ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ DURHAM UNIVERSITY

Transcript

1 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ DURHAM UNIVERSITY Στα πλαίσια του Π.Μ.Σ. «Μεθοδολογία και Εφαρμογές στην Κοινωνική Πολιτική», στο μάθημα Εργασία και Μετανάστευση πραγματοποιήσαμε για τρίτη συνεχή χρονιά το εκπαιδευτικό μας ταξίδι στο Durham University της Αγγλίας, το διάστημα μεταξύ 30 Ιανουαρίου έως 5 Φεβρουαρίου Το ταξίδι, έγινε υπό την επίβλεψη του Καθηγητή Ι. Ψημμένου, ο οποίος αποτελεί τον εμπνευστή του όλα αυτά τα χρόνια και του Καθηγητή Χρ. Παπαθεοδώρου. Το ταξίδι αυτό αποτέλεσε πηγή σημαντικών εμπειριών αφού μας έδωσε την ευκαιρία να επισκεφτούμε τη Βόρειο Ανατολική Αγγλία και συγκεκριμένα τις πόλεις του Durham και του Newcastle καθώς και τα αντίστοιχα Πανεπιστημιακά τους Ιδρύματα αποκτώντας χρήσιμες γνώσεις που δεν περιορίζονται αυστηρά στα ακαδημαϊκά μας ενδιαφέροντα. Πρώτο σταθμό σε αυτό το ταξίδι αποτέλεσε η πόλη του Durham, μια πόλη που βρίσκεται στο επίκεντρο της επιστημονικής και ακαδημαϊκής έρευνας. Ήδη από τη δεκαετία του 20 το Πανεπιστήμιο του Durham ήταν πρωτοπόρο αφού οι καθηγητές, οι ερευνητές και φοιτητές του συνεισέφεραν σημαντικά στη θεμελίωση της επιστημονικής και θεωρητικής παράδοσης αναφορικά με τη Βιομηχανική Κοινωνιολογία η οποία αποτέλεσε και αποτελεί κομβικής σημασίας για τη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα. Ειδικά, τη δεκαετία του 60 οι καθηγητές: Richard Brown, Huw Beynon, Norman Dennis, Terry Austrin «εφοδίασαν» την βιομηχανική κοινωνιολογία με νέα αναλυτικά και εμπειρικά εργαλεία για τη μελέτη των δυναμικών που αναπτύσσονται εντός των εργασιακών σχέσεων τόσο στα πλαίσια ενός ιστορικού ενδιαφέροντος όσο και στη βάση μελετών που ερευνούν και ερμηνεύουν τις νέες τάσεις του κόσμου της εργασίας. Ωστόσο, αυτό που ορίζει ως εξαιρετικά σημαντική τη συνεισφορά τους είναι η ιδιαίτερη σημασία που έδωσαν στη σύνδεση ανάμεσα στον εργασιακό χώρο και την ευρύτερη κοινωνία υποστηρίζοντας ότι η εργασία, η οργάνωσή της και οι επιπτώσεις της δεν περιορίζονται «μέχρι τη μάντρα του εργοστασίου» αλλά επηρεάζουν την κοινότητα και την οικογένεια και είναι σε θέση να συγκροτούν τις 1

2 απόψεις, τις αντιλήψεις και τις προσδοκίες των εργαζομένων (Labour Process Theory). Αυτή ακριβώς την διάσταση της σύνδεσης της εργασίας, της ιστορίας και των εργασιακών βιογραφιών μας παρουσίασε ο Καθηγητής Bill Williamson με την ομιλία του με τίτλο "Miners Life: Past, Present, Future", όπου μέσα από τις προσωπικές του εμπειρίες, ο ίδιος απόγονος οικογένειας ανθρακωρύχων, μας προσέφερε μία ρεαλιστική εικόνα για τη ζωή και τους αγώνες τους. Τοποθετώντας τη κοινότητα, τη ζωή και τους αγώνες των ανθρακωρύχων σε ευρύτερα κοινωνιολογικά πλαίσια προσπάθησε να δώσει απαντήσεις σε δύο σημαντικά ερωτήματα: «Πώς οι άνθρωποι δίνουν νόημα στον κόσμο;» και «Πώς οι άνθρωποι από διαφορετικά περιβάλλοντα κατανοούν την πραγματικότητα, ερμηνεύουν την καθημερινότητά τους;». Μέσα από μια διαλεκτική υποκειμενικών και αντικειμενικών στοιχείων μας έδωσε τη δυνατότητα να εντρυφήσουμε περισσότερο στην ιστορία των ανθρακωρύχων. Παράλληλα, να κατανοήσουμε πώς ο εργαζόμενος τοποθετεί τον εαυτό του τόσο σε ζητήματα αναφορικά με την κοινότητα όσο και με την ευρύτερη κοινωνία, να κατανοήσουμε τα προβλήματα που ανέκυψαν σε εργασιακό, οικογενειακό και κοινοτικό επίπεδο από την επιβολή της αντίληψης- ιδεολογίας του νεοφιλελευθερισμού της δεκαετίας του 80 υπό την κυβέρνηση της Μάργκαρετ Θάτσερ. Τέλος, να καταλάβουμε πως νοηματοδοτούν τη ζωή τους, πώς συγκροτούν τις αντιλήψεις, τις αξίες και τις προσδοκίες τους. Συνεχίζοντας αυτή την ιστορική «ανασκαφή» επισκεφτήκαμε τη Miner s Association στο Durham όπου συνομιλήσαμε με τον πρόσφατα εκλεγμένο στη θέση του Γενικού Γραμματέα των Ανθρακωρύχων όλης της Βρετανίας Alan Cummings. Μια ένωση που απέχει πάρα πολύ από την απαρχαιωμένη και παραγκωνισμένη εργασία όπως αυτή των ανθρακωρύχων στη σύγχρονη Αγγλία αλλά μιας μαχητικής και δραστήριας ένωσης η οποία τοποθετεί στον πυρήνα των διεκδικήσεών της την αλληλεγγύη και τη σημασία της κοινότητας. Για την Ένωση η έννοια της κοινότητας, της αλληλεγγύης παραμένουν οι συνεκτικοί κρίκοι εκατοντάδων ανθρώπων, πρώην ανθρακωρύχων, οι οποίοι παραμένουν ενεργοί ακόμα τόσο στην παροχή βοήθειας στα μέλη της κοινότητας όσο και στην παραγωγή σημαντικής πολιτιστικής δραστηριότητας με αιχμή της το ετήσιο Durham Miner s Gala των ανθρακωρύχων. 2

3 Στην Ένωση των Ανθρακωρύχων είχαμε την ευκαιρία να ξεναγηθούμε στο χώρο της Βουλής των ανθρακωρύχων, στην αίθουσα συνεδριάσεων και γενικότερα στα γραφεία της Ένωσης καθώς επίσης μας δόθηκε πλούσιο έντυπο και φωτογραφικό υλικό. Ωστόσο ιδιαίτερα σημαντική στιγμή για εμάς ήταν η συμμετοχή μας στο από κοινού οργανωμένο σεμινάριο με τους συναδέλφους Καθηγητές, μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς φοιτητές του School of Αpplied Social Sciences. Σε αυτό μας δόθηκε η δυνατότητα να παρακολουθήσουμε και να παρουσιάσουμε ζητήματα που αφορούν την κρίση, τη φτώχεια, την εργασία και τη μετανάστευση, ζητήματα τα οποία χρίζουν το σχεδιασμό και την εφαρμογή της κοινωνικής πολιτικής. Συγκεκριμένα, ο Καθηγητής Χρίστος Παπαθεοδώρου με την εισήγηση του «Poverty outcomes and social protection in times of austerity in Greece» παρουσίασε τους δείκτες της οικονομικής ανισότητας και της φτώχειας ανάμεσα στην Ελλάδα και στις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες όπως αυτοί έχουν προκύψει μετά τα μέτρα αυστηρής λιτότητας που έχουν επιβληθεί στην Ελλάδα από ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς Ε.Ε., ΕΚΤ και ΔΝΤ αλλά και τη σύμφωνη γνώμη των κυβερνήσεων των τελευταίων 7 ετών καθώς και τις επιπτώσεις στην χάραξη κοινωνικής πολιτικής. Ο Καθηγητής Ιορδάνης Ψημμένος μαζί με τους Βίβιαν Γαλατά (Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια) και Άρη Απρούλη, Φρόσω Μαλεκάκη, Ελένη Πούλου και Γιώργο Δουργκούνα (Υποψήφιοι Διδάκτορες του τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής) παρουσίασαν το «Πανόραμα των κοινωνικών ερευνών σχετικά με την κρίση». Πρόκειται για μελέτες, παλαιότερες και σύγχρονες, που οργανώθηκαν/ νονται μέσω του Κέντρου Κοινωνικής Μορφολογίας και Κοινωνικής Πολιτικής (ΚΕΚΜΟΚΟΠ) και του τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου. Αναλυτικά παρουσιάστηκαν οι παρακάτω μελέτες: «Unveiling domestic Work in Times of Crisis, I & II» από τον Καθηγητή Ιορδάνη Ψημμένο, «Skill classifications in the Greek labour marke»t από την Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια Γαλατά Βίβιαν, «Implicit Contracts in the Labour Process: PPC» από τον Υποψήφιο Διδάκτορα Άρη Ασπρούλη, «Migrant labour in three different sectors» από την Υποψήφια Διδακτόρισσα Πούλου Ελένη και τέλος «Participation in Lifelong Learning and Integration in the Labour Market in Greece» από τον Υποψήφιο Διδάκτορα Δουργκούνα Γιώργο. 3

4 Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην κοινωνική στρωμάτωση και κινητικότητα του εργατικού δυναμικού, ντόπιου και μεταναστευτικού, στην περίοδο της κρίσης. Οι μελέτες αναδεικνύουν ότι όσο η κρίση παγιώνεται προκαλεί αποσταθεροποίηση στα εργασιακά πρότυπα και στη σταδιοδρομία των εργαζομένων, αλλαγή στα οικογενειακά πρότυπα, στα πρότυπα κοινωνικής πρόνοιας και στις προσωπικές αντιλήψεις και αξίες τους. Τέλος, είναι άξιο λόγου να αναφέρουμε την ξενάγησή μας στο κάστρο του Durham όπου σήμερα βρίσκονται οι εστίες των φοιτητών και τον καθεδρικό ναό του οποίου μάθαμε στην ιστορία του ως ακροτελεύτιου ορίου της Bρετανικής επικράτειας κατά τον 14 ο - 15 ο αι. π.χ. και τη βιβλιοθήκη Bill Bryson του Πανεπιστημίου. Επόμενος σταθμός στο ταξίδι μας ήταν η πόλη του Newcastle. Εκεί επισκεφθήκαμε το Byker Wall, μια περιοχή όπου διαπλέκονται ζητήματα που αφορούν τον αστικό χώρο και την εργατική ιστορία. Συγκεκριμένα, στην περιοχή Byker βρίσκονται οι εργατικές κατοικίες του Newcastle οι οποίες αποτέλεσαν ένα πρωτότυπο αρχιτεκτονικό εγχείρημα ελέγχου και επιτήρησης του εργατικού δυναμικού της περιοχής που απασχολείται στα ανθρακωρυχεία και τα ναυπηγεία. Η σημασία του Byker Wall για την Κοινωνική Πολιτική είναι ιδιαίτερη, καθώς στη δεκαετία του 70 αποτελεί την πρώτη συστηματική προσπάθεια περιχαράκωσης της οργάνωσης και της κοινωνικής ζωής των εργατών, από την υπόλοιπη πόλη συγκροτώντας έτσι μια κοινότητα εντός μιας άλλης ευρύτερης, δημιουργώντας ουσιαστικά μια υποβαθμισμένη περιοχή με υψηλούς δείκτες εγκληματικότητας και αυξημένα ποσοστά αυτοκτονιών. Οι ζώνες από-βιομηχάνισης, δίπλα στoυς ποταμούς Tyne και Wyre και πάνω από τις γέφυρες αυτών αποτέλεσαν τον επόμενο σταθμό μας. Εκεί γινόταν πλέον εμφανής η εγκατάλειψη και απαξίωση του βιομηχανικού χώρου όπως προωθήθηκε από τις θατσερικές πολιτικές της δεκαετίας του 80 με τα σημάδια να είναι έντονα ακόμα και σήμερα. Λόγω της παραμονής μας στο Whitley Bay μας δόθηκε η ευκαιρία να περπατήσουμε κατά μήκος της ακτής της Βόρειας Θάλασσας. Στην περιοχή αυτή, το 1920, ναυάγησε το ελληνικό πλοίο «ΖΕΦΥΡΟΣ». Οι κάτοικοι της περιοχής, με αυτοθυσία, έσωσαν όλους τους Έλληνες ναυτικούς και αυτό το συμβάν, υπήρξε η αφορμή για τη δημιουργία της Βρετανικής Εθελοντικής Οργάνωσης Ναυαγοσωστών. 4

5 Ιδιαίτερη χαρά για το σύνολο των συμμετεχόντων στο εκπαιδευτικό ταξίδι αποτέλεσε το δείπνο με τον Καθηγητή του τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής του Newcastle University, Peter Selman και τη σύζυγό του. Με τον καθηγητή συζητήσαμε ζητήματα που αφορούσαν την κρίση και την εφαρμογή της κοινωνικής πολιτικής σε ευάλωτες ομάδες. Μάλιστα, είχαμε τη τιμή να μας δεχθούν στο σπίτι τους και να μπορέσουμε εκεί να συνεχίσουμε τη συζήτηση, ιδιαίτερα εστιασμένη στην περίπτωση της Ελλάδας. Μια σημαντικότατη εμπειρία αποτέλεσε η ξενάγησή μας στην περιοχή του Gateshead. Στην περιοχή αυτή κατοικούσε η εργατική τάξη ήδη από την εποχή του Καρόλου Μαρξ. Ο ίδιος περιγράφει τις στεγαστικές, υγειονομικές και συνθήκες ζωής και εργασίας των εργατών που κατοικούσαν στην περιοχή στο πρώτο τόμο του Κεφαλαίου. H περιοχή περιγράφεται από τον Μαρξ ως η δεύτερη οικιστική κόλαση μετά το Λονδίνο. Η γρήγορη συσσώρευση κεφαλαίου, βιομηχανικό και εμπορικό, είχε ως άμεση συνέπεια την ακόμη πιο γοργή συρροή του εκμεταλλεύσιμου ανθρώπινου υλικού και σε αυτό το πλαίσιο τόσο πιο άθλιες είναι οι αυτοσχέδιες κατοικίες των εργατών (Μαρξ, 2016: 620). Χαρακτηριστικά περιγράφει: «όχι λιγότεροι από άνθρωποι κατοικούν εκεί σε μονά δωμάτια» ενώ η αναφορά του γιατρού, Dr. Embleton από το Νοσοκομείο Λοιμωδών Νόσων του Newcastle περιγράφει: «τα σπίτια στα οποία ζουν συνήθως οι εργάτες βρίσκονται σε τυφλά σοκάκια και αυλές. Αναφορικά με το φως, τον αέρα, το χώρο και την καθαριότητα, είναι γνήσια πρότυπα ανεπάρκειας και ανθυγιεινότητας, μια ύβρις για κάθε πολιτισμένη χώρα. Εκεί ξαπλώνουν αδιακρίτως άνδρες γυναίκες και παιδιά τα σπίτια έχουν κακή παροχή νερού και ακόμη χειρότερες αποχετεύσεις, είναι βρομερά, δεν αερίζονται και αποτελούν λοιμώδεις εστίες» (Μαρξ, 2016:621). Μετά σειρά είχε η ξενάγησή μας στην περιοχή του South Shields και η επίσκεψη στο μουσείο της πόλης όπου τα εκθέματά του αφορούσαν την πορεία των ανέργων του Jarrow προς το Λονδίνο. Η πορεία αυτή υλοποιήθηκε μεταξύ 5 με 31 Οκτωβρίου το 1936 και συμμετείχαν 200 άνδρες. Προκλήθηκε από το κλείσιμο των ναυπηγείων στην περιοχή που συντέλεσε στην εκτίναξη του αριθμού των ανέργων. Το εκπαιδευτικό μας ταξίδι ολοκληρώθηκε με το πιο συναρπαστικό τρόπο. Το τελευταίο βράδυ στη πόλη του Newcastle είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσαμε την παράσταση Hansel & Gretel από το Scottish Ballet, στο Theatre Royal. 5

6 Συνολικά, το εκπαιδευτικό ταξίδι αυτό αποτέλεσε μία σημαντική εμπειρία για όλους. Κυρίως επειδή μας δόθηκε η ευκαιρία να αποκτήσουμε εμπειρίες για ζητήματα με τα οποία καταπιανόμαστε στο Π.Μ.Σ. «Μεθοδολογία και Εφαρμογές στην Κοινωνική Πολιτική», να λύσουμε απορίες μας και να αποκτήσουμε χρήσιμες γνώσεις και εμπειρίες. Ελπίζουμε να μας δοθεί και στο μέλλον, η ευκαιρία να συμμετέχουμε σε ένα τόσο χρήσιμο εκπαιδευτικό ταξίδι για την επιστημονική και προσωπική μας ανάπτυξη. Συνιστούμε σε κάθε φοιτητή να μη χάσει την ευκαιρία να συμμετάσχει στο μέλλον, σε ένα τέτοιο εκπαιδευτικό ταξίδι. Κλείνοντας, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον Καθηγητή μας, Ι. Ψημμένο, για τη δυνατότητα του εκπαιδευτικού ταξιδιού που μας προσέφερε και τον Καθηγητή, Χ. Παπαθεοδώρου, καθώς και τη διευθύντρια του ΠΜΣ Αναπληρώτρια Καθηγήτρια.Παπαδοπούλου για την οικονομική ενίσχυση του ταξιδίου μας από τους πόρους του μεταπτυχιακού. Λόφος του Gateshead 6

7 Μουσείο South Shields Από τη διάλεξη του καθηγητή Bill Williamson 7

8 Βουλή των Ανθρακωρύχων Miner s Association 8

9 Miner s Association Από την εισήγηση του Καθηγητή Ι. Ψημμένου 9

10 Από τη εισήγηση του Καθηγητή Χρ. Παπαθεοδώρου Byker Wall 10

11 Περίπατος στο Newcastle Βόρεια Θάλασσα 11

12 Monument Καθεδρικός Ναός 12

13 Κάστρο του Durham Με τιμή Οι φοιτητές Πούλου Ελένη Χαντζή Κατερίνα Δουργκούνας Γιώργος 13