ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Θέμα: ΤΟ ΑΝΑΣΤΑΛΤΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΩΝ ΕΝΔΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ Ν.Ο.Π.Ε - ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΙΝΙΚΩΝ & ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Β ΕΤΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θέμα: ΤΟ ΑΝΑΣΤΑΛΤΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΩΝ ΕΝΔΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Μάθημα : Ποινική Δικονομία Διδάσκων Καθηγητής: Λ. Μαργαρίτης Επιμέλεια: Ελένη Τσιμέρογλου Έτος σπουδών:

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1-2 ΚΕΦ. Α : Το ανασταλτικό αποτέλεσμα των ενδίκων μέσων στα βουλεύματα: 1. Παραπεμπτικά βουλεύματα Απαλλακτικά βουλεύματα Βουλεύματα που παύουν προσωρινά την ποινική δίωξη..6 ΚΕΦ. Β : Το ανασταλτικό αποτέλεσμα των ενδίκων μέσων στις αποφάσεις: 1. Γενικές επισημάνσεις Η ανασταλτική δύναμη της έφεσης Η ανασταλτική δύναμη της αναίρεσης ΚΕΦ.Γ :Αμφισβήτηση της ανασταλτικής δύναμης των ενδίκων μέσων ΚΕΦ. Δ : Νομολογιακή επισκόπηση ΕΠΙΛΟΓΟΣ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

3 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠ Αρμεν. βλ. Βουλ Γνωμ εδ. Εισ εκδ. ΕλλΔ επ. ΕΣΔΑ Εφ Κακ ΚΠΔ ΜικτΟρκ ΝοΒ Ν Ολ όπ.π παρ. Πλημ ΠοινΔνη ΠοινΧρον Π.Κ ΠοινΛογ ΠραξΛογΠΔ προτελ. σελ. ΣυμβΕφ ΣυμβΠλημ τελ. Υπερ. Άρειος Πάγος Αρμενόπουλος βλέπε Βούλευμα Γνωμοδότηση εδάφιο Εισαγγελέας εκδόσεις Ελληνική Δικαιοσύνη επόμενες Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου Εφετείο Κακουργημάτων Κώδικας Ποινικής Δικονομίας Μικτό Ορκωτό Νομικό Βήμα Νόμος Ολομέλεια όπως παραπάνω παράγραφος Πλημμελειοδικείο Ποινική Δικαιοσύνη Ποινικά Χρονικά Ποινικός Κώδικας Ποινικός Λόγος Πράξη και Λόγος του Ποινικού Δικαίου Προτελευταίο σελίδα/ες Συμβούλιο Εφετών Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Τελευταίο Υπεράσπιση

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το πιο σημαντικό από τα αποτελέσματα των ενδίκων μέσων είναι προφανώς το ανασταλτικό, δεδομένου ότι αυτό εκφράζει μια αναστολή, ένα σταμάτημα δηλαδή στο οριστικό κλείσιμο της υπόθεσης ή ακριβέστερα στην επέλευση του αποτελέσματος της προσβαλλόμενης με το ένδικο μέσο δικαιοδοτικής κρίσης (βουλεύματος ή απόφασης). Με άλλα λόγια, η αναστολή αυτή παρεμποδίζει την επέλευση του λεγόμενου «τυπικού ποινικού δεδικασμένου». Σε κάθε περίπτωση άσκησης, αλλά και όσο διαρκεί η προθεσμία της άσκησης του ενδίκου μέσου, το ανασταλτικό αποτέλεσμα αδρανοποιεί την καταδίκη. Συνεπώς, η πρωτόδικη κρίση είναι προσωρινή και ως τέτοια δεν μπορεί αδιακρίτως να δεσμεύει τον κατηγορούμενο. 11 Καταρχάς, η παραπάνω αναστολή συνιστά sine qua non χαρακτηριστικό της ίδιας της ουσίας του ενδίκου μέσου, εφόσον ουσιαστική καθίσταται η με τα ένδικα μέσα παρεχόμενη στον κατηγορούμενο προστασία μόνο στο μέτρο που αυτά λειτουργούν ανασταλτικά. Διαφορετικά, εάν η μη αμετάκλητη δικαιοδοτική κρίση δεν εμποδίζεται να αναπτύξει τις έννομες συνέπειές της, το πραγματικό εγγυητικό αντίκρυσμα των ενδίκων μέσων μειώνεται δραστικά, εάν όχι πλήρως. Επιπροσθέτως, το δικαίωμα δικαστικής προστασίας που κατοχυρώνεται στο άρθρο 20 παρ.1 του Συντάγματος διασταυρώνεται άμεσα με το ζήτημα της θέσης του ανασταλτικού αποτελέσματος των ενδίκων μέσων. Από το δικαίωμα του κατηγορουμένου σε αποτελεσματική και ουσιαστική δικαστική προστασία, συνάγεται θετική υποχρέωση του κοινού νόμου να προβλέπει ανασταλτικότητα για όλα τα ένδικα μέσα που παραχωρεί στον κατηγορούμενο σε νομοθετικό επίπεδο. Η τυχόν εκ των προτέρων στέρηση κάθε ανασταλτικής δυνατότητας θα ισοδυναμούσε πρακτικά με λειτουργική 1 Καρράς Α., Επιτομή-Ερμηνεία του ΚΠΔ, εκδ. Σάκκουλα, 2005, σελ , Παπαδαμάκης Α., Ποινική Δικονομία, εκδ. Σάκκουλα, 2006, σελ Συμεωνίδης Δ., Το ανασταλτικό αποτέλεσμα της έφεσης και της αναίρεσης κατά αποφάσεων στην ποινική δίκη, 1999, σελ.55επ. 1

5 αποδυνάμωση του ίδιου του δικαιώματος για πραγματική και αποτελεσματική δικαστική προστασία. 2 Στο άρθρο 6 παρ.1 της ΕΣΔΑ κατοχυρώνεται ρητά και κατηγορηματικά το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη. Η έννοια της δίκαιης δίκης αποτελεί μερικότερη έκφανση της αρχής του κράτους δικαίου στον δικονομικό χώρο, δεσμεύοντας τόσο τον νομοθέτη όσο και τον εφαρμοστή του δικονομικού δικαίου, και προκύπτει από αυτήν σαφής αξίωση να διατηρείται ο δίκαιος χαρακτήρας της διαδικασίας καθ όλη τη διάρκεια της ποινικής δίκης. Η άμεση εκτέλεση, λοιπόν, καταδικαστικής δικαιοδοτικής κρίσης όσο εκκρεμούν ένδικα μέσα εναντίον της δημιουργεί σοβαρές αμφιβολίες για το κατά πόσο εναρμονίζεται με το άρθρο 6 παρ.1 της ΕΣΔΑ. Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε και την άλλη βασική αρχή ότι δηλαδή μέχρι την νόμιμη απόδειξη της ενοχής του κάθε πολίτης που κατηγορείται για την τέλεση μιας αξιόποινης πράξης θεωρείται αθώος. Ως εκ τούτου, ενόψει της πλήρους ισχύος του τεκμηρίου αθωότητας του κατηγορουμένου σε όλη τη διάρκεια της ποινικής δίκης μέχρι και το αμετάκλητο, αυταπόδεικτο είναι ότι καταρχήν δεν επιτρέπεται η άμεση εκτελεστότητα μη αμετάκλητης απόφασης ή μη αμετάκλητου βουλεύματος. Και τούτο διότι η άμεση εκτέλεση φαίνεται να οδηγεί σε πρόωρη μεταχείριση του κατηγορουμένου ως ενόχου, γεγονός που δεν συμβαδίζει ούτε με το τεκμήριο αθωότητας, που κατοχυρώνεται στο άρθρο 6 παρ.2 της ΕΣΔΑ, ούτε με το δικαίωμα άσκησης έφεσης του κατηγορουμένου κατά κάθε καταδικαστικής απόφασης, το οποίο κατοχυρώνεται στο άρθρο 2 του Εβδόμου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ (που κυρώθηκε από την χώρα μας με τον Ν.1705/1987) Ανδρουλάκης Ν., Θεμελιώδεις έννοιες της ποινικής δίκης, εκδ. Σάκκουλα, 2007, σελ.490, Παπαδαμάκης, όπ.π., σελ.552, Συμεωνίδης, όπ.π., σελ.71επ., Καρράς, όπ.π., σελ

6 ΚΕΦ. Α : Το ανασταλτικό αποτέλεσμα των ενδίκων μέσων στα βουλεύματα: Δύο είναι οι βασικές διατάξεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας που ρυθμίζουν την ανασταλτική λειτουργία των ενδίκων μέσων της έφεσης και της αναίρεσης. Πρόκειται για τα άρθρα 471και 497 του ΚΠΔ. Θα ξεκινήσουμε πρώτα με την καταγραφή των μορφών ανασταλτικού αποτελέσματος των ενδίκων μέσων στα βουλεύματα, οι οποίες ρυθμίζονται κυρίως στο άρθρο 471 παρ.1 εδ. β και γ ΚΠΔ. 1. Παραπεμπτικά βουλεύματα Καταρχάς, σύμφωνα με τα άρθρα 314 εδ. β και 319 παρ.5 εδ. β ΚΠΔ όταν με το βούλευμα διατάσσεται η παραπομπή του κατηγορουμένου στο ακροατήριο αναστέλλεται η εισαγωγή της υπόθεσης σε αυτό μέχρι να καταστεί αμετάκλητο το βούλευμα. Εάν, λοιπόν, η υπόθεση συζητηθεί στο ακροατήριο πριν το βούλευμα καταστεί αμετάκλητο συντρέχει λόγος υπέρβασης εξουσίας (άρθρο 510 παρ.1 περ. Η ΚΠΔ) και ως εκ τούτου η εκδιδόμενη απόφαση είναι αναιρετέα. Ζήτημα ωστόσο ανακύπτει στην περίπτωση όπου η επίδοση του παραπεμπτικού βουλεύματος γίνεται πριν αυτό καταστεί αμετάκλητο, ενώ η εκδίκαση της υπόθεσης λαμβάνει χώρα μετά τον χρόνο αμετακλήτου του βουλεύματος. Γύρω από αυτό το πρόβλημα έχουν διατυπωθεί ποικίλες εκδοχές, που εκκινούν από την ανυπαρξία κάποιας ακυρότητας και φθάνουν μέχρι και την παραδοχή απόλυτης ακυρότητας. 43 Ορθότερο είναι να δεχθούμε ότι εν προκειμένω συντρέχει περίπτωση σχετικής ακυρότητας 5, διότι όπως συνάγεται από το άρθρο 321 παρ.4 ΚΠΔ η 4 Παπαδαμάκης, όπ.π., σελ.553. Βλ και ΑΠ 1314/1984 ΠοινΧρον , ΕφΑθ 94/1984 ΠοινΧρον , ΠλημΑθ 29133/1967 ΠοινΧρον Βλ. και ΑΠ 1314/1984 ΠοινΧρον , ΑΠ 1668/2002 ΠοινΧρον Contra ΑΠ 1588/2004 ΠοινΧρον όπου κρίθηκε ότι επάγεται απόλυτη ακυρότητα η επίδοση της κλήσεως στον κατηγορούμενο προτού το παραπεμπτικό βούλευμα καταστεί αμετάκλητο μετά την παρέλευση της προθεσμίας για άσκηση αναίρεσης από τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου. 3

7 ακυρότητα της κλήσης συνδέεται με την μη τήρηση της διάταξης της παρ.2 του ιδίου άρθρου, όπου επεξηγείται ότι η κλήση για την εμφάνιση ως προς την αξιόποινη πράξη πρέπει να αναφέρεται στο παραπεμπτικό βούλευμα. Βεβαίως, στη διάταξη του άρθρου 314 ΚΠΔ δεν απαγγέλεται κανενός είδους ακυρότητα, όμως οι διατάξεις των άρθρων 314 εδ. β και 321 παρ.2 ΚΠΔ εντάσσονται σε μια διαδικαστική ενότητα, έτσι ώστε η έννοια του παραπεμπτικού βουλεύματος να συνέχεται με τον αμετάκλητο χαρακτήρα του και επομένως η μη τήρηση αυτής της προϋπόθεσης να συνεπάγεται την ακυρότητα της παρ.4 του άρθρου 321 ΚΠΔ. Θα πρόκειται, τελικά, για σχετική ακυρότητα του ακροατηρίου, η οποία κατ άρθρο 174 παρ.2 ΚΠΔ καλύπτεται εάν εκείνος που κλητεύθηκε στη δίκη εμφανισθεί και δεν προβάλλει αντιρρήσεις για την πρόοδό της. 64 Όταν με το βούλευμα παραπέμπεται ο κατηγορούμενος στο ακροατήριο του αρμοδίου δικαστηρίου και συγχρόνως διατάσσεται η σύλληψη και προσωρινή κράτησή του, τότε τόσο η προθεσμία όσο και η άσκηση ενδίκου μέσου κατά του βουλεύματος δεν αναστέλλουν την διάταξη του βουλεύματος που αφορά την σύλληψη και προσωρινή κράτηση. Με άλλα λόγια, βάσει του άρθρου 471 παρ.1 εδ. β ΚΠΔ τόσο η προθεσμία όσο και η άσκηση ενδίκου μέσου κατά του βουλεύματος αναστέλλουν-εμποδίζουν την απόλυση του κρατουμένου από τις φυλακές και συνεπώς ο κατηγορούμενος δεν απολύεται. 7 Στην περίπτωση κατά την οποία ο κατηγορούμενος παραπέμπεται με βούλευμα στο ακροατήριο του αρμόδιου δικαστηρίου όχι με τον χαρακτηρισμό που ασκήθηκε η ποινική δίωξη και ο οποίος δικαιολογούσε την διαταχθείσα προσωρινή κράτηση, αλλά με ευνοϊκότερο χαρακτηρισμό πράξης για την οποία δεν συντρέχουν οι κατά το άρθρο 282 ΚΠΔ προϋποθέσεις επιβολής της προσωρινής κράτησης, τότε τόσο η προθεσμία όσο και η άσκηση ενδίκου 6 Παπαδαμάκης, όπ.π., σελ Βλ. ΕφΚρητ 11/1956 ΠοινΧρον , ΠλημΘες 1145/1959 ΠοινΧρον , ΠλημΣυρ 41/1976 ΠοινΧρον Επίσης ΣυμβΑΠ 2276/2002 ΠοινΧρον ΝΓ 812, κατά την οποία για το παραδεκτό της έφεσης κατά βουλεύματος με το οποίο διατάσσεται η προσωρινή κράτηση του κατηγορουμένου απαιτείται, εφόσον αυτός δεν έχει υποβληθεί σε εκτέλεση του βουλεύματος, να υφίσταται λόγος ανώτερης βίας ή άλλου ανυπέρβλητου κωλύματος ένεκα του οποίου είναι αδύνατη η κράτησή του. Σε διαφορετική περίπτωση απορρίπτεται η έφεση ως απαράδεκτη κατά του παραπεμπτικού βουλεύματος. 4

8 μέσου κατά του βουλεύματος δεν αναστέλλουν την απόλυση του κατηγορουμένου από τις φυλακές, ήτοι ο κατηγορούμενος απολύεται (άρθρο 471 παρ.1 εδ. β ΚΠΔ). Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημάνουμε ότι γίνεται δεκτή η αναλογική εφαρμογή του άρθρου 471 παρ.1 εδ. β ΚΠΔ και στην περίπτωση όπου το αρμόδιο συμβούλιο παραπέμποντας τον κατηγορούμενο διατάξει την επιβολή περιοριστικών όρων. Δηλαδή, στην περίπτωση αυτή τόσο η προθεσμία όσο και η άσκηση ενδίκου μέσου από μέρους των δικαιουμένων αναστέλλουν την εκτέλεση της σχετικής με την επιβολή των περιοριστικών όρων διάταξης Απαλλακτικά βουλεύματα Όταν με το βούλευμα και σύμφωνη πρόταση του εισαγγελέα απαλλάσσεται ο κατηγορούμενος και συγχρόνως διατάσσεται η απόλυσή του από τις φυλακές, τότε τόσο η προθεσμία όσο και η άσκηση του ενδίκου μέσου ποτέ δεν αναστέλλουν την απόλυση του κατηγορουμένου, δηλαδή εν προκειμένω ο κατηγορούμενος σύμφωνα με το άρθρο 471 παρ.1 εδ. γ ΚΠΔ απολύεται από τις φυλακές. Η ρύθμιση αυτή αναφέρεται ευθέως σε βουλεύματα που αποφαίνονται ότι «δεν πρέπει να απαγγελθεί κατηγορία» εναντίον του κατηγορουμένου 9, καλύπτει ωστόσο, με το επιχείρημα της ταυτότητας του νομικού λόγου, και τις περιπτώσεις βουλευμάτων, τα οποία κατόπιν σύμφωνης εισαγγελικής προτάσεως παύουν οριστικά ή κηρύσσουν απαράδεκτη την ποινική δίωξη. Επομένως, τόσο η προθεσμία όσο και η έφεση που τυχόν ασκείται εκ μέρους του εισαγγελέα εφετών εναντίον του βουλεύματος του Συμβουλίου 8 Παπαδαμάκης, όπ.π., σελ Βλ. ΣυμβΑΠ 259/1998 ΠοινΧρον , όπου έγινε δεκτό ότι αν το βούλευμα με σύμφωνη πρόταση του εισαγγελέα αποφαίνεται ότι δεν πρέπει να γίνει κατηγορία εναντίον του κατηγορουμένου ποτέ δεν αναστέλλεται η απόλυσή του από τις φυλακές. Βλ. όμως ΠλημΜεσολ 75/1998 ΠοινΧρον κατά την οποία άμεση εκτελεστότητα αναπτύσσει όχι μόνο η διάταξη του βουλεύματος που διατάσσει την σύλληψη και προσωρινή κράτηση του κατηγορουμένου, αλλά και η διάταξη του βουλεύματος που αποφαινόμενο να μη γίνει κατηγορία ελλείψει ικανότητας προς καταλογισμό διατάσσει τη φύλαξη του ακαταλογίστου επικίνδυνου εγκληματία σε δημόσιο θεραπευτικό κατάστημα, δεδομένου ότι η άμεση εκτέλεση αμφοτέρων των μέτρων (προσωρινής κράτησης και μέτρου ασφαλείας κατ άρθρο 69 ΠΚ) αποσκοπεί στην προστασία του κοινωνικού συνόλου από την επικινδυνότητα της προσωπικότητας του κατηγορουμένου. 5

9 Πλημμελειοδικών (άρθρο 479 παρ.2 ΚΠΔ) δεν αναστέλλουν την διατασσόμενη αποφυλάκιση του κατηγορουμένου. Ούτε επίσης η προθεσμία και η τυχόν ασκηθείσα αναίρεση εκ μέρους του εισαγγελέα του ΑΠ εναντίον οποιουδήποτε βουλεύματος (άρθρο 483 παρ.3 ΚΠΔ) δεν αναστέλλουν την απόλυση του κατηγορουμένου. 106 Εξ αντιδιαστολής από την διάταξη του άρθρου 471 παρ.1 εδ. γ ΚΠΔ μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι στην περίπτωση όπου το βούλευμα αποφαίνεται να μην απαγγελθεί κατηγορία εναντίον του κατηγορουμένου και συγχρόνως διατάσσεται η απόλυσή του από τις φυλακές, με αντίθετη όμως εισαγγελική πρόταση, τότε τόσο η προθεσμία όσο και η άσκηση ενδίκου μέσου κατά του βουλεύματος από μέρους των δικαιουμένων προσώπων αναστέλλουν την απόλυση του κατηγορουμένου, ήτοι ο κατηγορούμενος δεν απολύεται από τις φυλακές. Δεν φαίνεται, ωστόσο, να συντρέχει η προαναφερθείσα περίπτωση αναστολής όταν το βούλευμα, με αντίθετη εισαγγελική πρόταση, παύει οριστικά ή κηρύσσει απαράδεκτη την ασκηθείσα ποινική δίωξη. Ελλείψει, λοιπόν, ρητής νομοθετικής ρύθμισης για την προκείμενη περίπτωση, θα πρέπει να γίνει δεκτό ότι δεν αναστέλλεται η διαταχθείσα απόλυση του κατηγορουμένου από τις φυλακές, δηλαδή ο κατηγορούμενος απολύεται Βουλεύματα που παύουν προσωρινά την ποινική δίωξη Εξ αντιδιαστολής από την διάταξη του άρθρου 471 παρ.1 εδ. γ ΚΠΔ συνάγεται το συμπέρασμα ότι, όταν με το βούλευμα παύει προσωρινά η ποινική δίωξη κατ άρθρο 311 ΚΠΔ και συγχρόνως διατάσσεται η απόλυση του κατηγορουμένου από τις φυλακές, τότε τόσο η προθεσμία όσο και η άσκηση ενδίκου μέσου κατά του βουλεύματος εκ μέρους των δικαιουμένων προσώπων (πλην του κατηγορουμένου) αναστέλλουν την απόλυση του κατηγορουμένου, ήτοι ο κατηγορούμενος δεν απολύεται από τις φυλακές Καρράς Α., Ποινικό Δικονομικό Δίκαιο, εκδ. Σάκκουλα, 1998, σελ.739, Παπαδαμάκης, όπ.π., σελ Παπαδαμάκης, όπ.π., σελ Παπαδαμάκης, όπ.π., σελ

10 ΚΕΦ. Β : Το ανασταλτικό αποτέλεσμα των ενδίκων μέσων στις αποφάσεις: 1. Γενικές επισημάνσεις Με βάση την διάταξη του άρθρου 471 παρ.1 εδ. α ΚΠΔ τίθεται ο γενικός κανόνας ότι το ένδικο μέσο που ασκήθηκε από εκείνον που έχει το σχετικό δικαίωμα, εμπρόθεσμα και νομότυπα, καθώς και η προθεσμία για την άσκηση αναστέλλουν την εκτέλεση της απόφασης ή του βουλεύματος που προσβάλλονται, εκτός εάν ο νόμος ορίζει διαφορετικά. Το περιεχόμενο, λοιπόν, του κανόνα αυτού, αναφορικά με τα ένδικα μέσα κατά αποφάσεων, είναι διπλό: α)αφενός ορίζεται ο τρόπος με τον οποίο επέρχεται κατά κανόνα η αναστολή εκτέλεσης της απόφασης λόγω άσκησης ενδίκου μέσου, ήτοι ισχύει η αυτόματη λειτουργία της αναστολής και β)αφετέρου ορίζεται ότι την αναστολή επιφέρει καταρχήν όχι μόνο η άσκηση του ενδίκου μέσου, αλλά και η προθεσμία του. 137 Ωστόσο, ο ανωτέρω κανόνας κυριολεκτικά απορρυθμίζεται στον χώρο των ενδίκων μέσων κατά αποφάσεων. Συγκεκριμένα, ρήγματα στον κανόνα του ανασταλτικού αποτελέσματος επιφέρουν η διάταξη της παρ.2 του άρθρου 471 καθώς επίσης και η διάταξη του άρθρου 497 ΚΠΔ, οι οποίες ρυθμίζουν ειδικότερα τα ζητήματα της ανασταλτικής λειτουργίας της αίτησης αναίρεσης και της έφεσης κατά αποφάσεων αντίστοιχα. Επίσης, ιδιαίτερη σημασία για το ανασταλτικό αποτέλεσμα έχει η διάταξη του άρθρου 507 παρ.1 ΚΠΔ, όπου προβλέπεται αφενός ότι η ειδική δεκαπενθήμερη προθεσμία για την άσκηση της αναίρεσης από τον εισαγγελέα που υπηρετεί στο δικαστήριο που εξέδωσε την απόφαση δεν αναστέλλει την εκτέλεσή της και αφετέρου ότι την εκτέλεση της απόφασης δεν αναστέλλει ούτε η άσκηση αναίρεσης εκ μέρους του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου. Άλλη μία εξαίρεση στον κανόνα του άρθρου 471 παρ.1 εδ. α συνιστά η παρ.4 του άρθρου 507 ΚΠΔ, όπου ορίζεται ότι αν 13 Συμεωνίδης, όπ.π., σελ.93, Παπαδαμάκης, όπ.π., σελ

11 επιβλήθηκε χρηματική ποινή και η απόφαση είναι ανέκκλητη η προθεσμία για την αναίρεση και η άσκηση της αναίρεσης δεν έχουν ανασταλτικό αποτέλεσμα. Στα πλαίσια μιας πρόχειρης τυπολογικής ταξινόμησης διακρίνονται τρία είδη νομοθετικών εξαιρέσεων από τον κανόνα του άρθρου 471 παρ.1 εδ.α ΚΠΔ 148 : Α)η πλήρης ανατροπή της αρχικά προβλεπόμενης ανασταλτικής λειτουργίας της προθεσμίας άσκησης του ενδίκου μέσου, Β)η δικαστική εκδοχή της αναστολής τόσο στην έφεση όσο και στην αναίρεση κατά αποφάσεων, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η αναστολή δεν επέρχεται αυτόματα αλλά ανάγεται σε αντικείμενο ιδιαίτερης δικαιοδοτικής κρίσης και Γ)οι διατάξεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και της ειδικής ποινικής νομοθεσίας που, ιδιαίτερα πριν από τους Ν.2408/1996 και 2479/1997, εισάγουν ρητό απόλυτο αποκλεισμό κάθε ανασταλτικής δυνατότητας σε συγκεκριμένες κατηγορίες υποθέσεων προβλέποντας ότι το ανασταλτικό αποτέλεσμα ατονεί πλήρως. 15 Πάντως, ευνόητο είναι ότι η σχετικοποίηση του αρχικού κανόνα της ανασταλτικής λειτουργίας των ενδίκων μέσων κατά αποφάσεων επιδέχεται κριτική. Η διαμόρφωση του εκάστοτε ισχύοντος μοντέλου αναστολής προκαλεί σταθερά έντονη αμφιταλάντευση στον νομοθέτη στην προσπάθειά του να εξισορροπήσει τα αντίρροπα συμφέροντα. Φανερή είναι έτσι η αδυναμία του τελευταίου να διαμορφώσει ένα δίκαιο και λογικά συνεπές 14 Συμεωνίδης, όπ.π., σελ Βλ. και Μαργαρίτη Λ., Ανασταλτικό αποτέλεσμα ενδίκων μέσων και νομοθετικά πισωγυρίσματα:οι πρόσφατοι νόμοι για τους λαθρομετανάστες και τον αθλητισμό σε Εμβάθυνση στην Ποινική Δικονομία, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, 2006, σελ.748επ., ο οποίος πολύ ορθά υποστηρίζει ότι ο αποκλεισμός της ανασταλτικότητας δεν πρέπει να είναι μέσο ασκήσεως οξείας ποινικής καταστολής από τον νομοθέτη, αλλά αποτελεί έργο του δικαστηρίου. Η διάταξη του άρθρου 88 παρ.1 του Ν.3386/2005 περί αλλοδαπών («η προθεσμία για την άσκηση ενδίκου μέσου και η άσκησή του δεν αναστέλλουν την εκτέλεση της απόφασης») είναι ανάγκη να καταργηθεί αμέσως. Έως την κατάργησή της τα ποινικά μας δικαστήρια οφείλουν να επιχειρήσουν μια ερμηνεία που θα έχει τους ακόλουθους δύο άξονες αναφοράς: ότι η διάταξη αφορά μόνο την έφεση και ότι εκείνο που αποκλείεται είναι μόνο η δυνατότητα του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου να χορηγήσει ανασταλτικό αποτέλεσμα και όχι και η δυνατότητα του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου να αποφασίσει την αναστολή εκτελέσεως της πρωτόδικης απόφασης. Η ίδια παρατήρηση, συνεχίζει, ισχύει και για την διάταξη του άρθρου 41ΣΤ παρ.8 εδ.β του Ν.2725/1999, σχετικού με τον ερασιτεχνικό και επαγγελματικό αθλητισμό. 16 Συμεωνίδης, όπ.π., σελ

12 σύστημα αναστολής. Οι μέχρι σήμερα προσπάθειες είχαν ως κυρίαρχο χαρακτηριστικό την αποσπασματικότητα και την νομοτεχνική προχειρότητα Η ανασταλτική δύναμη της έφεσης Το άρθρο 497 παρ.1 ΚΠΔ καθιερώνει εξαιρετική ρύθμιση σε σχέση με την γενική ισχύ του ανασταλτικού αποτελέσματος. Ειδικότερα, ορίζεται ότι «την ανασταλτική δύναμη κατά το άρθρο 471 ΚΠΔ την έχει η έφεση που ασκήθηκε εμπρόθεσμα και νομότυπα και όχι η προθεσμία για την άσκησή της». Από την ρύθμιση αυτή συνάγεται το συμπέρασμα ότι και εκείνη ακόμη η καταδικαστική απόφαση που υπόκειται σε έφεση εκτελείται πριν ασκηθεί έφεση. Δικαιολογητικός λόγος θέσπισης της εν λόγω ρύθμισης αποτελεί η αποτροπή της φυγής του κατηγορουμένου που καταδικάστηκε, ο οποίος θα μπορούσε να εκμεταλλεύεται την μη-εκτελεστότητα μέχρι να ασκήσει έφεση. Πάντως, η αφαίρεση από την προθεσμία της έφεσης κατά αποφάσεων κάθε ανασταλτικής λειτουργίας δεν συνιστά σε καμία περίπτωση αφόρητο περιορισμό, εάν μάλιστα συνεκτιμηθεί η «ευκολία» που χαρακτηρίζει την άσκηση του συγκεκριμένου ένδικου μέσου. Το ανασταλτικό αποτέλεσμα λοιπόν προϋποθέτει πάντοτε την άσκηση έφεσης κατά τρόπο εμπρόθεσμο και νομότυπο. Ωστόσο, η ανασταλτική δύναμη της ασκηθείσας έφεσης είναι συνάρτηση μιας αλληλουχίας δεδομένων και δικονομικών εξελίξεων. 179 Α)Αρχικά, θα ξεκινήσουμε με την παράθεση των περιπτώσεων στις οποίες το ανασταλτικό αποτέλεσμα της έφεσης κατά αποφάσεων επέρχεται αυτοδικαίως. Έτσι λοιπόν, από την παρ.1 του άρθρου 497 σε συνδυασμό με την παρ.2 του ιδίου άρθρου προκύπτει ότι η άσκηση της έφεσης επιφέρει καταρχήν την αυτόματη αναστολή της εκτέλεσης κάθε πρωτόδικης απόφασης, με την οποία ο κατηγορούμενος καταδικάστηκε σε ποινή φυλακίσεως μικρότερη από έξι μήνες, ήτοι φυλάκιση μέχρι πέντε μήνες και είκοσι εννέα 17 Κονταξής Α., ΚΠΔ-Συνδυασμός θεωρίας και πράξης, εκδ. Σάκκουλα, 2006, σελ.2998, Παπαδαμάκης Α., όπ.π., σελ.558, Συμεωνίδης, όπ.π, σελ Κονταξής Α., όπ.π., σελ.3000, Παπαδαμάκης, όπ.π., σελ.558, Αρβανίτης-Καλφέλης-Καράμπελας- Μαργαρίτης, ΚΠΔ-Σχόλια-Νομολογία, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, 2001, σελ

13 ημέρες, εκτός κι αν αυτός που καταδικάστηκε βρισκόταν σε προσωρινή κράτηση. 18 Στόχος της υπαγωγής των παραπάνω περιπτώσεων στο πεδίο της αυτόματης αναστολής αποτελεί η εκτίμηση ότι η επιβληθείσα χαμηλή ποινή συνιστά ευθεία προσβολή της αντικειμενικά μειωμένης απαξίας της αξιόποινης συμπεριφοράς και υποδηλώνει αυταπόδεικτα έλλειψη επικινδυνότητας του δράστη. Έτσι λοιπόν, η άσκηση έφεσης κατά των αποφάσεων του πταισματοδικείου συνεπάγεται αυτόματη αναστολή εκτέλεσης ενόψει του ύψους των ποινών που επιβάλλονται. Σε ό,τι αφορά δε τις αποφάσεις των πλημμελειοδικείων το κριτήριο για τον αυτόματο ή τον δικαστικό χαρακτήρα της αναστολής εντοπίζεται στο ανωτέρω όριο των έξι μηνών. Τέλος, ενόψει της ρητής απαγόρευσης που θέτει καταρχήν η παρ.6 του άρθρου 497 ΚΠΔ, η οποία ως ειδικότερη διάταξη υπερισχύει της παρ.2, αυτόματο ανασταλτικό αποτέλεσμα δεν νοείται για τις αποφάσεις του ΜΟΔ και του Τριμελούς Εφετείου που δίκασαν σε πρώτο βαθμό, ανεξάρτητα από το ύψος της ποινής που επιβλήθηκε, επομένως κι όταν αυτή κυμαίνεται χαμηλότερα από το παραπάνω όριο των έξι μηνών Ιδιαίτερο ζήτημα ανέκυψε στις οριακές περιπτώσεις όπου επιβλήθηκε ποινή φυλακίσεως ακριβώς έξι μηνών. Η απάντηση που ορθά και ομόφωνα επικράτησε σε θεωρία 20 και νομολογία 21 είναι ότι σε αυτές τις περιπτώσεις το ανασταλτικό αποτέλεσμα δεν επέρχεται αυτόματα. Η παρ.2 του άρθρου 497 ορίζει συγκεκριμένα ότι το ανασταλτικό αποτέλεσμα επαφίεται στην κρίση του δικαστηρίου όταν επιβλήθηκε ποινή «έξι μηνών και πάνω» και όχι πάνω από έξι μήνες. Συνεπώς, ένεκα της συμπλεκτικής διατυπώσεως δεν καταλείπεται αμφιβολία ότι αποκλείεται το αυτόματο ανασταλτικό αποτέλεσμα όταν η ποινή φυλακίσεως ισούται με έξι μήνες ακριβώς. Ρητή εξαίρεση από το αυτόματο ανασταλτικό αποτέλεσμα και άρα υπαγωγή στο δυνητικό μοντέλο αναστολής, ακόμη κι αν επιβλήθηκε ποινή μικρότερη του εξαμήνου, προβλέπει η παρ.2 του άρθρου 497 για την 19 Συμεωνίδης, όπ.π., σελ , Κονταξής, όπ.π., σελ Παπαδαμάκης, όπ.π., σελ.559, Κονταξής, όπ.π., σελ.3001, Συμεωνίδης, όπ.π., σελ Βλ. ΤριμΠλημΚαλαμ 1226/1956 ΠοινΧρον , ΓνωμΕισΠλημΘες 1/1989 Υπερ

14 περίπτωση όπου ο κατηγορούμενος κρατούνταν προσωρινά στο στάδιο της προδικασίας μέχρι την έκδοση της καταδικαστικής απόφασης. Ο δικαιολογητικός λόγος τούτης της δυσχέρανσης του τρόπου εξασφάλισης της αναστολής εντοπίζεται στο αρνητικό βάρος που συμπυκνώνει η προηγούμενη επιβολή προσωρινής κράτησης. Το γεγονός δηλαδή ότι στο προηγούμενο διαδικαστικό στάδιο διαπιστώθηκε από δικαιοδοτικό όργανο ότι στο πρόσωπο του κατηγορουμένου συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις του άρθρου 282 ΚΠΔ ασφαλώς δεν είναι καταρχήν αμελητέο ή αδιάφορο. Ωστόσο, η πρακτική σημασία της εξαίρεσης αυτής είναι σαφώς πλέον περιορισμένη, δεδομένου ότι ιδιαίτερα μετά τους Ν.2207/1994 και 2479/1997 είναι σήμερα αδύνατον να διατάχθηκε στην προδικασία προσωρινή κράτηση για αξιόποινη πράξη, στην οποία τελικά επιβλήθηκε πρωτόδικα ποινή φυλάκισης μικρότερη από έξι μήνες Επίσης, ένα άλλο ζήτημα που ανακύπτει είναι το αν το φαινόμενο της συρροής των εγκλημάτων εμπίπτει στον χώρο του αυτόματου ανασταλτικού αποτελέσματος. Με άλλα λόγια, τίθεται το ερώτημα τι ισχύει στην περίπτωση που οι επιμέρους ποινές είναι μικρότερες από το όριο του εξαμήνου, ενώ η συνολική ποινή το υπερβαίνει. Γίνεται δεκτό 23 ότι εάν ο κατηγορούμενος καταδικαστεί με διαφορετικές αποφάσεις για περισσότερα εγκλήματα σε επιμέρους ποινές κάτω από το όριο των έξι μηνών, το ανασταλτικό αποτέλεσμα των εφέσεων που θα ασκήσει θα επέλθει αυτόματα για καθεμία από αυτές. Ενώ ο μεταγενέστερος σχηματισμός συνολικής ποινής ύψους μεγαλύτερου από έξι μήνες δεν θα έχει επίδραση στο αυτόματο ανασταλτικό αποτέλεσμα των ασκηθέντων εφέσεων. Και στην περίπτωση όμως καταδίκης για περισσότερες αξιόποινες πράξεις με μία απόφαση, όταν οι επιμέρους ποινές για καθεμία πράξη είναι τέτοιου ύψους που θα οδηγούσαν μεμονωμένα σε 22 Παπαδαμάκης, όπ.π., σελ.559, Κονταξής, όπ.π., σελ.3001, Συμεωνίδης, όπ.π., σελ Συμεωνίδης, όπ.π., σελ Για το θέμα της αναστολής σε περίπτωση συνεκδίκασης λόγω συναφείας βλ. την ΕφΚακΘες 636/1999 ΠραξΛογ ΠΔ , όπου κρίθηκε ότι στην περίπτωση που κατηγορούμενοι για πλημμεληματικές πράξεις παραπεμφθούν μαζί με κατηγορούμενο για κακουργηματικές πράξεις, η απόφαση που θα εκδοθεί και καταδικάσει τους παραπεμφθέντες για πλημμελήματα σε ποινές κάτω των δύο ετών και τον συγκατηγορούμενό τους σε ποινή άνω των δύο ετών που υπόκειται σε έφεση και ασκήσει έφεση, αναστέλλεται στο σύνολό της αν χορηγηθεί αναστέλλουσα δύναμη στον καταδικασθέντα για κακούργημα. 24 Κονταξής, όπ.π., σελ.3000, Συμεωνίδης, όπ.π., σελ

15 αυτόματο ανασταλτικό αποτέλεσμα, θα πρέπει να γίνει δεκτό ότι για την ταυτότητα του νομικού λόγου και ένεκα της αρχής της ίσης μεταχείρισης ομοίων περιπτώσεων λαμβάνεται υπόψη το ύψος των επιμέρους ποινών και όχι η συνολική ποινή που επιβλήθηκε με την καταδικαστική απόφαση. Αυτόματο ανασταλτικό αποτέλεσμα επιφέρει η νομότυπη και εμπρόθεσμη άσκηση της έφεσης και κατά της πρωτόδικης καταδικαστικής απόφασης που επέβαλε οποιαδήποτε χρηματική ποινή ανεξαρτήτως του ύψους της (συνδυασμός του άρθρου 471 παρ.1 με τις παρ.1 και 2 του άρθρου 497 ΚΠΔ). Φυσικά εάν η καταδικαστική απόφαση κατέγνωσε σωρευτικά στερητική της ελευθερίας ποινή και ποινή σε χρήμα, η αναστολή δεν λειτουργεί υποχρεωτικά με τον ίδιο τρόπο και για τα δύο είδη ποινής. Δηλαδή το σκέλος της απόφασης που επιβάλλει χρηματική ποινή αναστέλλεται σε κάθε περίπτωση αυτόματα, ενώ η ποινή κατά της ελευθερίας εφόσον υπερβαίνει το παραπάνω όριο του εξαμήνου μόνο με δικαστική απόφαση μπορεί να ανασταλεί. 24 Σύμφωνα με την ρητή επιταγή της παρ.2 του άρθρου 497 αυτοδίκαιη αναστολή θεμελιώνει η ύπαρξη δικαιώματος έφεσης ως προς τις παρεπόμενες στερήσεις δικαιωμάτων, εκπτώσεις και ανικανότητες. Το είδος, το ύψος και η τυχόν άμεση εκτελεστότητα της κύριας ποινής δεν επηρεάζουν σε καμία περίπτωση τον αυτόματο χαρακτήρα της αναστολής ως προς αυτό το σκέλος της απόφασης. Στο μέτρο που το γράμμα του νόμου επιλέγει γενική διατύπωση και δεν διακρίνει, καλύπτονται ορθότερα όλες οι προβλεπόμενες στην κείμενη νομοθεσία περιπτώσεις παρεπόμενων στερήσεων δικαιωμάτων, εκπτώσεων και ανικανοτήτων, οπουδήποτε κι αν προβλέπονται Άλλωστε, οι κρίσιμες διατάξεις του ουσιαστικού ποινικού δικαίου ρητά εξαρτούν την επέλευση των παρεπόμενων στερήσεων δικαιωμάτων, εκπτώσεων και ανικανοτήτων από το 25 Αντίθετα, έχει υποστηριχθεί από μερικούς θεωρητικούς ότι η αυτόματη αναστολή αφορά μόνο τις στερήσεις που απαριθμούνται στα εδ. β και γ της παρ.1 του άρθρου 489 ΚΠΔ, και άρα δεν καλύπτει την παρεπόμενη ποινή του άρθρου 67 ΠΚ. Επίσης, ισχυρό έρεισμα βρίσκει η θέση ότι εφόσον το γράμμα της διάταξης ομιλεί συγκεκριμένα για στερήσεις δικαιωμάτων, εκπτώσεις και ανικανότητες ανακύπτουν σοβαρές αμφιβολίες αν λ.χ. καλύπτεται και η περίπτωση του άρθρου 68 ΠΚ (δημοσίευση καταδικαστικής απόφασης). Βλ. και Συμεωνίδη, όπ.π., σελ Κονταξής, όπ.π., σελ.3000, Παπαδαμάκης, όπ.π., σελ.565, Αρβανίτης-Καλφέλης-Καράμπελας- Μαργαρίτης, όπ.π., σελ.1171, Συμεωνίδης, όπ.π., σελ

16 αμετάκλητο της απόφασης, γεγονός που λαμβάνει χώρα λ.χ. στα άρθρα 65 και 67 παρ.2 ΠΚ. Αυτοδίκαια ανασταλτική δύναμη έχει καταρχήν η άσκηση της έφεσης και για το πολιτικό μέρος της καταδικαστικής απόφασης, δηλαδή σε σχέση με την αποζημίωση και την χρηματική ικανοποίηση του πολιτικώς ενάγοντος την οποία επιδίκασε το δικαστήριο. Το ίδιο ισχύει και για τις απαιτήσεις αποζημίωσης και εξόδων του κατηγορουμένου που αθωώθηκε σε βάρος του μηνυτή ή του εγκαλούντος σύμφωνα με το άρθρο 71 ΚΠΔ. Τα παραπάνω προκύπτουν εκ του συνδυασμού των παρ.1 των άρθρων 471, 497, 546, των άρθρων 570 και 571 του ΚΠΔ, καθώς και του άρθρου 904 παρ.2 ΚΠολΔ, το οποίο ως σημείο έναρξης της εκτελεστότητας των πολιτικών αποφάσεων ορίζει την τελεσιδικία. 26 Ο κανόνας της εκ του νόμου αναστολής λόγω της άσκησης της έφεσης ισχύει καταρχήν και σε ό,τι αφορά το σκέλος της απόφασης που ρυθμίζει τα ζητήματα δήμευσης των δημευτέων αντικειμένων σύμφωνα με το άρθρο 373 ΚΠΔ. Η πρωτόδικη, λοιπόν, απόφαση δεν εκτελείται ως προς αυτό το σκέλος ανεξάρτητα από τον καταδικαστικό ή αθωωτικό χαρακτήρα της, ακόμη κι αν άλλες διατάξεις της είναι άμεσα εκτελεστές. Αυτοδίκαια, επίσης, ενεργοποιείται το ανασταλτικό αποτέλεσμα της έφεσης που στρέφεται κατά απόφασης αστυνομικής ή αγροτικής αρχής, στην οποία δια νόμου ανατέθηκε η εκδίκαση αντίστοιχων παραβάσεων και πταισμάτων σε πρώτο βαθμό. Σε αυτές μάλιστα τις τελευταίες περιπτώσεις τόσο το δικαίωμα έφεσης όσο και η αυτόματη επέλευση της αναστολής έχουν συνταγματική κατοχύρωση βάσει του άρθρου 96 παρ.2 εδ. β του Συντάγματος Ζήτημα ανακύπτει για το αν έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα η έφεση του ανηλίκου κατά αποφάσεως η οποία του επέβαλε την ποινή του ποινικού 27 Συμεωνίδης, όπ.π., σελ , Κονταξής, όπ.π., σελ Για την τύχη των κατασχεθέντων μετά την πρωτόδικη απόφαση βλ. ΣυμβΕφΠατρ 420/1995, Αρμεν , ΓνωμΕισΕφΘρακ ΠοινΧρον (όπου σύμφωνες παρατηρήσεις Χαραλαμπάκη). 28 Παπαδαμάκης, όπ.π., σελ , Συμεωνίδης, Βλ. και ΑΠ 18/1974 ΠοινΧρον , ΜονΔικΑνηλΘες 332/1970 ΠοινΧρον , ΤριμΔικΑνηλΚαστ 2/2001 Αρμεν (όπου παρατηρήσεις Ζαχαριάδη). Contra ΕφΑνηλΘες 2/2003 Αρμεν κατά την οποία η ασκηθείσα έφεση του ανηλίκου δεν αναστέλλει την εκτέλεση της πρωτοβάθμιας απόφασης (όπου αντίθετες παρατηρήσεις Ζαχαριάδη). 13

17 σωφρονισμού, δεδομένου ότι γίνεται παγίως δεκτό από τα ποινικά μας δικαστήρια ότι οι αποφάσεις που επιβάλλουν στον ανήλικο αναμορφωτικά ή θεραπευτικά μέτρα έχουν αθωωτικό χαρακτήρα (ωστόσο δικαίωμα έφεσης και κατά αυτών των αποφάσεων κατοχυρώνεται στο άρθρο 40 παρ.2 περ. β του Ν.2101/1992, που κύρωσε το Διεθνές Σύμφωνο για τα Δικαιώματα του Παιδιού). Ο ΚΠΔ λοιπόν, ενώ προβλέπει στο άρθρο 489 παρ.1 περ. δ την άσκηση του ενδίκου μέσου της έφεσης κατά αποφάσεως που επέβαλε ποινικό σωφρονισμό ανεξαρτήτως πλέον χρονικού ορίου, δεν κάνει καμία αναφορά στην ανασταλτική δύναμη του εν λόγω ενδίκου μέσου. Η σιωπή βέβαια του νομοθέτη σε καμία περίπτωση δεν μπορεί καθεαυτή να θεωρηθεί ως ρητός αποκλεισμός του ανασταλτικού αποτελέσματος. Επομένως, και ενόψει του ότι ο νόμος δεν διακρίνει, θα πρέπει να γίνει δεκτό ότι υφίσταται ανασταλτικό αποτέλεσμα στην έφεση του ανηλίκου που ασκείται κατά απόφασης, η οποία επέβαλε την ποινή του ποινικού σωφρονισμού, με βάση μάλιστα τον κανόνα του αυτόματου ανασταλτικού αποτελέσματος του άρθρου 471 παρ.1 εδ. α σε συνδυασμό με το άρθρο 497 παρ.1 ΚΠΔ (υπό τον όρο πάντως ότι προαπαιτείται η πραγματική άσκηση της έφεσης). Όσον αφορά δε την ανασταλτική λειτουργία της αίτησης αναίρεσης κατά αποφάσεως που επέβαλε περιορισμό του ανηλίκου σε σωφρονιστικό κατάστημα και σύμφωνα με την διατύπωση του νόμου, η προκείμενη περίπτωση υπάγεται στο πεδίο της δικαστικής-δυνητικής αναστολής του άρθρου 471 παρ.2 ΚΠΔ. Η αντίθετη άποψη, η οποία υποστηρίζει ότι δεν χωρεί ανασταλτικό αποτέλεσμα τόσο στην έφεση όσο και στην αίτηση αναίρεσης κατά της προαναφερθείσας αποφάσεως, χρησιμοποιεί ως βασικό επιχείρημα, πλην του ότι δεν προβλέπεται ρητά στη διάταξη του άρθρου 497 ΚΠΔ και ότι εφόσον ο ποινικός σωφρονισμός συνιστά μέτρο διαπαιδαγωγήσεως χρήζει άμεσης εκτέλεσης, ότι όταν επιβλήθηκε στον ανήλικο εγκλεισμός σε σωφρονιστικό κατάστημα δεν επιτρέπεται η χορήγηση υπό όρο αναστολής βάσει των άρθρων 127 και 99επ ΠΚ. Ωστόσο, οι σκοποί της ειδικής πρόληψης που συνηγορούν υπέρ της άμεσης εκτέλεσης έχουν ήδη ληφθεί υπόψη στο πλαίσιο της θέσπισης του ίδιου του δικαιώματος άσκησης ενδίκων μέσων, το οποίο σε συνδυασμό και με το τεκμήριο αθωότητας που 14

18 προφανώς ισχύει και για τον ανήλικο κατηγορούμενο οδηγεί υποχρεωτικά στην κατάφαση τουλάχιστον δυνατότητας αναστολής εκτέλεσης. Τέλος, εάν αντί για ποινικό σωφρονισμό επιβλήθηκε στον ανήλικο ποινή ελαττωμένη, κατά τα άρθρα 130 και 131 ΠΚ, τότε ο αυτοδίκαιος ή δυνητικός χαρακτήρας της αναστολής εξαρτάται από το ύψος της ποινής κατ εφαρμογή του άρθρου 497 παρ.2 εδ. α -δ ΚΠΔ. 28 Τέλος, η άσκηση της έφεσης δεν επιφέρει γενικά αυτόματη αναστολή εκτέλεσης της διάταξης της απόφασης που αφορά την καταδίκη στα έξοδα της ποινικής διαδικασίας (άρθρα 373 και 581επ. ΚΠΔ). Τα ασκούμενα ένδικα μέσα συμπροσβάλλουν βέβαια την σχετική διάταξη, με αποτέλεσμα καταρχήν να μην καθίσταται εκτελεστή. Το άρθρο 588 παρ.1 ΚΠΔ προβλέπει, όμως, ειδικότερα ότι «η διάταξη της απόφασης για την καταδίκη στα έξοδα είναι εκτελεστή από τότε που είναι εκτελεστή και η διάταξη για την κύρια ποινή. Σε κάθε άλλη περίπτωση η διάταξη της απόφασης για την καταδίκη στα έξοδα είναι εκτελεστή από τότε που αυτά γίνονται αμετάκλητα». Αντίστοιχα, στην παρ.2 του ιδίου άρθρου αποσαφηνίζεται ότι «το ανασταλτικό αποτέλεσμα από την άσκηση των ενδίκων μέσων ή από την προθεσμία για την άσκησή τους επεκτείνεται και στη διάταξη για τα έξοδα». Ως εκ τούτου, οι προαναφερθείσες διατάξεις αποδεικνύουν ότι το εν λόγω ζήτημα έχει τελικά παρακολουθηματικό χαρακτήρα αναφορικά με την εκτέλεση της κύριας ποινής Β)Η απόφαση του δικαστηρίου για την χορήγηση ή όχι ανασταλτικής δύναμης στο ένδικο μέσο οριοθετείται πάντα από τα πραγματικά περιστατικά κάθε συγκεκριμένης περίπτωσης που εξετάζεται. Συνιστά κρίση in concreto που αφορά συγκεκριμένο κατηγορούμενο, σε δεδομένο χρονικό σημείο και έχει κατά βάση ατομικό/προγνωστικό χαρακτήρα. Επιπλέον, έφεση ή αναίρεση κατά της απόφασης του δικαστηρίου για το ζήτημα της αναστολής δεν έχει δικαίωμα να ασκήσει ούτε ο κατηγορούμενος ούτε ο εισαγγελέας, γεγονός που επιβεβαιώνεται από την έλλειψη σχετικής πρόβλεψης τόσο στα άρθρα 486επ και 505επ., όσο και στα άρθρα 471 και 497 ΚΠΔ. Άλλωστε, στη διάταξη του 29 Συμεωνίδης, όπ.π., σελ.157. Αντίθετοι όμως οι Κονταξής (όπ.π., σελ.3000), Αρβανίτης-Καλφέλης- Καράμπελας-Μαργαρίτης (όπ.π., σελ.1171). 15

19 άρθρου 497 παρ.2 εδ.α -δ ρητά προβλέπεται ο αμετάκλητος χαρακτήρας της σχετικής με την αναστολή κρίσης του δικαστηρίου που δίκασε σε πρώτο βαθμό, διάταξη που κατά μία άποψη υπερισχύει ως ειδικότερη σε σχέση με την γενικότερη της παρ.2 του άρθρου 505 ΚΠΔ, η οποία παραχωρεί στον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου το δικαίωμα να ζητήσει αναίρεση οποιασδήποτε απόφασης είτε υπέρ είτε εναντίον του κατηγορουμένου Επιπρόσθετα, η δικονομική αρχή ne bis in idem δεν συμβιβάζεται με την φύση της αίτησης για χορήγηση αναστολής και ως εκ τούτου δεν βρίσκει εφαρμογή σε αυτήν. Εφόσον πουθενά στο νόμο δεν απαγορεύεται ρητά, η δυνατότητα υποβολής νέας μεταγενέστερης αίτησης αναστολής μετά την απόρριψη της πρώτης (ή των προηγούμενων) υπάρχει πάντοτε. Αυτό υπαγορεύει, άλλωστε, και η ratio του θεσμού της αναστολής, που συνίσταται στην παροχή ουσιαστικής προστασίας στον κατηγορούμενο. Βεβαίως, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι τίθεται ένα χρονικό όριο για την επανάληψη των σχετικών αιτήσεων, δηλαδή στα πλαίσια της έφεσης στην παρ.7 του άρθρου 497 ΚΠΔ ορίζεται ότι «νέα αίτηση δεν μπορεί να υποβληθεί πριν παρέλθει ένας μήνας από την δημοσίευση της απόφασης με την οποία απορρίφθηκε η προηγούμενη». Αντίστοιχα, για την αίτηση αναίρεσης στην παρ.2 του άρθρου 471 προβλέπεται ότι «δεύτερη αίτηση αναστολής εκτέλεσης από τον κατηγορούμενο είναι απαράδεκτη αν δεν παρέλθουν δύο μήνες από την απόρριψη της προηγούμενης». Στην παρ.2 εδ. β -δ και στην παρ.7 του άρθρου 497 ΚΠΔ προβλέπεται η δυνατότητα δικαστικής χορήγησης ανασταλτικού αποτελέσματος με επιβολή εγγύησης και περιοριστικών όρων αντίστοιχα. Σκοπός τούτων των μέτρων αποτελεί η εξασφάλιση της παρουσίας του κατηγορουμένου στο ακροατήριο του δικαστηρίου που θα εξετάσει το ένδικο μέσο, καθώς και της εκτέλεσης της απόφασης. Απώτερος όμως στόχος είναι η αποτροπή του πρόωρου εγκλεισμού του κατηγορουμένου στην φυλακή, όπου αυτό είναι δυνατό. Πάντως, η επιβολή της εγγύησης και των άλλων περιοριστικών όρων από την φύση του πράγματος μόνο δυνητική μπορεί να είναι. Εν προκειμένω, δύο ζητήματα 30 Συμεωνίδης, όπ.π., σελ , Κονταξής, όπ.π., σελ

20 τίθενται: α)εάν στην παρ.2 εδ. β -δ του άρθρου 497 επιτρέπεται, πλην της εγγύησης, να επιβληθούν και άλλοι περιοριστικοί όροι και β)εάν σε ό,τι αφορά την ανασταλτική δύναμη της αίτησης αναίρεσης κατά αποφάσεων του άρθρου 471 παρ.2 ΚΠΔ επιτρέπεται γενικά η επιβολή εγγύησης ή/και άλλων περιοριστικών όρων ή όχι. Και ως προς τα δύο αυτά ζητήματα ορθότερη 31 εμφανίζεται η στενή γραμματική ερμηνεία, διότι ο νομοθέτης αν ήθελε να παρέχεται η αντίστοιχη δυνατότητα δεν θα παρέλειπε να το αναφέρει ρητά. Επομένως, στην περίπτωση της παρ.2 εδ. β -δ του άρθρου 497 εκτός από εγγύηση δεν επιτρέπεται η επιβολή άλλων περιοριστικών όρων, και σχετικά με το ανασταλτικό αποτέλεσμα της αίτησης αναίρεσης δεν επιτρέπεται επιβολή ούτε εγγύησης ούτε άλλου περιοριστικού όρου. 16 Κοινός παρονομαστής τόσο στο πλαίσιο της έφεσης όσο και της αναίρεσης αποτελεί η αποφυγή ανάθεσης της χορήγησης ανασταλτικού αποτελέσματος στον εισαγγελέα ή σε δικαστικό συμβούλιο. Τον απαράβατο κανόνα αποτελεί η ανάθεσή της σε δικαστήριο που συνεδριάζει δημόσια, στο μέτρο που οι αρχές της αμεσότητας, της προφορικότητας και της δημοσιότητας παρέχουν μείζονες εγγυήσεις και ενόψει της μεγάλης εμπειρίας που διαθέτουν τα δικαστήρια της ουσίας στη διάγνωση πραγματικών περιστατικών και την αξιολόγηση της προσωπικότητας του κατηγορουμένου. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά το ένδικο μέσο της έφεσης κατά αποφάσεων μέχρι να ολοκληρωθεί η δικάσιμος στην οποία απαγγέλθηκε η καταδικαστική απόφαση, αρμόδιο για την αναστολή είναι το ίδιο το δικαστήριο που έκρινε την ουσία της κατηγορίας. Ενώ μετά το τέλος της πρωτόδικης διαδικασίας αρμόδιο καθίσταται το δευτεροβάθμιο δικαστήριο ή αντίστοιχό του. Φανερό, λοιπόν, πλεονέκτημα της ανάθεσης της σχετικής αρμοδιότητας στο ίδιο το δικαστήριο που καταδίκασε τον κατηγορούμενο αποτελεί η ουσιαστική γνώση της υπόθεσης και ιδιαίτερα η αξιοποίηση της διερεύνησης της προσωπικότητας του κατηγορουμένου που έχει προηγηθεί. Με τον τρόπο αυτό, μάλιστα, 31 Συμεωνίδης, όπ.π., σελ Βλ και ΕφΠατρ 79/1994 Αρμεν , ΠλημΛαρ 479/2004 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ, ΕφΑθ 835/1977 ΠοινΧρον , ΠεντΕφΘες 214/1994, ΠεντΕφΘες 218/1994, ΠεντΕφΘες 237/1994. Contra ΠεντΕφΘες 290/1994, ΠεντΕφΘες 347/1994, ΠεντΕφΘες /1994, ΠεντΕφΑθ 437/1992 Υπερ Συμεωνίδης, όπ.π., σελ

21 επιτυγχάνεται σημαντική διαδικαστική οικονομία και είναι δυνατή η άμεση χορήγηση αναστολής, γεγονός που συνάδει με τον επείγοντα χαρακτήρα της σχετικής κρίσης. 32 Ανάγκη είναι, τέλος, να διευκρινιστεί ποιος είναι αρμόδιος να αποφανθεί για το ζήτημα της χορήγησης ανασταλτικής δύναμης του ενδίκου μέσου, ήτοι μόνο οι τακτικοί δικαστές ή ολόκληρο το δικαστήριο, όταν η προσβαλλόμενη με το ένδικο μέσο απόφαση είναι μικτού ορκωτού δικαστηρίου, πρώτου ή δεύτερου βαθμού (ΜΟΔ ή ΜΟΕφ). Βάσει της διάταξης του άρθρου 405 παρ.1 περ. στ ΚΠΔ, όπου ορίζεται ότι «οι τακτικοί δικαστές του μικτού ορκωτού δικαστηρίου αποφασίζουν χωρίς την σύμπραξη των ενόρκων για την αναστολή της εκτέλεσης της απόφασης σύμφωνα με το άρθρο 471 παρ.2 του Κώδικα», καθώς επίσης και του άρθρου 408 το οποίο αφορά το μικτό ορκωτό εφετείο και παραπέμπει στις διατάξεις των άρθρων ΚΠΔ, μπορεί να υποστηριχθεί ότι η σχετική αρμοδιότητα ανήκει αποκλειστικά και μόνο στους τακτικούς δικαστές του μικτού ορκωτού και όχι στο μικτό ορκωτό δικαστήριο με πλήρη σύνθεση Ως επιπλέον επιχειρήματα υπέρ της άποψης αυτής μπορούν να χρησιμοποιηθούν η ανάγκη ομοιόμορφης αντιμετώπισης του ζητήματος χορήγησης ανασταλτικού αποτελέσματος τόσο στην έφεση όσο και στην αναίρεση, καθώς επίσης και το άρθρο 404 παρ.1 περ. ε ΚΠΔ, όπου ορίζεται ότι «το μικτό ορκωτό δικαστήριο αποφαίνεται για κάθε θέμα που δεν έχει υπαχθεί ειδικά στην αρμοδιότητα των τακτικών δικαστών». Υπό το ισχύον δίκαιο τρεις είναι οι βασικές εκδοχές της αναστολής με δικαστική απόφαση στο πλαίσιο της έφεσης. Αυτές είναι οι κάτωθι: 1)η δυνατότητα χορήγησης ανασταλτικού αποτελέσματος από το δικαστήριο που δίκασε σε πρώτο βαθμό την υπόθεση σύμφωνα με την παρ.2 εδ. α -δ του άρθρου 497 ΚΠΔ, 33 Κονταξής, όπ.π., σελ.3007, Συμεωνίδης, όπ.π., σελ Βλ. και ΜΟΕφ Πειρ 122/1988 ΕλλΔ , ΜΟΕφΛαρ /1989 Αρμεν (όπου παρατηρήσεις Νικούλη). Contra η μειοψηφία της ΜΟΕφΠειρ 122/1988, ΕλλΔ , κατά την οποία το τεκμήριο αρμοδιότητας του άρθρου 404 παρ.1 περ.ε του ΚΠΔ συντρέχει υπέρ του ΜΟΔ με πλήρη σύνθεση. 18

22 2)η δυνατότητα του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου, αναβάλλοντας την εκδίκαση της έφεσης, να διατάξει την αναστολή της εκτέλεσης της προσβαλλόμενης απόφασης βάσει της παρ.2 εδ. τελ. του άρθρου 497 και 3)η δυνατότητα να ζητηθεί η αναστολή της εκτέλεσης της πρωτόδικης απόφασης μέχρις ότου εκδοθεί η τελεσίδικη απόφαση του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου σύμφωνα με την παρ.7 του ιδίου άρθρου. Το θεμέλιο της πρώτης από τις παραπάνω δυνατότητες δικαστικής χορήγησης αναστολής στην έφεση εντοπίζεται, όπως προαναφέραμε στη διάταξη της παρ.2 εδ. α -δ του άρθρου 497 του ΚΠΔ. Η ρητή αναφορά του νόμου σε επιβολή ποινής φυλάκισης οφείλεται στο γεγονός ότι την εποχή που θεσπίστηκε η κρίσιμη διάταξη εκκλητές ήταν μόνο οι αποφάσεις των πλημμελειοδικείων και πταισματοδικείων και όχι των δικαστηρίων που δίκαζαν κακουργήματα. Υπαγωγή, λοιπόν, σε αυτή την μορφή δικαστικής αναστολής γίνεται όταν η ποινή φυλάκισης ισούται ή υπερβαίνει το όριο των έξι μηνών, καθώς και όταν ο καταδικασθείς σε ποινή φυλάκισης μικρότερη από έξι μήνες βρισκόταν κατά την διάρκεια της προδικασίας προσωρινά κρατούμενος μέχρι την εξέταση της κατηγορίας από το δικαστήριο. Η μεγάλη τομή που σημειώθηκε με την καθιέρωση του δεύτερου βαθμού δικαιοδοσίας και για τις αποφάσεις των κακουργιοδικείων έθεσε το ζήτημα της ανασταλτικής λειτουργίας της έφεσης σε νέα βάση. Με τον Ν.969/1979 προστέθηκε η παρ.6 στο άρθρο 497 ΚΠΔ, κατά την οποία ρητά αποκλειόταν στις περιπτώσεις έφεσης εναντίον απόφασης δικαστηρίου κακουργημάτων η εφαρμογή της δυνατότητας δικαστικής αναστολής. Όμως, αφαιρώντας εκ των προτέρων κάθε ανασταλτική δυνατότητα ο Ν.969/1979 αφενός προσέκρουε στον δικαιολογητικό λόγο θέσπισης του δικαιώματος έφεσης, που ήταν η ενίσχυση της υπερασπιστικής θέσης του κατηγορουμένου, αφετέρου διατάρασσε την λογική ακολουθία που οφείλει να διέπει την σχέση του ανασταλτικού αποτελέσματος της έφεσης σε σύγκριση με αυτό της 19

23 αναίρεσης, δεδομένου ότι έτσι η έφεση εμφανιζόταν να έχει δυσμενέστερη μεταχείριση από την αναίρεση Για όλους τους ανωτέρω λόγους και παρά το γεγονός ότι η κατάργηση ή η αναδιατύπωση της διάταξης της παρ.6 του άρθρου 497 ήταν επιβεβλημένη ήδη από το έτος 1981, όταν ο Ν.1128/1981 κατάργησε την υποχρεωτική προφυλάκιση η επίμαχη διάταξη διατηρήθηκε μέχρι σήμερα ανέπαφη στην αρχική της μορφή. Ζητούμενο, ωστόσο, ήταν εάν επιτρεπόταν η χορήγηση αναστολής με δικαστική απόφαση, κατ εφαρμογή των διατάξεων των παρ.1 και 2 του άρθρου 497 ΚΠΔ, όταν το ΜΟΔ ή το πρωτοβάθμιο εφετείο κακουργημάτων καταδίκαζαν για πλημμέλημα (λ.χ. ένεκα συνάφειας, ειδικής δωσιδικίας κατηγορουμένων) ή όταν τελικά επέβαλαν ποινή φυλάκισης για κακουργηματική πράξη. Σύμφωνα με την αυστηρότερη εκδοχή 35 αποκλεισμένη έπρεπε να θεωρείται η χορήγηση δικαστικής αναστολής ακόμη και για τους εκκαλούντες που είχαν καταδικασθεί από τα εν λόγω δικαστήρια σε ποινές φυλάκισης. Η πλειοψηφούσα επιεικής άποψη 36 κατέληγε ερμηνευτικά είτε στην κατάφαση νομοθετικού κενού, που έπρεπε να καλυφθεί με την εφαρμογή της παρ.2 εδ. α -δ του άρθρου 497, είτε στον παραμερισμό του γράμματος της παρ.6 ενόψει σπουδαιότερων τελολογικών και λογικοσυστηματικών εκτιμήσεων. Αργότερα, με το άρθρο 3 παρ.11 του Ν.2145/1993 προστέθηκε νέο δεύτερο εδάφιο στην παρ.6 του άρθρου 497, όπου προβλεπόταν ότι το ΜΟΔ και το Τριμελές Εφετείο έχουν σε κάθε περίπτωση την εξουσία να χορηγήσουν ανασταλτικό αποτέλεσμα στην έφεση, αρκεί αυτό να συμβεί στο πλαίσιο της καταδικαστικής απόφασης και με την προϋπόθεση να επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης και όχι κάθειρξης. Με νέα όμως πιο προωθημένη νομοθετική τροποποίηση του Ν.2408/1996, που αντικατέστησε το δεύτερο εδάφιο της παρ.6 του άρθρου 497, επιτράπηκε στο εξής η άμεση χορήγηση ανασταλτικής 34 Συμεωνίδης, όπ.π., σελ Βλ. ενδεικτικά ΑΠ 1333/1987 ΠοινΧρον , ΑΠ 2/1989 ΕλλΔ (όπου αντίθετη μειοψηφία). 36 Βλ. ενδεικτικά ΕφΑθ 416/1988 ΠοινΧρον , ΤριμΕφΘες 84/1991 Υπερ επ. (όπου σύμφωνες παρατηρήσεις Συμεωνίδου-Καστανίδου). 20

24 λειτουργίας της έφεσης από το ΜΟΔ και το Τριμελές Εφετείο, ακόμη κι όταν επιβάλλουν ποινή κάθειρξης Η κρίση του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου για το προκείμενο ζήτημα του ανασταλτικού αποτελέσματος αποτυπώνεται πάντα σε επιμέρους διάταξη της ίδιας της εκκλητής απόφασης, στην οποία ρητά προσδίδεται αμετάκλητος χαρακτήρας. Χορήγηση της αναστολής επιτρέπεται από το ίδιο το δικαστήριο που δίκασε, μόνο αμέσως ύστερα από την απαγγελία της απόφασης. Απαιτείται υποβολή σχετικής αίτησης εκ μέρους του κατηγορουμένου ή το δικαστήριο έχει την ευχέρεια να αποφανθεί ακόμη και αυτεπάγγελτα. Αναγκαία δε είναι και η πραγματική, εμπρόθεσμη και νομότυπη άσκηση της έφεσης ενώπιον των αρμόδιων προσώπων. Η παράλειψη ή σιωπή του δικαστηρίου να αποφανθεί σχετικά τεκμαίρεται αμάχητα ως άρνηση της αναστολής. Εάν όμως αυτό συμβεί παρά την υποβολή σχετικού αιτήματος εκ μέρους του κατηγορουμένου συνιστά έλλειψη ακρόασης και παράγει σχετική ακυρότητα. Τέλος, ρητά επιτρέπει ο νόμος να εξαρτηθεί το ανασταλτικό αποτέλεσμα από την καταβολή ανάλογης χρηματικής εγγύησης ή την επιβολή άλλων περιοριστικών όρων, συγχρόνως με την εγγύηση ή χωρίς αυτήν. Μεταξύ των περιπτώσεων που υπάγονται στο πεδίο της δυνητικής δικαστικής αναστολής της παρ.2 εδ. α του άρθρου 497 ΚΠΔ, συγκαταλέγεται και η ειδική αναστολή εκτέλεσης που μπορεί να διατάξει το δικαστήριο που δίκασε σε πρώτο βαθμό, στην περίπτωση όπου εφεσιβάλλεται η απόφαση που κηρύσσει αναρμοδιότητα και θεωρείται αρμόδιο το κακουργιοδικείο, όπου και παραπέμπεται η υπόθεση (άρθρα 487 και 120 παρ.2 ΚΠΔ). Σημειωτέον δε ότι βάσει της παρ.3 του άρθρου 120 ενδεχόμενο εφαρμογής της επίμαχης δυνατότητας αναστολής υφίσταται μόνο στην περίπτωση που την διαπίστωση ότι πρόκειται για κακουργηματικού χαρακτήρα πράξη κάνει το Τριμελές Πλημμελειοδικείο, δεδομένου ότι μόνο το τελευταίο παραπέμπει την υπόθεση απευθείας στο καθ ύλη αρμόδιο δικαστήριο. Από τον συνδυασμό, λοιπόν, του άρθρου 120 παρ.2 με το άρθρο 471 παρ.1 ΚΠΔ, καθίσταται σαφές ότι η έφεση του κατηγορουμένου κατά της απόφασης που, κηρύσσοντας αναρμοδιότητα, 37 Συμεωνίδης, όπ.π., σελ

25 τον παρέπεμπε για κακούργημα, σε καμία περίπτωση δεν θα οδηγούσε σε αναστολή της διάταξης που παλαιότερα υποχρεωτικά διέτασσε την προφυλάκισή του. Εν πάσει όμως περιπτώσει, μετά τον Ν.1128/1981, με τον οποίο έπαψε να είναι υποχρεωτική η επιβολή προσωρινής κράτησης, η επίμαχη ρύθμιση της παρ.2 εδ. α του άρθρου 497 έχασε την πρακτική της σημασία Η δεύτερη δυνατότητα δικαστικής χορήγησης ανασταλτικής δύναμης στην έφεση αφορά την περίπτωση που το δευτεροβάθμιο δικαστήριο έχει την εξουσία να αναστείλει την εκτέλεση της εκκαλουμένης καταδικαστικής απόφασης συγχρόνως με την αναβολή της συζήτησης της έφεσης (άρθρο 497 παρ.2 εδ. τελ). Θα πρέπει εξαρχής να τονισθεί ότι η συγκεκριμένη διάταξη αρχικά δεν περιλαμβανόταν στο κείμενο του ΚΠΔ και ότι προστέθηκε μεταγενέστερα με το άρθρο 13 του Ν.969/1979. Πριν από αυτό, είχε προκύψει αντιγνωμία τόσο στην θεωρία όσο και στη νομολογία αναφορικά με το αν το εφετείο είχε εξουσία να διατάξει την απόλυση του εκκαλούντος. Η άποψη δε που είχε επικρατήσει απέκρουε τέτοια δυνατότητα. 39 Πάντως, η θέσπιση αυτής της πρόσθετης δυνατότητας δικαστικής αναστολής απέβλεπε στην αποτροπή του κινδύνου να έχει εκτιθεί πλήρως η πρωτόδικα επιβληθείσα ποινή μέχρι την εκδίκαση της έφεσης, με αποτέλεσμα ενίοτε την πλήρη εκμηδένιση της αξίας του συγκεκριμένου ενδίκου μέσου. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφέρουμε ότι τέθηκε ζήτημα ως προς το αν το εφετείο έχει εξουσία να διατάξει αναστολή εκτέλεσης της εκκαλουμένης απόφασης σε περίπτωση που ορίζει ρητή δικάσιμο για την νέα συζήτηση της έφεσης, αφού προηγουμένως κάνει δεκτή αίτηση ακύρωσης κατά της απόφασης που απέρριψε αρχικά την έφεση ως ανυποστήρικτη (άρθρα 501 και 341 ΚΠΔ). Αρνητική άποψη υποστηρίχθηκε στην θεωρία με το επιχείρημα ότι δεν πρόκειται κατά κυριολεξία για αναβολή εκδίκασης της έφεσης. Το αντίθετο ωστόσο υπαγορεύει η ουσιαστική ομοιότητα της παραπάνω περίπτωσης με την συνήθη αναβολή στο εφετείο Συμεωνίδης, όπ.π., σελ Συμεωνίδης, όπ.π., σελ.232. Βλ και ΕφΑθ 1442/1957 ΠοινΧρον , ΕφΑθ 892/1962 ΠοινΧρον Συμεωνίδης, όπ.π., σελ

26 Η συγκεκριμένη δυνατότητα αναστολής καλύπτει κάθε περίπτωση αναβολής, ανεξάρτητα από τον λόγο ή την αιτία που την υπαγορεύει. Μάλιστα, την δικαιοδοσία αυτή διαθέτει το εφετείο όχι μόνο στην πρώτη αναβολή, αλλά κάθε φορά που αναβάλλει την συζήτηση της έφεσης. Η απόφαση για την αναστολή δεν οδηγεί σε έκδοση χωριστής απόφασης, αλλά ενσωματώνεται σε επιμέρους διάταξη της κύριας αναβλητικής απόφασης. Επίσης, συγχρόνως με την αναστολή εκτέλεσης της εκκαλουμένης καταδικαστικής απόφασης είναι δυνατή η επιβολή χρηματικής εγγύησης. Εκτός από τον κατηγορούμενο και τον εισαγγελέα, οι οποίοι δικαιούνται να υποβάλλουν προφορικά σχετικό αίτημα αναστολής, την πρωτοβουλία επιτρέπεται ρητά να αναλάβει και το εφετείο αυτεπαγγέλτως. Εξυπακούεται δε ότι απαραίτητη προϋπόθεση για την ενεργοποίηση τούτης της δυνατότητας από το εφετείο είναι η εμπρόθεσμη και νομότυπη άσκηση της έφεσης. Βέβαια, για την χορήγηση της προκείμενης αναστολής δεν απαιτείται προηγούμενη υποβολή του κατηγορουμένου σε εκτέλεση της πρωτόδικης καταδικαστικής απόφασης. Τέλος, η σιωπή του εφετείου για το ζήτημα της αναστολής ισοδυναμεί με αρνητική για την αναστολή απόφαση. Συμπερασματικά, τα πρακτικά πλεονεκτήματα της αναγνώρισης ότι το εφετείο έχει σε όλες πλέον τις περιπτώσεις την εξουσία να χορηγεί αναστολή εκτέλεσης της πρωτόδικης καταδικαστικής απόφασης είναι ότι επιτυγχάνεται διαδικαστική οικονομία, αμεσότητα της εξέτασης του σχετικού ζητήματος και ως εκ τούτου προστασία του κατηγορουμένου από αδικαιολόγητες καθυστερήσεις που θα λειτουργούσαν εις βάρος της ελευθερίας του Ο θεσμός της αναστολής εκτέλεσης της πρωτόδικης απόφασης λόγω ασκήσεως εφέσεως, που προβλέπεται στις παρ.7 και 8 του άρθρου 497 ΚΠΔ 42, εισήχθη για πρώτη φορά με το άρθρο 26 του Ν.1868/1989 και λειτουργεί συμπληρωματικά σε σχέση με το ανασταλτικό αποτέλεσμα. Η αρμοδιότητα για την χορήγηση της αναστολής εκτελέσεως ανήκει στο δευτεροβάθμιο δικαστήριο, ήτοι στο δικαστήριο που πρόκειται να 41 Συμεωνίδης, όπ.π., σελ Βλ. ενδεικτικά ΠεντΕφΘες 202/1999 ΠοινΔνη , ΤριμΕφΚερκ 99/1998 ΠοινΔνη , ΕφΠατρ 114/1996 ΠοινΧρον , ΠεντΕφΑθ 465/1992 Υπερ