στο πλαίσιο συνεργασίας με κοινωνικής ένταξης, των ευρωπαϊκών διεθνών και εθνικών ερευνητικών προγραμμάτων

Transcript

1 Χαράλαμπος Οικονόμου Μάνος Σπυριδάκης Επιστημονική Επιμέλεια ανθρωπολογικές και κοινωνιολογικές προσεγγίσεις της υγείας Ο Χαράλαμπος Οικονόμου είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Τα επιστημονικά και ερευνητικά ενδιαφέροντα καθώς και το διδακτικό και συγγραφικό του έργο αναφέρονται στα γνωστικά πεδία και αντικείμενα της κοινωνικής πολιτικής, της πολιτικής και της κοινωνιολογίας της υγείας, των πολιτικών κοινωνικής ένταξης, των ευρωπαϊκών και υπερεθνικών πολιτικών κοινωνικής προστασίας. Έχει σημαντική ερευνητική εμπειρία καθώς έχει συμμετάσχει σε πλήθος διεθνών και εθνικών ερευνητικών προγραμμάτων στο πλαίσιο συνεργασίας με διεθνείς οργανισμούς (ΟΟΣΑ, ΠΟΥ) και ερευνητικά κέντρα (European Observatory on Health Care Systems, Centre for Civil Society, London School of Economics). Ο Μάνος Σπυριδάκης είναι Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας. Διδάσκει Ανθρωπολογία της Εργασίας και Οικονομική Ανθρωπολογία στο Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής των περιοδικών Ουτοπία και Εθνολογία, μέλος της επιστημονικής γραμματείας του περιοδικού Κοινωνική Συνοχή και Ανάπτυξη, συνυπεύθυνος (μαζί τον Χ. Δερμεντζόπουλο) της σειράς ΕΤΕΡΟΤΗΤΕΣ των εκδόσεων Μεταίχμιο και υπεύθυνος της περιοδικής έκδοσης του Commission of Urban Anthropology, του International Union of Anthropological and Ethnological Sciences. Είναι συγγραφέας των βιβλίων, Εξουσία και Παρενόχληση στην Εργασία (Εκδόσεις Διόνικος 2009) και Εργασία και Κοινωνική Αναπαραγωγή στη Ναυπηγοεπισκευαστική Βιομηχανία του Πειραιά (Εκδόσεις Παπαζήση 2010), και έχει επιμεληθεί συλλογικούς τόμους και μεταφράσεις. Μολονότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει στην Ελλάδα σημαντικά βήματα αναγνώρισης της κοινωνιολογίας και της ανθρωπολογίας της υγείας ως επιστημονικών κλάδων, η συνομιλία μεταξύ των δύο είναι περιορισμένη ενώ σπανίζουν οι κοινές τους εκδηλώσεις. Αυτό συμβαίνει παρά το ότι η κοινωνιολογία και η ανθρωπολογία όλο και περισσότερο συγκλίνουν καλύπτοντας κοινά πεδία ενδιαφέροντος. Αντί όμως το ερευνητικό έργο της μίας να εμπλουτίζεται από αυτό της άλλης μέσω μιας διεπιστημονικής προσέγγισης, η ερευνητική δραστηριότητα λαμβάνει χώρα ωσάν οι δύο αυτές επιστήμες να είναι διακριτές και περιχαρακωμένες στα όριά τους. Παρόλα αυτά, η τάση τα εν λόγω όρια να καθίστανται όλο και περισσότερο δυσδιάκριτα, ενδυναμώνεται. Σε αυτό συνέβαλε η διατύπωση των μεταδομικών, μετανεωτερικών και φεμινιστικών θεωριών για το σώμα, οι οποίες αμφισβήτησαν την «επιστημονικότητα», την «αντικειμενικότητα» και την «πολιτική ουδετερότητα» της βιοϊατρικής γνώσης. Οι εξελίξεις αυτές στο θεωρητικό και επιστημολογικό πεδίο ευνοούν τα εγχειρήματα διεπιστημονικών προσεγγίσεων, ενσωματώνοντας στοιχεία από διαφορετικές κατευθύνσεις. Ο παρών τόμος επιχειρεί να συμβάλλει προς την κατεύθυνση αυτή, περιλαμβάνοντας κείμενα ανθρωπολόγων, κοινωνιολόγων καθώς και άλλων επιστημόνων που ασχολούνται με την υγεία, προσεγγίζοντας διαφορετικές πτυχές του πεδίου. Χαράλαμπος Οικονόμου Μάνος Σπυριδάκης Επιστημονική Επιμέλεια ανθρωπολογικές και κοινωνιολογικές προσεγγίσεις της υγείας

2 ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ISBN: Πρώτη έκδοση: Φεβρουάριος 2012 Copyright Χαράλαμπος Οικονόμου - Μάνος Σπυριδάκης Copyright Εκδόσεις Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ, έτος ιδρύσεως 1891 Κεντρική διάθεση: Σόλωνος 116, Αθήνα Τ: , F: E: contact@isideris.gr, S: Επιμέλεια κειμένου: Ελένη-Παναγιώτα Λούκα Ηλεκτρονική σελιδοποίηση: Graphic Arts Center Hellas Μακέτα εξωφύλλου: Φωτεινή Σκουρή Τυπώθηκε σε χαρτί ελεύθερο χημικών ουσιών χλωρίου και φιλικό προς το περιβάλλον. Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του Ελληνικού Νόμου (Ν. 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται απολύτως άνευ γραπτής άδειας του εκδότη η κατά οποιονδήποτε τρόπο ή μέσο αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή (ηλεκτρονική, μηχανική ή άλλη) και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου.

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Χαράλαμπος Οικονόμου - Μάνος Σπυριδάκης 1. Υγεία και Κοινωνία: Η ανθρωπολογική και κοινωνιολογική οπτική Σωτήρης Δημητρίου 2. Η βιοκοινωνική υπόσταση του ανθρώπου Γεώργιος Αλεξιάς 3. Κοινωνία και γενετική: Ο γενετικός επικαθορισμός της υγείας και της ασθένειας και ο ρόλος της κοινωνιολογίας Αναστασία Ζήση 4. Κοινωνικοοικονομικές ανισότητες και ψυχική υγεία: Η ψυχοκοινωνική εξήγηση Κατερίνα Παπαϊωάννου - Μάνος Σπυριδάκης 5. Αποασυλοποίηση και ψυχιατρική: Μία διαμφισβητούμενη σχέση. Η περίπτωση του Δρομοκαϊτείου Γεωργία Δηλάκη - Γεώργιος Αλεξιάς 6. «Πλαστικά» σώματα και μορφές σωματοποίησης της γήρανσης

4 8 Χαραλαμπος Οικονομου - Μανος Σπυριδακης Αθηνά Σαλάππα 7. Διαβαθμίσεις της μητρότητας στα πλαίσια εφαρμογής των νέων μεθόδων Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΙΥΑ) Martina Loos 8. Κατασκευάζοντας φύλο και επάγγελμα: Συγκρούσεις ανάμεσα σε νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό σε νοσοκομειακά ιδρύματα στη Γερμανία Μανόλης Τζανάκης 9. Η ψυχική ασθένεια ως κοινωνική εμπειρία. Ο πάσχων εαυτός στη μετα-ασυλιακή εποχή της ελληνικής ψυχιατρικής Αθηνά Πεγκλίδου 10. Εν-σαρκώσεις του ψυχικού πόνου: Σώμα, ψυχή και νεύρα σε μία «γυναικεία» διαταραχή Μάνος Σαββάκης - Εύα Καρατζά 11. Ιατρική επιστήμη, ασθένεια και θάνατος: Μία μικροκοινωνιολογική ποιοτική προσέγγιση Δημήτρης Γ. Μαγριπλής 12. Σκέψεις πάνω στην «Κοινωνιολογία του θανάτου...» 315 Diana Riboli 13. «Άνθρωποι χωρίς ζούγκλα είναι ετοιμοθάνατοι άνθρωποι». Υγεία και αρρώστια στους Semang-Negrito (Μαλαισία) υπό την οπτική της ιατρικής ανθρωπολογίας Γιάννης Κυριακάκης 14. Υγεία, πίστη και μεθοδολογία: Μία εθνογραφική μαρτυρία από τη Δυτική Αφρική

5 Υγεια και Κοινωνια: Η Ανθρωπολογικη και Κοινωνιολογικη Οπτικη 9 Χριστίνα Βέικου 15. Ο Άγιος των Κουρελιών: Μία παραδοσιακή πρακτική αποσωματοποίησης της ασθένειας Μάνος Σπυριδάκης - Παναγιώτης Γκούβερης 16. Munchausen by Proxy. Η διαλεκτική πρόκληση της υγειονομικής κακοποίησης ανηλίκων Μιχαήλ Κουλίζος - Μαρία Χριστοπούλου - Ευγενία Γεωργούση - Χαράλαμπος Οικονόμου 17. Απόψεις των ασθενών για το βαθμό προστασίας των δικαιωμάτων τους στα Ελληνικά δημόσια νοσοκομεία: Η περίπτωση ενός νοσοκομείου του κέντρου και ενός της περιφέρειας Δέσποινα Καρακατσάνη - Βασιλική Θεοδώρου 18. Ευγονισμός, παιδοκομία και υγιεινιστικές ανησυχίες στην Ελλάδα του Mεσοπολέμου Δημήτρης Ηλιόπουλος 19. Εκτίμηση κινδύνου απειλών στον τομέα της υγείας