Οικονομική του περιβάλλοντος

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ IΙ Διδάσκων: Δρ. Κ. Αραβώσης Οικονομική του περιβάλλοντος 1

2 Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άδεια χρήσης άλλου τύπου, αυτή πρέπει να αναφέρεται ρητώς. 2

3 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Eισαγωγή στην Οικονομική του Περιβάλλοντος Εξωτερικές Επιδράσεις ή Εξωτερικότητες Μέτρα για την Αντιμετώπιση των Εξωτερικών Επιδράσεων Ανάλυση Κόστους Οφέλους στη Βελτίωση της Ποιότητας του Περιβάλλοντος 3

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Οικονομική του Περιβάλλοντος διερευνά: τους λόγους για τους οποίους η λειτουργία του οικονομικού συστήματος δημιουργεί οικολογικά προβλήματα τα μέτρα τα οποία θα πρέπει να ληφθούν για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών 4

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στην οικονομική επιστήμη, το περιβάλλον εφοδιάζει την οικονομία με α ύλες και ενέργεια. Αυτές επιστρέφουν στο περιβάλλον ως απόβλητα. παρέχει υπηρεσίες στους καταναλωτές. 5

6 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ Ή ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΕΣ οι επιπτώσεις των πράξεων ενός ατόμου ή μιας επιχείρησης στην ευημερία άλλων ατόμων ή στο κόστος άλλων επιχειρήσεων. 6

7 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ Αποτελέσματα εξωτερικών επιδράσεων: Οι εξωτερικότητες θεωρούνται αποτυχίες της αγοράς (ατέλειες του συστήματος), καθώς δε μεγιστοποιείται το συνολικό όφελος για την κοινωνία δεν επιτυγχάνονται οι κοινωνικά επιθυμητές ποσότητες παραγωγής ή κατανάλωσης 7

8 ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΜΙΚΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΕΠΙΔΡΑΣΕΩΝ Α. Μηχανισμοί τιμών Β. Ποσοτικοί μηχανισμοί Γ. Κανόνες νομικής ευθύνη 8

9 Α. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΙΜΩΝ Φόροι και τέλη φόροι επί της εκπομπής ρύπων φόροι προϊόντος διαφοροποίηση της φορολογίας προϊόντων Επιδοτήσεις και παροχές επιδοτήσεις του κεφαλαιακού ή λειτουργικού κόστους της αντιρρύπανσης μείωση του κόστους του χρήματος φορολογικές απαλλαγές-εκπτώσεις φόρων 9

10 Β. ΠΟΣΟΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ Πολιτικές διαταγών και ελέγχου κανόνες βασιζόμενοι στην τεχνολογία κανόνες εκτέλεσης Προσεγγίσεις αγοράς εμπορεύσιμες άδειες εκπομπών σύστημα αντιστάθμισης σύστημα bubbles σύστημα κατάθεσης 10

11 Γ. ΚΑΝΟΝΕΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ Τέλη μη-εκπλήρωσης Συστήματα κατάθεσης-επιστροφής Ομολογίες εκτέλεσης 11

12 ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ-ΟΦΕΛΟΥΣ ΣΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Κανόνες λήψης αποφάσεων: κριτήριο της μέγιστης καθαρής παρούσας αξίας (max PV του καθαρού οφέλους) κριτήριο του λόγου οφέλους-κόστους (PV οφέλους/pv κόστους)>1 κριτήριο της θετικής παρούσας αξίας (PV καθαρού οφέλους>0) 12

13 Η ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΟΦΕΛΟΥΣ Δυσκολίες προσδιορισμού οφέλους ενός πόρου που δεν αποτελεί αντικείμενο αγοραπωλησίας: Τα οφέλη αναψυχής Οι βλάβες από τη ρύπανση και τα οφέλη από τον έλεγχο της ρύπανσης ποιοί θα υποστούν τη βλάβη; ποια η σχέση εκπομπών-βλάβης; εκτίμηση αντιδράσεων αυτών που υφίστανται βλάβη χρηματική αποτίμηση των ζημιών Αποτίμηση της ανθρώπινης ζωής Κύριες και δευτερεύουσες επιπτώσεις περιβαλλοντικών προγραμμάτων Υλικά και άϋλα οφέλη 13

14 Η ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ Δυσκολίες προσδιορισμού κόστους: Εκτίμηση κόστους μιας μέλλουσας στρατηγικής Παροχή πληροφοριών προσέγγιση μέσω ερωτηματολογίου τεχνολογική προσέγγιση συνδυασμένη προσέγγιση 14

15 ΤΟ ΠΡΟΕΞΟΦΛΗΤΙΚΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟ Προεξοφλητικό επιτόκιο = επιτόκιο κρατικών ομολόγων + πριμ κινδύνου Κριτική αξιολόγηση μεθόδου κόστουςοφέλους Συμπληρωματική χρήση της μεθόδου μαζί με άλλους παράγοντες 15

16 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα» του ΕΜΠ έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 16