Εργαστήριο μη Ιοντιζουσών Ακτινοβολιών (Ε.Μ.Ι.Α.)

Transcript

1 εκπαίδευση Εργαστήριο μη Ιοντιζουσών Ακτινοβολιών (Ε.Μ.Ι.Α.) ενηµέρωση Η συνεχώς αυξανόμενη χρήση τεχνολογιών ασυρμάτων επικοινωνιών, παρέχει βελτιωμένες νέες υπηρεσίες στο χρήστη,δημιουργώντας παράλληλα σοβαρές ανησυχίες, σχετικά με τον πιθανό κίνδυνο στην υγεία από την έκθεση των ανθρώπων σε μη ιοντίζουσα ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (ΜΙΗΑ). Διεθνώς έχουν υιοθετηθεί μέγιστες επιτρεπτές τιμές έκθεσης, με στόχο την ασφάλεια των ατόμων που εκτίθενται σε ΜΙΗΑ. Δεν είναι υπερβολή να επισημανθεί η κρισιμότητα του ζητήματος αυτού, δεδομένης της αβεβαιότητας της επιστημονικής κοινότητας ως προς τις επιπτώσεις των επιδράσεων αυτών. Η αξιολόγηση της συμβατότητας ηλεκτρομαγνητικής έκθεσης με τα όρια αυτά, αποτελεί μια πολύπλοκη διαδικασία, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις περιβαλλόντων πολλαπλών πηγών, που αποτελούν και τις συχνότερες στην πράξη. Επί του παρόντος, δεν υπάρχει στη διεθνή βιβλιογραφία μια συγκεκριμένη κοινά αποδεκτή προσέγγιση, για την αξιόπιστη αποτίμηση της ηλεκτρομαγνητικής επιβάρυνσης, που προέρχεται από τη λειτουργία των σύγχρονων τεχνολογιών ασυρμάτων επικοινωνιών. Οι διαπιστώσεις αυτές, σε συνδυασμό με τις εκπαιδευτικές ανάγκες του Τμήματος του Δημήτρη Στρατάκη Εφαρμοσμένης Πληροφορικής και Πολυμέσων (ΕΠΠ), οδήγησαν στην ανάπτυξη του Εργαστηρίου Μη Ιοντιζουσών Ακτινοβολιών (ΕΜΙΑ). Η ερευνητική ομάδα του ΕΜΙΑ, μελετά και αναπτύσσει μεθόδους και τεχνικές μετρήσεων Έντασης Ηλεκτρικού πεδίου, για την αξιολόγηση της ηλεκτρομαγνητικής επιβάρυνσης και τη βελτίωση της αξιοπιστίας της. Για να επιτύχει το στόχο της, η ερευνητική ομάδα, διεξάγει από τη μια μετρήσεις με τη χρήση κατάλληλου εξοπλισμού και από την άλλη αναπτύσσει και χρησιμοποιεί βελτιωμένες υπολογιστικές μεθόδους προσομοίωσης και τελικά συγκρίνει τα αποτελέσματα μεταξύ τους. Το ΕΜΙΑ, άρχισε τη λειτουργία του στις αρχές του Ο εξοπλισμός του Εργαστηρίου αποκτήθηκε με χρηματοδότηση από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κρήτης και αποτελείται από κινητή μονάδα για την επιτήρηση του Ηλεκτρομαγνητικού Φάσματος, η οποία διαθέτει αναλυτή φάσματος, κατάλληλα σετ κεραιών, πεδιόμετρο με κατάλληλα Probes και υπολογιστές με κατάλληλο Software. Ο σύγχρονος εξοπλισμός του Ε.Μ.Ι.Α. είναι επαρκής για λήψη μετρήσεων από τις χαμηλές συχνότητες (συχνότητες δικτύου τροφοδοσίας Δ.Ε.Η ή και χαμηλότερες) μέχρι τις ραδιοσυχνότητες της τάξης των 26,5GHz. 6 Στο άρθρο συνέβαλαν επίσης και οι Δρ. Α. Μιαουδάκης - miaoudak@epp.teiher.gr Δρ.

2 Επιστημονικό Προσωπικό: Υπεύθυνος: Δρ. Βασίλειος Ζαχαρόπουλος, Αντιπρόεδρος ΤΕΙ Κρήτης, Καθηγητής του Τμήματος Ε.Π.Π. Αναπληρωτής Υπεύθυνος: Δημήτριος Στρατάκης, Καθηγητής Εφαρμογών του Τμήματος Ε.Π.Π. του Τ.Ε.Ι. Κρήτης, υποψήφιος Διδάκτορας του Τομέα Τηλεπικοινωνιών του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Α.Π.Θ. Μέλη: Δρ. Ανδρέας Μιαουδάκης, συμβασιούχος Εκπαιδευτικός του Τμήματος Ε.Π.Π, του Τ.Ε.Ι. Κρήτης. Σπύρος Αποστολάκης, διοικητικό προσωπικό του ΤΕΙ Κρήτης Εξωτερικοί συνεργάτες: Δρ. Θωμάς Ξένος, Καθηγητής Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ., Δρ. Κωνσταντίνος Δαγκάκης, Διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών (ΙΠΤ) του ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ», Υπεύθυνος του Τομέα Τηλεπικοινωνιών του ΙΠΤ και υπεύθυνος της ερευνητικής ομάδος του εργαστηρίου Κινητών Επικοινωνιών του ΙΠΤ, Δρ. Αντώνιος Αλεξανδρίδης, Κύριος ερευνητής του Ινστιτούτου Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών (ΙΠΤ) του ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ», επιστημονικός υπεύθυνος του εργαστηρίου Κινητών Επικοινωνιών του ΙΠΤ. Επίσης, στις δραστηριότητες του Ε.Μ.Ι.Α. συμμετέχουν και φοιτητές/τριες του Τμήματος Ε.Π.Π. του Τ.Ε.Ι. Κρήτης στο πλαίσιο των πτυχιακών τους εργασιών ή ερευνητικών προγραμμάτων στα οποία συμμετέχει το εργαστήριο. Εκπαιδευτικές Δραστηριότητες: Στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες του Ε.Μ.Ι.Α. εντάσσονται: A. Η ανάπτυξη και βελτίωση των παρακάτω εργαστηρίων του προγράμματος σπουδών του Τμήματος Ε.Π.Π.: Δομών Μετάδοσης Τηλεπικοινωνιακών Συστημάτων. Κινητών και Προσωπικών Τηλεπικοινωνιών. B. Η διεξαγωγή Πτυχιακών εργασιών. ε κ π α ί δ ε υ σ η 7

3 εκπαίδευση ενηµέρωση Γ. Η Συμμετοχή σε εκθέσεις, ημερίδες και εκδηλώσεις ενημέρωσης του κοινού: Το Ε.Μ.Ι.Α. κατόπιν προσκλήσεων διαφόρων φορέων, έχει συμμετάσχει σε δεκάδες εκθέσεις, ημερίδες και εκδηλώσεις ενημέρωσης του κοινού, σε θέματα σχετικά με τις επιδράσεις των ηλεκτρομαγνητικών ακτινοβολιών στον άνθρωπο, τόσο στην Κρήτη, όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Πρόσφατες Ερευνητικές Δραστηριότητες: Φωτογραφία από την συμμετοχή του Ε.Μ.I.Α. στην εκδήλωση προς τιμήν του Δ. Νανόπουλου στο CANDIA MARIS στις Από αριστερά διακρίνονται οι Α. Μιαουδάκης, Δ. Νανόπουλος, Δ. Στρατάκης και ο Β. Ζαχαρόπουλος. A. Στο εργαστήριο υλοποιήθηκε το ερευνητικό έργο «Μετρήσεις Αξιολόγηση της εκπομπής Ηλεκτρομαγνητικών πεδίων εξαιρετικά χαμηλών συχνοτήτων (ELF) των γραμμών μεταφοράς υψηλής τάσης της Κρήτης και της πυκνότητας ισχύος Ηλεκτρομαγνητικών πεδίων στην περιοχή συχνοτήτων από 30ΜHz έως 3GHz των πάρκων κεραιών της Κρήτης (ΕΠΙΤΗΡΗΤΗΣ)», με επιστημονικό υπεύθυνο το Δρ. Βασίλειο Ζαχαρόπουλο, στα πλαίσια του προγράμματος ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ «ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ ΙΙ - Ενίσχυση ερευνητικών ομάδων στα ΤΕΙ». B. Επίσης, το εργαστήριο συμμετείχε στο Έργο «Ενίσχυση Σπουδών Πληροφορικής του Τ.Ε.Ι Κρήτης», με επιστημονικό υπεύθυνο τον Δρ. Βασίλειο Ζαχαρόπουλο και αντικείμενο, την «Αναβάθμιση του Προχωρημένου Εργαστηρίου Μετρήσεων Ηλεκτρομαγνητικής Ακτινοβολίας». Γ. Μεταξύ των ερευνητικών δραστηριοτήτων του εργαστηρίου περιλαμβάνονται επίσης: Η ανάπτυξη βελτιωμένων μεθοδολογιών μετρήσεων Ηλεκτρομαγνητικών Πεδίων. Η ανάπτυξη Βάσεων Δεδομένων καταχώρησης μετρήσεων Ηλεκτρομαγνητικών πεδίων στις χαμηλές και στις RF συχνότητες. Η ανάπτυξη πακέτων λογισμικού, ικανών να χειρίζονται On-Line τα όργανα μετρήσεων (Αναλυτή Φάσμα- 8

4 τος, Πεδιόμετρο) και να συγκρίνουν τα αποτελέσματα των μετρήσεων, με τα όρια έκθεσης που προβλέπονται από την Ελληνική Νομοθεσία, αλλά και από διεθνή πρότυπα και συστάσεις. Η ανάπτυξη πακέτων λογισμικού ικανών να χειρίζονται Off-Line δεδομένα μετρήσεων μέσα από τις κατάλληλες Βάσεις Δεδομένων. πλισμό σταθεροποιημένης παροχής ηλεκτρικής τάσης στα συστήματα μετρήσεων και καταγραφής, που του εξασφαλίζει αυτονομία συνεχόμενων μετρήσεων για πάνω από 15 ώρες. B. Φασματικός Αναλυτής (Spectrum Analyser), που αποκρίνεται στο φάσμα συχνοτήτων από 9KHz έως 26.5GHz. και κατάλληλα σετ κεραιών που καλύπτουν το εύρος συχνοτήτων από 30MHz ως 40GHz. Γ. Πεδιόμετρο, με κατάλληλους αισθητήρες (Probes), που καλύπτουν τη ζώνη συχνοτήτων από 100KHz 3GHz, ή τμήματα αυτής (για ξεχωριστές μετρήσεις στις ζώνες της ραδιοφωνίας-τηλεόρασης ή Το όχημα μεταφοράς του Ε.Μ.Ι.Α Φασματικός αναλυτής και φορητός ηλεκτρονικός υπολογιστής συνδεδεμένα μπροστά από την θέση εργασίας εντός του οχήματος του Ε.Μ.Ι.Α. Το πεδιόμετρο του Ε.Μ.Η.Α. και οι διαθέσιμοι αισθητήρες ε κ π α ί δ ε υ σ η Παροχή υπηρεσιών: Το Ε.Μ.Ι.Α., παρέχει υπηρεσίες μετρήσεων Πυκνότητας Ισχύος, Έντασης Ηλεκτρικού και Έντασης Μαγνητικού πεδίου σε τρίτους (Ιδιώτες, Εταιρίες Κινητής Τηλεφωνίας, Φορείς Δημοσίου κ.λ.π.), κατόπιν σχετικής αιτήσεως προς το Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής και Πολυμέσων ή προς το Κέντρο Τεχνολογικής Έρευνας Κρήτης (Κ.Τ.Ε. Κρήτης). Εξοπλισμός Τα βασικά τμήματα του εξοπλισμού του Ε.Μ.Ι.Α. είναι: A. Κατάλληλα διαμορφωμένο όχημα μεταφοράς προσωπικού και εξοπλισμού (Mercedes τύπου Van), που πληροί τους Ελληνικούς κανονισμούς και τις υποχρεωτικές συστάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έχει την κατάλληλη έγκριση τύπου. Το όχημα διαθέτει ηλεκτρικό εξο- στις ζώνες των συστημάτων κινητών επικοινωνιών). Δ. Αναλυτής Ηλεκτρικού και Μαγνητικού πεδίου, που καλύπτει το εύρος συχνοτήτων από 5Hz ως 100KHz., για μετρήσεις στη ζώνη των εξαιρετικά χαμηλών συχνοτήτων (π.χ. πεδία που δημιουργούνται από το δίκτυο μεταφοράς και διανομής Ηλεκτρικής Ενεργείας). E. Κατάλληλα λογισμικά προγραμματισμού και ελέγχου των οργάνων μετρήσεων και κατάλληλα λογισμικά επεξεργασίας δεδομένων μετρήσεων. 9

5 εκπαίδευση ενηµέρωση Διαδικασίες μετρήσεων και αξιολόγησης αποτελεσμάτων: Οι μετρήσεις από το Ε.Μ.Ι.Α., γίνονται με βάση διεθνή πρότυπα και προδιαγραφές και σύμφωνα με την Απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης, Μεταφορών και Επικοινωνιών υπ Αριθμόν 2300 ΕΦΑ (493)/ΦΕΚ 346Β /3 Μαρτίου 2008: Τρόπος διενέργειας των μετρήσεων για την τήρηση των ορίων ασφαλούς έκθεσης του κοινού σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία από κάθε κεραία, από το κατάλληλα εξειδικευμένο για το σκοπό αυτό προσωπικό. Σκοπός των μετρήσεων σε μια συγκεκριμένη τοποθεσία, είναι ο εντοπισμός της δυσμενέστερης θέσης στην οποία ενδέχεται να βρεθούν άνθρωποι και να εκτεθούν σε μη ιοντίζουσα ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, από διάφορα συστήματα εκπομπής. Στη θέση αυτή λαμβάνονται οι μετρήσεις είτε με το πεδιόμετρο είτε με τον αναλυτή φάσματος είτε και με τα δύο συστήματα μετρήσεων. Στα μετρούμενα μεγέθη, προστίθεται η μέγιστη διευρυμένη αβεβαιότητα μετρήσεων (η οποία καθορίζεται από τις προδιαγραφές και τα πιστοποιητικά βαθμονόμησης των χρησιμοποιούμενων οργάνων μέτρησης πρέπει δε να σημειωθεί ότι τα όργανα μετρήσεων του Ε.Μ.Ι.Α. πιστοποιούνται κάθε χρόνο από εξουσιοδοτημένα εργαστήρια) και οι ποσότητες των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων που προκύπτουν από την άθροιση αυτή, (δυσμενέστερη περίπτωση έκθεσης) συγκρίνονται με τα επίπεδα αναφοράς που προβλέπονται από την κείμενη Ελληνική Νομοθεσία δηλαδή: Για την περίπτωση των ραδιοσυχνοτήτων: την παράγραφο 10 του άρθρου 31 του Νόμου 3431/ΦΕΚ 13 Α / Περί Ηλεκτρονικών επικοινωνιών και άλλες διατάξεις. Για την περίπτωση των χαμηλών συχνοτήτων: την Κοινή Υπουργική Απόφαση ΚΥΑ 3060(ΦΟΡ) 238, ΦΕΚ 512 B / , Μέτρα προφύλαξης του κοι- 10

6 νού από τη λειτουργία διατάξεων εκπομπής ηλεκτρομαγνητικών πεδίων χαμηλών συχνοτήτων. Από αυτή τη διαδικασία μετρήσεων και αξιολόγησης, διαπιστώνεται εάν τηρούνται οι περιορισμοί ορίων έκθεσης από τα συστήματα εκπομπής, στις ραδιοσυχνότητες ή στις χαμηλές συχνότητες. Μέχρι στιγμής από τις μετρήσεις που έχει διεξάγει το Ε.Μ.Ι.Α. στην Κρήτη δεν έχει διαπιστωθεί υπέρβαση των επιπέδων αναφοράς που καθορίζονται από την κείμενη Ελληνική Νομοθεσία. 9. Πρόσφατες Δημοσιεύσεις Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά i. D. Stratakis, A. Miaoudakis, T. Xenos and V. Zacharopoulos, Overall Uncertainty Estimation in Multiple Narrowband in Situ Electromagnetic Field Measurements, IEEE Transaction on Instrumentation and Measurement, Vol.58, no. 8, pp , August ii. D. Stratakis, A. Miaoudakis, V. Zacharopoulos and T. Xenos, On the Spatial Averaging of Multiple Narrowband Electromagnetic Field Measurements. Methods and Uncertainty Estimation, IEEE Transactions on Instrumentation and Measurements, accepted for publication, May iii. Stratakis, A. Miaoudakis, C. Katsidis, V. Zacharopoulos and T. Xenos, On the Uncertainty Estimation of Electromagnetic Field Measurements Using Field Sensors: A General Approach, Radiation Protection Dosimetry, Vol. 133, no. 4, pp , doi: / rpd/ncp050, April iv. Α. Miaoudakis, D. Stratakis, E. Antonidakis, V. Zacharopoulos and R. Stojanovic, Co-existence Performance Evaluation of Wireless Computer Networks in a Typical Office Environment, Computer Science and Information Systems Journal, Vol.6, No. 1, pp , June v. Stratakis, A. Miaoudakis, T. Xenos and V. Zacharopoulos: Electromagnetic Exposure Compliance Estimation Using Narrowband Directional Measurements, Radiation Protection Dosimetry, Vol 130, no.3, pp , doi: /rpd/ncn002, Feb., vi. D. Stratakis, A. Miaoudakis, N. Farsaris, T. Xenos and V. Zacharopoulos: Estimation of a partial transmitter contribution to the total electromagnetic field exposure, in a multi-transmitter environment, WSEAS Transactions on communications, Issue 5, Volume 6, pp , ISSN: , May Διεθνή Επιστημονικά Συνέδρια i. Miaoudakis, V. Zacharopoulos, D. Stratakis and E. Antonidakis, Self-powering wireless sensors in typical building environment, Globecom Workshops, 2007 IEEE, Nov. 2007, pp 1-8, ISBN: ii. Miaoudakis, V. Zacharopoulos, D. Stratakis, E. Antonidakis, Information tapping-proof distance of wireless networks due to radiation and a secure cellular telephone by design, proceedings of International Forensic Science & Forensic Medicine Conference, November iii. D. Stratakis, A. Miaoudakis, N. Farsaris, T. Xenos and V. Zacharopoulos: Measuring Non-Ionizing Electromagnetic Fields from a Specific Direction. Proceedings of the 6th WSEAS International Conference on Electronics, Hardware, Wireless and Optical Communications (EHAC 2007), pp 12-17, ISSN: , ISBN: , Corfu Island, Greece, February 16-19, ε κ π α ί δ ε υ σ η 11