Η ελεύθερη έκφραση μέσω του τύπου. Κάνω κάτι πιο φιλελεύθερο Η πίστη και η αφοσίωση στην ιδέα της ελευθερίας.

Transcript

1 1. (α.ε) σκέφτομαι, ενεργώ Αυτός και ζω που κατά τρόπο απελευθερώνει. ελεύθερο. 2. (ν.ε) παραβαίνω τους Αυτός ηθικούς νόμους. που κάνει κάποιον ελεύθερο. 1. Η ειλικρίνεια. 2. Η αυθάδεια. Ο δούλος που απέκτησε την ελευθερία του. Αυτός που αγαπά την ελευθερία. Η ελεύθερη έκφραση μέσω του τύπου. Κάνω κάτι πιο φιλελεύθερο Η πίστη και η αφοσίωση στην ιδέα της ελευθερίας.

2 Άσκηση λεξιλογίου στο επίθετο ἐλεύθερος Να αποδώσετε τη σημασία των υπογραμμισμένων φράσεων: 1.Ο γενικός διευθυντής απέσυρε την υποψηφιότητά του για τη θέση του προέδρου αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο σε άλλους υποψηφίους. 2.Μόλις άρχισαν οι πόνοι, έφυγαν για το μαιευτήριο και όλοι της ευχήθηκαν «καλή λευτεριά». 3.Σταμάτα επιτέλους να αγχώνεσαι με τη δουλειά και άφησε τον εαυτό σου ελεύθερο να απολαύσει τις διακοπές. 4.Εξέτισε την ποινή φυλάκισής του και αφέθηκε ελεύθερος.

3 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ 1. από ουσιαστικά παιδί > παιδάκι έμπορος > εμπόριο Τα ουσιαστικά παράγονται: 2. από ρήματα γράφω > γραφείο εργάζομαι > εργασία 3. από επίθετα σοφός > σοφία άδικος > αδικία

4 Παραγωγή ουσιαστικών από επίθετα Τα ουσιαστικά που παράγονται από επίθετα είναι αφηρημένα ουσιαστικά, γένους θηλυκού ή ουδετέρου, και φανερώνουν ιδιότητα. Καταλήξεις ουσιαστικών που παράγονται από επίθετα - ία - (ε)ια - (ο)ια από επίθετα β κλίσης σε ος και από μερικά της γ κλίσης. κακός > ἡ κακία, ἀτυχής > ἡ ἀτυχία από επίθετα γ κλίσης σε ης, ης, ες ὑγιής > ἡ ὑγίεια (προπαροξύτονα). από συνηρημένα επίθετα β κλίσης σε ους. εὔνους > ἡ εὔνοια (προπαροξύτονα). -ος -υτης από επίθετα γ κλίσης σε ύς, εῖα, ύ πλατύς > τὸ πλάτος βαρύς > ἡ βαρύτης -σύνη από επίθετα β κλίσης και γ κλίσης σε ων, -ων, -ον δίκαιος > δικαιοσύνη ἄφρων > ἀφροσύνη - (ό)της από επίθετα β κλίσης σε ος ἀρχαῖος > ἀρχαιότης - άς από αριθμητικά επίθετα μόνος > ἡ μονάς

5 Άσκηση στην παραγωγή ουσιαστικών επίθετα

6 Άσκηση στην παραγωγή ουσιαστικών επίθετα Να συμπληρώσετε τα παράγωγα ουσιαστικά των επιθέτων που δίνονται

7 Τα Επίθετα Όπως και στη ν.ε. τα επίθετα προσδίδουν μια ιδιότητα στο ουσιαστικό. Στην α.ε. υπάρχουν δευτερόκλιτα (ὁ καλός -ή -όν) και τριτόκλιτα επίθετα (ὁ πλήρης ης ες). Τα Δευτερόκλιτα Επίθετα Περιλαμβάνονται επίθετα τρικατάληκτα (δηλ. με τρεις καταλήξεις, μία για κάθε γένος) και δικατάληκτα (δηλ. μια κοινή κατάληψη για το αρσενικό και το θηλυκό και μια για το ουδέτερο). τρικατάληκτα αρσ. θηλ. ουδ. -ος -η -ον ὁ καλός, ἡ καλή, τὸ καλόν -α ὁ δίκαιος, ἡ δικαία, τὸ δίκαιον δικατάληκτα -ος -ος -ον ὁ ἔνδοξος, ἡ ἔνδοξος, τὸ ἔνδοξον Στα τρικατάληκτα δευτερόκλιτα επίθετα: Το αρσενικό και το ουδέτερο κλίνονται όπως τα ουσιαστικά της β κλίσης και το θηλυκό όπως τα ουσιαστικά της α κλίσης. Το θηλυκό έχει κανονικά κατάληξη η. Όμως όταν πριν την κατάληξη ος του αρσενικού υπάρχει φωνήεν ή ρ τότε το θηλυκό έχει κατάληξη α. Το θηλυκό στην ονομαστική, γενική και κλητική πληθυντικού τονίζεται όπου και όπως το αρσενικό στις αντίστοιχες πτώσεις, π.χ. πλούσιαι, πλουσίων (αρσ.: πλούσιοι, πλουσίων). Δικατάληκτα δευτερόκλιτα επίθετα είναι συνήθως τα σύνθετα επίθετα σε ος ὁ/ἡ ἔνδοξος, τὸ ἔνδοξον ὁ/ἡ ἀθάνατος, τὸ ἀθάνατον

8 Επίθετα δευτερόκλιτα και τρικατάληκτα σε ος, -η, -ον Περιλαμβάνονται επίθετα τρικατάληκτα με τρεις καταλήξεις, μία για κάθε γένος) αρσενικό ΟΝ. ὁ σοφὸς ΓΕΝ. τοῦ σοφοῦ ΔΟΤ. τῷ σοφῷ ΑΙΤ. τόν σοφὸν ΚΛ. (ὦ) σοφὲ ΟΝ. οἱ σοφοὶ ΓΕΝ. τῶν σοφῶν ΔΟΤ. τοῖς σοφοῖς ΑΙΤ. τούς σοφοὺς ΚΛ. (ὦ) σοφοὶ θηλυκό ΟΝ. ἡ σοφὴ ΓΕΝ. τῆς σοφῆς ΔΟΤ. τῇ σοφῇ ΑΙΤ. τὴν σοφὴν ΚΛ. (ὦ) σοφὴ ΟΝ. αἱ σοφαὶ ΓΕΝ. τῶν σοφῶν ΔΟΤ. ταῖς σοφαῖς ΑΙΤ. τὰς σοφὰς ΚΛ. (ὦ) σοφαὶ ουδέτερο ΟΝ. τὸ σοφὸν ΓΕΝ. τοῦ σοφοῦ ΔΟΤ. τῷ σοφῷ ΑΙΤ. τὸ σοφὸν ΚΛ. (ὦ) σοφὸν ΟΝ. τὰ σοφὰ ΓΕΝ. τῶν σοφῶν ΔΟΤ. τοῖς σοφοῖς ΑΙΤ. τὰ σοφὰ ΚΛ. (ὦ) σοφὰ Το θηλυκό έχει κατάληξη η, όταν πριν την κατάληξη ος του αρσενικού υπάρχει οποιοδήποτε σύμφωνο εκτός από ρ.

9 Επίθετα δευτερόκλιτα και τρικατάληκτα σε ος, -α, -ον Το θηλυκό έχει κατάληξη α, όταν πριν την κατάληξη ος του αρσενικού υπάρχει φωνήεν ή ρ. αρσενικό ΟΝ. ὁ δίκαιος ΓΕΝ. τοῦ δικαίου ΔΟΤ. τῷ δικαίῳ ΑΙΤ. τόν δίκαιον ΚΛ. (ὦ) δίκαιε ΟΝ. οἱ δίκαιοι ΓΕΝ. τῶν δικαίων ΔΟΤ. τοῖς δικαίοις ΑΙΤ. τούς δικαίους ΚΛ. (ὦ) δίκαιοι θηλυκό ΟΝ. ἡ δικαία ΓΕΝ. τῆς δικαίας ΔΟΤ. τῇ δικαίᾳ ΑΙΤ. τὴν δικαίαν ΚΛ. (ὦ) δικαία ΟΝ. αἱ δίκαιαι ΓΕΝ. τῶν δικαίων ΔΟΤ. ταῖς δικαίαις ΑΙΤ. τὰς δικαίας ΚΛ. (ὦ) δίκαιαι ουδέτερο ΟΝ. τὸ δίκαιον ΓΕΝ. τοῦ δικαίου ΔΟΤ. τῷ δικαίῳ ΑΙΤ. τὸ δίκαιον ΚΛ. (ὦ) δίκαιον ΟΝ. τὰ δίκαια ΓΕΝ. τῶν δικαίων ΔΟΤ. τοῖς δικαίοις ΑΙΤ. τὰ δίκαια ΚΛ. (ὦ) δίκαια Το θηλυκό στην ονομαστική, γενική και κλητική πληθυντικού τονίζεται όπου και όπως το αρσενικό στις αντίστοιχες πτώσεις.

10 Επίθετα δευτερόκλιτα και δικατάληκτα σε ος, -ος, -ον Δικατάληκτα δευτερόκλιτα επίθετα είναι συνήθως τα σύνθετα επίθετα σε ος ὁ/ἡ ἔνδοξος, τὸ ἔνδοξον ὁ/ἡ ἀθάνατος, τὸ ἀθάνατον αρσενικό ΟΝ. ὁ ἄφθονος ΓΕΝ. τοῦ ἀφθόνου ΔΟΤ. τῷ ἀφθόνῳ ΑΙΤ. τόν ἄφθονον ΚΛ. (ὦ) ἄφθονε ΟΝ. οἱ ἄφθονοι ΓΕΝ. τῶν ἀφθόνων ΔΟΤ. τοῖς ἀφθόνοις ΑΙΤ. τούς ἀφθόνους ΚΛ. (ὦ) ἄφθονοι θηλυκό ΟΝ. ἡ ἄφθονος ΓΕΝ. τῆς ἀφθόνου ΔΟΤ. τῇ ἀφθόνῳ ΑΙΤ. τὴν ἄφθονον ΚΛ. (ὦ) ἄφθονε ΟΝ. αἱ ἄφθονοι ΓΕΝ. ΔΟΤ. τῶν ἀφθόνων ταῖς ἀφθόνοις ΑΙΤ. τὰς ἀφθόνους ΚΛ. (ὦ) ἄφθονοι ουδέτερο ΟΝ. τὸ ἄφθονον ΓΕΝ. τοῦ ἀφθόνου ΔΟΤ. τῷ ἀφθόνῳ ΑΙΤ. τὸ ἄφθονον ΚΛ. (ὦ) ἄφθονον ΟΝ. τὰ ἄφθονα ΓΕΝ. ΔΟΤ. τῶν ἀφθόνων τοῖς ἀφθόνοις ΑΙΤ. τὰ ἄφθονα ΚΛ. (ὦ) ἄφθονα Προσοχή: όταν ένα επίθετο είναι απλό είναι τρικατάληκτο σοφὸς ὴ -ὸν όταν το επίθετο γίνει σύνθετο τότε γίνεται δικατάληκτο πάνσοφος ος ον

11 Άσκηση στα δευτερόκλιτα τρικατάληκτα επίθετα Να συμπληρώσετε τις πτώσεις που λείπουν

12 Ασκήσεις στα δευτερόκλιτα επίθετα 1. Να μεταφέρετε τα παρακάτω επίθετα στα υπόλοιπα γένη διατηρώντας τον αριθμό και την πτώση. 2. Να γράψετε στο σωστό τύπο τα επίθετα που είναι στην παρένθεση (πρέπει να συμφωνούν με τα αντίστοιχα ουσιαστικά).

13 ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ Αντωνυμίες λέγονται οι κλιτές λέξεις που χρησιμοποιούνται στο λόγο κυρίως στη θέση ονομάτων (ουσιαστικών ή επιθέτων). Στην α.ε. υπάρχουν 9 είδη αντωνυμιών. 1. Προσωπικές αντωνυμίες 2. Δεικτικές αντωνυμίες ἐγώ σύ οὗτος αὕτη τοῦτο 3. Οριστικές ή επαναληπτικές αὐτός αὐτή αὐτό 4. Κτητικές αντωνυμίες ἐμός ἐμή ἐμόν ἡμέτερος ἡμετέρα ἡμέτερον 5. Αυτοπαθητικές αντωνυμίες ἐμαυτοῦ σεαυτοῦ ἑαυτοῦ 6. Αλληλοπαθητικές αντωνυμίες ἀλλήλους ἀλλήλας ἂλληλα 7. Ερωτηματικές αντωνυμίες τίς; τίς; τί; πόσος; πόση; πόσον; 8. Αόριστες αντωνυμίες τίς τίς τί ποσός ποσή ποσόν 9. Αναφορίκές αντωνυμίες ὅστις ἣτις ὅ,τι ὅσος ὅση ὅσον

14 ΟΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ Οι προσωπικές αντωνυμίες διαθέτουν τρία πρόσωπα (α - β - γ ). Θα διδαχτούμε την κλίση του α και β προσώπου (το γ δεν απαντά συχνά στα πεζά κείμενα) α πρόσωπο ενικός αρχαία ελληνική νέα ελληνική ΟΝ. ἐγώ εγώ ΓΕΝ. ἐμοῦ, μου εμένα, μου ΔΟΤ. ἐμοί, μοι (μ εμένα σ εμένα) ΑΙΤ. ἐμέ, με εμένα, με πληθυντικός αρχαία ελληνική νέα ελληνική ΟΝ. ἡμεῖς εμείς ΓΕΝ. ἡμῶν εμάς, μας ΔΟΤ. ἡμῖν (σ εμάς, μ εμάς) ΑΙΤ. ἡμᾶς εμάς, μας β πρόσωπο ενικός αρχαία ελληνική νέα ελληνική ΟΝ. σύ εσύ ΓΕΝ. σοῦ, σου εσένα, σου ΔΟΤ. σοί, σοι (μ εσένα σ εσένα) ΑΙΤ. σέ, σε εσένα, σε πληθυντικός αρχαία ελληνική νέα ελληνική ΟΝ. ὑμεῖς εσείς ΓΕΝ. ὑμῶν εσάς, σας ΔΟΤ. ὑμῖν (σ εσάς, μ εσάς) ΑΙΤ. ὑμᾶς εσάς, σας Οι αντωνυμίες γενικώς δεν έχουν κλητική (εξαιρείται η δεικτική αντωνυμία οὗτος, αὕτη, τοῦτο την οποία θα εξετάσουμε αμέσως παρακάτω).

15 ΟΙ ΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ Οι σημαντικότερες δεικτικές αντωνυμίες είναι: οὗτος αὕτη, τοῦτο ἐκεῖνος, ἐκείνη, ἐκεῖνο ὅδε, ἥδε, τόδε αρσενικό ενικός πληθυντικ. ΟΝ. οὗτος οὗτοι ΓΕΝ. τούτου τούτων ΔΟΤ. τούτῳ τούτοις ΑΙΤ. τοῦτον τούτους ΚΛ. οὗτος ---- θηλυκό ενικός πληθυντικ. ΟΝ. αὕτη αὗται ΓΕΝ. ταύτης τούτων ΔΟΤ. ταύτῃ ταύταις ΑΙΤ. ταύτην ταύτας ΚΛ. αὕτη ---- ουδέτερο ενικός πληθυντικ. ΟΝ. τοῦτο ταῦτα ΓΕΝ. τούτου τούτων ΔΟΤ. τούτῳ τούτοις ΑΙΤ. τοῦτο ταῦτα ΚΛ Είναι η μόνη αντωνυμία που έχει κλητική πτώση στον ενικό αριθμό του αρσενικού και του θηλυκού. Το ουδέτερο δεν έχει τελικό ν στην ονοματική και αιτιατική ενικού. Οι τύποι του ουδετέρου γένους και οι πλάγιες πτώσεις του αρσενικού και του θηλυκού γένους αρχικό γράμμα τ-.

16 Άσκηση στη δεικτική αντωνυμία οὗτος, αὕτη, τοῦτο Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο της δεικτικής αντωνυμίας και να μεταφέρετε τις προτάσεις στον άλλο αριθμό. α. οὗτοι Ὁ τόπος οὗτος χθαμαλός ἐστιν. β. ταῦτα Τὸ παιδίον τοῦτο οὐκ ἐγίγνωσκε τὸν κίνδυνον. γ. τοῦτο Ταῦτα τὰ ἀριστεῖα λαμβάνουσιν. δ. τοῦτον Ἐκεῖνος εἰς τούτους τοὺς ἀγώνας κατέστη έμέ. ε. αὕτη Αὗται αἱ ψῆφοι τῶν δικαστῶν εἰσιν.