ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ. Ευάγγελος Καπετανάκης, Πρόεδρος ΤΕΙ Κρήτης ΕΚΔΟΤΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ

Transcript

1 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2010 ε νηµέρωση ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΕΚΔΟΤΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ Δ/ΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΕΞΩΦΥΛΛΟ & ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ Ευάγγελος Καπετανάκης, Πρόεδρος ΤΕΙ Κρήτης Ευάγγελος Καπετανάκης, Πρόεδρος ΤΕΙ Κρήτης Βασίλης Ζαχαρόπουλος, Αντιπρόεδρος ΤΕΙ Κρήτης 1. Ευάγγελος Καπετανάκης 2. Εμμανουήλ Αντωνιδάκης 3. Βασίλης Ζαχαρόπουλος 4. Κωνσταντίνος Σαββάκης 1. Βασίλης Ζαχαρόπουλος 2. Χαρά Αθανασάκη - Μιχαηλίδου 1. Χρυσούλα Γιαλύτη 2. Μανώλης Δασκαλάκης 3. Κατερίνα Κρυοβρυσανάκη 4. Μαρία Μελιδώνη Ιωάννα Σαββάκη ενηµέρωση ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ ΔΕΤΟΡΑΚΗΣ Γ. - ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΑΕΒΕΓ Διευθύνων: Δετοράκης Δημήτριος ΒΙ.ΠΕ., Ηράκλειο Κρήτης, , Fax : Το τεύχος είναι αναρτημένο, σε ηλεκτρονική μορφή, στην ιστοσελίδα: 1

2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2010 Π ε ρ ι ε χ ό µ ε ν α Εισαγωγή 4 Σημειωμα Συντακτικής Επιτροπής Εκπαίδευση 6 Εργαστήριο μη Ιοντιζουσών Ακτινοβολιών (Ε.Μ.Ι.Α.), του Δ. Στρατάκη 12 H Ποιητική του Ηχοτοπίου: 2ο Συνέδριο Ακουστικής Οικολογίας, του Ν. Βαλσαμάκη 14 Έργο συνεχιζόμενης κατάρτισης Ελλήνων και Τούρκων Εκπαιδευτών Οδήγησης στο πλαίσιο του προγράμματος Leonardo da Vinci, του Δρ. Ι. Χλιαουτάκη 16 Υπηρεσίες ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης στο ΤΕΙ Κρήτης, του Κ. Βασιλάκη 20 ERASMUS INTENSIVE PROGRAMME Applications of Electronics in Plasma Physics, 28 June - 09 July 2010, του Δρ. Μ. Ταταράκη 22 ERASMUS INTENSIVE PROGRAMME Small Scale Renewable Energy Sources and Energy Saving July 2010, Chania - Heraklion., του Δρ. Ε. Καραπιδάκη 24 ERASMUS INTENSIVE PROGRAMME Οργανικά Ηλεκτρονικά Εισαγωγή και εφαρμογές, 5-16 July 2010, του Δρ. Κ. Πετρίδη Ερευνα 27 Παρατηρώντας κβαντικά φαινόµενα δια γυµνού οφθαλµού, του ρ. Γεωργίου Καβουλάκη 32 Λεπτομερής υδρογεωλογική διερεύνηση παράκτιων υδροφόρων, του Δρ. Π. Σουπιού 37 Μελέτη των συμπεριφορών διακινδύνευσης των οδηγών με εστίαση στην οδήγηση δικύκλων με/χωρίς κράνος., του Δρ. Ι. Χλιαουτάκη 2

3 Τ Ε Υ Χ Ο Σ 2ο Καινοτομία 43 «Μύρτις: Πρόσωπο με πρόσωπο με το παρελθόν». Η συμμετοχή του ΤΕΙ Κρήτης στην ομάδα ανάπλασης της αρχαίας Αθηναίας, του Δρ. Ε. Μαραβελάκη 48 Αυτόματος Ακουστικός Εντοπισμός και Αντιμετώπιση του Κάνθαρου των Φοινικοειδών, του Κ. Αγγελακόπουλου 53 Επίγεια Ψηφιακή Διαδραστική Τηλεόραση: Καινοτόμα προϊόντα του Εργαστηρίου Έρευνας & Ανάπτυξης Τηλεπικοινωνιακών Συστημάτων ΠΑΣΙΦΑΗ, του Δρ. Ε. Πάλλη 56 Καινοτόμες επιστρώσεις υαλοπινάκων για εξοικονόμηση ενέργειας Διατμηματικό εργαστήριο ΣΤΕΦ ΤΕΙ Κρήτης «Κέντρο Τεχνολογίας Υλικών και Λέιζερ-ΚΤΥΛ», της Δ. Βερνάρδου Ειδησεογραφία 63 Τελετή απονομής πτυχίων στο παράρτημα του Τ.Ε.Ι. Κρήτης στη Σητεία, του Β. Ζαφειρόπουλου 65 Συνέδριο "TEMU", του Δρ. Β. Ζαχαρόπουλου 68 Οργάνωση ημερίδων από Ερευνητές του Εργαστηρίου Μη Ιοντιζουσών Ακτινοβολιων, του Δρ. Β. Ζαχαρόπουλου 70 Συµµετοχή του ΕΜΙΑ σε ιεργαστηριακές Συγκριτικές Μετρήσεις που διοργανώθηκαν από την Ελληνική Επιτροπή Ατοµικής Ενεργείας (ΕΕΑΕ)., του ρ. Α. Μιαουδάκη 73 Σύνοδος Προέδρων - Αντιπροέδρων Λαμία (10-12/03) 74 Αρχαία ελαιόδεντρα, του Δρ. Ε. Καπετανάκη π ε ρ ι ε χ ό µ ε ν α 77 Διεθνής Έκθεση εικαστικών έργων «Ο αρχαίος ελαιώνας της Κρήτης, στο βάθος του χρόνου», του Δρ. Ε. Καπετανάκη Σχόλια - Απόψεις - Κρίσεις 78 Το ΤΕΙ Κρήτης σε Δίκτυο Έρευνας του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Ερευνών (European Science Foundation), του Δρ. Γ. Καβουλάκη 80 Πράσινη, καινοτόμος επιχειρηματικότητα στη γεωργία και αειφορικές πηγές ενέργειας. Ο ρόλος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, του Χ. Κουτρούλη 3

4 εισαγωγή Σημείωμα Συντακτικής Επιτροπής ενηµέρωση Αγαπητοί αναγνώστες, Στο 2ο τεύχος του περιοδικού μας μπορείτε να διαβάσετε τις εξελίξεις στην εκπαίδευση, το αντικείμενο, τη φύση και τη λειτουργία των Εργαστηρίων του Ιδρύματος μας, τα προγράμματα Erasmus και τα προγράμματα συνεχιζόμενης κατάρτισης, τις υπηρεσίες τηλεκπαίδευσης που προσφέρει το ΤΕΙ (e-class) καθώς και νέα από τη σύγχρονη τεχνολογία. Περιλαμβάνονται επίσης μελέτες σε διάφορα θέματα, όπως αυτή που αφορά στα κβαντικά φαινόμενα, τους υδάτινους πόρους, την έρευνα για την επικίνδυνη οδική συμπεριφορά που άπτεται της κοινωνικής μας συμπεριφοράς αλλά και του κοινωνικού ενδιαφέροντος. Μπορείτε ακόμα να γνωρίσετε μέσα από την ύλη του τεύχους τις καινοτομίες στην προσπάθεια εξοικονόμησης ενέργειας, τα πλεονεκτήματα της επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης και την πρωτοποριακή μέθοδο αντιμετώπισης του κάνθαρου των φοινικοειδών στο νομό Λασιθίου. Ανατρέχοντας στην ειδησεογραφία, μπορείτε να ενημερωθείτε για τα γεγονότα που προσφέρουν στην ιστορική μας γνώση και την προσπάθεια που γίνεται για τη διάσωση, την ανάδειξη και αξιοποίηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το άρθρο «Μύρτις: Πρόσωπο με πρόσωπο με το παρελθόν», Συντακτική Επιτροπή που περιγράφει μια πρωτοποριακή μέθοδο ανάπλασης του προσώπου μιας νεαρής Αθηναίας κοπέλας, που πέθανε στο μεγάλο λοιμό το 430 π.χ., καθώς και το άρθρο για τα «Αρχαία Ελαιόδεντρα», που αναφέρεται σε μια συνεργασία των πολιτιστικών συλλόγων της Κρήτης με το ΤΕΙ για τη σωτηρία και ανάδειξη των αρχαίων και ιστορικών ελαιόδεντρων του νησιού. Μπορείτε επίσης να ενημερωθείτε για ημερίδες και συνέδρια που λαμβάνουν χώρα εντός και εκτός Ιδρύματος, να διαβάσετε νέα από την ελληνική και διεθνή κοινότητα και σχόλια που προάγουν την κρίση μας και μας προβληματίζουν. Κλείνοντας, θέλουμε να σας υπενθυμίσουμε ότι είμαστε πάντα θετικοί για τη συμμετοχή όσων ενδιαφέρονται, όπως και σε κάθε ιδέα που μπορεί να βελτιώσει την ύλη και το περιεχόμενο του περιοδικού του Ιδρύματός μας. Καλή ανάγνωση Η Συντακτική Επιτροπή 4 Συντακτική Επιτροπή

5 ενηµέρωση ε κπαίδευση 6 Εργαστήριο μη Ιοντιζουσών Ακτινοβολιών (Ε.Μ.Ι.Α.), του Δ. Στρατάκη 12 H Ποιητική του Ηχοτοπίου: 2ο Συνέδριο Ακουστικής Οικολογίας, του Ν. Βαλσαμάκη 14 Έργο συνεχιζόμενης κατάρτισης Ελλήνων και Τούρκων Εκπαιδευτών Οδήγησης στο πλαίσιο του προγράμματος Leonardo da Vinci, του Δρ. Ι. Χλιαουτάκη 16 Υπηρεσίες ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης στο ΤΕΙ Κρήτης, του Δρ. Κ. Βασιλάκη 20 ERASMUS INTENSIVE PROGRAMME Applications of Electronics in Plasma Physics, 28 June - 09 July 2010, του Δρ. Μ. Ταταράκη 22 ERASMUS INTENSIVE PROGRAMME Small Scale Renewable Energy Sources and Energy Saving July 2010, Chania - Heraklion., του Δρ. Ε. Καραπιδάκη 24 ERASMUS INTENSIVE PROGRAMME Οργανικά Ηλεκτρονικά Εισαγωγή και εφαρμογές, 5-16 July 2010, του Δρ. Κ. Πετρίδη

6 εκπαίδευση Εργαστήριο μη Ιοντιζουσών Ακτινοβολιών (Ε.Μ.Ι.Α.) ενηµέρωση Η συνεχώς αυξανόμενη χρήση τεχνολογιών ασυρμάτων επικοινωνιών, παρέχει βελτιωμένες νέες υπηρεσίες στο χρήστη,δημιουργώντας παράλληλα σοβαρές ανησυχίες, σχετικά με τον πιθανό κίνδυνο στην υγεία από την έκθεση των ανθρώπων σε μη ιοντίζουσα ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (ΜΙΗΑ). Διεθνώς έχουν υιοθετηθεί μέγιστες επιτρεπτές τιμές έκθεσης, με στόχο την ασφάλεια των ατόμων που εκτίθενται σε ΜΙΗΑ. Δεν είναι υπερβολή να επισημανθεί η κρισιμότητα του ζητήματος αυτού, δεδομένης της αβεβαιότητας της επιστημονικής κοινότητας ως προς τις επιπτώσεις των επιδράσεων αυτών. Η αξιολόγηση της συμβατότητας ηλεκτρομαγνητικής έκθεσης με τα όρια αυτά, αποτελεί μια πολύπλοκη διαδικασία, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις περιβαλλόντων πολλαπλών πηγών, που αποτελούν και τις συχνότερες στην πράξη. Επί του παρόντος, δεν υπάρχει στη διεθνή βιβλιογραφία μια συγκεκριμένη κοινά αποδεκτή προσέγγιση, για την αξιόπιστη αποτίμηση της ηλεκτρομαγνητικής επιβάρυνσης, που προέρχεται από τη λειτουργία των σύγχρονων τεχνολογιών ασυρμάτων επικοινωνιών. Οι διαπιστώσεις αυτές, σε συνδυασμό με τις εκπαιδευτικές ανάγκες του Τμήματος του Δημήτρη Στρατάκη Εφαρμοσμένης Πληροφορικής και Πολυμέσων (ΕΠΠ), οδήγησαν στην ανάπτυξη του Εργαστηρίου Μη Ιοντιζουσών Ακτινοβολιών (ΕΜΙΑ). Η ερευνητική ομάδα του ΕΜΙΑ, μελετά και αναπτύσσει μεθόδους και τεχνικές μετρήσεων Έντασης Ηλεκτρικού πεδίου, για την αξιολόγηση της ηλεκτρομαγνητικής επιβάρυνσης και τη βελτίωση της αξιοπιστίας της. Για να επιτύχει το στόχο της, η ερευνητική ομάδα, διεξάγει από τη μια μετρήσεις με τη χρήση κατάλληλου εξοπλισμού και από την άλλη αναπτύσσει και χρησιμοποιεί βελτιωμένες υπολογιστικές μεθόδους προσομοίωσης και τελικά συγκρίνει τα αποτελέσματα μεταξύ τους. Το ΕΜΙΑ, άρχισε τη λειτουργία του στις αρχές του Ο εξοπλισμός του Εργαστηρίου αποκτήθηκε με χρηματοδότηση από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κρήτης και αποτελείται από κινητή μονάδα για την επιτήρηση του Ηλεκτρομαγνητικού Φάσματος, η οποία διαθέτει αναλυτή φάσματος, κατάλληλα σετ κεραιών, πεδιόμετρο με κατάλληλα Probes και υπολογιστές με κατάλληλο Software. Ο σύγχρονος εξοπλισμός του Ε.Μ.Ι.Α. είναι επαρκής για λήψη μετρήσεων από τις χαμηλές συχνότητες (συχνότητες δικτύου τροφοδοσίας Δ.Ε.Η ή και χαμηλότερες) μέχρι τις ραδιοσυχνότητες της τάξης των 26,5GHz. 6 Δ. Στρατάκης, Καθηγητής Εφαρμογών Ε.Π.Π. - dstratakis@epp.teiher.gr Στο άρθρο συνέβαλαν επίσης και οι Δρ. Α. Μιαουδάκης - miaoudak@epp.teiher.gr Δρ. Β. Ζαχαρόπουλος, καθηγητής, Αντιπρόεδρος Τ.Ε.Ι. Κρήτης - vzachar@epp.teicrete.gr

7 Επιστημονικό Προσωπικό: Υπεύθυνος: Δρ. Βασίλειος Ζαχαρόπουλος, Αντιπρόεδρος ΤΕΙ Κρήτης, Καθηγητής του Τμήματος Ε.Π.Π. Αναπληρωτής Υπεύθυνος: Δημήτριος Στρατάκης, Καθηγητής Εφαρμογών του Τμήματος Ε.Π.Π. του Τ.Ε.Ι. Κρήτης, υποψήφιος Διδάκτορας του Τομέα Τηλεπικοινωνιών του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Α.Π.Θ. Μέλη: Δρ. Ανδρέας Μιαουδάκης, συμβασιούχος Εκπαιδευτικός του Τμήματος Ε.Π.Π, του Τ.Ε.Ι. Κρήτης. Σπύρος Αποστολάκης, διοικητικό προσωπικό του ΤΕΙ Κρήτης Εξωτερικοί συνεργάτες: Δρ. Θωμάς Ξένος, Καθηγητής Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ., Δρ. Κωνσταντίνος Δαγκάκης, Διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών (ΙΠΤ) του ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ», Υπεύθυνος του Τομέα Τηλεπικοινωνιών του ΙΠΤ και υπεύθυνος της ερευνητικής ομάδος του εργαστηρίου Κινητών Επικοινωνιών του ΙΠΤ, Δρ. Αντώνιος Αλεξανδρίδης, Κύριος ερευνητής του Ινστιτούτου Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών (ΙΠΤ) του ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ», επιστημονικός υπεύθυνος του εργαστηρίου Κινητών Επικοινωνιών του ΙΠΤ. Επίσης, στις δραστηριότητες του Ε.Μ.Ι.Α. συμμετέχουν και φοιτητές/τριες του Τμήματος Ε.Π.Π. του Τ.Ε.Ι. Κρήτης στο πλαίσιο των πτυχιακών τους εργασιών ή ερευνητικών προγραμμάτων στα οποία συμμετέχει το εργαστήριο. Εκπαιδευτικές Δραστηριότητες: Στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες του Ε.Μ.Ι.Α. εντάσσονται: A. Η ανάπτυξη και βελτίωση των παρακάτω εργαστηρίων του προγράμματος σπουδών του Τμήματος Ε.Π.Π.: Δομών Μετάδοσης Τηλεπικοινωνιακών Συστημάτων. Κινητών και Προσωπικών Τηλεπικοινωνιών. B. Η διεξαγωγή Πτυχιακών εργασιών. ε κ π α ί δ ε υ σ η Δ. Στρατάκης, Καθηγητής Εφαρμογών Ε.Π.Π. - dstratakis@epp.teiher.gr Α. Μιαουδάκης, Συμβασιούχος καθηγητής Ε.Π.Π. - miaoudak@epp.teiher.gr Β. Ζαχαρόπουλος, καθηγητής, Αντιπρόεδρος Τ.Ε.Ι. Κρήτης - vzachar@epp.teicrete.gr 7

8 εκπαίδευση ενηµέρωση Γ. Η Συμμετοχή σε εκθέσεις, ημερίδες και εκδηλώσεις ενημέρωσης του κοινού: Το Ε.Μ.Ι.Α. κατόπιν προσκλήσεων διαφόρων φορέων, έχει συμμετάσχει σε δεκάδες εκθέσεις, ημερίδες και εκδηλώσεις ενημέρωσης του κοινού, σε θέματα σχετικά με τις επιδράσεις των ηλεκτρομαγνητικών ακτινοβολιών στον άνθρωπο, τόσο στην Κρήτη, όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Πρόσφατες Ερευνητικές Δραστηριότητες: Φωτογραφία από την συμμετοχή του Ε.Μ.I.Α. στην εκδήλωση προς τιμήν του Δ. Νανόπουλου στο CANDIA MARIS στις Από αριστερά διακρίνονται οι Α. Μιαουδάκης, Δ. Νανόπουλος, Δ. Στρατάκης και ο Β. Ζαχαρόπουλος. A. Στο εργαστήριο υλοποιήθηκε το ερευνητικό έργο «Μετρήσεις Αξιολόγηση της εκπομπής Ηλεκτρομαγνητικών πεδίων εξαιρετικά χαμηλών συχνοτήτων (ELF) των γραμμών μεταφοράς υψηλής τάσης της Κρήτης και της πυκνότητας ισχύος Ηλεκτρομαγνητικών πεδίων στην περιοχή συχνοτήτων από 30ΜHz έως 3GHz των πάρκων κεραιών της Κρήτης (ΕΠΙΤΗΡΗΤΗΣ)», με επιστημονικό υπεύθυνο το Δρ. Βασίλειο Ζαχαρόπουλο, στα πλαίσια του προγράμματος ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ «ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ ΙΙ - Ενίσχυση ερευνητικών ομάδων στα ΤΕΙ». B. Επίσης, το εργαστήριο συμμετείχε στο Έργο «Ενίσχυση Σπουδών Πληροφορικής του Τ.Ε.Ι Κρήτης», με επιστημονικό υπεύθυνο τον Δρ. Βασίλειο Ζαχαρόπουλο και αντικείμενο, την «Αναβάθμιση του Προχωρημένου Εργαστηρίου Μετρήσεων Ηλεκτρομαγνητικής Ακτινοβολίας». Γ. Μεταξύ των ερευνητικών δραστηριοτήτων του εργαστηρίου περιλαμβάνονται επίσης: Η ανάπτυξη βελτιωμένων μεθοδολογιών μετρήσεων Ηλεκτρομαγνητικών Πεδίων. Η ανάπτυξη Βάσεων Δεδομένων καταχώρησης μετρήσεων Ηλεκτρομαγνητικών πεδίων στις χαμηλές και στις RF συχνότητες. Η ανάπτυξη πακέτων λογισμικού, ικανών να χειρίζονται On-Line τα όργανα μετρήσεων (Αναλυτή Φάσμα- 8 Δ. Στρατάκης, Καθηγητής Εφαρμογών Ε.Π.Π. - dstratakis@epp.teiher.gr Α. Μιαουδάκης, Συμβασιούχος καθηγητής Ε.Π.Π. - miaoudak@epp.teiher.gr Β. Ζαχαρόπουλος, καθηγητής, Αντιπρόεδρος Τ.Ε.Ι. Κρήτης - vzachar@epp.teicrete.gr

9 τος, Πεδιόμετρο) και να συγκρίνουν τα αποτελέσματα των μετρήσεων, με τα όρια έκθεσης που προβλέπονται από την Ελληνική Νομοθεσία, αλλά και από διεθνή πρότυπα και συστάσεις. Η ανάπτυξη πακέτων λογισμικού ικανών να χειρίζονται Off-Line δεδομένα μετρήσεων μέσα από τις κατάλληλες Βάσεις Δεδομένων. πλισμό σταθεροποιημένης παροχής ηλεκτρικής τάσης στα συστήματα μετρήσεων και καταγραφής, που του εξασφαλίζει αυτονομία συνεχόμενων μετρήσεων για πάνω από 15 ώρες. B. Φασματικός Αναλυτής (Spectrum Analyser), που αποκρίνεται στο φάσμα συχνοτήτων από 9KHz έως 26.5GHz. και κατάλληλα σετ κεραιών που καλύπτουν το εύρος συχνοτήτων από 30MHz ως 40GHz. Γ. Πεδιόμετρο, με κατάλληλους αισθητήρες (Probes), που καλύπτουν τη ζώνη συχνοτήτων από 100KHz 3GHz, ή τμήματα αυτής (για ξεχωριστές μετρήσεις στις ζώνες της ραδιοφωνίας-τηλεόρασης ή Το όχημα μεταφοράς του Ε.Μ.Ι.Α Φασματικός αναλυτής και φορητός ηλεκτρονικός υπολογιστής συνδεδεμένα μπροστά από την θέση εργασίας εντός του οχήματος του Ε.Μ.Ι.Α. Το πεδιόμετρο του Ε.Μ.Η.Α. και οι διαθέσιμοι αισθητήρες ε κ π α ί δ ε υ σ η Παροχή υπηρεσιών: Το Ε.Μ.Ι.Α., παρέχει υπηρεσίες μετρήσεων Πυκνότητας Ισχύος, Έντασης Ηλεκτρικού και Έντασης Μαγνητικού πεδίου σε τρίτους (Ιδιώτες, Εταιρίες Κινητής Τηλεφωνίας, Φορείς Δημοσίου κ.λ.π.), κατόπιν σχετικής αιτήσεως προς το Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής και Πολυμέσων ή προς το Κέντρο Τεχνολογικής Έρευνας Κρήτης (Κ.Τ.Ε. Κρήτης). Εξοπλισμός Τα βασικά τμήματα του εξοπλισμού του Ε.Μ.Ι.Α. είναι: A. Κατάλληλα διαμορφωμένο όχημα μεταφοράς προσωπικού και εξοπλισμού (Mercedes τύπου Van), που πληροί τους Ελληνικούς κανονισμούς και τις υποχρεωτικές συστάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έχει την κατάλληλη έγκριση τύπου. Το όχημα διαθέτει ηλεκτρικό εξο- στις ζώνες των συστημάτων κινητών επικοινωνιών). Δ. Αναλυτής Ηλεκτρικού και Μαγνητικού πεδίου, που καλύπτει το εύρος συχνοτήτων από 5Hz ως 100KHz., για μετρήσεις στη ζώνη των εξαιρετικά χαμηλών συχνοτήτων (π.χ. πεδία που δημιουργούνται από το δίκτυο μεταφοράς και διανομής Ηλεκτρικής Ενεργείας). E. Κατάλληλα λογισμικά προγραμματισμού και ελέγχου των οργάνων μετρήσεων και κατάλληλα λογισμικά επεξεργασίας δεδομένων μετρήσεων. Δ. Στρατάκης, Καθηγητής Εφαρμογών Ε.Π.Π. - dstratakis@epp.teiher.gr Α. Μιαουδάκης, Συμβασιούχος καθηγητής Ε.Π.Π. - miaoudak@epp.teiher.gr Β. Ζαχαρόπουλος, καθηγητής, Αντιπρόεδρος Τ.Ε.Ι. Κρήτης - vzachar@epp.teicrete.gr 9

10 εκπαίδευση ενηµέρωση Διαδικασίες μετρήσεων και αξιολόγησης αποτελεσμάτων: Οι μετρήσεις από το Ε.Μ.Ι.Α., γίνονται με βάση διεθνή πρότυπα και προδιαγραφές και σύμφωνα με την Απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης, Μεταφορών και Επικοινωνιών υπ Αριθμόν 2300 ΕΦΑ (493)/ΦΕΚ 346Β /3 Μαρτίου 2008: Τρόπος διενέργειας των μετρήσεων για την τήρηση των ορίων ασφαλούς έκθεσης του κοινού σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία από κάθε κεραία, από το κατάλληλα εξειδικευμένο για το σκοπό αυτό προσωπικό. Σκοπός των μετρήσεων σε μια συγκεκριμένη τοποθεσία, είναι ο εντοπισμός της δυσμενέστερης θέσης στην οποία ενδέχεται να βρεθούν άνθρωποι και να εκτεθούν σε μη ιοντίζουσα ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, από διάφορα συστήματα εκπομπής. Στη θέση αυτή λαμβάνονται οι μετρήσεις είτε με το πεδιόμετρο είτε με τον αναλυτή φάσματος είτε και με τα δύο συστήματα μετρήσεων. Στα μετρούμενα μεγέθη, προστίθεται η μέγιστη διευρυμένη αβεβαιότητα μετρήσεων (η οποία καθορίζεται από τις προδιαγραφές και τα πιστοποιητικά βαθμονόμησης των χρησιμοποιούμενων οργάνων μέτρησης πρέπει δε να σημειωθεί ότι τα όργανα μετρήσεων του Ε.Μ.Ι.Α. πιστοποιούνται κάθε χρόνο από εξουσιοδοτημένα εργαστήρια) και οι ποσότητες των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων που προκύπτουν από την άθροιση αυτή, (δυσμενέστερη περίπτωση έκθεσης) συγκρίνονται με τα επίπεδα αναφοράς που προβλέπονται από την κείμενη Ελληνική Νομοθεσία δηλαδή: Για την περίπτωση των ραδιοσυχνοτήτων: την παράγραφο 10 του άρθρου 31 του Νόμου 3431/ΦΕΚ 13 Α / Περί Ηλεκτρονικών επικοινωνιών και άλλες διατάξεις. Για την περίπτωση των χαμηλών συχνοτήτων: την Κοινή Υπουργική Απόφαση ΚΥΑ 3060(ΦΟΡ) 238, ΦΕΚ 512 B / , Μέτρα προφύλαξης του κοι- 10 Δ. Στρατάκης, Καθηγητής Εφαρμογών Ε.Π.Π. - dstratakis@epp.teiher.gr Α. Μιαουδάκης, Συμβασιούχος καθηγητής Ε.Π.Π. - miaoudak@epp.teiher.gr Β. Ζαχαρόπουλος, καθηγητής, Αντιπρόεδρος Τ.Ε.Ι. Κρήτης - vzachar@epp.teicrete.gr

11 νού από τη λειτουργία διατάξεων εκπομπής ηλεκτρομαγνητικών πεδίων χαμηλών συχνοτήτων. Από αυτή τη διαδικασία μετρήσεων και αξιολόγησης, διαπιστώνεται εάν τηρούνται οι περιορισμοί ορίων έκθεσης από τα συστήματα εκπομπής, στις ραδιοσυχνότητες ή στις χαμηλές συχνότητες. Μέχρι στιγμής από τις μετρήσεις που έχει διεξάγει το Ε.Μ.Ι.Α. στην Κρήτη δεν έχει διαπιστωθεί υπέρβαση των επιπέδων αναφοράς που καθορίζονται από την κείμενη Ελληνική Νομοθεσία. 9. Πρόσφατες Δημοσιεύσεις Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά i. D. Stratakis, A. Miaoudakis, T. Xenos and V. Zacharopoulos, Overall Uncertainty Estimation in Multiple Narrowband in Situ Electromagnetic Field Measurements, IEEE Transaction on Instrumentation and Measurement, Vol.58, no. 8, pp , August ii. D. Stratakis, A. Miaoudakis, V. Zacharopoulos and T. Xenos, On the Spatial Averaging of Multiple Narrowband Electromagnetic Field Measurements. Methods and Uncertainty Estimation, IEEE Transactions on Instrumentation and Measurements, accepted for publication, May iii. Stratakis, A. Miaoudakis, C. Katsidis, V. Zacharopoulos and T. Xenos, On the Uncertainty Estimation of Electromagnetic Field Measurements Using Field Sensors: A General Approach, Radiation Protection Dosimetry, Vol. 133, no. 4, pp , doi: / rpd/ncp050, April iv. Α. Miaoudakis, D. Stratakis, E. Antonidakis, V. Zacharopoulos and R. Stojanovic, Co-existence Performance Evaluation of Wireless Computer Networks in a Typical Office Environment, Computer Science and Information Systems Journal, Vol.6, No. 1, pp , June v. Stratakis, A. Miaoudakis, T. Xenos and V. Zacharopoulos: Electromagnetic Exposure Compliance Estimation Using Narrowband Directional Measurements, Radiation Protection Dosimetry, Vol 130, no.3, pp , doi: /rpd/ncn002, Feb., vi. D. Stratakis, A. Miaoudakis, N. Farsaris, T. Xenos and V. Zacharopoulos: Estimation of a partial transmitter contribution to the total electromagnetic field exposure, in a multi-transmitter environment, WSEAS Transactions on communications, Issue 5, Volume 6, pp , ISSN: , May Διεθνή Επιστημονικά Συνέδρια i. Miaoudakis, V. Zacharopoulos, D. Stratakis and E. Antonidakis, Self-powering wireless sensors in typical building environment, Globecom Workshops, 2007 IEEE, Nov. 2007, pp 1-8, ISBN: ii. Miaoudakis, V. Zacharopoulos, D. Stratakis, E. Antonidakis, Information tapping-proof distance of wireless networks due to radiation and a secure cellular telephone by design, proceedings of International Forensic Science & Forensic Medicine Conference, November iii. D. Stratakis, A. Miaoudakis, N. Farsaris, T. Xenos and V. Zacharopoulos: Measuring Non-Ionizing Electromagnetic Fields from a Specific Direction. Proceedings of the 6th WSEAS International Conference on Electronics, Hardware, Wireless and Optical Communications (EHAC 2007), pp 12-17, ISSN: , ISBN: , Corfu Island, Greece, February 16-19, ε κ π α ί δ ε υ σ η Δ. Στρατάκης, Καθηγητής Εφαρμογών Ε.Π.Π. - dstratakis@epp.teiher.gr Α. Μιαουδάκης, Συμβασιούχος καθηγητής Ε.Π.Π. - miaoudak@epp.teiher.gr Β. Ζαχαρόπουλος, καθηγητής, Αντιπρόεδρος Τ.Ε.Ι. Κρήτης - vzachar@epp.teicrete.gr 11

12 εκπαίδευση H Ποιητική του Ηχοτοπίου: 2ο Συνέδριο Ακουστικής Οικολογίας ενηµέρωση Στις 26 & 27 Φεβρουαρίου 2010, πραγματοποιήθηκε στο Ρέθυμνο το 2ο Συνέδριο Ακουστικής Οικολογίας, το οποίο διοργανώθηκε από το Εργαστήριο Μουσικής Πληροφορικής του Τμήματος Μουσικής Τεχνολογίας & Ακουστικής του Τ.Ε.Ι. Κρήτης σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Ακουστικής Οικολογίας. Η Ακουστική Οικολογία, αποτελεί πρόσφατο ερευνητικό πεδίο για την Ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα και ασχολείται με τη μελέτη της σύστασης του ηχητικού περιβάλλοντος, καθώς και των δυναμικών που αναπτύσσονται, τόσο στα πλαίσια της επίδρασής του στον άνθρωπο-ακροατή όσο και της εκούσιας και ακούσιας διαμόρφωσής του από αυτόν. Ως ερευνητικό αντικείμενο, αποτελεί τόπο συνάντησης ανάμεσα σε διαφορετικά γνωστικά πεδία όπως, η οικολογία, η γεωγραφία, η αρχιτεκτονική, η ανθρωπολογία, η κοινωνική επιστήμη, η ψυχολογία, η εκπαίδευση, η ακουστική, οι ηχητικές τέχνες και η μουσική. Το διεπιστημονικό αυτό φάσμα έρευνας, μελετά επιστημονικές, κοινωνικές και πολιτισμικές πλευρές του ηχητικού περιβάλλοντος. Τα ερευνητικά αποτελέσματα μπορούν να αξιοποιηθούν, για τη διαμόρφωση κριτηρίων στον ηχητικό σχεδιασμό της παρουσίας του ανθρώπου στον πλανήτη, ώστε να επιτευχθεί η βέλτιστη δυναμική ισορροπία του ηχητικού περιβάλλοντος. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, το Τμήμα Μουσικής Τεχνολογίας & Ακουστικής του Τ.Ε.Ι. Κρήτης, διοργάνωσε το 2ο Συνέδριο Ακουστικής Οικολογίας, με σκοπό να παρουσιάσει τις σύγχρονες, πολύπλευρες προσεγγίσεις του ηχητικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα. Στόχος του συνεδρίου, ήταν να φέρει κοντά φορείς, επιστήμονες, μου- του κ. Νικόλα Βαλσαμάκη σικούς αλλά και οποιονδήποτε ασχολείται ενεργά με το ηχητικό περιβάλλον. Επιπλέον, οι οργανωτές ευελπιστούν ότι το συνέδριο, συνέβαλε στην ευρύτερη κατανόηση της σημασίας του ήχου και του περιβάλλοντος για τον άνθρωπο αλλά και στην ακουστική ευαισθητοποίηση. Κεντρική θεματική του 2ου Συνέδριου Ακουστικής Οικολογίας ήταν, η ποιητική του ηχοτοπίου. Η θεματική, αναφέρεται στους τρόπους που γεννιέται, διαμορφώνεται, μεταμορφώνεται, γίνεται αντιληπτό, μετασχηματίζεται και σημασιοδοτείται το ηχοτοπίο. Το ηχοτοπίο, είναι αναπόσπαστο από τον 12 Ν. Βαλσαμάκης, Καθηγητής Εφαρμογών, Τμήμα Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής Στο άρθρο συνέβαλε επίσης και η κα. Κ. Τζεδάκη, Επιστημονικός Συνεργάτης στο Τμήμα Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής

13 άνθρωπο ή την κοινότητα που το αντιλαμβάνεται και το διαμορφώνει. Έτσι, η σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον μέσα από τον ήχο, σε όλες τις δυνητικές μορφές της, είναι ένας οριστικός παράγοντας της ποιητικής του ηχοτοπίου. Μέσα στο πλαίσιο αυτό αναδεικνύονται πρακτικές που μπορεί να εκτείνονται από την ενεργητική ακρόαση του περιβάλλοντος, μέχρι τον ηχητικό περίπατο και την ηλεκτροακουστική σύνθεση ηχοτοπίων. Μέσω των πρακτικών αυτών, διαυγάζεται η σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον και ανοίγονται προοπτικές αναδιάρθρωσης των σχέσεων ανθρώπου, κοινωνίας και φύσης στην οικολογική τους διάσταση. Συνολικά, οι εργασίες του 2ου Συνεδρίου Ακουστικής Οικολογίας περιέλαβαν επιστημονικές ανακοινώσεις, ένα εργαστήριο, καθώς και δύο συναυλίες ηλεκτροακουστικής μουσικής. Στο συνέδριο συμμετείχαν, είτε με επιστημονικές εισηγήσεις είτε με ηλεκτροακουστική μουσική σύνθεση, 43 συνολικά επιστήμονες και συνθέτες. Τις εργασίες του συνεδρίου παρακολούθησαν με ενδιαφέρον φοιτητές του Τμήματος Μουσικής Τεχνολογίας & Ακουστικής καθώς και κάτοικοι της πόλης του Ρεθύμνου. Ανάμεσα τους παραβρέθηκαν και μερικοί παλιοί απόφοιτοι του τμήματος που ταξίδεψαν στο Ρέθυμνο για τον σκοπό αυτό. Το πρόγραμμα των επιστημονικών ανακοινώσεων, έλαβε χώρα στο Σπίτι του Πολιτισμού στην Παλιά Πόλη. Το πρόγραμμα των ανακοινώσεων ήταν κατανεμημένο σε έξι θεματικές ενότητες: Ακουστική Οικολογία & Περιβάλλον Έρευνα Ηχοτοπίων Ήχος, Πολιτισμός & Τεχνολογία Εκπαίδευση & Ακουστική Οικολογία I & II Ποιητική του Ηχοτοπίου Την Παρασκευή 26 Φεβρουαρίου, στις 5:30 το απόγευμα, παρουσιάστηκε από την επίκουρη Καθηγήτρια του Ιονίου Πανεπιστημίου, Ι.Ετμεκτσόγλου, εκπαιδευτικό εργαστήριο (workshop) με θέμα: «Σσσσ... Άκου! Παιχνίδα Σιωπής». Σε ειδικό χώρο, δίπλα στο Σπίτι του Πολιτισμού, ήταν ανοιχτές για το κοινό ειδικές ηχητικές εγκαταστάσεις του Νίκου Μπου- μπάρη (Πανεπιστήμιο Αγαίου) και του Γιάννη Χρηστίδη (Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου) όπου ο ακροατής, μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή, μπορούσε να εξερευνήσει και να ακούσει το ηχητικό τοπίο της πόλης της Μυτιλήνης αλλά και πλανόδιους μουσικούς να παίζουν σε διαφορετικές πόλεις του κόσμου. Επίσης, υπήρχε βιντεο εγκατάσταση για το σπήλαιο του Μελιδονίου στην Κρήτη από τους σπουδαστές του Τμήματος Μουσικής Τεχνολογίας & Ακουστικής, Ε.Χατζηπαναγιώτη, Μ.Τερζοπούλου και Στ. Μπουζιώτη. Τέλος, το απόγευμα κάθε μέρας στις 8, πραγματοποιήθηκαν συναυλίες ηλεκτροακουστικής μουσικής στο αμφιθέατρο του Τ.Ε.Ι. Κρήτης, στα Περιβόλια. Για την αναπαραγωγή των ηλεκτροακουστικών συνθέσεων, είχε σχεδιαστεί ειδικό πολυκάναλο σύστημα διάχυσης του ήχου, το οποίο αποτελούνταν από 36 διακριτά ηχεία τοποθετημένα περιμετρικά των ακροατών. Το συνέδριο, ήταν αφιερωμένο στη μνήμη του καλού φίλου και συναδέλφου Χρήστου Κουτσοδημάκη. Ο Χρήστος, πέρα από το ότι διατέλεσε αγαπητός συνάδελφος στο Τμήμα Μουσικής Τεχνολογίας & Ακουστικής, πλαισίωσε ανελλιπώς την πρώτη διεπιστημονική ομάδα έρευνας ηχοτοπίων και αποτέλεσε ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρίας Ακουστικής Οικολογίας. Εργάσθηκε ακούραστα στις ακουστικές μετρήσεις και στην ανάλυση του περιβάλλοντος της λίμνης Αντι νιότη στην Κέρκυρα αλλά ήταν και ο άνθρωπος που με το χιούμορ του εμψύχωνε την ομάδα στις δύσκολες συνθήκες και την εκτόξευε στις καλές στιγμές. Το γέλιο του αντηχεί ακόμη στα αυτιά μας. Περισσότερες πληροφορίες για το συνέδριο, το αναλυτικό πρόγραμμα καθώς και πλούσιο φωτογραφικό υλικό, μπορείτε να βρείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση: ε κ π α ί δ ε υ σ η Ν. Βαλσαμάκης, Καθηγητής Εφαρμογών, Τμήμα Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής Κ. Τζεδάκη, Επιστημονικός Συνεργάτης στο Τμήμα Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής 13

14 εκπαίδευση Έργο συνεχιζόμενης κατάρτισης Ελλήνων και Τούρκων Εκπαιδευτών Οδήγησης στο πλαίσιο του προγράμματος Leonardo da Vinci ενηµέρωση Oλοκληρώθηκε το πρόγραμμα συνεχιζόμενης κατάρτισης «Toward safer road traffic in Turkey through continuous education and lifelong learning of driving instructors» το οποίο ξεκίνησε την και τελείωσε την Σκοπός του προγράμματος, ήταν η βελτίωση της ποιότητας των επαγγελματικών δεξιοτήτων των Τούρκων και Ελλήνων Εκπαιδευτών Οδήγησης (ΕΟ), μέσω της μεταφοράς αποτελεσματικών μεθόδων για συνεχιζόμενη εκπαίδευση καθώς και των γενικών πρακτικών που χρησιμοποιούνται στη Φινλανδία. Στο πρόγραμμα μετείχαν το Τμήμα Ψυχολογίας του Middle East Technical University of Ankara (ως συντονιστής), το Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας με το Εργαστήριο Υγείας & Οδικής Ασφάλειας του ΤΕΙ Κρήτης και από τη Φινλανδία το HAMK University of Applied Sciences και τα πανεπιστήμια της Turku και του Helsinki. του Δρ. Γιάννη Χλιαουτάκη Η ομάδα εργασίας, του ΤΕΙ Κρήτης, αποτελείτο από την Κοινωνική Λειτουργό Μ. Παπαδακάκη, την Κοινωνική Ψυχολόγο Γ. Τζαμαλούκα και τον Κοινωνιολόγο Ι. Χλιαουτάκη, με αναγνωρισμένη εμπειρία στη μελέτη συμπεριφορών διακινδύνευσης και Οδικής Ασφάλειας. Ως σύμβουλος της ομάδας συνεργάστηκε ο Δ. Σαμψών, ειδικός επιστήμονας στην εκπαίδευση των ΕΟ με τη χρήση προσομοιωτή οδήγησης. Το παρόν έργο μετέφερε καινοτομίες και α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ω ν προγραμμάτων και ερευνών (π.χ. Instructor for Driving, Towards safer road traffic in Easter Mediterranean region κλπ), σε νέες περιοχές (Τουρκία, Ελλάδα) στις οποίες η συνεχιζόμενη εκπαίδευση των ΕΟ και των οδηγών δεν έχει ακόμα θεσμοθετηθεί. Σε Ελλάδα και Τουρκία, ανάμεσα σε άλλες ενέργειες, όπως συλλογή, δημιουργία και αξιολόγηση εκπαιδευτικού υλικού, ημέρες κατάρτισης, δημιουργία θεωρητικού μαθήματος συνεχιζόμενης εκπαίδευσης ΕΟ, διάχυση αποτελεσμάτων, πραγματοποιήθηκε και έρευνα πεδίου προκειμένου να εκτιμηθούν οι επαγγελματικές και εκπαιδευτικές ανάγκες των ΕΟ αναφορικά με: τη δια βίου εκπαίδευση και κατάρτιση (διαθεσιμότητα, ποιότητα) 14 Γ. Χλιαουτάκης, Καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας - jchlia@staff.teicrete.gr

15 την αναγνώριση διαφορών σε συστήματα επαγγελματικής κατάρτισης σε διάφορες χώρες το επίπεδο γνώσης του ΚΟΚ και τις δεξιότητες των ΕΟ τις στάσεις και απόψεις των ΕΟ για τον επαγγελματικό τους ρόλο και την παροχή υποδείξεων για πολιτική παρεμβάσεων, κλπ Από την έρευνα πεδίου στην χώρα μας, ανάμεσα σε άλλα, φαίνεται ότι οι Εκπαιδευτές Οδήγησης: δίνουν έμφαση, στο θέμα του σεβασμού προς τους άλλους οδηγούς, στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων αυτο-ελέγχου και στην καλή γνώση του κώδικα υποψήφιων οδηγών αξιολογούν το ελληνικό σύστημα ως κατώτερο από άλλα συστήματα, δεδομένου ότι υφίσταται σοβαρά μειονεκτήματα, όπως η έλλειψη της υποδομής, του απαράδεκτου οδικού περιβάλλοντος και της έλλειψης πάρκων για την εκπαίδευση των οδηγών δεν αναφέρουν οποιεσδήποτε επίσημες ή άτυπες συνεργασίες και δικτύωση μεταξύ των μεμονωμένων ΕΟ και των υπηρεσιών και υπογραμμίζουν, περαιτέρω, τη συνολική απουσία κυβερνητικών πρωτοβουλιών, προς την ανάπτυξη των ισότιμων ευκαιριών κατάρτισης υπό μορφή σεμιναρίων ή άλλο τύπο ε κ π α ί δ ε υ σ η οδικής κυκλοφορίας (Κ.Ο.Κ). κρίνουν ως σημαντικά εμπόδια στην εκπαίδευση των υποψήφιων οδηγών τον τεράστιο ανταγωνισμό μεταξύ των ΕΟ, ειδικά από την άποψη του κόστους των πρακτικών μαθημάτων θεωρούν ως πρόσθετο εμπόδιο την έλλειψη συγκροτημάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών για τη διδασκαλία του θεωρητικού μέρους σειράς μαθημάτων δεν αξιολογούν ως ικανοποιητικό το ελληνικό σύστημα σε θέματα που αφορούν στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών σειρών μαθημάτων Στο πρόγραμμα συνεργάστηκαν οι προπτυχιακές σπουδάστριες του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας, Κατζουράκη Αικατερίνη, Μουρνιανάκη Στυλιανή και Ξενάκη Όλγα, οι οποίες εκπόνησαν Πτυχιακή Εργασία, υπό την εποπτεία της κας Μ. Παπαδακάκη, με τίτλο: «Περιγραφή του συστήματος εκπαίδευσης των δασκάλων οδήγησης στην Ελλάδα και εκτίμηση των εκπαιδευτικών αναγκών τους: Τα επίπεδα παρέμβασης της Κοινωνικής Εργασίας». Γ. Χλιαουτάκης, Καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας - jchlia@staff.teicrete.gr 15

16 εκπαίδευση Υπηρεσίες ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης στο ΤΕΙ Κρήτης ενηµέρωση Σημαντικές δομικές αλλαγές στην εκπαιδευτική διαδικασία επιφέρουν στις μέρες μας, οι νέες Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ). Η διείσδυσή τους στον ευαίσθητο τομέα της εκπαίδευσης, τείνει να δημιουργήσει ένα συνολικά διαφορετικό μαθησιακό περιβάλλον. Ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά του, είναι η διαδικασία της Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (ΑεξΑΕ) που δημιουργεί μεγαλύτερη ευελιξία στο χώρο και το χρόνο. Γενικά, η εξαε έχει συχνά τη δυνατότητα να παρέχει στους μαθητές την πρόσβαση στις πληροφορίες οπουδήποτε και οποτεδήποτε, προωθώντας την ανεξάρτητη μάθηση και διευρύνοντας τη δυνατότητά τους να προσαρμόζονται δυναμικά και με κριτικό τρόπο στις συνεχείς αλλαγές που συντελούνται σ όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, ευνοείται η δια βίου μάθηση. Η εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση (εξαε) χαρακτηρίζεται ως σύγχρονη ή ασύγχρονη, ανάλογα με την ταυτόχρονη ή μη συμμετοχή των εμπλεκομένων στην εκπαιδευτική διαδικασία. Στην ασύγχρονη τηλεκπαίδευση, δεν απαιτείται η άμεση επικοινωνία των συμμετεχόντων (καθηγητής-φοιτητές) και το διδακτικό υλικό, το οποίο στις μέρες μας είναι κυρίως ηλεκτρονικό, διαδραματίζει το βασικότερο ρόλο. Οι εκπαιδευτικοί δημιουργούν το περιεχόμενο του μαθήματος και το δημοσιεύουν σε ειδικά διαμορφωμένους δικτυακούς τόπους που προσφέρουν δυνατότητες οργάνωσης και διαχείρισης ηλεκτρονικών μαθημάτων. Οι του Κώστα Βασιλάκη φοιτητές έχουν πρόσβαση στο εκπαιδευτικό υλικό όπου και αν βρίσκονται, το μελετούν και εξασκούνται με αυτό με το δικό τους ρυθμό, σύμφωνα με τις οδηγίες του καθηγητή ή του αντίστοιχου εκπαιδευτικού σεναρίου μάθησης. Επίσης, παρέχεται η δυνατότητα (άμεσης ή μη) επικοινωνίας μεταξύ καθηγητή-φοιτητή, αλλά και μεταξύ φοιτητών. Στη σύγχρονη τηλεκπαίδευση, καθηγητής και φοιτητές δε βρίσκονται στον ίδιο χώρο και επικοινωνούν μεταξύ τους σε «πραγματικό χρόνο» με τη βοήθεια υπηρεσιών τηλεδιάσκεψης. Τα σύγχρονα συστήματα τηλεδιάσκεψης, παρέχουν δυνατότητες συνδιάσκεψης ήχου και εικόνας (αλλά προσφέρουν και άλλες δυνατότητες όπως την ανταλλαγή αρχείων, τη χρήση κοινού ηλεκτρονικού πίνακα κλπ) δια μέσου του διαδικτύου. Σήμερα, όλα σχεδόν τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, προσπαθούν να ικανοποιήσουν τη γενικότερη απαίτηση για εξαε αν και η ποιότητά της συχνά ποικίλει. Ένα από τα πιο σημαντικά θέματα σχεδιασμού εκπαιδευτικών περιβαλλόντων εξαε, είναι η διασφάλιση της ποιότητας μάθησης. Πολλά εξ αποστάσεως συστήματα σύγχρονης ή ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης αλλά και μαθήματα που προσφέρονται μέσω αυτών των συστημάτων εστιάζουν την προσοχή τους στην παρουσίαση μονάχα του περιεχομένου, παρέχοντας ελάχιστες ευκαιρίες για αλληλεπίδραση και ενεργητική μάθηση. Η εκπαίδευση από απόσταση - μακρινό όραμα πριν μερικές δεκαετίες για την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα - αποτε- 16 Κ. Βασιλάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Γενικό Τμήμα Θετικών Επιστημών Στο άρθρο συνέβαλε επίσης και ο M. Καλογιαννάκης, Συμβασιούχος Καθηγητής Γενικό Τμήμα Θετικών Επιστημών

17 λεί πλέον μια πραγματικότητα για την ελληνική εκπαιδευτική κοινότητα. Όμως, η δημιουργία αλλά και η παρακολούθηση μαθημάτων από απόσταση αποτελεί ένα ιδιαίτερα απαιτητικό εγχείρημα το οποίο συχνά δεν είναι διατεθειμένοι να αναλάβουν εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι. Το ΤΕΙ Κρήτης, αποτελείται από 19 τμήματα διασκορπισμένα στους 4 νομούς της Κρήτης. Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των φοιτητών αυξάνεται δραματικά, δυσχεραίνοντας το εκπαιδευτικό έργο αφού οι υπάρχουσες υποδομές φαίνεται σε αρκετές περιπτώσεις να μην επαρκούν. Η εκπαίδευση από απόσταση, αποτελεί μια ικανοποιητική λύση στα προβλήματα που εμφανίζονται και η ανάπτυξή της φαίνεται να έχει θετική αντιμετώπιση από διδάσκοντες και διδασκόμενους. Το λογισμικό Open eclass Στο ίδρυμα μας ως λογισμικό υποστήριξης της ασύγχρονης διδασκαλίας χρησιμοποιείται η πλατφόρμα Open eclass. Η πλατφόρμα Open eclass, αποτελεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης ηλεκτρονικών μαθημάτων που έχει αναπτυχθεί και υποστηρίζεται από την αστική εταιρία «Πανελλήνιο Ακαδημαϊκό Διαδικτύου GUNet» στην οποία συμμετέχουν όλα τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας μας. Πρόκειται για ελεύθερο λογισμικό ανοικτού κώδικα και η πρόσβαση στην υπηρεσία γίνεται από το διαδίκτυο (web based), ενώ δεν απαιτούνται εξειδικευμένες τεχνικές γνώσεις για τη χρήση της. Βασικά χαρακτηριστικά του λογισμικού, είναι οι διακριτοί ρόλοι των χρηστών (καθηγητές - φοιτητές), η δομημένη παρουσίαση των μαθημάτων, η δυνατότητα κατηγοριοποίησης των μαθημάτων και γενικότερα η ευκολία χρήσης. Υποστηρίζονται τρεις 3 ρόλοι χρηστών: φοιτητές, καθηγητές και διαχειριστές. Επίσης, υπάρχουν τρεις (3) κατηγορίες ηλεκτρονικών μαθημάτων, ανάλογα με τον τρόπο πρόσβασης των φοιτητών ο οποίος ορίζεται από τον καθηγητή: ανοικτά μαθήματα ελεύθερης πρόσβασης, ανοικτά σε εγγραφή μαθήματα και κλειστά μαθήματα (η πρόσβαση ελέγχεται από τον καθηγητή). Για τις δυο τελευταίες κατηγορίες οι σπουδαστές θα πρέπει να είναι εγγεγραμμένοι στην πλατφόρμα. Κάθε ηλεκτρονικό μάθημα, αποτελεί μία αυτόνομη οντότητα στην πλατφόρμα και έχει αρθρωτή δομή που οργανώνεται δυναμικά από τον καθηγητή, ανάλογα με το εκπαιδευτικό μοντέλο που ακολουθεί. Στην τρέχουσα έκδοση της πλατφόρμας προσφέρονται 12 υποσυστήματα και 4 εργαλεία διαχείρισης, τα οποία μπορεί επιλεκτικά να χρησιμοποιήσει ο καθηγητής για την ανάπτυξη του μαθήματός του. Οι υποδομές της υπηρεσίας στο ΤΕΙ Κρήτης Στο ΤΕΙ Κρήτης από το 2004, έχουν εγκατασταθεί, λειτουργούν και υποστηρίζονται υποδομές ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης για τη δημιουργία ηλεκτρονικών μαθημάτων. Η πρώτη εγκατάστασή έγινε το 2004 και έκτοτε η υπηρεσία λειτουργεί ανελλιπώς. Σήμερα (ακαδ. έτος ), διανύουμε μία μεταβατική περίοδο κατά τη διάρκεια της οποίας αναβαθμίζεται η υπηρεσία με τη λειτουργία της νέας έκδοσης του λογισμικού (Open eclass 2.x). Η νέα εγκατάσταση λειτουργεί ήδη στη διεύθυνση: Παράλληλα, μέχρι το Σεπτέμβριο του 2010 θα λειτουργεί και η εγκατάσταση της προηγούμενης έκδοσης στη διεύθυνση δίνοντας το χρονικό περιθώριο στους καθηγητές που έχουν μαθήματα στην παλιά υποδομή, να δημιουργήσουν τα νέα τους ηλεκτρονικά μαθήματα στην αναβαθμισμένη πλατφόρμα. Αυτή η ε κ π α ί δ ε υ σ η Κ. Βασιλάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Γενικό Τμήμα Θετικών Επιστημών M. Καλογιαννάκης, Συμβασιούχος Καθηγητής Γενικό Τμήμα Θετικών Επιστημών 17

18 εκπαίδευση ενηµέρωση Υποστήριξη της υπηρεσίας Στο ΤΕΙ Κρήτης, η τεχνική υποστήριξη της υπηρεσίας γίνεται από το Κέντρο Ελέγχου και Διαχείρισης Δικτύων (ΚΕΔΔ), υπό την εποπτεία του Τομέα Επιστήμης Υπολογιστών του Γενικού Τμήματος Θετικών Επιστημών και ειδικότερα του εργαστηρίου «Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση». Η υποστήριξη της υπηρεσίας, υλοποιείται μόνο ηλεκτρονικά από κατάλληλα στελεχωμένη ομάδα αρωγής (helpdesk). Για οποιαδήποτε πληροφορία / βοήθεια ή όποιο πρόβλημα, μπορείτε να επικοινωνήσετε με την ομάδα υποστήριξης στο eclass@teicrete.gr. Εναλλακτικά, μπορείτε να συμπληρώσετε τη φόρμα αιτήματος που υπάρχει στην διεύθυνση: (γενική φόρμα που αφορά στα προβλήματα δικτύου) ή την αντίστοιχη φόρμα στις σελίδες του ΚΕΔΔ (ενότητα: Αιτήσεις). Για την παρακολούθηση της υποστήριξης της υπηρεσίας έχει εγκατασταθεί και λειτουργεί ειδικό λογισμικό λήψης και διεκπεραίωσης αιτημάτων Cerberus Helpdesk (δε χρησιμοποιείται από το παράρτημα Χανίων). Η αποτελεσματικότητα της ομάδας υποστήριξης είναι πολύ ικανοποιητική. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του λογισμικού υποστήριξης, από την αρχή του 2010 έως τις 15/3/10 (διάστημα 2,5 μηνών) έχουν ικανοποιηθεί 198 αιτήματα χρηστών της υπηρεσίας (δε συμπεριλαμβάνεται το Παράρτημα Χανίων) και ο μέσος όρος ανταμεταφορά κρίνεται απαραίτητη για δύο βασικούς λόγους: (α) η καινούργια έκδοση του λογισμικού (Open e-class) παρέχει περισσότερες δυνατότητες και παρουσιάζει λιγότερα σφάλματα, (β) γίνεται μια πρώτη συντονισμένη προσπάθεια, ώστε τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας του ΤΕΙ Κρήτης να χρησιμοποιούν έναν προσωπικό κωδικό ταυτοποίησης (teicrete-id) για όλες τις υπηρεσίες που παρέχονται κεντρικά στο Ίδρυμα μας, ο οποίος πιστοποιείται με ασφάλεια από την Κεντρική Υπηρεσία Καταλόγου που λειτουργεί στο Ίδρυμά μας. Στο παράρτημα Χανίων λειτουργεί αυτόνομα άλλη πλατφόρμα (με το ίδιο λογισμικό - Open eclass). Για τα μαθήματα που προσφέρονται στο παράρτημα, μπορείτε να πληροφορηθείτε στη διεύθυνση: Τα στατιστικά στοιχεία της υπηρεσίας (15/3/2010) δείχνουν, ότι στη νέα υποδομή έχουν ήδη δημιουργηθεί 249 μαθήματα από 237 καθηγητές, ενώ έχουν εγγραφτεί στην πλατφόρμα χρήστεςσπουδαστές. Στο παράρτημα Χανίων έχουν δημιουργηθεί 142 μαθήματα από 81 διδάσκοντες και υπάρχουν 909 εγγεγραμμένοι φοιτητές. Στην υποδομή της προηγούμενης έκδοσης υπάρχουν 634 μαθήματα, 470 καθηγητές και φοιτητές. Το σύνολο των παραπάνω στοιχείων αποδεικνύουν την ευρεία αποδοχή της υπηρεσίας από την ακαδημαϊκή κοινότητα του ΤΕΙ Κρήτης, ενώ ενδεικτικές έρευνες του εργαστηρίου «Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση» [1], [2], [3] αποδεικνύουν και τη χρησιμότητά της στην εκπαιδευτική διαδικασία. 18 Κ. Βασιλάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Γενικό Τμήμα Θετικών Επιστημών M. Καλογιαννάκης, Συμβασιούχος Καθηγητής Γενικό Τμήμα Θετικών Επιστημών

19 πόκρισης (υποβολή αιτήματος απάντηση) είναι περίπου 1,8 ώρες. Χρήσιμοι σύνδεσμοι: ΚΕΔΔ ΤΕΙ Κρήτης: Κεντρική Υπηρεσία Καταλόγου του ΤΕΙ Κρήτης: Δικτυακός τόπος Open eclass: Ακαδημαϊκό Διαδίκτυο - GUnet: Εθνικό Δίκτυο Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΔΕΤ): Υπηρεσία Καταλόγου του ΕΔΕΤ: Βιβλιογραφία [1] Vassilakis, K., Psaroudakis, N. & Kalogiannakis, M., Asynchronous learning service evaluation: a case study at TEI of Crete, Proceedings of the 6th International Conference on Networked Learning. A research-based conference on networked learning in higher education and lifelong learning, , [2] Βασιλάκης, Κ. & Καλογιαννάκης, Μ., Προσεγγίσεις της Εκπαίδευσης από Απόσταση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, Αθήνα: Ατραπός, [3] Kalogiannakis, M., Psarros, M. & Vassilakis, K., Teacher s role in a changing education. A case study of asynchronous education at TEI of Crete, Proceedings of the 2nd International Conference Hands-on Science: Science in a changing Education (HSci2005), , Τι είναι το teicrete-id; Το teicrete-id, είναι οντότητα που περιλαμβάνει το όνομα χρήστη (username) και το συνθηματικό κωδικό (password) πρόσβασης. Χρησιμοποιείται για την πρόσβαση σε όλες τις υπηρεσίες του ΤΕΙ Κρήτης που είναι διασυνδεδεμένες με την Κεντρική Υπηρεσία Καταλόγου. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε τις σελίδες του ΚΕΔΔ ΤΕΙ Κρήτης. Τι είναι η υπηρεσία καταλόγου; Ο όρος «υπηρεσίες καταλόγου» (Directory Services), αναφέρεται σε τεχνολογίες πρόσβασης πληροφοριών που βρίσκονται αποθηκευμένες σε κατάλληλα δομημένες βάσεις δεδομένων που ονομάζονται «κατάλογοι» (directories). Κατάλογος είναι ένα σύνολο στοιχείων τα οποία είναι ταξινομημένα με κάποια λογικό και ιεραρχικό τρόπο, όπως για παράδειγμα ένας τηλεφωνικός κατάλογος. Το ΚΕΔΔ ΤΕΙ Κρήτης, έχει δημιουργήσει και συντηρεί την Κεντρική Υπηρεσία Καταλόγου, η οποία έχει υλοποιηθεί με χρήση του πρωτοκόλλου LDAP (Lightweight Directory Access Protocol). Στην Κεντρική Υπηρεσία Καταλόγου του ΤΕΙ Κρήτης εντάσσεται όλο το μόνιμο εκπαιδευτικό προσωπικό, όλο το διοικητικό προσωπικό και όλοι οι φοιτητές του Ιδρύματος και αποδίδεται ένας μοναδικός προσωπικός κωδικός ταυτοποίησης (teicrete-id) σε κάθε άτομο. Η Κεντρική Υπηρεσία Καταλόγου του ΤΕΙ Κρήτης, συνδέεται και συνεργάζεται άμεσα με την Υπηρεσία Καταλόγου του Εθνικού Δικτύου Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΔΕΤ), η οποία προσφέρει αναζήτηση πληροφοριών στους καταλόγους των συνδεδεμένων ακαδημαϊκών ιδρυμάτων της χώρας, αλλά και μία σειρά υπηρεσιών που απευθύνονται σε όλη την ακαδημαϊκή κοινότητα της χώρας. ε κ π α ί δ ε υ σ η Κ. Βασιλάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Γενικό Τμήμα Θετικών Επιστημών M. Καλογιαννάκης, Συμβασιούχος Καθηγητής Γενικό Τμήμα Θετικών Επιστημών 19

20 εκπαίδευση ενηµέρωση ERASMUS INTENSIVE PROGRAMME Applications of Electronics in Plasma Physics 28 June - 09 July 2010 Το Τμήμα Ηλεκτρονικής του ΤΕΙ Κρήτης, για τα επόμενα τρία χρόνια θα διοργανώνει εντατικά προχωρημένα σχολεία, στη θεματική περιοχή των εφαρμογών της Oπτοηλεκτρονικής στη Φυσική Πλάσματος. Το πρώτο σχολείο θα λάβει χώρα, από 28 Ιουνίου έως 9 Ιουλίου Στο σχολείο που συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Erasmus, συμμετέχουν τα παρακάτω ιδρύματα: 1. TEI of Crete (Coordinator) 2. Imperial College London (United Kingdom) 3. University of Bordeaux (France) 4. Queen s University of Belfast (United Kingdom) του Δρ. Μιχάλη Ταταράκη 5. Technical University of Lisboa (Portugal) 6. Czech Technical University of Prague (Czech Republic) 7. University of Milano Bicocca (Italy) 8. Technical University of Madrid (Spain) 9. University of York (United Kingdom) Σκοπός του πρώτου εντατικού προγράμματος, είναι να προσφέρει προχωρημένες γνώσεις στους συμμετέχοντες φοιτητές, στον τομέα των εφαρμογών των ηλεκτρονικών και ειδικότερα του κλάδου της οπτοηλεκτρονικής στη φυσική και τεχνολογία του πλάσματος με ιδιαίτερη βαρύτητα, στη φυσική της σύντηξης υδρογόνου με laser για την παραγωγή άφθονης και καθαρής ενέρ- 20 Μ. Ταταράκη, Καθηγητής, Τμήμα Ηλεκτρονικής / Παράρτημα Χανίων - m.tatarakis@chania.teicrete.gr

21 γειας. Το HiPER ( είναι η Ευρωπαϊκή υποδομή Laser, που σκοπό έχει να επιδείξει την δυνατότητα μιας οικονομικής, ανεξάντλητης και καθαρής πηγής ενέργειας μέσω σύντηξης υδρογόνου με laser. Παράλληλα με την εξέταση των δυνατοτήτων της παραγωγής ενέργειας μέσω σύντηξης με laser, η αλληλεπίδραση των υπέρ ισχυρών παλμών laser με την ύλη, θα δημιουργήσει νέα επιστημονική γνώση σε πολλούς τομείς της φυσικής. Το προτεινόμενο εντατικό πρόγραμμα συμβάλλει στην εισαγωγή των συμμετεχόντων στην τεχνολογία αιχμής που χρησιμοποιείται στο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα HiPER. Το πρόγραμμα σπουδών αυτού του εντατικού προγράμματος, έρχεται να καλύψει το κενό που υπάρχει στα προγράμματα σπουδών των συμμετεχόντων Ιδρυμάτων. Οι θεματικές ενότητες που θα καλυφθούν σε θεωρητικό (διαλέξεις) και σε πρακτικό επίπεδο (εργαστήρια) είναι οι παρακάτω: 1) Βασικές αρχές αλληλεπίδρασης ακτινοβολίας laser με την ύλη. 2) Αρχές Φυσικής Πλάσματος με εφαρμογή στη σύντηξη με laser. 3) Διαγνωστική πλάσματος. 4) Εφαρμογές της σύγχρονης Οπτοηλεκτρονικής στη Φυσική και Τεχνολογία Πλάσματος. 5) Οπτοηλεκτρονικές τεχνολογίες για την ανάπτυξη υποδομών laser για σύντηξη. 6) Παραγωγή ενέργειας σε βιομηχανική κλίμακα μέσω σύντηξης με laser. Το προτεινόμενο πρόγραμμα απευθύνεται: α) Σε προπτυχιακούς φοιτητές Τμημάτων Φυσικής, Μαθηματικών, Ηλεκτρονικών και Ηλεκτρολόγων Μηχανικών που βρίσκονται στο τελευταίο έτος των σπουδών τους και β) μεταπτυχιακούς φοιτητές (Master, PhD). Οι συμμετέχοντες φοιτητές θα επιλέγονται από τον υπεύθυνο ακαδημαϊκό σε κάθε συνεργαζόμενο Ίδρυμα βάση των παρακάτω κριτηρίων: Α) Βιογραφικό σημείωμα Β) Έτος σπουδών Γ) Πολύ καλή γνώση της Αγγλικής γλώσσας Επιστημονικός υπεύθυνος: Prof. Michael Tatarakis, Στο πρόγραμμα μπορούν να συμμετέχουν φοιτητές και από ιδρύματα εκτός των παραπάνω κατόπιν συνεννόησης με τον επιστημονικό υπεύθυνο. ε κ π α ί δ ε υ σ η Μ. Ταταράκη, Καθηγητής, Τμήμα Ηλεκτρονικής / Παράρτημα Χανίων - m.tatarakis@chania.teicrete.gr 21

22 εκπαίδευση ενηµέρωση 22 ERASMUS INTENSIVE PROGRAMME Small Scale Renewable Energy Sources and Energy Saving July 2010, Chania - Heraklion. Το Τμήμα Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος του Παραρτήματος Χανίων, μέσω του εργαστηρίου Ανανεώσιμων Ενεργειακών Τεχνολογιών (ΑΕΤ) διοργανώνει για δεύτερη συνεχή χρονιά, το διεθνές Θερινό Σχολείο με τίτλο: Small Scale Renewable Energy Sources and Energy Saving με τη συνεργασία και συμμετοχή τεσσάρων (4) Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων: 1. Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 2. Czech Technical University in Prague 3. Brunel University 4. University of Brasov Το συγκεκριμένο πρόγραμμα έχει ως βασικό στόχο, την επιστημονικά εμπεριστατωμένη εισαγωγή στις ενεργειακές τεχνολογίες μικρής κλίμακας (small-scale) και στον αντίστοιχο τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (RES). Ειδικότερα, οι θεματικοί τομείς που θα παρουσιαστούν είναι: Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στον Οικιστικό Τομέα Εξοικονόμηση και Συνθήκες Άνεσης Εσωτερικού Περιβάλλοντος Οι ανωτέρω θεματικοί τομείς, θα καλυφθούν (θεωρία & εργαστήρια) από εξειδικευμένους και έμπειρους καθηγητές των συνεργαζόμενων (στα πλαίσια του προγράμματος ανώτατων) εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Το θερινό σχολείο RESchool 2010, του Δρ. Εμμανουήλ Καραπιδάκη απευθύνεται κυρίως σε προπτυχιακούς φοιτητές τελευταίων εξαμήνων τμημάτων τεχνολογικής κατεύθυνσης, καθώς επίσης και σε φοιτητές μεταπτυχιακών προγραμμάτων, στους τομείς των ανανεώσιμων πηγών και της ενεργειακής διαχείρισης. Τα αναμενόμενα αποτελέσματα του συγκεκριμένου θερινού σχολείου, σχετίζονται άμεσα με την αρτιότερη επιστημονική κατάρτιση των συμμετεχόντων φοιτητών, στον τομέα των ανανεώσιμων ενεργειακών τεχνολογιών μικρής κλίμακας και την προφανή βελτίωση των παρεχόμενων σπουδών των εμπλεκομένων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, ενώ σημαντική θα είναι η ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών των συνεργαζόμενων καθηγητών/εισηγητών. Παράλληλα, μέσω του προτεινόμενου IP-RES, δίνεται η δυνατότητα στα συμμετέχοντα ιδρύματα να σχεδιάσουν και να αναπτύξουν από κοινού, προγράμματα εκπαίδευσης και έρευνας στο συγκεκριμένο επιστημονικό πεδίο. Το πρόγραμμα, θα έχει χρονική διάρκεια δύο (2) εβδομάδων (και θα πραγματοποιηθεί μετά το πέρας των εξετάσεων του εαρινού εξαμήνου) από τις 12 έως τις 23 Ιουλίου. Οι παρουσιάσεις, παραδόσεις και εργαστηριακές εφαρμογές, θα πραγματοποιηθούν στις εγκαταστάσεις του Παραρτήματος Χανίων κατά την πρώτη εβδομάδα, και στις εγκαταστάσεις του ΤΕΙ Κρήτης στο Ηράκλειο τη δεύτερη εβδομάδα. Το Πρόγραμμα εγκρίθηκε και διοργανώνεται στα πλαίσια του ERASMUS IP Life Long Ε. Καραπιδάκης, Επίκουρος Καθηγητής,Τμήμα Φ.Π.&Π. - karapidakis@chania.teicrete.gr

23 Programme (LLP), ενώ χρηματοδοτείται από το ΙΚΥ με τρέχοντα προϋπολογισμό Για το παρόν θερινό σχολείο του RESchool 2010 ( Επιστημονικός Υπεύθυνος του Προγράμματος: Δρ. Εμμανουήλ Καραπιδάκης, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Φ.Π.&Π. ε κ π α ί δ ε υ σ η Ε. Καραπιδάκης, Επίκουρος Καθηγητής,Τμήμα Φ.Π.&Π. - karapidakis@chania.teicrete.gr 23

24 εκπαίδευση ERASMUS INTENSIVE PROGRAMME Οργανικά Ηλεκτρονικά Εισαγωγή και εφαρμογές 5-16 July 2010 ενηµέρωση Τα Οργανικά Ηλεκτρονικά, θεωρούνται πολύ μοντέρνα τεχνολογία, παρά το ότι διανύουμε τη δεύτερη δεκαετία που τυγχάνουν εμπορικής εκμετάλλευσης. Καθημερινώς, διεξάγεται διεθνώς σε πολλά εργαστήρια έρευνα, για την κατανόηση των αρχών λειτουργίας και τη βελτίωση των μεθόδων παρασκευής των οργανικών ημιαγωγών. To Τμήμα Ηλεκτρονικής του ΤΕΙ Κρήτης, αναγνώρισε τη σπουδαιότητα της νέας αυτής τεχνολογίας και αποφάσισε να ασχοληθεί με τη διδασκαλία και την έρευνα των Οργανικών Ηλεκτρονικών. Στα πλαίσια της προσπάθειας αυτής είναι η διοργάνωση εντατικού προγράμματος (Erasmus Intensive Program), σε συνεργασία με κορυφαία εργαστήρια του κόσμου με θέμα, την τεχνολογία και τις εφαρμογές των οργανικών ηλεκτρονικών. Επιστημονικοί υπεύθυνοι του θερινού αυτού σχολείου είναι ο Καθηγητής Ιωάννης Καλιακάτσος και ο Καθηγητής Εφαρμογών Κωνσταντίνος Πετρίδης. Τίτλος του θερινού σχολείου είναι, An Introduction to Organic Electronics and Applications (OREA 2010) και οι ημερομηνίες διεξαγωγής του είναι από τις 5 Ιουλίου 2010 έως τις 16 Ιουλίου του Στη διοργάνωση του προγράμματος, συμμετέχουν τα παρακάτω Πανεπιστήμια με τους αντίστοιχους επιστημονικούς υπευ- του Δρ. Κώστα Πετρίδη θύνους: (1) University of Oxford (UK) Dr Henry Snaith (2) Imperial College of London (UK) Dr Anthopoulos Thomas (3) St Andrews University (UK) - Dr Graham Turnbull (4) Linkoping University (SWE) Professor Olle Inganas (5) Πανεπιστήμιο Κύπρου Επίκουρος καθηγητής Ιτσκος Γρηγόρης (6) Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου Επίκουρος καθηγητής Στέλιος Χούλης (7) ΤΕΙ Κρήτης Καθηγητής Καλιακάτσος Ιωάννης & Καθηγητής Εφαρμογών Πετρίδης Κωνσταντίνος. Το πρόγραμμα, απευθύνεται κυρίως σε προπτυχιακούς φοιτητές ΤΕΙ και Πανεπιστημιακών και Πολυτεχνικών σχολών και αποφοίτους των παραπάνω σχολών, που ξεκινούν τη διατριβή τους στον τομέα των οργανικών ηλεκτρονικών. Οι διαλέξεις θα πραγματοποιηθούν από ακαδημαϊκό προσωπικό του ΤΕΙ Κρήτης και των συνεργαζομένων Πανεπιστημίων του εξωτερικού και θα είναι στην Αγγλική. Οι διαλέξεις του OREA χωρίζονται, σε θεωρητικές διαλέξεις (5 13 Ιουλίου) και σε εργαστηριακές (14 15 Ιουλίου). Οι θεωρητικές, θα γίνουν στο Τμήμα Ηλεκτρονικής στα Χανιά και οι εργαστηριακές, στους ερ- 24 Κ. Πετρίδης, Καθηγητής Εφαρμογών, Τμήμα Ηλεκτρονικής / Παράρτημα Χανίων - c.petridis@chania.teicrete.gr

25 γαστηριακούς χώρους του Τμήματος Ηλεκτρολογίας στο Ηράκλειο με επιστημονικό υπεύθυνο, τον Καθηγητή Μανώλη Κουδουμά. Στις θεωρητικές διαλέξεις, θα παρουσιασθούν οι βασικές αρχές λειτουργίας των οργανικών ημιαγωγών (ηλεκτρονικές, οπτικές ιδιότητες) και τα τεχνολογικά τους προϊόντα (οργανικές τρίοδοι, οργανικές δίοδοι, οργανικά LED & Laser, οργανικά solar cells). Στις εργαστηριακές διαλέξεις, θα παρουσιαστούν μέθοδοι παρασκευής διατάξεων, που βασίζονται σε οργανικούς ημιαγωγούς οι οποίες θα συνοδευθούν από εργαστηριακές επιδείξεις. Σκοπός του Τμήματος Ηλεκτρονικής, είναι μέσω της διοργάνωσης αυτού του εντατικού προγράμματος να εισάγει νέα υποχρεωτικά μαθήματα σχετικά με την τεχνολογία των Οργανικών Ηλεκτρονικών στο πρόγραμμα σπουδών του, και την έρευνα στον τομέα αυτό, σε συνεργασία με εργαστήρια του εσωτερικού και του εξωτερικού. Αναλυτικά το εντατικό αυτό πρόγραμμα παρουσιάζεται στον εξής δικτυακό χώρο: ε κ π α ί δ ε υ σ η Κ. Πετρίδης, Καθηγητής Εφαρμογών, Τμήμα Ηλεκτρονικής / Παράρτημα Χανίων - c.petridis@chania.teicrete.gr 25

26 ενηµέρωση έ ρευνα 27 Παρατηρώντας κβαντικά φαινόµενα δια γυµνού οφθαλµού, του ρ. Γεωργίου Καβουλάκη 32 Λεπτομερής υδρογεωλογική διερεύνηση παράκτιων υδροφόρων, του Δρ. Π. Σουπιού 37 Μελέτη των συμπεριφορών διακινδύνευσης των οδηγών με εστίαση στην οδήγηση δικύκλων με/χωρίς κράνος., του Δρ. Ι. Χλιαουτάκη

27 Παρατηρώντας κβαντικά φαινόμενα δια γυμνού οφθαλμού του Δρ. Γεωργίου Καβουλάκη Όπως αναφέρεται στην ειδησεογραφία του παρόντος τεύχους, το ΤΕΙ Κρήτης μετέχει σε ένα δίκτυο έρευνας του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Ερευνών (European Science Foundation) μέσω του Δρ. Γ. Καβουλάκη, μέλους του Γενικού Τμήματος Θετικών Επιστημών. Αντικείμενο της έρευνας στο εν λόγω δίκτυο, αποτελεί η συμπεριφορά παγιδευμένων ατόμων σε εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες, όπως και «πολαριτονίων» σε ημιαγώγιμα υλικά. Μέχρι τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, ήταν γενικά αποδεκτό ότι η φύση αποτελείται από σωματίδια και από κύματα, με τα κύματα να απαρτίζουν την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Ωστόσο, διάφορες παρατηρήσεις οι οποίες έγιναν γύρω στις αρχές του προηγούμενου αιώνα μας οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι τα σωματίδια έχουν «κυματική» φύση. Με άλλα λόγια, ναι μεν δεχόμαστε την ύπαρξη των σωματιδίων, ωστόσο πιστεύουμε ότι αυτά δεν μπορούν να έχουν απολύτως καλά καθορισμένες θέσεις, αλλά περιγράφονται από ένα «κύμα πιθανότητας», το οποίο μας δίδει την πιθανότητα να βρούμε ένα σωματίδιο σε μια συγκεκριμένη θέση. Το γεγονός αυτό, είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη μέτρηση που πρέπει να κάνει κάποιος ώστε να εντοπίσει ένα σωματίδιο σε μια θέση. Εάν για παράδειγμα, ρίξει φως, το φως αυτό θα διαταράξει τη διαδικασία της μέτρησης με τέτοιο τρόπο, ώστε η μέτρηση της θέσεως του σωματιδίου να παρουσιάζει μια αβεβαιότητα. Τονίζουμε ότι αυτή η αβεβαιότητα είναι εγγενής στην κβαντική θεωρία και δεν έχει να κάνει με την ακρίβεια της μέτρησης. Οι ιδέες αυτές θεμελιώθηκαν σε μεγάλο βαθμό από τον Δανό φυσικό Niels Bohr και τη λεγόμενη «σχολή της Κοπεγχάγης» (και στη συνέχεια από άλλους επιστήμονες) και έχουν πλέον γίνει αποδεκτές από την επιστημονική κοινότητα. Eνδιαφέρον είναι, ότι ο Albert Einstein δεν αποδέχθηκε ποτέ αυτήν τη θεωρία, λέγοντας χαρακτηριστικά «ο θεός δεν παίζει ζάρια». Παρά ταύτα, η θεωρία αυτή έχει δοκιμαστεί επιτυχώς πλέον, σε τόσο πολλά και διαφορετικά προβλήματα, ώστε να θεωρείται δεδομένη η ορθότητά της. Εκείνο το οποίο αποτελεί ακόμα αντικείμενο συζήτησης και έρευνας, είναι η ερμηνεία της κβαντικής θεωρίας. Δε θα αναλύσουμε περαιτέρω το θέμα αυτό, εκτός από το να αναφέρουμε επιγραμματικά, το πιο διάσημο «παράδοξο» της κβαντικής θεωρίας, το οποίο είναι γνωστό ως παράδοξο της «γάτας του Schrödinger». Ερχόμαστε τώρα στο ερώτημα: πώς σχετίζονται τα παραπάνω με το αντικείμενο έρευνας του δικτύου του European Science Foundation; Με απλά λόγια, η απάντηση είναι ότι όλες οι μέχρι πρότινος παρατηρήσεις κβαντικών φαινομένων είχαν γίνει σε μικροσκοπικές, υποατομικές κλίμακες. Τώρα, με τα παγιδευμένα άτομα σε χαμηλές θερμοκρασίες είμαστε πλέον σε θέση να παρατηρήσουμε τους κβαντικούς νόμους σε μακροσκοπικό επίπεδο σχεδόν δια γυμνού οφθαλμού, καθότι τα συστήματα αυτά έχουν διαστάσεις που φθάνουν το ένα χιλιοστό του μέτρου. Ας γίνουμε πιο σαφείς. Ας θεωρήσουμε ως παράδειγμα τα μόρια του αέρα που βρίέ ρ ε υ ν α Γ. Καβουλάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Γενικό Τμήμα Θετικών Επιστημών, ΤΕΙ Κρήτης - kavoulak@staff.teicrete.gr 27

28 έρευνα ενηµέρωση σκονται σε ένα δωμάτιο, σε τυπικές θερμοκρασίες δωματίου. Τα μόρια αυτά κινούνται με πολύ μεγάλες «θερμικές ταχύτητες», της τάξεως των χιλιομέτρων/ ώρα. Για την περιγραφή του αερίου αυτού, οι νόμοι της κλασσικής φυσικής (και στατιστικής) λειτουργούν εξαιρετικά ικανοποιητικά. Σε αντιδιαστολή λοιπόν με τον αέρα σε ένα δωμάτιο του σπιτιού μας, τα άτομα στα υπό εξέταση συστήματα πρέπει να είναι εξαιρετικά ψυχρά. Ο λόγος είναι απλός: Ένα από τα βασικά προβλήματα που πρέπει να αποφύγουμε, είναι το ενδεχόμενο στερεοποίησης των ατόμων, που θα ήταν καταστροφικό. Για να αποτραπεί η στερεοποίηση, οι τυπικές πυκνότητες πρέπει να είναι πολύ χαμηλές, περίπου εκατό χιλιάδες φορές μικρότερες από εκείνη του αέρα. Ωστόσο, όσο πιο αραιό είναι ένα αέριο, Εικόνα 1: Κατανομή πυκνότητας των ατόμων για τρεις διαφορετικές θερμοκρασίες. τόσο πιο ικανοποιητικά περιγράφεται από τους «κλασσικούς» νόμους. Το γεγονός αυτό, μας αναγκάζει να προσφύγουμε σε εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες (με τις προφανείς δυσκολίες που αυτό συνεπάγεται), έως ότου οι κλασσικοί νόμοι της φυσικής και της στατιστικής να μην περιγράφουν ικανοποιητικά τη συμπεριφορά τους. Οι αντίστοιχες θερμικές ταχύτητες είναι της τάξεως χιλιοστών/ώρα, ένα εκατομμύριο φορές πιο χαμηλές από εκείνες των μορίων του αέρα. Μιλούμε στην κυριολεξία για τις πιο χαμηλές θερμοκρασίες στο Σύμπαν. Υπό τις συνθήκες αυτές, έχουμε ουσιαστικά μια νέα μορφή «κβαντικής» ύλης. Τονίζουμε στο σημείο αυτό ότι ήδη οι πολύ χαμηλές ταχύτητες, καθιστούν πολύ πιο εύκολο τον χειρισμό των ατόμων σε προβλήματα «λιθογραφίας», δηλαδή τοποθέτησης των ατόμων σε καλά καθορισμένες Εικόνα 2α: Κροσσοί συμβολής μεταξύ κυμάτων σε ένα συνηθισμένο υγρό. 28 Γ. Καβουλάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Γενικό Τμήμα Θετικών Επιστημών, ΤΕΙ Κρήτης - kavoulak@staff.teicrete.gr

29 θέσεις, με εξαιρετικά σημαντικές εφαρμογές στη νανοτεχνολογία. Η επίτευξη των συνθηκών αυτών, αποτέλεσε στόχο δεκαετιών και είναι χαρακτηριστικό ότι το πεδίο των παγιδευμένων ατόμων έχει λάβει δύο βραβεία Nobel τα τελευταία χρόνια, το 1997 και το Στην Εικόνα 1 φαίνεται η κατανομή πυκνότητας των ατόμων αυτών, για τρεις διαφορετικές θερμοκρασίες (από τα δεξιά προς τα αριστερά η θερμοκρασία μειώνεται και για το λόγο αυτό το εύρος της κατανομής μειώνεται). σε μια λίμνη, όπως φαίνεται στην Εικόνα 2α. Επίσης, έχουν παρατηρηθεί και άλλα εξαιρετικά ενδιαφέροντα φαινόμενα, όπως για παράδειγμα: μηδενικό ιξώδες, ροή ενέργειας χωρίς απώλειες (σε αντιστοιχία με το περίφημο αεικίνητο), «κβαντικές» καταστάσεις δινών, όπως φαίνεται στην Εικόνα 3β, σε αντιστοιχία με τους ανεμοστρόβιλους που δημιουργούνται στην ατμόσφαιρα (βλ. Εικόνα 3α), Εικόνα 2β: Κροσσοί συμβολής στην «κβαντική ύλη» (υπό δύο διαφορετικές συνθήκες), οι οποίοι αποδεικνύουν την κυματική φύση της ύλης, σε αντιστοιχία με τη συμβολή κυμάτων σε ένα οποιοδήποτε μέσο, όπως δείχνει η Εικόνα 2α. έ ρ ε υ ν α Η νέα αυτή μορφή ύλης παρουσιάζει φαινόμενα της κβαντικής μηχανικής σε μακροσκοπικό επίπεδο τονίζουμε ότι εκτός από την παρούσα περίπτωση, κβαντικά φαινόμενα εμφανίζονται μονάχα σε πολύ μικρές κλίμακες. Η Εικόνα 2β, απεικονίζει τι συμβαίνει όταν «συνενωθούν» τρόπον τινά, δύο τέτοια συστήματα «κβαντικής ύλης». Οι κροσσοί συμβολής οι οποίοι διακρίνονται ξεκάθαρα, αποτελούν την πιο «ευθεία» απόδειξη της κυματικής φύσεως της ύλης, σε απόλυτη αντιστοιχία, π.χ., με τους κροσσούς συμβολής κυμάτων νερού Εικόνα 3α: Καταστάσεις δινών (ανεμοστρόβιλων) στην ατμόσφαιρα. Γ. Καβουλάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Γενικό Τμήμα Θετικών Επιστημών, ΤΕΙ Κρήτης - kavoulak@staff.teicrete.gr 29

30 έρευνα μη-γραμμικά (σολιτονικά) κύματα, όπως φαίνεται στην Εικόνα 4β, σε αντιστοιχία με σολιτονικά κύματα στο νερό (Εικόνα 4α), φαινόμενα συλλογικής συμπεριφοράς, Εξίσου εντυπωσιακό, είναι το γεγονός ότι έχουμε τη δυνατότητα να παρέμβουμε στα συστήματα αυτά κατά βούληση, ώστε να δημιουργήσουμε συνθήκες που είναι επιθυμητές, είτε για θεωρητικούς λόγους (ώστε ενηµέρωση Εικόνα 4α: Σολιτονικά κύματα στο νερό. Εικόνα 4β: Σολιτονικά κύματα στην «κβαντική ύλη». το «ατομικό laser» (όπου δέσμες ατόμων έχουν ιδιότητες αντίστοιχες με εκείνες του φωτός laser), κλπ. να επαληθεύσουμε κυρίως βασικές αρχές), είτε για την επίτευξη τεχνολογικών εφαρμογών. Για παράδειγμα, τα άτομα έχουν αλληλεπιδράσεις, οι οποίες παίζουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στη συμπεριφορά 30 Γ. Καβουλάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Γενικό Τμήμα Θετικών Επιστημών, ΤΕΙ Κρήτης - kavoulak@staff.teicrete.gr

31 τους. Μέσω εξωτερικών πεδίων έχουμε τη δυνατότητα να αλλάξουμε, όχι μόνο το μέγεθος των αλληλεπιδράσεων αυτών, αλλά ακόμα και να τις κάνουμε ελκτικές ή απωστικές. Επίσης, είναι δυνατό να δεσμεύσουμε τα άτομα αυτά σε περιοδικά δυναμικά (Εικόνα 5), στα οποία όλες οι σχετικές παράμετροι είναι εξωτερικά ελεγχόμενες. Πρόκειται στην κυριολεξία για ένα «τεχνητό στερεό», το οποίο μπορούμε να διαμορφώσουμε κατά βούληση ώστε να έχει τις επιθυμητές (για θεωρητικούς ή για πρακτικούς λόγους) ιδιότητες. καθώς αποδιεγείρονται και εκπέμπουν φως. Κι εδώ έχει καταστεί δυνατή η δημιουργία συνθηκών, κάτω από τις οποίες οι κβαντικοί (και όχι οι κλασσικοί) νόμοι διέπουν τα συστήματα αυτά, με αντίστοιχα εξίσου ενδιαφέροντα φαινόμενα να έχουν παρατηρηθεί και σε αυτήν την περίπτωση. έ ρ ε υ ν α Εικόνα 5: Άτομα (μπάλες) τοποθετημένα σε ένα περιοδικό δυναμικό. Αντίστοιχα φαινόμενα έχουν επίσης παρατηρηθεί τα τελευταία έτη σε ημιαγώγιμα υλικά, κατόπιν διεγέρσεώς τους, τα λεγόμενα «πολαριτόνια». Οι διεγέρσεις αυτές, έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία «σωματιδίων» τα οποία μοιάζουν σε μεγάλο βαθμό με τα άτομα του υδρογόνου, με μόνη τη (σημαντική) διαφορά, ότι τα αντίστοιχα «άτομα» είναι πολύ βραχύβια, Ήδη, από τη στοιχειώδη περιγραφή που δίδουμε στο παρόν άρθρο πρέπει να είναι σαφές στον αναγνώστη, πως αμφότερα τα υπό εξέταση συστήματα στο πλαίσιο του δικτύου του ESF (των ατόμων και των πολαριτονίων) έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον όχι μονάχα από θεωρητικής άποψης, αλλά παράλληλα έχουν και προοπτικές για επαναστατικές τεχνολογικές εφαρμογές. Έτσι, είναι σημαντικό για το ΤΕΙ να ηγείται ενός τέτοιου δικτύου. Γ. Καβουλάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Γενικό Τμήμα Θετικών Επιστημών, ΤΕΙ Κρήτης - kavoulak@staff.teicrete.gr 31

32 έρευνα Λεπτομερής υδρογεωλογική διερεύνηση παράκτιων υδροφόρων ενηµέρωση H διατήρηση και προστασία των παράκτιων υδροφόρων, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα του σύγχρονου κόσμου, γιατί είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την οικονομία των παράκτιων περιοχών. Οι υπόγειοι υδατικοί πόροι (υδροφόροι), βρίσκονται σε δυναμική ισορροπία (εμπλουτισμός εκφόρτιση) και χαρακτηρίζονται από συγκεκριμένες χημικές και υδραυλικές παραμέτρους. Είναι πεπερασμένοι και ευάλωτοι σε εξωτερικούς ρύπους, καθώς οι παράκτιες περιοχές παρουσιάζουν ταχύτερη τουριστική, αγροτική και πληθυσμιακή ανάπτυξη, οι παράκτιοι υδροφόροι κινδυνεύουν να υποβαθμιστούν ποσοτικά και ποιοτικά. Πράγματι, η αυξημένη ζήτηση μειώνει τα αποθέματα του υδατικού υπόγειου δυναμικού, ενώ αυξάνει και την πιθανότητα ρύπανσής του λόγω υφαλμύρινσης (διείσδυσης του θαλασσινού νερού) ή χρήσης γεωργικών φαρμάκων. Για την απαιτούμενη βέλτιστη διαχείριση των παράκτιων υδροφόρων απαραίτητη προϋπόθεση, είναι η πλήρης κατανόηση της γεωλογίας και της τεκτονικής της υπό μελέτη περιοχής, γιατί αυτά τα δεδομένα καθορίζουν τα υδραυλικά χαρακτηριστικά του υδροφορέα. Για την πληρέστερη έρευνα, πρέπει να πραγματοποιείται λεπτομερής γεωλογική και τεκτονική του Δρ. Παντελή Σουπιού χαρτογράφηση της περιοχής και απεικόνιση των δεδομένων σε Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), ορμώμενη από την αναγκαιότητα που έχει προκύψει για την προστασία και την ορθή διαχείριση των υδάτων, καθιέρωσε κοινοτικό πλαίσιο, την Οδηγία 2000/60, με την οποία οργανώνει τη διαχείριση των εσωτερικών, επιφανειακών, υπογείων, μεταβατικών και παράκτιων υδάτων. Στόχος, είναι η πρόληψη και μείωση της ρύπανσής τους, η προαγωγή της βιώσιμης αξιοποίησής τους, η προστασία του περιβάλλοντός τους, η βελτίωση της κατάστασης των υδατικών οικοσυστημάτων. Στο Τμήμα Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος του ΤΕΙ Κρήτης, ο Τομέας Υδα- τικών Πόρων και Γεωπεριβάλλοντος εναρμονίζεται με την παραπάνω οδηγία. Το Εργαστήριο Γεωφυσικής και Σεισμολογίας με διευθυντή τον Καθηγητή Φ. Βαλλιανάτο και το Εργαστήριο Γεωπληροφορικής με διευθυντή τον καθηγητή Τ. Παπακώστα, δραστηριοποιούνται ενεργά στην αντιμετώπιση υδρογεωλογικών προβλημάτων, παρέχοντας υψηλής ποιότητας ερευνητικό έργο σε συνεργασία με ερευνητικούς φορείς άλλων ευρωπαϊκών χωρών (Ρωσία, Πορτογαλία, Γαλλία, Αυστρία, Ιταλία, Γερμανία και Αγγλία) και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Την τελευταία πενταετία, έχει εκτελεστεί πληθώρα ερευνών κυρίως στη βόρεια 32 Π. Σουπιός, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος - soupios@chania.teicrete.gr

33 παράκτια ζώνη της Κρήτης, τα αποτελέσματα των οποίων έχουν δημοσιευτεί σε διεθνή περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων και έχουν αποτελέσει μέρος διατριβών ειδίκευσης και διδακτορικών διατριβών. Θα παρουσιάσομε ειδικότερα τρεις μελέτες, που έγιναν σε παράκτιες περιοχές της βοριοδυτικής και κεντρικής Κρήτης. Συγκεκριμένα, στη λεκάνη του ποταμού Κερίτη στο νομό Χανίων, στο δημοτικό διαμέρισμα Απτέρων του δήμου Σούδας και στον Γεροπόταμο στο νομό Ρεθύμνης. Λεκάνη του ποταμού Κερίτη Από το 2003 και σε συνεργασία με τη Νομαρχία Χανίων ξεκίνησε μεγάλης κλίμακας υδρογεωλογική, υδρογεωχημική και υδρογεωφυσική διερεύνηση σε συνεργασία με Ιταλούς και Ρώσους επιστήμονες στην ευρύτερη περιοχή της λεκάνης του Ποταμού Κερίτη στον Κάμπο Χανίων (Σχήμα 1). Η υδρογεωφυσική διερεύνηση αποτέλεσε τη διατριβή ειδίκευσης της κας. Α. Κάντα, που είναι απόφοιτος του Τμήματος Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος του ΤΕΙ Κρήτης (Kanta 2009). Σε έκταση 150 Km 2, μελετήθηκαν τα υδρογεωλογικά χαρακτηριστικά του υπόγειου φρεάτιου και καρστικού υδροφόρου, παρέχοντας πληροφορίες για το δυναμικό του υπόγειου υδροφόρου της περιοχής. Πρέπει να σημειωθεί, ότι η περιοχή παρουσιάζει μια από τις μεγαλύτερες παροχές ύδατος (2700 m3/h) στην Ελλάδα. Από τη μελέτη της περιοχής, προέκυψαν ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία του υπόγειου υδροφόρου καθώς και στοιχεία των υδραυλικών συνθηκών που επικρατούν στην περιοχή. Μοντέλα επικινδυνότητας ποιοτικής υποβάθμισης παρουσιάζονται στο Σχήμα 2 (Kouli et al. 2007, 2008, Soupios et al. 2007, Sdao et al. 2009, 2010, Kanta 2009, Kanta et al. 2009). έ ρ ε υ ν α Σχήμα 1. Ευρύτερη περιοχής της υδρολογικής λεκάνης του Π. Κερίτη (Kanta et al. 2009). Προσδιορισμός θέσεων ανόρυξης γεωτρήσεων στο Δήμο Σούδας Π. Σουπιός, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος - soupios@chania.teicrete.gr 33

34 έρευνα ενηµέρωση Σχήμα 2. Προσδιορισμός της επικινδυνότητας του υπόγειου υδροφόρου (Sdao et al. 2009) του υδρογεω- λογικού και υδραυλικού καθεστώτος με σκοπό τον προσδιορισμό βέλτιστων θέσεων υδροληψίας (ανόρυξη υδρογεωτρήσεων) (Σουπιός 2009). Για τη μελέτη εφαρμόστηκαν σύγχρονες γεωφυσικές τεχνικές (μέθοδος παροδικού ηλεκτρομαγνητικού πεδίου και γεωηλεκτρικής τομογραφίας) για την τρισδιάστατη ανακατασκευή του υπεδάφους, μέχρι το βάθος των 200 μέτρων και την ερμηνεία του υδρογεωλογικού καθεστώτος (Σχήμα 4). Σκοπός, ήταν ο προσδιορισμός των βέλτιστων θέσεων υδροληψίας, ταυτοποιώντας τις γεωλογικές και τεκτονικές δομές μέχρι το βάθος των μέτρων από την επιφάνεια του εδάφους και λαμβάνοντας υπόψη τεχνικοοικονομικά κριτήρια καθώς και τα ποσοτικά/ποιοτικά χαρακτηριστικά του υπόγειου υδροφόρου (Soupios et al. 2009). Η αυξανόμενη ζήτηση πόσιμου νερού σε συνδυασμό με την ελαχιστοποίηση του κόστους διερεύνησης και τη μεγιστοποίηση των εξαγόμενων συμπερασμάτων όσον αφορά το υπόγειο υδατικό δυναμικό μιας περιοχής ενδιαφέροντος, απαιτεί την εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογιών (υδρογεωφυσική διερεύνηση τεχνολογίες εντοπισμού υδατικών πόρων). Το εκτελέστηκε για το Δήμο Σούδας (Σχήμα 3), Δημοτικό Διαμέρισμα. Απτέρων, λεπτομερής υδρογεωλογική μελέτη. Πραγματοποιήθηκε τριδιάστατη απεικόνιση του υπεδάφους και μελέτη Υδρογεωλογική διερεύνηση στον Σχήμα 3. Αποτύπωση της ευρύτερης περιοχής έρευνας (Δ. Σούδας, Ν. Χανιών) (Σουπιός 2009). 34 Π. Σουπιός, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος - soupios@chania.teicrete.gr

35 Σχήμα 4. Τρισδιάστατη υδρογεωφυσική αποτύπωση του υπεδάφους μέχρι τα 200 μέτρα. Οι σκιασμένες περιοχές (ελλείψεις) ορίζουν τις θέσεις υψηλού υδατικού δυναμικού (θέσεις ανόρυξης γεώτρησης), ενώ τα βέλη ορίζουν τις ζώνες τροφοδοσίας (Soupios et al. 2009). Γεροπόταμο To 2006, σε συνεργασία με τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ρεθύμνου και τον Οργανισμό Ανάπτυξης Δυτικής Κρήτης (Ο.Α.ΔΥ.Κ.), ξεκίνησε ευρείας κλίμακας υδρογεωλογική διερεύνηση στην ευρύτερη περιοχή του Γεροποτάμου. Η περιοχή έρευνας παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, λόγω αυξημένης τουριστικής ανάπτυξης (στην παράκτια ζώνη αναπτύσσονται μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες), μεγάλης αγροτικής ανάπτυξης και λοιπής επιχειρηματικής δραστηριότητας. Επιπλέον, χημικές αναλύσεις υδατικών δειγμάτων από γεωτρήσεις της ευρύτερης περιοχής, υπέδειξαν έντονη ποιοτική υποβάθμιση του υπόγειου υδρο- φόρου. Τέλος, γεωλογικά η περιοχή παρουσιάζει έντονη ανομοιογένεια και ως εκ τούτου πολυπλοκότητα. Η εν λόγω έρευνα αποτέλεσε το θέμα της διδακτορικής διατριβής της κας. Δ. Καλησπέρη, που είναι απόφοιτος του Τμήματος Φυσικών Πόρων έ ρ ε υ ν α Σχήμα 5. Πολιτικός και γεωλογικός χάρτης της περιοχής μελέτης (Kalisperi et al. 2010). Π. Σουπιός, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος - soupios@chania.teicrete.gr 35

36 έρευνα ενηµέρωση Σχήμα 6. Υδρογεωχημική ερμηνεία των δειγμάτων που ελήφθησαν από την περιοχή μελέτης (Kalisperi et al. 2010). και Περιβάλλοντος του ΤΕΙ Κρήτης (Kalisperi 2009). Σε μια περιοχή έκτασης 40 Km2, εκτελέστηκαν πληθώρα γεωφυσικών διασκοπήσεων (γεωηλεκτρικές βυθοσκοπήσεις, γεωηλεκτρικές τομογραφίες και ηλεκτρομαγνητικές βυθοσκοπήσεις παροδικού πεδίου) (Kalisperi et al. 2009), γεωχημικών και ισοτοπικών αναλύσεων (Kalisperi et al. 2010), συνδυασμένες πάντα με λεπτομερή γεωλογική και τεκτονική μελέτη (Σχήμα 5). Από τη μελέτη προέκυψαν λεπτομερή γεωχημικά (Σχήμα 6) και υδρογεωφυσικά (Σχήμα 7) στοιχεία. Από τη συναξιολόγηση τους ανακατασκευάστηκε το υδρογεωλογικό μοντέλο της περιοχής έρευνας, παρέχοντας δεδομένα για τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά του υπόγειου υδροφόρου της περιοχής ενδιαφέροντος. Το νερό είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με κάθε ζωντανό οργανισμό, με την οικονομική ανάπτυξη των περιοχών στις Σχήμα 7. Με μαύρα και κόκκινα τετράγωνα παρουσιάζονται οι θέσεις των γεωφυσικών διασκοπήσεων (Kalisperi et al. 2009). 36 Π. Σουπιός, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος - soupios@chania.teicrete.gr

37 Μελέτη των συμπεριφορών διακινδύνευσης των οδηγών με εστίαση στην οδήγηση δικύκλων με/χωρίς κράνος. του Δρ. Ιωάννη Χλιαουτάκη Οι χρήστες δικύκλων, όπως π.χ. οι μοτοσικλετιστές, πέφτουν θύματα του 14% περίπου των θανατηφόρων οδικών συγκρούσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρόκειται για πάνω από 6000 άτομα ετησίως. Οι στατιστικές δείχνουν καθαρά ότι ένα κράνος ολικής προστασίας (προστασίας όλου του κεφαλιού και τού προσώπου) σώζει ζωές σε περίπτωση σύγκρουσης. Δεν ασχολούνται όμως, με το πρόβλημα του κατά πόσον το κράνος είναι τεχνικά βελτιωμένο κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να ανταποκρίνεται στις αντιληπτικές ανάγκες του αναβάτη, ανάγκες όπως: η ελαχιστοποίηση της απόσπασης της προσοχής που οφείλεται σε θόρυβο, η δυσφορία που προκαλείται λόγω υψηλής θερμοκρασίας, ή ακόμα η μεγιστοποίηση χρήσιμων οπτικών πληροφοριών, η παροχή επαρκούς ποσότητας αέρα για την αναπνοή κ.ά. Ταυτόχρονα, λόγω του ότι, οι οδηγοί αυτοκινήτων είναι υπεύθυνοι για το 50% περίπου όλων των συγκρούσεων με θύματα αναβάτες δικύκλων, το κράνος του αναβάτη θα μπορούσε να παίξει σπουδαίο ρόλο στην βελτίωση της ορατότητας, ή στην από απόσταση αναγνωρισιμότητα του συνδυασμού αναβάτη δικύκλου, αφού το κράνος αποτελεί γενικά το υψηλότερο ορατό σημείο και μπορεί να γίνει εμφανές από παντού. Οι παραπάνω παράμετροι μελετήθηκαν από την διεπιστημο- νική ερευνητική ομάδα του προγράμματος COST 357 ( της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην διάρκεια των 4 προηγούμενων χρόνων. Το πρόγραμμα είναι γνωστό και ως PROHELM και εστίασε στην αναζήτηση λύσεων για την «Πρόληψη Ατυχημάτων μέσω χρήσης Κράνους Μοτοσικλέτας». Το πρόγραμμα το διαχειρίστηκε Διοικούσα Επιτροπή η οποία εκπροσώπησε τα συμμετέχοντα κράτη (Βουλγαρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ελβετία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισραήλ, Ιταλία, Νορβηγία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ισπανία, Τουρκία, Ηνωμένο Βασίλειο) που συμμετείχαν. Από την Ελλάδα ως εθνικοί εκπρόσωποι και μέλη της Διοικούσας Επιτροπής είχαν οριστεί οι Ι. Χλιαουτάκης και Γ. Τζα- έ ρ ε υ ν α Ι. Χλιαουτάκης, Καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας - jchlia@staff.teicrete.gr 37

38 έρευνα ενηµέρωση μαλούκα. Η χρηματοδότηση του προγράμματος ήταν έμμεση, καθώς προήρχετο από ιδρύματα και φυσικά πρόσωπα που ενδιαφέρονται για το αντικείμενο της έρευνας. Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος εκπονήθηκαν σειρά διεπιστημονικών και διακρατικών μελετών, διδακτορική διατριβή (Ιταλία), και πτυχιακή εργασία από κοινωνικούς λειτουργούς του ΤΕΙ Κρήτης.. Η εργασία που ακολουθεί εκπονήθηκε από την ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου Υγείας & Οδικής Ασφάλειας, Ι. Χλιαουτάκης, Α. Σουλαδάκη, Ι. Αγριτέλης, Ε. Δούφλια, Γ. Τζαμαλούκα και Μ. Παπαδακάκη. Οι τροχαίες συγκρούσεις σε μια κοινωνία σχετίζονται δυσανάλογα με την φτώχεια και την τρωτότητα. Οι πεζοί, οι ποδηλάτες, και οι αναβάτες μοτοποδηλάτων και μοτοσικλετών αποτελούν τα μεγάλα ποσοστά των τραυματισμών οδικής κυκλοφορίας και των θανάτων από τροχαίες συγκρούσεις στις χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα. Τα ποσοστά είναι επίσης υψηλότερα στις χαμηλότερες κοινωνικοοικονομικές ομάδες. Στην Ελλάδα γενικά και στην ευρύτερη περιοχή της Κρήτης ειδικά, συμβαίνουν αρκετές τροχαίες συγκρούσεις κάθε χρόνο με πολύ άσχημα αποτελέσματα για τους οδηγούς αλλά και τους συνεπιβάτες των μοτοσικλετών. Διαθέσιμα στοιχεία στην Αττική δείχνουν ότι περισσότερα από τροχαίες συγκρούσεις με συμμετοχή δικύκλων σημειώθηκαν κατά το έτος Από αυτά, τα 369 ήταν θανατηφόρα, τα 416 σοβαρά και χαρακτηρίστηκαν ως ελαφρά. Συγκεκριμένα, από τα στατιστικά στοιχεία της Διεύθυνσης Τροχαίας Αττικής προκύπτει ότι συνηθέστερες παραβάσεις που βεβαιώνονται σε βάρος δικυκλιστών, αφορούν τη μη χρήση προστατευτικού κράνους ( παραβάσεις μόνο στην Αττική), την οδήγηση υπό την επήρεια οινοπνεύματος (1.129), την υπερβολική ταχύτητα (2.090) και παραβάσεις θορύβου (616). Εντύπωση πάντως προκαλεί και η διαπίστωση ότι κατά το 2007 εντοπίστηκαν στην Αττική οδηγοί δικύκλων που δεν διέθεταν την απαραίτητη άδεια ικανότητας οδηγού. Πέρα από αυτά τα στοιχεία, δεν υπάρχουν διαθέσιμες αναφορές από τα αρχεία της τροχαίας αστυνομίας ή άλλων πηγών που να μπορούν επιστημονικά να επισημάνουν τους καθοριστικούς παράγοντες των τροχαίων συγκρούσεων και της χρήσης/μη χρήσης κράνους οδηγών μοτοσικλετών. Η ερευνητική μας προσπάθεια εστιάστηκε στη μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς, ως συμπεριφοράς διακινδύνευσης κατά την οδήγηση δικύκλων (κάθε τύπου μηχανοκίνητα δίκυκλα), χωρίς την χρήση κράνους. Αναζητήθηκαν, δηλαδή, λόγοι που εμποδίζουν τους οδηγούς να χρησιμοποιούν το κράνος τους όταν οδηγούν. Για παράδειγμα, δεν χρησιμοποιούν το κράνος επειδή πραγματοποιούν συχνές στάσεις ή γιατί αισθάνονται άβολα μέσα σε αυτό ή ακόμη και γιατί δεν φοβούνται το ενδεχόμενο δυστυχήματος κλπ. 38 Γ. Χλιαουτάκης, Καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας - jchlia@staff.teicrete.gr

39 Στηριζόμενοι σε προηγούμενα ευρήματα μας, ελέγξαμε την κύρια υπόθεση σύμφωνα με την οποία υψηλή πρόσληψη εμποδίων σχετίζεται με χαμηλούς δείκτες χρήσης κράνους. Ως προσλαμβανόμενα εμπόδια εννοούμε όλους τους λόγους που δηλώνουν (επικαλούνται) ως εμπόδιο οι χρήστες δικύκλων για να μην κάνουν χρήση του κράνους (π.χ. μου χαλάει την κόμμωση, με ζεσταίνει κ.ά.) Υποθέτουμε λοιπόν, ότι όσα περισσότερα εμπόδια δηλώνει ο χρήστης δικύκλου τόσο σπανιότερα φορά το προστατευτικό κράνος του. «για διασκέδαση», «μετακινήσεις εκτός πόλεως» κλπ), και ανά λόγο (π.χ. οδηγώ το δίκυκλο «για να εκτονωθώ», «όταν είμαι στεναχωρημένος», «για να σαγηνεύσω το αντίθετο φύλο» κλπ) και την συχνότητα χρήσης κράνους ανά προορισμό και ανά λόγο οδήγησης. Η τρίτη ενότητα, αξιολόγησε τους λόγους/αιτίες (και την συχνότητά τους) που επηρεάζουν την απόφαση των οδηγών να μην φορούν πάντα το κράνος τους. Ως λόγοι (αιτίες) που μετρήθηκαν προκειμένου να ελέγξουμε την επίδραση τους στην απόφαση προκειμένου να μην φορέσει κάποιος έ ρ ε υ ν α Υλικό & Μέθοδος Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στην ευρύτερη περιοχή της Κρήτης (Ηράκλειο, Χανιά, Ρέθυμνο, Λασίθι). Το οριστικό ερωτηματολόγιο που αφορά στην παρούσα εργασία, χωρίστηκε σε 3 ενότητες. Η πρώτη ενότητα, εκτίμησε το κοινωνιολογικό προφίλ, την κατανάλωση οινοπνεύματος, την θρησκευτικότητά και τα οδηγητικά χαρακτηριστικά των οδηγών. Η δεύτερη ενότητα, μέτρησε τη συχνότητα οδήγησης ανά προορισμό (π.χ. οδηγώ το δίκυκλο «από το σπίτι μου στην εργασία/σχολή μου», «για εκδρομές», κράνος ήταν 33 θέματα που αφορούσαν: α) στην Ριψοκίνδυνη Συμπεριφορά (π.χ. «αδυναμία προσαρμογής στους κανονισμούς», «πηγαίνω ενάντια στο ρεύμα», «δεν είμαι ο τύπος με την καθώς πρέπει συμπεριφορά», β) στην Ενόχληση (π.χ. «αισθάνομαι στριμωγμένος μέσα στο κράνος», «με πιέζει», «είναι βαρύ» (προξενεί πονοκέφαλο), «περιορίζει την ορατότητα», και γ) στην Υποτίμηση του κινδύνου (π.χ. «όταν οδηγώ προσεκτικά δεν χρειάζομαι κράνος», «το δίκυκλο μου είναι ασφαλές», «δεν χρειάζομαι κράνος», «ο Γ. Χλιαουτάκης, Καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας - jchlia@staff.teicrete.gr 39

40 έρευνα ενηµέρωση καλός οδηγός δεν χρειάζεται να φορά κράνος»). Κύρια αποτελέσματα και συμπεράσματα Χαρακτηριστικά οδήγησης Η μέση τιμή των ετών κατοχής άδειας δικύκλου (7,4) βρέθηκε χαμηλότερη από τις μέσες τιμές ετών οδήγησης (9,4) και ετών κατοχής δικύκλου (8,5). Προέκυψε ακόμα ότι το 51,1% των ερωτώμενων κατά δήλωση τους, δεν είχε καμία σύγκρουση ενώ το 13,6% δήλωσε ότι είχε από τρεις και άνω συγκρούσεις. Συχνότητα οδήγησης και χρήσης κράνους Στον Πίνακα 1, παρουσιάζονται οι μέσες τιμές οδήγησης δικύκλου και χρήσης κράνους σύμφωνα με τους προορισμούς και τους λόγους οδήγησης. Από το σύνολο των ερωτηθέντων οι μέσες τιμές για τους προορισμούς οδήγη- σης «από/προς το σπίτι μου και από/προς τη δουλειά μου/σχολή μου» ήταν 4,0 και 3,5 αντίστοιχα (πολύ συχνοί προορισμοί) ενώ η μέση τιμή χρήσης κράνους και για τους δύο προορισμούς ήταν 2,8 (συχνή χρήση κράνους). Ακόμα παρατηρήσαμε ότι, στους λόγους οδήγησης δικύκλου «για να προσελκύσω το άλλο φύλο/ για να γοητεύσω» και «για κόντρες, σούζες, αγώνες κ.ά. παρόμοια», οι μέσες τιμές ήταν 1,0 και 0,7 αντίστοιχα (σπάνιοι λόγοι οδήγησης) και οι μέσες τιμές χρήσης κράνους για τους ίδιους λόγους είναι 0,8 και 0,7 αντίστοιχα (σπάνια χρήση κράνους). Παράγοντες που σχετίζονται με τη χρήση κράνους Οι ηλικιακά νεότεροι οδηγοί ανέφεραν υψηλότερη χρήση κράνους, εύρημα το οποίο ενδεχομένως να υποδηλώνει ότι η συμπεριφορά τους αυτή οφείλεται στο Πίνακας 1. Μέσες τιμές και τυπικές αποκλίσεις οδήγησης δικύκλου και χρήσης κράνους Προορισμός Λόγοι οδήγησης οδήγηση χρήση Μ.Τ. Τ.Α. Μ.Τ. Τ.Α. 1 Από/προς το σπίτι μου 4,0 (1,2) 2,8 (2,0) 2 Από/προς τη δουλειά μου, σχολή μου 3,5 (1,7) 2,8 (2,1) 3 Στη διάρκεια της δουλειάς μου/σχολής μου 2,3 (2,0) 1,9 (2,1) 4 Προς κάποιο μέρος για διασκέδαση (μπαρ, café κ.ά.) 2,4 (1,7) 2,1 (2,1) 5 Από κάποιο μέρος για διασκέδαση (μπαρ, café κ.ά.) 2,4 (1,7) 2,2 (2,1) 6 Για τις βόλτες μου (χωρίς κάποιο προορισμό) 3,0 (1,6) 2,6 (2,1) 7 Για ταξίδια 1,2 (1,7) 1,8 (2,3) 8 Όταν πρόκειται να πάω σε κάποια συγκέντρωση κ.ά. 2,0 (1,7) 2,0 (2,1) 9 Όταν είμαι θυμωμένος, τσατισμένος κ.ά. παρόμοια 2,0 (1,8) 1,6 (2,0) 10 Όταν είμαι χαρούμενος, ενθουσιασμένος κ.ά. παρόμοια 2,5 (1,8) 2,2 (2,1) 11 Όταν είμαι στεναχωρημένος, λυπημένος κ.ά. παρόμοια 1,9 (1,8) 1,7 (2,0) 12 Για να προσελκύσω το άλλο φύλο, για να γοητεύσω 1,0 (1,6) 0,8 (1,6) 13 Για κόντρες, σούζες, αγώνες κ.ά. παρόμοια 0,7 (1,5) 0,7 (1,6) Ποτέ=0, Σπάνια=1, Αρκετά συχνά=2, Συχνά=3, Πολύ συχνά=4, Κάθε φορά=5 40 Γ. Χλιαουτάκης, Καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας - jchlia@staff.teicrete.gr

41 άγχος και την ανασφάλεια που μπορεί να έχουν ως νέοι σε ηλικία οδηγοί, ή στο φόβο τους για τα επερχόμενα πρόστιμα από την μη χρήση κράνους, ή ακόμα και στην επιρροή που μπορεί να έχουν από την οικογένεια τους για την χρήση κράνους κ.ά. Εξ άλλου, έχει καταδειχθεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό ότι συμπεριφορές διακινδύνευσης κατά την οδήγηση (π.χ. εμπλοκή σε τροχαίες συγκρούσεις) σχετίζονται με τις μεγαλύτερες ηλικιακά ομάδες οδηγών. Από τα αποτελέσματα μας φάνηκε, επίσης, ότι οδηγοί με περισσότερα έτη σπουδών συγκέντρωσαν υψηλότερες επιδόσεις στην κλίμακα χρήσης κράνους, εύρημα σε αντιστοιχία με αποτελέσματα ερευνών στο εξωτερικό. Η σχέση της κατανάλωσης υψηλής περιεκτικότητας οινοπνεύματος με την διακινδυνευμένη οδήγηση, έχει αναγνωρισθεί διεθνώς και επιβεβαιώθηκε από τα ευρήματα και της παρούσας μελέτης. Δεν βρέθηκε όμως, σημαντική σχέση της θρησκευτικότητας με τη χρήση κράνους, αν και σε προηγούμενες έρευνες έχει καταδειχθεί ότι αυτή σχετίζεται με την ασφαλή οδηγική συμπεριφορά. Κάποια ευρήματα έρχονται να επιβεβαιώσουν την διάχυτη αντίληψη, αλλά και τα στοιχεία της Τροχαίας, ότι στην Ελλάδα ένας μεγάλος αριθμός οδηγών δικύκλων οδηγεί πολύ πριν αποκτήσει άδεια οδήγησης. Υψηλό θα πρέπει επίσης να θεωρηθεί το ποσοστό 5% που δήλωσε ότι έχει παραπάνω από 6 συγκρούσεις τα τελευταία 3 χρόνια. Τα ευρήματα αυτά, υποδεικνύουν την αναγκαιότητα συστηματικής έρευνας ώστε να γίνει δυνατό να υποδειχθούν πλαίσια παρέμβασης για προαγωγή ασφαλούς οδηγικής συμπεριφοράς. Ο παράγοντας της ενόχλησης από το κράνος, φάνηκε ότι επηρεάζει την απόφαση των οδηγών να το φορούν συστηματικά. Αυτό το αποτέλεσμα υποστηρίζει τα συμπεράσματα άλλων μελετών για τη χρήση ζώνης ασφαλείας, οι οποίες έχουν βρει έναν αντίστοιχο παράγοντα που συνδέεται με μια απαράδεκτη απώλεια άνεσης και ελευθερίας κινήσεων από τη χρήση της και άρα προτιμούν να μην την χρησιμοποιούν. Ιδιαίτερα οι νέοι οδηγοί μπορούν και επικαλούνται τα δυσάρεστα αποτελέσματα (φαγούρα, εφίδρωση κλπ), που προκύπτουν από την χρήση κράνους κυρίως τους θερμούς καλοκαιρινούς μήνες με αρνητικό αποτέλεσμα τον εκνευρισμό και την ενόχληση. Όμως η αναζήτηση κράνους σχεδιασμένου για θερμά κλίματα είναι προτιμότερη από την άρνηση χρήσης κράνους. Ο παράγοντας της υποτίμησης του κινδύνου τέλος, σχετίστηκε με την χρήση του κράνους. Φαίνεται ότι οι οδηγοί δικύκλων μηχανών δείχνουν υπερβολική εμπιστοσύνη στις οδηγητικές τους ικανότητες και στις επιδόσεις του δικύκλου τους, ή παραδίδονται στην πεποίθηση ότι ένα μοιραίο συμβάν δεν αφορά τους ίδιους αλλά, τους άλλους. Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης, θα μπορούσαν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο σχεδιασμό της περαιτέρω δημόσιας δράσης για την προώθηση της ασφαλούς οδήγησης με την εφαρμογή συγκεκριμένων εκπαιδευτικών διαδικασιών για τη χρησιμότητα του κράνους από τους οδηγούς. Ακόμα, περαιτέρω μελέτες επί του συγκεκριμένου θέματος θα μπορούσαν να προσφέρουν βασικές πληροφορίες στις οποίες θα μπορούσαν να στηριχθούν οι επαγγελματίες υγείας για να αναπτύξουν και εφαρμόσουν δραστηριότητες ανάλογα με τις προτεραιότητες τους και να σχεδιάσουν μελλοντικές πηγές ευαισθητοποίησης και προαγωγής ασφαλούς οδηγικής συμπεριφοράς. Εργαστήριο Υγείας & Οδικής Ασφάλειας, Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας, TEI Κρήτης έ ρ ε υ ν α Γ. Χλιαουτάκης, Καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας - jchlia@staff.teicrete.gr 41

42 ενηµέρωση κ αινοτοµία 43 «Μύρτις: Πρόσωπο με πρόσωπο με το παρελθόν». Η συμμετοχή του ΤΕΙ Κρήτης στην ομάδα ανάπλασης της αρχαίας Αθηναίας, του Δρ. Ε. Μαραβελάκη 48 Αυτόματος Ακουστικός Εντοπισμός και Αντιμετώπιση του Κάνθαρου των Φοινικοειδών, του Κ. Αγγελακόπουλου 53 Επίγεια Ψηφιακή Διαδραστική Τηλεόραση: Καινοτόμα προϊόντα του Εργαστηρίου Έρευνας & Ανάπτυξης Τηλεπικοινωνιακών Συστημάτων ΠΑΣΙΦΑΗ, του Δρ. Ε. Πάλλη 56 Καινοτόμες επιστρώσεις υαλοπινάκων για εξοικονόμηση ενέργειας, της Δ. Βερνάρδου

43 «Μύρτις: Πρόσωπο με πρόσωπο με το παρελθόν». Η συμμετοχή του ΤΕΙ Κρήτης στην ομάδα ανάπλασης της αρχαίας Αθηναίας του Δρ. Εμμανουήλ Μαραβελάκη Το όνομα της Μύρτις. Ένα από τα πολλά θύματα του τυφοειδούς πυρετού που αφάνισε το ένα τρίτο του πληθυσμού της Αθήνας στο τέλος του 5ου αι. π.χ. και μαζί τον σπουδαίο Αθηναίο πολιτικό Περικλή. Ήταν μόλις 11 ετών όταν έχασε τη ζωή της και τάφηκε βιαστικά σε έναν ομαδικό τάφο μαζί με ακόμη 150 ανθρώπους. Το κρανίο της, που διατηρήθηκε σε άριστη κατάσταση, αποκαλύπτει το πρόσωπό της. Και γίνεται το πρώτο παιδί που ανακτά τη φυσιογνωμία του με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας, ενώ μας φέρνει πιο κοντά στην εικόνα των κατοίκων της αρχαίας Αθήνας. «Πρόκειται για ένα κορίτσι περίπου 11 ετών και το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι ότι είχε ορθοδοντικό πρόβλημα: λόγω της συνύπαρξης παιδικών και μονίμων δοντιών δημιουργούνταν συνωστισμός στην άνω γνάθο και οι κυνόδοντες ήταν εκτός τόξου», λέει στα «ΝΕΑ» ο επίκουρος καθηγητής Ορθοδοντικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Μανώλης Παπαγρηγοράκης, που είναι και η ψυχή της διεπιστημονικής ιδέας της ανασύστασης του προσώπου της Μύρτιδος, η οποία έγινε από όλους τους συντελεστές αφιλοκερδώς και παρουσιάστηκε σε εκδήλωση στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης στις 9 Απριλίου (ΤΑ ΝΕΑ, 10/4/2010) Πέρα από το καθαυτό αρχαιολογικό ενδιαφέρον, ο συγκεκριμένος τάφος προσέφερε και μια μοναδική ευκαιρία στους επιστήμονες να αναζητήσουν τα αίτια του λοιμού τα οποία παρέμεναν άγνωστα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Θουκυδίδης περιέγραψε με κάθε λεπτομέρεια τα συμπτώματα της νόσου και την πορεία των ασθενών, όμως ο λοιμογόνος παράγοντας δεν μπορεί να προσδιοριστεί μόνον από αυτού του είδους τις περιγραφές. Έτσι, μια σειρά αιτίων είχαν κατά καιρούς προταθεί, από τον ιό Εbola και τον βάκιλο του άνθρακα ως τον δάγκειο πυρετό και τη γρίπη. Η πρόσβαση των επιστημόνων σε υλικό από τον τάφο του Κεραμεικού, έδωσε την οριστική απάντηση στη διαμάχη. Κάνοντας χρήση μοριακών τεχνικών οι οποίες επιτρέπουν τον πολλαπλασιασμό και την ανάλυση περαιτέρω αλληλουχιών DΝΑ, οι Έλληνες επιστήμονες εντόπισαν DΝΑ του βακτηρίου Salmonella enterica υπότυπος Τyphiστα σε δείγματα θυμάτων του λοιμού. (ΒΗΜΑ SCI- ENCE 28/3/2010). Το 2007, στην 27η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, έπεσε η ιδέα για την ανάπλαση της Μύρτιδος ιδέα βασισμένη στην ανάπλαση που είχε γίνει του προσώπου του Φιλίππου και με το υλικό που υπήρχε από τους σκελετούς του Κεραμεικού. Η δουλειά ολοκληρώθηκε πριν από λίγους μήνες. Όμως, η ανάπλαση δεν έγινε πάνω στο αρχαίο κρανίο, δημιουργήθηκε ένα αντίγραφο. Αυτό εστάλη στη Σουηδία, στον ειδικό μοντελίστα Οσκαρ Νίλσον, ο οποίος ολοκλήρωσε τη διαδικασία της ανάπλασης. Το ΤΕΙ Κρήτης και συγκεκριμένα το Εργαστήριο Σχεδιομελέτης & Κατεργασιών ( ανέλαβε την τρισδιάστατη ανασύνθεση του αρχαίου κρανίου της Μύρτιδος. Η διαδικασία αυτή περιλάμβανε 3 στάδια: κ α ι ν ο τ ο µ ί α Ε. Μαραβελάκης, Καθ. Εφαρμογών, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος marvel@chania.teicrete.gr Στο άρθρο συνέβαλε επίσης και ο Α. Αντωνιάδης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης, Πολυτεχνείο Κρήτης 43

44 εκτυπωτής DIMENSION SST 768 με δυνατότητα εκτύπωσης με πάχος στρώσης (Layer Thickness) mm (Σχήμα 3). Ο εκτυπωτής συνοδεύεται από κατάλληλο λογισμικό το οποίο καθοδήγησε το απαραίτητο υλικό υποστήριξης (support), τα επίπεδα διαδρόμων του STL (STereoLithography) αρχείου και τη διαδρομή (path) της μηχανής για το κτίσιμο του αντικειμένου (Σχήμα 4). Τα αναγκαία στηρίγματα που δημιουργήθηκαν για τις εσωτερικές κοιλότητες του κρανίου αποτελούνται από υδροδιακαινοτοµία ενηµέρωση Στάδιο 1: Ψηφιοποίηση. Αρχικά έγινε συλλογή δισδιάστατων δεδομένων με Υπολογιστική Τομογραφία (CT) σε πολυτομικό Τομογράφο στο θεραπευτικό ινστιτούτο «Εγκέφαλος», από τον ακτινολόγο Παναγιώτη Τούντα. Το αποτέλεσμα της σάρωσης του κρανίου με το αξονικό τομογράφο ήταν 450 εικόνες σε μορφή DICOM (Digital Imaging and Communications in Medicine) (σχήμα 1) τα οποία εστάλησαν στο εργαστήριο του ΤΕΙ Κρήτης για την περεταίρω επεξεργασία. ακρίβεια τη γεωμετρία του κρανίου, με τη δυνατότητα να διατίθεται σε μορφές αρχείων που μπορούν να εισαχθούν σε όλα τα λογισμικά τρισδιάστατης αναπαράστασης, που δίνουν στο χρήστη δυνατότητα ελεύθερης περιστροφής του μοντέλου με το ποντίκι (Σχήμα 2). Ο συνολικός όγκος του οστού του κρανίου αποτυπώθηκε στα 446 cc3. Σχήμα 2: Το τρισδιάστατο μοντέλο του αρχαίου κρανίου Σχήμα 1: Εικόνες DICOM από τη σάρωση του κρανίου στον αξονικό τομογράφο Στάδιο 2: Δημιουργία του Τρισδιάστατου Μοντέλου Με ειδική επεξεργασία και κατάλληλο λογισμικό, απομονώθηκαν οι περιοχές των εικόνων από τον αξονικό τομογράφο που αντιστοιχούσαν στο κρανίο της Μύρτιδος. Στη συνέχεια έγινε τρισδιάστατη ανασύνθεση της δομής του κρανίου με ειδικούς αλγόριθμους. Έτσι, προέκυψε ένα μοντέλο κλειστής επιφάνειας που αποτυπώνει με Βήμα 3: Ανασύνθεση του κρανίου με Ταχεία Προτυποποίηση (Rapid Prototyping). Το τρισδιάστατο μοντέλο πήρε φυσική μορφή με Ταχεία Προτυποποίηση. Ειδικότερα, χρησιμοποιήθηκε ο τρισδιάστατος 44 Ε. Μαραβελάκης, Καθ. Εφαρμογών, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος Α. Αντωνιάδης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης, Πολυτεχνείο Κρήτης

45 λυτό υλικό, το οποίο αφαιρέθηκε εύκολα μετά το τέλος της εκτύπωσης (Σχήμα 5). Η συνολική διαδικασία πήρε συνολικά 66 ώρες, από τις οποίες οι 64 ήταν για την εκτύπωση και οι 2 για την υδρο-διάλυση των στηριγμάτων. Πόσο κοντά στην πραγματικότητα είναι όμως το πρόσωπο που ζωντάνεψε πάνω στο αρχαίο κρανίο; (Σχήμα 6). «Επειδή το κρανίο είναι ανέπαφο και έχει την κάτω γνάθο και όλα τα δόντια, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι είμαστε πολύ κοντά στην πραγματική της μορφή», υποστηρίζει ο κ. Παπαγρηγοράκης. «Ωστόσο είναι πολύ δύσκολο να αναπλασθούν τα αυτιά και η μύτη, για την οποία στηριχθήκαμε στο σχήμα της ρινικής κοιλότητας. Οσο δε για τα χρώματα που επιλέξαμε, βασιστήκαμε σε εκείνα των ανθρώπων της εποχής. Για να βρούμε τα αυθεντικά θα έπρεπε να γίνει ανάλυση του DΝΑ της, διαδικασία ιδιαιτέρως κοστοβόρα». Τι μαθαίνουμε λοιπόν για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο βλέποντας την Μύρτιν; «Δεν έχουμε αλλάξει σχεδόν καθόλου Σχήμα 3. Ο τρισδιάστατος εκτυπωτής του εργαστηρίου Σχεδιομελέτης & Κατεργασιών που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή του αντιγράφου εδώ και χρόνια στην περιοχή του σπλαγχνικού κρανίου (σ.σ. πρόσωπο), έχει όμως αλλάξει ο προσανατολισμός της ανάπτυξης του εγκεφαλικού κρανίου. Όσο περνούν τα χρόνια δηλαδή το κρανίο μας κ α ι ν ο τ ο µ ί α Σχήμα 4. Το αντίγραφο του κρανίου πριν την υδροδιάλυση των στηριγμάτων Ε. Μαραβελάκης, Καθ. Εφαρμογών, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος marvel@chania.teicrete.gr Α. Αντωνιάδης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης, Πολυτεχνείο Κρήτης 45

46 καινοτοµία ενηµέρωση έρχεται πιο μπροστά, ενώ το πρόσωπό μας μικραίνει. Πρέπει όμως να διευκρινίσουμε πως δεν γνωρίζουμε αν η Μύρτις ήταν Αθηναία, μπορεί να ήταν και δούλη από άλλη περιοχή, οπότε έχουμε μπροστά μας μια νεαρή κάτοικο της Αθήνας, όχι μία μετά βεβαιότητος Αθηναία». Το κρανίο της Μύρτιδος δεν επελέγη τυχαία μεταξύ οκτώ παιδικών κρανίων. Ηταν το καλύτερα διατηρημένο, χωρίς οστικές απώλειες, και επιπλέον είχε ατόφια την κάτω γνάθο και όλα τα δόντια. Το στις αρχές του Πελοποννησιακού Πολέμου», επισημαίνει η αρχαιολόγος Εφη Μπαζιωτοπούλου-Βαλαβάνη, η οποία και ανέσκαψε τον ομαδικό τάφο που βρέθηκε η Μύρτις. «Φαίνεται πως το παιδί αυτό υπήρξε ένα απλό, ανώνυμο παιδί, που γεννήθηκε γύρω στο 440 π.χ., πρόλαβε να αντικρύσει τον Παρθενώνα που μόλις είχε τελειώσει, αλλά έζησε και την αρχή του πολέμου. Ήταν ένα κορίτσι που έτρεχε ανέμελο και ξυπόλητο μαζί με τα άλλα παιδιά στους χωμάτινους, στενούς δρόμους της Σχήμα 5. Το τελικό μοντέλο σε κλίμακα 1:1 το οποίο χρησιμοποιήθηκε για την ανάπλαση του προσώπου της Μύρτιδος φύλο της μαρτυράται από το πιγούνι της, που δεν είναι τόσο έντονο όσο των αγοριών, τα «μαλακά» τόξα στην περιοχή των φρυδιών και τη διάμετρο των κυνοδόντων της που είναι μικρότερος σε σχέση με των αγοριών. Όσο για την ηλικία της; «Μίλησαν» η ανατολή των μόνιμων δοντιών και η μορφολογία των ακρορριζίων τους. Ποια ήταν όμως πραγματικά η Μύρτις; «Ενα από τα χιλιάδες ανώνυμα θύματα του φοβερού λοιμού που έπληξε την Αθήνα πόλης. Την ονομάσαμε Μύρτιν». Γιατί όμως επιλέχθηκε αυτό το όνομα για την 11χρονη μικρή; «Επιλέξαμε ένα όνομα δισύλλαβο και εύηχο, που επιπλέον υπάρχει ακόμα με διαφορετική κατάληξη», εξηγεί ο κ. Παπαγρηγοράκης. Αναφορές 1. Baziotopoulou-Valavani EA. Mass Burial from the Cemetery of Kerameikos. In: Stamatopoulou M. Yeroulanou M. eds. 46 Ε. Μαραβελάκης, Καθ. Εφαρμογών, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος Α. Αντωνιάδης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης, Πολυτεχνείο Κρήτης

47 Excavating Classical Culture. Recent Archaeological Discoveries in Greece. Studies in Ancient archaeology I. BAR International Series Oxford, England; Archaeopress 2002: Papagrigorakis MJ, Yapijakis C, Synodinos PN, Baziotopoulou-Valavani E. DNA examination of ancient dental pulp incriminates typhoid fever as the possible cause of the Plague of Athens. Ιnt J Inf Dis. 2006;10: typing Technologies: State of the Art and Current Limitations for Application in Oral and Maxillofacial Surgery. J Oral Maxillofac Surg. 2005;63: "Ένα πρόσωπο ετών πάλι στο φως", Ελευθεροτυπία 10/4/ "Ένα κορίτσι της αρχαίας Αθήνας αποκαλύπτεται", ΤΑ ΝΕΑ, 10/4/ "Μύρτις, ένα κοριτσάκι 11 ετών που έζησε στην αρχαία Αθήνα «αφηγείται» την ιστορία του", Καθημερινή, 8/4/2010 Σχήμα 6. "Ένα κορίτσι της αρχαίας Αθήνας αποκαλύπτεται" Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ, 10/4/2010 κ α ι ν ο τ ο µ ί α 3. Maravelakis E, David K, Antoniadis A, Manios A, Bilalis N, Papaharilaou Y. Reverse engineering techniques for cranioplasty: a case study. J Med Eng Technol. 2008;32: Sanghera B, Naique S, Papaharilaou Y, Amis A. Preliminary study of rapid prototype medical models. Rapid Prot J. 2001;7: Winder J, Bibb R. Medical Rapid Proto- 9. "Το χαμόγελο της Μύρτιδος θα λάμψει ξανά" ΒΗΜΑ SCIENCE, 28/3/ "Αναπλάθουν το πρόσωπο της αρχαίας Αθηναίας", ΕΘΝΟΣ, 28/2/2010 Ε. Μαραβελάκης, Καθ. Εφαρμογών, Τμήμα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος marvel@chania.teicrete.gr Α. Αντωνιάδης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης, Πολυτεχνείο Κρήτης 47

48 καινοτοµία Αυτόματος Ακουστικός Εντοπισμός και Αντιμετώπιση του Κάνθαρου των Φοινικοειδών ενηµέρωση Εισαγωγή Το έντομο Rhynchophorus ferrugineus γνωστό και ως κόκκινος ρυγχωτός κάνθαρος των φοινικοειδών ή κόκκινο σκαθάρι, θεωρείται ο μεγαλύτερος εχθρός των φοινικοειδών παγκοσμίως. Την τελευταία δεκαετία, εισέβαλε στις χώρες της Μεσογείου προσβάλλοντας φυτείες χουρμαδιάς και καλλωπιστικούς φοίνικες. του Κυριάκου Αγγελακόπουλου theophrasti,(φοίνικα του Θεοφράστου) τα μεγαλύτερα αθροίσματα, του οποίου βρίσκονται στο βορειοανατολικό άκρο του νομού (Κάβο Σίδερο, Βάι) (Αγγελακόπουλος et al. 2009) στο δάσος στο Βάι που θεωρείται μοναδικό παγκοσμίως. Πρόσφατες έρευνες στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο έδειξαν ότι ο κόκκινος ρυγχωτός κάνθαρος μπορεί να προσβάλει τον φοίνικα του Θεοφράστου. Το ακμαίο του R. ferrugineus έχει χρώμα κοκκινωπό-καφέ, μήκος περίπου 35mm, πλάτος 12mm και φέρει μακρύ ευδιάκριτο ρύγχος. (Εικ. 1). Εικόνα 1: Το έντομο Rhynchophorus ferrugineus γνωστό και ως κόκκινος ρυγχωτός κάνθαρος των φοινικοειδών. Εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Κρήτη (Χερσόνησος, Ν. Ηρακλείου) το Νοέμβριο του 2005 (Kontodimas et al. 2006, Αγγελακόπουλος κ.α. 2007). Εν συνεχεία, εξαπλώθηκε σε γειτονικούς Δήμους (Γουβών, Μαλίων, Ηρακλείου κ.α.) προκαλώντας την καταστροφή εκατοντάδων φοινικοειδών. To φθινόπωρο του 2008 παρατηρήθηκαν προσβολές (~60 κατεστραμμένα φοινικοειδή Phoenix canariensis) και στο Νομό Λασιθίου (στο Σίσι και στη Μίλατο). Το γεγονός προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία ως προς την υφιστάμενη απειλή για τον ιθαγενή κρητικό φοίνικα Phoenix Όλα τα στάδια του R. ferrugineus (ωό, προνύμφη, νύμφη, ακμαίο) εξελίσσονται στο εσωτερικό του φοίνικα. Τα θήλεα γεννούν περίπου 300 ωά (μήκος 2.6mm, πλάτος 1.1 mm) σε ξεχωριστές οπές ή πληγές του φοίνικα στην κορυφή (στεφάνη), στη βάση των νεαρών φύλλων ή στον κορμό του δένδρου. Συνήθως η ζημιά που προκα- 48 Κ. Αγγελακόπουλος, Επιστημονικός Συνεργάτης, Τμήμα: ΒΙΟ.ΘΕ.ΚΑ. - k.aggelakopoulos@hotmail.com Στο άρθρο συνέβαλαν επίσης και οι Δ. Κοντοδήμας, Ερευνητής στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο Η. Ποταμίτης, Επίκουρος Καθ. Τμήμα Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής - potamitis@staff.teicrete.gr

49 λείται από τις προνύμφες είναι ορατή μόνο πολύ μετά την προσβολή, όταν η κατάσταση είναι πλέον μη αναστρέψιμη. (Εικ. 6-7). Είναι προφανής η σπουδαιότητα του έγκαιρου εντοπισμού της προσβολής, όταν ακόμη δεν υπάρχουν ορατά αποτελέσματα στο δένδρο. Στην παρούσα εργασία, παρουσιάζουμε ένα πρότυπο σύστημα αυτόματης ακουστικής ταυτοποίησης του R. ferrugineus. Ο στόχος του συστήματος είναι η αυτόματη αναγνώριση του είδους μόνο από το ακουστικό σήμα που παράγεται κατά την κίνηση και το μεταβολισμό του R. Ferrugineus μέσα στο δέντρο. Παρουσιάζονται επίσης στοιχεία σχετικά με την έκταση της προσβολής στο νομό Λασιθίου. των προσβεβλημένων φοινικοειδών, όπως και η σχετική λίστα των εγκεκριμένων εντομοκτόνων σκευασμάτων που εκδόθηκε από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, με συγκεκριμένη περίοδο ισχύος, στις Τέλος, στάλθηκαν δείγματα του εντόμου από τις παγίδες στο ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. Ηρακλείου για την ταυτοποίηση του εντόμου, όπως προβλέπει ο Ευρωπαϊκός κανονισμός. Παρακολούθηση (monitoring) και αντιμετώπιση των προσβολών στο νομό Λασιθίου Στο πλαίσιο σχετικού ερευνητικού προγράμματος, που ανέλαβε το ΤΕΙ Κρήτης και χρηματοδοτήθηκε από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λασιθίου, έγινε ανάπτυξη δικτύου παγίδευσης πέριξ των σημείων όπου σημειώθηκαν προσβολές. Συνολικά τοποθετήθηκαν (στις 10 Μαρτίου 2009) 44 φερομονικές παγίδες (πέντε τύπων) (Εικόνα 2), οι οποίες ελέγχονταν ανά δεκαπενθήμερο (Εικόνα 3). Επίσης τοποθετήθηκαν (στις 24 Νοεμβρίου 2009) 18 παγίδες στις περιοχές Βουλισμένη, Λατσίδα, Νεάπολη και Νικηθιανό (Εικόνα 3) και μέχρι το τέλος του προγράμματος θα έχουν τοποθετηθεί ακόμα 60 παγίδες. Επιπλέον, σε αρκετούς ιδιοκτήτες προσβεβλημένων φοινίκων δόθηκαν εντομοπαθογόνοι νηματώδεις του είδους Steinernema carpocapsae. Επίσης, από τη σχετική υπηρεσία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λασιθίου δόθηκαν σε όλους τους ιδιοκτήτες προσβεβλημένων φοινίκων οι κατάλληλες οδηγίες για την ορθή απομάκρυνση Εικόνα 2: Οι πέντε (5) τύποι παγίδων Εικόνα 3: Σημεία τοποθέτησης παγίδων σε Σίσι και Μίλατο. Η διακύμανση του πληθυσμού, για δειγματοληψίες που έγιναν μέχρι και στις , φαίνεται στην Εικόνα 3. Συνολικά παγιδεύτηκαν 4377 ακμαία, εκ των οποίων 3312 θηλυκά και 969 αρσενικά με αναλογία 1 αρσενικό/3,42 θηλυκά. Παρατηρείται κ α ι ν ο τ ο µ ί α Κ. Αγγελακόπουλος, Επιστημονικός Συνεργάτης, Τμήμα: ΒΙΟ.ΘΕ.ΚΑ. - k.aggelakopoulos@hotmail.com Δ. Κοντοδήμας, Ερευνητής στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο Η. Ποταμίτης, Επίκουρος Καθ. Τμήμα Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής - potamitis@staff.teicrete.gr 49

50 καινοτοµία ενηµέρωση Εικόνα 4: Η διακύμανση του πληθυσμού των ακμαίων εντόμου από 25/3/2009 έως 17/2/2010. σημαντική αύξηση των συλλήψεων μετά τον Ιούλιο-Αύγουστο, αλλά και προς τα τέλη Δεκεμβρίου, οπότε πρέπει να σημειωθεί ότι οι θερμοκρασίες ήταν σε σχετικά υψηλά επίπεδα για την εποχή. Επιπλέον, όπως φαίνεται και στην Εικόνα 4 ο αριθμός συλλήψεων είναι αρκετά μεγαλύτερος στο Σίσι απ ό,τι στη Μίλατο (Σίσι: 2585 και Μίλατος: Όσον αφορά τη χρήση παγίδων, σε αυτήν την πυκνότητα, ο σκοπός τους ήταν η παρακολούθηση (monitoring) της διακύμανσης του πληθυσμού των ακμαίων ατόμων του εντόμου. Ωστόσο, ο μεγάλος αριθμός θηλυκών εντόμων που συλλαμβάνονται είναι αρκετά σημαντικός και από πλευράς καταπολέμησης, γιατί ένα θηλυκό μπορεί να γεννήσει περίπου 300 αυγά. Καθώς επίσης αξίζει να αναφερθεί ότι, σύμφωνα με υπολογισμούς, από ένα μόνο ζεύγος ρυγχοφόρων θεωρητικά θα μπορούσαν να προκύψουν πάνω από 53 εκατομμύρια απόγονοι σε τέσσερεις γενιές, απουσία βεβαίως περιοριστικών παραγόντων (π.χ. φυτοπροστατευτικά προϊόντα, θνησιμότητα λόγω άλλων παραγόντων κ.α.) (Πηγή: EPPO, 2008). Κατά τη διάρκεια του 2008, στη Μίλατο και στο Σίσι ο αριθμός των προσβεβλημένων φοινίκων που καταγράφηκαν ήταν περίπου 60, ενώ κατά τη διάρκεια του 2009 ήταν περίπου 150. Εικόνα 6: Προσβεβλημένος φοίνικας του είδους Phoenix canariensis από το έντομο στην περιοχή της Μιλάτου. Aνάπτυξη λογισμικού συστήματος για τον αυτόματο ακουστικό εντοπισμό εντομολογικών εχθρών. Στα πλαίσια της πρότασης αναπτύχθηκε ένα πρότυπο σύστημα αυτόματης ακουστικής ταυτοποίησης του R. ferrugineus. Ο στόχος του συστήματος είναι η αυτόματη αναγνώριση του είδους μόνο από το ακουστικό σήμα που παράγεται κατά την κίνηση και το μεταβολισμό του R. Ferrugineus μέσα στο δέντρο, με χρήση κατάλληλων πιεζοη- 50 Κ. Αγγελακόπουλος, Επιστημονικός Συνεργάτης, Τμήμα: ΒΙΟ.ΘΕ.ΚΑ. - k.aggelakopoulos@hotmail.com Δ. Κοντοδήμας, Ερευνητής στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο Η. Ποταμίτης, Επίκουρος Καθ. Τμήμα Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής - potamitis@staff.teicrete.gr

51 Εικόνα 7: Φαγώματα στα φύλλα σε φοίνικα του είδους Phoenix canariensis από το έντομο στο Άνω Σίσι. λεκτρικών αισθητήρων που εισάγονται στον κορμό του δέντρου και εκπαιδευόμενων αλγόριθμων αναγνώρισης προτύπων. Κάνοντας χρήση της υπάρχουσας τεχνογνωσίας στην ώριμη πλέον θεματική περιοχή της αυτόματης αναγνώρισης ομιλίας και ομιλητή, διερευνήθηκε η εφαρμογή αυτών των τεχνικών στον εντοπισμό του R. ferrugineus. Συγκεκριμένα, η ταυτοποίηση βασίζεται στη σύγκριση (με χρήση στατιστικών μεθόδων) των φασματικών χαρακτηριστικών της ηχογράφησης του άγνωστου δέντρου με τα φασματικά πρότυπα που έχουν εξαχθεί από ηχογραφημένα R. Ferrugineus μέσα σε κορμούς. Το τελικό σύστημα παράγει ένα αρχείο με το αναγνωρισμένο είδος και το μέτρο της ασάφειας της αναγνώρισης. Η μεθοδολογία που ακολουθήσαμε για να εξάγουμε τις ακουστικές παραμέτρους που συγκεντρώνουν τις ακουστικές ιδιότητες που διακρίνουν το R. ferrugineus είναι η πιο διαδεδομένη ακουστική παραμετροποίηση στο χώρο της αυτόματης αναγνώρισης ομιλίας και ομιλητή. Λόγω του ότι οι ακουστικές εκπομπές, είναι χρονικά μεταβαλλόμενες, μας ενδιαφέρει το περιεχόμενο συχνοτήτων του σήματος και επιλέγουμε τους μετασχηματισμούς Fourier διαδοχικών χρονικά επικαλυπτόμενων πλαισίων σήματος (Short-time Fourier Transform). Οι φασματικοί συντελεστές για κάθε πλαίσιο περνούν μέσα από μια κλίμακα (κλίμακα Mel) που συναθροίζει τους φασματικούς συντελεστές γραμμικά μέχρι το 1 khz, και λογαριθμικά για τις μεγαλύτερες συχνότητες. Στις εξαχθείσες παραμέτρους εφαρμόζεται ο λογάριθμος ο οποίος συμπιέζει το μεγάλο εύρος του πλάτους των συχνοτήτων. Το τελευταίο στάδιο περιλαμβάνει την επιβολή του διακριτού μετασχηματισμού συνημιτόνου (discrete cosine transform) ο στόχος του οποίου είναι η αποσυσχέτιση των παραμέτρων, ώστε το σύστημα αναγνώρισης προτύπων να χρειάζεται λιγότερα δεδομένα για να εκπαιδευτεί. Κάθε βιολογικό είδος που εκπέμπει ακουστικά σήματα έχει δικό του χαρακτηριστικό ακουστικό γνώρισμα, πράγμα το οποίο σημαίνει πως το R. ferrugineus παράγει ακουστικές παραμέτρους που ακολουθούν μια συγκεκριμένη κατανομή πιθανοτήτων για το είδος. Στη στατιστική και στην αναγνώριση προτύπων, το πρόβλημα της προσέγγισης μιας άγνωστης κατανομής μέσω ενός παραμετρικού μοντέλου ονομάζεται εκτίμηση κατανομής πιθανότητας και στην πρόταση η άγνωστη κατανομή του κάθε είδους προσεγγίζεται από μίγμα πολυδιάστατων Γκαουσσιανών κατανομών πιθανότητας (multivariate Gaussian mixture model - GMM). Οι άγνωκ α ι ν ο τ ο µ ί α Κ. Αγγελακόπουλος, Επιστημονικός Συνεργάτης, Τμήμα: ΒΙΟ.ΘΕ.ΚΑ. - k.aggelakopoulos@hotmail.com Δ. Κοντοδήμας, Ερευνητής στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο Η. Ποταμίτης, Επίκουρος Καθ. Τμήμα Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής - potamitis@staff.teicrete.gr 51

52 καινοτοµία ενηµέρωση στοι παράμετροί τους (βάρος κάθε Γκαουσσιανής, μέσος όρος και συνδιασπορές) ρυθμίζονται από τα ακουστικά πρότυπα της ηχογραφημένης βάσης R. ferrugineus των οποίων η ύπαρξη είναι οπτικά πιστοποιημένη από επιμολυσμένα δέντρα. Το GMM εκπαιδεύεται με τον αλγόριθμο μεγιστοποίησης προσδοκίας - (Expectation Maximization - EM) για να μεγιστοποιήσει την πιθανοφάνεια (likelihood) των ακουστικών παραμέτρων της ηχογραφημένης βάσης εκπαίδευσης. Υπάρχουν δύο λόγοι για τη χρησιμοποίηση ενός GMM ως αντιπροσώπου της κατανομής των φασματικών παραμέτρων του R. ferrugineus. Ο πρώτος είναι ότι κάθε Γκαουσσιανή κατανομή από το μίγμα που συγκροτεί ένα GMM, προσαρμόζεται ώστε να αντιπροσωπεύει κάποιο μέρος του φάσματος που αντιπροσωπεύει ένα ακουστικό χαρακτηριστικό (ηχηρό, άηχο, μετάβαση). Ο δεύτερος είναι, ότι ένα GMM είναι ικανό να προσεγγίζει μια οποιαδήποτε πιθανοτική κατανομή όταν υπάρχουν ακουστικά δεδομένα για να το εκπαιδεύσουν. Κατά τη διαδικασία της ταυτοποίησης του δέντρου ως επιμολυσμένου ή όχι, δοκιμάζουμε τις ακουστικές παραμέτρους, με ποια πιθανότητα παράγονται από το κάθε GMM. Υπάρχει ένα GMM που αντιπροσωπεύει το R. ferrugineus και ένα που αντιπροσωπεύει τους θορύβους μέσα στα υγιή δέντρα (background noise model). Το κάθε GMM έχοντας ως είσοδο τις ακουστικές παραμέτρους του άγνωστου δέντρου παράγει μια πιθανότητα να τις έχει δημιουργήσει. Όσο πιο πολύ ταιριάζουν οι ακουστικές παράμετροι του αγνώστου είδους με τις ακουστικές παραμέτρους με τις οποίες έχει εκπαιδευτεί κάθε GMM, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα που παράγει το συγκεκριμένο GMM. Το πρότυπο που παράγει τη μέγιστη πιθανότητα προσδίδει την ταυτότητα υγιές ή επιμολυσμένο στο άγνωστο δέντρο. Τονίζεται το γεγονός της διεθνούς αποδοχής της καινοτομίας αυτής όπως δημοσιεύτηκε σε διεθνές συνέδριο με κριτές και σε έγκριτο περιοδικό με κριτές και κάτω από το σύστημα των impact factors: (Potamitis I. et al ). Περισσότερες πληροφορίες στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα στον ιστοχώρο Στον ιστοχώρο παρουσιάζεται το πρόγραμμα αυτόματης ακουστικής ταυτοποίησης, οι οδηγίες για την ορθή εγκατάστασή του και οι οδηγίες χρήσης του προγράμματος. Βιβλιογραφία Αγγελακόπουλος Κ., Α. Καραταράκη και Δ.Χ. Κοντοδήμας (2009). Ανάπτυξη δικτύου παγίδων στα ανατολικά όρια της επέκτασης του Rhynchophorus ferrugineus (Coleoptera: Curculionidae) στο νομό Λασιθίου. Πρακτικά του 13ου Πανελληνίου Εντομολογικού Συνεδρίου, 3-6 Νοεμβρίου 2009, Αλεξανδρούπολη, σελ (Poster). EPPO (European and Mediterranean Plant Protection Organization) (2008). Bulletin OEPP/EPPO (38): I. Potamitis, T. Ganchev, N. Fakotakis, Automatic bioacoustic detection of Rhynchophorus Ferrugineus, EUSIPCO, 16th European Signal Processing Conference, August 25-29, Laussane, Switzerland, Ι. Potamitis, T. Ganchev, D. Kododimas, On automatic bioacoustic detection of pests: the cases of Rhynchophorus Ferrugineus and Sitophilus Oryzae, Journal of Economic Entomology, Volume 102, Number 4, pp (10), August Κ. Αγγελακόπουλος, Επιστημονικός Συνεργάτης, Τμήμα: ΒΙΟ.ΘΕ.ΚΑ. - k.aggelakopoulos@hotmail.com Δ. Κοντοδήμας, Ερευνητής στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο Η. Ποταμίτης, Επίκουρος Καθ. Τμήμα Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής - potamitis@staff.teicrete.gr

53 Επίγεια Ψηφιακή Διαδραστική Τηλεόραση: Καινοτόμα προϊόντα του Εργαστηρίου Έρευνας & Ανάπτυξης Τηλεπικοινωνιακών Συστημάτων ΠΑΣΙΦΑΗ του Δρ. Ευάγγελου Πάλλη Η ερευνητική ομάδα ΠΑΣΙΦΑΗ, του τμήματος Εφαρμοσμένης Πληροφορικής και Πολυμέσων ((ΕΠΠ) στο ΤΕΙ Κρήτης συμμετείχε ενεργά, από τις αρχές του 2004 έως και τον Ιούνιο του 2006, σε μια σημαντική δραστηριότητα για τη μετάβαση από την αναλογική στην επίγεια ψηφιακή τηλεόραση, η οποία αποτέλεσε αντικείμενο Κοινοτικής χρηματοδότησης στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ανταγωνιστικού Ερευνητικού έργου 6ου Πλαισίου ATHENA (Digital Switchover: Developing Infrastructures for Broadband Access, IST FP ). Το έργο ATHENA υλοποιήθηκε από ένα Consortium 12 φορέων, θεμελιώνοντας μια πολύ σοβαρή προσέγγιση στο θέμα εκμετάλλευσης του ψηφιακού μερίσματος φάσματος στα UHF, και υλοποιώντας, στο Ηράκλειο Κρήτης για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, μία πρότυπη πιλοτική υποδομή ευρείας κλίμακας σε πραγματικές συνθήκες, παρέχοντας πρόσβαση σε: Δύο ψηφιακά τηλεοπτικά προγράμματα: ένα τοπικό πρόγραμμα και ένα δορυφορικό πρόγραμμα το οποίο αναμεταδίδεται επίγεια μέσα από την πλατφόρμα του έργου ΑΤΗΕΝΑ (ERT- Sat). Ένα δικτυακό τηλεοπτικό πρόγραμμα (IP-TV), την εποπτεία του οποίου έχουν συεργαζόμενοι φοιτητές του τμήματος ΕΠΠ (IP-TV multicaster). Δύο δικτυακά ραδιοφωνικά προγράμματα: το ραδιοφωνικό πρόγραμμα των φοιτητών του ΤΕΙ Κρήτης (Studio FM1) και το ραδιοφωνικό πρόγραμμα της Αρχιεπισκοπής Ηρακλείου. Υπηρεσίες Internet με ρυθμούς μετάδοσης 5Mbps. Κατά παραγγελία υπηρεσίες βίντεο και ήχου (Video/Audio on Demand). Όλες αυτές οι υπηρεσίες παρέχονται μέσα από μια μόνο συχνότητα, δηλαδή μέσα από ένα ραδιο-δίαυλο των UHF, που η σημερινή αναλογική τηλεόραση χρησιμοποιεί για να μεταδώσει ένα-και-μόνο τηλεοπτικό πρόγραμμα. Τεχνολογικές καινοτομίες και πρότυπες υπηρεσίες Η πλατφόρμα επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης που έχει αναπτυχθεί από την ομάδα ΠΑΣΙΦΑΗ (στο πλαίσιο του έργου ATHENA) αξιοποιεί τη δικτυακή διάσταση του Ευρωπαϊκού προτύπου DVB-T κάνοντας χρήση αναγεννητικών αρχιτεκτονικών, για την παροχή Διαδικτυακών υπηρεσιών, και κατάπαραγγελία διαδραστικών υπηρεσιών πολυμέσων. Πιο συγκεκριμένα, η ομάδα πρότεινε, σχεδίασε και υλοποίησε μια δικτυακή υποδομή αποτελούμενη από δύο διακριτά μέρη: το Κανάλι Εκπομπής (Broadcast Channel), και τα Κανάλια Επιστροφής, ή Αμφίδρομα Κανάλια (Interaction Channels) τα οποία επιτρέπουν σε τελικούς χρήστες την πρόσβαση μέσω ενδιάμεσων κόμβων (Cell main Node). Στην Εικόνα 2 που ακολουθεί, φαίνεται η γενική αρχιτεκτονική του δικτύου. Η περιοχή κάλυψης της επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης υποδηλώνει τη χρησιμοποίηση της κ α ι ν ο τ ο µ ί α Ε. Πάλλης: Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα ΕΠΠ - pallis@iit.demokritos.gr Στο άρθρο συνέβαλαν επίσης και οι: Β. Ζαχαρόπουλος, Καθηγητής στο Τμήμα ΕΠΠ, Αντιπρόεδρος ΤΕΙ Κρήτης - vzachar@staff.teicrete.gr, Γ. Μαστοράκης: Επιστημονικός Συνεργάτης στο Τμήμα Ε.Π.Π. - mastorakis@epp.teicrete.gr 53

54 καινοτοµία ενηµέρωση Εικόνα 2: Γενική αρχιτεκτονική της πλατφόρμας ATHENA σαν ένα backbone δίκτυο ευρείας κάλυψης, όπου με τη χρήση του κατάλληλου εξοπλισμού, υπάρχει η δυνατότητα αξιοποίησης του εύρους ζώνης των 32 Μbps ανά συχνότητα. Η χρήση κόμβων-πρόσβασης δίνει τη δυνατότητα ενεργών πολιτών, δηλαδή χρηστών της πλατφόρμας ATHENA ικανών να υλοποιήσουν και να παρέχουν καινοτόμες ηλεκτρονικές υπηρεσίες. Μεταξύ αυτών των υπηρεσιών η ομάδα ΠΑΣΙΦΑΗ σχεδίασε και ανέπτυξε μια σειρά καινοτόμων διαδραστικών εφαρμο-γών για επιχειρηματικές δραστηριότητες (e-business) και τηλε-εκπαίδευση (e-learning), όπως το Virtual Audio/Video Store για την παροχή κατά-παραγγελία οπτικοακουστικού υλικού (on-demand multimedia content), και το Virtual Classroom όπου καθηγητής και φοιτητές είναι εικονικά παρόντες στο ίδιο ηλεκτρονικό αμφιθέατρο, συμμετέχοντας ενεργά με διαδραστικές (interactive) παρεμβάσεις στην διαδικασία της εκπαίδευσης. 54 Ε. Πάλλης: Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα ΕΠΠ - pallis@iit.demokritos.gr Β. Ζαχαρόπουλος, Καθηγητής στο Τμήμα ΕΠΠ, Αντιπρόεδρος ΤΕΙ Κρήτης - vzachar@staff.teicrete.gr, Γ. Μαστοράκης: Επιστημονικός Συνεργάτης στο Τμήμα Ε.Π.Π. - mastorakis@epp.teicrete.gr

55 μετάδοση δεδομένων εικόνας και ήχου από τους τελικούς χρήστες προς την πλατφόρμα DVB-T. Επιπλέον, και για την περίπτωση τηλεοπτικών προγραμμάτων, η ομάδα ανέπτυξε μια πρότυπη εφαρμογή μέτρησης της ακροαματικότητας, βάση της οποίας κάθε πάροχος-υπηρεσιών μπορεί να γνωρίζει Για την ανάπτυξη αυτών των καινοτόμων υπηρεσιών/εφαρμογών η ομάδα ΠΑΣΙΦΑΗ χρησιμοποίησε την πλατφόρμα MHP (multimedia home platform), σχεδίασε τις κατάλληλες διεπαφές (interfaces), ανέπτυξε το απαραίτητο λογισμικό (software) και ενσωμάτωσε το κατάλληλο υλισμικό (hardware) σε περιβάλλον Set-Top-Box για την κ α ι ν ο τ ο µ ί α σε πραγματικό χρόνο τον αριθμό των τηλεθεατών του καθώς και τον συνολικό χρόνο παρακολούθησης των προγραμμάτων του. Ε. Πάλλης: Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα ΕΠΠ - pallis@iit.demokritos.gr Β. Ζαχαρόπουλος, Καθηγητής στο Τμήμα ΕΠΠ, Αντιπρόεδρος ΤΕΙ Κρήτης - vzachar@staff.teicrete.gr, Γ. Μαστοράκης: Επιστημονικός Συνεργάτης στο Τμήμα Ε.Π.Π. - mastorakis@epp.teicrete.gr 55

56 καινοτοµία Καινοτόμες επιστρώσεις υαλοπινάκων για εξοικονόμηση ενέργειας ενηµέρωση Το ενεργειακό πρόβλημα, είναι σήμερα ένα από τα πιο σημαντικά θέματα της παγκόσμιας κοινότητας. Η ενέργεια είναι ένα αναντικατάστατο αγαθό που εξυπηρετεί κοινωνικές και αναπτυξιακές ανάγκες, παρουσιάζει όμως συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση, ενώ παράλληλα, οι επιπτώσεις από την αλόγιστη χρήση της στο περιβάλλον και στην οικονομία είναι καθοριστικές. Στις μέρες μας, το μεγαλύτερο ποσοστό παραγωγής ενέργειας στηρίζεται στα συμβατικά καύσιμα, όπως είναι ο άνθρακας, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, που καλύπτουν το 80% της παγκόσμιας πρωτογενούς κατανάλωσης, με το υπόλοιπο 20% να καλύπτεται από την πυρηνική ενέργεια, την υδροηλεκτρική ενέργεια και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, τα παγκόσμια αποθέματα πετρελαίου, φυσικού αερίου και λιθάνθρακα επαρκούν για την κάλυψη αναγκών περίπου 40, 70 και 200 ετών αντίστοιχα. Ο κτιριακός τομέας συμμετέχει με υψηλό ποσοστό στην κατανάλωση ενέργειας και στην έκλυση ρύπων. Το έτος 2005, τα Ελληνικά κτίρια συμμετείχαν με ποσοστό 34% στο Ελληνικό ενεργειακό ισοζύγιο και με ποσοστό 65% στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για θέρμανση, κλιματισμό, μαγείρεμα, φωτισμό, λοιπές ηλεκτρικές χρήσεις κλπ. Σαν άμεσο αποτέλεσμα, το ποσοστό των εκπομπών CO2 που αντιστοιχεί στα κτίρια υπερβαίνει το 43%, επομένως συντελεί σημαντικά στην κλιματική αλλαγή που παρατηρείται λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου τα τελευταία χρόνια. της Δήμητρας Βερνάρδου Ο μέσος ετήσιος ρυθμός κατανάλωσης ενέργειας στα Ελληνικά κτίρια είναι αυξητικός και για τη δεκαετία ανέρχεται στο 5,5%, ενώ ο αντίστοιχος ρυθμός αύξησης για το σύνολο της καταναλισκόμενης ενέργειας στην Ελλάδα είναι περίπου 3%. Με αυτούς τους ρυθμούς αύξησης της κατανάλωσης ενέργειας, καθίσταται εξαιρετικά δύσκολη η επίτευξη των στόχων της Ελλάδας στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Κιότο με δέσμευση στην Ευρωπαϊκή Ένωση για ελάττωση των αέριων εκπομπών κατά 8% έως το Για το λόγο αυτό εξάλλου, η ΕΕ προχώρησε στην Οδηγία 2002/91/ΕΚ ώστε να οδηγήσει τους καταναλωτές στη βέλτιστη ενεργειακή επίδοση των κτιρίων. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα για την εξοικονόμηση ενέργειας στον κτιριακό τομέα ώστε ταυτόχρονα αφενός να ενισχυθεί η ενεργειακή επάρκεια και αφετέρου να μειωθούν οι εκπομπές CO2. Παράλληλα βέβαια, δίνεται η δυνατότητα για την ανάπτυξη μιας πρωτοποριακής αγοράς τεχνολογιών και προϊόντων υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Μεγάλο ποσοστό της κατανάλωσης ενέργειας στα κτίρια οφείλεται στη κατασκευή τους, καθώς πολλά από τα κτίρια δεν έχουν μόνωση ενώ διαθέτουν μονά τζάμια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το χειμώνα να χάνεται θερμότητα από μέσα προς τα έξω, ενώ το καλοκαίρι να εισέρχεται θερμότητα από το ζεστό εξωτερικό περιβάλλον. Η διαδικασία αυτή μπορεί να ελαχιστοποιηθεί με τη 56 Δ. Βερνάρδου, Επιστημονικός Συνεργάτης Γενικού Τμήματος Θετικών Επιστημών (ΓΤΘΕ) Στο άρθρο συνέβαλαν επίσης και οι: Κ. Σαββάκης, Καθηγητής ΓΤΘΕ, Αντιπρόεδρος Τ.Ε.Ι. Κρήτης, Ν. Κατσαράκης, Αναπληρωτής Καθηγητής ΓΤΘΕ, Ε. Κουδουμάς, Καθηγητής Τμήματος Ηλεκτρολογίας

57 Έξυπνα παράθυρα χρήση παράθυρων κατάλληλα κατασκευασμένων ενεργειακά. Γενικά, τα παράθυρα αποτελούν βασικά δομικά χαρακτηριστικά των κτιρίων, η πρωταρχική λειτουργία των οποίων είναι η διέλευση του ηλιακού φωτός αλλά και η δημιουργία οπτικής επαφής των εσωτερικών τμημάτων με τον εξωτερικό χώρο. Όμως, η διαπερατότητά τους στο φως είναι σταθερή (η τιμή της εξαρτάται από την κατασκευή των υάλων) και επομένως, η δημιουργία της επιθυμητής κατά περίπτωση στάθμης φωτισμού, επιβάλλει εγκαταστάσεις σκίασης και τεχνητού φωτισμού, προσεγγίσεις που ανεβάζουν το κόστος κατασκευής αλλά και τις ενεργειακές απαιτήσεις για φωτισμό. Η μεγάλη επίδραση όμως στο ενεργειακό ισοζύγιο του κτιρίου προέρχεται από το γεγονός ότι τα παράθυρα μπορούν να επενεργήσουν θετικά ή αρνητικά στην ενεργειακή αποδοτικότητα. Είναι γνωστό ότι αυτά συνεισφέρουν σημαντικά στις ενεργειακές απώλειες κατά τη θέρμανση ή ψύξη στο κτίριο, καθώς συνδέονται με ένα πολύ μεγάλο ποσοστό (50% το χειμώνα κα 70% το καλοκαίρι) ανταλλαγής θερμότητας. Επομένως, η ανάπτυξη «έξυπνων», κατάλληλων ενεργειακά παράθυρων στα οποία θα υπάρχει η δυνατότητα αυτόνομου ελέγχου της διαπερατότητας στο ορατό (φως) και/ή στο υπέρυθρο (θερμότητα), αποτελεί θεμελιώδες βήμα για την εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια. Τα έξυπνα αυτά παράθυρα θα έχουν ως αποτέλεσμα την απαίτηση για μικρότερα συστήματα θέρμανσης-ψύξης, την απαλλαγή από συστήματα ελέγχου του φωτισμού αλλά και χαμηλότερους λογαριασμούς για την ενεργειακή κατανάλωση. Σύμφωνα με έρευνα του Ολλανδικού Επιστημονικού Ινστιτούτου ΤΝΟ, η οποία διενεργήθηκε για λογαριασμό της επαγγελματικής Ένωσης των Ευρωπαίων Κατασκευαστών γυαλιού για την οικοδομή και τις μεταφορές, η Ελλάδα θα μπορούσε να εξοικονομεί το 2020 περισσότερο από 3,4 δισεκατομμύρια κιλοβατώρες ετησίως από την ενέργεια για ψύξη με την αντικατάσταση των απλών τζαμιών από υαλοπίνακες με ηλιακό έλεγχο σε κατοικίες και γραφεία. Ταυτόχρονα, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις λόγω της μικρότερης κατανάλωσης ενέργειας θα είναι πολύ σημαντικές. Σε περίπτωση μάλιστα που η χρήση κλιματισμού στην Ελλάδα προσεγγίσει τα επίπεδα των ΗΠΑ, δηλαδή να φτάσει στα επίπεδα του 65% για τις κατοικίες και 100% για τα μη οικιστικά κτίρια έως το 2020, η μείωση των εκπομπών που θα προκύψει από την τοποθέτηση υαλοπινάκων ηλιακού ελέγχου, θα ανέρχεται σε 6,7 εκατ. τόνους CO2 ετησίως, σύμφωνα με την ίδια έρευνα. Επιπλέον, υπολογίζεται ότι θα εξοικονομούνται 14,11 δις κιλοβατώρες κάθε χρόνο, με το συνολικό όφελος από την εξοικονόμηση ρεύματος για ψύξη να ανέρχεται σε 1,4 δις ευρώ ετησίως. Παράλληλα βέβαια, η ευρύτερη εφαρμογή κατάλληλων ενεργειακά παράθυρων αποτελεί απαίτηση για ένα καλύτερο κτιριακό περιβάλλον (σπίτια, επαγγελματικούς χώρους, εμπορικά κέντρα, σχολεία, πανεπιστήμια, νοσοκομεία, ξενοδοχεία κ.α.), εντός του οποίου βιώνουν όλοι οι άνθρωποι το 80% περίπου της ζωής κ α ι ν ο τ ο µ ί α Δ. Βερνάρδου, Επιστημονικός Συνεργάτης Γενικού Τμήματος Θετικών Επιστημών (ΓΤΘΕ) Κ. Σαββάκης, Καθηγητής ΓΤΘΕ, Αντιπρόεδρος Τ.Ε.Ι. Κρήτης, Ν. Κατσαράκης, Αναπληρωτής Καθηγητής ΓΤΘΕ, Ε. Κουδουμάς, Καθηγητής Τμήματος Ηλεκτρολογίας 57

58 καινοτοµία ενηµέρωση τους. Είναι λοιπόν προφανής η επίδραση της ποιότητας του εσωτερικού κλίματος τόσο στην υγεία και την άνεση, όσο και στην παραγωγικότητα των ανθρώπων. Στο πλαίσιο αυτό, έχουν προταθεί διάφορες τεχνολογικές λύσεις όπως παλαιότερα τα διπλά παράθυρα ή τα παράθυρα με ειδικές ανακλαστικές επιστρώσεις και πιο πρόσφατα οι χρωμικές επιστρώσεις, με κύριους εκπρόσωπους τις θερμοχρωμικές και τις ηλεκτροχρωμικές διατάξεις. Όμως σήμερα, είτε δεν υπάρχουν διαθέσιμες εμπορικές λύσεις, είτε οι υπάρχουσες λύσεις παρουσιάζουν μειονεκτήματα όπως Η χρησιμότητα μίας θερμοχρωμικής επίστρωσης βασίζεται στην ικανότητά της να λειτουργήσει είτε ως απορροφητής ή ως ανακλαστής της υπέρυθρης ακτινοβολίας (θερμότητας) ανάλογα με τη θερμοκρασία περιβάλλοντος. Ένα θερμοχρωμικό υλικό χαρακτηρίζεται από μία θερμοκρασία μετάπτωσης Τc που σχετίζεται με ένα δομικό μετασχηματισμό, με το υλικό να παρουσιάζει μεταλλική συμπεριφορά για μεγάλη θερμοκρασία, ενώ για μικρή συμπεριφέρεται ως ημιαγωγός. Ως αποτέλεσμα, πάνω από τη θερμοκρασία μετάπτωσης, η επίστρωση με μεταλλική συμπεριφορά ανακλά την Λειτουργία θερμοχρωμικής επίστρωσης μεγάλο κόστος, όχι καλή διαπερατότητα, αργή απόκριση και όχι καλό αισθητικό αποτέλεσμα. Είναι εμφανής επομένως η ανάγκη ανάπτυξης νέων υλικών υπό μορφή επιστρώσεων τα οποία θα επιτρέπουν τον έλεγχο της διαπερατότητας στο ορατό και το υπέρυθρο. Η ανάγκη αυτή φαίνεται ότι μπορεί να καλυφθεί πλήρως από τις σύγχρονες εξελίξεις στη νανοτεχνολογία και την τεχνολογία υλικών, οι οποίες πλέον μπορούν να προσφέρουν φτηνά, φιλικά προς το περιβάλλον υλικά με άριστες επιδόσεις. υπέρυθρη ακτινοβολία του ήλιου, αποτρέποντας έτσι την υπερθέρμανση του εσωτερικού χώρου των κτιρίων κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού για παράδειγμα (όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα). Αντίστοιχα, κατά τη διάρκεια του χειμώνα, θερμοκρασίες κάτω από τη θερμοκρασία μετάπτωσης έχουν ως αποτέλεσμα συμπεριφορά ημιαγωγού που επιτρέπει τη διέλευση της υπέρυθρης ακτινοβολίας, και κατά συνέπεια τη διατήρηση της θερμότητας μέσα στο κτίριο. Επιστρώσεις θερμοχρωμικού τύπου μπορούν σήμερα να παρασκευαστούν με βάση 58 Δ. Βερνάρδου, Επιστημονικός Συνεργάτης Γενικού Τμήματος Θετικών Επιστημών (ΓΤΘΕ) Κ. Σαββάκης, Καθηγητής ΓΤΘΕ, Αντιπρόεδρος Τ.Ε.Ι. Κρήτης, Ν. Κατσαράκης, Αναπληρωτής Καθηγητής ΓΤΘΕ, Ε. Κουδουμάς, Καθηγητής Τμήματος Ηλεκτρολογίας

59 διάφορα οργανικά υλικά όπως cholesteryl, nonanoate και cyanophenyl, τα οποία όμως όχι μόνο είναι ακριβά, αλλά παρουσιάζουν και αισθητικά προβλήματα καθώς τα αντίστοιχα παράθυρα παρουσιάζουν έντονα φαινόμενα σκέδασης που οδηγεί σε θολότητα. Αντίστοιχα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν επιστρώσεις από παράγωγα μετάλλων όπως HgI2, Ni(SO4), ZnO, PdO, οι οποίες όμως παρουσιάζουν διάφορα προβλήματα όπως υψηλή θερμοκρασία Αντίστοιχα αποτελέσματα ελέγχου της διαπερατότητας μπορεί να επιτύχει κάποιος και με τις ηλεκτροχρωμικές διατάξεις. Η ηλεκτροχρωμική λειτουργία βασίζεται στην αναστρέψιμη μεταβολή Λειτουργία ηλεκτροχρωμικής επίστρωσης των οπτικών ιδιοτήτων ενός υλικού (από διαπερατό μετατρέπεται σε μετάπτωσης, χαμηλή διαπερατότητα στο απορροφητικό-ανακλαστικό και αντίστροφα), ορατό φάσμα, χαμηλή ανθεκτικότητα και μη αισθητική παρουσία. Στο πλαίσιο μιας συνολικής βελτίωσης των ιδιοτήτων των θερμοχρωμικών επιστρώσεων επιφανειών, ιδανική λύση φαίνεται να αποτελεί η ανάπτυξη επιστρώσεων βασισμένων στο VO2 που εμφανίζει τη μικρότερη θερμοκρασία μετάπτωσης, η οποία όμως πλησιάζει τους 68 o C, τιμή αρκετά μακριά από τη θερμογωγή η οποία επιτυγχάνεται με την εισα- ή εξαγωγή ιόντων μέσω της εφαρμογής μιας μικρής τάσης (1 3 V). Όταν η διάταξη είναι ανενεργή, τότε είναι οπτικά καθαρή και διαθέτει υψηλή διαπερατότητα, ενώ, μετά την εφαρμογή της τάσης, η διάταξη χρωματίζεται και ελαττώνεται σημαντικά η διαπερατότητά της στο ορατό και το κοντινό υπέρυθρο. Η διάταξη μένει σε μη κρασία των o C που απαιτείται για πρακτικές εφαρμογές. Παράλληλα, η διαπερατότητα που παρουσιάζει στο ορατό είναι σχετικά χαμηλή (Τορ~45%). Η έρευνα έχει επικεντρωθεί τα τελευταία χρόνια σε υλικά που έχουν ως βάση τους το VO2 με προσμίξεις, με στόχο τη μείωση της κρίσιμης θερμοκρασίας με ταυτόχρονη αύξηση της διαπερατότητάς στο ορατό και βελτίωση των ιδιοτήτων στο υπέρυθρο. Ως πιθανές προσμίξεις αναφέρονται τα μέταλλα W, Mo, Nb, Cu, Mg και Al, με το W να επιφέρει τη μεγαλύτερη μείωση στη θερμοκρασία μετάπτωσης, η οποία έχει φθάσει τους ~10 o C, ενώ αντίστοιχα η πρόσμιξη με Mg έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της διαπερατότητας στο ορατό στο ~60%. Όμως, δεν έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα ταυτόχρονη ελάττωση της θερμοκρασίας μετάπτωσης με αύξηση της διαπερατότητας. κ α ι ν ο τ ο µ ί α Δ. Βερνάρδου, Επιστημονικός Συνεργάτης Γενικού Τμήματος Θετικών Επιστημών (ΓΤΘΕ) Κ. Σαββάκης, Καθηγητής ΓΤΘΕ, Αντιπρόεδρος Τ.Ε.Ι. Κρήτης, Ν. Κατσαράκης, Αναπληρωτής Καθηγητής ΓΤΘΕ, Ε. Κουδουμάς, Καθηγητής Τμήματος Ηλεκτρολογίας 59

60 καινοτοµία ενηµέρωση διαπερατή κατάσταση για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς την εφαρμογή τάσης, ενώ επιστρέφει στην αρχική της κατάσταση με την εφαρμογή αντίστροφης τάσης. Επομένως, η όλη διαδικασία επιτρέπει τον έλεγχο της διαπερατότητας σε ορατό και υπέρυθρο με την απλή εφαρμογή μικρής τάσης. Μια τυπική ηλεκτροχρωμική διάταξη περιλαμβάνει πέντε επάλληλα στρώματα τοποθετημένα είτε πάνω σε ένα υπόστρωμα ή μεταξύ δύο υποστρωμάτων σαν σάντουιτς, όπως φαίνεται στο παραπάνω σχήμα, με τα υποστρώματα να είναι συνήθως κάποιου τύπου γυαλί ενώ πρόσφατα άρχισε να χρησιμοποιείται και εύκαμπτο πολυμερές. Το κεντρικό στρώμα της διάταξης είναι κάποιος οργανικός ή ανόργανος ηλεκτρολύτης, μέσω του οποίου ή από τον οποίο μπορούν να μετακινηθούν ιόντα, συνήθως πρωτόνια (H + ) ή ιόντα λιθίου (Li + ), τα οποία είναι ευκίνητα λόγω του μικρού τους μεγέθους. Από τη μία πλευρά του ηλεκτρολύτη υπάρχει ένα ηλεκτροχρωμικό στρώμα που μπορεί να αλλάζει χρώμα με την εισαγωγή ή την εξαγωγή ιόντων, όπως το WO3, ενώ από την άλλη του πλευρά τοποθετείται ένα στρώμα που είτε λειτουργεί ως αποθήκη ιόντων είτε έχει ηλεκτροχρωμικές ιδιότητες αντίθετες από αυτές του WO3 (π.χ. ένα στρώμα V2O5 ή NiO). Τα τρία αυτά στρώματα είναι τοποθετημένα μεταξύ δύο διάφανων ηλεκτροδίων όπως το ΙΤΟ, έτσι ώστε να μπορεί να εφαρμοστεί τάση στη διάταξη. Με την εφαρμογή κατάλληλης τάσης, εισάγονται στην ηλεκτροχρωμική επίστρωση WO3 ιόντα Li + από τον ηλεκτρολύτη ή την αποθήκη ιόντων καθώς και ηλεκτρόνια από το εξωτερικό κύκλωμα. Η μεταβολή στην ηλεκτρονική πυκνότητα που επάγεται στο WO3 είναι υπεύθυνη για τη μεταβολή των οπτικών του ιδιοτήτων, το χρωματισμό του και την ελάττωση της διαπερατότητας του στο ορατό και το υπέρυθρο. Η ηλεκτροχρωμική τεχνολογία, έχει ήδη αρχίσει να εφαρμόζεται από βιομηχανίες γυαλιών όπως η Pilkington, η Asahi Glass, η SAGE Glass και η Gentex Corporation. Όμως, παρά το μεγάλο εμπορικό ενδιαφέρον για ηλεκτροχρωμικά παράθυρα, η όχι μεγάλη διαφορά στη διαπερατότητα μεταξύ διάφανης και χρωματισμένης κατάστασης, το μεγάλο κόστος ανά μονάδα επιφάνειας, η μικρή διάρκεια ζωής, ο περιορισμός στη μέγιστη επιφάνεια που μπορεί αξιόπιστα να κατασκευαστεί και ο μεγάλος χρόνος απόκρισης, δεν έχουν ακόμα επιτρέψει τη μαζική εφαρμογή τους. Στο εργαστήριο «Κέντρο Τεχνολογίας Υλικών και Λέιζερ» του ΤΕΙ Κρήτης, έχουν ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια σημαντικές ερευνητικές δραστηριότητες σχετικές με την ανάπτυξη και τη μελέτη θερμοχρωμικών και ηλεκτροχρωμικών επιστρώσεων και διατάξεων. Η ερευνητική αυτή προσπάθεια πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το Ίδρυμα Τεχνολογίας & Έρευνας, το Δημόκριτο, το Πανεπιστήμιο Salford (Αγγλία) και το Tyndall National Institute (Ιρλανδία). Οι δραστηριότητες έχουν σκοπό την ανάπτυξη καινοτόμων, αποδοτικών και χαμηλού κόστους υλικών με τη χρήση απλών και φιλικών προς το περιβάλλον χημικών τεχνικών ανάπτυξης επιστρώσεων και νανοϋλικών. Απώτερος στόχος είναι η ανάπτυξη επιστρώσεων που θα διαθέτουν καλή αισθητική εμφάνιση, θερμική μόνωση και προσαρμόσιμη κατά περίπτωση διαπερατότητα στην ορατή και υπέρυθρη περιοχή του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος. Αναλυτικότερα, οι δραστηριότητες αφορούν: 1) Εναπόθεση νανοδομημένων θερμοχρωμικών (VO2 με ή χωρίς προσμίξεις) με στόχο τον έλεγχο των οπτικών χαρακτηριστικών τους μέσω της νανοδόμησης. 2) Εναπόθεση νανοδομημένων ηλεκτροχρωμικών επιστρώσεων (WO3, V2O5) με στόχο τον έλεγχο αφενός των οπτικών χαρακτηριστικών τους και αφετέρου του 60 Δ. Βερνάρδου, Επιστημονικός Συνεργάτης Γενικού Τμήματος Θετικών Επιστημών (ΓΤΘΕ) Κ. Σαββάκης, Καθηγητής ΓΤΘΕ, Αντιπρόεδρος Τ.Ε.Ι. Κρήτης, Ν. Κατσαράκης, Αναπληρωτής Καθηγητής ΓΤΘΕ, Ε. Κουδουμάς, Καθηγητής Τμήματος Ηλεκτρολογίας

61 Θερμοχρωμική απόκριση επίστρωσης VO2 με προσμίξεις χρόνου απόκρισής τους μέσω της νανοδόμησης. 3) Εναπόθεση θερμοχρωμικών επιστρώσεων βασισμένων σε VO2 με δύο προσμίξεις (όπως WyMgxV1-x-yO2), με στόχο το συνδυασμό ελάττωσης της θερμοκρασίας μετάπτωσης με ταυτόχρονη βελτίωση της οπτικής διαπερατότητας. 4) Εναπόθεση πολλαπλών στρωμάτων της μορφής ΖnO/AxV1-xO2/ZnO, με ή χωρίς την πρόσμιξη Α, όπου A είναι μεταλλική πρόσμιξη W ή Mg για ταυτόχρονη βελτίωση όλων των θερμοχρωμικών ιδιοτήτων και της διαπερατότητας. Παράλληλα, το στρώμα ΖnO στην εξωτερική επιφάνεια της επίστρωσης θα λειτουργεί ως αντι-ανακλαστικό και προστατευτικό στρώμα. 5) Εναπόθεση θερμοχρωμικών και ηλεκτροχρωμικών επιστρώσεων σε χαμηλή θερμοκρασία πάνω σε εύκαμπτα πολυμερικά υποστρώματα για πιο ευέλικτες εφαρμογές. Ένα παράδειγμα των μέχρι σήμερα επιτευγμάτων των μελών της ομάδας φαίνεται στα παραπάνω διαγράμματα, τα οποία παρουσιάζουν την απόκριση θερμοχρωμικής επίστρωσης με βάση VO2 με προσμίξεις. Είναι εμφανής η επιτυχία σε σχέση με τη θερμοκρασία μετάπτωσης, η οποία είναι περίπου 33.5 o C, ενώ η αντίστοιχη διαπερατότητα σε υπέρυθρο για μικρές θερμοκρασίες είναι μάλλον περιορισμένη καθώς παραμένει μικρότερη από 30%, γεγονός που αποδεικνύει την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα. Διατμηματικό εργαστήριο ΣΤΕΦ ΤΕΙ Κρήτης «Κέντρο Τεχνολογίας Υλικών και Λέιζερ-ΚΤΥΛ» κ α ι ν ο τ ο µ ί α Δ. Βερνάρδου, Επιστημονικός Συνεργάτης Γενικού Τμήματος Θετικών Επιστημών (ΓΤΘΕ) Κ. Σαββάκης, Καθηγητής ΓΤΘΕ, Αντιπρόεδρος Τ.Ε.Ι. Κρήτης, Ν. Κατσαράκης, Αναπληρωτής Καθηγητής ΓΤΘΕ, Ε. Κουδουμάς, Καθηγητής Τμήματος Ηλεκτρολογίας 61

62 ενηµέρωση ε ιδησεογραφία 63 Τελετή απονομής πτυχίων στο παράρτημα του Τ.Ε.Ι. Κρήτης στη Σητεία, του Β. Ζαφειρόπουλου 65 Συνέδριο "TEMU", του Δρ. Β. Ζαχαρόπουλου 68 Οργάνωση ημερίδων από Ερευνητές του Εργαστηρίου Μη Ιοντιζουσών Ακτινοβολιων, του Δρ. Β. Ζαχαρόπουλου 70 Συμμετοχή του ΕΜΙΑ σε Διεργαστηριακές Συγκριτικές Μετρήσεις που διοργανώθηκαν από την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενεργείας (ΕΕΑΕ)., του Δρ. Α. Μιαουδάκη 73 Σύνοδος Προέδρων - Αντιπροέδρων Λαμία (10-12/03) 74 Αρχαία ελαιόδεντρα, του Δρ. Ε. Καπετανάκη 77 Διεθνής Έκθεση εικαστικών έργων «Ο αρχαίος ελαιώνας της Κρήτης, στο βάθος του χρόνου», του Δρ. Ε. Καπετανάκη 78 Το ΤΕΙ Κρήτης σε Δίκτυο Έρευνας του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Ερευνών (European Science Foundation), του Δρ. Γ. Καβουλάκη

63 Τελετή απονομής πτυχίων στο παράρτημα του Τ.Ε.Ι. Κρήτης στη Σητεία του Δρ. Βασίλη Ζαφειρόπουλου Το Τμήμα Διατροφής & Διαιτολογίας απονέμει διακρίσεις, βραβεία και πτυχία Διακόσιοι τριάντα έξι απόφοιτοι του τμήματος Διατροφής και Διαιτολογίας, ορκίστηκαν στις 26 Φεβρουαρίου 2010 στη Σητεία, και παρέλαβαν τα πτυχία τους σε μια τελετή με μεγάλη συμμετοχή και πολλή συγκίνηση. ομαδικό επίπεδο και να καλύπτουν ανάγκες σε στελεχιακό δυναμικό δημόσιων και ιδιωτικών φορέων στους τομείς της Κλινικής Διατροφής, της Διατροφής και Άσκησης και της Διατροφής και Δημόσιας Υγείας. Στη μεγάλη τους πλειοψηφία, οι απόφοιτοι, εργάζονται ήδη σε θέματα σχετικά με το αντικείμενό της διατροφής και διαιτολογίας, Πρόκειται για πτυχιούχους που αποφοίτησαν από το ακαδημαϊκό έτος και μετά. Είναι εξειδικευμένοι επιστήμονες ικανοί να σχεδιάζουν και να διαχειρίζονται διατροφικές παρεμβάσεις σε ατομικό ή/και που αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία για τον σύγχρονο άνθρωπο, τόσο ως προς την πρόληψη ασθενειών σχετιζόμενων με τη διατροφή, όσο ως προς τη γενικότερη καλή φυσική κατάσταση του ατόμου. Η τελετή έγινε στις νέες εγκαταστάσεις, στο νεόδμητο κτίριο του παραρτήματος Σητείας. Οι άνετοι χώροι κατακλύστηκαν από τους νέους απόφοιτους, τους φίλους και τους συγγενείς τους. Μεγάλη ήταν η συμμετοχή τοπικών φορέων, εκπροσώπων της Εκκλησίας, της Πολιτείας και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που χαιρέτησαν την εκδήλωση. Από το Τ.Ε.Ι. Κρήτης χαιρέε ι δ η σ ε ο γ ρ α φ ί α Β. Ζαφειρόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Προϊστάμενος, Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας / Παράρτημα Σητείας - zafir@dd.teicrete.gr 63

64 ειδησεογραφία ενηµέρωση τησαν ο Πρόεδρος κ. Ε. Καπετανάκης, ο Αντιπρόεδρος κ. Β. Ζαχαρόπουλος, η Διευθύντρια της Σχολής Επαγγελμάτων Υγείας και Πρόνοιας κα Ζ. Ανδρουλάκη, ο Προϊστάμενος του Τμήματος κ. Β. Ζαφειρόπουλος και ο εκπρόσωπος του συλλόγου των σπουδαστών. Παραβρέθηκαν επίσης οι Αντιπρόεδροι κ.κ. Ε. Αντωνιδάκης και κ. Κ. Σαββάκης, η πρώην Πρόεδρος του ΤΕΙ Κρήτης, καθηγήτρια κα Αθανασάκη - Μιχαηλίδου, πολλά μέλη του εκπαιδευτικού και του διοικητικού προσωπικού και πολλοί φοιτητές. Όλοι οι ομιλητές εξήραν το αδιάπτωτο ενδιαφέρον και την ηθική και υλική στήριξη της τοπικής κοινωνίας και των φορέων της. Μαζί με το προσωπικό του τμήματος, συνέβαλαν στη δημιουργία και ανάπτυξη ενός τμήματος υψηλής ποιότητας. Στην τελετή υπήρξαν τιμητικές διακρίσεις και απονομή βραβείων. Απονεμήθηκαν τιμητικές διακρίσεις σε μέλη του προσωπικού του ΤΕΙ για τη συμβολή τους στην ανάπτυξη του τμήματος. Στους πρωτεύσαντες αποφοίτους κάθε έτους απένειμαν βραβεία με συμβολική οικονομική ενίσχυση: Ο Δήμος Σητείας εις μνήμη Μ. Καραναστάση, το Κοινωφελές Ίδρυμα «Παναγία η Ακρωτηριανή» και ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής Τοπλού Φιλόθεος, ο οποίος απένειμε 2 βραβεία. 64 Β. Ζαφειρόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Προϊστάμενος, Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας / Παράρτημα Σητείας - zafir@dd.teicrete.gr

65 Διεθνές Συνέδριο "TEMU 2010" του Δρ. Βασίλη Ζαχαρόπουλου Γενικά Ένα από τα πιο δημοφιλή ερευνητικά πεδία σήμερα στη χώρα μας και παγκοσμίως, αποτελεί το Μελλοντικό Διαδίκτυο Future Internet, δηλαδή ένα δικτυακό περιβάλλον ικανό να παρέχει μεταξύ των άλλων εγγυημένη ποιότητα υπηρεσίας (QoS), υψηλή ασφάλεια δεδομένων (Security) και φιλική-προς-το-περιβάλλον λειτουργία/χρήση (environmental-friendly). Προς αυτήν την κατεύθυνση, ο στόχος των ερευνητικών προσπαθειών εστιάζεται αφενός μεν στην παραγωγή καινοτόμων ερευνητικών αποτελεσμάτων στις τηλεπικοινωνίες, τα δίκτυα και τις υπηρεσίες πολυμέσων, αφετέρου δε στη σύγκλιση των υπαρχουσών τεχνολογιών, υποδομών και εφαρμογών για τη δημιουργία ενός ενοποιημένου δικτυακού περιβάλλοντος, ικανού να προσαρμόζεται δυναμικά στις ανάγκες και απαιτήσεις του κάθε χρήστη (user-centric), διαθέτοντας γνωσιακές δυνατότητες (cognitive). Υπό το πρίσμα αυτό και με άξονες τόσο τη διάχυση γνώσης μεταξύ επιστημόνων, τεχνολόγων και πολιτών, όσο και την ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ ακαδημαϊκών, ερευνητικών, οικονομικών και διαχειριστικών αρχών/φορέων, το Τ.Ε.Ι. Κρήτης διοργανώνει για τέταρτη συνεχόμενη φορά το διεθνές συνέδριο International Conference on Telecommunication and Multimedia TEMU2010, στα Χανιά, από τις 14 έως και 16 Ιουλίου ( ) Στόχος του TEMU2010 Στόχος του συνεδρίου είναι η διάχυση καινοτόμων αποτελεσμάτων έρευνας και ανάπτυξης στους τομείς των Τηλεπικοινωνιών και των Πολυμέσων μέσα από μια σειρά προσκεκλημένων ομιλιών, ειδικών συνεδριών (Special Sessions) ημερίδων (one-day workshops), και πρότυπων δημοσιεύσεων σε συναφή επιστημονικά/τεχνολογικά πεδία, άμεσα συνυφασμένα με το Μελλοντικό Διαδίκτυο, όπως αυτά της Σύγκλισης των Τεχνολογιών, των Διαδραστικών Υπηρεσιών Διαδικτύου, της Διαχείρισης των Υποδομών, της Ασφάλειας και Ποιότητας Υπηρεσίας, των Φιλικών-προς-το- Περιβάλλον Τεχνολογιών, κ.α. Πρόγραμμα του συνεδρίου Προσκεκλημένες ομιλίες Service Science, Management, and Engineering, by Prof. Harry G. Perros, Alumni Distinguished Graduate Professor and an IEEE Fellow, Program Coordinator of the Master of Science degree in Computer Networks at NC State University (USA). Piloting a totally virtualized network environment, by Prof. Guy Pujolle, Pierre et Marie Curie University (Paris 6), a member of the Institut Universitaire de France. Shaping the future Internet-enabled world, by Luis Rodriguez-Rosell, Director of "Converged Networks & Services", Information and Communication ε ι δ η σ ε ο γ ρ α φί α Β. Ζαχαρόπουλος, Καθηγητής στο Τμήμα ΕΠΠ, Αντιπρόεδρος ΤΕΙ Κρήτης - vzachar@staff.teicrete.gr Στο άρθρο συνέβαλαν επίσης και οι: Ε. Πάλλης: Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα ΕΠΠ - pallis@iit.demokritos.gr, Γ.Μαστοράκης, Επιστημονικός Συνεργάτης Ε.Π.Π. 65

66 ειδησεογραφία ενηµέρωση Technologies, (European Commission). E-agriculture: A great challenge for ICT, by Associate Prof. George Kormentzas, Επίκουρος Καθηγητής στο τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών & Επικοινωνιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου και Αντιπρόεδρος του Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε. (Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων). Pre-earthquake electromagnetic disturbances, by Prof. Konstantinos Nomikos, Καθηγητής στο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας. Ειδικές συνεδρίες (Special Sessions) Advances in Multimedia Delivery, co- Chaired by Dr. George Gardikis (TEI of (Eurescom GmbH) and Associate Prof. Spyros Denazis (Univ. of Patras). Παρουσίαση πρότυπων δημοσιεύσεων Το πρόγραμμα του συνεδρίου περιλαμβάνει παρουσιάσεις πρότυπων και καινοτόμων ερευνητικών-αναπτυξιακών αποτελεσμάτων από τους επιστημονικούς χώρους των Network & Service Infrastructures, Beyond NGN, Ad-Hoc and Mobile Networks, Satellite & Space Communications, Cognitive Radio & Dynamic Spectrum Access, Optical Communications and Fiber Optics, Broadcasting Future Media Internet, Broadcasting Internet Platforms, Cloud Computing & Network Virtualisation, Content aware networks, Network aware services, Crete), George Xilouris (TEI of Crete) and Dr Harilaos Koumaras (NCSR Demokritos ). Future Media Internet, Chaired by Dr. Theodore Zahariadis (TEI of Chalkida). Ημερίδες (One-day Workshops) 1st International Workshop on Mobiity in Future Internet (MiFI 10), Chaired by Charalabos Skianis (Univ. of the Aegean), Lambros Sarakis (NCSR Demokritos ) and Ioannis Anagnostopoulos (University of the Aegean). Identifying Enabling Technologies for Future Internet Experimentation, Chaired by Wolfgang Brandstätter (Telekom Austria), Anastasios Gavras IPTV, Mobile TV and P2PTV, 3DTV, HDTV, Service Architectures and Software Engineering, Multimedia Authoring Tools, Testbeds and experimentation, Energy saving and green technologies, Quality of Service, Security, Privacy and Billing, Electronic commerce, E-Health. Παρουσίαση καινοτόμων αποτελεσμάτων από χρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ανταγωνιστικά Έργα ADAMANTIUM (ICT ): Adaptive management of media distribution based on satisfaction oriented user modeling. VITAL++ (FP7-ICT ): EmbeddingP2P technology in Next Gen- 66 Β. Ζαχαρόπουλος, Καθηγητής στο Τμήμα ΕΠΠ, Αντιπρόεδρος ΤΕΙ Κρήτης - vzachar@staff.teicrete.gr Ε. Πάλλης: Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα ΕΠΠ - pallis@iit.demokritos.gr, Γ.Μαστοράκης, Επιστημονικός Συνεργάτης Ε.Π.Π.

67 eration Networks: A New Communication Paradigm & Experimentation Infrastructure. HURRICANE (FP7-ICT ): Handovers for Ubiquitous and Optimal Broadband Connectivity among Cooperative Networking Environments. ALLICANTE (FP7-ICT ): MediAEcosystem Deployment Through Ubiquitous Content- Aware Network Environments. versity), Δρ. Δημοσθένη Ακουμιανάκη (Αναπλ. Καθηγητής ΕΠΠ, ΤΕΙ Κρήτης), Δρ. Γεώργιο Παπαδουράκη (Καθηγητής ΕΠΠ, ΤΕΙ Κρήτης), Δρ. Παρασκευή Φραγκοπούλου (Καθηγήτρια ΕΠΠ, ΤΕΙ Κρήτης), Δρ. Αθανάσιο Μαλάμο (Αναπλ. Καθηγητής ΕΠΠ, ΤΕΙ Κρήτης), Δρ. Ανδρέα Βλησίδη (Επ. Καθηγητής ΕΠΠ, ΤΕΙ Κρήτης), Δρ. Ιωάννη Βαρδιάμπαση (Επ. Καθηγητής Ηλεκτρονικής, ΤΕΙ Κρήτης) και Δρ. Ευάγγελο Κόκκινο (Επ. Καθηγητής Ηλεκτρονικής, ΤΕΙ Κρήτης). Την Επιστημονική Επιτροπή του συνεδρίου (Technical Programme Committee TPC) στελεχώνει μια σειρά διακεκριμένων Ελλήνων και ξένων επιστημόνων από τον ακαδημαϊκό, ερευνητικό, αναπτυξιακό και βιομηχανικό χώρο. Οργανωτικές Επιτροπές Την ευθύνη οργάνωσης του συνεδρίου TEMU2010 έχουν ο Δρ. Βασίλειος Ζαχαρόπουλος (Καθηγητής ΕΠΠ και Αντιπρόεδρος του ΤΕΙ Κρήτης) και ο Δρ. Ευάγγελος Πάλλης (Επ. Καθηγητής ΕΠΠ, ΤΕΙ Κρήτης), συνεπικουρούμενοι από την Οργανωτική Επιτροπή (Steering Committee) με τους Δρ. Χαράλαμπο Μάντακα (Καθηγητής και πρώην Διευθυντής Ερευνών του ΙΠΤ ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος ), Δρ. Γεώργιο Κορμέντζα (Επ. Καθηγητής Πανεπιστημίου του Αιγαίου), Δρ. Χαράλαμπο Σκιάνη (Επ. Καθηγητής Πανεπιστημίου του Αιγαίου), Dr. Daniel Negru (Assoc. Prof. Bordeaux Uniε ι δ η σ ε ο γ ρ α φί α Β. Ζαχαρόπουλος, Καθηγητής στο Τμήμα ΕΠΠ, Αντιπρόεδρος ΤΕΙ Κρήτης - vzachar@staff.teicrete.gr Ε. Πάλλης: Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα ΕΠΠ - pallis@iit.demokritos.gr, Γ.Μαστοράκης, Επιστημονικός Συνεργάτης Ε.Π.Π. 67

68 ειδησεογραφία Οργάνωση ημερίδων από Ερευνητές του Εργαστηρίου Μη Ιοντιζουσών Ακτινοβολιων ενηµέρωση A. Οργάνωση Ημερίδας ενημέρωσης στο Γυμνάσιο Βενεράτου Ηρακλείου Το ΕΜΙΑ, στο πλαίσιο της συνεργασίας του με κοινωνικούς φορείς, οργάνωσε Ημερίδα για τις επιπτώσεις των μη ιοντιζουσών ακτινοβολιών στην ανθρώπινη υγεία, για την ενημέρωση των μαθητών του Γυμνασίου Βενεράτου, κατόπιν πρόσκλησης του Διευθυντή του Γυμανσίου. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 22/2/2010, στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του Γυμνασίου και οι ενότητες που παρουσιάστηκαν από την ερευνητική ομάδα του ΕΜΙΑ ήταν οι παρακάτω: Γενικά, για την Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία και τον Εργαστηριακό εξοπλισμό του ΕΜΙΑ (Καθ. Β. Ζαχαρόπουλος, Αντιπρόεδρος ΤΕΙ Κρήτης). Διαδικασία μετρήσεων & αξιολόγηση μετρήσεων στις ραδιοσυχνότητες (Καθ. Εφαρμογών Δ. Στρατάκης). Διαδικασία μετρήσεων & αξιολόγηση μετρήσεων στις χαμηλές συχνότητες (Δρ. Α. Μιαουδάκης). του Δρ. Βασίλη Ζαχαρόπουλου χρησιμοποιείται στις τηλεπικοινωνίες - στην ανθρώπινη υγεία, η επιστημονική κοινότητα διεξάγει σημαντικές ερευνητικές προσπάθειες οι οποίες συνεχίζονται. Μέχρι σήμερα, δεν έχει καταλήξει σε ασφαλή συμπεράσματα, επειδή κυρίως, δεν υπάρχουν δεδομένα σε μεγάλο βάθος χρόνου από τη χρήση των κινητών τηλεφώνων αφού η ευρεία εξάπλωση της τεχνολογίας αυτής έγινε τα τελευταία χρόνια. Μέχρι την ολοκλήρωση των ερευνών από τους ειδικούς επιστήμονες και την ανακοίνωση των σχετικών συμπερασμάτων, πρέπει η χρήση των κινητών να γίνεται με σύνεση και να αποφεύγεται η άσκοπη χρήση. Πρέπει δηλαδή να υιοθετήσουμε τη λεγόμενη «αρχή της προφύλαξης». Σύμφωνα με την αρχή αυτή, πρέπει να χρησιμοποιούμε το κινητό μας τηλέφωνο εκεί όπου η ποιότητα του λαμβανόμενου σήματος είναι ικανοποιητική και να αποφεύγουμε τη χρήση του σε κλειστούς Οι ομιλητές απήντησαν σε πολλές ερωτήσεις που υπέβαλε το κοινό και τόνισαν ιδιαίτερα, ότι όσον αφορά την επίδραση της η λ ε κ τ ρ ο μ α γ ν η τ ι κ ή ς ακτινοβολίας - που Στιγμιότυπο κατά τη διάρκεια της ομιλίας του Β. Ζαχαρόπουλου 68 Β. Ζαχαρόπουλος, καθηγητής, Αντιπρόεδρος Τ.Ε.Ι. Κρήτης - vzachar@epp.teicrete.gr Στο άρθρο συνέβαλαν επίσης και οι: Δ. Στρατάκης, Καθηγητής Εφαρμογών Ε.Π.Π. - dstratakis@epp.teiher.gr, Α. Μιαουδάκης, Επιστημονικός Συνεργάτης Ε.Π.Π. - miaoudak@epp.teiher.gr

69 Ενημέρωση για τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία που προκαλούνται από τις συσκευές των κινητών τηλεφώνων χώρους, να χρησιμοποιούμε εξαρτήματα αποδέσμευσης των χεριών και όταν μιλάμε, να κρατάμε το κινητό μας σε απόσταση από το σώμα και το κεφάλι μας. Επίσης, οι συνομιλίες με τη χρήση του κινητού, να είναι όσο το δυνατό πιο σύντομες, να προτιμάμε τη χρήση σταθερών τηλεφώνων όταν βρισκόμαστε κοντά τους ή την αποστολή SMS αντί να συνομιλούμε στο κινητό μας και, τέλος, να αποθαρρύνουμε τη χρήση των κινητών τηλεφώνων από τα παιδιά. Στο τέλος της εκδήλωσης, οι μαθητές και οι άλλοι συμμετέχοντες, με τη βοήθεια του επιστημονικού προσωπικού του ΕΜΙΑ, παρακολούθησαν επίδειξη της διαδικασίας των μετρήσεων, με τη χρήση της κινητής μονάδας επιτήρησης φάσματος του εργαστηρίου και διάβασαν τις ενδείξεις των σχετικών οργάνων που αφορούσαν τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία που δημιουργούσαν τα κινητά τους τηλέφωνα κατά τη λειτουργία τους. B. Συμμετοχή σε εκδήλωση ενημέρωσης στον Άγιο Νικόλαο Παρόμοια εκδήλωση με εκείνη του Βενεράτου οργανώθηκε στο Λύκειο του Αγίου Νικολάου σε συνεργασία με το Παράρτημα της Ένωσης Τεχνολόγων Μηχανικών Ελλάδας την Τρίτη 9/3/2010. Και σ αυτήν την εκδήλωση υπήρξε επίσης, αθρόα προσέ- λευση μαθητών αλλά και άλλων πολιτών οι οποίοι διατύπωσαν πάρα πολλές ερωτήσεις προς τους ομιλητές, σχετικά με τις επιπτώσεις της χρήσης των κινητών τηλε- φώνων στην υγεία. Στο τέλος της εκδήλωσης, οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά τον εξοπλισμό της κινητής μονάδας επιτήρησης του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος και να διαβάσουν τις ενδείξεις των σχετικών οργάνων που αφορούσαν τα ηλεκε ι δ η σ ε ο γ ρ α φί α Β. Ζαχαρόπουλος, καθηγητής, Αντιπρόεδρος Τ.Ε.Ι. Κρήτης - vzachar@epp.teicrete.gr Δ. Στρατάκης, Καθηγητής Εφαρμογών Ε.Π.Π. - dstratakis@epp.teiher.gr, Α. Μιαουδάκης, Επιστημονικός Συνεργάτης Ε.Π.Π. - miaoudak@epp.teiher.gr 69

70 ειδησεογραφία Συμμετοχή του ΕΜΙΑ σε Διεργαστηριακές Συγκριτικές Μετρήσεις της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ). ενηµέρωση του Δρ. Ανδρέα Μιαουδάκη Το ΕΜΙΑ, συμμετείχε στις Διεργαστηριακές Συγκριτικές Μετρήσεις που διοργανώθηκαν από την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, (ΕΕΑΕ) στις 11 και 12 Φεβρουαρίου 2010 στην Αθήνα. Η ΕΕΑΕ, διοργάνωσε τις μετρήσεις αυτές, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παράγραφο 10 του «Κανονισμού διενέργειας μετρήσεων των επιπέδων της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στο περιβάλλον σταθμών κεραιών» της υπ. αριθ ΕΦΑ (493) Κ.Υ.Α. (ΦΕΚ 346/Β/ ). Σύμφωνα με την παράγραφο αυτή, η ΕΕΑΕ διοργανώνει τις μετρήσεις αυτές, τουλάχιστον μία φορά κάθε δύο έτη και στις μετρήσεις αυτές οφείλουν να συμμετέχουν τα συνεργεία μετρήσεων, προκειμένου να διασφαλιστεί η ικανότητά τους να μετρούν σύμφωνα με τις διαδικασίες που προβλέπονται στην παραπάνω Κ.Υ.Α., καθώς και τις διαδικασίες που προβλέπονται στα Διεθνή και Εθνικά Πρότυπα. Στις μετρήσεις αυτές, συμμετείχαν συνολικά 18 συνεργεία μετρήσεων από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Από την Περιφέρεια της Κρήτης συμμετείχε το ΕΜΙΑ. Εικ.1: Δορυφορική εικόνα της περιοχής μετρήσεων στην Αγία Παρασκευή ( 70 Δρ. Α. Μιαουδάκης, Επιστημονικός Συνεργάτης Ε.Π.Π. - miaoudak@epp.teiher.gr Στο άρθρο συνέβαλαν επίσης και οι: Β. Ζαχαρόπουλος, Καθηγητής, Αντιπρόεδρος Τ.Ε.Ι. Κρήτης - vzachar@epp.teicrete.gr, Δ. Στρατάκης, Καθηγητής Εφαρμογών Ε.Π.Π. - dstratakis@epp.teiher.gr

71 Εικ.2: Οι θέσεις λήψης μετρήσεων σε σχέση με τη θέση του κινητού σταθμού βάσης της VODAFONE Οι Διεργαστηριακές Συγκριτικές Μετρήσεις διεξήχθησαν σε δύο τοποθεσίες που ορίστηκαν από την ΕΕΑΕ: Στην περιοχή της Αγίας Παρασκευής, εντός του περιφραγμένου χώρου του ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ», στον οποίο στεγάζονται οι εγκαταστάσεις της ΕΕΑΕ. Στην περιοχή αυτή διενεργήθηκαν μετρήσεις σε τρεις διαφορετικές θέσεις στο περιβάλλον κεραιοδιατάξεων αναμετάδοσης κινητής τηλεφωνίας. Ο σταθμός βάσης κινητής τηλεφωνίας που ελέγχθηκε, ήταν κινητός σταθμός Εικ.3: Δορυφορική εικόνα της περιοχής μετρήσεων στο πάρκο κεραιών του Υμηττού (Google Earth) ε ι δ η σ ε ο γ ρ α φί α Α. Μιαουδάκης, Επιστημονικός Συνεργάτης Ε.Π.Π. - miaoudak@epp.teiher.gr Β. Ζαχαρόπουλος, Καθηγητής, Αντιπρόεδρος Τ.Ε.Ι. Κρήτης - vzachar@epp.teicrete.gr, Δ. Στρατάκης, Καθηγητής Εφαρμογών Ε.Π.Π. - dstratakis@epp.teiher.gr 71

72 ειδησεογραφία ενηµέρωση Εικ.4: Πρώτη θέση μετρήσεων στον Υμηττό (στην είσοδο του πάρκου κεραιών) στο πάρκο κεραιών του Υμηττού (Google Earth) Εικ.5: Δεύτερη θέση μετρήσεων στον Υμηττό (εντός του πάρκου κεραιών) βάσης της εταιρίας VODA- FONE. Στην περιοχή του πάρκου κεραιών του Υμηττού. Στην περιοχή αυτή, διενεργήθηκαν μετρήσεις σε δύο διαφορετικές θέσεις στο περιβάλλον κεραιών εκπομπής ραδιοφωνίας και τηλεόρασης. Απομομή Πιστοποιητικού Συμμετοχής. Η συμμετοχή των διαφόρων εργαστηρίων στις Διεργαστηριακές Μετρήσεις επισημοποιήθηκε με την απονομή (Πιστοποιητικού Συμετοχής) από την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας. 72 Α. Μιαουδάκης, Επιστημονικός Συνεργάτης Ε.Π.Π. - miaoudak@epp.teiher.gr Β. Ζαχαρόπουλος, Καθηγητής, Αντιπρόεδρος Τ.Ε.Ι. Κρήτης - vzachar@epp.teicrete.gr, Δ. Στρατάκης, Καθηγητής Εφαρμογών Ε.Π.Π. - dstratakis@epp.teiher.gr

73 Σύνοδος Προέδρων - Αντιπροέδρων Λαμία (10-12/03) Προεδρείο Συνόδου Αποτελέσματα 41ης Συνόδου Προέδρων & Αντιπροέδρων Τ.Ε.Ι H 41η Σύνοδος Προέδρων - Αντιπροέδρων των ΤΕΙ κατέληξε στα εξής: 1. Θεωρεί απαράδεκτες και δεν αποδέχεται διατάξεις σε βάρος των πτυχιούχων ΤΕΙ σε πρόσφατα σχέδια νόμου, που αφορούν στο σύστημα επιλογής προϊσταμένων οργανικών μονάδων του Υπουργείου Εσωτερικών Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης καθώς και το νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής σχετικά με την ένταξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τους ενεργειακούς επιθεωρητές των κτιρίων, τα οποία αποκλείουν τους πτυχιούχων μας, απαιτεί την άμεση τροποποίησή τους και ζητά την άμεση προς τούτο παρέμβαση του Πρωθυπουργού. 2. Αποδέχεται την εισήγηση της μικτής επιτροπής της Συνόδου, για την επαγγελματική κατοχύρωση των πτυχιούχων των ΤΕΙ και εμμένει στην έκδοση των Π.Δ. όπως αυτά εγκρίθηκαν από το ΣΑΤΕ μέχρι το Δεκέμβριο Τα εν λόγω Π.Δ. με βάση το άρθρο 18 παρ. 2 του ν. 3794/09 εξαιρούνται από την ανάγκη γνωμοδότησης του ΣΑΠΕ. Θεωρεί σημαντική τη δέσμευση του κου Υφυπουργού Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων στη Σύνοδο για ολοκλήρωση της διαμόρφωσης των Π.Δ. μέχρι τέλος Ιουνίου και την έκδοσή τους πριν την έναρξης της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς. Θεωρεί επίσης σημαντική τη δήλωση του, ότι η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου δε θα αποδεχθεί διαφωνία συναρμοδίων υπουργείων για συντεχνιακούς λόγους. Η Σύνοδος θα καθορίσει τη μελλοντική στάση της από την τήρηση των παραπάνω, στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού κεκτημένου και της Ευρωπαϊκής πρακτικής, διαφορετικά θα προσφύγει στα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 3. Απαιτεί την ένταξη των πτυχιούχων ΤΕΙ στο ίδιο επίπεδο με αυτό των πτυχιούχων του Πανεπιστημιακού Τομέα, ίσης διάρκειας φοίτησης. 4. Θεωρεί απαραίτητη τη συμμετοχή εκπροσώπων της Συνόδου, σε όλες τις διαδικασίες στρατηγικού σχεδιασμού της εκπαίδευσης και έρευνας όπως και σε επιτροπές ή όργανα που λειτουργούν ή πρόκειται να συσταθούν. Ο Προεδρεύων της Συνόδου, Καθ. Σταύρος Καρκάνης Πρόεδρος ΤΕΙ Λαμίας. ε ι δ η σ ε ο γ ρ α φί α Προεδρείο Συνόδου 73

74 Οι αρχαίες ελιές απειλούνται... Δυστυχώς, δεν είναι υπερβολή ότι τα αρχαία και τα ιστορικά ελαιόδεντρα της Κρήτης, πολλά από τα οποία «συνοδεύονται» από ιστορίες και θρύλους πολλών αιώνων, σήμερα απειλούνται στις περισσότερες πεειδησεογραφία Αρχαία ελαιόδεντρα ενηµέρωση Στην ανάγκη διατήρησης της φυσικής και της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κρήτης βρήκε «γόνιμο έδαφος» η πρωτοβουλία των πολιτιστικών συλλόγων για τη σωτηρία και την ανάδειξη των αρχαίων και των ιστορικών ελαιόδεντρων του νησιού. Αρχικά, το Μάρτιο του 2009, ήταν απλά μια ιδέα, μια πρόταση για την πρωτοβουλία, η οποία κατατέθηκε δημόσια από τον πολιτιστικό σύλλογο ενός χωριού, του Βενεράτου Ηρακλείου. Στη συνέχεια, από την ευαισθησία των ανθρώπων που κατοικούν στην ύπαιθρο, η πρωτοβουλία επεκτάθηκε σε όλη την Κρήτη και μεταλλάχθηκε σε ένα «κίνημα» των 70 και πλέον συλλόγων που μετέχουν σήμερα στο Δίκτυο Πολιτιστικών και Φιλοπεριβαλλοντικών Συλλόγων Κρήτης. Από την πρώτη στιγμή, οι σύλλογοι απευθύνθηκαν στο ΤΕΙ Κρήτης για την επιστημονική υποστήριξη της προσπάθειάς τους. Το ΤΕΙ ανταποκρίθηκε για πλήρη τεχνική και επιστημονική σε εθελοντική βάση. Η συνεργασία αυτή μεταξύ του ΤΕΙ και του Δικτύου Πολιτιστικών Συλλόγων Κρήτης εξελίσσεται με μεγάλη επιτυχία. Επικεντρώνεται στους τομείς του εντοπισμού, της ηλεκτρονικής καταγραφής και της του Δρ. Ευάγγελου Καπετανάκη χρονολόγησης των αρχαίων και των ιστορικών ελαιόδεντρων. Από πλευράς του ΤΕΙ Κρήτης συμμετέχουν ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Βαγγέλης Καπετανάκης, ο Αντιπρόεδρος Βασίλης Ζαχαρόπουλος, ο Διευθυντής της Σχολής Τεχνολογίας Γεωπονίας Δημήτρης Λυδάκης, ο καθηγητής Δενδροκομίας Σπύρος Λιονάκης, ο γεωπόνος του Αγροκτήματος Μιχάλης Παπαηλιάκης, οι Γεωπόνοι Λευτέρης Αλυσσανδράκης και Γιώτα Ψειροφωνιά, προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές. 74 Ε. Καπετανάκης, Καθηγητής στο Τμήμα ΒΙΟ.ΘΕ.ΚΑ, Πρόεδρος ΤΕΙ Κρήτης - ekap@staff.teicrete.gr Στο άρθρο συνέβαλε επίσης και η Π. Λασιθιωτάκη, Δημοσιογράφος

75 ριπτώσεις. Πολλά από αυτά που ζουν στην κρητική γη επί αιώνες ή και χιλιετίες, σε πολλές περιπτώσεις με ιστορική και μνημειακή αξία, αποτελούν εμπόδια για κατασκευές δημοσίων ή και ιδιωτικών έργων. Καταστρέφονται και καταλήγουν σαν καυσόξυλα σε τζάκια και σόμπες. Οι ρυθμοί της εκρίζωσης τους τα τελευταία δέκα χρόνια, είναι εξαιρετικά γρήγοροι, καθώς η Κρήτη «τροφοδοτεί» με καυσόξυλα την υπόλοιπη Ελλάδα. «Είναι αρχαία μνημεία, αλλά ζωντανά και στην επιστημονική υποστήριξη του ΤΕΙ, ήταν να ενημερώσει αρχές και φορείς για την ανάγκη διατήρησης των ελαιόδεντρων. Έτσι, τα Νομαρχιακά Συμβούλια Ηρακλείου και Λασιθίου, αποφάσισαν ομόφωνα τη διατήρηση των αρχαίων και των ιστορικών ελαιόδεντρων σε περιπτώσεις δημοσίων έργων. Κι αν κρίνεται απαραίτητο αυτά τα δέντρα να εκριζώνονται, τότε να μεταφυτεύονται σε δημόσιους χώρους. Ήδη έχουν γίνει τέσσερις μεταφυτεύσεις ιστορικών ελαιόδεντρων που προήλθαν ε ι δ η σ ε ο γ ρ α φ ί α επιφάνεια της γης, που μας αποδίδουν ακόμα τον καρπό τους» τονίζει το Δίκτυο Πολιτιστικών Συλλόγων στις ανακοινώσεις του και επισημαίνει: «Η δική μας η γενιά δεν πρέπει να γίνει υπεύθυνη για την καταστροφή των ελαιόδεντρων, που ζουν στην Κρητική Γη ακόμα και από την περίοδο του Μίνωα». Οι βασικές κινήσεις του Δικτύου και του ΤΕΙ Η πρώτη δραστηριότητα του Δικτύου Πολιτιστικών Συλλόγων Κρήτης, με την από αναγκαστική εκρίζωση. Η πρώτη μεταφύτευση έγινε στο Αγρόκτημα του ΤΕΙ Κρήτης. Ακολούθησαν μεταφυτεύσεις στους δήμους Ηρακλείου και Παλιανής. Επίσης, ενημερώθηκε η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Κρήτης η οποία ομόφωνα αποφάσισε να διατηρήσει τα ιστορικά ελαιόδεντρα της εκκλησιαστικής περιουσίας. Το Τμήμα Ανατολικής Κρήτης του Τεχνικού Επιμελητηρίου αποφάσισε να ενημερώσει σχετικά με το θέμα τα μέλη του. Επίσης, ενημερώθηκε ο μεγάλος Έλληνας Ε. Καπετανάκης, Καθηγητής στο Τμήμα ΒΙΟ.ΘΕ.ΚΑ, Πρόεδρος ΤΕΙ Κρήτης - ekap@staff.teicrete.gr Π. Λασιθιωτάκη, Δημοσιογράφος 75

76 ειδησεογραφία ενηµέρωση μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, ο οποίος αμέσως εξέφρασε την υποστήριξή του στην πρωτοβουλία διάσωσης και ανάδειξης των αρχαίων και των ιστορικών ελαιόδεντρων. Στο πλαίσιο της ανάδειξης του αρχαίου ελαιώνα της Κρήτης, που βρίσκεται διάσπαρτος σε όλο το νησί, ξεκίνησε η προετοιμασία καλλιτεχνικού ντοκιμαντέρ και έκθεσης εικαστικών έργων με θέμα : «Αρχαίος ελαιώνας Κρήτης στο βάθος του χρόνου». Βάση δεδομένων για τα αρχαία ελαιόδεντρα Οι επιστήμονες του ΤΕΙ Κρήτης μετέχουν στις συναντησεις των Πολιτιστικών Συλλόγων που γίνονται σε χωριά των 4 Νομών. Ήδη έχουν πάρει μέρος σε συναντήσεις στην Κάνδανο Χανίων, τη Βιάννο και το Βενεράτο Ηρακλείου, την Ιεράπετρα και τη Σητεία Λασιθίου και στο Αμάρι. Οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι εντοπίζουν τα αξιόλογα (κατά την άποψή τους) ελαιόδεντρα σε κάθε χωριό. Στη συνέχεια συμπληρώνουν δελτία πρώτης καταγραφής των ελαιόδεντρων τα οποία και παραδίδουν στο ΤΕΙ Κρήτης. Το ΤΕΙ στη συνέχεια επισκέπτεται κάθε ελαιόδεντρο, για το οποίο καταγράφονται επιπλέον και βιολογικά και ιστορικά στοιχεία, ψηφιακές γεωγραφικές συντεταγμένες και ότι μπορεί να αφορά κινδύνους και δυνατότητες ανάδειξης του ελαιόδενδρου. Τα στοιχεία αυτά εισάγονται σε ηλεκτρονική βάση δεδομένων την οποία σχεδιάζει το ΤΕΙ Κρήτης. Παράλληλα επιχειρείται η προσέγγιση των ηλικιών των ελαιόδεντρων. Το ηλεκτρονικό αρχείο για τα αρχαία και τα ιστορικά ελαιόδεντρα της Κρήτης αναμένεται να αποτελέσει σημαντικό «εργαλείο» για τη διάσωση και την ανάδειξή τους. Η διαδικτυακή Διεύθυνση του ηλεκτρονικού αρχείου είναι: (Η διεύθυνση είναι προσωρινή) 76 Ε. Καπετανάκης, Καθηγητής στο Τμήμα ΒΙΟ.ΘΕ.ΚΑ, Πρόεδρος ΤΕΙ Κρήτης - ekap@staff.teicrete.gr Π. Λασιθιωτάκη, Δημοσιογράφος

77 Διεθνής Έκθεση εικαστικών έργων «Ο αρχαίος ελαιώνας της Κρήτης, στο βάθος του χρόνου» του Δρ. Ευάγγελου Καπετανάκη ουργήσουν με αφορμή την έκθεση. Η συμμετοχή ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών συμβάλλει στη διεθνή ανάδειξη του εκπληκτικού φυσικού περιβάλλοντος της Κρήτης, που επιθυμούμε να παραμείνει αναλλοίωτο, και του πολιτισμού μας γύρω από την ελιά και τους καρπούς της. Ήδη έχει εκδηλωθεί μεγάλο ενδιαφέρον από Έλληνες και ξένους εικαστικούς. Μέσα από την ομαδική έκθεση των καλλιτεχνών, που μπορεί να είναι πολυποίκιλη σε ρεύματα και τεχνοτροπίες, δίδεται η δυνατότητα στους φιλότεχνους να παρατηρήσουν τι συμβαίνει σήμερα στην τέχνη με κεντρικό θέμα τον αρχαίο ελαιώνα της Κρήτης και κατά συνέπεια στο περιβάλλον μας που αποτελεί πεδίο έντονου προβληματισμού σε διεθνές επίπεδο. Η έκθεση αυτή μπορεί να θέσει στο επίκεντρο της τέχνης και του φιλοπεριβαλλοντικού ιδεώδους την ίδια την Κρήτη, της οποίας το προφίλ προβάλλεται σε βάθος χρόνου (παρελθόντος και μέλλοντος). Για το λόγο αυτό δόθηκε ο τίτλος «Ο αρχαίος ελαιώνας Κρήτης, στο βάθος του χρόνου». Αναφερόμαστε τόσο στην έννοια του παρελθόντος, όσο και στην έννοια του μέλλοντος χρόνου! Με θέμα «Ο αρχαίος ελαιώνας της Κρήτης στο βάθος του χρόνου» αναμένεται να δημιουργήσουν εικαστικά έργα τέχνης καλλιτέχνες από την Ελλάδα και άλλες χώρες, για μια έκθεση που θα ξεκινήσει από το Ηράκλειο και θα ταξιδέψει στη συνέχεια στην Αττική και πιθανόν στο Στρασβούργο ή τις Βρυξέλλες. Την πρωτοβουλία για τη διοργάνωση της έκθεσης είχε το Δίκτυο Πολιτιστικών Συλλόγων Κρήτης. Αφετηρία της έκθεσης θα αποτελέσει τον Ιούνιο 2010 ο ειδικά διαμορφωμένος χώρος του ΤΕΙ Κρήτης. Την έκθεση αυτή, μαζί με τους συλλόγους και το ΤΕΙ, συνδιοργανώνουν οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις του νησιού. Η έκθεση θα περιλαμβάνει έργα ζωγραφικής, χαρακτικής, γλυπτικής, καλλιτεχνικής φωτογραφίας, ψηφιδωτά, video art κ.ά. Μπορούν να πάρουν μέρος όλοι οι καλλιτέχνες, με έργα που δε θα ξεπερνούν σε διαστάσεις το 1Χ1 μέτρο, που θα αποστέλλονται για την έκθεση σε τελάρο ή κορνίζα. Για τα έργα γλυπτικής ο ανώτατος όγκος είναι τα 0,5 κ.μ. και το ανώτατο ύψος τα 1,80 μέτρα. Μετά το ΤΕΙ Κρήτης, η έκθεση προγραμματίζεται να μεταφερθεί τον Ιούλιο 2010 στο Διεθνές Εκθεσιακό Κέντρο Κρήτης και ακολούθως στις πόλεις που επιθυμούν να τη φιλοξενήσουν. Η έκθεση θα συμβάλει στην ανάδειξη των αρχαίων ελαιόδεντρων της Κρήτης. Επίσης, αποτελεί μία πρόκληση προς τους εικαστικούς να αναδείξουν ευρύτερα τον πλούσιο σύγχρονο πολιτισμό του τόπου μας, μέσω των έργων τέχνης που θα δημι- Συμπληρωματικές πληροφορίες για τη Διεθνή Έκθεση μπορείτε να βρείτε: ε ι δ η σ ε ο γ ρ α φ ί α Ε. Καπετανάκης, Καθηγητής στο Τμήμα ΒΙΟ.ΘΕ.ΚΑ, Πρόεδρος ΤΕΙ Κρήτης - ekap@staff.teicrete.gr Στο άρθρο συνέβαλε επίσης και η Π. Λασιθιωτάκη, Δημοσιογράφος 77

78 ειδησεογραφία Το ΤΕΙ Κρήτης σε Δίκτυο Έρευνας του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Ερευνών (European Science Foundation) ενηµέρωση του Δρ. Γεωργίου Καβουλάκη Το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Ερευνών (ESF) είναι ένας ανεξάρτητος Ευρωπαϊκός οργανισμός, ο οποίος ως κύριο στόχο του έχει την προαγωγή της έρευνας σε πεδία με υψηλό ενδιαφέρον και σημαντικές προοπτικές, τόσο σε βασική έρευνα, όσο και σε τεχνολογικές εφαρμογές. Αριθμεί 79 μέλη από 30 διαφορετικές χώρες. Από το έτος ίδρυσής του, το 1974, έχει οργανώσει πληθώρα από προγράμματα. Το ESF δίδει έμφαση στην προαγωγή της συνεργασίας μεταξύ των ερευνητών, στο συντονισμό των ερευνητικών φορέων και στην ενίσχυση διαθεματικών προσεγγίσεων για την αντιμετώπιση διεπιστημονικών θεμάτων. Σε αυτό το πλαίσιο, το ESF προκηρύσσει ετησίως ένα πρόγραμμα για τη δημιουργία «δικτύων έρευνας» από Ευρωπαϊκές ερευνητικές ομάδες. Τον Οκτώβριο του 2009 υπεβλήθησαν στο ESF 112 τέτοιες προτάσεις και κατόπιν αξιολογήσεώς τους, επελέγησαν 20. Μία από τις προτάσεις που εγκρίθηκαν για δημιουργία δικτύου έχει τίτλο: «Common perspectives for cold atoms, semiconductor polaritons and nanoscience» («Κοινές προοπτικές στο πεδίο ατόμων σε χαμηλές θερμοκρασίες, στα πολαριτόνια σε ημιαγώγιμα υλικά και στις νανοεπιστήμες»). Το δίκτυο περιλαμβάνει 60 διακεκριμένους επιστήμονες από 12 ευρωπαϊκές χώρες (Αυστρία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελβετία, Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Μεγάλη Βρετανία, Ολλανδία, Σουηδία και Φινλανδία). Η Ελλάδα εκπροσωπείται από το ΤΕΙ Κρήτης, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το Τμήμα Επιστήμης Υλικών του Πανεπιστημίου Κρήτης. Συντονιστής του διεθνούς προγράμματος είναι ο Γιώργος Καβουλάκης, αναπληρωτής καθηγητής στο Γενικό Τμήμα Θετικών Επιστημών του ΤΕΙ Κρήτης. Δύο είναι οι κύριοι στόχοι του δικτύου αυτού: Πρώτον, να αναπτύξει και να δημιουργήσει στενότερες σχέσεις μεταξύ δύο διαφορετικών επιστημονικών πεδίων που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία έτη, δηλαδή του πεδίου των παγιδευμένων ατόμων σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες και του πεδίου των πολαριτονίων (polaritons, δηλαδή διεγέρσεων σε ημιαγώγιμα υλικά), όπου υπάρχει μεγάλο θεωρητικό ενδιαφέρον σε επίπεδο βασικής έρευνας. Δεύτερον, να προωθήσει τις εφαρμογές αυτής της σύνδεσης στο γενικότερο πεδίο της «νανοτεχνολογίας». Από το δίκτυο αυτό αναμένεται να προκύψουν και τεχνολογικές εφαρμογές ειδικά στη νανοτεχνολογία οι οποίες θα είναι από χρήσιμες έως επαναστατικές, καθότι θα μας εφοδιάσουν με νέα εργαλεία τα οποία μέχρι πρότινος δεν ήταν στη διάθεσή μας. Επίσης, με την υλοποίηση ετήσιων συνεδρίων στα πέντε έτη διάρκειας του προγράμματος, θα δοθεί η δυνατότητα περαιτέρω διάχυσης των αποτελεσμάτων και επιμόρφωσης νέων ερευνητών. Στο παρόν τεύχος του περιοδικού υπάρχει άρθρο του Δρ. Γ. Καβουλάκη για το ερευνητικό αντικείμενο του δικτύου, με τίτλο: «Παρατηρώντας κβαντικά φαινόμενα δια γυμνού οφθαλμού. 78 Γ. Καβουλάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Γενικό Τμήμα Θετικών Επιστημών, ΤΕΙ Κρήτης - kavoulak@staff.teicrete.gr

79 σχόλια - απόψεις - κρίσεις 80 Πράσινη, καινοτόμος επιχειρηματικότητα στη γεωργία και αειφορικές πηγές ενέργειας. Ο ρόλος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, του Χ. Κουτρούλη

80 σχόλια - απόψεις - κρίσεις Πράσινη, καινοτόμος επιχειρηματικότητα στη γεωργία και αειφορικές πηγές ενέργειας ενηµέρωση Ο ρόλος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας του Χαράλαμπου Κουτρούλη Η αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης είναι πλέον συνταγματικά κατοχυρωμένη (άρθρο 24 του Συντάγματος) και περιλαμβάνεται και στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η βιώσιμη χωρική ανάπτυξη αποσκοπεί στην υλοποίηση τριών φαινομενικά αντιτιθέμενων στόχων: της οικονομικής μεγέθυνσης, της κοινωνικής συνοχής και της περιβαλλοντικής προστασίας. Οι στόχοι αυτοί πρέπει να επιδιωχθούν με δράσεις που υλοποιούνται στο χώρο και με σχεδιασμούς που εκτείνονται σε διάφορους χρονικούς ορίζοντες. Η επίτευξη όμως του στόχου της αειφορίας βρίσκει τη χώρα μας πολύ πίσω, όπως αυτή προσδιορίζεται από τη νέα Στρατηγική της Λισαβόνας. Από τις 24 χώρες που καταγράφονται στη σχετική κατάταξη, η Ελλάδα βρίσκεται στην 23η (προτελευταία) θέση, με χώρες όπως η Λετονία (18η) και η Σλοβακία (13η), να βρίσκονται πιο πάνω. Είναι γνωστό ότι η έννοια «οικολογικό αποτύπωμα» αναφέρεται στην έκταση παραγωγικής γης, πόσιμου νερού και θάλασσας που είναι απαραίτητα για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών σε φυσικούς πόρους (ενέργεια, νερό κλπ.), συμπεριλαμβάνοντας τις εκπομπές ρύπων και το χώρο που απαιτείται για την απόθεση των απορριμάτων. Σε παγκόσμιο επίπεδο, το μέσο οικολογικό αποτύπωμα είναι σήμερα 27 στρέμματα κατά κεφαλήν, όταν δε θα έπρεπε να ξεπερνά τα 21 στρέμματα, προκειμένου να παραμείνει εντός των ορίων της βιολογικής ικανότητας της Γης. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, το οικολογικό αποτύπωμα της Ευρώπης υπερέβη τη βιολογική της ικανότητα το 1960 και είναι σήμερα υπερδιπλάσιο. Όσον αφορά την Ελλάδα, τα στοιχεία έχουν ως εξής: Έχουμε το 11ο μεγαλύτερο κατά κεφαλήν αποτύπωμα στον κόσμο, 4ο μεγαλύτερο στην ΕΕ, με 59 ισοδύναμα στρέμματα ανά άτομο. Καταναλώνουμε 181% πάνω από το όριο βιωσιμότητας. Έχουμε το 2ο μεγαλύτερο κατά κεφαλήν αποτύπωμα κατανάλωσης νερού στον κόσμο. Την περίοδο , είχαμε με διαφορά τη μεγαλύτερη αύξηση στο κατά κεφαλήν αποτύπωμα στην ΕΕ- 27, με αύξηση κατά 158%. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η WWF Ελλάς, οι Έλληνες χρειαζόμαστε τρεις πλανήτες! Όλα αυτά ενώ η Ελλάδα διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα στον τομέα των Α.Π.Ε., αλλά η γραφειοκρατία καταπνίγει κάθε σχετική προσπάθεια. Το ενθαρρυντικό είναι ότι η έκθεση της WWF Ελλάς, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι "η πλήρης εναρμόνιση της χώρας με όλες τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις, απαιτεί μόνο το 0,7% του Α.Ε.Π.", όταν η συνέχιση της σημερινής πορείας θα κοστίσει, σε χρόνια, το 15-20% του Α.Ε.Π! 80 Χ. Γ. Κουτρούλης, Διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, Προϊστάμενος Τεχνικής Υπηρεσίας Τ.Ε.Ι. Κρήτης - babis@koutroulis.gr, web:

81 Όπως είναι γνωστό, η Βιολογική Γεωργία είναι η καλλιέργεια, η εκτροφή ζώων, και η παρασκευή τροφίμων, με φυσικό τρόπο και διέπεται από πολύ αυστηρούς κανόνες παραγωγής. Το 1991, η Ευρωπαϊκή Ένωση δημοσίευσε τον Κανονισμό (ΕΟΚ) 2092/91, ο οποίος έθεσε το κανονιστικό πλαίσιο για την παραγωγή, παρασκευή και εισαγωγή, από τρίτες χώρες, φυσικών πόρων (έδαφος, υπέδαφος, νερό κλπ.). Το αίτημα της "αειφόρου ανάπτυξης", ουσιαστικά σημαίνει "συνετή διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος". Η διαχείριση των υδάτινων πόρων, η διατήρηση της χλωρίδας και της πανίδας, η αισθητική του τοπίου, το πολιτιστικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, συνδέονται άμεσα με την παραγωγική διαδικασία της σ χ ό λ ι α - α π ό ψ ε ι ς - κ ρ ί σ ε ι ς προϊόντων βιολογικής γεωργίας. Με τον Κανονισμό αυτό θα πρέπει να συμμορφώνονται όλοι οι Ευρωπαίοι επιχειρηματίες (παραγωγοί, παρασκευαστές, εισαγωγείς) που θέλουν να παράγουν βιολογικά προϊόντα. Η παραγωγική διαδικασία όλων των κλάδων της πρωτογενούς παραγωγής, είναι ευθέως συνδεδεμένη με τη διαχείριση πρωτογενούς παραγωγής. Ο χώρος και ο τόπος πρέπει να σχεδιαστεί - και αυτό είναι αντικείμενο των χωροτακτών μηχανικών - και να προγραμματιστεί κατάλληλα, ώστε η χωρητικότητα του φυσικού περιβάλλοντος να επαρκεί για τους αναπτυξιακούς στόχους που τίθενται, αφενός, και αφετέρου, να διασφαλίζεται η προστασία και η ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος. Χ. Γ. Κουτρούλης, Διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, Προϊστάμενος Τεχνικής Υπηρεσίας Τ.Ε.Ι. Κρήτης - babis@koutroulis.gr, web: 81

82 σχόλια - απόψεις - κρίσεις ενηµέρωση Οι σύγχρονες τεχνολογίες συμβάλλουν καθοριστικά στην ανάπτυξη του γεωργικού τομέα. Τέτοιες τεχνολογίες είναι, οι εξελιγμένες γεωτεχνικές έρευνες, τα σύγχρονα συστήματα γεωγραφικών πληροφοριών και τοπογράφησης, τα νέα υλικά εγκαταστάσεων και αυτοματισμών, η ολοκληρωμένη ενεργειακή διαχείριση, τα σύγχρονα γεωργικά μηχανήματα, οι εφαρμογές υπολογιστικών και μικρο-υπολογιστικών συστημάτων. Η στήριξη της καινοτομίας, δηλαδή η διαδικασία μετατροπής μιας νέας ιδέας σε προϊόν ή υπηρεσία, ή η ανάπτυξη νέων ή βελτιωμένων διαδικασιών, αποτελεί όρο επαγγελματικής επιβίωσης για το ελληνικό τεχνικό και ερευνητικό προσωπικό που ασχολείται στην περιοχή της γεωργικής τεχνολογίας. Η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών και καινοτομιών στη μικρή κλίμακα της αγροτικής παραγωγής του τόπου μας μπορεί να πυροδοτήσει, ως μηχανισμός σκανδάλης, μεγενθυμένα αποτελέσματα στην οικονομία. Η Πράσινη Επιχειρηματικότητα, αν και τελευταία έχει γίνει φράση του συρμού, δεν είναι κάτι το πρωτόφαντο, υπάρχει από την αρχαιότητα. Στα τέλη του 20ου αιώνα, εκφράστηκε κυρίως με τη θέσπιση προστατευόμενων περιοχών. Στην τρέχουσα χρονική περίοδο, έχουμε πια πολύ ακραία περιβαλλοντικά προβλήματα, που οδηγούν το 1972 στη Διάσκεψη της Στοκχόλμης, το 1992 στη Διάσκεψη του Ρίο, το 2002 στη Διάσκεψη του Γιοχάνεσμπουργκ, όπως επίσης και στην εκτενή νομοθεσία και πολιτική της ΕΕ, η οποία αποτελεί σήμερα το πλαίσιο για την Πράσινη Επιχειρηματικότητα. Πρακτικά, "πράσινη επιχειρηματικότητα" σημαίνει το μηδενισμό του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, όπως αυτή προκύπτει από τη δραστηριότητα της επιχείρησης. Προφανώς, οι πράσινες επιχειρήσεις δεν είναι μηδενικού κέρδους επιχειρήσεις. Και κέρδη πρέπει να έχουν και εργαζόμενους να απασχολούν και, για προφανείς λόγους, να επιδιώκουν να επεκτείνουν το μερίδιό τους στην αγορά. Το βέβαιο είναι ότι η πράσινη επιχειρηματικότητα χρειάζεται δημιουργική φαντασία, νέες ιδέες και μεθόδους, καθώς και καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό. Χρειάζεται μια νέα γενιά ιδεών και μεθόδων, αλλά και ένα ανθρώπινο δυναμικό κατάλληλα εκπαιδευμένο και καταρτισμένο. Στο σημείο αυτό, άλλωστε, βρίσκεται και ο κρίσιμος και καταλυτικός ρόλος των εκπαιδευτικών και ερευνητικών ιδρυμάτων της Ελλάδας. Η σειρά του ISO 14000, το ΕΜΑΣ (κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου) και τα Οικολογικά Σήματα (eco-labels) αποτελούν κάποιες τεχνοκρατικές προσεγγίσεις για την πράσινη διαχείριση της οικονομίας. Παράλληλα, η θεσμοθέτηση προστατευόμενων περιοχών διαμορφώνει ειδικές ζώνες για την πράσινη επιχειρηματικότητα. Το πλαίσιο αυτό, αφορά επίσης, την τοπική αυτοδιοίκηση για πράσινες υπηρεσίες και πράσινες επιχειρήσεις. Παρεμπιπτόντως, η Πράσινη Οικονομία δεν αφορά μόνο τη σφαίρα του ιδιωτικού τομέα, αλλά αναπτύσσεται και μέσα από κοινωνικές επιχειρήσεις, ως Κοινωνική Οικονομία και προφανώς, αγγίζει όλους τους τομείς της οικονομίας (πρωτογενή, δευτερογενή, τριτογενή και τεταρτογενή). Είναι βέβαιο όμως, ότι η προοπτική της αγροτικής ανάπτυξης στη χώρα μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με: την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας την προώθηση της ποιότητας την εφαρμογή των προτύπων και των κανονισμών την προστασία του περιβάλλοντος και την αειφορία την αξιοποίηση των φυσικών πόρων 82 Χ. Γ. Κουτρούλης, Διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, Προϊστάμενος Τεχνικής Υπηρεσίας Τ.Ε.Ι. Κρήτης - babis@koutroulis.gr, web:

83 τη χρήση των νέων τεχνολογιών την πελατοκεντρική προσέγγιση στην επιχειρηματική δράση την ενίσχυση των συνεργασιών και της εξωστρέφειας την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας σ' όλα τα πεδία (οικονομία, έρευνα, εκπαίδευση κλπ.) λει στη βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη, που στηρίζεται στη γνώση, με τελικό αποτέλεσμα την τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη, την προκοπή και την ευτυχία των κατοίκων της ελληνικής περιφέρειας, που είναι και το επιθυμητό αποτέλεσμα. Στις προηγούμενες αναπτυξιακές κατευθύνσεις ο ρόλος του Τ.Ε.Ε. και του σώματος των Ελλήνων μηχανικών είναι σημαντική. Οι Έλληνες μηχανικοί, συμμετέχοντας στη μελέτη χωροταξικών σχεδίων και τοπικών αναπτυξιακών προγραμμάτων, στηρίζουν και διευρύνουν τις αναπτυξιακές προοπτικές του τόπου. Η προώθηση της ποιότητας, η χρήση προτύπων, η μηχανική του περιβάλλοντος, η αξιοποίηση των φυσικών πόρων, η εισαγωγή και η εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογιών, η διασύνδεση της έρευνας με την παραγωγή, η παροχή τεχνικών συμβουλών, η σχεδίαση και η μελέτη των δικτύων και των λεωφόρων διακίνησης προϊόντων και υπηρεσιών κ.α., είναι μερικές μόνο περιπτώσεις της πολύπλευρης εμπλοκής του Τεχνικού Επιμελητηρίου στη διαδικασία αυτή. Χ. Γ. Κουτρούλης, Διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, Προϊστάμενος Τεχνικής Υπηρεσίας Τ.Ε.Ι. Κρήτης, Πρόεδρος Τμ. Ανατ. Κρήτης Πανελληνίου Συλλόγου Διπλ. Μηχανολόγων - Ηλεκτρολόγων, μέλος Αντιπροσωπείας Τ.Ε.Ε./ Τμήμα Ανατολικής Κρήτης. babis@koutroulis.gr, web: σ χ ό λ ι α - α π ό ψ ε ι ς - κ ρ ί σ ε ι ς Στις εξαιρετικά δύσκολες σημερινές συνθήκες, η συνέργεια των μελών του Τ.Ε.Ε., μαζί με τους άλλους κλάδους τεχνικών και επιστημόνων και τους κατοίκους της ελληνικής περιφέρειας, αποτελεί την αισιόδοξη πλευρά των γεγονότων, που θα συμβάλnotes 1. Εισήγηση στην Ημερίδα Δήμου Ιτάνου & Νομαρχίας Λασιθίου με θέμα: «Πράσινη επιχειρηματικότητα & βιολογική γεωργία. Οι προοπτικές της τοπικής κοινωνίας». Τόπος: Παλαίκαστρο Δήμου Ιτάνου. Ημερομηνία: 20/2/2010 Χ. Γ. Κουτρούλης, Διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, Προϊστάμενος Τεχνικής Υπηρεσίας Τ.Ε.Ι. Κρήτης - babis@koutroulis.gr, web: 83

84