ΠΛΕ- 074 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2
|
|
- Θεοδοσία Ευταξίας
- 7 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 ΠΛΕ- 074 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2 Πολυπύρηνοι επεξεργαστές, μέρος 2 Αρης Ευθυμίου Πηγές διαφανειών: συνοδευτικές διαφάνειες αγγλικης εκδοσης του βιβλιου
2 Cache coherence & scalability! Τα πρωτόκολλα snoopy απαιτούν επικοινωνία μεταξύ όλων των κρυφών μνημών για κάθε αστοχία δε χρειάζεται μια κεντρική δομή δεδομένων! Αρχικοί παράλληλοι υπολογιστές είχαν κεντρική μοιραζόμενη μνήμη και χωριστές cache λίγο επιπλέον υλικό για snoopy cache coherence! Μεγάλες απαιτήσεις για ρυθμό μεταφοράς δεδομένων από μνήμη και «εσωτερικό» δίκτυο Processor Processor Processor Processor One or more levels of cache One or more levels of cache One or more levels of cache One or more levels of cache Private caches Shared cache Main memory I/O system 2
3 Αύξηση bandwidth Multicore MP Multicore MP Multicore MP Multicore MP Memory I/O Memory I/O Memory I/O Memory I/O Interconnection network Memory I/O Memory I/O Memory I/O Memory I/O Multicore MP Multicore MP Multicore MP Multicore MP! Κατανέμοντας τη μνήμη! Εκμετάλευση τοπικότητας αναφορών διαχωρισμός «κίνησης» σε τοπική και απομακρυσμένη! Coherence αν κάθε miss εκπέμπεται σε όλες τις caches, το όφελος είναι μικρό 3
4 Πρωτόκολλα directory! Το directory κρατάει πληροφορίες για τη κατάσταση κάθε cache block ένας κεντρικός κατάλλογος! Μόνο οι cache που έχουν αντίγραφα ενός block χρειάζεται να συμμετέχουν σε ενέργειες σχετικές με τη συνέπεια του block! Απλή υλοποίηση μία καταχώρηση για κάθε block που βρίσκεται στη μνήμη συνολικά: αριθμός block x αριθμός πυρήνων (cache) 4
5 Μοναδικό directory = bodleneck?! Αν το directory βρισκόταν σε ένα κόμβο του συστήματος θα ήταν προβληματικό (bodleneck) πολλή κίνηση στο δίκτυο για το κόμβο του directory μεγάλος αποθηκευτικός χώρος σε ένα σημείο! Κατανεμημένο directory διαφορετικά block σε διαφορετικές «φέτες» (slices) του directory οι πληροφορίες για κάθε block βρίσκονται σε ένα σταθερό, γνωστό σημείο Memory Directory Multicore processor + caches I/O Memory Directory Multicore processor + caches I/O Memory Directory Interconnection network Multicore processor + caches I/O Memory Directory Directory Directory Directory Directory Multicore processor + caches Memory I/O Memory I/O Memory I/O Memory I/O Multicore processor + caches Multicore processor + caches Multicore processor + caches Multicore processor + caches I/O 5
6 Καταστάσεις (state) block Κάθε block στο directory μπορεί να είναι σε κατάσταση:! Shared Ενας ή περισσότεροι πυρήνες έχουν αντίγραφο και η μνήμη είναι ενήμερη! Uncached δεν υπάρχει αντίγραφο σε κανένα πυρήνα! Modified μόνο ένας πυρήνας (owner) έχει αντίγραφο. Η μνήμη δέν έχει τη σωστή τιμή Επιπλέον η καταχώρηση περιλαβάνει τις «ταυτότητες» (αριθμοί) των πυρήνων που έχουν αντίγραφα! Τα παραπάνω είναι τα ελάχιστα στοιχεία 6
7 ! Για καλύτερη απόδοση οι cache επίσης κρατούν στοιχεία για τη κατάσταση κάθε block που έχουν ώστε να μη χρειάζεται να συμβουλεύονται το directory για κάθε ενέργεια αν δεν είναι απαραίτητο! Παρόμοιες καταστάσεις με snoopy Modified, Shared, Invalid! Ορολογία: local node ο πυρήνας/κόμβος που κάνει αίτημα home node ο κόμβος όπου βρίσκονται η μνήμη και το directory μιας διεύθυνσης. Υπολογίζεται από τη διεύθυνση remote node ένας κόμβος που έχει αντίγραφο 7
8 Μηνύματα 8
9 Διάγραμμα καταστάσεων Fetch invalidate Data write-back Invalid Send write miss message CPU write CPU read Send read miss message CPU read miss Data write-back; read miss Fetch Data write-back Send invalidate message CPU write hit CPU write miss Invalidate Send write miss message CPU read hit Shared (read only) CPU read miss Read miss Read/write miss περιμένουν απάντηση πριν αλλάξουν κατάσταση Το Invalidate message περιμένει μέχρι όλα τα αντίγραφα να έχουν ακυρωθεί πριν αλλάξει κατάσταση Αντικατάσταση block CPU write hit CPU read hit Modified (read/write) CPU write miss Data write-back Write miss 9
10 Διάγραμμα καταστάσεων directory Uncached Data value reply; Sharers = {P} Read miss Shared (read only) Data write-back Sharers = {} Data value reply; Sharers = {P} Exclusive (read/write) Write miss Read miss Fetch; data value reply; Sharers = Sharers + {P} Invalidate; Sharers = {P}; data value reply Write miss Fetch/invalidate Data value reply Sharers = {P} Write miss Read miss Data value reply Sharers = Sharers + {P} Το Invalidate message προκαλεί τις ίδιες μεταβολές με write miss συχνά ονομάζεται upgrade miss 10
11 Απλουστεύσεις Υπαρχουν πολύ σημαντικές απλουστεύσεις! Ολες οι πράξεις στο directory και γίνονται αδιαίρετα (atomic)! Η σειρά των μηνυμάτων δεν αλλάζει!... 11
12 Memory consistency! Λύνοντας το θέμα της cache coherency δεν είναι αρκετό! Συχνά ένα παράλληλο πρόγραμμα κάνει υποθέσεις για τη σειρά εκτέλεσης πράξεων μνήμης σε διαφορετικές διευθύνσεις Παράδειγμα (αρχικά a=flag=0): Processor 1 Processor 2 a = func(); while (flag==0); flag = 1; print a; Υποθέτουμε ότι αν ο 2 διαβάσει το flag ως 1, θα διαβάσει επίσης την καινούρια τιμή του a Η coherence δεν το εξασφαλίζει αυτό! 12
13 Είναι πράγματι πρόβλημα;! Μήπως δε γράψαμε καλά τον κώδικα; έπρεπε να βάλουμε κάποιο σαφή συγχρονισμό μεταξύ παραγωγού καταναλωτή; Processor 1 a = func(); Barrier(); Ακόμα υπάρχουν προβλήματα: Processor 2 Barrier(); print a;! Η ρουτίνα Barrier δεν εγγυάται ότι εγγραφές πριν το Barrier θα έχουν φτάσει σε όλους μέχρι να βγούν από αυτό! Η ρουτίνα Barrier χρησιμοποιεί εντολές προσπέλασης μνήμης σε κοινές μεταβλητές 13
14 Συνέπεια μνήμης - consistency! Δεν αρκεί ότι η μνήμη επιστρέφει την τελευταία τιμή για μία θέση, χρειαζόμαστε κάποιες φορές την ιδιότητα οι εγγραφές και αναγνώσεις σε διαφορετικές θέσεις να γίνονται με τη κατάλληλη σειρά.! Το μοντέλο συνέπειας μνήμης θέτει περιορισμούς ως προς τη σειρά με την οποία φαίνονται (στους πυρήνες) να γίνονται οι προσπελάσεις μνήμης Είναι υπερσύνολο της συνοχής μνήμης 14
15 Ακολουθιακή συνέπεια Κάθε πυρήνας εκτελεί προσπελάσεις σύμφωνα με τη σειρά προγράμματος Κάθε προσπέλαση γίνεται αδιαίρετα (atomically): ολοκληρώνεται πρίν ξεκινήσει η επόμενη 15
16 Παράδειγμα αρχικά a=b=0 Processor 1 1a: a = 1; 1b: b = 2; Processor 2 2a: print b; 2b: print a; Ποιά είναι τα όλα τα επιτρεπόμενα αποτελέσματα (b,a)υποθέτοντας SC;! (0,0), (2,1), (0,1) 16
17 Ποιές είναι όλες οι δυνατές ακολουθίες εντολών;! 1a, 1b, 2a, 2b: (1,2) 2a, 2b, 1a, 1b: (0,0)! 1a, 1b, 2b, 2a: (1,2) 2a, 2b, 1b, 1a: (0,0)! 1a, 2a, 1b, 2b: (1,0) 2a, 1a, 2b, 1b: (1,0)! 1a, 2a, 2b, 1b: (1,0) 2a, 1a, 1b, 2b: (1,0)! 1a, 2b, 1b, 2a: (1,2) 2a, 1b, 2b, 1a: (0,0)! 1a, 2b, 2a, 1b: (1,0) 2a, 1b, 1a, 2b: (1,0)! 1b, 1a, 2a, 2b: (1,2) 2b, 2a, 1a, 1b: (0,0)! 1b, 1a, 2b, 2a: (1,2) 2b, 2a, 1b, 1a: (0,0)! 1b, 2a, 1a, 2b: (1,2) 2b, 1a, 2a, 1b: (0,0)! 1b, 2a, 2b, 1a: (0,2) 2b, 1a, 1b, 2a: (0,2)! 1b, 2b, 1a, 2a: (0,2) 2b, 1b, 2a, 1a: (0,2)! 1b, 2b, 2a, 1a: (0,2) 2b, 1b, 1a, 2a: (0,2) 17
18 Ικανές συνθήκες Ικανές (όχι αναγκαίες) συνθήκες για SC: 1. κάθε νήμα ξεκινάει προσπελάσεις μνήμης με τη σειρά του προγράμματος 2. όταν ένα νήμα ξεκινάει μια εγγραφή, το νήμα πρέπει να περιμένει να ολοκληρωθεί η εγγραφή πριν ξεκινήσει την επόμενη προσπέλαση 3. όταν ένα νήμα ξεκινήσει μια ανάγνωση, το νήμα πρέπει να περιμένει να ολοκληρωθεί η ανάγνωση και η εγγραφή την τιμή της οποίας η ανάγνωση φέρνει, πριν ξεκινήσει την επόμενη προσπέλαση 18
19 Παράδειγμα 2 P1 a = 1; P2 while (a==0); b = 1; P3 while (b==0); print a;! Αφού ο P2 περιμένει την τιμή του a πριν γράψει το b και ο P3 περιμένει την τιμή του b, είναι λογικό να περιμένουμε ότι ο P3 θα δεί την καινούρια τιμή του a! Τι μπορεί να πάει στραβά;! Αν ο P2 αλλάξει το b, πριν η αλλαγή του a γίνει γνωστή στον P3,! Πώς μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο; 19
20 Συνέπειες για το υλικό Ενα παράλληλο σύστημα που εγγυάται την ακολουθιακή συνέπεια δεν μπορεί να χρησιμοποιεί μια σειρά από αρχιτεκτονικές τεχνικές αύξησης απόδοσης:! Εκτέλεση εκτός σειράς! write buffers! non- blocking caches! και βελτιστοποιήσεις του μεταφραστή Οι πυρήνες των παράλληλων μηχανών θα είναι πολύ αργοί! Μεγάλο μέρος του κέρδους από τον παραλληλισμό, χάνεται 20
21 Παράδειγμα Κόστος write miss:! establish ownership: 50 cycles! Invalidate comple on and acknowledgement: 80 cycles! Issue an invalidate: 10 cycles! 4 cores need to be invalidated Πόσοι κύκλοι χρειάζονται για SC?! Μπορούμε να επικαλύψουμε τα invalida ons! Κόστος: *10+80 = 170 κύκλοι 21
22 Χαλαρή συνέπεια μνήμης! Γι αυτό τα περισσότερα παράλληλα συστήματα δεν υποστηρίζουν ακολουθιακή συνέπεια αλλά πιο χαλαρά μοντέλα συνέπειας μνήμης (relaxed mem consistency) επιτρέπουν αλλαγές σειράς ή επικαλυπτόμενη εκτέλεση εντολών! Για να μπορεί ο προγραμματιστής να εξασφαλίσει τη σειρά εκτέλεσης υπάρχουν εντολές «φράκτες μνήμης» (fence): οι εντολές πριν το φράκτη πρέπει να ολοκληρωθούν πριν ξεκινήσουν οι εντολές μετά 22
23 Relaxed Consistency Models! Rules X Y Opera on X must complete before opera on Y is done Sequen al consistency requires:! R W, R R, W R, W W! Relax W R Total store ordering! Relax W W Par al store order! Relax R W and R R Weak ordering and release consistency 23
24 Συνέπειες για προγραμματισμό! Πολύ λίγοι προγραμματιστές στηρίζονται σε SC οι περισσότεροι χρησιμοποιούν υψηλού επιπέδου συγχρονισμό! Ενα καλά συγχρονισμένο πρόγραμμα προστατεύει τις μοιραζόμενες μεταβλητές του ώστε να μην υπάρχει ανταγωνισμός (race) όταν ανανεώνονται οι τιμές τους υπάρχει όμως ανταγωνισμός για τις μεταβλητές συγχρονισμού! Με αυτές τις συνθήκες, η αλλαγή της σειράς εκτέλεσης εντολών δεν επηρεάζει το παράλληλο πρόγραμμα, αρκεί να εξασφαλίσουμε ότι κατά την είσοδο ή έξοδο από ένα κλείδωμα, οι τιμές έχουν ανανεωθεί παντού στη μνήμη 24
25 Παράδειγμα... lock(); read and modify shared data unlock();... όλες οι επόμενες αναγνώσεις διαβάζουν τις τελευταίες τιμές όλες οι εγγραφές έχουν ολοκληρωθεί 25
26 ! Ενα σειριακό σύστημα δεν χρειάζεται να γνωρίζει πότε ολοκληρώθηκε μια εγγραφή! Ενα παράλληλο σύστημα, ακόμα και με ένα χαλαρό μοντέλο συνοχής, πρέπει να παίρνει αυτή τη πληροφορία επιβεβαίωση (acknowledgement) εγγραφής! όταν εκτελείται μια εγγραφή δεν γνωρίζουμε αν ακολουθεί μια fence οπότε η επιβεβαίωση είναι απαραίτητη πάντα 26
27 Cache inclusion! Οι πολυεπεξεργαστές έχουν πολλαπλά επίπεδα κρυφής μνήμης! Ιδιότητα cache inclusion: κάθε γραμμή μιας cache περιέχεται και στη cache του επόμενου επιπέδου π.χ. η L1 είναι υποσύνολο της L2! Εύκολα ελέγχει η L2 αν μια γραμμή υπάρχει στη L1 ώστε να ακυρωθεί! Αλλά πολύς «χαμένος» χώρος... 27
28 Διατήρηση inclusion - παράδειγμα! Υποθέτουμε 2 επίπεδα κρυφής μνήμης! με ίδιο μέγεθος γραμμής! write- back (write- through ελαφρώς ευκολότερο)! 2- way associa ve! a, a, b γραμμές στη L1 και A, A, B αντίστοιχες γραμμές στη L2 28
29 Sun/Oracle T1 CMP! Εμφαση σε TLP αντί για ILP 8 cores, κάθε ένας με 4 (hardware) threads! Απλή διοχέτευση 6 σταδίων 2 ο στάδιο επιλέγει thread από 4 ενεργά load, branch penalty είναι 3 κύκλοι Μία μονάδα υπολογισμού floa ng point μοιραζόμενη από όλους τους πυρήνες! Η L2 cache είναι μοιραζόμενη και χωρισμένη σε 4 banks μαζί με το directory L1 είναι write- through! Υπάρχει πλέον Τ5! Οι Τ1, Τ2 υπάρχουν και open source: βλ. opensparc 29
30 Επιδόσεις! Ιδανικό CPI ανά thread = 4 σε κάθε κύκλο εκτελείται διαφορετικό thread! Ιδανικό CPI ανά πυρήνα = 1 30
31 Επιδόσεις! Not ready δε σημαίνει ότι ο πυρήνας είναι idle. Πρέπει και τα 4 threads να είναι not- ready 31
32 Επίδοση MT στη μνήμη! Αύξηση σε miss rate και latency όταν εκτελουνται 4 threads σε σχέση με όταν εκτελείται 1 thread! Η μικρή αύξηση στο latency δείχνει ότι το σύστημα μνήμης έχει αναξιοποίητη ικανότητα 32
33 Συγκρίσεις απόδοσης! Συχνά σε πολυπύρηνα συστήματα παρουσιάζεται η απόδοση με τη μορφή speedup σε σχέση με τον αριθμό των πυρήνων μπορεί το speedup να αυξάνεται γραμμικά αλλά ο χρόνος εκτέλεσης να είναι μεγαλύτερος ακόμα και σε σχέση με ένα μονοεπεξεργαστή! floa ng- point προγράμματα χωρίς ειδικό hardware έχουν καλό scaling, αλλά η συνολική επίδοση είναι μικρή! Οι αλγόριθμοι που συγκρίνονται έχουν σημασία ένας παράλληλος αλγόριθμος είναι συχνά πιο αργός σε ένα μονο- επεξεργαστή από ένα σειριακό αλγόριθμο 33
34 Μεταφορά λογισμικού! Απευθείας μεταφορά λογισμικού από μονο- επεξεργαστή σε πολυεπεξεργαστή! Παράδειγμα: Λειτουργικό σύστημα SGI (Unix της MIPS)! Η δομή δεδομένων του page table είχε μία κλειδαριά ώστε οι αλλαγές να γίνονται σωστά από διαφορερικά νήματα του Λ.Σ. Δεν είχε προβλήματα απόδοσης σε μονο- επεξεργαστή Σε πολυ- πύρηνα συστήματα ήταν bodleneck: όλα τα νήματα ξεκινούσαν ταυτόχρονα και αρχικοποιούν πολλές σελίδες μνήμης (σταθερές, global μεταβλητές, ) 34
Υ- 01 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Πολυεπεξεργαστές, 2ο μέρος
Υ- 01 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Πολυεπεξεργαστές, 2ο μέρος Αρης Ευθυμίου Το σημερινό μάθημα! Cache coherence directory protocols! Memory consistency! MulG- threading 2 Cache coherence & scalability! Τα
Διαβάστε περισσότεραΥ- 07 Παράλληλα Συστήματα Συνέπεια και συνοχή μνήμης
Υ- 07 Παράλληλα Συστήματα Συνέπεια και συνοχή μνήμης Αρης Ευθυμίου Λειτουργία μνήμης Η μνήμη είναι ένας πίνακας αποθήκευσης Οταν διαβάζουμε μια θέση, περιμένουμε να πάρουμε την τελευταία τιμή που έχει
Διαβάστε περισσότεραΠΛΕ- 074 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2
ΠΛΕ- 074 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2 11ο μάθημα: πολυπύρηνοι επεξεργαστές, μέρος 1 Αρης Ευθυμίου Πηγές διαφανειών: συνοδευτικές διαφάνειες αγγλικης εκδοσης του βιβλιου Παράλληλη επεξεργασία Στο προηγούμενο
Διαβάστε περισσότεραΠολυπύρηνοι επεξεργαστές Multicore processors
Πολυπύρηνοι επεξεργαστές Multicore processors 1 Μετάβαση στους πολυπύρηνους(1) Απόδοση των µονοεπεξεργαστών 25% ετήσια βελτίωση της απόδοσης από το 1978 έως το 1986 Κυρίως από την εξέλιξη της τεχνολογίας
Διαβάστε περισσότεραΥ- 01 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Πολυεπεξεργαστές
Υ- 01 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Πολυεπεξεργαστές Αρης Ευθυμίου Το σημερινό μάθημα! Εισαγωγή σε παράλληλα συστήματα Ταξινόμιση κατά Flynn Μέθοδοι επικοινωνίας: shared memory, message passing Δίκτυα διασύνδεσης!
Διαβάστε περισσότεραΥ- 07 Παράλληλα Συστήματα Συνοχή κρυφής μνήμης με σύστημα καταλόγων
Υ- 07 Παράλληλα Συστήματα Συνοχή κρυφής μνήμης με σύστημα καταλόγων Αρης Ευθυμίου Γιατί όχι snooping Το snooping στηρίζεται σε εκπομπή σε όλους (broadcast) πρέπει όλοι οι ελεγκτές κρυφής μνήμης να μπορούν
Διαβάστε περισσότεραΠΛΕ- 027 Μικροεπεξεργαστές 9ο μάθημα: Αρχιτεκτονική συστήματος μνήμης: Κρυφές μνήμες εισαγωγή
ΠΛΕ- 027 Μικροεπεξεργαστές 9ο μάθημα: Αρχιτεκτονική συστήματος μνήμης: Κρυφές μνήμες εισαγωγή Αρης Ευθυμίου Σύστημα μνήμης Η μνήμη είναι σημαντικό κομμάτι ενός υπολογιστή Επηρεάζει κόστος, ταχύτητα, κατανάλωση
Διαβάστε περισσότεραΠΛΕ- 074 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2
ΠΛΕ- 074 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2 10ο μάθημα: Ορια παραλληλίας επιπέδου εντολής και πολυνηματικοί επεξεργαστές Αρης Ευθυμίου Πηγές διαφανειών: συνοδευτικές διαφάνειες αγγλικης εκδοσης του βιβλιου Ορια
Διαβάστε περισσότεραΣυνάφεια Κρυφής Μνήµης σε Επεκτάσιµα Μηχανήµατα
Συνάφεια Κρυφής Μνήµης σε Επεκτάσιµα Μηχανήµατα Συστήµατα µε Κοινή ή Κατανεµηµένη Μνήµη Σύστηµα µοιραζόµενης µνήµης 1 n $ $ Bus Mem I/O devices 1 n Σύστηµα κατανεµηµένης µνήµης Mem $ Mem $ Interconnection
Διαβάστε περισσότεραΣειρά Ασκήσεων 13: Συνοχή (Coherence) Κρυφών Μνημών, Προχωρημένοι Επεξεργαστές (Out-of-Order, Superscalar, Multithreading, Multicores)
ΗΥ-225: Οργάνωση Υπολογιστών 1νοιξη 2013 Τμ. Επ. Υπολογιστών Πανεπιστήμιο Κρήτης Σειρά Ασκήσεων 13: Συνοχή (Coherence) Κρυφών Μνημών, Προχωρημένοι Επεξεργαστές (Out-of-Order, Superscalar, Multithreading,
Διαβάστε περισσότεραΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Οργάνωση Υπολογιστών Εργαστήριο 14: Συνοχή (Coherence) Κρυφών Μνημών, Προχωρημένοι Επεξεργαστές (Out-of-Order, Superscalar, Multithreading, Multicores) Μανόλης Γ.Η.
Διαβάστε περισσότεραΠΛΕ- 074 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2
ΠΛΕ- 074 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2 7ο μάθημα: Κρυφές μνήμες (cache) - εισαγωγή Αρης Ευθυμίου Πηγές διαφανειών: συνοδευτικές διαφάνειες αγγλικης εκδοσης του βιβλιου Σύστημα μνήμης! Η μνήμη είναι σημαντικό
Διαβάστε περισσότερα8/3/2016 Οργάνωση κοινόχρηστης μνήμης (ΙΙ) Η λειτουργία της μνήμης
Υ07 Παράλληλα Συστήματα 2015-16 8/3/2016 Οργάνωση κοινόχρηστης μνήμης (ΙΙ) Η λειτουργία της μνήμης Ιεραρχία μνήμης & cache Επεξεργαστής: ταχύτατος Μνήμη: αργή (και μάλιστα η διαφορά ταχύτητας αυξάνεται)
Διαβάστε περισσότεραΙόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Κρυφές Μνήμες. (οργάνωση, λειτουργία και απόδοση)
Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2016-17 Κρυφές Μνήμες (οργάνωση, λειτουργία και απόδοση) http://mixstef.github.io/courses/comparch/ Μ.Στεφανιδάκης Ιεραρχία συχνά και το
Διαβάστε περισσότεραΟργάνωση επεξεργαστή (2 ο μέρος) ΜΥΥ-106 Εισαγωγή στους Η/Υ και στην Πληροφορική
Οργάνωση επεξεργαστή (2 ο μέρος) ΜΥΥ-106 Εισαγωγή στους Η/Υ και στην Πληροφορική Ταχύτητα εκτέλεσης Χρόνος εκτέλεσης = (αριθμός εντολών που εκτελούνται) Τί έχει σημασία: Χ (χρόνος εκτέλεσης εντολής) Αριθμός
Διαβάστε περισσότεραΠΛΕ- 027 Μικροεπεξεργαστές
ΠΛΕ- 027 Μικροεπεξεργαστές 10ο μάθημα: Αρχιτεκτονική συστήματος μνήμης: Εικονική μνήμη, σχεδίαση αποδοτικής κρυφής μνήμης, προγραμματισμός για κρυφή μνήμη Αρης Ευθυμίου Εικονική μνήμη ως cache Η κύρια
Διαβάστε περισσότεραΠΛΕ- 027 Μικροεπεξεργαστές 6ο μάθημα: Αρχιτεκτονική πυρήνα: υλοποίηση με διοχέτευση
ΠΛΕ- 027 Μικροεπεξεργαστές 6ο μάθημα: Αρχιτεκτονική πυρήνα: υλοποίηση με διοχέτευση Αρης Ευθυμίου Απόδοση απλής υλοποίησης Υλοποίηση ενός κύκλου είναι πολύ αργή κάθε κύκλος είναι τόσο μεγάλος όσο χρειάζεται
Διαβάστε περισσότεραΑρχιτεκτονική Υπολογιστών
Γιώργος Δημητρίου Ενότητα 11 η : Εισαγωγή σε Παράλληλες Αρχιτεκτονικές Παράλληλη Επεξεργασία Επίπεδο Παραλληλισμού Από εντολές έως ανεξάρτητες διεργασίες Οργανώσεις Παράλληλων Αρχιτεκτονικών Συμμετρικοί,
Διαβάστε περισσότεραΑρχιτεκτονική υπολογιστών
1 Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Αρχιτεκτονική υπολογιστών Ενότητα 4 : Κρυφή Μνήμη Καρβούνης Ευάγγελος Δευτέρα, 30/11/2015 Χαρακτηριστικά Θέση Χωρητικότητα Μονάδα Μεταφοράς
Διαβάστε περισσότεραΣυστήματα Παράλληλης & Κατανεμημένης Επεξεργασίας
Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών Συστήματα Παράλληλης & Κατανεμημένης Επεξεργασίας Ενότητα 10: Υποκλέπτοντα πρωτόκολλα. 2-state,3-state,4-state (MESI, dragon) cache coherent protocols. Συμφωνία
Διαβάστε περισσότεραΣυνοχή κρυφής μνήμης σε πολυπύρηνα/πολυεπεξεργαστικά συστήματα
Συνοχή κρυφής μνήμης σε πολυπύρηνα/πολυεπεξεργαστικά συστήματα ΙΙΙ 1 lalis@inf.uth.gr Απλοποιημένο μοντέλο συστήματος CPU/cores πάνω σε δίαυλο/δίκτυο (bus/interconnect) για απλότητα, εδώ CPU = core Η κυρίως
Διαβάστε περισσότεραΣυστήματα Παράλληλης & Κατανεμημένης Επεξεργασίας
Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών Συστήματα Παράλληλης & Κατανεμημένης Επεξεργασίας Ενότητα 10: Υποκλέπτοντα πρωτόκολλα. 2-state,3-state,4-state (MESI, dragon) cache coherent protocols. Συμφωνία
Διαβάστε περισσότεραΣυστήματα Παράλληλης & Κατανεμημένης Επεξεργασίας
Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών Συστήματα Παράλληλης & Κατανεμημένης Επεξεργασίας Ενότητα 9: Συμφωνία μνημών CACHE. Μοντέλα Συνέπειας Μνήμης. Δρ. Μηνάς Δασυγένης mdasyg@ieee.org Εργαστήριο
Διαβάστε περισσότεραShared Memory Multiprocessors. Πολυεπεξεργαστές Μοιραζόµενης
Shared Memory Multiprocessors Πολυεπεξεργαστές Μοιραζόµενης Μνήµης 1 Shared Memory Multiprocessors Ηκύρια µνήµη προσπελαύνεται µε τον ίδιο τρόπο και ταχύτητα από όλους τους επεξεργαστές Κάθε επεξεργαστής
Διαβάστε περισσότεραΥ- 01 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Υπόβαθρο: Κρυφές μνήμες
Υ- 01 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Υπόβαθρο: Κρυφές μνήμες Αρης Ευθυμίου Το σημερινό μάθημα Κρυφές μνήμες (cache memory) Βασική οργάνωση, παράμετροι: γραμμές, συσχετιστικότητα, συνολική χωρητικότητα Επίδοση:
Διαβάστε περισσότεραParallel Architectures
Parallel Architectures Memory Consistency + Synchronization Figures, examples από 1. Transactional Memory, D. Wood, Lecture Notes in ACACES 2009 2. Krste Asanović s s Lecture Notes, University of California,
Διαβάστε περισσότεραΠανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα Μηχανικών Η/Υ, Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα Μηχανικών Η/Υ, Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων Οργάνωση Η/Υ Ενότητα 1η: Εισαγωγή στην Οργάνωση Η/Υ Άσκηση 1: Αναλύστε τη διαδοχική εκτέλεση των παρακάτω εντολών MIPS με βάση τις
Διαβάστε περισσότεραΙεραρχία Μνήμης. Ιεραρχία μνήμης και τοπικότητα. Σκοπός της Ιεραρχίας Μνήμης. Κρυφές Μνήμες
Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2016-17 Κρυφές Μνήμες (οργάνωση, λειτουργία και απόδοση) http://mixstef.github.io/courses/comparch/ Μ.Στεφανιδάκης Για βελτίωση της απόδοσης
Διαβάστε περισσότεραΠολυεπεξεργαστές Κοινόχρηστης Μνήμης & Multi-cores. Κεφάλαιο ΙΙ
Πολυεπεξεργαστές Κοινόχρηστης Μνήμης & Multi-cores Κεφάλαιο ΙΙ Βιβλίο Β. Δημακόπουλος Παράλληλα Συστήματα και Προγραμματισμός 2016 Αποθετήριο Κάλλιπος (ελεύθερη πρόσβαση, PDF): http://repository.kallipos.gr/handle/11419/3209
Διαβάστε περισσότεραΥ- 07 Παράλληλα Συστήματα Αρχιτεκτονική σύγχρονων πυρήνων επεξεργαστών
Υ- 07 Παράλληλα Συστήματα Αρχιτεκτονική σύγχρονων πυρήνων επεξεργαστών Αρης Ευθυμίου Διαδικαστικά Ιστοσελίδα μαθήματος: h:p://www.cs.uoi.gr/~plmy07/ Διαφάνειες μαθημάτων, κτλ 2 Γρήγορη εκτέλεση σειριακού
Διαβάστε περισσότεραΣυνέπεια μνήμης σε πολυπύρηνα/πολυεπεξεργαστικά συστήματα
Συνέπεια μνήμης σε πολυπύρηνα/πολυεπεξεργαστικά συστήματα ΙΙΙ 1 lalis@inf.uth.gr Απλοποιημένο μοντέλο συστήματος CPU/cores πάνω σε δίαυλο/δίκτυο (bus/interconnect) για απλότητα, εδώ CPU = core Η κυρίως
Διαβάστε περισσότεραΠολυεπεξεργαστές Κοινής Μνήμης & Multi-cores. Κεφάλαιο ΙΙ
Πολυεπεξεργαστές Κοινής Μνήμης & Multi-cores Κεφάλαιο ΙΙ Πολυεπεξεργαστές κοινής μνήμης Ανεξάρτητοι επεξεργαστές & Κοινές μνήμες Σα πολυπύρηνα συστήματα είναι πολλοί πυρήνες που μοιράζονται την ίδια κύρια
Διαβάστε περισσότεραΣυνάφεια Κρυφής (Λανθάνουσας) Μνήµης- -Συνέπεια Μνήµης (Cache Coherence-Memory Consistency)
Συνάφεια Κρυφής (Λανθάνουσας) Μνήµης- -Συνέπεια Μνήµης (Cache Coherence-Memory Consistency) για Πολυεπεξεργαστές Μοιραζόµενης Μνήµης (Shared Memory Multiprocessors) 1 Shared Memory Multiprocessors Η κύρια
Διαβάστε περισσότεραΠΛΕ- 074 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2
ΠΛΕ- 074 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2 9ο μάθημα: Κρυφές μνήμες εικονική μνήμη Αρης Ευθυμίου Πηγές διαφανειών: συνοδευτικές διαφάνειες αγγλικης εκδοσης του βιβλιου Μεγαλύτερη associadvity! Rules of thumb:
Διαβάστε περισσότεραSMPcache. Ένα εργαλείο για προσομοίωση-οπτικοποίηση κρυφής μνήμης (Cache)
SMPcache Ένα εργαλείο για προσομοίωση-οπτικοποίηση κρυφής μνήμης (Cache) 1. Βασικές ρυθμίσεις του συστήματος: δημιουργία μια δικής μας σύνθεσης συστήματος. Το SMPcache είναι ένα εργαλείο με το οποίο μπορούμε
Διαβάστε περισσότεραΣυστήματα Παράλληλης & Κατανεμημένης Επεξεργασίας
Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών Συστήματα Παράλληλης & Κατανεμημένης Επεξεργασίας Ενότητα 9: Συμφωνία μνημών CACHE. Μοντέλα Συνέπειας Μνήμης. Δρ. Μηνάς Δασυγένης mdasyg@ieee.org Εργαστήριο
Διαβάστε περισσότεραΔιάλεξη 15 Απόδοση της Ιεραρχίας Μνήμης Βελτιστοποίηση της απόδοσης
ΗΥ 232 Οργάνωση και Σχεδίαση Υπολογιστών Διάλεξη 5 Απόδοση της Ιεραρχίας Μνήμης Βελτιστοποίηση της απόδοσης Νίκος Μπέλλας Τμήμα Μηχανικών Η/Υ, Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων Πόσο μεγάλη είναι μια μνήμη cache;
Διαβάστε περισσότεραΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ
ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ www.cslab.ece.ntua.gr ΠΡΟΗΓΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ
Διαβάστε περισσότεραΥ- 01 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Back- end: χρονοπρογραμματισμός, εντολές προσπέλασης μνήμης
Υ- 01 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Back- end: χρονοπρογραμματισμός, εντολές προσπέλασης μνήμης Αρης Ευθυμίου Το σημερινό μάθημα Execu9on scheduling wake- up and select specula9ve wake- up Εκτέλεση εντολών
Διαβάστε περισσότεραΠροβλήματα ταυτόχρονης εκτέλεσης (για νήματα με κοινή μνήμη)
Προβλήματα ταυτόχρονης εκτέλεσης (για νήματα με κοινή μνήμη) ΙΙΙ 1 lalis@inf.uth.gr Υποθέσεις εργασίας Νήματα/διεργασίες με κοινή μνήμη Αυτόματη διακοπή/εναλλαγή νημάτων/διεργασιών (π.χ. πάνω από 1 CPU
Διαβάστε περισσότεραΠαράλληλα Συστήματα. Γιώργος Δημητρίου. Ενότητα 3 η : Παράλληλη Επεξεργασία. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας - Τμήμα Πληροφορικής
Γιώργος Δημητρίου Ενότητα 3 η : Παράλληλη Επεξεργασία Παράλληλες Αρχιτεκτονικές Παράλληλο σύστημα είναι ένα σύνολο από επεξεργαστικά στοιχεία (processing elements) τα οποία: συνεργάζονται για γρήγορη επίλυση
Διαβάστε περισσότεραΥ- 07 Παράλληλα Συστήματα Transac9onal memory
Υ- 07 Παράλληλα Συστήματα Transac9onal memory Αρης Ευθυμίου Παρ. προγρ/μός με κλειδιά Χαμηλού επιπέδου πολύ κοντά στα μέσα και τις δομές του υλικού πολλές λεπτομέρειες, εύκολα γίνεται λάθος χαμηλή παραγωγικότητα
Διαβάστε περισσότεραΠροβλήματα ταυτόχρονης εκτέλεσης (για νήματα με κοινή μνήμη)
Προβλήματα ταυτόχρονης εκτέλεσης (για νήματα με κοινή μνήμη) ΙΙΙ 1 lalis@inf.uth.gr Ταυτόχρονη εκτέλεση Ο προγραμματιστής δεν ελέγχει (άμεσα) την εκτέλεση/εναλλαγή των νημάτων Δεν γνωρίζει πότε θα αρχίσει
Διαβάστε περισσότεραΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ
ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ www.cslab.ece.ntua.gr ΠΡΟΗΓΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγή Θέματα H/W. Χάρης Μανιφάβας Τμήμα Εφ. Πληροφορικής & Πολυμέσων ΤΕΙ Κρήτης. Κατανεμημένα Συστήματα (Ε) Εισαγωγή: Θέματα H/W 1
Εισαγωγή Θέματα H/W Χάρης Μανιφάβας Τμήμα Εφ. Πληροφορικής & Πολυμέσων ΤΕΙ Κρήτης Εισαγωγή: Θέματα H/W 1 Θέματα Hardware Τα ΚΣ αποτελούνται από πολλαπλά CPUs ιαφορετικοί τρόποι σύνδεσης και επικοινωνίας
Διαβάστε περισσότεραΠροβλήματα ταυτόχρονης εκτέλεσης (για νήματα με κοινή μνήμη)
Προβλήματα ταυτόχρονης εκτέλεσης (για νήματα με κοινή μνήμη) ΙΙΙ 1 lalis@inf.uth.gr Υποθέσεις εργασίας Νήματα/διεργασίες με κοινή μνήμη Αυτόματη διακοπή/εναλλαγή νημάτων/διεργασιών (π.χ. πάνω από 1 CPU
Διαβάστε περισσότεραΕικονική Μνήμη (Virtual Μemory)
ΗΥ 431 Αρχιτεκτονική Παραλλήλων Συστημάτων Διάλεξη 16 Εικονική Μνήμη (Virtual Μemory) Νίκος Μπέλλας Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Η/Υ Απλό πείραμα int *data = malloc((1
Διαβάστε περισσότεραΑρχιτεκτονική Υπολογιστών
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Οργάνωση επεξεργαστή Διδάσκων: Επίκουρος Καθηγητής Αριστείδης Ευθυμίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε
Διαβάστε περισσότεραΕπιπλέον διδακτικό υλικό κρυφών μνημών: set-associative caches, πολιτικές αντικατάστασης, χειρισμός εγγραφών
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Οργάνωση Υπολογιστών Επιπλέον διδακτικό υλικό κρυφών μνημών: set-associative caches, πολιτικές αντικατάστασης, χειρισμός εγγραφών Μανόλης Γ.Η. Κατεβαίνης Τμήμα Επιστήμης
Διαβάστε περισσότεραΠροβλήματα ταυτόχρονης εκτέλεσης (για νήματα με κοινή μνήμη)
Προβλήματα ταυτόχρονης εκτέλεσης (για νήματα με κοινή μνήμη) ΙΙΙ 1 lalis@inf.uth.gr Υποθέσεις εργασίας Νήματα/διεργασίες με κοινή μνήμη Αυτόματη διακοπή/εναλλαγή νημάτων/διεργασιών (π.χ. πάνω από 1 CPU
Διαβάστε περισσότεραΚεφάλαιο 7 Ιεραρχία Μνήμης (Memory Hierarchy)
Κεφάλαιο 7 Ιεραρχία Μνήμης (Memory Hierarchy) 1 Συστήματα Μνήμης Η οργάνωση του συστήματος μνήμης επηρεάζει τη λειτουργία και απόδοση ενός μικροεπεξεργαστή: Διαχείριση μνήμης και περιφερειακών (Ι/Ο) απότολειτουργικόσύστημα
Διαβάστε περισσότεραΠΛΕ- 074 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2
ΠΛΕ- 074 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2 6ο μάθημα: χρονοπρογραμματισμός, αλγόριθμος Tomasulo, εικασία Αρης Ευθυμίου Πηγές διαφανειών: συνοδευτικές διαφάνειες αγγλικης εκδοσης του βιβλιου InstrucDon- Level
Διαβάστε περισσότεραΠαράλληλη Επεξεργασία Κεφάλαιο 1 Γιατί Παράλληλος Προγραμματισμός;
Παράλληλη Επεξεργασία Κεφάλαιο 1 Γιατί Παράλληλος Προγραμματισμός; Κωνσταντίνος Μαργαρίτης Καθηγητής Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής Πανεπιστήμιο Μακεδονίας kmarg@uom.gr http://eos.uom.gr/~kmarg Αρετή
Διαβάστε περισσότεραΤμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών H/Y Department of Electrical and Computer Engineering. Εργαστήριο 8. Χειμερινό Εξάμηνο
Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών H/Y Department of Electrical and Computer Engineering Οργάνωση και Σχεδίαση Η/Y (HY232) Εργαστήριο 8 Χειμερινό Εξάμηνο 2016-2017 1. Προσομοίωση λειτουργίας ιεραρχίας
Διαβάστε περισσότεραΤεχνικές για διαμοιρασμό φορτίου και μακροεντολές Broadcast - Scatter για αποδοτικές πολύ-επεξεργαστικές εφαρμογές
Τεχνικές για διαμοιρασμό φορτίου και μακροεντολές Broadcast - Scatter για αποδοτικές πολύ-επεξεργαστικές εφαρμογές Μίλτος Δ. Γραμματικάκης, Αντώνης Παπαγρηγορίου, Πολύδωρος Πετράκης, Γεώργιος Κορνάρος,
Διαβάστε περισσότεραΑρχιτεκτονική Υπολογιστών
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Υποσύστημα μνήμης Διδάσκων: Επίκουρος Καθηγητής Αριστείδης Ευθυμίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες
Διαβάστε περισσότεραProcessor-Memory (DRAM) ιαφορά επίδοσης
Processor-Memory (DRAM) ιαφορά επίδοσης µproc 6%/yr 98 98 982 983 984 985 986 987 988 989 99 99 992 993 994 995 996 997 998 999 2 2 22 23 24 25 Performance Processor-Memory Performance Gap: (grows 5% /
Διαβάστε περισσότερα3 η ΑΣΚΗΣΗ. Προηγμένα Θέματα Αρχιτεκτονικής Υπολογιστών
ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ www.cslab.ece.ntua.gr 3 η ΑΣΚΗΣΗ Προηγμένα
Διαβάστε περισσότεραΕπιτεύγµατα των Λ.Σ.
Επιτεύγµατα των Λ.Σ. ιεργασίες ιαχείριση Μνήµης Ασφάλεια και προστασία δεδοµένων Χρονοπρογραµµατισµός & ιαχείρηση Πόρων οµή Συστήµατος ιεργασίες Ένα πρόγραµµα σε εκτέλεση Ένα στιγµιότυπο ενός προγράµµατος
Διαβάστε περισσότεραΣυστήματα μνήμης και υποστήριξη μεταφραστή για MPSoC
Συστήματα μνήμης και υποστήριξη μεταφραστή για MPSoC Πλεονεκτήματα MPSoC Είναι ευκολότερο να σχεδιαστούν πολλαπλοί πυρήνες επεξεργαστών από τον σχεδιασμό ενός ισχυρότερου και πολύ πιο σύνθετου μονού επεξεργαστή.
Διαβάστε περισσότεραParallel Architectures
Parallel Architectures Memory Consistency + Synchronization Figures, examples από 1. Transactional Memory, D. Wood, Lecture Notes in ACACES 2009 2. Krste Asanović s Lecture Notes, University of California,
Διαβάστε περισσότεραMax Planck Institute for Software Systems (MPI-SWS)
Μια ταπεινή προσπάθεια κατανόησης του χαλαρού μοντέλου μνήμης της C/C++ Βίκτωρ Βαφειάδης Max Planck Institute for Software Systems (MPI-SWS) Σημασιολογία των παράλληλων προγραμμάτων Μοντέλα μνήμης (memory
Διαβάστε περισσότεραΑρχιτεκτονική Υπολογιστών
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Υποσύστημα μνήμης Διδάσκων: Επίκουρος Καθηγητής Αριστείδης Ευθυμίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες
Διαβάστε περισσότεραΜηχανοτρονική. Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης 7 ο Εξάμηνο,
Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης 7 ο Εξάμηνο, 2016-2017 ΜΙΚΡΟΕΠΕΞΕΡΓΑΣΤΕΣ Μικροϋπολογιστής Υπολογιστής που χρησιμοποιείται για την είσοδο, επεξεργασία και έξοδο πληροφοριών. Είδη μικροϋπολογιστών:
Διαβάστε περισσότεραΑρχιτεκτονική Υπολογιστών
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Υποσύστημα μνήμης Διδάσκων: Επίκουρος Καθηγητής Αριστείδης Ευθυμίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες
Διαβάστε περισσότεραΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Η/Υ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Η/Υ ΤΕΛΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΤΟΥΣ Η/Y (ΗΥ232) Τετάρτη, 21 Δεκεμβρίου 2016 ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ 3 ΩΡΕΣ Για πλήρη
Διαβάστε περισσότερα5/3/2012. Εισαγωγή στα Παράλληλα Συστήµατα (Οργάνωση-Προγραµµατισµός) Β. Δημακόπουλος Α. Ευθυμίου
5/3/2012 Εισαγωγή στα Παράλληλα Συστήµατα (Οργάνωση-Προγραµµατισµός) Β. Δημακόπουλος Α. Ευθυμίου Τι περιλαμβάνει το σημερινό μάθημα; Εισαγωγή στα παράλληλα συστήματα Τι είναι; Πώς φτάσαμε ως εδώ; Τι σημαίνει
Διαβάστε περισσότεραΥ- 01 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Ιεραρχία μνήμης: προχωρημένα θέματα
Υ- 01 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Ιεραρχία μνήμης: προχωρημένα θέματα Αρης Ευθυμίου Το σημερινό μάθημα Εικονική μνήμη και κρυφές μνήμες Physical/Virtual indexing Σκοπός: μείωση hit Ome Τεχνικές σχετικές
Διαβάστε περισσότεραΘέµατα Φεβρουαρίου
Θέµατα Φεβρουαρίου 2-2 cslab@ntua 2- Θέµα ο (3%): Έστω η παρακάτω ακολουθία εντολών που χρησιµοποιείται για την αντιγραφ από µια θέση µνµης σε µια άλλη (memory-to-memory copy): lw $2, ($) sw $2, 2($) i)
Διαβάστε περισσότεραΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ I
ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ I MIPS Η MIPS (Microprocessor without Interlocked Pipeline Stages) είναι μία αρχιτεκτονική συνόλου εντολών (ISA) γλώσσας μηχανής που αναπτύχθηκε από την εταιρεία
Διαβάστε περισσότεραΕικονική Μνήμη (Virtual Μemory)
ΗΥ 232 Οργάνωση και Σχεδίαση Υπολογιστών Διάλεξη 16 Εικονική Μνήμη (Virtual Μemory) Νίκος Μπέλλας Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Η/Υ Απλό πείραμα int *data = malloc((1
Διαβάστε περισσότεραΠαράλληλος προγραμματισμός: Σχεδίαση και υλοποίηση παράλληλων προγραμμάτων
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχ. και Μηχανικών Υπολογιστών Εργαστήριο Υπολογιστικών Συστημάτων Παράλληλος προγραμματισμός: Σχεδίαση και υλοποίηση παράλληλων προγραμμάτων 9 ο Εξάμηνο
Διαβάστε περισσότεραΥ- 07 Παράλληλα Συστήματα Συνχρονισμός, κρυφές μνήμες πολλαπλών επιπέδων
Υ- 07 Παράλληλα Συστήματα Συνχρονισμός, κρυφές μνήμες πολλαπλών επιπέδων Αρης Ευθυμίου Synchroniza6on The need for synchronization arises whenever there are concurrent processes in a system (even in a
Διαβάστε περισσότεραΤεχνολογικά Επιτεύγµατα. Πλεονεκτήµατα. Ορισµός Κατανεµηµένου Συστήµατος. Μειονεκτήµατα. E-03: Λειτουργικά Συστήµατα ΙΙ 6. Εαρινό Εξάµηνο 2005-06
Τεχνολογικά Επιτεύγµατα Ε-03: Λειτουργικά Συστήµατα ΙΙ Εαρινό Εξάµηνο 2005-06 Ανάπτυξη ισχυρών µικροεπεξεργαστών ηµιουργία τοπικών δικτύων υψηλών ταχυτήτων «Εισαγωγή στα Κατανεµηµένα Λειτουργικά Συστήµατα»
Διαβάστε περισσότεραΠΛΕ- 027 Μικροεπεξεργαστές 8ο μάθημα: Παραλληλία επιπέδου εντολής
ΠΛΕ- 027 Μικροεπεξεργαστές 8ο μάθημα: Παραλληλία επιπέδου εντολής Αρης Ευθυμίου Ταχύτερη εκτέλεση Με τις τεχνικές που είδαμε στα προηγούμενα μαθήματα μπορούμε να εκτελέσουμε (με επικάλυψη) περίπου 1 εντολή
Διαβάστε περισσότεραΙόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Εικονική Μνήμη. (και ο ρόλος της στην ιεραρχία μνήμης)
Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2011-12 Εικονική (και ο ρόλος της στην ιεραρχία μνήμης) http://di.ionio.gr/~mistral/tp/comparch/ Μ.Στεφανιδάκης Ιεραρχία η νέα τάση: [2011]
Διαβάστε περισσότεραΕικονικοποίηση. Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 5ο Εξάμηνο,
Εικονικοποίηση Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 5ο Εξάμηνο, 2016-2017 Εικονικοποίηση - Σύνοψη Γενικά Οργάνωση VMM Τεχνικές Εικονικοποίησης Εικονικοποίηση Μνήμης Live Migration Εικονικοποίηση - Σύνοψη Γενικά Οργάνωση
Διαβάστε περισσότεραΚεφάλαιο 5. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ -. Σερπάνος 2. Σημείωση
Κεφάλαιο 5 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ -. Σερπάνος 1 Σημείωση Οι παρούσες διαφάνειες παρέχονται ως συμπλήρωμα διδασκαλίας για το μάθημα «Αρχιτεκτονική Υπολογιστών» του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Τεχνολογίας
Διαβάστε περισσότεραΠαράλληλος προγραμματισμός: παράλληλες λ υπολογιστικές πλατφόρμες και ανάλυση προγραμμάτων
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχ. και Μηχανικών Υπολογιστών Εργαστήριο Υπολογιστικών Συστημάτων Παράλληλος προγραμματισμός: παράλληλες λ υπολογιστικές πλατφόρμες και ανάλυση προγραμμάτων
Διαβάστε περισσότεραΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ
ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ www.cslab.ece.ntua.gr ΠΡΟΗΓΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ
Διαβάστε περισσότεραΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Οργάνωση Υπολογιστών Εργαστήριο 11: Κρυφές Μνήμες και η Επίδοσή τους Μανόλης Γ.Η. Κατεβαίνης Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό
Διαβάστε περισσότεραΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ
ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ www.cslab.ece.ntua.gr ΠΡΟΗΓΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ
Διαβάστε περισσότερα13.2 Παράλληλος Προγραµµατισµός Γλωσσάρι, Σελ. 1
13.2 Παράλληλος Προγραµµατισµός Γλωσσάρι, Σελ. 1 ΓΛΩΣΣΑΡΙ Αµοιβαίος αποκλεισµός (mutual exclusion) Στο µοντέλο κοινού χώρου διευθύνσεων, ο αµοιβαίος αποκλεισµός είναι ο περιορισµός του αριθµού των διεργασιών
Διαβάστε περισσότεραΘοδωρής Ανδρόνικος Τμήμα Πληροφορικής, Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Θοδωρής Ανδρόνικος Τμήμα Πληροφορικής, Ιόνιο Πανεπιστήμιο Για το μάθημα «Διαχείριση Λειτουργικών Συστημάτων» του ακαδημαϊκού έτους 2015 2016, το προτεινόμενο σύγγραμμα είναι το: Operating Systems: Internals
Διαβάστε περισσότεραΙεραρχία Μνήμης. Εικονική μνήμη (virtual memory) Επεκτείνοντας την Ιεραρχία Μνήμης. Εικονική Μνήμη. Μ.Στεφανιδάκης
Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής ρχιτεκτονική Υπολογιστών 2016-17 Εικονική Μνήμη (και ο ρόλος της στην ιεραρχία μνήμης) http://mixstef.github.io/courses/comparch/ Μ.Στεφανιδάκης Δευτερεύουσα μνήμη
Διαβάστε περισσότεραi Όλες οι σύγχρονες ΚΜΕ είναι πολυπλοκότερες!
Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2016-17 Κεντρική Επεξεργασίας (Σχεδιασμός και λειτουργία μιας απλής ΚΜΕ) http://mixstef.github.io/courses/comparch/ Μ.Στεφανιδάκης Η υπολογιστική
Διαβάστε περισσότεραΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Η/Υ, ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΩΝ. ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Δρασίδης Γεώργιος
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Η/Υ, ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΩΝ Μελέτη επεξεργαστών διπλού πυρήνα, πρωτοκόλλων συνοχής μνήμης και μελέτη υλοποίησης σε FPGA ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Δρασίδης Γεώργιος
Διαβάστε περισσότεραΚεντρική Μονάδα Επεξεργασίας
Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2016-17 Κεντρική Μονάδα Επεξεργασίας (Σχεδιασμός και λειτουργία μιας απλής ΚΜΕ) http://mixstef.github.io/courses/comparch/ Μ.Στεφανιδάκης
Διαβάστε περισσότεραΛειτουργικά Συστήματα (Λ/Σ)
Λειτουργικά Συστήματα (Λ/Σ) Βασικές Έννοιες Λειτουργικών Συστημάτων Βασίλης Σακκάς 13/11/2013 1 ΒασικέςΈννοιεςΛ/Σ Η επικοινωνία μεταξύ Λ/Σ και των προγραμμάτων του χρήστη γίνεται μέσω του συνόλου των «εκτεταμένων
Διαβάστε περισσότεραΑρχιτεκτονική Υπολογιστών
Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Παραλληλισμός Βασικές Πηγές: Αρχιτεκτονική Υπολογιστών: μια Δομημένη Προσέγγιση, Α. Tanenbaum, Vrije Universiteit, Amsterdam. Computer Architecture and Engineering, K. Asanovic,
Διαβάστε περισσότεραΚεντρική Μονάδα Επεξεργασίας. Επανάληψη: Απόδοση ΚΜΕ. ΚΜΕ ενός κύκλου (single-cycle) Παραλληλισμός σε επίπεδο εντολών. Υπολογιστικό σύστημα
Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2016-17 Παραλληλισμός σε επίπεδο εντολών (Pipelining και άλλες τεχνικές αύξησης απόδοσης) http://mixstef.github.io/courses/comparch/ Μ.Στεφανιδάκης
Διαβάστε περισσότεραΔημήτρης Ντόντος (AM: 976)
Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Κρήτης Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής & Πολυμέσων Πτυχιακή Εργασία Τίτλος: Μελέτη και αξιολόγηση διαφορετικών τρόπων επικοινωνίας και συγχρονισμού
Διαβάστε περισσότεραΠαράλληλος προγραμματισμός: Σχεδίαση και υλοποίηση παράλληλων προγραμμάτων
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχ. και Μηχανικών Υπολογιστών Εργαστήριο Υπολογιστικών Συστημάτων Παράλληλος προγραμματισμός: Σχεδίαση και υλοποίηση παράλληλων προγραμμάτων 9 ο Εξάμηνο
Διαβάστε περισσότεραParallel Architectures
Parallel Architectures Memory Consistency + Synchronization Figures, examples από 1. Transactional Memory, D. Wood, Lecture Notes in ACACES 2009 2. Krste Asanović s Lecture Notes, University of California,
Διαβάστε περισσότεραΕικονική Μνήμη (virtual memory)
Εικονική Μνήμη (virtual memory) Πολλά προγράμματα εκτελούνται ταυτόχρονα σε ένα υπολογιστή Η συνολική μνήμη που απαιτείται είναι μεγαλύτερη από το μέγεθος της RAM Αρχή τοπικότητας (η μνήμη χρησιμοποιείται
Διαβάστε περισσότεραParallel Architectures
Parallel Architectures Coherence & Consistency cslab@ntua 2010 2011 Παράλληλες Αρχιτεκτονικές (1) Οι πολυεπεξεργαστές γνώρισαν ιδιαίτερη ανάπτυξη από τη δεκαετία των 90s : Servers Supercomputers για την
Διαβάστε περισσότεραΜετρικές & Επιδόσεις. Κεφάλαιο V
Μετρικές & Επιδόσεις Κεφάλαιο V Χρόνος εκτέλεσης & επιτάχυνση Σειριακός χρόνος εκτέλεσης: Τ (για τον καλύτερο σειριακό αλγόριθμο) Παράλληλος χρόνος εκτέλεσης: (με επεξεργαστές) Επιτάχυνση (speedup): S
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγικά & Βασικές Έννοιες
Εισαγωγικά & Βασικές Έννοιες ΙΙΙ 1 lalis@inf.uth.gr Γιατί πολλές διεργασίες/νήματα; Επίπεδο εφαρμογής Καλύτερη δόμηση κώδικα Αποφυγή μπλοκαρίσματος / περιοδικών ελέγχων Φυσική έκφραση παραλληλισμού Επίπεδο
Διαβάστε περισσότεραΕικονική Μνήμη (1/2)
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχ. και Μηχανικών Υπολογιστών Εργαστήριο Υπολογιστικών Συστημάτων Εικονική Μνήμη (1/2) Λειτουργικά Συστήματα Υπολογιστών 7ο Εξάμηνο, 2016-2017 Εικονική Μνήμη
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγικά & Βασικές Έννοιες
Εισαγωγικά & Βασικές Έννοιες ΙΙΙ 1 lalis@inf.uth.gr Γιατί πολλές διεργασίες/νήματα; Επίπεδο εφαρμογής Καλύτερη δόμηση κώδικα Αποφυγή μπλοκαρίσματος / περιοδικών ελέγχων Φυσική έκφραση παραλληλισμού Επίπεδο
Διαβάστε περισσότερα