Ενότητα 6 η Η ευθύνη για την παιδεία των νέων

Transcript

1 Ενότητα 6 η Η ευθύνη για την παιδεία των νέων ΣΩ: Ἀλλ ὅμως σὺ μὲ φής, ὦ Μέλητε, τοιαῦτα ἐπιτηδεύοντα τοὺς νέους διαφθείρειν; Καίτοι ἐπιστάμεθα μὴν δήπου τίνες εἰσὶ νέων διαφθοραί σύ δὲ εἰπὲ εἴ τινα οἶσθα ὑπ ἐμοῦ γεγενημένον ἢ ἐξ εὐσεβοῦς ἀνόσιον ἢ ἐκ σώφρονος ὑβριστήν. ΜΕΛ. Ἀλλὰ ναί, μὰ Δὶ ἐκείνους οἶδα οὓς σῦ πέπεικας σοὶ πείθεσθαι μᾶλλον ἢ τοῖς γονεῦσι. ΣΩ. Ὁμολογῶ, περί γε παιδείας τοῦτο γὰρ ἴσασιν ἐμοὶ μεμεληκός. Περὶ δὲ ὑγιείας τοῖς ἰατροῖς μᾶλλον οἱ ἄνθρωποι πείθονται ἢ τοῖς γονεῦσιν καὶ ἐν ταῖς ἐκκλησίαις γε πάντες δήπου οἱ Ἀθηναῖοι τὰ φρονιμώτατα λέγουσι πείθονται μᾶλλον ἢ τοῖς προσήκουσιν. Οὐ γὰρ δὴ καὶ στρατηγοὺς αἱρεῖσθαι, οὖς ἂν ἠγῆσθε περὶ τῶν πολεμικῶν φρονιμωτάτους εἶναι; Οὐκοῦν θαυμαστὸν καὶ τοῦτό σοι δοκεῖ εἶναι, ἐμὲ τούτου ἕνεκα θανάτου ὑπὸ σοῦ διώκεσθαι, ὅτι περὶ τοῦ μεγίστου ἀγαθοῦ ἀνθρώποις, περὶ παιδείας, βέλτιστος εἶναι ὑπὸ τινων προκρίνομαι; ΣΩ: Αλλά εσύ όμως ισχυρίζεσαι, ω Μέλητε, ότι ασχολούμενος με τέτοια διαφθείρω τους νέους; Ακόμη κι αν γνωρίζουμε βέβαια, ποιες είναι οι διαφθορές των νέων και συ πες αν ξέρεις ότι κάποιος έχει γίνει εξαιτίας μου είτε από ευσεβής ανόσιος είτε από συνετός αλαζόνας. ΜΕΛ: Και βέβαια, μα το Δία, ξέρω εκείνους οι οποίοι υπακούν σε εσένα περισσότερο παρά στους γονείς τους. ΣΩ: Το ομολογώ, όσον αφορά τουλάχιστον την παιδεία γιατί το γνωρίζουν ότι γι αυτό νοιάζομαι. Οι άνθρωποι για την υγεία περισσότερο τους ιατρούς υπακούν παρά τους γονείς και στις συνελεύσεις του λαού, βέβαια όλοι οι Αθηναίοι υπακούν σε αυτούς που λένε τα πιο συνετά παρά στους συγγενείς τους. Και στρατηγούς δεν εκλέγετε όποιους ενδεχομένως θεωρείτε ότι είναι οι πιο συνετοί στα στρατιωτικά; Λοιπόν, σου φαίνεται ότι είναι και τούτο περίεργο ότι εξαιτίας αυτού διώκομαι από σένα και αντιμετωπίζω την ποινή του θανάτου, επειδή δηλαδή για το μεγαλύτερο αγαθό στους ανθρώπους, για την παιδεία, θεωρούμαι από μερικούς ότι είμαι ο καλύτερος; Ξενοφῶν, Ἀπολογία Σωκράτους (διασκευὴ)

2 Nοηματική απόδοση κειμένου Στο κείμενο αυτό περιγράφεται η στάση του Σωκράτη στο δικαστήριο, ο οποίος α- πευθυνόμενος σε ένα από τους κατηγόρους του, το Μέλητο, αντικρούει τη κατηγορία του, ότι διέφθειρε τους νέους. Ξεκινώντας από το ερώτημα αν ο Μέλητος γνωρίζει κάποιο νέο, ο οποίος εξαιτίας του έγινε ασεβής ή αλαζόνας, ενώ πρώτα ήταν ευσεβής και συνετός, ξεκινάει ένας αγώνας λόγων όπου μέσω της διαλεκτικής τέχνης αποδεικνύεται η αθωότητα του ρήτορα. Ο Μέλητος απαντά, ότι γνωρίζει όσους έχει πείσει ο Σωκράτης να μην υπακούουν στους γονείς τους αλλά μόνο σ αυτόν. Ο Σωκράτης συμφωνεί με το Μέλητο στο θέμα της παιδείας, γιατί όλοι στη πόλη γνωρίζουν ότι ενδιαφέρεται πολύ γι αυτήν. Και συνεχίζοντας μέσω παραδειγμάτων παρουσιάζει την απολογία του με ιδιαίτερα πειστικό και παραστατικό τρόπο. Έτσι, α- ναφέρει ότι για την υγεία τους οι άνθρωποι υπακούουν σε ότι τους συστήνουν οι γιατροί περισσότερο παρά στους γονείς τους. Αλλά και στις συνελεύσεις του λαού οι Αθηναίοι πείθονται περισσότερο στους ρήτορες που διατυπώνουν τις απόψεις τους με σύνεση παρά στους συγγενείς τους. Όμως και οι στρατηγοί εκλέγονται από τους Αθηναίους, όταν αυτοί είναι καλοί γνώστες του τρόπου διεξαγωγής των πολεμικών επιχειρήσεων. Κατά ανάλογο τρόπο λοιπόν κι αυτός, ως ικανότατος ρήτορας, λογικό είναι να έχει επιρροή στους νέους όσον αφορά την τέχνη του, μεγαλύτερη από εκείνη που ασκούν οι γονείς τους. Αυτό κατά τους κατηγόρους του θεωρείται ασέβεια και διαφθορά, κατά τον ίδιο όμως αποτελεί συμπεριφορά ανάλογη με εκείνη που επιδεικνύουν οι πολίτες όσον αφορά όλες τις άλλες ειδικότητες. Τονίζει δε ότι με το πρόσχημα μιας τόσο αβάσιμης κατηγορίας κινδυνεύει να του επιβληθεί η ποινή του θανάτου, επειδή δηλαδή θεωρείται από κάποιους ότι είναι πάρα πολύ καλός για το σπουδαίο αυτό αγαθό, την παιδεία το οποίο παρέχει στους νέους. Λεξιλογικά 1) Να σχηματίσετε προτάσεις με τις ακόλουθες λέξεις : πειθώ, πειθαναγκάζω, διαπιστευτήρια, πεποίθηση, πειθήνιος, πειστήριο, πιθανολογώ, πειθώ, 2) Να συμπληρώσετε τα παρακάτω κενά με λέξεις από το Λεξιλογικό πίνακα: α) Τον ανησύχησε ιδιαίτερα η απώλεια της του κάρτας. β) Έχει λίγες μέρες να ζήσει μετά το σοβαρό αυτοκινητιστι κό ατύχημα. γ) Η Πηνελόπη διακρινόταν για την αφοσίωσή της και τη συζυγική της προς τον Οδυσσέα. δ) Οι δύο ομάδες διεκδίκησαν με και φανατισμό τη νίκη. ε) Ο Δημοσθένης διέθετε μεγάλη και επέβαλλε συχνά την άποψη του στην εκκλησία του δήμου. στ) Ο κατηγορούμενος παραπέμφθηκε στο συμβούλιο. ζ) Βεβαιώσου αν οι πληροφορίες προέρχονται από πηγές. 3) Στην Α ομάδα να σχηματίσετε συνώνυμα και στη Β αντώνυμα: Α Β αξιόπιστος πιστότητα απείθεια πιθανός πιστευτός πεποίθηση πεισματάρης πειθήνιος

3 4) Να σχηματίσετε σύνθετες λέξεις με τα παρακάτω συνθετικά ( α συνθετικό ε- πίρρημα πρόθεση): πάλιν + δρόμος από + αίμα σύν + γράφω επί + ίππος ένδον + μυχός αντί + υγιεινός συν + μένω επί + ημέρα άνω+ φέρω συν + ράβω εν+ οικω μετά + επόμενος όπισθεν + φύλαξ εν + μέσος εν + λόγος 5) Να αναλύσετε τις παρακάτω λέξεις στα συνθετικά τους: άείμνηστος:... + εύγενής: εισάγω: σύντροφος: άνάξιος: ) Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης α με τα αντώνυμά τους της στήλης β: Α Εμπιστοσύνη Πιθανός Πειθήνιος Αξιόπιστος εύπιστος Β Ανυπάκουος Άπιστος Αναξιόπιστος Απίθανος Δυσπιστία

4 Γραμματική 1. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις με τον κατάλληλο τύπο του επιθέτου της παρένθεσης: α. Στέργομεν τὸν.(ἀληθής) λόγον, τοῖς δὲ. (ψευδής) οὔποτε πιστεύομεν. β. Φύλαττε τὸ μὲν σῶμα.(ὑγιής) τὴν δὲ ψυχὴν (ευσεβής). γ. Περικλῆς ἦν γένους..(εὐκλεής). δ. Οἱ Σωκράτους λόγοι ἦσαν.(πλήρης) ἀπλότητος. ε.οἱ.(ἐγκρατής) εἰσὶν ἀγαθοὶ πολῖται καὶ τῇ πατρίδι.. (λυσιτελής). 2. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις: α. Οἱ Ἀθηναῖοι ἐπίστευον πολλάκις τοῖς (ἄφρων, δοτ. πληθ.) ῥήτορσι. β. Τοῖς..(εὐδαίμων, δοτ. πληθ.) πατράσι κάλλιστος κόσμος ἀγαθοί παῖδές εἰσι. γ. Οἱ..(ἐλεήμων, ονομ. πληθ.) ἄνδρες σπάνιοί εἰσι. δ. Τοὺς.(ὑπέρφρων, αιτ. πληθ.) νεανίας ὁ χρόνος ποιήσει..(σώφρων, αιτ. πληθ.). ε. Οἱ Λακεδαιμόνιοι..(μνήμων, ονομ. πληθ.) τῶν Λυκούργου θεσμίων ἦσαν. 3. Συμπληρώστε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τον κατάλληλο τύπο της αναφορικής αντωνυμίας τίς - τίς τι. Προσδιορίστε πότε πρόκειται για την ερωτηματική αντωνυμία και πότε για την αόριστη: 1. Ἐὰν... ὑμῖν εἴπῃ..., ἐρεῖτε ὅτι ὁ Κύριος αὐτῶν χρείαν ἔχει. 2. Σκεπτέον ἐστὶ... κτῆσις δικαία ἐστί δὲ ἀπὸ τῶν ἵππων πολεμεῖν θαρραλέοι εἰσίν; 4. Ἐβούλετο κατάσκοπόν... πέμψαι ἐπὶ Λυδίας καὶ μαθεῖν... πράττοι ὁ Ἀσσύριος οὖν ἕνεκα τοιαῦτα περὶ τούτου λέγεις; 6. Ἐμοὶ τοιαῦτ'... ἐπέρχεται πρός σε λέγειν οἷάπερ ἐκεῖνος πρὸς τὸν ἀδελφόν. 4. Να τοποθετήσετε τα επίθετα στις πτώσεις που ζητούνται: ὁ ἄφρων: δοτ. εν // δοτ. πληθ.. τὸ εὐῶδες: γεν. εν // γεν. πληθ ὁ συνεχής: κλητ. εν. // κλητ. πληθ.. τὸ ἀγενές: αιτ. εν //αιτ. πληθ ὁ φιλαλήθης: γεν. πληθ.. // δοτ. πληθ ὁ ἐπιμήκης: δοτ. εν.. // κλητ. εν

5 5. Να συμπληρωθούν οι φράσεις με τα επίθετα που δίνονται: - Πᾳρέχω τράπεζαν ἐδεσμάτων (ὁ, ἡ πλήρης, τὸ πλῆρες - ὁ, ἡ πολυτελής, τὸ πολυτελές). - Οἱ Ἀθηναῖοι μετεῖχον τῶν ἑορτῶν (ὁ, ἡ συνήθης, τὸ σύνηθες). - Οἱ στρατηγοὶ ἔσονται τῷ δήμῳ (ὁ, ἡ ἐπιεικής, τὸ ἐπιεικές). - Ὁ ἄρχων ἐβοήθησε τοῖς πολίταις (ὁ, ἡ ἐνδεής, τὸ ἐνδεές). - Ὁ παῖς ἦν πατρός (ὁ, ἡ ἐπιφανής, τὸ ἐπιφανές). - Ὁ φιλόσοφος ὠνόμασεν αὐτοὺς (ὁ, ἡ εὐδαίμων, τὸ εὔδαιμον). - Οἱ ἀγροὶ γέμουσιν ἀνθέων (ὁ, ἡ εὐώδης, τὸ εὐῶδες). - Νοῦς ἐν σώματι (ὁ, ἡ ὑγιής, τὸ ὑγιές). - Γλῶσσα λανθάνουσα τὰ λέγει (ὁ, ἡ ἀληθής, τὸ ἀληθές).

6 Απαντήσεις στις ερωτήσεις κατανόησης του σχολικού βιβλίου 1. Ποια είναι η κατηγορία που διατυπώνει ο Μέλητος εις βάρος του Σωκράτη; Ποιο αποδεικτικό στοιχείο τον καλεί να προσκομίσει ο Σωκράτης; Πώς εξειδικεύεται η κατηγορία στην απάντηση που δίνει ο Μέλητος; Ο Μέλητος κατηγορεί το Σωκράτη ότι διέφθειρε τους νέους της Αθήνας με τη διδασκαλία του. Ο Σωκράτης από την πλευρά του καλεί το Μέλητο να δώσει ως αποδείξεις τις περιπτώσεις των νέων που έγιναν από ευσεβείς και συνετοί ασεβείς και αλαζόνες εξαιτίας του. Ο Μέλητος δεν απαντά άμεσα στο Σωκράτη αλλά συνεχίζει λέγοντας ότι οι μαθητές του φιλοσόφου υπακούουν σε αυτόν και όχι στους γονείς τους. Σύμφωνα λοιπόν με το Μέλητο ο Σωκράτης διαφθείρει τους νέους αφού τους κάνει ασεβείς και ανυπάκουους απέναντι στους γονείς τους. 2. Αποδέχεται ή όχι ο Σωκράτης τη θέση του κατηγόρου του ότι οι νέοι ακολουθούν περισσότερο τον δάσκαλό τους παρά τους γονείς τους; Πώς αιτιολογεί ο Σωκράτης τη συμπεριφορά των μαθητών του; Ο Σωκράτης παραδέχεται ότι οι νέοι τον εμπιστεύονται περισσότερο από τους γονείς τους αλλά αυτό συμβαίνει σε θέματα παιδείας. Αιτιολογεί τη συμπεριφορά των μαθητών λέγοντας ότι υπακούν σε αυτόν επειδή πιστεύουν πως είναι ειδικός στα θέματα αυτά. Ο Σωκράτης ισχυρίζεται ότι οι άνθρωποι καταφεύγουν στους ειδικούς για θέματα που τους αφορούν και αναφέρει συγκεκριμένα τα εξής: - στον τομέα της υγείας οι άνθρωποι εμπιστεύονται περισσότερο τους γιατρούς και όχι τους γονείς τους - στην πολιτική οι πολίτες πείθονται από τους σωστούς και ενάρετους ρήτορες και όχι από τους συγγενείς τους - στις περιπτώσεις εκλογής στρατηγών, οι πολίτες εκλέγουν τους πιο ικανούς στα πολεμικά ζητήματα και όχι τους οικείους τους. 3. Γιατί, κατά τη γνώμη του Σωκράτη, η κατηγορία εις βάρος του είναι παράλογη; Ο Σωκράτης θεωρεί παράλογο να κατηγορείται και μάλιστα να αντιμετωπίζει την ποινή του θανάτου, επειδή θεωρείται ο καλύτερος στα θέματα παιδείας, η οποία είναι το ύψιστο και υπέρτατο αγαθό του ανθρώπου. Ενώ οι ειδικοί χαίρουν ιδιαίτερης εκτίμησης για τις υπηρεσίες που προσφέρουν, ο Σωκράτης όχι μόνο δε βιώνει κάτι τέτοιο αλλά η επιρροή του θεωρείται βλαβερή για όσους τον εμπιστεύονται και η προσφορά του στον τομέα εκπαίδευσης των νέων όχι μόνο δεν επαινείται αλλά κατακρίνεται και καταδικάζεται! 4. Σε ένα κείμενο λέξεων να αποδώσετε την επιχειρηματολογία του Σωκράτη. Ο Σωκράτης υποστηρίζει ότι όχι μόνο δε διαφθείρει τους νέους αλλά και ότι επιδρά θετικά σ αυτούς, αφού σύμφωνα με πολλούς είναι ο ειδικός για την εκπαίδευσή τους. Καθώς λοιπόν προσφέρει στους μαθητές του το ύψιστο αγαθό της παιδείας, είναι λογικό αυτοί να τον εμπιστεύονται απόλυτα, ενώ η αφοσίωσή τους στο πρόσωπό του σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να θεωρείται ασέβεια και ανυπακοή προς τους γονείς. Άλλωστε γενικά οι άνθρωποι στηρίζονται στη γνώμη των ειδικών για θέματα που τους αφορούν. Έτσι, στον τομέα της υγείας υπακούν στους γιατρούς και όχι

7 στους γονείς τους, ενώ στην πολιτική ακολουθούν τη γνώμη των ρητόρων και όχι των συγγενών τους. Επίσης, ως στρατηγούς επιλέγουν τους ικανότερους στα στρατιωτικά θέματα. Αφού λοιπόν ο ρόλος των ειδικών είναι σεβαστός, το ίδιο σεβαστή πρέπει να είναι και η συμβολή του Σωκράτη, που είναι ειδικός στην εκπαίδευση των νέων.