ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ. Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. για τη θέσπιση µέσου σταθερότητας. (υποβληθείσα από την Επιτροπή)

Transcript

1 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, COM(2004) 630 τελικό 2004/0223 (CNS) Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τη θέσπιση µέσου σταθερότητας (υποβληθείσα από την Επιτροπή) EL EL

2 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Ο λόγος θέσπισης του µέσου σταθερότητας στο πλαίσιο της νέας διάρθρωσης των µέσων εφαρµογής της κοινοτικής εξωτερικής βοήθειας αναφέρεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής που συνοδεύει την παρούσα πρόταση. Η πρόταση βασίζεται στο άρθρο 308 της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, σε συνδυασµό µε το άρθρο 203 της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατοµικής Ενέργειας. Η νοµική βάση της συνθήκης Ευρατόµ είναι απαραίτητη για να καλυφθούν οι πτυχές πυρηνικής ασφάλειας της πρότασης. Οι πολιτικές πτυχές αντιµετώπισης των κρίσεων εµπίπτουν κανονικά στο πεδίο εφαρµογής του άρθρου 179 και του άρθρου 181 Α της συνθήκης ΕΚ. Ωστόσο, οι διατάξεις που αφορούν τη χρηµατοδότηση των επιχειρήσεων για τη διατήρηση της ειρήνης, ιδίως αν συµβάλλουν στους στόχους των άρθρων 179 και 181 Α αιτιολογούν την επιλογή του άρθρου 308 της συνήθηκης ως νοµικής βάσης. Επιπλέον, τα άρθρα 179 και 181 Α δεν συµβιβάζονται νοµικώς µε το άρθρο 203 της συνήθηκης Ευρατόµ. ΤΙΤΛΟΣ Ι - ΣΤΟΧΟΙ Άρθρο 1 Γενικοί στόχοι και πεδίο εφαρµογής Το άρθρο 1 ορίζει τους γενικούς στόχους του κανονισµού και τη γεωγραφική του εµβέλεια. Ο κανονισµός εφαρµόζεται σε όλες τις τρίτες χώρες και εδάφη. Άρθρο 2 Αντικείµενο Ο παρών κανονισµός προβλέπει την παροχή χρηµατοδοτικής, οικονοµικής και τεχνικής βοήθειας για την αντιµετώπιση τριών χωριστών προβληµάτων, τα οποία είναι: α) Η αποτελεσµατική και ολοκληρωµένη απάντηση στις κρίσεις και τις απειλές των ανθρώπινων δικαιωµάτων και του κράτους δικαίου, µε γενικό στόχο τη συµβολή στη δηµιουργία ή την αποκατάσταση των συνθηκών που είναι απαραίτητες για να εφαρµοστούν εµπράκτως η πολιτική συνεργασίας για την ανάπτυξη και οικονοµικής συνεργασίας, η πολιτική γειτονίας και η προενταξιακή στρατηγική της Κοινότητας. Οι διατάξεις του κανονισµού στον τοµέα αυτό βασίζονται στην πείρα που έχει αποκτηθεί µε την εφαρµογή του µηχανισµού ταχείας αντίδρασης, του µέσου στήριξης της ειρήνης για την Αφρική, του κανονισµού σχετικά µε τη δράση κατά των ναρκών ξηράς κατά προσωπικού και της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για τη δηµοκρατία και τα δικαιώµατα του ανθρώπου, καθώς και στην τεράστια πείρα που έχει αποκτηθεί στο πλαίσιο των υφιστάµενων «γεωγραφικών» µέσων χρηµατοδότησης και των βέλτιστων διεθνών πρακτικών. Το παρόν άρθρο συνδέει άµεσα την παρεχόµενη βοήθεια σε καταστάσεις κρίσης και την εφαρµογή της κοινοτικής πολιτικής συνεργασίας για την ανάπτυξη και οικονοµικής συνεργασίας και της πολιτικής για τα ανθρώπινα δικαιώµατα. Αν εξαιρέσουµε σήµερα ορισµένα στοιχεία επιχειρήσεων στήριξης της ειρήνης, η παρεχόµενη βοήθεια θεωρείται EL 2 EL

3 επιλέξιµη κατά το µεγαλύτερο µέρος της σύµφωνα µε την ΕΑΒ (επιτροπή αναπτυξιακής βοήθειας). Όπως αναγνωρίζεται στον κανονισµό, ορισµένα µέτρα για την αντιµετώπιση των κρίσεων - όπως οι ενέργειες για την καταπολέµηση των ναρκών κατά προσωπικού - παρότι αποτελούν θεµελιώδη στοιχεία για τη διασφάλιση ευνοϊκών συνθηκών ανάπτυξης, µπορούν να εφαρµόζονται στο πλαίσιο στρατηγικών προγραµµάτων, καθώς και ως απάντηση σε καταστάσεις κρίσης. Η ανθρωπιστική βοήθεια δεν µπορεί να διασφαλίζεται δυνάµει του παρόντος κανονισµού (άρθρο 13). Η ανθρωπιστική βοήθεια της Κοινότητας θα εξακολουθήσει να παρέχεται αποκλειστικά στο πλαίσιο των διατάξεων του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1257/96. Ο παρών κανονισµός απαιτεί από την Επιτροπή να διασφαλίζει τη συµπληρωµατικότητα µεταξύ της κοινοτικής ανθρωπιστικής βοήθειας και της άµεσης αντίδρασης που παρέχεται δυνάµει του µέσου σταθερότητας. β) Η συµβολή στην προώθηση της συνεργασίας µεταξύ της ΕΕ και των τρίτων χωρών σε σχέση µε τις διασυνοριακές προκλήσεις σε παγκόσµιο και περιφερειακό επίπεδο που απειλούν την ασφάλεια των πολιτών. Στόχος του κανονισµού είναι να διασφαλίσει ότι η Κοινότητα µπορεί να αντιµετωπίσει ορισµένες µείζονες προκλήσεις προς το αµοιβαίο συµφέρον της Κοινότητας και της χώρας εταίρου. Ο κανονισµός επικεντρώνεται στις προσπάθειες για την καταπολέµηση του οργανωµένου εγκλήµατος, της τροµοκρατίας και άλλων διεθνικών απειλών για το κράτος δικαίου και την προστασία των στρατηγικών υποδοµών, καθώς και άλλων µεγάλων απρόβλεπτων κινδύνων για τη δηµόσια υγεία. Οι δράσεις που θα υιοθετηθούν στο πλαίσιο του µέσου σταθερότητας θα είναι συµπληρωµατικές µε εκείνες που θα υιοθετηθούν στο πλαίσιο των τριών µέσων πολιτικής υπό κανονικές συνθήκες. Η προστιθέµενη αξία που παρέχεται από το παρόν µέσο συνίσταται στη δυνατότητα ταχείας και συντονισµένης δράσης σε παγκόσµιο επίπεδο (για παράδειγµα όσον αφορά την καταπολέµηση της χρηµατοδότησης της τροµοκρατίας, της νοµιµοποίηση προσόδων από παράνοµες δραστηριότητες ή της φοροδιαφυγής) και την ικανότητα αντιµετώπισης προβληµάτων ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για την Κοινότητα και θεµάτων των οποίων οι προτεραιότητες είναι δύσκολο να καθοριστούν στο πολιτικό πλαίσιο που διέπει τα τρία νέα µέσα κοινοτικής πολιτικής. γ) Η συµβολή στην προστασία του πληθυσµού κατά των κρίσιµων τεχνολογικών απειλών και στην καταπολέµηση της διάδοσης των όπλων µαζικής καταστροφής. Οι διατάξεις του παρόντος κανονισµού επί του θέµατος αυτού βασίζονται στην ισχύουσα κοινοτική πρακτική στον τοµέα της πυρηνικής ασφάλειας και θα επιτρέψουν στην Κοινότητα να υποστηρίξει προγράµµατα που σκοπό έχουν να αντιµετωπίσουν τα νέα προβλήµατα ασφαλείας που απορρέουν από την ενδεχόµενη κατάχρηση των υλικών, του εξοπλισµού ή των τεχνολογιών που συνδέονται µε τα όπλα µαζικής καταστροφής και τα συστήµατα εκτόξευσής τους. Έτσι, η Κοινότητα θα είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της στο πλαίσιο της παγκόσµιας εταιρικής σχέσης της Οµάδας των Οκτώ κατά της διάδοσης των όπλων µαζικής καταστροφής και των συναφών υλικών. Εν προκειµένω, η παρεχόµενη βοήθεια θα αφορά προβλήµατα που µπορούν να εξεταστούν στον πολιτικό τοµέα και τα οποία δεν έχουν στρατιωτικές ή αµυντικές επιπτώσεις. Ενδεικτικά, τα µέτρα αυτά θα EL 3 EL

4 µπορούσαν να καλύψουν τη δηµιουργία της απαιτούµενης υποδοµής στήριξης γύρω από τις εγκαταστάσεις καταστροφής των πυρηνικών/χηµικών όπλων: (οδών πρόσβασης ή σιδηροδροµικών οδών, παροχής ηλεκτρικού ρεύµατος/ύδατος/αερίου, εκτός του παροπλισµού των όπλων αυτών καθαυτών) τη στήριξη της παρακολούθησης του περιβάλλοντος και της πληροφόρησης των πολιτών την επεξεργασία των τοξικών καταλοίπων που προέρχονται από τον παροπλισµό τη µετατροπή των πρώην εγκαταστάσεων χηµικών όπλων σε εγκαταστάσεις για µη στρατιωτική χρήση την επιµόρφωση των πολιτών, τη στήριξη της εφαρµογής αποτελεσµατικού ελέγχου των εξαγωγών ειδών διπλής χρήσης, καθώς και της εφαρµογής συγκεκριµένων µέτρων µεθοριακής ασφάλειας για την πρόληψη της παράνοµης διακίνησης όπλων µαζικής καταστροφής και συναφών υλικών. Η συµπερίληψη της πυρηνικής ασφάλειας στον παρόντα κανονισµό (αντί στα γεωγραφικά µέσα πολιτικής) είναι αναγκαία επειδή η βοήθεια αυτή µπορεί να ζητηθεί από διάφορες περιοχές (για παράδειγµα οι χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης θα καλύπτονται πλέον από το ευρωπαϊκό µέσο γειτονίας για τις περιοχές από τη Ρωσία έως τον Καύκασο και από το µέσο συνεργασίας για την ανάπτυξη και οικονοµικής συνεργασίας για τις περιοχές της Κεντρικής Ασίας). Είναι επίσης σηµαντικό να διασφαλιστεί η πλήρης συνοχή µεταξύ των εργασιών που αφορούν την πυρηνική ασφάλεια και εκείνων που αφορούν τις πυρηνικές διασφαλίσεις, λαµβανοµένων υπόψη των επιπτώσεων στον τοµέα της ασφάλειας. Τούτο µπορεί να αντιµετωπιστεί καλύτερα στο πλαίσιο ενός µόνο µέσου. Τέλος, λόγω των νοµικών περιορισµών που απορρέουν από την ανάγκη χρησιµοποίησης του άρθρου 203 της συνθήκης Ευρατόµ ως νοµικής βάσης σε σχέση µε την πυρηνική ασφάλεια, καθώς και λόγω της ασυµβατότητας του άρθρου αυτού µε το άρθρο 179 ή το άρθρο 181 Α της συνθήκης ΕΚ, επιβάλλεται η συγκέντρωση όλων αυτών των δραστηριοτήτων σε ένα µόνο µέσο που έχει ως νοµική βάση τα άρθρα 203 και 308 της συνθήκης ΕΚ. δ) Το µέσο σταθερότητας παρέχει επίσης τη βάση για την προαγωγή της διεθνούς δράσης για την υποστήριξη των γενικών στόχων του κανονισµού, µεταξύ των οποίων συµπεριλαµβάνονται η έρευνα και η κατάρτιση των µη στρατιωτικών εµπειρογνωµόνων που αποσπώνται από την ΕΕ σε αποστολές για τη διαχείριση των κρίσεων. Οι διατάξεις του άρθρου 2 αποτελούν ως επί το πλείστον κωδικοποίηση και παγίωση των κοινοτικών αρµοδιοτήτων που αναπτύσσονται επί τόπου και κατά µη συνεκτικό τρόπο στο πλαίσιο των σηµερινών γεωγραφικών και τοµεακών γεωγραφικών µέσων της Κοινότητας. Οι διατάξεις αυτές βασίζονται στην πρωτοποριακή προσέγγιση που επιχειρήθηκε στο πλαίσιο της συµφωνίας του Κοτονού, η οποία παρέχει αποτελεσµατικό και ολοκληρωµένο πλαίσιο µέσω του οποίου η ΕΚ µπορεί να διαχειρίζεται, παράλληλα µε τις αναπτυξιακές δράσεις, τις επιχειρήσεις ασφάλειας, οικοδόµησης της ειρήνης και ειρήνευσης. Άρθρο 3 Άλλες πρωτοβουλίες Ο στόχος του παρόντος άρθρου είναι να παράσχει την ευελιξία που απαιτείται για να µπορεί η Κοινότητα να ανταποκρίνεται εγκαίρως στις µελλοντικές και απρόβλεπτες παγκόσµιες απειλές της σταθερότητας και ασφάλειας. Η βοήθεια µπορεί να παρέχεται δυνάµει του παρόντος κανονισµού, στις περιπτώσεις που ανταποκρίνεται στην πολιτική του Συµβουλίου ή EL 4 EL

5 στις δεσµεύσεις που έχει αναλάβει η ΕΚ. Πριν δεσµευθούν κεφάλαια για τις πρωτοβουλίες αυτές, η Επιτροπή πρέπει να υιοθετήσει πολιτικό πλαίσιο που θα υποβληθεί κατ αρχάς στη διαχειριστική επιτροπή (βλέπε άρθρο 9). ΤΙΤΛΟΣ ΙΙ - ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Άρθρο 4 Μέτρα και προγράµµατα Το παρόν άρθρο περιγράφει τους τρεις µηχανισµούς µέσω των οποίων θα παρασχεθεί η στήριξη στο πλαίσιο του µέσου αυτού. Ο στόχος των έκτακτων µέτρων βοήθειας και των προσωρινών προγραµµάτων είναι να ανταποκριθούν στις καταστάσεις κρίσης. Τα πολυετή προγράµµατα αντιµετωπίζουν τα µακροπρόθεσµα ζητήµατα στο πλαίσιο σταθερών συνθηκών συνεργασίας. Το παρόν άρθρο περιέχει ορισµένες διατάξεις των οποίων ο στόχος είναι να διασφαλίσουν τη συµπληρωµατικότητα της βοήθειας που παρέχεται στο πλαίσιο του µέσου σταθερότητας και της βοήθειας που παρέχεται στο πλαίσιο των τριών µέσων πολιτικής. Έτσι, τα πολυετή προγράµµατα που χρηµατοδοτούνται στο πλαίσιο του µέσου σταθερότητας µπορούν να βασίζονται σε εθνικές ή περιφερειακές στρατηγικές που υιοθετούνται στο πλαίσιο του ολοκληρωµένου προενταξιακού µέσου, του µέσου ανάπτυξης της συνεργασίας και οικονοµικής ανάπτυξης και του ευρωπαϊκού µέσου γειτονίας. Με τον τρόπο αυτό δηµιουργείται ενιαίος στρατηγικός προγραµµατισµός που συνδέει το κεντρικό µέσο πολιτικής µε τα στοιχεία προστιθέµενης αξίας του µέσου σταθερότητας. Ωστόσο, η Επιτροπή µπορεί να υιοθετήσει και ειδικές περιφερειακές ή θεµατικές στρατηγικές στο πλαίσιο του µέσου αυτού ώστε να καλύψει τους τοµείς συνεργασίας που δεν µπορούν να εξεταστούν δεόντως στο πλαίσιο των στρατηγικών που υιοθετούνται δυνάµει των λοιπών εξωτερικών µέσων χρηµατοδότησης (είτε λόγω του χαρακτήρα του προβλήµατος, είτε λόγω της γεωγραφικής εµβέλειάς του). Οι στρατηγικές αυτές υιοθετούνται κατόπιν διαβουλεύσεων µε τη διαχειριστική επιτροπή. Το παρόν άρθρο περιέχει επίσης διατάξεις για τη διασφάλιση µεγαλύτερης ολοκλήρωσης µεταξύ των κοινοτικών µέτρων και των µέτρων που υιοθετούνται από το Συµβούλιο στο πλαίσιο της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας. Η πτυχή αυτή ενέχει ιδιαίτερη σηµασία για την αποτελεσµατικότητα και τον αντίκτυπο των µη στρατιωτικών επιχειρήσεων για τη διαχείριση των κρίσεων που προωθεί η ΕΕ, οι οποίες επικαλύπτονται συχνά από την ΚΕΠΠΑ και τις κοινοτικές πολιτικές. Οι διατάξεις αυτές εξετάζονται διεξοδικότερα στο άρθρο 5 (βλέπε παρακάτω), στο άρθρο 10 (λήψη αποφάσεων) και στο άρθρο 19 (κανόνες συµµετοχής και καταγωγής). Άρθρο 5 Ειδικές διατάξεις όσον αφορά τα έκτακτα µέτρα βοήθειας και τα προσωρινά προγράµµατα Το άρθρο αυτό καθορίζει τις περαιτέρω ειδικές διατάξεις που αφορούν τα έκτακτα µέτρα βοήθειας και τα προσωρινά προγράµµατα. Τα έκτακτα µέτρα βοήθειας βασίζονται στις υφιστάµενες διατάξεις του µηχανισµού ταχείας αντίδρασης της ΕΚ, µε τρεις σηµαντικές καινοτοµίες που αποβλέπουν στο να βελιτώσουν τη σχέση µεταξυ της συνολικής απάντησης της ΕΕ και της ποιότητας και συνοχής των µέτρων παρακολούθησης. Πρώτο, οι διατάξεις EL 5 EL

6 που αφορούν την ενηµέρωση του Συµβουλίου παγιώνονται µε τη διασφάλιση σταθερού διαλόγου µε το Συµβούλιο πριν από την υιοθέτηση των µέτρων. Ο διάλογος αυτός ενισχύεται µε τη δηµιουργία συστήµατος ανταλλαγής πληροφοριών που είχε αναπτυχθεί παλαιότερα µε επιτυχία στο πλαίσιο του ισχύοντος κανονισµού για την ανθρωπιστική βοήθεια. εύτερο, µε την υιοθέτηση έκτακτων µέτρων βοήθειας, δηµιουργείται νέα υποχρέωση υποβολής, εντός εννέα µηνών, έκθεσης που περιέχει στρατηγική επισκόπηση της προγραµµατιζόµενης κοινοτικής απάντησης µε όλα τα µέσα που διαθέτει η Κοινότητα. Η έκθεση αυτή θα εντάσσει την απάντηση της Κοινότητας στο πλαίσιο της γενικότερης διεθνούς απάντησης και θα προσδιορίζει τα µέτρα που µπορούν να διασφαλίσουν τη συνοχή µεταξύ των δράσεων της ΕΚ και της ΚΕΠΠΑ. Τρίτο, η υιοθέτηση έκτακτων µέτρων βοήθειας µπορεί να οδηγήσει στην υιοθέτηση «προσωρινού προγράµµατος παρέµβασης», το οποίο θα βασίζεται στα έκτακτα µέτρα βοήθειας και θα αποβλέπει στην αποκατάσταση κανονικών συνθηκών για την παροχή της βοήθειας. Το προσωρινό πρόγραµµα παρέµβασης υποβάλλεται στην επιτροπή και θα πρέπει να διασφαλίζει την αποτελεσµατική σύνδεση µεταξύ των µέτρων που υιοθετούνται στο πλαίσιο του µέσου σταθερότητας και των µέτρων που υιοθετούνται στο πλαίσιο των µέσων πολιτικής. Άρθρο 6 Ειδικές διατάξεις εφαρµοζόµενες στις επιχειρήσεις στήριξης της ειρήνης Το παρόν άρθρο περιέχει µέτρα που αναγνωρίζουν την ιδιαίτερη πολιτική ευαισθησία των επιχειρήσεων στήριξης της ειρήνης και την ανάγκη να διασφαλιστεί η συνοχή των λαµβανοµένων αποφάσεων µε τις πολιτικές κατευθύνσεις που καθορίζονται στο πλαίσιο του Συµβουλίου. Επιπλέον, προκειµένου να προαχθούν στενοί δεσµοί µεταξύ των κοινοτικών επιχειρήσεων στήριξης της ειρήνης και των στρατιωτικών και πολιτικών ικανοτήτων που µπορούν να κινητοποιηθούν δυνάµει του τίτλου V της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, το παρόν άρθρο επιβάλλει την υποχρέωση στην Επιτροπή να υποδεικνύει στο Συµβούλιο τα ενδεχόµενα συµπληρωµατικά µέτρα που κρίνει σκόπιµο να υιοθετηθούν στο πλαίσιο της ΚΕΠΠΑ. Όπως συµβαίνει στο πλαίσιο του µέσου στήριξης της ειρήνης για την Αφρική, µια τέτοια επιχείρηση προϋποθέτει την προηγούµενη έγκριση, υπό την ευρεία έννοια, των Ηνωµένων Εθνών. Οι επιχειρήσεις θα βασιστούν σε συµφωνία µε περιφερειακή οργάνωση και την ενδιαφερόµενη χώρα και δεν θα επιτρέπεται άµεση χρηµατοδότηση των στρατιωτικών δραστηριοτήτων της ΕΕ (βλέπε άρθρο 13 παράγραφος 2). Η χρηµατοδότηση των στρατιωτικών επιχειρήσεων που διεξάγουν τα τρίτα µέρη συνεπάγεται την ευθύνη να διασφαλιστεί η ανεξάρτητη παρακολούθηση της διαγωγής των δυνάµεων. Με βάση το άρθρο αυτό, η Επιτροπή είναι υποχρεωµένη να δηµιουργήσει τις δέουσες διαδικασίες παρακολούθησης. Άρθρο 7 Πολυετή προγράµµατα Το άρθρο αυτό καθορίζει τις βασικές απαιτήσεις των εγγράφων στρατηγικής που αφορούν ειδικά το παρόν µέσο (βλέπε άρθρο 4). EL 6 EL

7 Άρθρο 8 Υιοθέτηση των εγγράφων προγραµµατισµού Τα έγγραφα στρατηγικής υιοθετούνται αφού διατυπωθεί η γνώµη της διαχειριστικής επιτροπής. Τα προσωρινά προγράµµατα διαβιβάζονται σε συµβουλευτική επιτροπή. ΤΙΤΛΟΣ ΙΙΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ Ο τίτλος ΙΙΙ καλύπτει σειρά διαδικαστικών θεµάτων που πρέπει να εξεταστούν στο πλαίσιο του δηµοσιονοµικού κανονισµού. Σε γενικές γραµµές, οι διατάξεις του τίτλου ΙΙΙ του ευρωπαϊκού µέσου γειτονίας, του µέσου συνεργασίας για την ανάπτυξη και οικονοµικής συνεργασίας και του παρόντος κανονισµού έχουν εναρµονιστεί. Οι διαφορές στα κείµενα εκφράζουν τα ειδικά χαρακτηριστικά κάθε µέσου εξωτερικής βοήθειας. Άρθρο 10 Αποφάσεις χρηµατοδότησης Το άρθρο 10 προβλέπει ότι οι αποφάσεις χρηµατοδότησης της Επιτροπής, εξαιρουµένων των αποφάσεων που αφορούν τα έκτακτα µέτρα και τα προσωρινά προγράµµατα, έχουν τη µορφή εθνικών και περιφερειακών προγραµµάτων δράσης που υιοθετούνται σε ετήσια βάση. Τούτο είναι σύµφωνο µε τις νέες αρχές που έχουν θεσπιστεί στους πλέον πρόσφατους κανονισµούς της Κοινότητας. Το παρόν άρθρο δεν προβλέπει την υποβολή των προγραµµάτων δράσης στη διαδικασία της επιτροπολογίας, δεδοµένου ότι πρόκειται για αποφάσεις που λαµβάνει η Επιτροπή µε βάση τα έγγραφα του πολυετούς προγραµµατισµού (δηλαδή τα έγγραφα στρατηγικής και τα πολυετή ενδεικτικά προγράµµατα για τις χώρες και περιοχές εταίρους, καθώς και τα έγγραφα θεµατικής στρατηγικής), τα οποία έχουν ήδη εγκριθεί από τα κράτη µέλη στο πλαίσιο της διαχειριστικής επιτροπής. Η Επιτροπή διαβιβάζει στα κράτη µέλη το σχετικό πρόγραµµα εντός ενός µηνός από τη λήψη της απόφασής της. Τα προγράµµατα δράσης µπορούν να τροποποιηθούν, ενδεχοµένως, στο πλαίσιο των εξουσιών της Επιτροπής. Κατ εξαίρεση, το άρθρο 10 εξετάζει τη δυνατότητα υιοθέτησης µέτρων που δεν καλύπτονται από τα προγράµµατα δράσης κατά τον ίδιο τρόπο που προβλέπεται στα προγράµµατα δράσης. Η διάταξη αυτή µπορεί να αποδειχθεί χρήσιµη στην περίπτωση που η Επιτροπή επιθυµεί να προβεί γρήγορα σε χρηµατοδότηση µιας δράσης ενώ η δράση δεν έχει ακόµη ολοκληρωθεί. Άρθρο 11 Υιοθέτηση ειδικών µέτρων που δεν προβλέπονται στα έγγραφα στρατηγικής ή στα πολυετή ενδεικτικά προγράµµατα Το παρόν άρθρο περιλαµβάνει διατάξεις ανάλογες µε εκείνες του µέσου συνεργασίας για την ανάπτυξη και οικονοµικής συνεργασίας και σκοπό έχει να παράσχει σχετική ευελιξία για την αντιµετώπιση των µη συνδεόµενων µε την κρίση απρόβλεπτων αναγκών στο πλαίσιο της µακροπρόθεσµης βοήθειας που παρέχεται µε το µέσο σταθερότητας (ιδίως όσον αφορά την πυρηνική ασφάλεια και τα προβλήµατα διασυνοριακού χαρακτήρα σε διεθνές ή περιφερειακό επίπεδο). Το άρθρο 11 προβλέπει τη δυνατότητα υιοθέτησης ειδικών µέτρων που δεν προβλέπονται στα έγγραφα στρατηγικής ή στα πολυετή ενδεικτικά προγράµµατα σε περίπτωση απρόβλεπτων γεγονότων. Οι προτάσεις που λαµβάνονται από την Επιτροπή για ποσά που υπερβαίνουν τα 15 εκατοµύρια EUR, εκτός του πλαισίου του πολυετούς EL 7 EL

8 προγραµµατισµού που εγκρίνουν τα κράτη µέλη, υποβάλλονται στη διαδικασία της επιτροπολογίας. Εποµένως, η Επιτροπή υιοθετεί ειδικά µέτρα που δεν προβλέπονται στα έγγραφα στρατηγικής ή στα πολυετή ενδεικτικά προγράµµατα σύµφωνα µε τη διαδικασία του άρθρου 3 της απόφασης 1999/468/ΕΚ, δηλαδή αφού διατυπώσει τη γνώµη της διαχειριστική επιτροπή, την οποία αποτελούν αντιπρόσωποι των κρατών µελών και της οποίας προεδρεύει ο αντιπρόσωπος της Επιτροπής. Η Επιτροπή λαµβάνει δεόντως υπόψη τη γνώµη που διατυπώνει η επιτροπή για τα ειδικά µέτρα και ενηµερώνει την επιτροπή για τον τρόπο µε τον οποίο έλαψε υπόψη τη γνώµη αυτή. Η Επιτροπή µπορεί να προσαρµόσει τα ειδικά µέτρα σύµφωνα µε την ίδια διαδικασία. Ωστόσο, η γνώµη της επιτροπής δεν είναι αναγκαία στην περίπτωση προσαρµογών που θεωρούνται αµελητέες, σύµφωνα µε το άρθρο 11 παράγραφος 4. Άρθρο 12 Eπιλεξιµότητα Το άρθρο 12 διευκρινίζει το σύνολο των επιλέξιµων, δυνάµει του παρόντος κανονισµού, φορέων, οργανισµών και ιδρυµάτων. Προβλέπει ευρεία επιλεξιµότητα, σύµφωνα µε την τρέχουσα πρακτική. Όσον αφορά τη δυνατότητα υπαγωγής σε καθεστώς κοινοτικών επιχορηγήσεων, το άρθρο 12 πρέπει να εξεταστεί σε συνδυασµό µε το άρθρο 19 που διευκρινίζει τους κανόνες συµµετοχής στις διαδικασίες των δηµόσιων συµβάσεων και επιχορηγήσεων. Άρθρα 13 και 14 Τύποι µέτρων και µέτρα στήριξης Το άρθρο 13 περιγράφει, ενδεικτικά, τον τύπο των µέτρων που µπορούν να χρηµατοδοτηθούν δυνάµει του παρόντος κανονισµού µε βάση την τρέχουσα πρακτική. Κατά την έννοια του άρθρου 14, η Κοινότητα δύναται, δυνάµει του παρόντος κανονισµού, να χρηµατοδοτεί όλα τα µέτρα στήριξης που απαιτούνται για την εφαρµογή του κανονισµού αυτού. Άρθρα 15 και 16 Συγχρηµατοδότηση και τρόποι διαχείρισης Σύµφωνα µε την τρέχουσα πρακτική και τη βούληση των χορηγών βοήθειας να εντείνουν το συντονισµό των µέτρων συνεργασίας, το άρθρο 15 επιβεβαιώνει ότι τα χρηµατοδοτούµενα µέτρα µπορούν να αποτελούν αντικείµενο συγχρηµατοδότησης (παράλληλης ή µικτής). Στο άρθρο 3 διευκρινίζεται ότι, στην περίπτωση αυτή, η Επιτροπή µπορεί να λαµβάνει και να διαχειρίζεται κεφάλαια των κρατών µελών (ιδίως των οργανισµών του δηµόσιου και του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα), οποιασδήποτε άλλης τρίτης χρηµατοδότριας χώρας ή των διεθνών και περιφερειακών οργανισµών. Η διάταξη αυτή επιτρέπει στην Επιτροπή να ενεργεί σε ισότιµη βάση µε τους λοιπούς χορηγούς βοήθειας. Το άρθρο 16 ορίζει ότι, για τη διαχείριση της εφαρµογής των µέτρων που χρηµατοδοτούνται δυνάµει του παρόντος κανονισµού, η Επιτροπή µπορεί να επιλέξει µεταξύ: της άµεσης ή έµµεσης κεντρικής διαχείρισης από κοινοτικούς οργανισµούς ή οργανισµούς που ιδρύουν οι Κοινότητες (παράγραφος 2) ή EL 8 EL

9 της έµµεσης κεντρικής διαχείρισης από οργανισµούς των κρατών µελών (παράγραφος 3), σύµφωνα µε το άρθρο 54 παράγραφος 2 στοιχείο γ) σηµείο i) του δηµοσιονοµικού κανονισµού που επιτρέπει τη δυνατότητα αυτή, εφόσον προβλέπεται αυτό από τη βασική πράξη. Άρθρο 17 ηµοσιονοµικές δεσµεύσεις Σύµφωνα µε το άρθρο 17, οι δηµοσιονοµικές δεσµεύσεις αναλαµβάνονται µε βάση τις αποφάσεις που λαµβάνει η Επιτροπή στο πλαίσιο των προγραµµάτων δράσης, των ειδικών µέτρων που δεν προβλέπονται στα έγγραφα στρατηγικής ή των πολυετών ενδεικτικών προγραµµάτων και των µέτρων στήριξης. Το άρθρο αυτό προβλέπει τη δυνατότητα κατανοµής των δηµοσιονοµικών δεσµεύσεων σε πολλά οικονοµικά έτη, σε ετήσιες δόσεις, σύµφωνα µε το άρθρο 76 του δηµοσιονοµικού κανονισµού που επιτρέπει τη δυνατότητα αυτή, εφόσον προβλέπεται αυτό από τη βασική πράξη. Άρθρο 18 Προστασία των οικονοµικών συµφερόντων της Κοινότητας Το άρθρο 18 καθορίζει τα µέτρα που σκοπό έχουν να προστατεύσουν τα οικονοµικά συµφέροντα της Κοινότητας. Ειδικότερα, επιτρέπει στην Κοινότητα να διενεργεί τους απαιτούµενους ελέγχους κατά την εφαρµογή των δραστηριοτήτων. Άρθρο 19 Συµµετοχή στις διαδικασίες δηµόσιων συµβάσεων και επιχορηγήσεων, και κανόνες καταγωγής Το άρθρο 19 καθορίζει τους όρους πρόσβασης στις διαδικασίες δηµόσιων συµβάσεων και επιχορηγήσεων στο πλαίσιο της εφαρµογής του παρόντος κανονισµού. Στο σηµερινό στάδιο, οι προβλεπόµενες διατάξεις είναι σύµφωνες µε την "Πρόταση κανονισµού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου σχετικά µε την πρόσβαση στην κοινοτική εξωτερική βοήθεια» 1, η οποία αποβλέπει στην τροποποίηση των κανονισµών που αποτελούν τη νοµική βάση των κυριότερων µέσων κοινοτικής βοήθειας για τη µεγαλύτερη αποδέσµευση της βοήθειας. Σύµφωνα µε το άρθρο 19 παράγραφος 2, όταν µια τρίτη χώρα επιτρέπει στα κράτη µέλη της Κοινότητας να συµµετάσχουν στις διαδικασίες των δηµοσίων συµβάσεων και επιχορηγήσεων, η Επιτροπή µπορεί να αποφασίσει να επιτρέψει στη χώρα αυτή να συµµετάσχει στις διαδικασίες δηµόσιων συµβάσεων και επιχορηγήσεων της Κοινότητας. Το άρθρο 19 µπορεί να τροποποιηθεί σε συνάρτηση µε τα συµπεράσµατα του Συµβουλίου και του Κοινοβουλίου κατά την αναθεώρηση του προαναφερόµενου κανονισµού. Λαµβανοµένου υπόψη του ειδικού χαρακτήρα του µέσου και των προβληµάτων που εξετάζει, καθώς και της έµφασης που δίνει στα διασυνοριακά προβλήµατα, το παρόν άρθρο επιτρέπει στην Επιτροπή να επεκτείνει την επιλεξιµότητα σε χώρες που έχουν παραδοσιακούς οικονοµικούς, εµπορικούς ή γεωγραφικούς δεσµούς µε την ενδιαφερόµενη χώρα εταίρο. Η διάταξη αυτή βασίζεται στις ισχύουσες διατάξεις του κανονισµού Meda. 1 COM(2004) 313 της 26ης Απριλίου EL 9 EL

10 Επιπλέον, η επιλεξιµότητα µπορεί να επεκταθεί περαιτέρω σε καταστάσεις κρίσης που απαιτούν τη λήψη έκτακτων µέτρων βοήθειας ή προσωρινών προγραµµάτων. Στις περιπτώσεις αυτές είναι επιτακτικά αναγκαίο να ακολουθούνται ευέλικτες διαδικασίες επιλεξιµότητας. Οι κανόνες καταγωγής και οι περιοριστικοί κανόνες επιλεξιµότητας δηµιούργησαν στο παρελθόν εµπόδια στην αποτελεσµατική συνεργασία µε άλλους διεθνείς παράγοντες και µείωσαν την ταχύτητα και αποτελεσµατικότητα της κοινοτικής δράσης. Άρθρα 20, 21 και 21 Προχρηµατοδότηση, επιχορηγήσεις και κεφάλαια που διατίθενται στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ή σε άλλους ενδιάµεσους χρηµατοδότες Τα άρθρα 20, 21 και 22 διευκρινίζουν ορισµένα από τα τεχνικά σηµεία που συνδέονται µε την εφαρµογή ορισµένων µέτρων που προβλέπονται στο άρθρο 13. Ειδικότερα: Το άρθρο 20 ορίζει ότι οι τόκοι της προχρηµατοδότησης πρέπει να διατίθενται στους δικαιούχους. Ο δηµοσιονοµικός κανονισµός επιτρέπει τη δυνατότητα αυτή, εφόσον προβλέπεται αυτό από τη βασική πράξη. Το άρθρο 21 αναφέρει ότι τα φυσικά πρόσωπα µπορούν να λαµβάνουν επιχορηγήσεις, σύµφωνα µε το άρθρο 114 του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1605/2002 που επιτρέπει τη δυνατότητα αυτή, εφόσον προβλέπεται αυτό από τη νοµική βάση. Το άρθρο 22 ορίζει τον τύπο των διατάξεων που πρέπει να υιοθετεί η Επιτροπή, κατά περίπτωση, όταν αποφασίζει να διαθέσει κεφάλαια στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ή σε άλλους ενδιάµεσους χρηµατοδότες. Άρθρο 23 Αξιολόγηση Το άρθρο 23 καλεί την Επιτροπή να αξιολογεί κατά τακτά διαστήµατα τα αποτελέσµατα των γεωγραφικών και θεµατικών πολιτικών και προγραµµάτων, των τοµεακών πολιτικών καθώς και το βαθµό αποτελεσµατικότητας του προγραµµατισµού. ΤΙΤΛΟΣ - IV - ΤΕΛΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ Ο τίτλος IV καθορίζει τις συνήθεις διατάξεις για την ετήσια υποβολή έκθεσης προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο για την εφαρµογή του παρόντος κανονισµού (άρθρο 24), τη διαδικασία επιτροπολογίας (άρθρο 25), την αναθεώρηση του κανονισµού (άρθρο 26), την κατάργηση του ισχύοντος κανονισµού (άρθρο 27) και την ηµεροµηνία έναρξης ισχύος (άρθρο 28). Ο κανονισµός εφαρµόζεται από 1 ης Ιανουαρίου Ο κανονισµός προβλέπει την προσφυγή σε συµβουλευτικές και διαχειριστικές επιτροπές, σύµφωνα µε την προσέγγιση του κανονισµού συνεργασίας για την ανάπτυξη και οικονοµικής συνεργασίας. Στις διαχειριστικές επιτροπές υποβάλλονται έγγραφα στρατηγικής που διέπουν τη µακροπρόθεσµη βοήθεια. Οι συµβουλευτικές επιτροπές καλούνται να διατυπώσουν τη γνώµη τους όταν απαιτείται ιδιαίτερη ευελιξία κατά το σχεδιασµό και την εφαρµογή του προγράµµατος. EL 10 EL

11 2004/0223 (CNS) Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τη θέσπιση µέσου σταθερότητας ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη: τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και ιδίως το άρθρο 308, τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατοµικής Ενέργειας, και ιδίως το άρθρο 203, την πρόταση της Επιτροπής 2, τη γνώµη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 3, Εκτιµώντας τα ακόλουθα: (1) Για να καταστεί αποτελεσµατικότερη η κοινοτική εξωτερική βοήθεια έχει µελετηθεί νέο πλαίσιο για τον προγραµµατισµό και την παροχή της βοήθειας. Ο κανονισµός (ΕΚ) αριθ.... του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της..., θεσπίζει µέσο προενταξιακής βοήθειας (IPA) που καλύπτει την κοινοτική βοήθεια προς τις υποψήφιες και δυνητικά υποψήφιες για προσχώρηση χώρες 4. Ο κανονισµός (ΕΚ) αριθ.. του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της..., θεσπίζει το ευρωπαϊκό µέσο γειτονίας και εταιρικής σχέσης (ENPI) 5. Ο κανονισµός (ΕΚ) αριθ.... του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της..., αποβλέπει στη συνεργασία για την ανάπτυξη και την οικονοµική συνεργασία µε τις λοιπές τρίτες χώρες 6. Ο παρών κανονισµός αποτελεί συµπληρωµατικό µέσο που αποβλέπει στην αντιµετώπιση καταστάσεων κρίσης και ορισµένων παγκόσµιων και µακροπρόθεσµων προκλήσεων που απειλούν την ειρήνη, τη σταθερότητα, την προστασία και ασφάλεια των πολιτών. (2) Η Κοινότητα αποτελεί σηµαντικό φορέα παροχής οικονοµικής, χρηµατοδοτικής, τεχνικής, ανθρωπιστικής και µακροοικονοµικής βοήθειας προς τις τρίτες χώρες. Η διασφάλιση σταθερών συνθηκών για την ανθρώπινη ανάπτυξη και η προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, της δηµοκρατίας και των θεµελιωδών ελευθεριών παραµένουν πρωταρχικοί στόχοι όλων των κοινοτικών µέσων εξωτερικής βοήθειας ΕΕ C [ ] της [ ], σ. [ ]. ΕΕ C [ ] της [ ], σ. [ ]. ΕΕ L [ ] της [ ], σ.[ ]. ΕΕ L [ ] της [ ], σ. [ ]. ΕΕ L [ ] της [ ], σ. [ ]. EL 11 EL

12 (3) Η δήλωση των Ηνωµένων Εθνών για τη Χιλιετία θεωρεί την απουσία βίαιων συγκρούσεων ως προαπαιτούµενο για την ανθρώπινη ανάπτυξη. Το ψήφισµα 57/337 που εξέδωσε η Γενική Συνέλευση των Ηνωµένων Εθνών τον Ιούλιο του 2003 αναγνωρίζει ότι η ειρήνη και η ανάπτυξη αλληλοενισχύονται και ότι ο σεβασµός των ανθρώπινων δικαιωµάτων και των θεµελιωδών ελευθεριών αντιπροσωπεύει ένα από τα θεµελιώδη στοιχεία για την πρόληψη των ενόπλων συγκρούσεων εποµένως, η ασφάλεια, η σταθερότητα, και η πρόληψη των βίαιων συγκρούσεων είναι ζωτικής σηµασίας για την ανάπτυξη και τη µείωση της φτώχειας. Επιπλέον, τα µέτρα που λαµβάνονται για την αντιµετώπιση των προβληµάτων αυτών συµβάλλουν στην επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας και των στόχων των συµφωνιών που έχουν συναφθεί µεταξύ της Κοινότητας, των κρατών µελών και των τρίτων χωρών. (4) Το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο έχει δεσµευθεί ότι Ευρωπαϊκή Ένωση θα συµµετέχει εµπράκτως στη διαχείριση των κρίσεων και την πρόληψη βίαιων συγκρούσεων. Το πρόγραµµα της ΕΕ για την πρόληψη των βίαιων συγκρούσεων υπογραµµίζει την «πολιτική δέσµευση για τη συνέχιση της πρόληψης των συγκρούσεων ως ενός από τους κυριότερους στόχους των εξωτερικών σχέσεων της ΕΕ». Τα κοινοτικά µέσα χρηµατοδότησης συµβάλλουν καθοριστικά στο στόχο αυτό και στην ανάδειξη της Ένωσης σε παγκόσµιο παράγοντα. (5) Η έκθεση της ειδικής οµάδας για τις ειρηνευτικές επιχειρήσεις των Ηνωµένων Εθνών κάνει έκκληση στις περιφερειακές και υποπεριφερειακές οργανώσεις να αναπτύξουν τις ικανότητές τους για τη διατήρηση της ειρήνης. Σε απάντηση στην έκκληση αυτή, η Επιτροπή και το Συµβούλιο εξέδωσαν δήλωση, στις 17 Νοεµβρίου 2003, σχετικά µε τη δηµιουργία µέσου στήριξης της ειρήνης για την Αφρική. Η πείρα που έχει αποκτηθεί µε το µέσο αυτό µπορεί να αποτελέσει γνώµονα για παρόµοιες ρυθµίσεις µε άλλες περιφερειακές και υποπεριφερειακές οργανώσεις, σύµφωνα µε την έµφαση που δίνει η Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ασφάλειας στην ανάγκη ανάπτυξης αποτελεσµατικού πολυµερούς συστήµατος. (6) Η ΕΕ θα συµβάλει στη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια σύµφωνα µε τις αρχές του Χάρτη των Ηνωµένων Εθνών. (7) Η συµφωνία εταιρικής σχέσης του Κοτονού παρέχει ολοκληρωµένο πλαίσιο τόσο για την ασφάλεια όσο και για την ανάπτυξη και το παρόν µέσο σταθερότητας πρέπει να βασιστεί στην προσέγγιση αυτή. (8) Τα προγράµµατα για την αντιµετώπιση προβληµάτων όπως οι νάρκες κατά προσωπικού, τα φορητά όπλα και ο ελαφρός εξοπλισµός έχουν επιπτώσεις στην ανάπτυξη καθώς και στην ανθρώπινη ασφάλεια και την πολιτική σταθερότητα. Η διάσκεψη αναθεώρησης της συνθήκης για την κατάργηση των ναρκών το 2004 που τέθηκε σε ισχύ την 1 η Μαρτίου 1999, υιοθέτησε σχέδιο δράσης που αποτελεί νέα δέσµευση να δοθεί τέρµα στα δεινά που προκαλούν οι νάρκες κατά προσωπικού. (9) Η απόφαση 2001/792/EΚ, Ευρατόµ του Συµβουλίου, της 23 ης Οκτωβρίου 2001, περί κοινοτικού µηχανισµού για τη διευκόλυνση της ενισχυµένης συνεργασίας στις επεµβάσεις βοήθειας της πολιτικής προστασίας 7, προβλέπει την αποστολή εµπειρογνωµόνων για την πολιτική προστασία στις τρίτες χώρες για την αντιµετώπιση 7 EE L 297 της , σ. 7. EL 12 EL

13 φυσικών καταστροφών ή καταστροφών που προκαλούνται από τον άνθρωπο. Η ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συµβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή Περιφερειών για την απόφαση του Συµβουλίου περί κοινοτικού µηχανισµού για τη διευκόλυνση της ενισχυµένης συνεργασίας στις επεµβάσεις βοήθειας της πολιτικής προστασίας της ΕΕ 8 επισηµαίνει την ανάγκη ταχείας κινητοποίησης κεφαλαίων για τη στήριξη των δράσεων αυτών. (10) Η δήλωση του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου για την καταπολέµηση της τροµοκρατίας, της 25 ης Μαρτίου 2004, κάνει έκκληση για την ενσωµάτωση των αντιτροµοκρατικών στόχων στα προγράµµατα εξωτερικής βοήθειας. Επιπλέον, η στρατηγική της ΕΕ για τη χιλιετία όσον αφορά την πρόληψη και τον έλεγχο του οργανωµένου εγκλήµατος, την οποία υιοθέτησε το Συµβούλιο στις 27 Μαρτίου 2000, απαιτεί στενότερη συνεργασία µε τις τρίτες χώρες. (11) Η ΕΕ πρέπει να είναι σε θέση να λαµβάνει µέτρα που της επιτρέπουν να υποστηρίζει την προώθηση της πυρηνικής προστασίας και ασφάλειας στις τρίτες χώρες, να καταπολεµά τη διάδοση των όπλων µαζικής καταστραφής και να αντιµετωπίζει διάφορες άλλες τεχνολογικές απειλές της προστασίας και ασφάλειας καθώς και µείζονες απρόβλεπτους κινδύνους της δηµόσιας υγείας µε διακρατικές επιπτώσεις. Το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της 12 ης εκεµβρίου 2003 υιοθέτησε στρατηγική της ΕΕ κατά της διάδοσης των όπλων µαζικής καταστροφής. (12) Είναι αναγκαίο να χρηµατοδοτηθούν συνοδευτικά µέτρα για την υποστήριξη των στόχων του παρόντος κανονισµού, µεταξύ των οποίων συµπεριλαµβάνονται η κατάρτιση, η έρευνα και η στήριξη για την εφαρµογή διεθνών συµφωνιών. (13) Για την εκπλήρωση των διεθνών δεσµεύσεων που έχει προσυπογράψει η Κοινότητα και την πλήρη συµµετοχή στις εξωτερικές πολιτικές της ΕΕ, η Κοινότητα πρέπει να διασφαλίσει ότι τα µέσα εξωτερικής βοήθειας που διαθέτει είναι απόλυτα προσαρµοσµένα στους στόχους αυτούς. (14) Η πείρα έχει καταδείξει ότι για να σταθεροποιηθεί µια κατάσταση µετά από κρίση, η δέσµευση της διεθνούς κοινότητας πρέπει να είναι διαρκής και ευέλικτη και ότι είναι αναγκαίο να δίδεται ιδιαίτερη έµφαση κατά τα πρώτα χρόνια της κρίσης, δεδοµένου ότι κατά την περίοδο αυτή σηµειώνεται υποτροπή της κρίσης σε πολλές χώρες. Επιπλέον, οι χώρες εταίροι που διέρχονται καταστάσεις κρίσης µπορεί να µην διαθέτουν θεσµική ικανότητα ή κυβερνήσεις που απολαύουν πλήρους πολιτικής αναγνώρισης διεθνώς ώστε να µπορούν να συµµετέχουν στον καθορισµό των προτεραιοτήτων για την παροχή βοήθειας. (15) Για την εφαρµογή προγραµµάτων βοήθειας σε περιόδους κρίσης και πολιτικής αστάθειας απαιτούνται ειδικά µέτρα για να διασφαλιστεί η ευελιξία κατά τη λήψη αποφάσεων και την κατανοµή του προϋπολογισµού, καθώς και ενισχυµένα µέτρα για να διασφαλιστεί η συνοχή µε τη διµερή βοήθεια και µηχανισµοί για τη συγκέντρωση των κεφαλαίων των χορηγών βοήθειας, συµπεριλαµβανοµένης της µεταβίβασης καθηκόντων δηµόσιας αρχής από την έµµεση κεντρική διαχείριση. 8 COM(2004) 200 τελικό. EL 13 EL

14 (16) Τα ψηφίσµατα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τα συµπεράσµατα του Συµβουλίου που ακολούθησαν µετά τις ανακοινώσεις της Επιτροπής σχετικά µε τη σύνδεση της αρωγής, της αποκατάστασης και της ανάπτυξης 9 υπογραµµίζουν την ανάγκη να συσχετιστούν εµπράκτως οι ενέργειες που χρηµατοδοτούνται δυνάµει των διαφόρων κοινοτικών µέσων χρηµατοδότησης στο πλαίσιο των καταστάσεων κρίσης. (17) Η πείρα έχει καταδείξει ότι, για να αντιµετωπιστούν τα προαναφερόµενα προβλήµατα εγκαίρως και αποτελεσµατικά, απαιτούνται ειδικοί χρηµατοδοτικοί πόροι και µέσα χρηµατοδότησης που συµπληρώνουν την ανθρωπιστική βοήθεια και τα µακροπρόθεσµα µέσα συνεργασίας. (18) Πέρα από τα µέτρα που έχουν συµφωνηθεί µε τις χώρες εταίρους στο πολιτικό πλαίσιο για τη συνεργασία που έχει θεσπιστεί δυνάµει του ολοκληρωµένου προενταξιακού µέσου, του ευρωπαϊκού µέσου γειτονίας και εταιρικής σχέσης και του µέσου συνεργασίας για την ανάπτυξη και οικονοµικής συνεργασίας, η Κοινότητα πρέπει να είναι σε θέση να παρέχει βοήθεια για την υποστήριξη των θεµελιωδών αξιών και των κύριων πολιτικών προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και των νέων πολιτικών πρωτοβουλιών της διεθνούς κοινότητας όσον αφορά τη διαφύλαξη της ειρήνης, την πολιτική σταθερότητα και την ασφάλεια έναντι του οργανωµένου εγκλήµατος, τη διάδοση των όπλων µαζικής καταστροφής και συναφών υλικών, τις κρίσιµες τεχνολογικές απειλές και τις επιδηµίες. (19) Η ανθρωπιστική βοήθεια παρέχεται αποκλειστικά δυνάµει του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1257/96 του Συµβουλίου. (20) Το 2001, οι «Κατευθυντήριες γραµµές για την ενίσχυση του επιχειρησιακού συντονισµού µεταξύ της Κοινότητας και των κρατών µελών στον τοµέα της εξωτερικής βοήθειας" υπογράµµιζαν την ανάγκη καλύτερου συντονισµού της εξωτερικής βοήθειας της ΕΕ. (21) Τα απαιτούµενα µέτρα για την εφαρµογή του παρόντος κανονισµού θεσπίζονται σύµφωνα µε την απόφαση 1999/468/ΕΚ του Συµβουλίου, της 28ης Ιουνίου 1999, για τον καθορισµό των όρων άσκησης των εκτελεστικών αρµοδιοτήτων που ανατίθενται στην Επιτροπή 10.Τα έγγραφα στρατηγικής που διέπουν τη µακροπρόθεσµη βοήθεια υποβάλλονται σε διαχειριστική επιτροπή. Η συµβουλευτική επιτροπή καλείται να διατυπώσει τη γνώµη της όταν απαιτείται ιδιαίτερη ευελιξία κατά το σχεδιασµό και την εφαρµογή του προγράµµατος. (22) Με τη θέσπιση νέου µέσου σταθερότητας απαιτείται η κατάργηση των ακόλουθων κανονισµών: κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 1724/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2001, σχετικά µε τη δράση κατά των ναρκών ξηράς κατά προσωπικού στις αναπτυσσόµενες χώρες κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 1725/2001 του Συµβουλίου, της 23ης Ιουλίου 2001, σχετικά µε τη δράση κατά των ναρκών ξηράς κατά προσωπικού σε τρίτες χώρες πλην των αναπτυσσοµένων χωρών κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 381/2001 του Συµβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2001, για δηµιουργία µηχανισµού ταχείας αντίδρασης κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 2046/97 του Συµβουλίου της 13ης Οκτωβρίου 1997 για τη συνεργασία Βορρά-Νότου στην 9 10 COM(2001) 153. ΕΕ C 184 της , σ. 23. EL 14 EL

15 καταπολέµηση των ναρκωτικών και της τοξικοµανίας κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 2258/96 του Συµβουλίου της 22ας Νοεµβρίου 1996 σχετικά µε δράσεις αποκατάστασης και ανασυγκρότησης προς όφελος των αναπτυσσοµένων χωρών 2001/824/EC, Ευρατόµ: απόφαση του Συµβουλίου, της 16ης Νοεµβρίου 2001, σχετικά µε µία περαιτέρω συνεισφορά της Ευρωπαϊκής Κοινότητας στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης για το Ταµείο Προστατευτικού Καλύµµατος του Τσερνοµπίλ κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 2130/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 29ης Οκτωβρίου 2001, σχετικά µε τις ενέργειες της ενίσχυσης εκριζωθέντων πληθυσµών στις αναπτυσσόµενες χώρες της Ασίας και της Λατινικής Αµερικής κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 1080/2000 του Συµβουλίου, της 22ας Μαΐου 2000, περί υποστηρίξεως στην προσωρινή Αποστολή των Ηνωµένων Εθνών για το Κοσσυφοπέδιο (MINUK) και στο Γραφείο του Ανωτάτου Εκπροσώπου στη Βοσνία- Ερζεγοβίνη (OHR).) (23) Οι στόχοι της προβλεπόµενης δράσης δεν µπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα µεµονωµένα κράτη µέλη, λόγω της απαιτούµενης συντονισµένης πολυµερούς απάντησης στους τοµείς που καθορίζει ο παρών κανονισµός και λόγω της κλίµακας και των παγκόσµιων επιπτώσεων των µέτρων που προβλέπονται στον κανονισµό. Εποµένως, η Κοινότητα µπορεί να υιοθετεί µέτρα, σύµφωνα µε την αρχή της επικουρικότητας που καθορίζεται στο άρθρο 5 της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Σύµφωνα µε την αρχή της αναλογικότητας που προβλέπεται επίσης στο εν λόγω άρθρο, ο παρών κανονισµός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών. (24) Οι συνθήκες δεν προβλέπουν, για την υιοθέτηση του παρόντος κανονισµού, εξουσίες άλλες από εκείνες του άρθρου 308 της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και του άρθρου 203 της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατοµικής Ενέργειας, ΕΞΕ ΩΣΕ ΤΟΝ ΠΑΡΟΝΤΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ: ΤΙΤΛΟΣ Ι - ΣΤΟΧΟΙ Άρθρο 1 Γενικοί στόχοι και πεδίο εφαρµογής Η Κοινότητα χρηµατοδοτεί µέτρα που αποβλέπουν στην προαγωγή της ειρήνης και της σταθερότητας, καθώς και της προστασίας και της ασφάλειας των πολιτών των τρίτων χωρών και εδαφών σύµφωνα µε τις διατάξεις του παρόντος κανονισµού. Τα µέτρα αυτά υποστηρίζουν ειδικότερα τις πολιτικές της ΕΕ όσον αφορά: την αποτελεσµατική, έγκαιρη και ολοκληρωµένη αντίδραση για την πρόληψη, το µετριασµό ή την αντιµετώπιση των επιπτώσεων καταστάσεων κρίσης, σοβαρής πολιτικής αστάθειας ή βίαιης σύγκρουσης τις µείζονες προκλήσεις για την εγκαθίδρυση ή διαφύλαξη του κράτους δικαίου στις τρίτες χώρες, µεταξύ των οποίων συµπεριλαµβάνονται η καταπολέµηση των περιφερειακών ή διασυνοριακών προβληµάτων, όπως του οργανωµένου εγκλήµατος, της παράνοµης διακίνησης και της τροµοκρατίας EL 15 EL

16 τις µείζονες τεχνολογικές απειλές µε ενδεχόµενες διασυνοριακές επιπτωσεις, µεταξύ των οποίων συµπεριλαµβάνονται η προώθηση της πυρηνικής ασφάλειας και η καταπολέµηση της διάδοσης των όπλων µαζικής καταστροφής την ανάπτυξη ικανότητας διατήρησης και στήριξης της ειρήνης σε σύµπραξη µε τις διεθνείς, περιφερειακές και υποπεριφερειακές οργανώσεις. Ο παρών κανονισµός καθορίζει επίσης πλαίσιο για να ανταποκριθεί στις νέες πολιτικές πρωτοβουλίες που υποστηρίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση σύµφωνα µε τους στόχους του κανονισµού, συµπληρωµατικά µε τις δράσεις που µπορούν να αναληφθούν στο πλαίσιο άλλων εξωτερικών µέσων χρηµατοδότησης. Άρθρο 2 Αντικείµενο Για την επίτευξη των στόχων του παρόντος κανονισµού, η Κοινότητα παρέχει χρηµατοδοτική, οικονοµική και τεχνική βοήθεια, η οποία συµπληρώνει τη βοήθεια που παρέχεται κατά κανόνα δυνάµει του µέσου ανθρωπιστικής βοήθειας, του ολοκληρωµένου προενταξιακού µέσου, του ευρωπαϊκού µέσου γειτονίας και εταιρικής σχέσης και του µέσου συνεργασίας για την ανάπτυξη και οικονοµικής συνεργασίας µε σκοπό: α) να συµβάλει στη δηµιουργία ή στην αποκατάσταση στις τρίτες χώρες των συνθηκών που είναι απαραίτητες για την αποτελεσµατική εφαρµογή των κοινοτικών πολιτικών και προγραµµάτων συνεργασίας για την ανάπτυξη και οικονοµικής συνεργασίας. Η δράση αυτή µπορεί να συµπεριλαµβάνει, µεταξύ άλλων, στήριξη για: τα πολιτικά µέτρα που λαµβάνουν διεθνείς και περιφερειακοί οργανισµοί, κρατικοί και µη κρατικοί παράγοντες, στόχος των οποίων είναι να διευκολύνουν την ειρηνική διευθέτηση των διαφορών, την πρόληψη της εµφάνισης ή επίτασης βιαίων συγκρούσεων, τον περιορισµό της εδαφικής εξάπλωσής τους και την ενθάρρυνση του συµβιβασµού των µερών, συµπεριλαµβανοµένων των διαπραγµατευτικών και διαµεσολαβητικών προσπαθειών και της παρακολούθησης και εφαρµογής ειρηνευτικών συµφωνιών ή συµφωνιών κατάπαυσης του πυρός µεταξύ των µερών τις στρατιωτικές επιχειρήσεις παρακολούθησης και διατήρησης ή στήριξης της ειρήνης (συµπεριλαµβανοµένων των επιχειρήσεων µε πολιτική συνιστώσα) που διεξάγονται από περιφερειακές και υποπεριφερειακές οργανώσεις και άλλους συνασπισµούς κρατών που ενεργούν µε την έγκριση των Ηνωµένων Εθνών τα µέτρα για την οικοδόµηση των ικανοτήτων των οργανώσεων αυτών και των συµµετεχόντων µελών τους για το σχεδιασµό, την εκτέλεση και τη διασφάλιση αποτελεσµατικού πολιτικού ελέγχου των επιχειρήσεων αυτών την κινητοποίηση µέτρων για την αντιµετώπιση φυσικών καταστροφών ή καταστροφών που προκαλούνται από τον άνθρωπο, συµπεριλαµβανοµένης της προσφυγής σε µέσα πολιτικής άµυνας σε περίπτωση έλλειψης ή ανεπάρκειας της ανθρωπιστικής βοήθειας της ΕΕ τον αφοπλισµό, την αποστράτευση και την επανένταξη των µαχητών, τη διευθέτηση του προβλήµατος των παιδιών-στρατιωτών και τη µεταρρύθµιση του τοµέα της ασφάλειας EL 16 EL

17 τα µέτρα για την αντιµετώπιση των προβληµάτων που θέτουν οι νάρκες κατά προσωπικού, οι µη εκραγέντες µηχανισµοί ή άλλοι εκρηκτικοί µηχανισµοί, τα φορητά όπλα και ο ελαφρός οπλισµός και άλλα επικίνδυνα κατάλοιπα του πολέµου, καθώς και η άρση ναρκοπεδίων και η καταστροφή των αποθεµάτων, η παροχή βοήθειας στα θύµατα των µηχανισµών αυτών και τα προγράµµατα ενηµέρωσης ως προς τους κινδύνους τα µέτρα που λαµβάνονται για την αντιµετώπιση καταστάσεων κρίσης µε σκοπό τη διαφύλαξη, την αποκατάσταση ή τη δηµιουργία των συνθηκών που απαιτούνται για τη διαρκή οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη, συµπεριλαµβανοµένης µεταξύ άλλων της στήριξης για τη λειτουργία των µεταβατικών διοικήσεων που έχουν λάβει εντολή από τη διεθνή κοινότητα και των δράσεών τους, και διάφορα άλλα αρχικά µέτρα για τη δηµιουργία και στήριξη δηµοκρατικών και πλουραλιστικών δηµόσιων θεσµών, την αποτελεσµατική πολιτική διοίκηση σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, την ανεξάρτητη δικαστική εξουσία, τη χρηστή διακυβέρνηση και την έννοµη τάξη τα µέτρα για την αντιµετώπιση καταστάσεων κρίσης που αποβλέπουν στην προαγωγή και την προάσπιση του σεβασµού των ανθρώπινων δικαιωµάτων και των θεµελιωδών ελευθεριών, των δηµοκρατικών αρχών και του κράτους δικαίου, καθώς και των αρχών του διεθνούς δικαίου (συµπεριλαµβανοµένης της στήριξης των ειδικών εθνικών και διεθνών ποινικών δικαστηρίων, των επιτροπών για την εξεύρεση της αλήθειας και το συµβιβασµό και τους µηχανισµούς για τη νοµική διευθέτηση των καταγγελιών στον τοµέα των ανθρώπινων δικαιωµάτων και για τη διεκδίκηση και δήλωση των δικαιωµάτων ιδιοκτησίας) και, τέλος, την ενθάρρυνση της ανάπτυξης της κοινωνίας των πολιτών και της συµµετοχής της στην πολιτική διαδικασία, συµπεριλαµβανοµένης της προώθησης ανεξάρτητων και επαγγελµατικών µέσων ενηµέρωσης τα µέτρα για την αντιµετώπιση καταστάσεων κρίσης για την αποκατάσταση και ανοικοδόµηση των βασικών υποδοµών, καταλυµάτων, δηµόσιων κτιρίων και οικονοµικών περιουσιακών στοιχείων (συµπεριλαµβανοµένης της βασικής παραγωγικής ικανότητας) και για την αναθέρµανση της οικονοµικής δραστηριότητας και τη δηµιουργία θέσεων εργασίας τα τυχόν άλλα µέτρα που απαιτούνται για να διευκολυνθεί η αποτελεσµατική µετάβαση από τα µέτρα για την αντιµετώπιση των καταστάσεων κρίσης σε κανονικές συνθήκες διαχείρισης της συνεργασίας στο πλαίσιο των µεσοπρόθεσµων και µακροπρόθεσµων στρατηγικών και προγραµµάτων οικονοµικής συνεργασίας της Κοινότητας. Η Επιτροπή διασφαλίζει τη συνοχή των λαµβανόµενων µέτρων µε το συνολικό στρατηγικό πολιτικό πλαίσιο της Κοινότητας για τη χώρα εταίρο, και ιδίως µε τους στόχους των πολιτικών και προγραµµάτων συνεργασίας για την ανάπτυξη και οικονοµικής συνεργασίας που υιοθετούνται δυνάµει του άρθρου 179 και του άρθρου 181 Α της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. β) να εντατικοποιήσει τη συνεργασία µεταξύ της ΕΕ και των τρίτων χωρών όσον αφορά τις διασυνοριακές προκλήσεις σε παγκόσµιο και περιφερειακό επίπεδο που απειλούν την ασφάλεια και τα θεµελιώδη δικαιώµατα των πολιτών. EL 17 EL

18 Ειδικότερα, τα µέτρα αυτά µπορούν: να ενισχύουν την ικανότητα των δικαστικών αρχών και των αρχών επιβολής του νόµου για την καταπολέµηση της τροµοκρατίας και του οργανωµένου εγκλήµατος, καθώς και της παράνοµης διακίνησης, του αποτελεσµατικού ελέγχου του λαθρεµπορίου και της παράνοµης διαµετακόµισης και άλλων τοµέων συνεργασίας στον τοµέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων να ενισχύουν το διεθνές πλαίσιο για την προστασία των ανθρώπινων δικαιωµάτων και τη στήριξη της διεθνούς δράσης για την προαγωγή της δηµοκρατίας να αντιµετωπίζουν το πρόβληµα της ασφάλειας των διεθνών µεταφορών και των δραστηριοτήτων στον τοµέα της ενέργειας, καθώς και των υποδοµών, συµπεριλαµβανοµένων της µεταφοράς των επιβατών και των εµπορευµάτων, καθώς και της διανοµής ενέργειας να ανταποκρίνονται σε αιφνίδιες σοβαρές απειλές της δηµόσιας υγείας, όπως επιδηµίες µε ενδεχόµενο διακρατικές επιπτώσεις να συµβάλλουν στην ενίσχυση των εθνικών νοµικών πλαισίων και της διεθνούς συνεργασίας στους παραπάνω τοµείς, συµπεριλαµβανοµένων της ανταλλαγής πληροφοριών, της εκτίµησης των κινδύνων/απειλών και διαφόρων άλλων κατάλληλων µορφών συνεργασίας. Τα µέτρα αυτά µπορούν να υιοθετηθούν δυνάµει του παρόντος κανονισµού, εφόσον ανταποκρίνονται σε επείγουσα ανάγκη, εάν η αποδοτικότητα ή αποτελεσµατικότητα της εφαρµογής τους εξαρτάται από την παρουσία παγκόσµιων ή διαπεριφερειακών στρατηγικών και µηχανισµών και εφόσον δεν εφαρµόζονται µε άλλο τρόπο στο πλαίσιο πολιτικής και προγραµµατισµού του κανονισµού για τη θέσπιση συνεργασίας για την ανάπτυξη και οικονοµικής συνεργασίας 11, του κανονισµού για τη θέσπιση ευρωπαϊκού µέσου γειτονίας και εταιρικής σχέσης 12 ή του κανονισµού για τη θέσπιση ολοκληρωµένου µέσου προενταξιακής βοήθειας 13. γ) να συµβάλει στην προστασία των χωρών και πληθυσµών κατά των κρίσιµων τεχνολογικών απειλών και να καταπολεµά τη διάδοση των πυρηνικών, χηµικών, βιολογικών και ραδιολογικών όπλων και συναφών υλικών, εξοπλισµού και τεχνογνωσίας. Η δράση αυτή µπορεί να συµπεριλαµβάνει, µεταξύ άλλων, τη στήριξη για: την προώθηση της πυρηνικής ασφάλειας, ιδίως µε τη συµβολή στην προώθηση της µεταφοράς φιλοσοφίας ασφάλειας, συµπεριλαµβανοµένων του ασφαλούς σχεδιασµού, λειτουργίας και συντήρησης των εγκαταστάσεων πυρηνικής ενέργειας ή άλλων πυρηνικών εγκαταστάσεων, της ασφαλούς µεταφοράς, επεξεργασίας και διάθεσης των πυρηνικών αποβλήτων και της αποκατάστασης πρώην πυρηνικών εγκαταστάσεων ΕΕ L [ ] της [ ], σ. [ ]. ΕΕ L [ ] της [ ], σ. [ ]. ΕΕ L [ ] της [ ], σ. [ ]. EL 18 EL

19 τη θέσπιση και εφαρµογή πυρηνικών διασφαλίσεων, συµπεριλαµβανοµένων της κατάλληλης λογιστικής διαχείρισης και ελέγχου των σχάσιµων υλικών, του ελέγχου του παράνοµου εµπορίου δυνητικά επικίνδυνων υλικών και την εγκατάσταση σύγχρονου υλικοτεχνικού εξοπλισµού αξιολόγησης και ελέγχου τη µείωση των αποθεµάτων σχάσιµων υλικών ή χηµικών και βιολογικών ουσιών που χρησιµοποιούνται ως όπλα και την ενίσχυση της προστασίας και ασφάλειας των εγκαταστάσεων επεξεργασίας των υλικών αυτών ή των προδρόµων ουσιών τους τη µετατροπή για µη στρατιωτική χρήση των πολεµικών βιοµηχανιών και εγκαταστάσεων παραγωγής καθώς και των προγραµµάτων έρευνας στον τοµέα της άµυνας, συµπεριλαµβανοµένης της στήριξης για τον επαγγελµατικό αναπροσανατολισµό και την εναλλακτική απασχόληση επιστηµόνων οπλικών συστηµάτων και την αποκατάσταση των πρώην οπλικών εγκαταστάσεων τον αποτελεσµατικό έλεγχο και εντοπισµό του παράνοµου εµπορίου δυνητικά επικίνδυνων υλικών, συµπεριλαµβανοµένης της εγκατάστασης σύγχρονου υλικοτεχνικού εξοπλισµού αξιολόγησης και ελέγχου την ανάπτυξη και επιβολή αποτελεσµατικών ελέγχων στις εξαγωγές ειδών διπλής χρήσης την εφαρµογή αποτελεσµατικών µέτρων για την ετοιµότητα σε περίπτωση φυσικών καταστροφών, τον προγραµµατισµό άµεσης δράσης, την πολιτική άµυνα και µέτρα εξυγίανσης σε περίπτωση περιβαλλοντικών καταστροφών, για παράδειγµα στον πυρηνικό τοµέα ή σε σχέση µε άλλες βιοµηχανίες που παρουσιάζουν δυνητικούς κινδύνους περιβαλλοντικών καταστροφών µε διεθνείς επιπτώσεις την προαγωγή της διεθνούς συνεργασίας στους παραπάνω τοµείς, συµπεριλαµβανοµένων της ανταλλαγής πληροφοριών, της εκτίµησης των κινδύνων/απειλών και διαφόρων άλλων µορφών συνεργασίας. δ) να προωθήσει την επικύρωση, εφαρµογή και παρακολούθηση των διεθνών συµφωνιών και συνθηκών και να ενθαρρύνει τις αποτελεσµατικές διεθνείς πολιτικές και πρακτικές σύµφωνα µε τους στόχους του παρόντος κανονισµού. Τα µέτρα αυτά µπορούν να περιλαµβάνουν επίσης την έρευνα και ανάλυση, τα συστήµατα έγκαιρης προειδοποίησης, καθώς και την πρόληψη συγκρούσεων και την κατάρτιση για τη µη στρατιωτική διαχείριση των κρίσεων. Άρθρο 3 Άλλες πρωτοβουλίες Η Κοινότητα µπορεί να υιοθετήσει µέτρα για τη στήριξη των διαφόρων άλλων πολιτικών πρωτοβουλιών, στις περιπτώσεις που τα µέτρα αυτά συµβάλλουν στους γενικούς στόχους του παρόντος κανονισµού που καθορίζονται στο άρθρο 1 και/ή ανταποκρίνονται σε δεσµεύσεις που έχει αναλάβει η Κοινότητα σε διεθνή φόρα ή στην κατεστηµένη πολιτική του Συµβουλίου. EL 19 EL

20 ΤΙΤΛΟΣ ΙΙ - ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Άρθρο 4 Μέτρα και προγράµµατα 1. Τα κοινοτικά µέτρα που προβλέπονται στον παρόντα κανονισµό εκτελούνται υπό µορφή έκτακτων µέτρων βοήθειας, προσωρινών προγραµµάτων παρέµβασης ή πολυετών προγραµµάτων. 2. Τα έκτακτα µέτρα βοήθειας ανταποκρίνονται σε καταστάσεις κρίσης ή έσχατης ανάγκης ή απειλής της δηµοκρατίας, του κράτους δικαίου, των ανθρώπινων δικαιωµάτων και των θεµελιωδών ελευθεριών, όταν η αποτελεσµατικότητα των µέτρων εξαρτάται κυρίως από την ταχεία ή ευέλικτη εφαρµογή τους. Η Επιτροπή µπορεί επίσης να υιοθετήσει έκτακτα µέτρα βοήθειας για την εφαρµογή των κοινοτικών µέτρων παράλληλα µε τα µέτρα που υιοθετεί το Συµβούλιο στο πλαίσιο του τίτλου V της συνθήκης για την Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τοµέα της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας. 3. Μετά τα έκτακτα µέτρα βοήθειας µπορεί να επακολουθεί προσωρινό πρόγραµµα παρέµβασης. Τα προσωρινά προγράµµατα παρέµβασης συνίσταται σε µέτρα που σκοπό έχουν να συµβάλουν στη δηµιουργία ή στην αποκατάσταση των βασικών συνθηκών που απαιτούνται για την κανονική εφαρµογή των προγραµµάτων εξωτερικής συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιπλέον, µπορούν να εφαρµόζονται για την αντιµετώπιση καταστάσεων παρατεταµένης πολιτικής αστάθειας, καταστάσεων που προκύπτουν από ανεπίλυτες διαφορές, σοβαρών προβληµάτων που έπονται των συγκρούσεων και καταστάσεων όπου η Κοινότητα επικαλείται τις θεµελιώδεις ρήτρες των διεθνών συµφωνιών µε τις τρίτες χώρες ή άλλες βασικές πράξεις που διέπουν την εξωτερική βοήθεια, υπό την προϋπόθεση ότι τούτο συµβιβάζεται µε τα τυχόν άλλα κατάλληλα µέτρα που υιοθετεί το Συµβούλιο. 4. Τα πολυετή προγράµµατα συνίστανται σε µέτρα που σκοπό έχουν να αντιµετωπίσουν τα µακροπρόθεσµα προβλήµατα στο πλαίσιο σταθερών συνθηκών για τη συνεργασία. Τα προγράµµατα αυτά βασίζονται στα ακόλουθα στοιχεία: α) τις ειδικές περιφερειακές και θεµατικές στρατηγικές του παρόντος µέσου που υιοθετούνται σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 7 ή β) τις εθνικές, περιφερειακές ή θεµατικές στρατηγικές που υιοθετούνται στο πλαίσιο του κανονισµού του Συµβουλίου σχετικά µε τη θέσπιση µέσου συνεργασίας για την ανάπτυξη και οικονοµικής συνεργασίας, του κανονισµού σχετικά µε τη θέσπιση µέσου προενταξιακής βοήθειας και του κανονισµού σχετικά µε τη θέσπιση ευρωπαϊκού µέσου γειτονίας και εταιρικής σχέσης. Άρθρο 5 Ειδικές διατάξεις όσον αφορά τα έκτακτα µέτρα βοήθειας και τα προσωρινά προγράµµατα 1. Η Επιτροπή βρίσκεται σε διαρκή διάλογο µε το Συµβούλιο όσον αφορά τον προγραµµατισµό των έκτακτων µέτρων βοήθειας που προβλέπονται στον παρόντα κανονισµό. Λαµβάνει υπόψη τη στρατηγική που ακολουθεί το Συµβούλιο τόσο για EL 20 EL