλέκεται και στη διασφάλιση της εφαρμογής της επιλεχθείσας λύσης, αλλά μπορεί και όχι. Στη βιοηθική διαμεσολάβηση σε ένα νοσοκομείο τυχόν ανεπίλυτες συγκρούσεις είναι πιθανό να επιστρέψουν στο βιοηθικό διαμεσολαβητή προς επίλυση. Περαιτέρω, ο βιοηθικός διαμεσολαβητής μπορεί να χρειαστεί να απενημερώσει την ιατρική ομάδα (debrief), να την ενθαρρύνει να επανεξετάσει τη σύγκρουση και να σκεφτεί τα αισθήματά της για τα αποτελέσματα ή ακόμα και να προβεί σε προθήκες ή βελτιώσεις παγιωμένων πολιτικών. Πανεπιστημίου Κύπρου 15

16 Τελικές παρατηρήσεις Ο σύμβουλος κλινικής ηθικής προβαίνει σε μία αναλυτική περιγραφή της διαδικασίας διαμεσολάβησης, των αρχών στις οποίες αυτή στηρίχθηκε, καθώς και το προτεινόμενου σχεδίου δράσης. Όλα αυτά καταχωρούνται στο φάκελο του ασθενή. Όλα τα μέρη μίας βιοηθικής διαμεσολάβησης έχουν ένα κοινό συμφέρον: την ευημερία του ασθενή. Πανεπιστημίου Κύπρου 16

17 Τα 3 κριτήρια ελέγχου της διαμεσολάβησης γενικά 1) Θεωρούν τα μέρη τη λύση που δόθηκε δίκαιη; 2) Είναι η λύση δίκαιη κατά τις κοινωνικά κρατούσες αντιλήψεις; 3) Εiναι η λύση δίκαιη για τα μέρη που δε βρίσκονται στο τραπέζι της διαμεσολάβησης; Πανεπιστημίου Κύπρου 17

18 Σας ευχαριστώ! Πανεπιστημίου Κύπρου 18