ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Transcript

1 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναπαραγωγή οποιουδήποτε τμήματος αυτού του βιβλίου/διδακτικού υλικού που καλύπτεται από πνευματικά δικαιώματα (copyright), ή η χρήση του σε οποιαδήποτε μορφή, χωρίς τη γραπτή άδεια του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού / Υ.Α.Π. ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ η χρήση του αποκλειστικά για εκπαιδευτικούς σκοπούς στο πλαίσιο των μαθημάτων στα σχολεία.

2 Ενότητα 2 Α. Κείμενο: Πηνελόπη και Οδυσσέας Να διαβάσετε το κείμενο της Ενότητας 3 του βιβλίου σας, σ. 44 «Πηνελόπη καὶ Ὀδυσσεύς» (μόνο από τη λεζάντα 1 μέχρι και τη 16). (Το λεξιλόγιο που βρίσκεται στο τέλος του βιβλίου είναι βοηθητικό). Ερωτήσεις κατανόησης: α) Τι ψάχνει ο Οδυσσέας και από ποιους ζητά βοήθεια; β) Έχει κάποια ιδιαίτερη αξία ο θώρακας για τον Οδυσσέα; γ) Τι έχει παρατηρήσει η Πηνελόπη; Τι ζητά να μάθει; δ) Να εντοπίσετε την απάντηση στην ερώτηση της Πηνελόπης, όπως είναι γραμμένη στα Αρχαία Ελληνικά. ε) Πώς αντιδρά η Πηνελόπη στην απάντηση του Οδυσσέα; στ) Πώς δικαιολογεί ο Οδυσσέας την εκστρατεία των Ελλήνων εναντίον της Τροίας; ζ) Τι ζητά να μάθει η Πηνελόπη; Να βρείτε στο κείμενο τη σχετική ερώτηση που υποβάλλει στον Οδυσσέα. η) Ποιες εξηγήσεις δίνει ο Οδυσσέας; θ) Ποια είναι η αντίδραση της Πηνελόπης; Να προσπαθήσετε να αποδώσετε στα Νέα Ελληνικά το διάλογο ανάμεσα στον Οδυσσέα και την Πηνελόπη στην εικόνα

3 Β. ΛΕΞΕΩΝ ΤΑΞΙΔΙ 1. συνάγονται < συν + ἄγω (= οδηγώ, μεταφέρω, διευθύνω, κατευθύνω) διάγομεν < διά + ἄγω α) Να γράψετε απλές και σύνθετες λέξεις από το ρήμα άγω. άγω Απλές λέξεις αγωγή, άγημα Σύνθετες λέξεις ξεναγός, στρατηγός, παρείσακτος β) Να σχηματίσετε παράγωγα ουσιαστικά και επίθετα από τα ρήματα που σας δίνονται. εισάγω εξάγω Ρήματα Ουσιαστικά Επίθετα παράγω προάγω κυνηγώ παιδαγωγώ γ) Να γράψετε προτάσεις στο τετράδιό σας, επιλέγοντας τρεις (3) από τις πιο πάνω λέξεις. 2

4 2. γιγνώσκεις, γιγνώσκω (= γνωρίζω, μαθαίνω, αντιλαμβάνομαι, κατανοώ) α) Να σχηματίσετε απλές και σύνθετες λέξεις από το ρήμα γιγνώσκω. Απλές Σύνθετες γνώση, γνώμη, διάγνωση, άγνωστος, αναγνωστικό, β) Ποιες άλλες φράσεις-γνωμικά γνωρίζετε στα Νέα Ελληνικά, στις οποίες χρησιμοποιούνται παράγωγες λέξεις του ρ. γιγνώσκω; Να γράψετε τουλάχιστον δύο (2) τέτοιες φράσεις. π.χ. η γνώση είναι δύναμη 3

5 Γ. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ... ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΜΑΘΑΙΝΩ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΡΕΠΟΜΕΝΑ ΤΩΝ ΠΤΩΤΙΚΩΝ 1. Στον πιο κάτω πίνακα να σημειώσετε το άρθρο και το γένος κάτω από κάθε εικόνα. Εικόνα Άρθρο Γένος 2. α) Να σημειώσετε στον πιο κάτω πίνακα σε ποιον αριθμό βρίσκονται τα ουσιαστικά που απεικονίζονται. β) Να σημειώσετε δύο (2) παραδείγματα από το κείμενο της Ενότητας 3, για κάθε αριθμό. Εικόνα Αριθμός Παραδείγματα 4

6 3. Με βάση τις γνώσεις σας στα Νέα Ελληνικά, όσον αφορά στις πτώσεις, να συμπληρώσετε το πιο κάτω σχήμα. Με την πτώση αυτή απαντούμε σε ερωτήσεις, όπως ποιος; ποια; ποιο; Χρησιμοποιείται, για να καλέσουμε ή να προσφωνήσουμε κάποιον ή κάτι Χρησιμοποιείται για να απαντήσουμε στην ερώτηση τίνος (ποιου); Πτώσεις Χρησιμοποιείται για να απαντήσουμε στην ερώτηση ποιον;..... Δοτική Χρησιμοποιείται για να απαντήσουμε στην ερώτηση σε ποιον; 5

7 ΜΑΘΑΙΝΩ ΓΙΑ ΤΟ ΑΡΘΡΟ (ΓΑΕ, σ ) 1. Να συμπληρώσετε το άρθρο στις πιο κάτω προτάσεις στα Νέα Ελληνικά και στη συνέχεια να το σημειώσετε στον πίνακα, ανάλογα με το γένος του.... Αριστείδης είναι δίκαιος.... Ευγενία είναι μαθήτρια.... σχολείο άνοιξε.... βιβλία... Γιάννη είναι στο ράφι. Μίλησα με... καθηγητή για... διαγώνισμα.... σπίτι... Καρολίνας είναι ωραίο. Ρώτησα... Άννα για... ασκήσεις.... θέματα... εξετάσεων ήταν εύκολα.... ποδοσφαιριστές προπονούνται στο γήπεδο. ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ Πτώσεις Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο Ονομαστική Γενική του Αιτιατική ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ Πτώσεις Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο Ονομαστική οι Γενική των των Αιτιατική τα Παρατηρώ ότι: Το άρθρο είναι μονοσύλλαβη κλιτή λέξη, η οποία χρησιμοποιείται συνήθως πριν από ουσιαστικά και επίθετα. 6

8 2. α) Να συμπληρώσετε το άρθρο στα Αρχαία Ελληνικά στον πιο κάτω πίνακα με τη βοήθεια της Γραμματικής της Αρχαίας Ελληνικής (σ. 42, 78). ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ Πτώσεις Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο Ονομαστική Γενική Δοτική Αιτιατική Κλητική ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ Πτώσεις Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο Ονομαστική Γενική Δοτική Αιτιατική Κλητική β) Σε σχέση με τα Νέα Ελληνικά, ποια καινούργια πτώση εντοπίζετε στα Αρχαία Ελληνικά;... γ) Να γράψετε δύο (2) λόγιες φράσεις που χρησιμοποιούνται στα Νέα Ελληνικά με την πτώση αυτή

9 ΜΑΘΑΙΝΩ ΓΙΑ ΤΗ Β ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ (ΓΑΕ, σ , 94-98) 1. α) Με βάση τις μέχρι τώρα γνώσεις σας, να συμπληρώσετε το άρθρο στα Αρχαία Ελληνικά στις παρακάτω προτάσεις. β) Να μεταφέρετε τα ουσιαστικά μαζί με το άρθρο τους στον πίνακα. φίλος ἐστὶ ἀγαθός. Ὁ λόγος φίλου γλυκύς ἐστί. Πιστεύω. φίλῳ... φίλον ἐν τοῖς κινδύνοις γιγνώσκεις.. φίλε, λέγε τἀληθῆ... φίλοι ἀεὶ τὰ ἀγαθὰ κελεύουσιν. Τοὺς γνησίους. φίλων αἱ συμφοραὶ δοκιμάζουσιν. Πιστεύομεν. φίλοις. Κολακεύομεν.. φίλους. Διὰ τί,.. φίλοι, τὴν ἔλαφον διώκετε; ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ Σε ποιο γένος ανήκει το πιο πάνω ουσιαστικό; 2. Να κλίνετε το ουσιαστικό ὁ πόλεμος, με βάση τον πιο πάνω πίνακα. Πτώσεις ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ 8

10 3. α) Με βάση τις μέχρι τώρα γνώσεις σας, να συμπληρώσετε το άρθρο στα Αρχαία Ελληνικά στις παρακάτω προτάσεις. β) Να μεταφέρετε τα ουσιαστικά μαζί με το άρθρο τους στον πίνακα. νῆσος ἐστὶ ἔνδοξος ταῖς ἀμπέλοις. Τὰ ἀγαθὰ νήσου μεγάλα εἰσί. Ἐν. νήσῳ οἱ κάτοικοι θεραπεύουσι τὰς ἀμπέλους. Ὁ στρατηγὸς στρατεύει ἐπὶ. νῆσον... νῆσε, πολλὰ ἀγαθὰ ἔχεις.. νῆσοι τοῦ Αἰγαίου πλούσιαί εἰσίν. Οἱ κάτοικοι. νήσων ἀμπέλους θεραπεύουσι. Ἐν νήσοις τοὺς θεοὺς θεραπεύουσι. Οἱ πολέμιοι ἐπὶ νήσους στρατεύουσι. νῆσοι, πολλὰ ἀγαθὰ παρέχετε! ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ Σε ποιο γένος ανήκει το ουσιαστικό; 4. Να κλίνετε το ουσιαστικό ἡ νόσος, με βάση τον πιο πάνω πίνακα. Πτώσεις ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ 9

11 5. α) Με βάση τις μέχρι τώρα γνώσεις σας, να συμπληρώσετε το άρθρο στα Αρχαία Ελληνικά στις παρακάτω προτάσεις. β) Να μεταφέρετε τα ουσιαστικά μαζί με το άρθρο τους στον πίνακα. Οὐ φέρει καλὸν καρπὸν τοῦτο. δένδρον. Ἡδεῖς εἰσιν οἱ καρποὶ. δένδρου. Ὁ κόραξ ἐν. δένδρῳ καρποὺς εὑρίσκει. Ὁ γεωργὸς κόπτει. δένδρον... δένδρον, πολλοὺς καρποὺς παρέχεις!.. δένδρα εἰσὶν πρὸ τῆς οἰκίας... δένδρων ὁ ἀριθμὸς μικρός ἐστιν. Οἱ γεωργοὶ πλησιάζουσιν.δένδροις. Ὁ γεωργὸς θεραπεύει.. δένδρα... δένδρα, πολλά ἀγαθὰ παρέχετε! ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ Σε ποιο γένος ανήκει το ουσιαστικό; 6. Να κλίνετε το ουσιαστικό τὸ τόξον, με βάση τον πιο πάνω πίνακα. Πτώσεις ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ Παρατηρώ ότι: Από τα ουσιαστικά της Β κλίσης, τα αρσενικά λήγουν σε, τα θηλυκά σε.. και τα ουδέτερα σε.. Τα αρσενικά και τα θηλυκά έχουν τις.. και διαφέρουν μόνο ως προς το. Τα προπαροξύτονα (αυτά που τονίζονται στην προπαραλήγουσα) κατεβάζουν τον τόνο από την προπαραλήγουσα στην παραλήγουσα στη: α) γενική και δοτική του ενικού, π.χ. ἡ ἄμπελος, τῆς ἀμπέλου, τῇ ἀμπέλῳ. β) γενική, δοτική και αιτιατική του πληθυντικού, π.χ. οἱ ἄνθρωποι, τῶν ἀνθρώπων, τοῖς ἀνθρώποις, τοὺς ἀνθρώπους. Η δίφθογγος οι στην ονομαστική και κλητική πληθυντικού είναι βραχύχρονη, π.χ. οἱ μῦθοι αλλά τοῖς μύθοις. 10

12 Δ. ΤΙ ΕΜΑΘΑ ΣΗΜΕΡΑ!!! 1. Να συμπληρώσετε τα άρθρα στις λέξεις που ακολουθούν με τη βοήθεια του κειμένου της Ενότητας 3 (σ ).... θώρακα...τόξα... ξίφος... πάππος... ὅπλα... ἄνδρες... νήσῳ... βίον... πολέμων... ἔθνη... Ἑλλήνων... στόλῳ... νήσου... Ἑλένης 2. Να επιλέξετε την ορθή απάντηση για κάθε ουσιαστικό που σας δίνεται. (α) τὰ τόξα i) αιτιατική πληθυντικού ουδετέρου γένους ii) αιτιατική ενικού ουδετέρου γένους (β) ὁ πάππος i) κλητική ενικού αρσενικού γένους ii) ονομαστική ενικού αρσενικού γένους (γ) τὰ ὅπλα i) αιτιατική πληθυντικού ουδετέρου γένους ii) αιτιατική ενικού αρσενικού γένους (δ) τῇ νήσῳ i) ονομαστική ενικού αρσενικού γένους ii) δοτική ενικού θηλυκού γένους (ε) τὸν ἐχθρὸν i) αιτιατική ενικού αρσενικού γένους ii) αιτιατική ενικού ουδετέρου γένους (στ) τόν βίον i) αιτιατική πληθυντικού αρσενικού γένους ii) αιτιατική ενικού αρσενικού γένους (ζ) στόλῳ i) δοτική ενικού θηλυκού γένους ii) δοτική ενικού αρσενικού γένους (η) τρόπῳ i) δοτική ενικού ουδετέρου γένους ii) δοτική ενικού αρσενικού γένους 11

13 3. Να αντιστοιχίσετε τα ουσιαστικά της Α στήλης με τις πτώσεις τους στη Β στήλη (ένα περισσεύει): Α στήλη Β στήλη 1 τῶν πολέμων α γενική ενικού θηλυκού γένους 2 πολέμιος β γενική πληθυντικού αρσενικού γένους 3 τὸ χωρίον γ ονομαστική πληθυντικού αρσενικού γένους 4 νήσου δ ονομαστική ενικού αρσενικού γένους 5 τῷ υἱῷ ε δοτική ενικού αρσενικού γένους στ αιτιατική ενικού ουδετέρου γένους

14 ΕΝΑ ΒΡΑΒΕΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ 1. α) Να βρείτε τα δεκαπέντε (15) ουσιαστικά της Β κλίσης στο πιο κάτω κρυπτόλεξο. β) Να τα γράψετε στη μικρογράμματη γραφή, ανάλογα με το γένος στο οποίο ανήκουν. Προσοχή στους τόνους και στα πνεύματα! Φ Κ Κ Ι Ν Δ Υ Ν Ο Ν Ι Ι Η Ρ Τ Σ Α Μ Ο Κ Λ Δ Π Ι Θ Ο Ν Ψ Ν Ε Ο Δ Ο Υ Σ Ξ Θ Η Σ Ε Ι Σ Υ Φ Σ Δ Ρ Ο Ν Λ Σ Σ Φ Φ Ι Λ Ω Ι Η Α Β Ι Ο Ι Ψ Γ Π Κ Σ Φ Β Μ Η Λ Α Ο Ο Ο Ω Ο Α Μ Π Ε Λ Ο Ι Ι Ν Ι Κ Υ Κ Λ Ο Υ Σ Σ Κ Σ Αρσενικά Θηλυκά Ουδέτερα 13

15 Ε. ΘΥΜΑΜΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ 1. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της Α στήλης με τις κατάλληλες λέξεις της Β στήλης, ώστε να σχηματιστούν λόγιες φράσεις που χρησιμοποιούνται στα Νέα Ελληνικά. Α ΣΤΗΛΗ Β ΣΤΗΛΗ 1 επί τη α χρόνω 2 συν τοις β μετρητοίς 3 συν τω γ θυσία 4 εν τη δ μεταξύ 5 τοις ε γενέσει 6 εν τω στ ευκαιρία ζ άλλοις Να βάλετε το σωστό πνεύμα (ψιλή ή δασεία ) στις πιο κάτω λέξεις: η έλαφος ο αγρός η άμπελος τὸ αθλον αι οδοί οι άνθρωποι ο ιατρός οι εχθροί 3. Να τονίσετε τις πιο κάτω λέξεις και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας: οἱ κηποι:. των γεωργων:... ταις νοσοις: των δωρων: τω θεω:... ΣΤ. ΟΡΘΟΓΡΑΦΩΜΕΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙ Να απομνημονεύσετε την πιο κάτω πρόταση και να μάθετε την ορθογραφία της. «Ποῦ τὰ τόξα; Ποῦ δόρυ, ξίφος, κυνῆ; Θεράποντες ποῦ ἐστε;» 14

16 15