Σύνοδος Ζ Οικουμενική Νικαίας, 787

Transcript

1 Για παραπομπή : Moutafov Emmanuel,, Περίληψη : Η Ζ' Οικουμενική Σύνοδος συνεκλήθη από την αυτοκράτειρα Ειρήνη το φθινόπωρο του 787 στη Νίκαια της Βιθυνίας, ενώ η καταληκτήρια συνεδρία έλαβε χώρα στην Κωνσταντινούπολη. Σύμφωνα με τις αποφάσεις της συνόδου, οι εικόνες πρέπει να φυλάσσονται στις εκκλησίες και να τους αποδίδεται ο ίδιος σχετικός σεβασμός που αποδίδεται και σε άλλα υλικά σύμβολα της χριστιανοσύνης, όπως ο Σταυρός και το Ευαγγέλιο. Η Ζ' Οικουμενική Σύνοδος σηματοδότησε το τέλος της πρώτης φάσης της Εικονομαχίας και υπήρξε η τελευταία οικουμενική σύνοδος της Ανατολικής Εκκλησίας. Χρονολόγηση 24 Σεπτεμβρίου - 23 Οκτωβρίου 787 Γεωγραφικός Εντοπισμός Νίκαια Βιθυνίας, Κωνσταντινούπολη (η τελευταία συνεδρίαση) 1. Ιστορικό πλαίσιο Από το 726 τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία απασχολούσε το ζήτημα της Εικονομαχίας. Ο αυτοκράτορας Λέων Γ' είχε αντιταχθεί στη λατρεία των εικόνων ως αντίθετη με τη ρητή απαγόρευση της Παλαιάς Διαθήκης να λατρεύονται οι απεικονίσεις του θείου και τα υλικά αντικείμενα. 1 Σύμφωνα με μια άποψη, η πρώτη επίθεση κατά των εικόνων εξαπολύθηκε από τον Άραβα χαλίφηyazīd, ο οποίος κατέστρεψε τις εικόνες των χριστιανικών ναών στην επικράτειά του. Οι ιδέες του χαλίφη μεταδόθηκαν στον επίσκοπο Νακωλείας Κωνσταντίνο. Πριν από το 726 ο αυτοκράτορας συνάντησε τον Κωνσταντίνο στην Κωνσταντινούπολη και μάλλον επηρεάστηκε από τις ιδέες του. Όμως, ακόμα πιθανότερη είναι η περίπτωση ο Λέων να επηρεάστηκε σε νεαρή ηλικία από τους μονοφυσίτες και τους Παυλικιανούς της Μικράς Ασίας, όπου ξεκίνησε τη στρατιωτική σταδιοδρομία του. Μετά το 730 ο αυτοκράτορας καταδίκασε τη λατρεία των εικόνων, αλλά δεν προέβη σε διωγμό των εικονοφίλων. Πρωταγωνιστής στην ιδεολογική διαμάχη για τις εικόνες κατά την πρώτη περίοδο της Εικονομαχίας ήταν ο Ιωάννης Δαμασκηνός, ο οποίος είχε μεγαλύτερη ελευθερία δράσης καθώς ζούσε σε περιβάλλον μουσουλμανικό, εκτός της βυζαντινής επικράτειας. Το γεγονός αυτό μάλλον αποκλείει τη θεωρία ότι η εικονομαχική ιδεολογία εμφανίστηκε υπό αραβική επίδραση. Οι εικονoλάτρες πίστευαν ότι οι εικόνες εξυπηρετούσαν διδακτικό σκοπό όπως τα Ευαγγέλια, τα οποία δίδασκαν και ενέπνεαν τον λαό. Σε αντίθεση με τον Λέοντα Γ', ο γιος και διάδοχός του Κωνσταντίνος Ε, με απόφαση της συνόδου του 754, οργάνωσε συστηματικό διωγμό εναντίον των εικονόφιλων μοναχών και των οπαδών τους, κυρίως στη Μικρά Ασία. Παύση των διωγμών των εικονολατρών σημειώθηκε μετά το 775, όταν την εξουσία την ανέλαβε ο Λέων Δ' ( ), και κυρίως μετά το 780, οπότε η χήρα του τελευταίου, Ειρήνη Αθηναία, ανέλαβε την επιτροπεία του ανήλικου γιου της, αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΣΤ' ( ). Κύριος στόχος της εσωτερικής πολιτικής της αυτοκράτειρας ήταν η αναστήλωση των εικόνων. 2. Η σύνοδος Ο θάνατος του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Παύλου Δ' το 784 προσέφερε την κατάλληλη ευκαιρία για την εξεύρεση λύσης στο ζήτημα της Εικονομαχίας. Η Ειρήνη επέλεξε για τον πατριαρχικό θρόνο τον γραμματέα της Ταράσιο, που ήταν πρόθυμος να συμβάλει στη συνεργασία κράτους και εκκλησίας. Η παρουσίαση του νέου πατριάρχη ενώπιον μεγάλης συγκέντρωσης ιεραρχών συνδυάσθηκε με την πρώτη κρούση προς αλλαγή πολιτικής στο θέμα των εικόνων. Ο Ταράσιος διακήρυξε ότι ήταν αναγκαία η σύγκληση οικουμενικής συνόδου, καθώς η απαγόρευση της λατρείας των εικόνων και ο διωγμός των εικονολατρών είχαν επικυρωθεί από τη σύνοδο του Τα Χριστούγενα του 784 ο Ταράσιος αναδείχθηκε πατριάρχης με την αναγνώριση του πάπα Αδριανού Α' ( ) και χωρίς μεγάλη αντίδραση από τους εικονομάχους. Δημιουργήθηκε στις 14/5/2017 Σελίδα 1/6

2 Για παραπομπή : Moutafov Emmanuel,, Κατόπιν συστηματικής δογματικής αλλά όχι και πολιτικής προετοιμασίας, οι εργασίες της συνόδου άρχισαν τον Ιούλιο του 786 στο ναό των Αγίων Αποστόλων Κωνσταντινουπόλεως. Οι άνδρες των ταγμάτων, όμως, παρέμεναν πιστοί στη μνήμη του Κωνσταντίνου Ε' και της εικονομαχικής πολιτικής του, και, με την παρότρυνση των αξιωματικών τους, εισέβαλαν στο ναό απειλώντας με χρήση βίας σε περίπτωση που συνεχιζόταν η συνεδρίαση. Ο πατριάρχης με τους εικονολάτρες ιεράρχες κρύφθηκαν στο ιερό βήμα, αλλά οι εικονομάχοι επίσκοποι ενώθηκαν με τους στρατιώτες και η σύνοδος διαλύθηκε, χωρίς να σημειωθούν βιαιότητες. Η αυτοκράτειρα δεν είχε υπολογίσει την αντίδραση των στρατιωτικών μονάδων της Βασιλεύουσας, τις οποίες είχε στρατολογήσει ο Κωνσταντίνος Ε'. Έτσι τον Σεπτέμβριο του 786, προφασιζόμενη μεγάλη εκστρατεία εναντίον των Αράβων, διέταξε τη μεταστάθμευση των ταγμάτων στη Μικρά Ασία, ενώ τη θέση τους στην Κωνσταντινούπολη την πήραν στρατιώτες των θεμάτων. Η αυτοκράτειρα προχώρησε κατόπιν στην αποστράτευση των εικονομάχων ανδρών των ταγμάτων και, τον Μάιο του 787, συνεκάλεσε εκ νέου την οικουμενική σύνοδο. Για μεγαλύτερη ασφάλεια, η Ειρήνη μετέφερε την έδρα της συνόδου στη Νίκαια της Βιθυνίας, όπου ο Μέγας Κωνσταντίνος είχε συγκαλέσει την Α' Οικουμενική Σύνοδο. 3 Από τις 24 Σεπτεμβρίου έως τις 13 Οκτωβρίου 787 στο ναό της Αγίας Σοφίας στη Νίκαια έλαβαν χώρα επτά συνεδριάσεις της συνόδου. Συμμετείχαν ο πατριάρχης Ταράσιος, 350 επίσκοποι και μητροπολίτες, 4 δύο εκπρόσωποι του πάπα Ρώμης, εκπρόσωποι των Πατριαρχείων Αλεξανδρείας και Αντιοχείας, ανώτατοι κρατικοί λειτουργοί και αρκετοί μοναχοί. Η καταληκτήρια συνεδρία έλαβε χώρα στις 23 Οκτωβρίου 787 στην Κωνσταντινούπολη, στο ανάκτορο της Μαγναύρας, παρουσία των βασιλέων Κωνσταντίνου και Ειρήνης, οι οποίοι προσυπέγραψαν τις αποφάσεις της. 5 Η αυτοκράτειρα και ο πατριάρχης τάχθηκαν υπέρ της επιεικέστερης λύσης, δηλαδή διατήρησαν τους εικονομάχους επισκόπους στις έδρες τους, διότι πίστευαν ότι η εικονομαχική πολιτική διαδόθηκε κατά κάποιον τρόπο διά της βίας και η στιγμή δεν ήταν κατάλληλη για μια ριζική εκκαθάριση. 3. Δογματικές διαμάχες Όπως προαναφέρθηκε, στο δογματικό επίπεδο επικράτησαν τελικά οι μετριοπαθείς απόψεις, αλλά η διαμάχη κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεων υπήρξε εντονότατη. 6 Οι αποφάσεις της εικονομαχικής συνόδου του 754 ακυρώθηκαν, ενώ το σημαντικότερο ερώτημα στο οποίο έπρεπε να δοθεί απάντηση ήταν κατά πόσον ήταν σωστό να απεικονίζεται ο Θεός, η Θεοτόκος και οι άγιοι. Αμφότερες οι παρατάξεις συμφωνούσαν ότι η θεία φύση είναι «απερίγραφος», όμως οι εικονολάτρες τόνιζαν ότι ο Χριστός, που ήταν ταυτόχρονα Θεός και άνθρωπος, θα μπορούσε να «περιγραφεί» λόγω της ανθρώπινης μορφής του. Οι εικονομάχοι απαντούσαν ότι ο χωρισμός των δύο φύσεων του Χριστού, της θείας και της ανθρώπινης, οδηγούσε στον νεστοριανισμό. 7 Ο Ταράσιος απέρριπτε το επιχείρημα αυτό με την άποψη ότι μπορεί να απεικονίζεται ο Ιησούς κατά τη διάρκεια της ενσάρκωσής του στη γη και έτσι δεν τίθεται ζήτημα διαχωρισμού των δύο φύσεών του. Σύμφωνα με το τελευταίο επιχείρημα, η εικόνα του Χριστού θα οδηγούσε τους πιστούς στη σύλληψη της ενανθρώπισης του Θείου Λόγου, τονίζοντας τον διδακτικό ρόλο της θρησκευτικής τέχνης. Άλλο ισχυρό επιχείρημα των εικονομάχων ήταν ότι εικόνες δεν υπήρχαν στην Εκκλησία από τους παλαιότατους χρόνους και ότι η λατρεία των φυσικών και υλικών αντικειμένων ήταν ειδωλολατρική σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη. Για να απαντήσουν σε αυτό, οι εικονολάτρες έκαναν προσεκτικό διαχωρισμό στην εικόνα και το πρωτότυπο. Στην εικόνα οφείλετο μόνο «προσκύνησις και τιμή», ενώ στο πρωτότυπο αποδίδεται λατρεία και αλήθεια. Οι αποφάσεις της Ζ' Οικουμενικής Συνόδου σχετικά με τις εικόνες κατέχουν σημαντικότατη θέση στην ιστορία της Εκκλησίας, ιδιαίτερα στο χώρο της χριστολογίας. Στις προηγούμενες οικουμενικές συνόδους (του 431, του 553 και του 680/1) συζητήθηκε περισσότερο η θεία φύση του Χριστού. Οι αποφάσεις τους οδήγησαν πολλούς θεολόγους στο μονοφυσιτισμό, ώστε να πιστεύουν ότι ο Κύριος είναι «απερίγραφος» και μετά τη σάρκωσή του. Το 787, όμως, οι απολογητές των εικόνων απέδειξαν ότι στη επίγεια ζωή του Χριστού οι άνθρωποι έβλεπαν μόνο τον Ιησού-άνθρωπο και η θεία φύση του ήταν εμφανής μόνο στα θαύματά του. Η σύνοδος της Νίκαιας αποφάσισε ότι, αν κάποιος αρνείται την απεικόνιση του Υιού, αρνείται και την ενσάρκωσή του και, κατά συνέπεια, το Ευαγγέλιο και τη λύτρωση, σύμβολο της οποίας είναι η επίγεια μορφή του Χριστού. Αμφότερες οι παρατάξεις, προκειμένου να επικρατήσουν, πλαστογράφησαν, νόθευσαν και διέστρεψαν πολλά κείμενα. Δημιουργήθηκε στις 14/5/2017 Σελίδα 2/6

3 Για παραπομπή : Moutafov Emmanuel,, Πιθανώς το σημαντικότερο αποτέλεσμα της Β' Συνόδου της Νίκαιας ήταν ότι έγινε προσεκτική διάκριση μεταξύ λατρείας και τιμητικής προσκύνησης. Η αναστήλωση των εικόνων έγινε σύμβολο της ορθοδοξίας, αλλά μετά την περίοδο της Εικονομαχίας παρέμεινε ένας δογματικός φόβος προς τον περιττό σεβασμό των υλικών αντικειμένων έως τα μέσα του 19ου αιώνα, οπότε στη Ρωσία και το Άγιον Όρος εμφανίζεται με καινούργια δυναμική η λατρεία των θαυματουργών εικόνων. 4. Συνέπειες Με τις αποφάσεις της Ζ' Οικουμενικής Συνόδου έλαβε τέλος η πρώτη φάση της Εικονομαχίας και το Βυζάντιο εισήλθε σε μια περίοδο σχετικής ηρεμίας στο εσωτερικό του, η οποία διήρκεσε έως τις πρώτες δεκαετίες του 9ου αιώνα, οπότε ο αυτοκράτορας Λέων Ε' αναβίωσε την εικονομαχική πολιτική της δυναστείας των Ισαύρων. Η τελική λύση του εικονομαχικού ζητήματος θα έλθει το 843, με την οριστική αναστήλωση των εικόνων από την αυτοκράτειρα Θεοδώρα. Παράλληλα, στο επίπεδο των εκκλησιαστικών σχέσεων μεγάλη ήταν η απήχηση των γεγονότων του 787 και στη Δύση. Η λατινική μετάφραση των πρακτικών της συνόδου της Νίκαιας διαστρέβλωσε το νόημα των πρωτότυπων κειμένων, με αποτέλεσμα η Σύνοδος της Φραγκφούρτης (794) να καταδικάσει τα μέλη της Ζ' Οικουμενικής Συνόδου ως ειδωλολάτρες, παρόλο που ο πάπας Αδριανός Α' είχε αποδεχθεί το βυζαντινό δόγμα περί της λατρείας των εικόνων. 1. Πελτίκογλου, Β.Ι., «Περί της απαγορεύσεως των εικόνων εις την Παλαιάν Διαθήκην και της ερμηνείας αυτής», στο Νίκαια. Ιστορία-Θεολογία- Πολιτισμός, (Νίκαια 1988), σελ Η ομιλία του Ταρασίου σώζεται στον Θεοφάνη, Χρονογραφία, de Boor, C. (ed.), Theophanis Chronographia (Leipzig 1883), Θεοφάνης, Χρονογραφία, de Boor, C. (ed.), Theophanis Chronographia (Leipzig 1883), Τα πρακτικά της συνόδου τα υπέγραψαν τελικά 308 επίσκοποι. 5. Χριστοφιλοπούλου, Αικ., Βυζαντινή ιστορία 2 2:1 (Θεσσαλονίκη 1993), σελ Γενικά για τα δογματικά της Ζ' Οικουμενικής Συνόδου βλ. Γιακαλής, Α., «Θεολογικές θέσεις της Ζ' Οικουμενικής Συνόδου», στο Νίκαια. Ιστορία- Θεολογία-Πολιτισμός, (Νίκαια 1988), σελ Γιαννόπουλος, Β., Αι χριστολογικαί αντιλήψεις των εικονομάχων (Αθήνα 1975). Βιβλιογραφία : Gero S., Byzantine Iconoclasm during the Reign of Constantine V with particular attention to the oriental sources, Louvain 1977, Corpus Scriptorum Christianorum Orientalium 384 = Subsidia 52 Θεοφάνης, Χρονογραφία, de Boor, C. (ed.), Theophanis Chronographia, Leipzig 1883 Χριστοφιλοπούλου Α., Βυζαντινή Ιστορία 2:1, Θεσσαλονίκη 1993 Treadgold W.T., The Byzantine Revival , Stanford California 1988 Janin R., "Tarasios", Dictionnaire de Théologie Catholique, 15, Paris 1946, Δημιουργήθηκε στις 14/5/2017 Σελίδα 3/6

4 Για παραπομπή : Moutafov Emmanuel,, Kazhdan A., "Tarasios", Kazhdan, Α. (ed.), The Oxford Dictionary of Byzantium, 3, New York Oxford 1991, 2011 Karlin-Hayter P., "Iconoclasm", Mango, C. (ed.), The Oxford History of Byzantium, Oxford New York 2002, Bryer, A. Herrin, J. (eds), Iconoclasm (Papers given at the Ninth Spring Symposium of Byzantine Studies, University of Birmingham, March 1975), Birmingham 1977, Centre for Byzantine Studies Πελτίκογλου Β.Ι., "Περί της απαγορεύσεως των εικόνων εις την Παλαιάν Διαθήκην και της ερμηνείας αυτής", Νίκαια. Ιστορία-Θεολογία-Πολιτισμός, , Νίκαια 1988, Γιαννόπουλος Β., Αι χριστολογικαί αντιλήψεις των εικονομάχων, Αθήνα 1975 Ζίας Ν., "Η εικονομαχία, η Ζ Οικουμενική Σύνοδος και η σημασία τους για τη βυζαντινή τέχνη", Νίκαια. Ιστορία-Θεολογία-Πολιτισμός, , Νίκαια 1988, Σιώτης Μ. Α., Ιστορία και θεολογία των ιερών εικόνων, Αθήνα 1990 Πρακτικά Ζ Οικουμενικής Συνόδου, Mansi, J.D. (ed.), Sacrorum conciliorum nova et amplissima collectio, Florentia Δικτυογραφία : Ζ' Οικουμενική Σύνοδος Γλωσσάριo : επίσκοπος, ο Αιρετό εκκλησιαστικό αξίωμα το οποίο έφερε ο υπεύθυνος για την καθοδήγηση και την επιτήρηση του χριστιανικού πληθυσμού της πόλης. Ιερό ή Άγιο Βήμα, το Το αρχιτεκτονικό μέρος στα ανατολικά του ναού όπου τελείται η Θεία Ευχαριστία. Προορίζεται αποκλειστικά για τον κλήρο και συνήθως χωρίζεται από τον κυρίως ναό με υψηλό τέμπλο. Στην πλήρη μορφή του είναι τριμερές, αποτελούμενο από το Ιερό Βήμα στο κέντρο, όπου βρίσκεται η Αγία Τράπεζα, από την πρόθεση ή προσκομιδή (βόρεια του Ιερού Βήματος), όπου κατατίθενται οι προσφορές των πιστών, και από το διακονικό ή σκευοφυλάκιο (νότια του Ιερού Βήματος), όπου φυλάσσονται τα ιερά σκεύη και αντικείμενα του ναού. Τα δύο τελευταία μέρη αποκαλούνται και παστοφόρια ή παραβήματα. τάγματα, τα Κατά τη Μέση Βυζαντινή περίοδο ήταν οι στρατιωτικές μονάδες που στάθμευαν στην Κωνσταντινούπολη και τα περίχωρά της. Τα κυριότερα ήταν των Σχολών, των Εξκουβιτών (προερχόμενα από αντίστοιχες μονάδες της Πρώιμης Βυζαντινής περιόδου και συγκροτημένα σε αυτοκρατορική φρουρά και κεντρικό στρατό κρούσης από τον Κωνσταντίνο Ε ), της Βίγλας (ιδρύθηκε από την Ειρήνη την Αθηναία) και των Ικανάτων (ιδρύθηκε από το Νικηφόρο Α ). Κατά την Ύστερη Βυζαντινή περίοδο τα τάγματα τα συγκροτούσαν κατά κανόνα μισθοφόροι με επικεφαλής τον άρχοντα, δηλαδή αξιωματικό επιφορτισμένο με κάποιο από τα ανώτατα στρατιωτικά αξιώματα. χαλίφης, ο O ανώτατος θρησκευτικός και πολιτικός αρχηγός των μουσουλμάνων, θεωρούμενος διάδοχος του Mωάμεθ (αραβ. khalifa = τοποτηρητής). Ήταν ο επικεφαλής του χαλιφάτου, του θρησκευτικού κράτους των Αράβων. Πηγές Θεοφάνης, Χρονογραφία, de Boor, C. (επιμ.), Theophanis Chronographia (Leipzig 1883), σελ , , Δημιουργήθηκε στις 14/5/2017 Σελίδα 4/6

5 Για παραπομπή : Moutafov Emmanuel,, Πρακτικά Ζ Οικουμενικής Συνόδου, στο Mansi, J.D. (επιμ.), Sacrorum conciliorum nova et amplissima collectio (Florentia ) Παραθέματα Ο Βυζαντινός χρονογράφος Θεοφάνης περιγράφει την πρώτη, αποτυχημένη, απόπειρα της αυτοκράτειρας Ειρήνης να συγκαλέσει οικουμενική σύνοδο: Τῷ δ αὐτῷ ἔτει ἀποστείλαντες οἱ βασιλεῖς προσεκαλέσαντο πάντας τοὺς ὑπὸ τὴν ἐξουσίαν αὐτῶν ἐπισκόπους, καταλαβόντων καὶ τῶν ἀπὸ τῆς Ρώμης πεμφθέντων ὑπὸ τοῦ πάπα Ἀδριανοῦ γραμμάτων τε καὶ ἀνθρώπων, ὡς προέφημεν, καὶ τοῦ Ἀντιοχείας καὶ Ἀλεξανδρείας. καὶ τῇ ζ τοῦ Αὐγούστου μηνὸς τῆς θ ἰνδικτιῶνος προκαθίσαντες ἐν τῷ ναῷ τῶν ἁγίων ἀποστόλων ἐν τῇ βασιλίδι πόλει ἤρξαντο τὰς ἁγίας γραφὰς ὑπαναγινώσκειν καὶ ἀντιβάλλειν πρὸς ἀλλήλους, τῶν βασιλέων ἐν τοῖς κατηχουμένοις ὁρώντων. ὁ δὲ λαὸς τῶν σχολαρίων τε καὶ ἐκσκουβιτόρων καὶ τῶν λοιπῶν ταγμάτων ὑποβληθεὶς ἐκ τῶν οἰκείων ἀρχόντων, ἔχοντες καὶ τὴν διδασκαλίαν τοῦ πονηροῦ αὐτῶν διδασκάλου, γυμνώσαντες τὰ ξίφη ἐπῆλθον αὐτοῖς, ἀπειλοῦντες θανατοῦν τόν τε ἀρχιερέα καὶ τοὺς ὀρθοδόξους ἐπισκόπους τε καὶ ἡγουμένους. τῆς δὲ βασιλείας διὰ τῶν παρεστώτων αὐτῇ οἰκειακῶν ἀνθρώπων ἀναστέλλειν τούτους πειρωμένης, οὐκ ἐπείσθησαν, ἀλλ ἢ μᾶλλον προσητίμασαν. ἐγερθέντος δὲ τοῦ πατριάρχου καὶ ἐν τῷ βήματι εἰσελθόντος μετὰ τῶν ὀρθοδόξων ἐπισκόπων τε καὶ μοναχῶν, οἱ τοῦ πονηροῦ φρονήματος αὐτῶν ὄντες ἐπίσκοποι ἐξῆλθον πρὸς αὐτοὺς βοῶντες τό, «νενικήκαμεν». καὶ τοῦ θεοῦ τῇ χάριτι οὐδένα ἠδίκησαν οἱ μανιώδεις ἐκεῖνοι καὶ ἀπάνθρωποι, καὶ οὕτω διαλυθείσης τῆς συνόδου ἀπῆλθεν ἕκαστος εἰς τὰ ἴδια. Θεοφάνης, Χρονογραφία, de Boor, C. (ed.), Theophanis Chronographia (Leipzig 1883), Τα μέτρα της Ειρήνης εναντίον των εικονομάχων στρατιωτών, όπως εξιστορούνται από τον Θεοφάνη: Τούτῳ τῷ ἔτει ἀποστείλασα ἡ βασίλισσα Σταυράκιον τὸν πατρίκιον καὶ λογοθέτην ἐν τῇ Θρᾴκῃ τῷ Σεπτεμβρίῳ μηνί, ἀρχῇ τῆς <ι > ἰνδικτιῶνος, πρὸς τὰ περατικὰ θέματα ἐκεῖσε τηνικαῦτα ὄντα, ἔπεισεν αὐτοὺς συνεργῆσαι αὐτῇ καὶ ἐξεῶσαι τῆς πόλεως τὸν δυσσεβῆ λαόν, ὃν ὁ ἀλάστωρ Κωνσταντῖνος ἐστράτευσέ τε καὶ ἐπαίδευσεν. καὶ πλασαμένη φωσατεύειν μέλλειν ἐπὶ τὰ ἀνατολικὰ μέρη, ὡς τῶν Ἀράβων ἐξελθόντων, ἐξῆλθε πᾶσα ἡ βασιλικὴ ὑπουργία καὶ ἡ κόρτη ἕως τῶν Μαλαγίνων. καὶ εἰσελθόντες οἱ τῶν ἔξω θεμάτων ἐκράτησαν τὴν πόλιν. ἀποστείλασα δὲ πρὸς αὐτοὺς δηλοῖ αὐτοῖς, ὅτι «πέμψατέ μοι τὰ ἄρματα ὑμῶν, χρείαν γὰρ ὑμῶν οὐκ ἔχω». οἱ δὲ ὑπὸ θεοῦ ματαιωθέντες ἔδωκαν αὐτά. τότε βαλοῦσα τὰς φαμιλίας αὐτῶν ἐν πλοίοις ἐξώρισεν αὐτοὺς τῆς πόλεως, κελεύσασα ἐν τῇ ἰδίᾳ χώρᾳ ἕκαστον ἀπελθεῖν, ἐν ᾗ ἐγεννήθη. καὶ ποιήσασα στρατὸν ἴδιον καὶ ἄρχοντας πειθηνίους αὐτῇ, τῷ Μαΐῳ μηνὶ πάλιν ἀποστείλασα κατὰ παντὸς τόπου προσεκαλέσατο τοὺς ἐπισκόπους παραγενέσθαι ἐν τῇ Νικαέων πόλει τῆς Βιθυνίας πρὸς τὸ ἐκεῖ γενέσθαι τὴν σύνοδον. καὶ διὰ τοῦ καλοκαιρίου ὅλου συνήχθησαν πάντες ἐν Νικαίᾳ. τοὺς δὲ Ρώμης καὶ ἀνατολικοὺς ἐκ προσώπου οὐκ ἦν ἀπολύσασα, ἀλλ εἶχεν αὐτούς. Θεοφάνης, Χρονογραφία, de Boor, C. (ed.), Theophanis Chronographia (Leipzig 1883), Περιγραφή των πεπραγμένων της Ζʹ Οικουμενικής Συνόδου στο χρονογραφικό έργο του Θεοφάνους: Τούτῳ τῷ ἔτει ἐξῆλθε Ταράσιος, ὁ ἁγιώτατος ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, ἐν τῇ Νικαέων πόλει καὶ ἐκροτήθη ἡ ἁγία καὶ οἰκουμενικὴ ζ σύνοδος τν ἐπισκόπων καὶ ἀπέλαβεν ἡ καθολικὴ ἐκκλησία τὸν ἀρχαῖον κόσμον αὐτῆς, οὐδὲν καινὸν δογματίσασα, ἀλλὰ τὰ τῶν ἁγίων καὶ μακαρίων πατέρων δόγματα ἀσάλευτα φυλάξασα καὶ τὴν νέαν αἵρεσιν ἀποκηρύξασα τούς τε τρεῖς ψευδωνύμους πατριάρχας ἀναθεματίσασα, Ἀναστάσιον, φημί, καὶ Κωνσταντῖνον καὶ Νικήταν καὶ πάντας τοὺς ὁμόφρονας αὐτῶν. ἐγένετο δὲ ἡ πρώτη συνέλευσις καὶ καθέδρα τῶν ἐπισκόπων ἐν τῇ καθολικῇ ἁγίᾳ Σοφίᾳ τῆς Νικαίας μηνὶ Ὀκτωβρίῳ ια, ἰνδικτιῶνος ια. καὶ τῷ Νοεμβρίῳ μηνὶ εἰσῆλθον πάντες ἐν τῇ βασιλευούσῃ πόλει καὶ προκαθίσαντες οἱ βασιλεῖς σὺν τοῖς ἐπισκόποις ἐν τῇ Μαγναύρᾳ, ὑπανεγνώσθη ὁ τόμος, καὶ ὑπέγραψεν ὅ τε βασιλεὺς καὶ ἡ μήτηρ αὐτοῦ κυρώσαντες τὴν εὐσέβειαν καὶ τὰ τῶν ἁγίων πατέρων ἀρχαῖα δόγματα, καὶ φιλοτιμησάμενοι τοὺς ἱερεῖς ἀπέλυσαν. καὶ εἰρήνευσεν ἡ τοῦ θεοῦ ἐκκλησία, εἰ καὶ ὁ ἐχθρὸς τὰ ἑαυτοῦ ζιζάνια ἐν τοῖς ἰδίοις ἐργάταις σπείρειν οὐ παύεται ἀλλ ἡ τοῦ θεοῦ ἐκκλησία πάντοτε πολεμουμένη νικᾷ. Δημιουργήθηκε στις 14/5/2017 Σελίδα 5/6

6 Για παραπομπή : Moutafov Emmanuel,, Θεοφάνης, Χρονογραφία, de Boor, C. (ed.), Theophanis Chronographia (Leipzig 1883), Χρονολόγιο 784: Ο Ταράσιος αντικαθιστά τον Παύλο στον πατριαρχικό θρόνο Ιούλιος 786: Αποτυχημένη απόπειρα της αυτοκράτειρας Ειρήνης να συγκαλέσει οικουμενική σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη για την αποκατάσταση της λατρείας των εικόνων. Σεπτέμβριος 786: Η Ειρήνη αποστρατεύει τους εικονομάχους στρατιώτες της φρουράς της Κωνσταντινούπολης Μάιος 787: Συγκαλείται εκ νέου οικουμενική σύνοδος, αυτή τη φορά στη Νίκαια της Βιθυνίας 24 Σεπτεμβρίου 13 Οκτωβρίου 787: Εργασίες της Ζʹ Οικουμενικής Συνόδου στο ναό της Αγίας Σοφίας στη Νίκαια 23 Οκτωβρίου 787: Καταληκτήρια συνεδρία της Ζʹ Οικουμενικής Συνόδου στην Κωνσταντινούπολη. Η λατρεία των εικόνων αποκαθίσταται. Τέλος της πρώτης φάσης της Εικονομαχίας Δημιουργήθηκε στις 14/5/2017 Σελίδα 6/6