Χριστιανική Γραμματεία

Transcript

1 Χριστιανική Γραμματεία Ενότητα 1-B A1-2: Περίοδος Δογματικής Ανασυγκρότησης ( ) Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Διαχείρισης Εκκλησιαστικών Κειμηλίων

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Περιεχόμενα ενότητας 1-B A1-2 Εισαγωγή. Ευσέβιος Καισαρείας ( ). Άρειος ( ). Ομάδες Αρειανών. 4

5 Εισαγωγή 1/2 313 Διάταγμα του Mediolanum ανεξιθρησκία. Ο Χριστιανισμός επίσημη θρησκεία του Κράτους στα τέλη του 4 ου αιώνα με τον Θεοδόσιο Α ( , μονοκράτορας μετά το 392). Διαμόρφωση μεγάλων αιρέσεων. Αθρόα προσέλευση νέων μελών.

6 Εισαγωγή 2/2 Εκκοσμίκευση-μοναχισμός. Πλάτων: ο προσφιλέστερος στους χριστιανούς από το 2 ο αι. Αριστοτέλης: από τον 4 ο αι. από αιρετικούς, από τον 6 ο αι. από χριστιανούς. 13 ος Απόστολος.

7 Ευσέβιος Καισαρείας ( ) 1/7 Μαθητής του Πάμφιλου στην Καισάρεια. Απολογία υπέρ Ωριγένους (2 ος συγγραφέας). Διώξεις: Τύρος, Αίγυπτος. 314: Μητροπολίτης Καισάρειας. Υπόδικος. Υπογράφει το Σύμβολο της Νικαίας. Φίλος του αυτοκράτορα.

8 Ευσέβιος Καισαρείας ( ) 2/7 Μετείχε σε Συνόδους καταδίκης των: Μ. Αθανάσιος, Μάρκελλος Αγκύρας, Ευστάθιος Αντιοχείας. Ανεπάρκεια της Φιλοσοφίας, αλλά ο Πλάτων κοντά στη χριστιανική διδασκαλία. Κατά του Πορφύριου και της προσπάθειας του Ιεροκλή για Απολλώνιο Τυανέα. Ευαγγελική προπαρασκευή (15 βιβλία): ανατροπή κατηγοριών για αθεΐα και άκριτη αποδοχή της θρησκείας. Εξετάζει: εθνικές κοσμογονίες, μύθους, χρησμούς, ειμαρμένη, κρατική θρησκεία, φιλοσοφικά συστήματα. Ανωτερότητα Ιουδαϊσμού έναντι Εθνικών.

9 Ευσέβιος Καισαρείας ( ) 3/7 Ευαγγελική απόδειξη (20 βιβλία, σώζονται τα 10): απευθύνεται στους Ιουδαίους. Η Π. Διαθήκη έχει παγκόσμια ισχύ. Η αληθινή λατρεία παρερμηνεύτηκε από τους Ιουδαίους. Αληθινή λατρεία του Θεού ο Χριστιανισμός. Προφήτες: φωτίζουν την σάρκωση του Λόγου, τα θαύματα, το κήρυγμα, το Πάθος και την Ανάσταση του Χριστού.

10 Ευσέβιος Καισαρείας ( ) 4/7 Χρονικοί πίνακες και επιτομή παντοδαπής ιστορίας (σώζεται στα Λατινικά): χρονολογικοί πίνακες και σύντομη γενική ιστορία. Χρησιμοποιεί πηγές. Δεν ενδιαφέρεται για τον καθορισμό των εσχάτων και δεν εξιστορεί κατά χιλιετίες. Εγκαταλείπει τις χιλιαστικές απόψεις. Αρχή 2016 π.χ. (έτος ακμής του Αβραάμ).

11 Ευσέβιος Καισαρείας ( ) 5/7 Εκκλησιαστική ιστορία (10 βιβλία): 1-8 (312). Η Εκκλησία καθοδηγείται από τον Σωτήρα και μέσα από διωγμούς και κινδύνους θριάμβευσε. Τριακονταετηρικός λόγος εις Κωνσταντίνον. Εις τον βίον Κωνσταντίνου (μετά το 337). Ξένος προς τον ασκητισμό. Ωριγένης, απολογητικές τάσεις Μοναρχιανός. Θεός: μοναδικό αίτιο, ακατάληπτος, άρρητος.

12 Ευσέβιος Καισαρείας ( ) 6/7 Υιός: ονομάζεται Θεός, αλλά δεν είναι κυριολεκτικά Θεός. Ἀφωμοιωμένος τῷ Πατρὶ κατὰ πάντα (πριν την έριδα αποδεκτή, μετριοπαθείς Αρειανοί). Ούτε Θεός, ούτε κτίσμα. Οὐδέτερος ὤν ἐκείνων ὧν μέσος τυγχάνει.

13 Ευσέβιος Καισαρείας ( ) 7/7 Οι απόψεις διαφέρουν από Ωριγένη και Άρειο. Ταυτίζει τους όρους ουσία και υπόσταση. Λόγος: όχι ομοούσιος, γέννημα όχι κτίσμα. Αυτοκράτορας: επίσκοπος των εκτός. Πολιτική θεολογία: ἐν Χριστῷ πιστὸς βασιλεύς. Δικαιώματα και καθήκοντα αυτοκράτορα στην Εκκλησία (υπερασπιστής πίστης, συντονιστής διοικητικού οργανισμού, οργανωτής ιεραποστολών, κ.ά.).

14 Άρειος ( ) 1/3 Γεννημένος στη Λιβύη, μαθητής σε Αλεξάνδρεια και Αντιόχεια, πρεσβύτερος. 318: ρήξη με τον Αλέξανδρο Αλεξανδρείας, απομάκρυνση, επιστροφή με την υποστήριξη του Ευσέβιου Νικομηδείας και Ευσέβιου Καισαρείας. Θαλία: συλλογή ποιημάτων. 325: 1 η Οικουμενική Σύνοδος Νίκαιας. Εξορία στο Ιλλυρικό, επιστροφή μετά από 2 έτη. Λόγος: Γεγεννημένος γεγενημένος (=κτίσμα).

15 Άρειος ( ) 2/3 336: Ομολολογία στον αυτοκράτορα, θάνατος (Κων/πολη) πριν την συνοδική ομολογία πίστης. Επιρροές: υποταγή (Ωριγένης), υιοθεσία και δύναμις (Παύλος Σαμοσατέας). Ένας και υπερβατικός ο Θεός (φιλοσοφική Μονοθεΐα) με δυο απρόσωπες δυνάμεις : Σοφία, Λόγος (Παύλος & Λουκιανός Σαμοσατέας). Για την κατασκευή του κόσμου ο Θεός δημιουργεί ένα πρόσωπο: Υιός ή Λόγος ή Σοφία. Δυο Σοφίες: απρόσωπη δύναμη, προσωπική ύπαρξη. Πριν ο Θεός δεν ήταν Πατήρ.

16 Άρειος ( ) 3/3 Υιός εκ του μηδενός: ἦν ποτε ὅτε οὐκ ἦν. Ο Υιός δεν είναι τέλειος Θεός, καθώς έχει περιορισμένη και όχι τέλεια γνώση Θεού. Αποκλείει ριζική μεταβολή στον άνθρωπο με το έργο του Χριστού επειδή ο Χριστός δε δίνει σωτηρία, αλλά κάποια πνευματική και ηθική ανύψωση.

17 Ομάδες Αρειανών 1/2 Ομοιουσιανοί: ὅμοιος κατὰ πάντα τῷ Πατρί. Βασίλειος Αγκύρας (366) Περί Παρθενίας. Μακεδόνιος Κωνσταντινουπόλεως (362). Ανόμιοι: η ουσία ταυτίζεται με την αγεννησία.

18 Ομάδες Αρειανών 2/2 Ευνόμιος Κυζίκου ( ). Όμοιοι: ομοιότητα ουσίας και βούλησης. Οάλης Μουρσών, Ακάκιος Καισαρείας Παλαιστίνης.

19 Ερωτήσεις 1/2 1. Πότε σταμάτησαν οι διωγμοί; 2. Πότε ο Χριστιανισμός έγινε επίσημη θρησκεία του Κράτους; 3. Ποιος ήταν ο Ευσέβιος Καισαρείας; 4. Ποιο είναι το γνωστότερο έργο του Ευσέβιου Καισαρείας; 5. Ποια η συμβολή του Ευσέβιου Καισαρείας στις σχέσεις Εκκλησίας Πολιτείας; 19

20 Ερωτήσεις 2/2 6. Ποια η Θεολογία του Ευσέβιου Καισαρείας; 7. Ποιες οι απόψεις του Άρειου για τον Υιό; 8. Ποιες ομάδες Αρειανών υπήρχαν; 9. Ποια ήταν η τριαδολογία των Ανόμοιων; 10.Ποιοι ήταν οι κυριότεροι εκφραστές των Όμοιων; 20

21 Απαντήσεις 1/3 1. Το 313 με το Διάταγμα του Mediolanum για ανεξιθρησκία. 2. Ο Χριστιανισμός έγινε επίσημη θρησκεία του Κράτους στα τέλη του 4 ου αι. με τον Θεοδόσιο Α. 3. Ο Ευσέβιος ήταν μαθητής του Πάμφιλου στην Καισάρεια, από το 314 επίσκοπός της και φίλος του Μ. Κωνσταντίνου. 21

22 Απαντήσεις 2/3 4. Η «Εκκλησιαστική ιστορία» (10 βιβλία). 5. Θεμελιώνει την πολιτική θεολογία και ορίζει τα δικαιώματα και καθήκοντα αυτοκράτορα απέναντι στην Εκκλησία. 6. Είναι σχεδόν Μοναρχιανός καθώς, κατ αυτόν, ο Θεός είναι μοναδικό αίτιο, ακατάληπτος, άρρητος. 7. Ο Υιός δεν είναι τέλειος Θεός, καθώς έχει περιορισμένη και όχι τέλεια γνώση Θεού. 22

23 Απαντήσεις 3/3 8. Οι Ομοιουσιανοί, οι Ανόμοιοι και οι Όμοιοι. 9. Οι Ανόμιοι δίδασκαν ότι η ουσία του Πατέρα ταυτίζεται με την αγεννησία, γι αυτό ο Υιός διαφέρει από τον Πατέρα και είναι κτίσμα. 10.Ο Οάλης Μουρσών και ο Ακάκιος Καισαρείας Παλαιστίνης. 23

24 Ηλεκτρονικές πηγές Μαράς, Αναστάσιος Γ. «Μαρτυρίες του Μ. Αθανασίου για τη Σύνοδο της Σαρδικής». 24

25 Ενδεικτική Βιβλιογραφία Χρήστου, Παναγιώτης Κ. (2005). Εκκλησιαστική Γραμματολογία: Πατέρες και θεολόγοι του Χριστιανισμού. Τόμος Α - 2 η έκδοση, Θεσσαλονίκη: Κυρομάνος, σελ Τσάμης, Δημήτριος Γ. (1992). Εκκλησιαστική Γραμματολογία. Θεσσαλονίκη: Παν. Πουρναράς, σελ