(ΕΝΤΑΣΗ ΗΧΟΥ, ΧΑΡΤΗΣ ΘΟΡΥΒΟΥ)

Transcript

1 4 ο Γυµνάσιο Γαλατσίου ρυοπίδος 7, ΤΚ11147, Γαλάτσι ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΗΧΟΡΥΠΑΝΣΗ (ΕΝΤΑΣΗ ΗΧΟΥ, ΧΑΡΤΗΣ ΘΟΡΥΒΟΥ) Θεωρητική και Πειραµατική Έρευνα από τους µαθητές της Γ τάξης Γυµνασίου: Επταήµερος Σταύρος (Γ1) Κατσούδα Ευαγγελία (Γ1) Κοκονέτση Βασιλική (Γ2) Κωτσαλάς Αλέξης (Γ2) Μανωλάς Φώτης (Γ2) Φετάνη Ευφροσύνη (Γ3) Φλώρου Κωστιάννα (Γ3) Χούγια Αρετή (Γ3) Επιµέλεια, εποπτεία, καθοδήγηση: Βλάχος ηµήτριος, MSc(Eng) Γαλάτσι, 13/05/2014

2 Περιεχόµενα 1 ΕΙΣΑΓΩΓΉ ΉΧΟΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΦΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΗΧΟΥ Προϋποθέσεις για τη διάδοση των ηχητικών κυµάτων Ταχύτητα του ήχου ΦΑΙΝΌΜΕΝΑ ΤΟΥ ΉΧΟΥ Ανάκλαση Περίθλαση ιάθλαση Παρεµβολή Χαρακτηριστικά του ήχου ΘΌΡΥΒΟΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΘΟΡΥΒΟΥ Είδη θορύβου Υποκειµενικότητα της έννοιας του θορύβου Επίδραση στον άνθρωπο (συνοπτικά) Χρησιµότητα του θορύβου! ΗΧΟΡΎΠΑΝΣΗ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ Ταξινόµηση επιπτώσεων στην υγεία Επαγγελµατική βαρηκοΐα Προβληµατικός ύπνος, άγχος και κατάθλιψη ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΗΧΟΡΥΠΑΝΣΗΣ Πρόληψη της υγείας Όρια έκθεσης στον θόρυβο Σωστή χωροθέτηση και τεχνικές λύσεις για τη µείωση του θορύβου στα σχολεία Πράσινοι τοίχοι Το µεγάλο πρόβληµα των εκπαιδευτικών στα σχολεία και «η λύση» Το µεγάλο πρόβληµα των µαθητών στα σχολεία τους και «η λύση» Τι µπορούµε να κάνουµε γενικά για το θόρυβο µε λίγα λόγια; ΗΧΟΜΕΤΡΏΝΤΑΣ ΤΑ ΣΧΟΛΕΊΑ ΜΑΣ ΠΡΟΑΥΛΙΟ 3 ΟΥ & 4 ΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ ΤΑΞΕΙΣ ΣΤΟ 4 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ ΤΑΞΕΙΣ ΣΤΟ 6 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ ΤΑΞΕΙΣ ΣΤΟ 3 Ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ ΣΗΜΕΙΑ ΚΟΜΒΙΚΑ ΣΤΟ ΓΑΛΑΤΣΙ ΣΕ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΩΡΕΣ ΕΠΊΛΟΓΟΣ - ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ ΠΗΓΈΣ...29

3 1 Εισαγωγή Η εργασία αυτή εκπονήθηκε κατά το σχολικό έτος από οµάδα µαθητών της Γ τάξης του 4 ου Γυµνασίου Γαλατσίου. Εντάσσεται ως µάθηµα στα πλαίσια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και την κατηγορία «Ποιότητα ζωής». Ο θόρυβος είναι πολύ σηµαντικός παράγοντας της καθηµερινής µας ζωής και δυστυχώς επηρρεάζει αρνητικά την ποιότητά της. Για να γίνει πιο κατανοητός, στην παρούσα γίνεται προσπάθεια να δοθεί αφενός το θεωρητικό υπόβαθρο του ήχου και θορύβου, αποτέλεσµα έρευνας των µελών της οµάδας από το διαδίκτυο και την βιβλιογραφία. Αφετέρου, οι µαθητές που συµµετέχουν στην εργασία, υλοποιούν πειραµατικά ηχητικές µετρήσεις σε στρατηγικού ενδιαφέροντος σηµεία και ώρες, ώστε να εξαχθούν συµπεράσµατα χρήσιµα στην κατανόηση του φαινοµένου. Αρχικά, δίνονται οι ορισµοί του ήχου µε τις ιδιότητες αυτού. Κατόπιν αποσαφηνίζεται η έννοια του θορύβου και της ηχορύπανσης. Αναφέρονται οι επιπτώσεις στην υγεία και προτείνονται µέθοδοι πρόληψης και ταπείνωσης των επιπέδων της ηχοστάθµης. Στο πειραµατικό µέρος, οι µαθητές µετρούν τα επίπεδα ηχοστάθµης κατά τη διάρκεια µαθηµάτων στις αίθουσες του σχολείου τους, στα διαλείµµατα και συγκρίνουν τα αποτελέσµατα µε µετρήσεις που κάνουν µε γειτονικά τους σχολεία του ήµου Γαλατσίου. Επίσης ηχοµετρούν το θόρυβο σε κοµβικά σηµεία (δρόµους, λεωφορεία) στο Γαλάτσι. Τα αποτελέσµατα καθεαυτά δηµιουργούν την ηχητική χαρτογράφηση της περιοχής τους, εστιαζόµενο φυσικά στα σχολεία. Το όφελος είναι η απόκτηση της εµπειρίας για το περιβαλλοντικό αυτό θέµα που αφορά την ποιότητα ζωής και αφυπνίζεται στη συνείδηση των µαθητών η ανάγκη για τη ζωή σε λιγότερο θορυβώδες περιβάλλον. Επιπλέον, τα παιδιά αποκτούν µιά πρώτη εµπειρία µε την επιστηµονική έρευνα και την πειραµατική σε θέµατα ήχου.

4 2 Ήχος 1 Ο ήχος είναι η αίσθηση που προκαλείται λόγο της διέγερσης των αισθητηρίων οργάνων της ακοής από µεταβολές πίεσης του ατµοσφαιρικού αέρα. Αυτές οι µεταβολές διαδίδονται µε τη µορφή ηχητικών κυµάτων. Πολλές φορές στην πράξη, ο όρος χρησιµοποιείται ως ταυτόσηµος µε την έννοια των ηχητικών κυµάτων - για παράδειγµα, συνηθίζεται η έκφραση διάδοσης του ήχου. ηλαδή οτιδήποτε ακούµε είναι ένας ήχος. 2.1 Βασικές έννοιες 2 Τα κύρια φυσικά χαρακτηριστικά του θορύβου είναι η συχνότητα και η ένταση. Η συχνότητα ορίζει τον αριθµό των ολοκληρωµένων δονήσεων στη µονάδα του χρόνου και µετράται σε κύκλους ανά δευτερόλεπτο ή Hertz (Hz). Ο άνθρωπος µπορεί να αντιληφθεί, να αφοµοιώσει και κυρίως να ανεχθεί ένα ορισµένο φάσµα ήχων που βρίσκονται µέσα στην περιοχή συχνοτήτων από 16 έως Ηz. Οι ήχοι που έχουν συχνότητα µεγαλύτερη των Hz ονοµάζονται υπέρηχοι ενώ εκείνοι µε συχνότητα µικρότερη των 16 Hz υπόηχοι. Οι υπόηχοι και οι υπέρηχοι, αν και δεν γίνονται αντιληπτοί από τον άνθρωπο, µπορεί να έχουν βλαπτική επίδραση στην υγεία του. Σαν ένταση ήχου ορίζεται το ποσό της ηχητικής ενέργειας που διέρχεται από τη µονάδα επιφάνειας (η οποία βρίσκεται κάθετα στην ακτίνα µετάδοσης του ηχητικού κύµατος), στη µονάδα του χρόνου. Εκφράζεται σε Watt/m2. Στην ακοολογία, ως µονάδα µέτρησης της ηχητικής έντασης χρησιµοποιείται το decibel (db), το οποίο είναι λογαριθµική µονάδα και εκφράζει το επίπεδο της ηχητικής πίεσης. Το decibel (db) ως λογαριθµική µονάδα παρουσιάζει µια ιδιαιτερότητα πολύ σηµαντική στην εκτίµηση των ηχητικών επιπέδων στους εργασιακούς χώρους. Για κάθε διπλασιασµό της ηχητικής έντασης παρατηρείται µια αύξηση 3dB του ηχητικού επιπέδου, δηλαδή το διπλάσιο των 85 db δεν είναι τα 170 αλλά τα 88 db. 2.2 Φυσική του ήχου Τα ηχητικά κύµατα παράγονται από σώµατα που εκτελούν µηχανικές ταλαντώσεις και εποµένως χαρακτηρίζονται ως µηχανικά κύµατα που µεταφέρουν µηχανική ενέργεια Προϋποθέσεις για τη διάδοση των ηχητικών κυµάτων 1 Πηγή: Εγκυκλοπαίδεια Wikipedia, (2014), ιστοσελίδα λήµµα «ήχος» 2 Πηγή: ρίβας Σ., (2014), Κέντρο Υγείας-Υγιεινής της Εργασίας ΕΛΙΝΥΑΕ

5 Για τη µετάδοση των κυµάτων είναι απαραίτητη η ύπαρξη κάποιου υλικού µέσου µεταξύ ποµπού και δέκτη. Το µέσο µπορεί να βρίσκεται σε οποιαδήποτε κατάσταση ύλης - στερεό, υγρό, αέριο, ή πλάσµα - καθώς ο ήχος δεν διαδίδεται στο απόλυτο κενό. Όταν εξαιτίας κάποιου ερεθίσµατος δηµιουργηθεί µια µορφή διατάραξης στο υλικό µέσο, τότε τα µετατοπισµένα µόρια ύλης ασκούν δυνάµεις στα γειτονικά µόρια, αναγκάζοντας τα να έλθουν εκτός θέσης ισορροπίας. Με αυτό τον τρόπο η διατάραξη ταξιδεύει στο µέσο - το φαινοµένου ονοµάζεται διάδοση Ταχύτητα του ήχου Στον αέρα, και υπό κανονικές συνθήκες, η ταχύτητα του ήχου υπολογίζεται στα 331,5 µέτρα το δευτερόλεπτο. Η ταχύτητα επηρεάζεται από τη θερµοκρασία και την ατµοσφαιρική πίεση, είναι ανεξάρτητη της συχνότητας ταλάντωσης και, εντός πλαισίων, ανεξάρτητη της έντασης. Όνοµα Ύλης Θερµοκρασία (C) Ταχύτητα (µ/δευτ.) Αέρας Αέρας Υδρογόνο ιοξείδιο του Άνθρακα Νερό Χάλυβας Ήλιο Υδρατµοί Φαινόµενα του ήχου Ανάκλαση Όταν ένα ξένο σώµα διαφορετικής ύλης από αυτή του µέσου παρεµβάλλεται στην κατεύθυνση των ηχητικών κυµάτων, τότε αυτά υφίστανται ανάκλαση. Αν για παράδειγµα, σταθούµε µπροστά από έναν τοίχο και κτυπήσουµε παλαµάκια, τα κύµατα που θα φτάσουν στον τοίχο θα αναγκαστούν να αλλάξουν κατεύθυνση. Αν το εµπόδιο βρίσκεται σε απόσταση µεγαλύτερη από 17 µέτρα, τότε παρατηρούµε πως ο κρότος που δηµιουργήσαµε επαναλαµβάνεται - αυτό το φαινόµενο ονοµάζεται ηχώ. Αν όµως το εµπόδιο βρίσκεται σε απόσταση µικρότερη από 17 µέτρα, τότε ο ήχος απλώς δυναµώνει. Το φαινόµενο αυτό ονοµάζεται αντήχηση και στηρίζεται στο ότι τα ηχητικά κύµατα ανακλώνται και επιστρέφουν ενισχυµένα όταν συναντήσουν ένα πολύ κοντινό εµπόδιο Περίθλαση

6 Τα ηχητικά κύµατα που ανακλώνται αλλάζουν γωνία κατεύθυνσης. Τα κύµατα που περνούν γύρω από ένα εµπόδιο ή που το διαπερνούν έχουν τη δυνατότητα να κυρτώνονται και γεµίζουν τον χώρο πέρα του εµποδίου. Αυτή η ιδιότητα ονοµάζεται περίθλαση ιάθλαση Όταν η υπόσταση του υλικού µέσου αλλάζει σταδιακά, τότε τα κύµατα µπορεί να αλλάξουν κατεύθυνση. Το φαινόµενο αυτό λέγεται διάθλαση και παρατηρείται, για παράδειγµα, όταν ο ήχος ταξιδεύει σε στρώµατα αέρα µε διαφορετική θερµοκρασία Παρεµβολή Όταν ηχητικά κύµατα παραγόµενα από δυο διαφορετικές πηγές διαδίδονται στο ίδιο µέσο, τότε η διατάραξη που επιδέχεται κάθε µάζα προκύπτει από το άθροισµα των µετατοπίσεων που θα επιδεχόταν από κάθε κύµα ξεχωριστά. Το φαινόµενο αυτό ονοµάζεται παρεµβολή. Η παρεµβολή µπορεί να είναι καταστρεπτική όταν τα ηχητικά κύµατα ακυρώνουν πλήρως τη µετατόπιση που θα σηµειωνόταν σε σηµείο του µέσου Χαρακτηριστικά του ήχου Ένα ηχητικό κύµα χαρακτηρίζεται από φυσικές ιδιότητες όπως συχνότητα, περίοδος, µήκος κύµατος, πλάτος ταλάντωσης, χρόνος και κυµατοµορφή. Από αυτές τις ιδιότητες πηγάζουν τέσσερα χαρακτηριστικά που αποσκοπούν στην περιγραφή ενός ήχου από µουσικό ακουστικής προσέγγισης και είναι τα εξής: ύψος, ένταση, διάρκεια και χροιά. Η συχνότητα εκφράζει την ταχύτητα ταλάντωσης και µετράται σε κύκλους ανά δευτερόλεπτο (Hertz, Hz). Ως ένταση αποκαλείται το πόσο ισχυρή ή ασθενής είναι η ταλάντωση ενός σώµατος. Μονάδα έντασης του ήχου είναι το decibel (db). Η διάρκεια ορίζει τον συνολικό χρόνο για τον οποίο ένας ήχος γίνεται αντιληπτός. Με βάση την κυµατοµορφή, οι ήχοι ταξινοµούνται σε απλούς ή σύνθετους, και σε περιοδικούς ή µη περιοδικούς - το ηµιτονοειδές κύµα είναι ένα παράδειγµα απλού και περιοδικού ηχητικού κύµατος, ενώ ο λευκός θόρυβος είναι ήχος σύνθετος και µη περιοδικός.

7 3 Θόρυβος 3 Εδώ, θα γίνει µία προσπάθεια να αποσαφηνιστεί η έννοια του θορύβου, που σχετίζεται άµεσα, έµεσα ή και καθόλου µε την ηχορύπανση 3.1 Ορισµός θορύβου 4 Ως θόρυβος, σε καθηµερινή χρήση, αναφέρεται συνήθως οποιοσδήποτε ανεπιθύµητος ήχος ή κάθε ανεπιθύµητο, ενοχλητικό ή δυσάρεστο ηχητικό ερέθισµα. Ο θόρυβος εµφανίζεται ως ένα ποσοστό σε όλα τα φυσικά φαινόµενα, µε την έννοια του ανεπιθύµητου στοιχείου σε αυτά. Ο θόρυβος είναι έννοια σχετική ή και υποκειµενική, καθώς το ίδιο γεγονός (π.χ. ένας συγκεκριµένος ήχος) άλλοτε θεωρείται θόρυβος και άλλοτε είναι επιθυµητός). Έτσι, δεν είναι όλοι οι θόρυβοι βλαπτικοί. Ο θόρυβος ταξινοµείται 5 σε διάφορες κατηγορίες µε βάση: 1. Την κυµατοµορφή του 2. Τον τρόπο και το µέσο διάδοσής του 3. Τη φασµατική του σύνθεση Με βάση την κυµατοµορφή του ο θόρυβος διακρίνεται στα εξής είδη: Σταθερός θόρυβος. Είναι ο θόρυβος που παρουσιάζει πολύ µικρές διακυµάνσεις της στάθµης κατά τη διάρκεια της παρατήρησης. Κυµαινόµενος θόρυβος. Είναι ο µεταβλητός θόρυβος που η στάθµη του αλλάζει συνεχώς και σε σηµαντικό βαθµό κατά τη διάρκεια της παρατήρησης. 3 Πηγή: Υπουργείο Πρόνοιας, Εργασίας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων (2014), «Θόρυβος», Κύπρος df 4 Πηγή: Εγκυκλοπαίδεια Wikipedia (2014), λήµµα «θόρυβος» 5 Πηγή: Κυµπρίτη Αναστασία, (2007), «θόρυβος και Περιβάλλον εργασίας», Πανεπιστήµιο Πειραιά

8 ιακοπτόµενοc θόρυβος. Είναι ο µεταβλητός θόρυβος που παρουσιάζει απότοµες πτώσεις της στάθµης, στην τιµή της στάθµης θορύβου βάθους3, αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της παρατήρησης. Ο χρόνος στον οποίο η στάθµη παραµένει σε µια σταθερή τιµή διαφορετική από την τιµή της στάθµης θορύβου περιβάλλοντος είναι της τάξεως του 1 sec ή περισσότερο. Παλµικός θόρυβος. Είναι ο µεταβλητός θόρυβος που αποτελείται από µια ή περισσότερες εξάρσεις ηχητικής ενέργειας(ηχητικοί παλµοί) µε διάρκεια µικρότερη από 1 sec η καθεµιά Είδη θορύβου 6 Ηχητικός θόρυβος Ένας ηχητικός θόρυβος µπορεί να αποτελείται από συχνότητες που είτε ακούγονται είτε όχι. Ένας υπόηχος µπορεί να µην ακούγεται αλλά να επηρεάζει ενδεχοµένως τις σωµατικές κοιλότητες ενός ανθρώπου και να προκαλεί κάποιου είδους δυσφορία. Ακουστικός θόρυβος Όταν ο ηχητικός θόρυβος είναι σε συχνότητες που µπορεί να συλλάβει η αίσθηση της ακοής έχουµε ακουστικό θόρυβο. Ένας θόρυβος από ήχο µπορεί να γίνει «ενοχλητικός στο αυτί». Πηγές θορύβου εντοπίζονται παντού, όπως στους χώρους εργασίας, στο δρόµο αλλά και µέσα στην κατοικία µας. Πηγές κοινά αποδεκτές ως 6 Πηγή: Πανεπιστήµιο Πάτρας, (2014), «Θόρυβος», Πάτρα

9 θόρυβος είναι τα µηχανοκίνητα µέσα µεταφοράς, µηχανήµατα οδοποιοίας και κατασκευής οικοδοµών, αλλά και συσκευές όπως τα κλιµατιστικά, το ψυγείο κ.λ.π. Ο ακουστικός θόρυβος γενικά επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα της ζωής των ανθρώπων, χωρίς αυτό να ισχύει κατ' ανάγκη σε όλες τις περιπτώσεις, όπως για παράδειγµα όταν ακούµε ίσως το πάφλασµα των νερών ενός καταρράκτη. Θόρυβος δονήσεων Το γήινο έδαφος και οι ανθρώπινες κατασκευές υφίστανται συνεχώς δονήσεις είτε από φυσικές διεργασίες και φαινόµενα (σεισµοί, ωκεάνια κύµατα, άνεµοι) είτε από την ανθρώπινη δραστηριότητα (τεχνητοί σεισµοί, κυκλοφορία οχηµάτων, λειτουργία βαριών µηχανών κλπ). Οι δονήσεις αυτές συχνά ενοχλούν και είναι ανεπιθύµητες, όπως για παράδειγµα όταν ένα σπίτι που κατοικείται βρίσκεται κοντά σε σιδηροδροµική γραµµή. Θόρυβος δεδοµένων Στις επιστήµες της πληροφορικής και του ηλεκτρονικού µηχανικού, συνήθως ο θόρυβος αφορά ανεπιθύµητες παραµορφώσεις σε σύνολα δεδοµένων, είτε συστηµατικές είτε εντελώς τυχαίου χαρακτήρα. Εφόσον κατά κανόνα τα δεδοµένα εκφράζονται ως αλληλουχίες αριθµών, ο θόρυβος δεν είναι παρά αριθµητικές τιµές οι οποίες προσθαφαιρούνται στα δεδοµένα. Η έννοια αυτή του θορύβου έχει τις ρίζες της στον θόρυβο της θεωρίας πληροφορίας και της στατιστικής. Ηλεκτρικός θόρυβος Και τα αναλογικά ηλεκτρικά κυκλώµατα και τα ψηφιακά ηλεκτρονικά εµφανίζουν θόρυβο ως αποτέλεσµα του «θερµικού θορύβου» ο οποίος οφείλεται στην κίνηση των φορέων του ηλεκτρικού φορτίου µέσα στο κύκλωµα. Ο θερµικός θόρυβος µπορεί να ελαττωθεί χαµηλώνοντας τη θερµοκρασία στην οποία λειτουργεί το κύκλωµα. Πέραν του θερµικού θορύβου τα κυκλώµατα εµφανίζουν θόρυβο από επαγωγή που προκαλούν σε αυτά οι ηλεκτροµαγνητικές διαταραχές από το περιβάλλον, λόγω της διακριτότητας (κβάντισης) του φορτίου των φορέων σε ρεύµατα χαµηλής έντασης καθώς και άλλους τύπους θορύβου (αυξανόµενες συχνότητες, τυχαίες µικροδιακυµάνσεις) που παράγονται ενδογενώς στο κύκλωµα λόγω των χαρακτηριστικών των στοιχείων του. Οπτικός θόρυβος Σε µια οπτική αποτύπωση εµφανίζεται σχεδόν πάντοτε θόρυβος σε κάποια µορφή. Η σκόνη στον αέρα ή το κενό, η οµίχλη ή η βροχή αλλοιώνουν την πληροφορία που φτάνει να γίνει εικόνα σε ένα µάτι, µια φωτογραφική µηχανή, µια βιντεοκάµερα ή ένα τηλεσκόπιο. Οι σταγόνες της βροχής που χτυπούν και κυλούν στο τζάµι του αυτοκινήτουπαραµορφώνουν περαιτέρω την εικόνα των αντικειµένων που κοιτάµε µέσα από αυτό. Η προσπάθεια αξιοποίησης ελάχιστου φωτισµού για σχηµατισµό εικόνας σε µια φωτογραφική µηχανή δεν δίνει επίσης καθαρή εικόνα καθώς κάθε εικονοστοιχείο της εµφανίζει διακυµάνσεις στη φωτεινότητά του του ακόµα και για σταθερά, ακίνητα αντικείµενα. Ο µετατροπέας που ψηφιοποιεί µια εικόνα εισάγει πάντοτε το σφάλµα της διακριτικής του ικανότητας καθώς προσπαθεί να αντιστοιχίσει µια φυσική τιµή φωτεινότητας σε ένα σκαλοπάτι κλίµακας τιµών.

10 Τέλος υπάρχουν και ψηφιακά φίλτρα που εισάγουν τεχνητό θόρυβο σε φωτογραφίες, κατά την επεξεργασία τους, µε σκοπό για παράδειγµα την εξοµάλυνση µιας περιοχής της εικόνας µε διάχυση των εικονοστοιχείων σε αυτήν. Γονιδιακός θόρυβος Η δραστηριότητα και οι ρυθµιστικές διαδικασίες των γονιδίων υπόκεινται επίσης στην επίδραση του θορύβου. Κατά τη δηµιουργία αντιγράφων των γονιδίων εισάγονται σε αυτά διαφοροποιήσεις (θόρυβος) που ενδεχόµενα εµφανίζουν ακόµα και τροµακτικές επιπτώσεις στη συµπεριφορά των κυττάρων. Έτσι εµφανίζονται στελέχη βακτηρίων πιο ανθεκτικά σε συγκεκριµένα αντιβιοτικά, πληθυσµοί καρκινικών κυττάρων ανθεκτικοί σε χηµειοθεραπεία, κλπ. Υπάρχουν κι άλλα πολλά είδη θορύβου (όπως ο ηλιακός, ο κοσµικός, ο εξωγήινος, κλπ.) που όµως ξεφεύγουν πολύ από τη σχέση µε την ηχορύπανση, αφού δεν φαίνεται πως σχετίζεται (άµεσα τουλάχιστον). Ο πιο σηµαντικός θόρυβος που σχετίζεται µε τη νοµοθεσία και την ηχορύπανση είναι ο βιοµηχανικός. Τέλος, πρέπει να αναφερθεί ότι ένα είδος στιγµιαίου θορύβου είναι ο κρότος. Οι κρότοι περιγράφονται γενικά από τη συνάρτηση Dirac και έχουν µικρή ή στιγµιαία διάρκεια, αλλά συνήθως µεγάλη ένταση. Ένας ιδιαίτερα δυνατός κρότος µπορεί να προκαλέσει εύκολα ακουστικό ατύχηµα (όπως διάρρηξη του τυµπάνου του αυτιού) Υποκειµενικότητα της έννοιας του θορύβου Ο θόρυβος ως έννοια είναι υποκειµενικός. Στην περίπτωση της µουσικής, κάποιο είδος της µπορεί να ακούγεται ως θόρυβος σε κάποιον που τον ενοχλεί. Κάποιες φορές επίσης είναι αδύνατο να συγκεντρωθεί κανείς ακόµα και µε απαλή µουσική, την οποία τη στιγµή εκείνη θεωρεί ανεπιθύµητη. Στην επεξεργασία σήµατος γίνεται συνήθως προσπάθεια αφαίρεσης του θορύβου, όµως πολλές φορές δεν γνωρίζουµε τι ακριβώς αφαιρούµε και αν αυτό είναι θόρυβος. Εµφανές παράδειγµα είναι το ηλεκτροκαρδιογράφηµα από το οποίο ως και σήµερα αφαιρείται η τραχύτητα της καταγραφής, η αποτύπωση δηλαδή της λεπτής υφής του ηλεκτρικού δικτύου της καρδιάς, η οποία εµπεριέχει σηµαντική πληροφορία για την πραγµατική κατάσταση της κρισιµότητας της υγείας του ανθρώπου, η οποία και αποκρύπτεται. Τα µηχανήµατα που αποτυπώνουν αφιλτράριστη την καταγραφή από τον ως πρότινος «θόρυβο» είναι ακόµη δυσεύρετα, άγνωστα σχεδόν και πολύ ακριβά Επίδραση στον άνθρωπο (συνοπτικά) Οι επιπτώσεις του στην υγεία σχετίζονται µε τις συχνότητες από τις οποίες συνίσταται, την ένταση, την διάρκεια και την επαναληπτικότητα του θορύβου. Έτσι µπορεί να παρατηρηθούν από απλή ενόχληση, µέχρι άγχος, δυσκολία πνευµατικής συγκέντρωσης, διαταραχή του ύπνου, υπέρταση, µόνιµες ή παροδικές ακουστικές βλάβες, δυσκολία στην οµιλία, µείωση της παραγωγικότητας στον εργασιακό τοµέα κ.ά. Μελέτες έδειξαν ότι άνθρωποι που ζουν µόνιµα σε θορυβώδες περιβάλλον παρουσιάζουν αυξηµένα ποσοστά κατανάλωσης αντιόξινων φαρµάκων, υπνωτικών και ηρεµιστικών. Ο θόρυβος σχετίζεται επίσης και µε εργατικά και µε τροχαία

11 ατυχήµατα. Σε πολλές περιπτώσεις είναι αιτία για την οικονοµική υποβάθµιση οικιστικών και εµπορικών κέντρων Χρησιµότητα του θορύβου! Ο θόρυβος δεν είναι κατ' ανάγκη ανεπιθύµητος. Αποδεικνύεται πως χάριν του θορύβου αποκτούν ευστάθεια και τάξη χαοτικά συστήµατα που αυτοοργανώνονται. Φαίνεται ακόµη πως ο θόρυβος βοηθά στη συγκρότηση ισχυρής µνήµης σε συστήµατα που αυτοοργανώνονται. Ο θόρυβος είναι χρησιµότατος στην έρευνα γενικά, την ηλεκτρονική, τις τηλεπικοινωνίες, τα σήµατα (οπτικά, ηχητικά, κλπ), αλλά και σε πλήθος άλλων εφαρµογών της καθηµερινής µας ζωής. Θόρυβος χρησιµοποιείται και στη µουσική. Επί παραδείγµατι, τα πιατίνια και τα τύµπανα παράγουν είδη κρότων και θορύβων για να µας δώσουν το ρυθµό! Ο θόρυβος όµως πρέπει να...τιθασεύεται!

12 4 Ηχορύπανση 7 Ηχορρύπανση γενικά είναι ο υπερβολικός και ενοχλητικός περιβαλλοντικός θόρυβος που προκαλείται από τον άνθρωπο, τα ζώα ή από µηχανές και διαταράσσει τη δραστηριότητα ή την ισορροπία του ανθρώπου και τη ζωή των ζώων. 4.1 Οι επιπτώσεις για την υγεία 8 Η ηχητική ρύπανση έχει γίνει πλέον ένα αναπόσπαστο µέρος της σύγχρονης ζωής. υστυχώς σε πολλές περιπτώσεις στο σπίτι, στην εργασία ή ακόµη κατά τις διακοπές µας, ο ανεπιθύµητος θόρυβος έρχεται να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα της ζωής µας. Είναι γνωστό ότι ένας θόρυβος ψηλής έντασης µπορεί να προκαλέσει µόνιµη βλάβη στην ακοή µας. Άτοµα τα οποία υποβάλλονται σε ήχους ψηλής έντασης όπως για παράδειγµα µέσα σε δισκοθήκες, σε µουσικές συναυλίες µπορεί να χάσουν µέρος της ακοής τους λόγω των τραυµατισµών που προκαλούν στο σύστηµα ακοής οι ήχοι ψηλής έντασης. Ανάλογες βλάβες µπορεί να προκληθούν από πυροτεχνήµατα και πυροβολισµούς. Εκτός από τους θορύβους αυτούς που είναι ψηλής έντασης, οι θόρυβοι µέτριας έντασης της τάξης των 85 decibels, όπως για παράδειγµα ο ήχος του ξυπνητηριού ή της χορτοκοπτικής µηχανής, είναι δυνατόν να προκαλέσουν βλάβες στην ακοή. Η ακοή µπορεί να υποστεί βλάβες από τους θορύβους µέτριας έντασης εάν υποβάλλεται σε αυτούς για µεγάλα χρονικά διαστήµατα. Όµως τι γίνεται µε τους θορύβους χαµηλής έντασης οι οποίοι υπάρχουν συνεχώς στο περιβάλλον µας; Τέτοιοι ήχοι είναι αυτοί που παράγονται από την οδική κυκλοφορία, από της οικιακές ηλεκτρικές συσκευές όπως το πλυντήριο πιάτων, τη µουσική, τις ηλεκτρικές σκούπες, τις συσκευές κλιµατισµού, τα αεροπλάνα. Οι ήχοι χαµηλής έντασης µπορούν να µην απειλούν την ακοή µας άµεσα, όµως τόσο στο σπίτι όσο και στην εργασία µπορεί να επηρεάζουν τη σωµατική και ψυχική µας υγεία. Ο ανεπιθύµητος θόρυβος αυξάνει την πίεση, προκαλεί κούραση, µειώνει τον ύπνο, αυξάνει το άγχος, επηρεάζει αρνητικά την πέψη και παρεµποδίζει τη συγκέντρωση. Άνθρωποι που κατοικούν σε περιοχές ψηλής ηχητικής ρύπανσης όπως τα αεροδρόµια, έχουν µεγαλύτερο κίνδυνο να προσβληθούν από ψηλή πίεση σε σύγκριση µε αυτούς που κατοικούν πιο µακριά. 7 Πηγή: Εγκυκλοπαίδεια Wikipedia (2014), λήµµα «ηχορύπανση» 8 Πηγή: Noise Free, 2014, «Ηχορύπανση, οι επιπτώσεις για την υγεία», άρθρο στην οστοσελίδα, (ανακτήθηκε στις 19/05/2014)

13 Σύµφωνα µε στοιχεία από την Παγκόσµιο Οργάνωση Υγείας, σε κοινοτικό επίπεδο, η ηχορύπανση µειώνει την παραγωγικότητα, µειώνει τις δυνατότητες εκµάθησης, αυξάνει τα ατυχήµατα, αυξάνει τις ηµέρες απουσίας από την εργασία και συµβάλλει στην αύξηση χρήσης ναρκωτικών ουσιών. Στο χώρο εργασίας, ο αυξηµένος θόρυβος σε συνδυασµό µε την πολυπλοκότητα της εργασίας, συµβάλλει στην αύξηση των καρδιαγγειακών νοσηµάτων λόγω αύξησης της πίεσης. Ο θόρυβος συµβάλλει στην ενεργοποίηση των µηχανισµών του στρες στον άνθρωπο. Ενώ αρχικά µια τέτοια αντίδραση είναι φυσιολογική και χρήσιµη, όταν καταστεί µόνιµη λόγω ανεπιθύµητων θορύβων τότε προκαλεί βλάβες σε σωµατικό και ψυχικό επίπεδο. Μάλιστα έρευνες έδειξαν ότι στις περιπτώσεις εκείνες που οι άνθρωποι νιώθουν ότι πλέον δεν µπορούν να κάνουν τίποτα εναντίον της ηχητικής ρύπανσης, τότε χάνουν τα κίνητρα τους. υσκολεύονται περισσότερο στην επίλυση προβληµάτων και εγκαταλείπουν πιο εύκολα στόχους που έχουν θέσει. Στα παιδιά η ηχητική ρύπανση, µπορεί να επηρεάσει τις ικανότητες διαβάσµατος και εκµάθησης. Σε τάξεις όπου υπάρχει ηχορύπανση, οι µαθητές έχουν σηµαντικά χαµηλότερη απόδοση από µαθητές άλλων τάξεων του ίδιου σχολείου όπου δεν υπάρχει ηχορύπανση. Βλέπουµε λοιπόν ότι ο ανεπιθύµητος θόρυβος έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις τόσο στους ενήλικες όσο και στα παιδιά. Μάλιστα σύµφωνα µε στατιστικές από τη Νέα Υόρκη, η ηχορύπανση αποτελεί ένα από τα συχνότερα παράπονα που υποβάλλονται στις συνοικίες της πόλης και υπολογίζεται ότι οι ανεπιθύµητοι θόρυβοι συµβάλουν στην εγκληµατικότητα. Είναι λοιπόν αναγκαίο να λαµβάνονται από όλους τα απαραίτητα µέτρα για την αποφυγή δηµιουργίας θορύβων που πιθανόν να ενοχλούν τους άλλους. Τα προβλήµατα της αντιµετώπισης της ηχορύπανσης είναι πολύπλοκα και χρειάζονται την ευαισθητοποίηση όλων. Ο καθένας ξεχωριστά πρέπει να συνειδητοποιεί πότε ο θόρυβος που δηµιουργεί µπορεί να είναι ενοχλητικός και να σέβεται τα άτοµα του περιβάλλοντος του. Παράλληλα σε γενικότερο επίπεδο είναι αναγκαίο οι αρµόδιες αρχές να κάνουν τις απαραίτητες µελέτες για προστασία του πληθυσµού από τις πολλαπλές πηγές ηχορύπανσης που απειλούν καθηµερινά την σωµατική και ψυχική υγεία Ταξινόµηση επιπτώσεων στην υγεία 9 9 Πηγή: ρίβας Σ., (2014), Κέντρο Υγείας-Υγιεινής της Εργασίας ΕΛΙΝΥΑΕ

14 Oι επιπτώσεις του θορύβου στον οργανισµό µπορούν να ταξινοµηθούν σε: επιδράσεις στην ακοή µη ακουστικές επιδράσεις Οι µη ακουστικές επιδράσεις αφορούν κυρίως το νευρικό σύστηµα, τις ψυχικές λειτουργίες, το κυκλοφορικό, το γαστρεντερικό, το ενδοκρινικό και άλλα συστήµατα του ανθρώπινου οργανισµού. Είναι γνωστό ότι οι εκτεθειµένοι στο θόρυβο εργαζόµενοι παρουσιάζουν συχνά υπέρταση, ταχυκαρδία, διαταραχές στην πέψη, δυσκολία στη συγκέντρωση, πονοκεφάλους, διαταραχές στον ύπνο, σωµατική κόπωση, εκνευρισµό, υπερένταση, άγχος καθώς και διαταραχές στη συµπεριφορά. Ο θόρυβος δρα στο κεντρικό νευρικό σύστηµα προκαλώντας αλλοιώσεις στο ηλεκτροεγκεφαλογράφηµα, επιβράδυνση του χρόνου της αντίδρασης και αύξηση των λαθών. Οι ακουστικές επιδράσεις που αφορούν το όργανο της ακοής, χαρακτηρίζονται από τη βαρηκοΐα η οποία αποτελεί µία από τις συχνότερες επαγγελµατικές ασθένειες. Πιο συγκεκριµένα, έχουµε τις εξής επιδράσεις στην ακοή από την έκθεση στο θόρυβο 10 : Ακουστική κόπωση: Πρόκειται για µείωση της ακουστικής οξύτητας (ιδιαίτερα στο φάσµα των υψηλών συχνοτήτων Hz). Παρατηρείται µετά από συµπτωµατική έκθεση σε κάποιο θόρυβο και εξαρτάται από την ένταση του θορύβου. Έχει προσωρινό χαρακτήρα και χωρίζεται ανάλογα µε το χρονικό διάστηµα που απαιτείται µετά την παύση της έκθεσης στον αρχικό θόρυβο, ώστε η ακοή να επανέλθει στο φυσιολογικό επίπεδο σε: 1) Φυσιολογική ακουστική κόπωση, όταν το χρονικό διάστηµα δεν ξεπερνά τις 16 ώρες. 2) Παθολογική ακουστική κόπωση, όταν το χρονικό διάστηµα ξεπερνά τις 16 ώρες. Οξύ ακουστικό τραύµα: Πρόκειται για οξεία επιβάρυνση της ακοής που οφείλεται σε έκθεση σε σύντοµο αλλά πολύ δυνατό ηχητικό ερέθισµα π.χ. έκρηξη και συνήθως οι βλάβες αφορούν το ένα αυτί, αφού το κρανίο λειτουργεί ως ηχοπροστατευτικό µέσο για το άλλο αυτί. Ο εργαζόµενος µετά από ένα οξύ ακουστικό τραύµα, αναφέρει πόνο στο αυτί, βαρηκοΐα µέχρι και την πλήρη κώφωση, εµβοές και συχνά ιλίγγους. Σε ορισµένες περιπτώσεις οι βλάβες είναι αναστρέψιµες και αποκαθίστανται πλήρως, συχνά όµως αποκαθίστανται µερικώς ή και καθόλου Οι εµβοές παραµένουν καθώς και η βαρηκοΐα (µείωση της ακουστικής οξύτητας σε υψηλές συχνότητες 4000Hz). 10 Πηγή: Κυµπρίτη Αναστασία, (2007), «θόρυβος και Περιβάλλον εργασίας», Πανεπιστήµιο Πειραιά

15 4.1.2 Επαγγελµατική βαρηκοΐα Ως επαγγελµατική βαρηκοΐα χαρακτηρίζεται µία αµφοτερόπλευρη βαρηκοΐα αντιλήψεως (νευροαισθητηριακή) που προκαλείται από εκφυλιστικές και ατροφικές µεταβολές στο όργανο του Corti και το ακουστικό νεύρο. Αναπτύσσεται αργά, βαθµιαία, θα λέγαµε µε δόλιο τρόπο. Αυτό οφείλεται κύρια στην ιδιάζουσα µορφή της µείωσης της ακουστικής οξύτητας που αρχικά αφορά το φάσµα των υψηλών συχνοτήτων ( Hz), µε µία χαρακτηριστική εκλεκτική ακοοµετρική πτώση στα 4000 Hz. Η βαρηκοΐα συµπεριλαµβάνεται στον κατάλογο των επαγγελµατικών ασθενειών που καθορίζονται στο άρθρο 40 του Κανονισµού Ασθενείας του ΙΚΑ (ΦΕΚ 132/ ). Στο άρθρο αυτό προσδιορίζεται σαν ελάχιστος χρόνος απασχόλησης για την αναγνώριση της βαρηκοΐας σαν επαγγελµατική ασθένεια, τα 5 έτη. Στην περίπτωση εργασιών σε δοκιµαστήρια µηχανών αεροπλάνων, ο χρόνος αυτός µειώνεται στα 2 έτη Προβληµατικός ύπνος, άγχος και κατάθλιψη 11 εν είναι µόνο τα παιδιά «θύµατα» του θορύβου. Ο Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας κρούει τον κώδωνα του κινδύνου σε όλους. Το όριο του πόνου έχει οριστεί στα 120 ντεσιµπέλ, τάξη µεγέθους θορύβου που προκύπτει, για παράδειγµα, από τα βεγγαλικά. Οµως και άλλες πιο «αθώες» δραστηριότητες, όπως το κλάµα ενός µωρού, η παρακολούθηση ενός ποδοσφαιρικού αγώνα ή µιας ροκ συναυλίας, µπορούν να αποβούν καταστροφικές για την ακοή µας ανάλογα βέβαια µε τον χρόνο έκθεσης και τις αντοχές κάθε οργανισµού. Παράλληλα, οι επιστήµονες έχουν καταγράψει ως επιπτώσεις της ηχορρύπανσης ορµονικές αντιδράσεις, αύξηση της αρτηριακής πίεσης και των καρδιακών παλµών. «Η έκθεση σε θόρυβο επιτείνει το άγχος και την κατάθλιψη», προσθέτει ο ψυχολόγος, κ. Γ. Τακµατζίδης. Ωστόσο, το πιο σύνηθες και καθηµερινό πρόβληµα είναι οι διαταραχές ύπνου. Μια σειρήνα αυτοκινήτου που ενεργοποιείται εν τω µέσω της νύχτας, µια τηλεόραση στη διαπασών ή ακόµα και ένας αιφνίδιος διαπληκτισµός από το διπλανό διαµέρισµα µπορεί να κοστίσει τον βραδινό ύπνο σε πολλούς από εµάς. Συγκεκριµένα, στο 80 µε 90% των περιπτώσεων ενοχοποιείται ο περιβαλλοντικός θόρυβος για την αϋπνία. Καταγράφεται δυσκολία στην έναρξη ύπνου, ξυπνήµατα κατά τη διάρκεια, αλλαγές σταδίων και βάθους ύπνου. Οι ταλαιπωρηµένοι της προηγούµενης νύχτας εκδηλώνουν εκνευρισµό και κούραση, ενώ για να αποφύγουν άλλη µια άγρυπνη νύχτα ωθούνται συχνά σε ηρεµιστικά. Υπολογίζεται ότι 170 εκατοµµύρια άνθρωποι ζουν σε περιοχές, όπου η ηχορρύπανση ξεπερνά τα επιτρεπτά όρια. Σε ευρωπαϊκό, µάλιστα, επίπεδο εκτιµάται ότι το 20% των πολιτών υποφέρει από την κατάσταση αυτή. 11 Πηγή: Φωτιάδη Ι., (2014), «ύπουλος εχθρός ο θόρυβος», άρθρο εφηµερίδας Καθηµερινή, 19/5/2014

16 Οι επιδράσεις στην ακοή 12 τελικά σχετίζονται µε το όργανο της ακοής και αφορούν βλάβες που µπορεί να έχουν µόνιµο ή προσωρινό χαρακτήρα. Αν και οι περισσότεροι πιστεύουν ότι η ακοή τους κινδυνεύει µόνο από εξαιρετικά δυνατούς ήχους που θα προκαλέσουν ρήξη τύµπανου, στην πραγµατικότητα κώφωση µπορεί να επέλθει και µε πιο «ύπουλο» τρόπο. Η µακροχρόνια έκθεση σε περιβάλλον µε θορύβους που θεωρούνται ανεκτοί βλάπτει το ακουστικό όργανο και συγκεκριµένα τις αισθητικές του απολήξεις µε συνέπεια την απώλεια ακοής που αρχικά µπορεί να είναι ανεπαίσθητη, µπορεί όµως να οδηγήσει και σε κώφωση. Ακολουθεί ένα σχήµα στο οποίο φαίνονται κάποιες από τις πιο σηµαντικές επιδράσεις του θορύβου στο ανθρώπινο σώµα: 4.2 Καταπολέµηση ηχορύπανσης 13 Έχουν προταθεί µέθοδοι καταπολέµησης της ηχορύπανσης προερχόµενης από περιβαλλοντικό, τεχνητό ή άλλης προέλευσης θόρυβο. Ο θόρυβος, από οπουδήποτε κι αν προέρχεται ή οποιασδήποτε µορφής (από φυσική απόψεως: «λευκός», «ροζ», «ακαθόριστος, χωρίς περιοδικότητα», «κρότος», «σύνθετος θόρυβος»), πρέπει να περιορίζεται άσχετα από το δυναµικό του επίπεδο, διότι η έκθεση στο θόρυβο για 12 Πηγή: Κυµπρίτη Αναστασία, (2007), «θόρυβος και Περιβάλλον εργασίας», Πανεπιστήµιο Πειραιά 13 Πηγή: ΦΕΚ 1418/ , τ.2 ο περί «µέτρων και όρων εκποµπής θορύβου στο περιβάλλον από εξοπλισµό προς χρήση σε εξωτερικούς χώρους

17 µεγάλα χρονικά διαστήµατα είναι βλαπτικά για την υγεία ακόµα και σε µικρές εντάσεις. Η Ελληνική Νοµοθεσία, προβλέπει συγκεκριµένα πεδία εφαρµογής µέτρων καταπολέµησης θορύβου. ιευκρινίζει τα µέγιστα ηχητικών επιπέδων κατά περίπτωση (µε τις εξαιρέσεις, όπως π.χ. σειρήνα ασθενοφόρου ή αστυνοµικού οχήµατος) και οριοθετεί τα επίπεδα για τη χρήση συσκευών ηχητικά ρυπογόνων στα εργασιακά και οικιστικά περιβάλλοντα. Οι ρυθµίσεις αυτές µπορούν να αναζητηθούν στο Φύλλο της Εφηµερίδας της Κυβέρνησης µε αριθµό ΦΕΚ 1418/ , 2 ος τόµος Πρόληψη της υγείας 14 Η πρόληψη της υγείας των εργαζοµένων που εκτίθενται σε ένα επιβαρηµένο από το θόρυβο εργασιακό περιβάλλον αναπτύσσεται σύµφωνα µε τις διατάξεις του Π.. 85/1991 «Προστασία εργαζοµένων από τους κινδύνους που διατρέχουν λόγω της έκθεσής τους στο θόρυβο κατά την εργασία» (Φ.Ε.Κ/ 38/α/ ), µέσω δυο ενιαίων φάσεων που στοχεύουν στη διαφύλαξη της υγείας των εργαζοµένων: Η τεχνική πρόληψη, βασίζεται στην αποµάκρυνση των γενεσιουργών αιτίων κινδύνου και τη µείωση του θορύβου στην πηγή του. Αυτό πετυχαίνεται µε την αντικατάσταση της θορυβώδους παραγωγικής διαδικασίας µε άλλη λιγότερο θορυβώδη, την τήρηση των οδηγιών εγκατάστασης και συντήρησης των µηχανών, καθώς και µε τη µείωση της µετάδοσης του θορύβου τόσο στην πηγή (εγκλωβισµός των πηγών θορύβου) όσο και στο περιβάλλον εργασίας (υλικά κατασκευής µε κατάλληλο συντελεστή ηχοαπορρόφησης, ηχοπαραπετάσµατα κλπ). Τα µέσα ατοµικής προστασίας (Μ.Α.Π.) αποτελούν την τελευταία γραµµή άµυνας κατά του θορύβου και πρέπει η χρήση τους να έχει προσωρινό χαρακτήρα. Η ιατρική και οργανωτική πρόληψη, βασίζεται αφ ενός µεν σε οργανωτικές επεµβάσεις που στοχεύουν στη µείωση του χρόνου έκθεσης των εργαζοµένων στον βλαπτικό παράγοντα, αφ ετέρου δε στην ιατρική παρακολούθηση των εργαζοµένων που εκτίθενται σε θόρυβο και η οποία αποτελεί και εργοδοτική υποχρέωση. Ο εργοδότης έχει την υποχρέωση να χρησιµοποιεί τις υπηρεσίες του γιατρού εργασίας όπως αυτός ορίζεται στο ν. 1568/85, ανεξάρτητα από τον αριθµό των εργαζοµένων στην επιχείρηση. Επίσης πρέπει να εξασφαλίζει σύµφωνα µε τις υποδείξεις του γιατρού εργασίας ότι κάθε εργαζόµενος πριν από την έκθεση και στη συνέχεια σε τακτά χρονικά διαστήµατα, υπόκειται σε ακοοµετρικό έλεγχο για την εκτίµηση της κατάστασης της ακοής του. Οι υποχρεώσεις του εργοδότου που απορρέουν από το Π.. 85/1991 είναι οι εξής: Επισήµανση και οριοθέτηση των περιοχών όπου η στάθµη θορύβου υπερβαίνει τα 90 db(a) H προσπέλαση των εργαζοµένων σ' αυτές τις περιοχές υπόκειται σε περιορισµούς 14 Πηγή: ρίβας Σ., (2014), Ειδικός Ιατρός Εργασίας, Κέντρο Υγείας-Υγιεινής της Εργασίας ΕΛΙΝΥΑΕ

18 Μείωση της στάθµης θορύβου κάτω από τα 90 db(a) Ενηµέρωση των εργαζοµένων (για τα αποτελέσµατα των µετρήσεων και τις επιπτώσεις του θορύβου στην υγεία και την ασφάλεια) Περιοδικός Ιατρικός Έλεγχος από τον Ειδικό Ιατρό Εργασίας Υποχρέωση για διάθεση ατοµικών µέσων προστασίας στους εργαζοµένους Εκτίµηση και µέτρηση του θορύβου Ενηµέρωση και εκπαίδευση των εργαζοµένων (για τα αποτελέσµατα των µετρήσεων και τις επιπτώσεις του θορύβου στην υγεία και ασφάλεια) Υποχρέωση για διάθεση ατοµικών µέσων προστασίας στους εργαζοµένους Υποχρέωση για παροχή ιατρικής παρακολούθησης από Ειδικό Ιατρός Εργασίας Μείωση της στάθµης θορύβου κάτω από τα 85 db(a) Όρια έκθεσης στον θόρυβο 15 Οι ειδικοί συµφωνούν σήµερα στον προσδιορισµό µιας ζώνης-περιοχής ασφάλειας, για την ένταση του θορύβου, στην οποία, είναι δυνατό να εκτίθεται ο εργαζόµενος και η οποία κυµαίνεται, ανάλογα µε τη φύση της εργασίας, από 60 έως 80 db(a). Οι θόρυβοι πάνω από 60 db (Α) εµποδίζουν την ικανότητα συγκέντρωσης του εργαζόµενου και άρα, είναι ακατάλληλοι για χώρους εργασίας που απαιτείται -κύριαπνευµατική εργασία. Ένταση θορύβου όχι µεγαλύτερη από τα 80 db(a} θεωρείται σαν το ανώτερο όριο ασφάλειας, στο οποίο είναι δυνατό να εκτίθεται συνέχεια (σε όλη δηλαδή τη διάρκεια της εργασίας του) ο εργαζόµενος χωρίς ιδιαίτερο κίνδυνο επαγγελµατικής βαρηκοΐας. Το Π.. 85/1991 σε συµφωνία µε την Ευρωπαϊκή Οδηγία, προβλέπει κύρια τη µείωση του θορύβου στην πηγή έτσι ώστε η ηµερήσια ατοµική ηχοέκθεση του εργαζόµενου να µην υπερβαίνει τα 90 db(a}. Γι αυτό όταν η ηχοέκθεση του εργαζόµενου είναι ενδεχόµενο να υπερβαίνει τα 85 db(a) πρέπει ο εργοδότης να θέτει στη διάθεση των εργαζοµένων Μέσα Ατοµικής Προστασίας της Ακοής (ΜΑΠ) Σωστή χωροθέτηση και τεχνικές λύσεις για τη µείωση του θορύβου στα σχολεία 16 «Με κατάλληλες κυκλοφοριακές ρυθµίσεις και χωροθέτηση των σχολικών κτιρίων ο περιβαλλοντικός θόρυβος µπορεί να µειωθεί σηµαντικά», επισηµαίνει η αρχιτέκτων µηχανικός του ΕΜΠ, κ. Ελλη Καλοκαιρινού. Στην περιοχή γύρω από ένα σχολικό κτίριο µπορεί να ισχύσει απαγόρευση κυκλοφορίας σε ώρες «αιχµής» ή να πεζοδροµηθούν οι παρακείµενοι δρόµοι. «Ο θόρυβος που φθάνει στις σχολικές αίθουσες µειώνεται εξαρχής, αν στο οικόπεδο χωροθετηθεί δίπλα στον δρόµο το προαύλιο και στο βάθος, προστατευµένο το σχολικό κτίριο». Παράλληλα, υπάρχουν πολλές τεχνικές λύσεις για τον περιορισµό του περιβαλλοντικού θορύβου: ηχοµονωτικές ζώνες, ηχοπετάσµατα, φυτοκάλυψη, αλλά και χρήση ηχοαπορροφητικών υλικών. «Με σωστή συντήρηση του οδοστρώµατος, το οποίο σήµερα πολλαπλασιάζει τον θόρυβο των διερχοµένων οχηµάτων λόγω των πολλών επιπέδων, µπορούµε να περιορίσουµε την ανάκλαση του θορύβου από 3 έως Πηγή: Κυµπρίτη Αναστασία, (2007), «θόρυβος και Περιβάλλον εργασίας», Πανεπιστήµιο Πειραιά 16 Φωτιάδη Ι., (2014), «ύπουλος εχθρός ο θόρυβος», άρθρο εφηµερίδας Καθηµερινή, 19/5/2014

19 ντεσιµπέλ» επισηµαίνει η κ. Καλοκαιρινού. «Πρόκειται για τη µέθοδο αναζωογόνησης του οδοστρώµατος, που γίνεται µε βολή ατσαλοσφαιριδίων που καθιστούν την επιφάνεια ηχοαπορροφητική» Πράσινοι τοίχοι Πετυχηµένη µέθοδος αντιµετώπισης θορύβου είναι οι «πράσινοι τοίχοι». Τα ηχοπετάσµατα αυτά, τα γνωρίζουµε ήδη από την Εθνική Οδό Αθηνών Λαµίας. Υπάρχουν εξίσου αποτελεσµατικά φυτικά ηχοπετάσµατα, όπως οι πράσινοι τοίχοι και οι ηχοµονωτικές ζώνες. Ο «πράσινος» τοίχος δηµιουργείται πάνω σε µια ξύλινη κατασκευή, γύρω από την οποία «πλέκονται» αναρριχητικά φυτά. Οι ηχοµονωτικές ζώνες µε φυτά και δένδρα, που πρέπει να µεσολαβούν µεταξύ δρόµου και σχολικού κτιρίου, πρέπει να έχουν πλάτος 7 έως 17 µέτρα και το µήκος της δενδροστοιχίας πρέπει να είναι διπλάσιο από την απόσταση σχολείο δρόµος Το µεγάλο πρόβληµα των εκπαιδευτικών στα σχολεία και «η λύση» Ρωτήσαµε καθηγητές από τα σχολεία, προκειµένου να µας πουν την άποψή τους για το θόρυβο στην τάξη. Όλες οι απόψεις συγκλίνουν τελικά, ότι µετά το πέρας της εκπαιδευτικής ηµέρας, οι δάσκαλοι και καθηγητές νοιώθουν έντονα το αίσθηµα της κόπωσης όταν φτάνουν στο σπίτι τους. Μάλιστα, οι πονοκέφαλοι είναι συνηθισµένο φαινόµενο. Αυτό προφανώς δεν οφείλεται σε κάποιας µορφής σωµατική κούραση, όσο στην διαρκή έκθεση στο θόρυβο της τάξης, ώστε ο εκπαιδευτικός να καταβάλει µεγάλη προσπάθεια να λειτουργήσει (και ενίοτε να φωνάζει) σε περιβάλλον θορυβώδες. Τότε, η ένταση και το λεγόµενο «στρες» πολλαπλασιάζεται, και τα συνεπακόλουθα για την υγεία είναι οδυνηρά. Η λύση, φυσικά, αν και είναι εύκολη να την περιγράψει κανείς, είναι ιδιαίτερα ουτοπική να εφαρµοστεί απόλυτα. Την απαιτούν και τη φωνάζουν στην τάξη οι δάσκαλοι: «Ησυχία, παρακαλώ!» Το µεγάλο πρόβληµα των µαθητών στα σχολεία τους και «η λύση» Για τους µαθητές, το πρόβληµα ήδη αναφέρθηκε. Πλην όµως, ας αναλογιστεί κανείς τι γίνεται µέσα στην τάξη, αν σχεδόν σε κάθε θρανίο µιλούσε (πολύ ελαφρά µάλιστα) από ένας µαθητής στο διπλανό του. Αυτό ακριβώς θα δούµε παρακάτω, στο πειραµατικό µέρος. Θεωρητικά τουλάχιστον, κάθε πηγή θορύβου (εδώ µαθητής που µιλάει στην τάξη) προσθέτει κάποια decibel στην µαθηµατική του υπόσταση, ώστε να επηρρεάζει λογαριθµικά το συνολικό άθροισµα του θορύβου στην τάξη. Η διάρκεια του θορύβου διαπιστωµένα είναι µεγάλη, δηλαδή καθ όλη τη διδακτική ώρα, µε κάποιες διακυµάνσεις έντασης βέβαια, αφού υπάρχουν και διαστήµατα...ησυχίας! Αν το άθροισµα αυτό πολλαπλασιαστεί επί τις διδακτικές ώρες (δηλαδή το ωράριο του σχολείου) ας πούµε επί 7 διδακτικές ώρες τότε η κούραση το µεσηµέρι και ενίοτε οι πονοκέφαλοι που νοιώθουν οι µαθητές δικαιολογείται απόλυτα. Φυσικά, αυτά συνοδεύονται από τις άλλες γνωστές συνέπειες της έκθεσης στο θόρυβο για µεγάλο χρονικό διάστηµα.

20 Για τη λύση του προβλήµατος, εδώ θα περιοριστούµε µόνο στην πιο δραστική, που φαίνεται µάλιστα να είναι και η µοναδική: «Ησυχία, παρακαλώ!» Τι µπορούµε να κάνουµε γενικά για το θόρυβο µε λίγα λόγια; 17 Ένα από τα πιο απλά µέτρα που µπορούµε να λάβουµε είναι η τήρηση του ωραρίου κοινής ησυχίας. Το ωράριο κοινής ησυχίας: Tο καλοκαίρι (01/4-30/9) είναι 15:00-17:30 & 23:00-07:00. Τον χειµώνα (01/10-31/3) είναι 15:30-17:30 & 22:00-07:30. Οι πολίτες βέβαια δεν αρκεί να γνωρίζουν τα επίπεδα θορύβου. Σε µεγάλο βαθµό απαιτείται να αναπτυχθεί ένα αίσθηµα σεβασµού των υπολοίπων. ιότι όλοι παράγουµε θόρυβο, είτε στο σπίτι µας, είτε στον δρόµο µε τη χρήση της κόρνας χωρίς λόγο. Η ευαισθητοποίηση από µόνη της δεν αρκεί. Συγχρόνως πρέπει να γνωρίζουµε και τα δικαιώµατά µας. Να ξέρουµε π.χ. ότι o για περιπτώσεις Εξωτερικού Θορύβου µπορούµε να απευθυνόµαστε στη ιεύθυνση Περιβάλλοντος, Τµήµα Θορύβου του ΥΠΕΧΩ Ε o Για Εργασιακό Θόρυβο µπορούµε να απευθυνόµαστε στο Σώµα o Επιθεώρησης Εργασίας του Υπουργείου Εργασίας Για θόρυβο από Νυχτερινά Κέντρα µπορούµε να απευθυνόµαστε στις ιευθύνσεις Υγείας των Νοµαρχιών (Οι οποίες όµως είναι υπεύθυνες για ορισµένες µόνο ώρες της ηµέρας!) Στην αντιµετώπιση του αστικού θορύβου, σπουδαίο ρόλο µπορούν να παίξουν και οι πολιτικοί µηχανικοί. Απαραιτήτως βέβαια χρειάζονται επιµόρφωση σε θέµατα ηχοµόνωσης, διότι οι γνώσεις από το Πολυτεχνείο και τα εκπαιδευτικά ιδρύµατα δεν είναι ισόβιες. Τεχνικές λύσεις υπάρχουν σήµερα πολλές: o Πορώδη Ηχοαπορροφητικά (για υψηλές συχνότητες) o Συνηχητές Μεµβράνης (για χαµηλές συχνότητες) o Συνηχητές Κοιλότητας (για στενή περιοχή συχνοτήτων) o ιάτρητα Απορροφητικά (συνδυασµός των παραπάνω) o Ηχοπετάσµατα (για τον κυκλοφοριακό θόρυβο) Αρκεί να εφαρµόζονται υπεύθυνα από τους πολιτικούς µηχανικούς και η εφαρµογή τους να πιστοποιείται στον χρήστη του κτιρίου µε φωτογραφίες και πιστοποιητικά. Το ζήτηµα της ηχορύπανσης είναι ιδιαίτερα κρίσιµο. Μας έχει απασχολήσει όλους και θα συνεχίσει να µας απασχολεί, όσο δεν προσπαθούµε να το αντιµετωπίσουµε. Το ερώτηµα όµως που προκύπτει είναι το εξής: πρέπει να περιµένουµε από τους ειδικούς να λύσουν το πρόβληµα; Εµείς ως άτοµα πως µπορούµε να βοηθήσουµε; Τελικά, η πιο ορθολογική λύση του προβλήµατος είναι η εξάλειψη της αίτίας που το προκαλεί. Οι µηχανικοί τρόποι και περιορισµοί απλά είναι ακριβές λύσεις, ασύµφορες και όχι πάντα αποτελεσµατικοί. Πρέπει να γίνει σαφές ότι η καταπολέµηση του θορύβου δεν γίνεται µόνο µε κατασταλτικά µέτρα. Η καλύτερη πρόταση είναι σειρά δύσκολων αλλά αποτελεσµατικών ενεργειών που στοχεύουν: στην πληροφόρηση των ατόµων µε σαφή, απλό και ενιαίο τρόπο, 17 Αµερικανικό Κολλέγιο «Anatolia» (2014), «Ηχορύπανση», Θεσσαλονίκη, ιστοσελίδα

21 στην αλλαγή προτύπων και µεθόδων συµπεριφοράς και επιλογής και τελικά στην ανάπτυξη συνείδησης κατά του θορύβου

22 5 Ηχοµετρώντας τα σχολεία µας Στην ενότητα αυτή, παρουσιάζονται και σχολιάζονται οι µετρήσεις ηχητικής στάθµης που έγιναν στα σχολεία µας. Γενική παρατήρηση είναι ότι για κάθε µέτρηση πάρθηκαν τρία (3) δείγµατα. Οι µετρήσεις έγιναν µε ψηφιακό ηχόµετρο µε ρύθµιση σε Level A, ταχύτητα γρήγορη (fast), ακρίβεια (ανοχή) ±2 db, φάσµα συχνοτήτων δειγµατοληψίας 300 Hz 8 KHz, πυκνωτικό µικρόφωνο 10 mm και κλείδωµα στις µέγιστες τιµές (µέγιστες στάθµες θορύβου). 5.1 Προαύλιο 3 ου & 4 ου Γυµνασίου Γαλατσίου Οι µετρήσεις αυτές έγιναν σε διαφορετικές ώρες λειτουργίας του σχολείου. Η πρώτη και η τελευταία έγινε χωρίς την παρουσία µαθητών, αφού αφορά τη χρονική στιγµή πριν την έναρξη (πρωινή προσευχή) και µετά τη λήξη των µαθηµάτων (σχόλασµα). Αντιθέτως, οι µετρήσεις κατά τις µεσσαίες ώρες (11:00 και 12:00 αντίστοιχα) έγιναν σε διαλείµµατα, όπου αναµένονταν µεγαλύερη στάθµη θορύβου, όπως και αποδείχθηκε. Παρατηρείται ότι στις 11:00 οι µαθητές ήταν πιο...ανήσυχοι από τις 12:00, όπου πιθανώς λόγω της κόπωσης ο θόρυβος έπεσε ελαφρά! µέτρηση µέτρηση µέτρηση Ώρες Μ.Ο. 7:30 50,80 57,50 52,40 53,6 11:00 82,40 89,30 82,40 84,7 12:00 80,02 79,03 68,00 75,7 14:30 63,7 64,2 61,4 63,1 Θόρυβος κατά τις ώρες λειτουργίας του σχολείου στο 3ο & 4ο Γυµνάσιο Γαλατσίου στο προαύλιο 120,00 100,00 Ηχοστάθµη (db) 80,00 60,00 40,00 20,00 0,00 7:30 11:00 12:00 14:30 Ώρες µέτρηση 1 µέτρηση 2 µέτρηση 3 Μ.Ο.

23 5.2 Τάξεις στο 4 ο Γυµνάσιο Γαλατσίου Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την εργασία αυτή αποτελούν οι µετρήσεις στις τάξεις του σχολείου µας. Έτσι δίνεται η ευκαιρία να βρούµε το νικητήριο τµήµα µε το λιγότερο θόρυβο, αλλά και το πιο...θορυβώδες τµήµα! µέτρηση µέτρηση µέτρηση Μέσος Όρος Α1 68,4 60,1 57,2 61,9 Α2 64,2 62,4 57,4 61,3 Α3 68,4 60,1 57,2 61,9 Β1 66,2 63,3 63,0 64,2 Β2 80,2 79,4 61,2 73,6 Β3 81,0 68,0 67,0 72,0 Γ1 108,2 99,3 98,2 101,9 Γ2 84,2 81,2 78,9 81,4 Γ3 87,5 83,4 81,4 84,1 Θόρυβος ανά τµήµα στο 4ο Γυµνάσιο Γαλατσίου Ηχοστάθµη (db) Α1 Α2 Α3 Β1 Β2 Β3 Γ1 Γ2 Γ3 Τµήµατα µέτρηση 1 µέτρηση 2 µέτρηση 3 Μέσος Όρος Παρατήρηση: «Νικητής» είναι το τµήµα Α2 µε στάθµη ηχητική τα 61,3 db, ενώ πιο θορυβώδες αποδεικνύεται το τµήµα Γ1 µε 101,9 db όπου η στάθµη παρουσιάζεται ιδιαίτερα υψηλή.

24 5.3 Τάξεις στο 6 ο Γυµνάσιο Γαλατσίου Επίσης µεγάλο ενδιαφέρον έχει η σύγκριση µε το γειτονικό µας 6 ο Γυµνάσιο Γαλατσίου. µέτρηση µέτρηση µέτρηση Μέσος Όρος Α1 85,3 79,6 73,6 79,5 Α2 81,5 80,7 78,4 80,2 Α3 82,6 82,4 71,3 78,8 Β1 79,8 78,8 73,3 77,3 Β2 80,4 78,4 78,9 79,2 Β4 97,8 96,9 93,9 96,2 Γ1 99,6 84,9 83,3 89,3 Θόρυβος ανά τµήµα στο 6ο Γυµνάσιο Γαλατσίου Ηχοστάθµη (db) Α1 Α2 Α3 Β1 Β2 Β4 Γ1 Τµήµατα µέτρηση 1 µέτρηση 2 µέτρηση 3 Μέσος Όρος Παρατήρηση: «Νικητής» εδώ είναι το τµήµα Β1 µε στάθµη ηχητική τα 77,3 db, ενώ πιο θορυβώδες αποδεικνύεται το τµήµα Β4 µε στάθµη τα 96,2 db. Έτσι, το 6 ο Γυµνάσιο Γαλατσίου φαίνεται πως όσον αφορά το µέγιστο θόρυβο είναι «ηχητικά πιο...πράσινο» από το 4 ο Γυµνάσιο Γαλατσίου! Τι γίνεται όµως στο Λύκειο;

25 5.4 Τάξεις στο 3 ο ΓΕΛ Γαλατσίου µέτρηση µέτρηση µέτρηση Μέσος Όρος Α1 89,0 88,5 86,8 88,1 Α4 99,3 93,4 88,9 93,9 Β1 81,9 78,6 77,2 79,2 Β3 82,8 83,1 85,7 83,9 Γ2 80,8 68,8 68,1 72,6 Γ4 80,1 81,5 82,3 81,3 Κουδούνι 100,7 100,7 100,7 100,7 Θόρυβος ανά τµήµα στο 3ο ΓΕΛ Γαλατσίου Ηχοστάθµη (db) Α1 Α4 Β1 Β3 Γ2 Γ4 Κουδούνι Τµήµατα µέτρηση 1 µέτρηση 2 µέτρηση 3 Μέσος Όρος Παρατήρηση: Νικητής είναι το Β1 µε στάθµη ηχητική τα 72,6 db, ενώ πιο θορυβώδες αποδεικνύεται το Β4 µε στάθµη τα 93,9 db. Εδώ, έχουµε το µεγάλο νικητή! Φαίνεται πως τα µεγάλα παιδιά κάνουν λιγότερο θόρυβο κατά τη διάρκεια του µαθήµατος. Μια extra µέτρηση, όπου συµπεριλήφθηκε στο διάγραµµα των µετρήσεων για το 4 ο Λύκειο Γαλατσίου, κίνησε το ενδιαφέρον µας. Πρόκειται για το θόρυβο που παράγει το κουδούνι του διαλείµµατος, µε στάθµη σταθερή 100,7 db σε απόσταση 10 µέτρα από το όργανο µέτρησης. Προσοχή: Το πιο θορυβώδες τµήµα του 4 ου Γυµνασίου µετρήθηκε 100,9 db, δηλαδή ελαφρά πιο υψηλή η τιµή από το κουδούνι, αλλά όχι πολύ µακριά και η ένδειξη του

26 Α4 του 3 ου ΓΕΛ. Ας αναλογιστεί κανείς την έκθεση των παιδιών και των διδασκόντων στα επίπεδα αυτών των θορύβων! 5.5 Σηµεία κοµβικά στο Γαλάτσι σε διαφορετικές ώρες Οι µετρήσεις αυτές αφορούν µετρήσεις που έγιναν σε διαφορετικά σηµεία του Γαλατσίου, συµπεριλαµβανοµένης της διασταύρωσης που βρίσκεται κοντά στο σχολείο µας, καθώς και µέσα σε ένα λεωφορείο της γραµµής του Γαλατσίου. µέτρηση µέτρηση µέτρηση Περιοχές Ώρες Μ.Ο. Βεϊκου & 8:20 88, ,9 80,2 ρυοπίδος 18:25 83,6 83,8 86,6 84,7 8:00 70,6 74,5 76,8 74,0 Βεϊκου & 18:45 86,9 73, ,6 Γαλατσίου 21:45 70, ,2 69,9 23:45 62,4 65,7 63,5 63,9 Μέσα σε 8:15 83,3 84,8 80,5 82,9 λεωφορείο 18:35 80, ,1 79,1 Μέσοι όροι από µετρήσεις σε διάφορα σηµεία του Γαλατσίου Ηχοστάθµη (db) :20 18:25 8:00 18:45 21:45 23:45 8:15 18:35 Βεϊκου & ρυοπίδος Βεϊκου & Γαλατσίου Σηµεία & ώρες µέτρησης Μέσα σε λεωφορείο Θεωρώντας ότι οι µετρήσεις έγιναν σε ώρες κυκλοφορίας (αιχµής), χωρίς βλάβη της γενικότητας, θα µπορούσαµε να «χαρτογραφήσουµε» το Γαλάτσι µε βάση το θόρυβο. Έτσι, φαίνεται ξεκάθαρα ότι οι περιοχές κοντά σε σχολεία, στη γραµµή πολυσύχναστων δρόµων και λεωφόρων, και σε εµπορικά κέντρα είναι πιο «θορυβώδη» από περιοχές κοντά σε άλση (πρασιές) και δροµάκια χαµηλής

27 κυκλοφορίας οχηµάτων και κόσµου. Έτσι, και µε τη βοήθεια των µετρήσεων της οµάδας των µαθητών, σχηµατίστηκε ο παρακάτω ηχητικός χάρτης 18 : 18 Βοηθητική πηγή:

28 6 Επίλογος - Συµπεράσµατα Η εργασία των µαθητών της περιβαλλοντικής οµάδας του 4 ου Γυµνασίου Γαλατσίου αφορά το θέµα της ηχορύπανσης. Ενώ είναι ζήτηµα ποιότητας ζωής, δεν είναι τόσο δηµοφιλές. Όµως πρέπει να λαµβάνεται σοβαρά, διότι αν δεν ληφθεί σοβαρά υπόψη, οι επιπτώσεις στην υγεία µπορεί να αποβούν σοβαρές. Η πραγµατεία ξεκίνησε µε την αποσαφήνιση των όρων «ήχος», «θόρυβος», την έννοια «ηχορύπανση», τις επιπτώσεις στην υγεία, τα µέτρα προστασίας. Γίνεται αναφορά σε ιατρικά, νοµικά και τεχνικά εγχειρίδια σχετικά µε το ζήτηµα. Κατόπιν το ζήτηµα επικεντρώνεται στα σχολεία. Η οµάδα των µαθητών, αφού πειραµατικά πραγµατοποίησαν πλήθος µετρήσεων σε σηµεία της περιοχής τους, όπως δρόµους, λεωφορεία, και κυρίως στο σχολείο τους και σε γειτονικά σχολεία, εισήγαγαν και αποτύπωσαν σε διαγράµµατα τα δεδοµένα που µέτρησαν. Τα δεδοµένα αυτά, εκτός από τα µέγιστα και ελάχιστα, εµφάνισαν την εικόνα του τυπικού Γαλατσιώτικου σχολείου (θα µπορούσαµε να πούµε κατ επέκταση Ελληνικού σχολείου) όσον αφορά την ηχορύπανση. Προτάθηκαν µέθοδοι αντιµετώπισης θορύβου που αφορούν γενικά την βιοµηχανία, την αστική ζωή, και τα σχολεία (που είναι το κυρίως ζητούµενο). Το γενικό εξαγόµενο είναι ότι αν οι µαθητές δεν εξοικιωθούν σε συµπεριφορά αντι-θορυβική, τα µηχανικά µέσα θα αποδειχθούν µάλλον ανώφελα ή τουλάχιστον ελάχιστα αποτελεσµατικά και δαπανηρά. Η συνολική εµπειρία από την εργασία ήταν ευεργετική, από πολλές απόψεις: Αποκόµιση γνώσεων για το πως παράγεται ο ήχος και ειδικά ο θόρυβος Επαφή µε το περιβαλλοντικό πρόβληµα της ηχορύπανσης Γνώσεις για τις επιπτώσεις και τη σοβαρότητα του προβλήµατος του θορύβου Συγκριτική πειραµατική µεθοδολογία µε τις ηχοµετρήσεις Ερευνητική εµπειρία σε επίπεδο θεωρητικό και πρακτικό Απόκτηση καλής συνείδησης σε θέµατα θορύβου Συνεργατικό πνεύµα µεταξύ των µελών της οµάδας και ενθουσιασµός

29 7 Βιβλιογραφία πηγές Noise Free, 2014, «Ηχορύπανση, οι επιπτώσεις για την υγεία», άρθρο στην οστοσελίδα, (ανακτήθηκε στις 19/05/2014) Αµερικανικό Κολλέγιο «Anatolia» (2014), «Ηχορύπανση», Θεσσαλονίκη ρίβας Σ., (2014), Ειδικός Ιατρός Εργασίας, Κέντρο Υγείας-Υγιεινής της Εργασίας ΕΛΙΝΥΑΕ Εγκυκλοπαίδεια Wikipedia (2014), λήµµα «ηχορύπανση» Εγκυκλοπαίδεια Wikipedia (2014), λήµµα «θόρυβος» Εγκυκλοπαίδεια Wikipedia, (2014), λήµµα «ήχος», ιστοσελίδα Κυµπρίτη Αναστασία, (2007), «θόρυβος και Περιβάλλον εργασίας», Πανεπιστήµιο Πειραιά Πανεπιστήµιο Πάτρας, (2014), «Θόρυβος», Πάτρα Υπουργείο Πρόνοιας, Εργασίας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων (2014), «Θόρυβος», Κύπρος 5BC/$file/thorybos.pdf ΦΕΚ 1418/ , τ.2 ο περί «µέτρων και όρων εκποµπής θορύβου στο περιβάλλον από εξοπλισµό προς χρήση σε εξωτερικούς χώρους Φωτιάδη Ι., (2014), «ύπουλος εχθρός ο θόρυβος», άρθρο εφηµερίδας Καθηµερινή, 19/5/2014 Χάρτης από Οµάδα Συµµετεχόντων Μαθητών: 1. Επταήµερος Σταύρος (Γ1) Ήχος, ορισµοί, µονάδες 2. Κατσούδα Ευαγγελία (Γ1) Θόρυβος, προστασία, όργανα, µονάδες 3. Κοκονέτση Βασιλική (Γ2) Θόρυβος, κρότος 4. Κωτσαλάς Αλέξης (Γ2) Τρόποι µείωσης θορύβου 5. Μανωλάς Φώτης (Γ2) Ήχος, ορισµοί, µονάδες, φαινόµενα, ιδιότητες 6. Φετάνη Ευφροσύνη (Γ3) Θόρυβος, προστασία, όργανα, µονάδες 7. Φλώρου Κωστιάννα (Γ3) Επιπτώσεις στην υγεία 8. Χούγια Αρετή (Γ3) Ηχορύπανση, νοµοθεσία