ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΠΕ

Transcript

1 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΠΕ Focused teaching process on digitized texts of ancient Greek authors. The students' accessibility Tίτλος: «Στοχευμένη διδακτική αξιοποίηση ψηφιοποιημένων έργων αρχαίων ελλήνων συγγραφέων ως αδίδακτων κειμένων και μαθητική προσβασιμότητα». Δημιουργός : Δ. Γιαννακόπουλος, Σχ. Σύμβουλος ΠΕ02 Δοκιμή σε τάξη: 2o Λύκειο Άργους Μάθημα: Αρχαία Ελληνικά Λυκείου - Αδίδακτο Κείμενο Θεωρητικής Κατεύθυνσης Χρονική Διάρκεια: 4 διδακτικές ώρες Προϋποθέσεις εξοικείωσης: Ικανοποιητική γνώση κειμενογράφου office, δεξιότητες πλοήγησης στο Διαδίκτυο και ιδιαίτερα σε «πύλες» εξειδικευμένου ψηφιακού υλικού Περίληψη: Το σενάριο αναπτύσσεται κατά την 1 η εναρκτήρια και την 4 η καταληκτική διδακτική ώρα στην αίθουσα, και κατά τις δύο (02) ενδιάμεσες στο Εργαστήριο Πληροφορικής, ανά 6-7 σταθμούς εργασίας. Ουσιαστικό θέμα του σεναρίου αποτελεί η μαθητική διερεύνηση μέσα από τα πρωτότυπα κείμενα του κρίσιμου ζητήματος της οχυρωματικής πολιτικής («τείχη»), όπως εφαρμόστηκαν από την Αθήνα και τη Σπάρτη της κλασικής εποχής. Οι μαθητές εισάγονται στο θέμα με τις τεχνικές του καταιγισμού ιδεών και της διαμορφωτικής χρήσης φύλλου εργασίας, βασισμένου σε πηγή παράθεμα που λειτουργεί ως αφόρμηση. Στη συνέχεια καθοδηγούνται ώστε να εντοπίσουν διαδικτυακά και να συνθέσουν μόνοι τους σε ψηφιακή μορφή το διδακτικό υλικό (αδίδακτα κείμενα), το οποίο θα επεξεργαστούν δομολειτουργικά (κειμενοκεντρικά και διακειμενικά) και αρχαιογνωστικά (ως πηγή ιστορικών πληροφοριών). Διαμορφώνεται πλαίσιο ανακαλυπτικής μάθησης και διαδικασίας «επίλυσης προβλήματος», με αξιοποίηση Φύλλων Εργασίας, ενώ το μαθησιακό περιβάλλον συνιστούν η Διαδικτυακή Έρευνα και επεξεργασία δεδομένων σε Εργαστήριο Υπολογιστών, με ταυτόχρονη αξιοποίηση των αποτελεσμάτων από τους μαθητές κατά ομάδες. O εκπαιδευτικός λειτουργεί ως διευκολυντής (Facilitator) της μάθησης χρησιμοποιώντας επιπλέον τις τεχνικές της ομαδικής συνεργασίας και της δραματοποίησης Διδακτικοί στόχοι: Οι μαθητές της θεωρητικής κατεύθυνσης να γνωρίσουν τις ψηφιακές βιβλιοθήκες των κλασικών κειμένων, όπως ο «Περσέας» του Παν/μίου Tufts Να εξοικειωθούν με τη διαδικασία της χρήσης τους Να ασκηθούν στην αξιοποίηση του ψηφιακού περιεχομένου των κειμένων για τις μαθησιακές τους ανάγκες Να αντιληφτούν τη μορφοσυντακτική δομή των ειδών του αρχαίου λόγου ως μέσου επικοινωνιακής αποτελεσματικότητας των αντίστοιχων συγγραφέων Να κατανοήσουν τη διακειμενική διάσταση της Ιστοριογραφίας και της Ρητορείας ως κατηγοριών της Αττικής πεζογραφίας Να εκτιμήσουν τη σημασία των αρχαίων κειμένων ως ιστορικών πηγών 1

2 Αναλυτική Παρουσίαση της διδακτικής πρότασης: 1 η διδακτική ώρα (Αίθουσα) Ι. Ενημερώνονται οι μαθητές για τον γνωστικό άξονα του σεναρίου, τον σχετικό με το ρόλο των τειχών στην Αρχαία Ελλάδα, ανακαλούνται σχετικές γνώσεις από την Ιστορία και ακολουθεί «καταιγισμός ιδεών» ΙΙ. Διανέμεται στους μαθητές το ακόλουθο (1 ο ) φύλλο εργασίας: «Τείχη» 1 Ο Μαρδόνιος έφτασε στην Αθήνα χωρίς να καίει και να λεηλατεί ήλπιζε ακόμη να αποσπάσει τους Αθηναίους από την ελληνική συμμαχία, γιατί εκεί βρισκόταν η μεγαλύτερη ελπίδα του για επιτυχία. Αν αυτοί δέχονταν τώρα τις προηγούμενες προτάσεις του, θα αποχωρούσε από τη χώρα τους, αφήνοντας την αβλαβή. Μα και στην κρίσιμη αυτή περίσταση, κάτω από την πικρή απογοήτευση της κακοπιστίας των συμμάχων τους,, οι Αθηναίοι απέρριψαν τις δόλιες προτάσεις, οι οποίες έγιναν από έναν απεσταλμένο ενώπιον της Βουλής των Πεντακοσίων στη Σαλαμίνα. Αμέσως οι τρεις βόρειες πολιτείες που δεν είχαν ενδώσει στον Μήδο- η Αθήνα, τα Μέγαρα και οι Πλαταιές έστειλαν πρέσβεις στη Σπάρτη για να επιμείνουν να βαδίσει αμέσως ένα στράτευμα για να αντισταθεί στον Μαρδόνιο στην Αττική μια καθυστερημένη εκπλήρωση των υποσχέσεών τους με την απειλή ότι διαφορετικά δεν θα είχαν τίποτε άλλο να κάνουν παρά να συνδιαλλαγούν με τον εχθρό. Ακόμη και τώρα η κοντόφθαλμη πελοποννησιακή πολιτική των Εφόρων πρόδωσε σχεδόν την Ελλάδα. Για δέκα μέρες, λέγεται, ανέβαλλαν να απαντήσουν στους πρέσβεις, και θα είχαν τελικά αρνηθεί να κάνουν κάτι χωρίς την επέμβαση ενός άντρα από την Τεγέα, ο οποίος ονομαζόταν Χίλεος, που εντυπωσιακά υπέδειξε ότι η συμμαχία της Αθηναϊκής ναυτικής δυνάμεως με τους Πέρσες θα καθιστούσε τις οχυρώσεις του Ισθμού, πάνω στις οποίες στηρίζονταν οι Έφοροι, εντελώς άχρηστες. Θα μπορούσε να φανταστεί κανείς ότι αυτό ήταν ολοφάνερο, ακόμη και για έναν Έφορο, χωρίς να του το υποδείξει ένας «προφήτης» από την Τεγέα. (J.B. Bury & Russell Meiggs, Iστορία της Aρχαίας Ελλάδος, Β, 1981, σ. 277) 2 Μετά τη μάχη των Πλαταιών οι Αθηναίοι έφεραν πίσω τις οικογένειες και τα υπάρχοντά τους στην έρημη πόλη τους. Ένα μικρό μόνο μέρος από το τείχος της παλαιάς πόλεως έστεκε ακόμη, και αποφάσισαν να χτίσουν ένα καινούργιο τείχος. Η εργασία προχωρούσε βιαστικά χρησιμοποιούσαν το υλικό από παλιότερα οικοδομήματα, ακόμη και επιτύμβια. Τα ίχνη της βιασύνης μπορούν να διαπιστωθούν σε μερικά υπολείμματα του τείχους αυτού του Θεμιστοκλή, κοντά στο Δίπυλο, στα βορειοδυτικά της πόλης. Οι Πελοποννήσιοι παρακολουθούσαν με φθόνο την ανέγερση των αθηναϊκών τειχών. Η δραστηριότητα της Αθήνας κατά τους Περσικούς Πολέμους και το ισχυρό ναυτικό της τους έκανε να υποπτεύονται τις φιλοδοξίες της. Αλλά δεν μπορούσαν να εμποδίσουν την ισχυροποίηση της πόλεως. Οι Λακεδαιμόνιοι έστειλαν 2

3 μια αντιπροσωπεία για να αποδοκιμάσει τα οχυρωματικά έργα και να καλέσει τους Αθηναίους, αντί να οχυρώσουν την πόλη, να βοηθήσουν τη Σπάρτη να γκρεμίσει όλες τις οχυρώσεις της Ελλάδας. Αλλά δεν ήταν σε θέση να κάνουν τίποτε άλλο παρά να διαμαρτύρονται. ( J.B. Bury & Russell Meiggs, ό.π., σ. 315) Ερωτήσεις: α) Σε ποιες περιόδους της ελληνικής ιστορίας αναφέρονται τα δύο αποσπάσματα β) Από ποιους ιστορικούς της Αρχαιότητας νομίζετε ότι οι συγγραφείς αυτού του βιβλίου έχουν αντλήσει τις πληροφορίες τους; γ) Ποιου αποσπάσματος τα γεγονότα προηγούνται χρονικά των άλλων που αναφέρονται στο άλλο απόσπασμα δ) Εντοπίστε τη κεντρική πληροφορία σε κάθε παράθεμα 2 η Διδακτική ώρα (Εργαστήριο Πληροφορικής). Στην επιφάνεια εργασίας των 7/8 Η/Υ υπάρχει ήδη σε αρχείο Word, ένας κατάλογος με τους ακόλουθους εσωτερικούς συνδέσμους της Βιβλιοθήκης: %3Abook%3D9%3Achapter%3D7%3Asection%3D %3Aspeech%3D2%3Asection%3D %3Abook%3D1%3Achapter%3D90%3Asection%3D1 Αυτούς οι μαθητές ενεργοποιούν μεθοδικά και σύμφωνα με τις ακόλουθες υποδείξεις του Καθηγητή τους, ως εξής: Ι. Οι μαθητές ανά 2/3, ανοίγουν ένα φάκελο, με την ονομασία «Αρχαία κείμενα» ΙΙ Με την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού επισκέπτονται τον δικτυακό τόπο «Perseus» και ενημερώνονται γι αυτόν : Με γνώμονα τον χρονικό προσδιορισμό των γεγονότων βάσει του Φύλλου εργασίας (ερώτηση β), επιλέγουν τον Ηρόδοτο ως συγγραφέα και πλοηγούνται στο έργο του, προκειμένου να εντοπίσουν την κεντρική ιστορική πληροφορία της πηγής (1) του Φύλλου Εργασίας (Ηerod. Histories ): Abook%3D9%3Achapter%3D7%3Asection%3D1 Διαπιστώνουν την ιδιαιτερότητα και τις δυσκολίες επεξεργασίας του κειμένου του Ηροδότου (Ιωνική Διάλεκτος), επιλέγουν ωστόσο και αποθηκεύουν το σχετικό παράθεμα σε αρχείο εντός του προηγούμενου φακέλου, με τον τίτλο «Ηρόδοτος» ΙΙΙ. Με την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού οι μαθητές προσδιορίζουν άλλα είδη της αττικής πεζογραφίας που μπορούν να αναφέρονται στο ίδιο ιστορικό γεγονός: 3

4 Κατευθύνονται, έτσι στους «Επιτάφιους» Λόγους Τους υποδεικνύεται η αντίστοιχη περικοπή από τον «Επιτάφιο» του Λυσία (Lys ): Aspeech%3D2%3Asection%3D44 Διαπιστώνουν τη θεματική ομοιότητα του συγκεκριμένου κειμένου με αυτό του Ηροδότου, αλλά κυρίως- την ευκολότερη γι αυτούς γλωσσική προσβασιμότητα του δεύτερου (αττική διάλεκτος 5 ου π.χ. αιώνα) Επιλέγουν και αποθηκεύουν το αντίστοιχο χωρίο σε αρχείο εντός του φακέλου με τον τίτλο «Λυσίας» 3 η Διδακτική ώρα (Εργαστήριο Πληροφορικής) Ι. Επιλέγουν το έργο του Θουκυδίδη Με γνώμονα τον χρονικό προσδιορισμό των γεγονότων βάσει του 1ου Φύλλου εργασίας, πλοηγούνται στο κείμενο, προκειμένου να εντοπίσουν την κεντρική ιστορική πληροφορία της πηγής (2) του ίδιου Φύλλου Εργασίας Επιλέγουν το συγκεκριμένο χωρίο, το αποθηκεύουν σε αρχείο του Φακέλου, με τον τίτλο «Θουκυδίδης» (Thucydides ) Abook%3D1%3Achapter%3D90%3Asection%3D1 Επιβεβαιώνουν την ορθότητα της απάντησης στην ερώτηση (γ) του Φύλλου Εργασίας ΙΙ. Ενοποιούν σε ξεχωριστό αρχείο με τον τίτλο «Αδίδακτα Κείμενα» τα δύο χωρία του Θουκυδίδη και του Λυσία, κατατάσσοντάς τα κατά τη χρονική σειρά των γεγονότων στα οποία αναφέρονται, το εκτυπώνουν και δημιουργούν έτσι το υλικό του μαθήματός τους ὕστερον δὲ Πελοποννησίων διατειχιζόντων τὸν Ἰσθµόν, καὶ ἀγαπώντων µὲν τῇ σωτηρίᾳ, νοµιζόντων δ' ἀπηλλάχθαι τοῦ κατὰ θάλατταν κινδύνου, καὶ διανοουµένων τοὺς ἄλλους Ἕλληνας περιιδεῖν ὑπὸ τοῖς βαρβάροις γενοµένους, ὀργισθέντες Ἀθηναῖοι συνεβούλευον αὐτοῖς, εἰ ταύτην τὴν γνώµην ἕξουσι, περὶ ἅπασαν τὴν Πελοπόννησον τεῖχος περιβαλεῖν: εἰ γὰρ αὐτοὶ ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων προδιδόµενοι µετὰ τῶν βαρβάρων ἔσονται, οὔτ' ἐκείνοις δεήσειν χιλίων νεῶν οὔτε τούτους ὠφελήσειν τὸ ἐν Ἰσθµῷ τεῖχος: ἀκινδύνως γὰρ ἔσεσθαι τὴν τῆς θαλάττης ἀρχὴν βασιλέως. διδασκόµενοι δὲ καὶ νοµίζοντες αὐτοὶ µὲν ἄδικά τε ποιεῖν καὶ κακῶς βουλεύεσθαι, Ἀθηναίους δὲ δίκαιά τε λέγειν καὶ τὰ βέλτιστα αὐτοῖς παραινεῖν, ἐβοήθησαν εἰς Πλαταιάς.» {Επιτάφιος του Λυσία (παράγραφοι 44-46)}

5 Λακεδαιµόνιοι δὲ αἰσθόµενοι τὸ µέλλον ἦλθον πρεσβείᾳ, τὰ µὲν καὶ αὐτοὶ ἥδιον ἂν ὁρῶντες µήτ' ἐκείνους µήτ' ἄλλον µηδένα τεῖχος ἔχοντα, τὸ δὲ πλέον τῶν ξυµµάχων ἐξοτρυνόντων καὶ φοβουµένων τοῦ τε ναυτικοῦ αὐτῶν τὸ πλῆθος, ὃ πρὶν οὐχ ὑπῆρχε, καὶ τὴν ἐς τὸν Μηδικὸν πόλεµον τόλµαν γενοµένην. ἠξίουν τε αὐτοὺς µὴ τειχίζειν, ἀλλὰ καὶ τῶν ἔξω Πελοποννήσου µᾶλλον ὅσοις εἱστήκει ξυγκαθελεῖν µετὰ σφῶν τοὺς περιβόλους, τὸ µὲν βουλόµενον καὶ ὕποπτον τῆς γνώµης οὐ δηλοῦντες ἐς τοὺς Ἀθηναίους, ὡς δὲ τοῦ βαρβάρου, εἰ αὖθις ἐπέλθοι, οὐκ ἂν ἔχοντος ἀπὸ ἐχυροῦ ποθέν, ὥσπερ νῦν ἐκ τῶν Θηβῶν, ὁρµᾶσθαι τήν τε Πελοπόννησον πᾶσιν ἔφασαν ἀναχώρησίν τε καὶ ἀφορµὴν ἱκανὴν εἶναι. οἱ δ' Ἀθηναῖοι Θεµιστοκλέους γνώµῃ τοὺς µὲν Λακεδαιµονίους ταῦτ' εἰπόντας ἀποκρινάµενοι ὅτι πέµψουσιν ὡς αὐτοὺς πρέσβεις περὶ ὧν λέγουσιν εὐθὺς ἀπήλλαξαν Θουκυδίδη Ι,90,1-3 ΙΙΙ. Απαντώντας στη (δ) ερώτηση του 1 ου Φύλλου Εργασίας, καλούνται να δώσουν ένα κοινό τίτλο και για τα δύο κείμενα, λαμβάνοντας υπόψη τη θεματική τους ομοιότητα, π.χ. «Τα τείχη ως αιτία όξυνσης των σχέσεων Αθήνας και Σπάρτης» 4 η Διδακτική ώρα Ι. Αξιοποιείται διδακτικά η θεματική σχέση του περιεχομένου των δύο χωρίων και επιχειρείται λεξιλογική εξομάλυνση των κειμένων ΙΙ. Οι μαθητές χωρισμένοι στις προηγούμενες ομάδες, αναλαμβάνουν η καθεμία να εντοπίσει στο κάθε κείμενο τα εξής κοινά δομολειτουργικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά, σύμφωνα με το εξής 2ο φύλλο εργασίας: 1 η Τις Διαθέσεις ανθρώπινων συνόλων, αντιπροσωπευτικά εκφραζόμενες, έναντι συμπεριφορών άλλων ανθρώπινων συνόλων ὀργισθέντες Ἀθηναῖοι συνεβούλευον αὐτοῖς -ἠξίουν τε αὐτοὺς µὴ τειχίζειν 2 η Τα Επιχειρήματα προς αλλαγή των συμπεριφορών εἰ γὰρ αὐτοὶ ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων προδιδόµενοι µετὰ τῶν βαρβάρων ἔσονται, οὔτ' ἐκείνοις δεήσειν χιλίων νεῶν οὔτε τούτους ὠφελήσειν τὸ ἐν Ἰσθµῷ τεῖχος: ἀκινδύνως γὰρ ἔσεσθαι τὴν τῆς θαλάττης ἀρχὴν βασιλέως - ὡς δὲ τοῦ βαρβάρου, εἰ αὖθις ἐπέλθοι, οὐκ ἂν ἔχοντος ἀπὸ ἐχυροῦ ποθέν, ὥσπερ νῦν ἐκ τῶν Θηβῶν, ὁρµᾶσθαι 3 η Τη Διαφοροποίηση ως προς τη διαμόρφωση της στάσης των πρωταγωνιστών (τελική, στο πρώτο, ατελής στο δεύτερο) διδασκόµενοι δὲ καὶ νοµίζοντες αὐτοὶ µὲν ἄδικά τε ποιεῖν καὶ κακῶς βουλεύεσθαι, Ἀθηναίους δὲ δίκαιά τε λέγειν καὶ τὰ βέλτιστα αὐτοῖς παραινεῖν, ἐβοήθησαν εἰς Πλαταιάς - δ' Ἀθηναῖοι Θεµιστοκλέους γνώµῃ τοὺς µὲν Λακεδαιµονίους ταῦτ' εἰπόντας ἀποκρινάµενοι ὅτι πέµψουσιν ὡς αὐτοὺς πρέσβεις περὶ ὧν λέγουσιν εὐθὺς ἀπήλλαξαν 5

6 4 η Τις έμμεσες και άμεσες αναφορές την «πρεσβεία», Ἀθηναῖοι συνεβούλευον αὐτοῖς - Λακεδαιµόνιοι δὲ αἰσθόµενοι τὸ µέλλον ἦλθον πρεσβείᾳ 5 η Την Επιρρηματική δήλωση του βασικού κινήτρου ὀργισθέντες Ἀθηναῖοι - Λακεδαιµόνιοι δὲ αἰσθόµενοι τὸ µέλλον καὶ αὐτοὶ ἥδιον ἂν ὁρῶντες 6 η Τη χρήση της γενικής απολύτου μετοχής διατειχιζόντων, ἀγαπώντων, νοµιζόντων, διανοουµένων - τῶν ξυµµάχων ἐξοτρυνόντων καὶ φοβουµένων 7 η Τη χρήση του πλάγιου λόγου ΙΙΙ. Παιχνίδι Ρόλων Η τάξη χωρίζεται σε δύο μέρη (οκτάδες, δεκάδες, ανάλογα), αντίστοιχες των δύο κειμένων (του Λυσία και του Θουκυδίδη), και κάθε ένα από αυτά τα δύο μέρη σε υποομάδες («Λακεδαιμόνιων» και «Αθηναίων»): 1ο ΜΕΡΟΣ 1η Υποομάδα: Υποδύεται τους Σπαρτιάτες και εκφράζει το σκεπτικό τους για την τείχιση του Ισθμού 2η Υποομάδα: Υποδύεται τους Αθηναίους και διατυπώνει τα επιχειρήματά τους για τη διακοπή της οχύρωσης του Ισθμού 2 ο ΜΕΡΟΣ 1η Υποομάδα: Υποδύεται τους Σπαρτιάτες που έρχονται με πρεσβεία στους Αθηναίους ζητώντας τη διακοπή της ανέγερσης τειχών στην Αθήνα 2η Υποομάδα: Υποδύεται τους Αθηναίους που αποφεύγουν να απαντήσουν. Κατ Οίκον Αξιολόγηση 1) Οι Bury και Μeiggs εκτιμούν ότι αμέσως μετά τους Μηδικούς πολέμους, οι Λακεδαιμόνιοι δεν μπορούσαν να εμποδίσουν την ανέγερση των τειχών της Αθήνας και περιορίζονταν στη διαμαρτυρία (παράθεμα 2 του 1 ου φύλλου εργασίας). Πότε εκπληρώθηκε ιστορικά, η επιθυμία των Λακεδαιμονίων για την κρήμνιση των τειχών της Αθήνας; 2) Προσδιορίστε τον συγγραφέα ο οποίος αναφέρει το γεγονός και στη συνεχεία μεταβήτε στον δικτυακό τόπο του Perseus, προκειμένου να εντοπίσετε το συγκεκριμένο χωρίο στο αντίστοιχο έργο του. %3Abook%3D2%3Achapter%3D2%3Asection%3D20 3) Συντάξτε αναλυτικά τα σημεία του κειμένου όπου γίνεται λόγος για την κρήμνιση των τειχών: 6

7 Λακεδαιµόνιοι δὲ οὐκ ἔφασαν πόλιν Ἑλληνίδα ἀνδραποδιεῖν µέγα ἀγαθὸν εἰργασµένην ἐν τοῖς µεγίστοις κινδύνοις γενοµένοις τῇἑλλάδι, ἀλλ ἐποιοῦντο εἰρήνην ἐφ ᾧ τά τε µακρὰ τείχη καὶ τὸν Πειραιᾶ καθελόντας καὶ τὰς ναῦς πλὴν δώδεκα παραδόντας καὶ τοὺς φυγάδας καθέντας τὸν αὐτὸν ἐχθρὸν καὶ φίλον νοµίζοντας Λακεδαιµονίοις ἕπεσθαι καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν ὅποι ἂν ἡγῶνται. τῇ δὲ ὑστεραίᾳ ἀπήγγελλον οἱ πρέσβεις ἐφ οἷς οἱ Λακεδαιµόνιοι ποιοῖντο τὴν εἰρήνην: προηγόρει δὲ αὐτῶν Θηραµένης, λέγων ὡς χρὴ πείθεσθαι Λακεδαιµονίοις καὶ τὰ τείχη περιαιρεῖν. ἀντειπόντων δέ τινων αὐτῷ, πολὺ δὲ πλειόνων συνεπαινεσάντων, ἔδοξε δέχεσθαι τὴν εἰρήνην.µετὰ δὲ ταῦτα Λύσανδρός τε κατέπλει εἰς τὸν Πειραιᾶ καὶ οἱ φυγάδες κατῇσαν καὶ τὰ τείχη κατέσκαπτον ὑπ αὐλητρίδων πολλῇ προθυµίᾳ, νοµίζοντες ἐκείνην τὴν ἡµέραν τῇ Ἑλλάδι ἄρχειν τῆς ἐλευθερίας. (Ξενοφώντος Ελληνικά, ) Απαιτούµενα Φύλλα Εργασίας: Τρία (03), τα δύο κατά τη διδακτική επεξεργασία (ανά ένα στην Αίθουσα και το Εργαστήριο, αλλά και «συνδιαλεγόµενα») και το τρίτο κατά την Αξιολόγηση στο σπίτι Παραλλαγές Εφαρµογής: Είναι δυνατό οι εσωτερικοί σύνδεσµοι εντοπισµού των συγκεκριµένων χωρίων στην ψηφιακή βιβλιοθήκη να µη δοθούν έτοιµοι στους µαθητές, αλλά οδηγηθούν µόνοι τους στον εντοπισµό τους, µετά από µία σύντοµη εξοικείωση µε τη λογική της δόµησης του ψηφιακού υλικού, κατά εποχή, συγγραφέα, επιµέρους έργα και διάρθρωσή τους Ως τεκµήρια των µαρτυρούµενων από τα αρχαία κείµενα οχυρώσεων µπορούν να ζητηθεί η ανεύρεση από το Διαδίκτυο σχετικών αρχαιολογικών καταλοίπων, αναπαραστάσεων, προσοµοιώσεων κλπ.(όπως π.χ. των υπολειµµάτων του βιαστικού τειχισµού της Ακρόπολης της Αθήνας, µε το «τέχνασµα» του Θεµιστοκλέους κλπ) Η φάση της κατ οίκον αξιολόγησης µπορεί να ενσωµατωθεί στην κυρίως διδακτική επεξεργασία, ως ένα τελευταίο 2/ωρο στο Εργαστήριο και την Αίθουσα ενός σεναρίου συνολικής διάρκειας έξι (06) ωρών 7