ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΑΝΔΡΑΣ Στυτική δυσλειτουργία: Ο ανδρικός εφιάλτης

Transcript

1 Tεύχος 33 - Δεκέµβριος 2013 υγεία > ψυχολογία > διατροφή ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Σηµαντικές εξελίξεις στην εξωσωµατική ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΟ Το λουλούδι των Χριστουγέννων ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΕΟΡΤΩΝ Πώς θα την αντιµετωπίσουµε; ΘΕΜΑ Το τζάκι δεν µας κάνει οικονοµία ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΑΝΔΡΑΣ Στυτική δυσλειτουργία: Ο ανδρικός εφιάλτης ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΜΕ ΤΟΝ ΤΥΠΟ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

2 Για να νιώθουν οι άνθρωποι καλύτερα και να ζουν περισσότερο GR/PHCA/0001/13 Λ. Κηφισίας 266, Αθήνα, Τηλ.: ,

3

4 Tεύχος 33 - Δεκέµβριος 2013 υγεία > ψυχολογία > διατροφή 14 µυστικά υγείασ & ευεξίασ > ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΑΝ ΡΑΣ Τριχόπτωση Γιατί ροχαλίζει; όλα όσα ΤΟΝ αφορούν Στυτική δυσλειτουργια 24 Καρκινοσ του προστατη Ανδρική υπογονιµοτητα Ανδροπαυση Πλαστικες επεµβασεις καλλυντικα Γυµναστηριο & διατροφη Περιεχόµενα life positive > life positive > life positive > life positive > life positive EDITORIAL AGENDA ΑΠΟΡΙΕΣ > Για την κατάθλιψη των γιορτών ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ > Υποβοηθούµενη αναπαραγωγή: Η εξατοµίκευση είναι το «κλειδί» ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ > Ο φαύλος κύκλος της βουλιµίας ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΑΝ ΡΑΣ > Μυστικά για υγεία και ευεξία > Τριχόπτωση: Γιατί τα... χάνω; > Γιατί ροχαλίζει; > Στυτική δυσλειτουργία: Ο ανδρικός εφιάλτης > Καρκίνος του προστάτη: Κρίσιµες ερωτήσεις, χρήσιµες απαντήσεις ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2013 # 33

5 GEN/04/03.13 M Y Y Y Εργαζόµαστε καθηµερινά πάνω σε φόρµουλες µε στόχο τη βελτίωση της ζωής. Στη Merck Serono συνδυάζουµε την εξειδίκευσή µας στους τοµείς των χηµικών και βιολογικών παραγόντων για να προσφέρουµε καινοτόµα συνταγογραφούµενα φάρµακα. ιαθέτουµε κορυφαία προϊόντα που συµβάλλουν στη βελτίωση της ζωής των ασθενών. Προσφέρουµε θεραπείες στους τοµείς που γνωρίζουµε καλύτερα: την ογκολογία, τις νευροεκφυλιστικές παθήσεις, τη γονιµότητα, την ενδοκρινολογία, τις καρδιοµεταβολικές παθήσεις. ιαθέτουµε υψηλής ποιότητας προϊόντα σε περισσότερες από 150 χώρες σε ολόκληρο τον κόσµο. Λεωφόρος Κηφισίας (Κτίριο Β), Μαρούσι, Αθήνα Η Merck Serono είναι ένας κλάδος της Merck.

6 life positive > life positive > life positive > life positive > life positive > Ανδρική υπογονιµότητα > Ανδρόπαυση: Και όµως υπάρχει! > Και οι άνδρες θέλουν τον... πλαστικό τους! > Ανδρικά καλλυντικά > Γυµναστήριο & ιατροφή ΘΕΜΑ > Το τζάκι δεν µας κάνει οικονοµία ΑΛΕΞΑΝ ΡΙΝΟ > Το λουλούδι των Χριστουγέννων ΝΕΑ > Μικρά και πρακτικά ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΛΕΞΗ Η ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ > Βήχας, το ενοχλητικό σύµπτωµα του χειµώνα 46 Το επόµενο τεύχος του > Life > Positive < θα κυκλοφορήσει στις 26 Ιανουαρίου >Life>Positive< Ι ΙΟΚΤΗΣΙΑ-ΕΚ ΟΣΗ > Μ. ΠΙΤΣΙΛΙ ΗΣ Α.Ε. Αγ. Νικολάου 102, Γλυφάδα Τηλ: , Fax: ΕΚ ΟΤΗΣ > Μιχάλης Πιτσιλίδης ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚ ΟΣΗΣ > Νινέττα Βατικιώτη ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ > Νεκταρία Καρακώστα ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ > Βασιλική Κούτσικου ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ > Γιώργος Παναγόπουλος SENIOR ART DIRECTOR > Γρηγορία Μαυροειδάκου ART DIRECTOR > Μάτα Παρασύρη ΗΜΟΣΙOΓΡΑΦΙΚΗ ΟΜΑ Α > Βιβέττα Λαϊνιώτη > Λυδία Παπαευαγγέλου > Ειρήνη Πιτσιλίδη ΕΙ IΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ > Ορέστης Γιωτάκος, ψυχίατρος > Γρηγόρης Λάσκαρης, φαρµακοποιός > Θεόδωρος Ροκκάς, γαστρεντερολόγος > Χρήστος Ντέλλος, καρδιολόγος > Κώστας Σπίγγος, νευρολόγος ΥΠΟ ΟΧΗ ΙΑΦΗΜΙΣΗΣ > Σοφία Κολοβού ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ > Σταµάτης Κωνσταντάτος ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ > Όλγα Κοσσυβάκη ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ > istockphoto > shutterstock images ΕΚΤΥΠΩΣΗ -ΒΙΒΛΙΟ ΕΣΙΑ: > ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ IRIS A.E.Β.Ε. Το >Life>Positive< είναι µηνιαίο περιοδικό και διανέµεται δωρεάν, την τελευταία Κυριακή κάθε µήνα, µε τον «Τύπο της Κυριακής»

7

8 > editοrial του Mιχάλη Πιτσιλίδη Η ΕΛΛΑ Α ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Λιγότερα φάρµακα, λιγότερη ζωή... Οι εποχές των σοβαρών οικονοµικών κρίσεων διακρίνονται, µεταξύ άλλων, από την ανάπτυξη πρωτόγνωρων συµπεριφορών αλληλεγγύης µεταξύ των απλών, καθηµερινών ανθρώπων. Ταυτόχρονα, ωστόσο, καταγράφεται µια χωρίς όριο αύξηση του κυνισµού και της υποκρισίας, στο επίπεδο της ηγεσίας, εγχώριας και µη, στα κέντρα λήψης των αποφάσεων. Η έτοιµη δικαιολογία πως για όλα φταίει η Τρόικα, έχει αποχαλινώσει τα άγρια ένστικτα της πολιτικής. Έτσι, το πρώτο (ενδόµυχο...) σχόλιο στην παρατήρηση ότι οι Έλληνες, τα προσεχή χρόνια θα ζουν όλο και λιγότερο όπως ακριβώς και οι κάτοικοι των χωρών του τέως κοµουνιστικού µπλοκ ζουν σήµερα λιγότερο από όλους τους άλλους Ευρωπαίους είναι πως έτσι...γλιτώνουµε δαπάνες περίθαλψης και συντάξεις. Μεταξύ σοβαρού και αστείου διαβάζουµε, λοιπόν, σε κάποιο site «σπουδαγµένων ανθρώπων» ότι αν µας αφήσει πρόωρα χρόνους το 15% των ανθρώπων πάνω από τα 60, λύσαµε, για πολλά χρόνια τόσο το ασφαλιστικό όσο και το οικονοµικό πρόβληµα του ΕΟΠΥΥ! Αλλά, εύλογα διερωτάται κανείς, είναι αλήθεια ότι το περίφηµο «προσδόκιµο επιβίωσης των Ελλήνων» µειώνεται και θα µειωθεί αισθητά τα επόµενα χρόνια; Η απάντηση είναι ναι, για πολλούς λόγους που δεν είναι δυνατόν να αναλυθούν όλοι στο πλαίσιο ενός άρθρου. Θα µείνουµε σε δύο, έναν ποιοτικό και έναν ποσοτικό. 6 Χρόνιο στρεσ Σε δύσκολες οικονοµικές συνθήκες, εκατοµµύρια άνθρωποι ζουν σε κατάσταση χρόνιου στρες. Η µακροχρόνια ανεργία και η συνεχής ανασφάλεια, το άγχος για την απώλεια εργασίας και την κάλυψη των τρεχουσών συναλλαγών, τα χρέη και οι δυσµενείς αλλαγές στη ζωή της οικογένειας (π.χ. µετανάστευση, αλλαγή περιοχής κατοικίας, µικρότερο σπίτι, αλλαγή ή απώλεια αυτοκινήτου, πώληση περιουσιακών στοιχείων, αλλαγή σχολείων, υποβάθµιση της διατροφής, περιορισµός της ψυχαγωγίας, αύξηση της κατανάλωσης αλκοόλ κ.λπ.) προκαλούν µια κατάσταση χρόνιου στρες. Για να αντιµετωπίσει το στρες, ο ανθρώπινος οργανισµός χρειάζεται κάποιες ορµόνες όπως π.χ. η διάσηµη «κορτιζόνη». Τα συνεχή και µακροχρόνια ερεθίσµατα για έκκριση ορ- µονών του στρες, έχουν ως τελικό αποτέλεσµα τη εξάντληση των δυνατοτήτων του σώµατος να παράγει αυτές τις ορµόνες στις αναγκαίες ποσότητες. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα τη σηµαντική µείωση της αποτελεσµατικότητας του ανοσοποιητικού συστήµατος καθώς και της ικανότητας της καρδιάς, των αγγείων και άλλων ζωτικών οργάνων να ανταποκρίνονται. Έτσι ήδη καταγράφεται διψήφια αύξηση στα καρδιαγγειακά νοσήµατα (εµφράγµατα, εγκεφαλικά επεισόδια) και, γενικότερα, αύξηση της προσέλευσης ανθρώπων στα δηµόσια νοσοκοµεία και στις δοµές ψυχικής υγείας, σε ποσοστά που ξεπερνούν το 25-30%. εν πρόκειται απλώς για ανθρώπους που δεν έχουν πλέον την οικονοµική δυνατότητα να στραφούν στον ιδιωτικό τοµέα της Υγείας, αλλά για καθαρή αύξηση της βαριάς νοσηρότητας!!! > Life > Positive < ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2013 # 33

9

10 > editorial Λιγότερα φάρµακα, λιγότερη ζωή... Λιγοτερα φαρµακα, λιγοτερη ζωη Σύµφωνα µε τις εντολές της Τρόικας, η δηµόσια φαρµακευτική δαπάνη για το 2013 θα πρέπει να είναι περίπου 2,35 δις ευρώ, ενώ θα µειωθεί στα 2,2 δις ευρώ το 2014, µε τελικό στόχο ποσοστό 1% του ΑΕΠ της χώρας, δηλ. 1,7-1,8 δις ευρώ. Η ετήσια κατά κεφαλή δηµόσια φαρµακευτική δαπάνη θα είναι τότε 170 ευρώ, ποσόν που βγάζει την Ελλάδα έξω από την οµάδα των χωρών-µελών του ΟΟΣΑ και µας κατατάσσει στον Τρίτο κόσµο. υστυχώς, οι πολιτικές ηγεσίες της κρίσης αποδέχτηκαν ασµένως αυτές τις µειώσεις, την ίδια ώρα που οργιάζει, σε βαθµό υψηλότερο από την περίοδο πριν την κρίση, το πλιάτσικο θέσεων και µισθών από τους ηµέτερους, τα παιδιά των κοµµατικών σωλήνων... Η αξιοκρατία, αν έχει υποµονή, µπορεί να περιµένει... Πώς επιτυγχάνεται όµως µια τόσο µεγάλη µείωση, αν αναλογιστεί κανείς ότι την εποχή της σπατάλης, δηλ. έως το 2009, η δηµόσια φαρµακευτική δαπάνη έφτασε τα 5,5 δις ευρώ; Οι τεχνικές µείωσης ταξινοµούνται σε τρεις κατηγορίες. Η µία επηρεάζει τους εµπλεκόµενους στη διακίνηση φαρµάκου (εταιρείες, χονδρέµποροι, φαρµακεία), η δεύτερη προσπαθεί να ελέγξει την απάτη και την ανοµία στο σύστηµα και η τρίτη αφορά τον ασθενή. Στην πρώτη, οι κυβερνήσεις της κρίσης θριάµβευσαν. Οι αλλεπάλληλες µειώσεις τιµών και οι µειώσεις ποσοστών κέρδους συνέβαλαν τα µέγιστα στη µείωση της δηµόσιας φαρµακευτικής δαπάνης. Στη δεύτερη, τον έλεγχο της απάτης και της ανοµίας στο σύστηµα, βρισκόµαστε όπως σχεδόν σε όλους τους τοµείς της οικονοµικής ζωής εκεί που ξεκινήσαµε. Το γλέντι καλά κρατεί ακόµα, µεταξύ επίορκων γιατρών και φαρµακοποιών... Μεγάλη «επιτυχία», τέλος, κατέγραψαν οι κυβερνήσεις της κρίσης και στην αύξηση της επιβάρυνσης των ασθενών: αυξηµένες συµµετοχές, πονηρές και ατελέσφορες µεθοδεύσεις (συνταγογράφηση µε τη «δραστική ουσία»), αρνητική λίστα φαρµάκων κ.λπ., οδήγησαν τελικά τους οικονοµικά ασθενέστερους να κόψουν τα φάρµακά τους, εν όλω ή εν µέρει, ή να µειώσουν δοσολογίες ή να στερούνται σε άλλους τοµείς, προκειµένου να προµηθευτούν σήµερα µε ευρώ φάρµακο που το 2008 αγόραζαν µε 2-3 ευρώ! Κακώς και τότε, κακώς και τώρα. Αλλά πότε η ελληνική πολιτεία πήρε τη σωστή απόφαση στο σωστό χρόνο; Έτσι, η αυθαίρετη τροποποίηση της θεραπείας σε µια σειρά από χρόνια, µεταβολικά ή άλλα νοσήµατα) αυξάνει ραγδαία τις πιθανότητες νόσησης και πρόωρου θανάτου. Οι διαβητικοί, οι υπερτασικοί, οι καταθλιπτικοί, οι πάσχοντες από αυτοάνοσα νοσήµατα και πολλοί άλλοι, από δική τους οικονο- µική αδυναµία την οποία φροντίζει όσο µπορεί να επιδεινώσει η πολιτεία, οδηγούνται στα νοσοκο- µεία µε βαριά νοσήµατα ή εγκαταλείπουν αιφνιδίως τον µάταιο τούτο κόσµο... 8 Το 2009 η Ελλάδα βρισκόταν υπερβολικά ψηλά, µε σχεδόν 600 ετήσια κατά κεφαλή δηµόσια φαρµακευτική δαπάνη. Το 2014, ελέω Τρόικας, το ποσόν θα µειωθεί στα περίπου 200 ή και λιγότερο. Έτσι η Ελλάδα έχει φύγει πλέον από την οµάδα των προηγµένων κρατών, έχει ήδη υποχωρήσει κάτω από Σλοβακία, Τσεχία, Ουγγαρία και πλησιάζει ολοταχώς την Πολωνία. Η υποχώρηση αυτή, όπως ξεκάθαρα φαίνεται στο σχεδιάγραµµα, αντιστοιχεί σε µείωση του προσδόκιµου επιβίωσης από τα στα Πέντε χρόνια από τη ζωή τους θα χάσουν κατά µέσον όρο οι Έλληνες, εξαιτίας της κακής πολιτικής που ακολουθείται στο φάρµακο τα τελευταία 5 χρόνια > Life > Positive < ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2013 # 33

11

12 > agenda έως 18 Iανουαρίου ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΤΗΣ FREZYLAND, ΜΙΑΣ ΧΩΡΑΣ ΜΑΓΙΚΗΣ! Η FrezyDerm, που τόσα χρόνια φροντίζει τα παιδιά, παρέχοντας ασφαλή και αποτελεσµατικά προϊόντα για την καθηµερινή περιποίησή τους παρουσιάζει µια θεατρική παράσταση που δηµιούργησε αποκλειστικά για τους µικρούς της φίλους. Πρωταγωνιστές της παράστασης, που έγραψε και σκηνοθετεί ο Λεωνίδας Τσίπης είναι οι ήρωες των βρεφικών και παιδικών προϊόντων της FrezyDerm: Ο Κρεµούλης το ΑΡΚΟΥ ΑΚΙ, ο Απαλούλης, το ΕΛΦΙΝΑΚΙ Καθαρούλης, η ΚΑΜΗΛΟΠΑΡ Α- ΛΗ, ο ΠΕΛΕΚΑΝΟΣ ο Ταξιδευτής που ζουν στη FREZYLAND, µαζί µε τον ΦΡΕΖΥ ΕΑ και την ΚΑΘΑΡΟΠΗ. Το έργο είναι µια χιουµοριστική περιπέτεια - ύµνος στην αγνή φιλία! Πότε: Κάθε Σάββατο µέχρι 18/01 και ώρα π.µ. Πού: Πολιτιστικό Κέντρο Ακαδήµεια, Μαραθωνοµάχων 8, Ακαδηµία Πλάτωνος, τηλ Για δήλωση συµµετοχής, θα πρέπει να αναφέρετε την ηµερο- µηνία της παράστασης και τα άτοµα προσέλευσης στον κ. Κολιβάνη, τηλ , ευτέρα Παρασκευή, 10:00-16:00. Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας. έως 06 Iανουαρίου ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙΔΟΥ 10 Το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο και η ιαδραστική Έκθεση Επιστή- µης και Τεχνολογίας «ντύνονται» γιορτινά και περιµένουν τους µικρούς και µεγάλους φίλους τους. Η εντυπωσιακή παράσταση «Το Άστρο των Χριστουγέννων», δίνει µία εικόνα στην αναζήτηση κάθε παιδικής ψυχής, του ξεχωριστού κοσµικού φαινοµένου, που οδήγησε τους τρεις Μάγους στο νεογέννητο Χριστό. Τι ήταν εκείνο το «Άστρο»; Ήταν µετέωρο ή κοµήτης; Νόβα ή σουπερνόβα; Ισχύει άραγε η διατύπωση του Κέπλερ, ότι επρόκειτο για συζυγία πλανητών; Στη ιαδραστική Έκθεση Επιστήµης και Τεχνολογίας, και στην εορταστική ενότητα «H Επιστήµη στον ρυθµό της µουσικής των Χριστουγέννων» µικροί και µεγάλοι θα παίξουν Χριστουγεννιάτικες µελωδίες µε παράξενα όργανα, θα µάθουν για τον ήχο και τη διάδοσή του, θα δουν εντυπωσιακά πειράµατα και υλικά «να χορεύουν», ενώ θα πουν τα κάλαντα µε ευφάνταστους τρόπους. Πόσο: 6 για τους ενήλικες, 4 για τα παιδιά (για κάθε δραστηριότητα) Περισσότερες πληροφορίες στην ηλεκτρονική διεύθυνση > Life > Positive < ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2013 # 33

13

14 > agenda έως 23 Φεβρουαρίου ΒΑΣΙΛΗΣ ΘΕΟΧΑΡΑΚΗΣ, ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ: Το Ίδρυµα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη παρουσιάζει την έκθεση «Βασίλης Θεοχαράκης. Ζωγραφική: ». Περισσότερα από 80 έργα, ελαιογραφίες σε µουσαµά µεγάλων διαστάσεων, και υδατογραφίες της χρονικής περιόδου µε θέµα τα αδιάβατα δάση και τη θάλασσα, αποκαλύπτουν τις ποιητικές του τοπιογραφίες, εµµένοντας σε ένα ιδιαίτερο ζωγραφικό ιδίωµα. Η ιευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, Μαρίνα Λαµπράκη Πλάκα, επισηµαίνει στον οµότιτλο κατάλογο της έκθεσης: «Στα τελευταία του έργα ο Θεοχαράκης επιστρέφει στο φυτικό βασίλειο. Όπως βύθιζε το βλέµ- µα του στα νέφη και στα νερά, στους ουρανούς και στα βάθη του πόντου, τώρα βυθίζεται στο δάσος, στις φυλλωσιές, σε υγρά και δροσερά ξέφωτα. Ξαναγυρίζει στην πειθαρχία της παρατήρησης, επιχειρεί να ξαναδώσει σε δέντρα, φυτά και φυλλώµατα τη χαµένη ταυτότητά τους». Πότε: ευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή: 10:00-18:00, Πέµπτη: 10:00-20:00 Πού: Ίδρυµα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη Βασιλίσσης Σοφίας 9 & Μέρλιν 1, Αθήνα, τηλ , έως 19 Iανουαρίου ΑΝΤΟΧΗ 12 Η ζωή µας ήταν, είναι και θα είναι ένας αγώνας σε πολλά επίπεδα. Οι αντοχές που δείχνουµε, η επιµονή κι αποφασιστικότητα, διαµορφώνουν την πορεία µας κι ορίζουν την προσωπικότητά µας. Tο ΙΑΦΡΑΓΜΑ 26 παρουσιάζει µια έκθεση για τους ανθρώπους που αντέχουν. Όσους αντέχουν την πνευµατική κούραση της µεγαλούπολης, παλεύουν µε τη σωµατική εξάντληση (προϊόν χειρωνακτικής εργασίας ή αθλητισµού), κοντράρουν την κρίση και τις συνέπειές της, παλεύουν µε νύχια και δόντια να σταθούν όρθιοι κι αξιοπρεπείς. Η αντοχή πάντα ήταν θέµα της τέχνης και οι καλλιτέχνες προσπαθούν να δουλεύουν µε οτιδήποτε τη συµβολίζει ή την υπονοεί. Η ίδια η καλλιτεχνική δηµιουργία είναι ένας αγώνας αντοχής χωρίς όρια! Επιµέλεια: Ανδρέας Κατσικούδης Πού: Πολιτιστικό Κέντρο Quilombo, Σερβιών 8, Ακαδηµία Πλάτωνα Πότε: Ιανουαρίου 2014, 6 11 µ.µ. Περισσότερες πληροφορίες: blogspot.com, > Life > Positive <

15

16 > υγεία Απορίες για την κατάθλιψη των γιορτών Σκεφτόµενοι όνειρα που παρέµειναν όνειρα, ελπίδες που διαψεύστηκαν και συνθήκες ή ευκαιρίες που έµειναν ανεκµετάλλευτες, αλλά και υπό το βάρος του στρες εξαιτίας του πλούσιου από κοινωνικές και άλλες υποχρεώσεις προγράµµατος, πολλοί άνθρωποι, αντί να απολαµβάνουν τις γιορτινές µέρες, εκδηλώνουν µια ιδιότυπη κατάθλιψη, γνωστή ως η «κατάθλιψη των εορτών». Ο Ψυχολόγος Ψυχοθεραπευτής Dr Γρηγόρης Βασιλειάδης, λύνει όλες µας τις απορίες για τη χριστουγεννιάτικη θλίψη. Τι είναι η κατάθλιψη των εορτών; 1 Ανέκαθεν οι γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς χαρακτηρίζονταν από έντονη συναισθηµατική φόρτιση. Οι περισσότεροι τις ταυτίζουν µε συναισθήµατα χαράς, ελπίδας, αγάπης, ζεστασιάς, αισιοδοξίας, γιατί θα έλθουν κοντά µε αγαπηµένα πρόσωπα, θα προσφέρουν και θα πάρουν φροντίδα και αναγνώριση, θα διασκεδάσουν, θα απολαύσουν αγαπηµένα φαγητά και γλυκά, θα ανταλλάξουν δώρα... Υπάρχει, όµως, και µία µεγάλη αριθµητικά µερίδα ανθρώπων, που αυτήν την περίοδο είναι γεµάτοι άγχος, νεύρα, θλίψη και µελαγχολία. Γιατί συµβαίνει αυτό; 2 Η απάντηση είναι πολυδιάστατη: Βρίσκεται στον συµβολισµό της γιορτής των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, και στους τρόπους µε τους οποίους υποδεχό- µαστε ψυχικά αυτές τις γιορτές. Στις προσδοκίες που έχουµε από τον εαυτό µας και τους άλλους. Στα πρακτικά, ψυχικά, και υπαρξιακά κωλύµατα που µας συνδέουν µε τα Χριστούγεννα, αλλά κυρίως στις στάσεις που έχουµε απέναντι στα παραπάνω. Οι προσδοκίες δεν είναι εκείνες 3 που µας «βαραίνουν» περισσότερο; Οι γιορτές συνοδεύονται από αρκετές τελετουργικές εκδηλώσεις και συνήθειες. Από εσωτερικευµένες «φωνές» και επιταγές. Τι πρέπει να κάνω για να περάσω καλά; Τι πρέπει να κάνω για να περάσουν καλά οι άλλοι; Τι περιµένουν τα µέλη της οικογένειάς µου από µένα; Τι οφείλω να αγοράσω στα παιδιά, στους γονείς, στα αδέρφια; Τι πρέπει να φορέσω για ξεχωρίσω;/ να περάσω απαρατήρητη;/ πώς πρέπει να φερθώ στο πάρτι; Πώς θα τα καταφέρω να µείνουν όλοι ευχαριστη- µένοι; Όταν τις γιορτές τις συνδέουµε µε αµέτρητα «πρέπει» και καταναγκασµούς, όταν υπερφορτώνουµε το πρόγραµµά µας µε πάρα πολλές υποχρεώσεις και δεν φροντίζουµε καθόλου τον εαυτό µας, όταν δεν ακούµε τα προσωπικά µας «θέλω» και τις πραγµατικές µας ανάγκες, είναι αναµενόµενο να θέλουµε να περάσουν σαν νερό αυτές οι δύο εορταστικές εβδοµάδες. Τα όνειρα που έµειναν όνειρα 4 δεν είναι ακόµη µία αιτία κατάθλιψης; Καθώς το έτος πλησιάζει στο τέλος του, όλοι µας µπαίνουµε σε µια διαδικασία ανασκόπησης και «ψυχολογικής ενδοσκόπησης», αλλά και σε µια διαδικασία αυτοκριτικής. Eµπειρίες, λάθη και χαµένες ευκαιρίες από τη χρονιά που πέρασε αναµοχλεύονται και συνθέτουν ένα > Life > Positive < ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2013 # 33

17 Μην το ξεγράφεις. Tώρα γίνεται. D.K.P.Cac 11_2013 Αναγεννητικός παράγοντας που επουλώνει τα έλκη διαβητικού ποδιού αποτελεσµατικά 1 Σε σύντοµο χρονικό διάστηµα Με εύκολη εφαρµογή Μειώνοντας δραστικά τον πόνο 1. I.Slim et al, Journal of Wound Technology 2012;17 ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ - ΛΙΛΛΥ Α.Ε.Β.Ε. 15o χλµ. Εθνικής Οδού Αθηνών-Λαµίας, Κηφισιά, τηλ.: fax: , T.Θ Γραφείο Θεσσαλονίκης: Αδριανουπόλεως 24, Καλαµαριά, Θεσσαλονίκη τηλ.: Για παραγγελίες: τηλ.: fax: orders@lilly.gr

18 > υγεία 8+1 απορίες για την κατάθλιψη των γιορτών 16 µελαγχολικό παζλ. Στο άκουσµα µιας ευχής, η προσµονή για το ανεκπλήρωτο όνειρο µεγαλώνει. για εκείνους που είναι µόνοι, είναι η ευχή και το όνειρο να βρουν σύντροφο και να κάνουν οικογένεια, για εκείνους που δεν είναι υγιείς να αποκτήσουν καλή υγεία, για όσους δεν έχουν παιδιά, να τεκνοποιήσουν. Aυτή η προσµονή, όσο πλησιάζουµε στην έναρξη της νέας χρονιάς, γίνεται ολοένα κι εντονότερη. Γιατί οι οικογενειακοί 5 τσακωµοί είναι συνηθισµένο φαινόµενο αυτές τις ηµέρες; Συχνά στις οικογενειακές συγκεντρώσεις (ειδικά αυτές που γίνονται «κατ ανάγκην» και όταν οι άνθρωποι έχουν να βρεθούν καιρό) αναδύονται δυσάρεστα συναισθήµατα για άλλα πρόσωπα της οικογένειας και πολλές φορές µέσα από κουβέντες προκύπτουν παρεξηγήσεις που καταλήγουν σε τσακωµούς. Οι άνθρωποι που έχοντας οι ίδιοι «χαθεί» µέσα στην καθηµερινότητα του χρόνου που τελειώνει, περιµένουν τις γιορτές για να συσφίξουν τις σχέσεις τους, ελπίζουν ότι θα αποκαταστήσουν µέσα σε λίγες µέρες ό,τι έχασαν όλες τις προηγούµενες µέρες του χρόνου. Ελπίζουν πως η µονότονη και άδεια τους ζωή θα γεµίσει, θα αλλάξει, θα µεταµορφωθεί, όπως µεταµορφώνονται οι δρόµοι και οι πλατείες που στολίζονται µε φώτα και λαµπιόνια. Η ελπίδα όµως δηµιουργεί άγχος. Γι αυτό µεγαλώνει και η ένταση στις διαπροσωπικές σχέσεις, και κυρίως στις σχέσεις ανάµεσα στα µέλη της οικογένειας, αφού σε αυτές τις σχέσεις µας εναπόκεινται οι µεγαλύτερες προσδοκίες µας για ψυχική αποκατάσταση κι ευτυχία. Ποιους πλήττει περισσότερο η κατάθλιψη των 6 γιορτών; H κατάσταση την περίοδο των γιορτών είναι ιδιαίτερα δύσκολη για τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας, καθώς η χριστουγεννιάτικη ατµόσφαιρα κάνει πιο δυσβάσταχτη τη µοναξιά. Oι ηλικιωµένοι είναι η πιο ευαίσθητη και ευάλωτη στην κατάθλιψη µερίδα του πληθυσµού, ειδικά κατά τις γιορτινές ηµέρες. Μπορεί µια εποχιακή 7 κατάθλιψη να εξελιχθεί σε µόνιµη; Τα συµπτώµατα της κατάθλιψης των εορτών µπορούν να γίνουν αίτια µιας µονιµότερης καταθλιπτικής κατάστασης, συνδυαζόµενα µε κάποιο τραυµατικό συναισθη- µατικά γεγονός, όπως η φυγή ενός αγαπηµένου προσώπου ή ένας χωρισµός. Τι πρέπει να κάνουµε για 8 να την αντιµετωπίσουµε; Να εκµεταλλευτούµε την ευκαιρία που µας δίνουν οι γιορτές και να αφιερώσουµε περισσότερο χρόνο στον εαυτό µας, κάνοντας ό,τι πραγµατικά µας ευχαριστεί. Να οργανώσουµε δηµιουργικές ενασχολήσεις για όλη την οικογένεια. Να επενδύσουµε συναισθηµατικά τις όποιες υποχρεώσεις µας, χωρίς να σκεφτόµαστε ότι πρόκειται για πράγµατα που «πρέπει» να κάνουµε. Να βοηθήσουµε ανθρώπους που το έχουν ανάγκη. Aν και δεν θα πρέπει να θυµόµαστε τους συνανθρώπους µας µόνο αυτές τις ηµέρες, αλλά κάθε µέρα του χρόνου, η ψυχική ανάταση που απορρέει µέσα από την προσφορά προς τον συνάνθρωπο, θα βοηθήσει πολύ. Να µελετήσουµε αντικειµενικά και να εξετάσουµε τον βαθµό της ρεαλιστικότητας των στόχων που είχαµε θέσει για τη χρονιά που πέρασε, ειδικά σε περίπτωση που οι στόχοι δεν επιτεύχθηκαν. Aν ανακαλύψουµε ότι δεν ήταν ρεαλιστικοί, πρέπει να φροντίσουµε οι στόχοι της ερχόµενης χρονιάς να τεθούν µε περισσότερη σύνεση και προσοχή. Tο θέµα δεν είναι να θέτει κανείς ακραίους στόχους, αλλά να κάνει µικρά και σηµαντικά βήµατα καθ' όλη τη διάρκεια της χρονιάς για την επίτευξή τους. Κι αν τα συµπτώµατα 9 επιµένουν; Aν η θλίψη, η κόπωση και η αδιαφορία συνεχιστούν για διάρκεια µεγαλύτερη του ενός µήνα, συστήνεται η επίσκεψη του ατόµου σε κάποιον ειδικό. < i Dr. Γρηγόρης Βασιλειάδης, M.Sc., Ph.D. Ψυχολόγος Ψυχοθεραπευτής Παπαδιαµαντοπούλου 2 & Λ. Βασ.Σοφίας, Τηλ.: , info@aftognosia.gr, > Life > Positive < ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2013 # 33

19

20 > συνέντευξη > συνέντευξη > της Νεκταρίας Καρακώστα ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Υποβοηθούµενη αναπαραγωγή: Η εξατοµίκευση είναι το «κλειδί» Σηµαντικές είναι οι εξελίξεις που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια στον τοµέα της υποβοηθούµενης αναπαραγωγής, δίνοντας σε ολοένα και περισσότερα ζευγάρια τη δυνατότητα να κάνουν πραγµατικότητα το όνειρο της απόκτησης παιδιού. Το υψηλό επίπεδο των σύγχρονων κέντρων βοηθά στο να ξεπεραστούν ακόµη και πολύ σοβαρά προβλήµατα. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση µιας 33χρονης γυναίκας µε αχονδροπλασία (νανισµός), η οποία πριν από µερικούς µήνες κράτησε στην αγκαλιά της ένα υγιέστατο αγοράκι. > Life > Positive < ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2013 # 33

21 Τα πολύ υψηλά ποσοστά επιτυχίας των εξωσωµατικών στη χώρα µας και το προοδευτικό νο- µοθετικό µας πλαίσιο, έχουν καταστήσει την Ελλάδα βασικό προορισµό του λεγόµενου «αναπαραγωγικού τουρισµού», σηµειώνει ο µιλώντας στο life positive, o Μαιευτήρας Χειρουργός γυναικολόγος, επιστηµονικός υπεύθυνος του Κέντρου Εξωσωµατικής Αθηνών, ρ Βασίλης Αθανασίου. Πρόσφατα το Κέντρο σας είχε µια διεθνή επιστηµονική επιτυχία, µε τη γέννηση υγιούς παιδιού από γυναίκα µε αχονδροπλασία. Πείτε µας περισσότερα για αυτό. Πρόκειται για την περίπτωση µιας 33χρονης γυναίκας µε αχονδροπλασία, η οποία είχε 50% πιθανότητα να γεννήσει παιδί µε νανισµό. Μέσα από τη διαδικασία της εξωσωµατικής γονιµοποίησης και συγκεκριµένα µε τη διαδικασία της προεµφυτευτικής διάγνωσης, κατέστη δυνατό να επιλεγούν και να εµφυτευτούν στη µήτρα της τα υγιή έµβρυα. Η εγκυµοσύνη επιτεύχθηκε µε τη δεύτερη προσπάθεια, χρησιµοποιώντας κρυοσυντηρηµένα έµβρυα από την πρώτη προσπάθεια, που δεν είχε ευοδωθεί. Από τη στιγµή που η 33χρονη Ζωή έµεινε έγκυος, η πρόκληση ήταν η έκβαση της εγκυµοσύνης, λόγω των ανατοµικών δυσκολιών που παρουσίαζε. Όταν µπήκε στον µήνα της, εµφάνισε προεκλαµπτική κατάσταση (λεύκωµα στα ούρα, οιδήµατα στα άκρα και αυξη- µένη πίεση) και ελήφθη η απόφαση για καισαρική τοµή. Έτσι, γεννήθηκε ένα αγοράκι βάρους 2220 γραµµαρίων. Αυτό που κάναµε είναι πολύ σηµαντικό, αν σκεφθεί κανείς ότι τα αχονδροπλαστικά άτοµα (νάνοι) αντιµετωπίζουν σοβαρά προβλήµατα στην καθηµερινότητά τους. Χαρακτηριστικό είναι αυτό που µου ανέφερε κάποια στιγµή η Ζωή, ότι στην Κηφισίας δεν µπορεί να περάσει το φανάρι γιατί ο δικός της διασκελισµός είναι το 1/3 του διασκελισµού ενός φυσιολογικού ενήλικα. Ή ότι δεν µπορεί να ανέβει ή να κατέβει από το λεωφορείο, ότι η κουζίνα του σπιτιού της πρέπει να είναι κατάλληλα προσαρµοσµένη και άλλα απλά πράγµατα της καθηµερινότητας. Πρόκειται για το δεύτερο περιστατικό γέννησης υγιούς παιδιού από ζευγάρι µε αχονδροπλασία σε παγκόσµιο επίπεδο. Το πρώτο γεννήθηκε το 2008 στο Ισραήλ. Σήµερα µπορούν όλες οι γυναίκες να κάνουν παιδί; Σήµερα, πάρα πολλά ζευγάρια µπορούν να ωφεληθούν από την εξωσωµατική γονιµοποίηση και την προεµφυτευτική διάγνωση, αν π.χ. υπάρχει κάποιο πρόβληµα, όπως η µεσογειακή αναιµία. υστυχώς όµως, δεν έχουµε φτάσει ακόµη σε αυτό το επίπεδο, ώστε κάθε ζευγάρι που περνάει την πόρτα ενός κέντρου εξωσωµατικής, να φεύγει µε ένα µωρό στην αγκαλιά. Το συνολικό ποσοστό επιτυχίας πλησιάζει το 50%. Η εξωσωµατική γονιµοποίηση µετρά ήδη στη χώρα µας 27 χρόνια (και 35 διεθνώς). Σε όλον τον κόσµο, περισσότερα από 2 εκατοµµύρια παιδιά έχουν γεννηθεί µε αυτόν τον τρόπο, ενώ στην Ελλάδα πραγµατοποιούνται κάθε χρόνο περισσότερο, από κύκλοι εξωσωµατικής. Ως αποτέλεσµα, µέσα από διαδικασίες της υποβοηθούµενης αναπαραγωγής και της εξωσωµατικής γονιµοποίησης γεννιούνται ετησίως παιδιά. Ο τοµέας της υποβοηθούµενης αναπαραγωγής έφερε τοµές και εισήγαγε νέες έννοιες στην ελληνική κοινωνία: αυτές της φέρουσας µητέρας, της παρένθετης µητρότητας, της γονιδιακής µητέρας, του γονιδιακού πατέρα, οι οποίες δεν υπήρχαν στο παρελθόν- έννοιες που πλέον έχουν ενσωµατωθεί στο καθηµερινό γίγνεσθαι. Στην Ελλάδα, ένα σηµαντικό πλεονέκτηµα είναι και η νοµοθεσία. Ο νόµος 3305 είναι ιδιαίτερα προοδευτικός, σε αντίθεση µε χώρες, όπως η Ιταλία και η Γερµανία. Παράλληλα, η ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία είναι από τις πλέον προοδευτικές στο θέµα της εξωσωµατικής γονιµοποίησης και παραµένει αρωγός στο υπογόνιµο ζευγάρι. Τι νέο έχει να επιδείξει ο τοµέας της υποβοηθούµενης αναπαραγωγής; Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σηµαντικά βήµατα στον τοµέα της εξωσωµατικής γονιµοποίησης, οδηγώντας σε αύξηση των ποσοστών επιτυχίας των εξωσωµατικών. Καλύτερη γνώση της φυσιολογίας: Σήµερα κατανοούµε ολοένα και περισσότερο τη φυσιολογία του γενετικού συστήµατος, τόσο της γυναίκας, όσο και του άνδρα. Ωστόσο, δεν έχουµε ακόµη φθάσει στο σηµείο να µιµηθούµε πλήρως τη φύση. εν έχουµε δηλαδή καταφέρει να πετυχαίνουµε εγκυµοσύνη, τοποθετώντας µόνο ένα έµβρυο στη µήτρα της γυναίκας. Έτσι, εξακολουθούµε, για να αυξήσουµε τα ποσοστά επιτυχίας, να τοποθετούµε περισσότερα έµβρυα, γεγονός που οδηγεί σε πολύδυµες κυήσεις- που εκ των πραγµάτων είναι κυήσεις υψηλού κινδύνου. Μικρογονιµοποίηση: Ήδη από το 1993, µε τη βοήθεια 19 > Life > Positive < ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2013 # 33

22 > συνέντευξη Βασίλης Αθανασίου της µικρογονιµοποίησης αντιµετωπίζουµε σοβαρά προβλήµατα του ανδρικού παράγοντα, όπως την ολιγο-ασθενο-τερατοσπερµία, δηλαδή τον µικρό αριθµό, τη µικρή κινητικότητα ή τον αυξηµένο αριθµό ανωµάλων σπερµατοζωαρίων, αλλά και την αζωοσπερµία. Κρυοσυντήρηση: Είναι η τεχνολογία που µας επιτρέπει να κρυοσυντηρούµε τα επιπλέον έµβρυα, ώστε αν η γυναίκα δεν µείνει έγκυος ή αν µείνει έγκυος και θελήσει µελλοντικά ένα δεύτερο παιδί, να µπορεί να χρησιµοποιήσει τα ήδη υπάρχοντα έµβρυα, χωρίς να ξαναµπεί σε διαδικασία φαρµακευτικής θεραπείας και ωοθηκικής διέγερσης. Επίσης, οι γυναίκες που πάσχουν από νεοπλασία (καρκίνο) έχουν τη δυνατότητα πριν ξεκινήσουν οι χηµειοθεραπείες τους να κρυοσυντηρήσουν ωοθηκικό υλικό και ωάρια και να τα χρησιµοποιήσουν σε µελλοντικό χρόνο, όταν θα έχουν αποθεραπευθεί. Με την ίδια µέθοδο διατηρούµε τη γονιµοποιητική δυνατότητα µιας γυναίκας ετών η οποία δεν έχει σύντροφο και θέλει να διατηρήσει σε µελλιντικό χρόνο τα ωάριά της για να µπορέσει να κάνει παιδιά. Ως Κέντρο Εξωσωµατικής Γονιµοποίησης δεν θα υποστηρίζαµε ωστόσο ένα ζευγάρι που θα επιθυµούσε να κρυοσυντηρήσει έµβρυα µέχρι να ξεπεράσει τα οικονοµικά του προβλήµατα ή να βελτιώσει την οικονοµική και κοινωνική του κατάσταση. Ευοδώνουµε τη δηµιουργία οικογένειας, σε όσο το δυνατόν µικρότερες ηλικίες. Πάντα θα υπάρχουν προβλήµατα, πάντα θα υπάρχουν πόλεµοι, πάντα θα υπάρχουν κοινωνικές και οικονοµικές κρίσεις. Αυτό δεν πρέπει να αποτελεί εµπόδιο για τη δηµιουργία οικογένειας. Επιλογή εµβρύων: Με διάφορες τεχνικές µπορούµε να ξεχωρίσουµε ποια έµβρυα είναι καλά και έχουν περισσότερες πιθανότητες να οδηγήσουν σε εγκυ- µοσύνη έτσι αυξάνουµε σηµαντικά τα ποσοστά επιτυχίας κάθε προσπάθειας. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα παρακολούθησης των εµβρύων στο εργαστήριο όλο το 24ωρο. Βλέποντας πώς γίνονται οι διαιρέσεις των εµβρύων, µπορούµε να βρούµε ποια είναι τα καλύτερα. Σε γενικές γραµµές, αυτό που θα πρέπει να επισηµάνουµε είναι ότι επίπεδο των Κέντρων εξωσωµατικής στην Ελλάδα είναι πολύ υψηλό. Πολλά ζευγάρια έρχονται από ευρωπαϊκές χώρες στην Ελλάδα για Η κρίση δεν έχει επηρεάσει τις εξωσωµατικές, αλλά το βήµα πριν από αυτό, την απόφαση των ζευγαριών να κάνουν παιδί. εξωσωµατική για τρεις βασικούς λόγους: α. επειδή τα ποσοστά επιτυχίας είναι πολύ υψηλά, β. επειδή το οικονοµικό κόστος είναι σηµαντικά µικρότερο, γ. Επειδή η προοδευτική µας νοµοθεσία επιτρέπει π.χ. τη διατήρηση της ανωνυµίας. Πόσο σηµαντική είναι η ανάγκη για εξατοµίκευση στην υποβοηθούµενη αναπαραγωγή; Είναι πολύ σηµαντική. Παλαιότερα υπήρχαν 1-2 πρωτόκολλα και αυτά ακολουθούσαν όλες οι γυναίκες. Τα τελευταία χρόνια έχουµε περισσότερα πρωτόκολλα, πιο φιλικά προς τη γυναίκα, που προσφέρουν τη δυνατότητα της εξατοµίκευσης- γιατί κάθε γυναίκα είναι διαφορετική. Έτσι, έχουµε πρωτόκολλα πιο απλά, πολύ πιο φιλικά για τη γυναίκα, πιο ήπια. Ιδιαίτερη έµφαση έχει δοθεί τα τελευταία χρόνια και στον λεγόµενο φυσικό κύκλο, όπου η γυναίκα δεν παίρνει κανένα φάρµακο, καµία ορµόνη η µέθοδος αυτή είναι και πιο οικονοµική. Όµως, τα ποσοστά επιτυχίας της εξωσωµατικής σε φυσικό κύκλο είναι πολύ µικρότερα από τα αντίστοιχα ενός κύκλου µε φαρµακευτική διέγερση. Πόσο συχνό είναι σήµερα το πρόβληµα της υπογονιµότητας; Ποια είναι τα σηµαντικότερα αίτιά του; Αφορά περίπου το 15% των ζευγαριών αναπαραγωγικής ηλικίας. Ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους ολοένα και περισσότερα ζευγάρια καταφεύγουν στην εξωσωµατική γονιµοποίηση είναι το θέµα της ηλικίας- το γεγονός ότι αποφασίζεται η δηµιουργία οικογένειας σε µεγαλύτερη ηλικία. Ήδη διαπιστώνουµε µία µετατόπιση κατά δύο χρόνια στην ηλικία που το ζευγάρι αποφασίζει να αποκτήσει παιδί. Η ηλικία της γυναίκας όµως, είναι αντιστρόφως ανάλογη µε τη γονιµότητά της. Κάθε γυναίκα γεννιέται µε έναν συγκεκριµένο αριθµό ωοθυλακίων, τα οποία όσο περνούν τα χρόνια µειώνονται, ώσπου τελικά εξαντλούνται. Όσον αφορά στην κατανοµή των αιτιών της υπογονιµότητας, θα µπορούσαµε να πούµε ότι σε ένα ποσοστό 35% οφείλεται στον γυναικείο παράγοντα, ένα ισόποσο ποσοστό στον άνδρα και ένα 20% αποδίδεται και στους δύο. Το εναποµείναν 10% αντιστοιχεί στη λεγόµενη ανεξήγητη υπογονιµότητα. Αυτές ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2013 # 33

23 Μέχρι να βρεθεί το φάρμακο που θα μας κρατάει για πάντα νέους καταφέραμε να αυξήσουμε το όριο ζωής κατά 12 ολόκληρα χρόνια! Οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα επενδύουν διαρκώς στην ανάπτυξη και διάθεση νέων, αποτελεσματικότερων και ασφαλέστερων φαρμάκων και θεραπειών. Με καινοτόμα φάρμακα και θεραπείες, κατάφεραν να αυξηθεί κατά 12 χρόνια ο μέσος όρος ζωής αλλά και να βελτιωθεί η ποιότητά της. Με καθημερινή προσπάθεια συμβάλλουν στην προστασία του πολυτιμότερου αγαθού όλων μας, της υγείας, αλλά και στο δικαίωμα της πρόσβασης των ασθενών στα κατάλληλα φάρμακα και θεραπείες που χρειάζονται. Ο Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος αποτελεί έναν από τους πιο παραγωγικούς και εξωστρεφείς κλάδους της εθνικής μας οικονομίας. Εκπροσωπεί το 90% της αγοράς φαρμάκου που δραστηριοποιείται στη χώρα μας. Οι 66 εταιρείες μέλη του, ελληνικές και πολυεθνικές, επενδύουν διαρκώς στη δημιουργία καινοτόμων φαρμάκων και θεραπειών, για να διασφαλίσουν το δικαίωμα όλων στην υγεία και μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Λ. Κηφισίας 280 & Αγρινίου 3, , Χαλάνδρι, Αθήνα, Τηλ: , Fax: