Δρ. Παρασκευή- Βίβιαν Γαλατά Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια, Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής Παντείου Πανεπιστημίου

Transcript

1 Σχετική αποστέρηση και επαγγελματική κινητικότητα κατά την περίοδο της κρίσης: Η περίπτωση μεταναστών εργαζομένων και των οικογενειών τους σε υπηρεσίες εστίασης και καθαρισμού στην Αθήνα Δρ. Παρασκευή- Βίβιαν Γαλατά Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια, Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής Παντείου Πανεπιστημίου

2 Η έρευνα Μια «ιστορία» για τις κοινωνικές στάσεις των μεταναστών εργαζομένων απέναντι στις ανισότητες εργασίας και τη σημασία τους για την επαγγελματική κινητικότητα στη χώρα υποδοχής. Μέρος μιας ευρύτερης μελέτης ( ) Σχετική αποστέρηση σε περιόδους Κρίσης: Μια συγκριτική μελέτη των εργαζομένων σε χαμηλόμισθα και χαμηλού κύρους επαγγέλματα, ΚΕΚΜΟΚΟΠ, Πάντειο Πανεπιστήμιο.

3 Το πρόβλημα Σε περιόδους κρίσης, οι αξίες για την εργασία αλλάζουν σημαντικά Επαναδιαπραγμάτευση παραδοσιακών εννοιών, νέα πολιτισμικά πρότυπα Οι ομάδες αναφοράς αλλάζουν κίνδυνος σύγχυσης, κενό προτύπων Οι οικογενειακοί δεσμοί διαρρηγνύονται Ρόλοι, συγκρούσεις και προσδοκίες πρέπει να επανεξεταστούν Οι ομάδες αναφοράς πριν τη μετανάστευση αλλάζουν τα πρότυπα κινητικότητας

4 Θεωρητικό πλαίσιο Στενή αλληλεπίδραση ανάμεσα στις εργασιακές αξίες και στάσεις των ανθρώπων για την εργασία και τις αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική δομή (Rose, 1985). Οι αλλαγές στις αξίες της εργασίας ενισχύουν τη συμμόρφωση στην εργασιακή πειθαρχία και την αποδοχή διαφορετικών μορφών ανταμοιβής ή ελέγχου στην εργασία (Rose, 1985). Τα άτομα σε χαμηλή θέση διαμορφώνουν τις προσδοκίες τους υπό το πρίσμα της κοινωνικής ιεραρχίας των ομάδων αναφοράς (Hyman, 1956). Η θεωρία της σχετικής αποστέρησης εξηγεί τη σχέση ανάμεσα στις προσδοκίες και τις επιτεύξεις των ανθρώπων στην εργασία σε σύγκριση με τους άλλους (Runciman, 1966).

5 Υπάρχουσες έρευνες στην Ελλάδα Ελάχιστες έρευνες για τις ομάδες αναφοράς των μεταναστών εργαζομένων και τις οικογένειες τους. Ο ρόλος των συγγενών των μεταναστών είναι καθοριστικός για την ανεύρεση εργασίας και την επαγγελματική σταθερότητα (Moustaka, 1964). Οι ομάδες αναφοράς εξετάζονται μέσα από τις προσδοκίες των μεταναστών για επαγγελματική κινητικότητα (Κασιμάτη, 1992). Η επαγγελματική κινητικότητα κατασκευάζεται μέσα από το επάγγελμα και τον τρόπο που επηρεάζει τις προσδοκίες των εργαζομένων απέναντι σε «άλλους ανθρώπους» (Ψημμένος, 2017).

6 Εξετάζει πως τα κριτήρια και οι επαγγελματικές διαδρομές των μεταναστών άλλαξαν κατά τη διάρκεια της κρίσης. Η Έρευνα Αναλύει πως οι αξίες και ερμηνείες των μεταναστών για την εργασία επηρεάζουν τις προσδοκίες τους για επαγγελματική κινητικότητα Διερευνά το ρόλο των οικογενειών τους και την επίδραση των ομάδων αναφοράς στις προσδοκίες για επαγγελματική κινητικότητα. Εξετάζει την κατανόηση σχετικής αποστέρησης των μεταναστών και πως αυτή επιδρά στις προοπτικές εργασίας.

7 Σημασία της έρευνας Οι οικογένειες ψάχνουν λύσεις σ ένα περιβάλλον καθοδικής κινητικότητας βασιζόμενες σε παλαιές και συχνά παρωχημένες εμπειρίες ζωής. Σε περιόδους κρίσης, υπάρχουν προσδοκίες για κινητικότητα, αλλά συγκρούονται με τα νέα δεδομένα και τις υπάρχουσες συνθήκες. Οι ατομικοί και οι συλλογικοί στόχοι συγκρούονται και το ατομικό αντιβαίνει το συλλογικό. Η οικογένεια στο επίκεντρο αυτής της κατάστασης και γι αυτό θα πρέπει να δούμε τις αιτιώδεις σχέσεις ανάμεσα στην οικογένεια και την κινητικότητα.

8 Αφηγηματικές συνεντεύξεις σε οικογένειες Αλβανών μεταναστών εργαζομένων Επαγγελματικές ιστορίες, προοπτικές κινητικότητας στον τομέα καθαρισμού και τροφοδοσίας Οικογένειες και Ομάδες αναφοράς για τη μελέτη των επιπτώσεων της κρίσης στην κινητικότητα Εστίαση στις υποκειμενικές ερμηνείες της σχετικής στέρησης των μεταναστών Ερευνητική μέθοδος: Μελέτη Περίπτωσης

9 Μεταναστευτική διαδρομή: Από τα ορυχεία στην Αλβανία σε υπηρεσίες εστίασης και καθαρισμού στην Αθήνα

10 Πατέρας, 55 ετών Από Προϊστάμενος Ορυχείων Συντηρητής Πατέρας, 62 ετών Μάγειρας, Καθαριστής & Συντηρητής Πατέρα, 47 ετών Συντηρητής σε Εταιρία Αεροδρομίου Μητέρα, 50 ετών Από Κτηνίατρος Καθαρίστρια Κόρη, 26 ετών Από Βρεφονηπιαγωγός Σερβιτόρα Γιός, 29 ετών Μάγειρας σε ξενοδοχείο Μητέρα, 52 ετών Καθαρίστρια σε ξενοδοχείο Μητέρα, 45 ετών Από Οδοντίατρος σε Catering Αεροδρομίου Κόρη, 31 ετών Από Νοσοκόμα Σερβιτόρα Κόρη, 26 ετών Μάγειρας σε Αρτοποιείο - Ζαχαροπλαστείο Κόρη, 15 ετών Μαθήτρια Γυμνασίου Επαγγελματικές διαδρομές

11 Ευρήματα: Προοπτικές καριέρας των μεταναστών «Θα τοποθετούσα το εαυτό μου στη μεσαία τάξη. Θεωρώ ότι δεν μου λείπει τίποτα, να λέω ότι έχω καθυστερήσει ή ότι δεν μπορώ να πάρω κάτι. Κάνω λίγη οικονομία για να βγω καλά Αυτό είναι η μεσαία τάξη. Έχω και το σπίτι και δεν χρωστάω πουθενά [ ] (Κ. 50 ετών) «Εντάξει, θα ήθελα να έχω σπίτι και καλύτερο μισθό, γιατί ο μισθός ξέρεις πως είναι τώρα. Πριν την κρίση όμως ήταν χειρότερα για μας. Ο άνδρας μου δούλευε χωρίς ένσημα [ ] για μένα ο πιο μεγάλος μισθός ήταν 800 ευρώ. Εγώ θεωρώ ότι ανήκω στην εργατική τάξη όχι στη μεσαία τάξη, γιατί στη μεσαία τάξη είσαι λίγο πιο άνετα..» (Μ. 45 ετών) «Εμείς με τους Αλβανούς. Δεν υπάρχει Έλληνας όπου και να ζει και όσα χρόνια και να έχει έξω, άμα θέλεις να βλέπεις για ποιόν χτυπά η καρδιά, εγώ θα έλεγα να βλέπει ένα ποδόσφαιρο. Εγώ είμαι 25 χρόνια εδώ και άμα παίζει Ελλάδα με την Αλβανία, εγώ είμαι με την Αλβανία. Αλλά όταν παίζει η Ελλάδα με όποιον άλλο παίζει, είμαι με την Ελλάδα. Γιατί δεν φτάνουμε εμείς εσάς. Εσείς είσαστε πολύ μπροστά. Είμαστε μακριά. Άλλη κουλτούρα έχετε εσείς.» (Β. 55 ετών) Γαλατά, Π.-Β. (2018)

12 Οι δυνατότητες επαγγελματικής κινητικότητας προσδιορίστηκαν από το πρώτο επάγγελμα στην Ελλάδα, τις ευκαιρίες απασχόλησης, τα κοινωνικά δίκτυα και τις εσωτερικές αγορές εργασίας. Ευρήματα: Προοπτικές καριέρας των μεταναστών Οι μετανάστες εργαζόμενοι είχαν καταφέρει σταδιακά να σταθεροποιήσουν την εργασιακή τους κατάσταση και να διατηρήσουν αυτά που έχουν κατά τη διάρκεια της κρίσης στην Ελλάδα. Οι μετανάστες εργαζόμενοι αποδέχθηκαν πλήρως τους επαγγελματικούς τους ρόλους και την κοινωνική τους θέση. Σύμφωνα με τις αξίες τους για την εργασία, δεν είχαν αυξημένες προσδοκίες για κάτι καλύτερο από αυτό που μπορούσαν να πετύχουν.

13 Συμπεράσματα Η αίσθηση της σχετικής αποστέρησης παρέμεινε χαμηλή και είναι ευχαριστημένοι με αυτά που έχουν και μπορούσαν να διατηρήσουν. Οι αξίες, οι κοινωνικές συγκρίσεις και οι ομάδες αναφοράς επηρεάζουν καθοριστικά τις προσδοκίες και προοπτικές για επαγγελματική κινητικότητα Η οικογένεια είναι κομβικό σημείο αναφοράς για τη μελέτη των επιπτώσεων της κρίσης στην επαγγελματική κινητικότητα.

14 John Cleese, Ronnie Barker & Ronnie Corbett / "Class System" Skit Ευχαριστώ για την προσοχή σας

15 Βιβλιογραφικές αναφορές Hyman, H. H. (1966). Γαλατά, Π.-Β. (2018). Διαδρομές επαγγελματικής κινητικότητας κατά την περίοδο της κρίσης αλβανών μεταναστών που απέκτησαν την ελληνική ιθαγένεια, Ο κόσμος της εργασίας, Τεύχος 5, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, σσ Value Systems of Different Classes. A Social Psychological Contribution to the Analysis of Stratification. Στο R. Bendix, & S. M. Lipset, Class, Status, and Power. Social Stratification in Comparative Perspective. New York: The Free Press, 2 nd Edition, σσ Psimmenos, I. (ed.) (2017). Special Section: Unveiling Domestic Work in Times of Crisis. Journal of Modern Greek Studies, Volume 35, Number 1, Johns Hopkins University Press, σσ Psimmenos, I. (2017) The Social Setting of Female Migrant Domestic Workers in I. Psimmenos (ed.), Special Section: Unveiling Domestic Work in Times of Crisis, Journal of Modern Greek Studies, 35 (1), Johns Hopkins University Press, pp Rose, M. (1985). Re-working the Work Ethic. Economic Values and Socio-Cultural Politics, London: Batsford Academic and Educational. Runciman, W.G. (1966) Relative deprivation and social justice : a study of attitudes to social inequality in twentieth-century England. London: London, Routledge & K. Paul.