ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ

Transcript

1 ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΛΙΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΣ ΑΡΘΡΟ 102: ΣΥΜΠΙΕΣΗ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΖΑΒΕΡΔΙΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΟΠ 495 ΤΣΑΓΚΟΥΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΟΠ /06/2017

2 1. ΔΕΣΠΟΖΟΥΣΑ ΘΕΣΗ Με τον όρο δεσπόζουσα θέση εννοούμε την επιχείρηση την οποία η δύναμη της της δίνει την δυνατότητα να δρα σε μεγάλο βαθμό ανεξάρτητη από τους ανταγωνιστές της. Αυτό επιτυγχάνεται όταν μπορεί να διατηρεί επικερδώς τις τιμές της πάνω από το επίπεδο τιμών σε τέλειο ανταγωνισμό είτε μπορεί να περιορίζει την ποσότητα ή την ποιότητα που παράγει συγκριτικά με αυτή που θα επικρατούσε σε συνθήκες ανταγωνισμού ή να μειώνει το δείκτη καινοτομίας σε επίπεδο κατώτερο από εκείνο που θα επικρατούσε σε συνθήκες τέλειου ανταγωνισμού. Δεσπόζουσα θέση μπορεί επίσης να κατέχουν σε μια αγορά κάποιες επιχειρήσεις με αθροιστικά υψηλό μερίδιο, όταν συντονίζουν τη συμπεριφορά τους και συμπεριφέρονται ως μία. Ωστόσο η περίπτωση αυτή είναι δύσκολο να τεκμηριωθεί στην πράξη διότι απαιτείται απόδειξη ύπαρξης εναρμόνισης. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΔΕΣΠΟΖΟΥΣΑΣ ΘΕΣΗΣ Μια επιχείρηση για να κατέχει δεσπόζουσα θέση θα πρέπει να καθορίζει τιμές ανώτερες από το οριακό κόστος και άρα θα είναι αποδοτική. Επομένως δεν θα μπορεί να δεχτεί πιέσεις από τους ανταγωνιστές της. Το κατά πόσο μια επιχείρηση κατέχει δεσπόζουσα θέση σε μια αγορά εξαρτάται από το αν η εν λόγω επιχείρηση αντιμετωπίζει περιορισμούς σχετικά με την ικανότητά της να συμπεριφέρεται ανεξάρτητα. Με τον όρο ανεξαρτησία στην συμπεριφορά εννοούμε τη δυνατότητα της επιχείρησης να ορίζει τις συνθήκες ανταγωνισμού στη συγκεκριμένη σχετική αγορά, δηλαδή να καθορίζει πρώτη τις τιμές των προϊόντων αναγκάζοντας τους ανταγωνιστές να την ακολουθήσουν. Άρα η ανεξαρτησία στη συμπεριφορά αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα κατοχής δεσπόζουσας θέσης και ταυτίζεται με την πρωτοπορία στην επιβολή των τιμών. Τέλος εξαρτάται και από παράγοντες όπως το μερίδιο αγοράς που κατέχει η επιχείρηση, τη δομή της αγοράς, τα τεχνολογικά οικονομικά εμπόδια και άλλα εμπόδια στην είσοδο των ανταγωνιστών στην αγορά, ο δυναμισμός της αγοράς στη συγκεκριμένη περίοδο και άλλα.

3 Επιχειρήσεις που κατέχουν μεγάλο μερίδιο αγοράς συνήθως δεν υπόκεινται στην πίεση του ανταγωνισμού και αυτό γιατί οι καταναλωτές λόγω έλλειψης εναλλακτικών προμηθεύονται από αυτές, ενώ οι ανταγωνιστές είναι πολύ μικροί για να τις απειλήσουν. Επίσης μια επιχείρηση με ισχύ στην αγορά έχει το κίνητρο αλλά και την ικανότητα να βλάψει τον ανταγωνισμό με την αύξηση των εμποδίων εισόδου αλλά και με την αποδυνάμωση του υφιστάμενου ανταγωνισμού. Χρήσιμοι παράγοντες για την αξιολόγηση της δεσπόζουσας θέσης θεωρούνται ο υφιστάμενος και ο δυνητικός ανταγωνισμός. Με τον όρο υφιστάμενο ανταγωνισμό αναφερόμαστε σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην ίδια αγορά όπου σε περίπτωση αύξησης των τιμών από την επιχείρηση με δεσπόζουσα θέση οι καταναλωτές στρέφονται σε αυτές ενώ ο δυνητικός ανταγωνισμός αναφέρεται στην πίεση που δέχονται οι υπάρχουσες επιχειρήσεις σε μια αγορά, αναφορικά με τη δυνατότητα εισόδου νέων επιχειρήσεων στην αγορά. ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ - ΜΟΡΦΕΣ Σύμφωνα με το άρθρο 2 εδ.1 Ν.3959/11: Απαγορεύεται η καταχρηστική εκμετάλλευση από μία ή περισσότερες επιχειρήσεις της δεσπόζουσας θέσης στο σύνολο ή μέρος της αγοράς της χώρας. Σύμφωνα με το άρθρο 2 εδ. 2 Ν.3959/11: Η καταχρηστική αυτή εκμετάλλευση μπορεί να συνίσταται ιδίως: α) στην άμεση ή έμμεση επιβολή μη εύλογων τιμών αγοράς ή πωλήσεως ή άλλων όρων συναλλαγής β) στον περιορισμό της παραγωγής, της διάθεσης ή της τεχνολογικής ανάπτυξης με ζημία των καταναλωτών,

4 γ) στην εφαρμογή στο εμπόριο άνισων όρων για ισοδύναμες παροχές, ιδίως στην αδικαιολόγητη άρνηση πώλησης, αγοράς ή άλλης συναλλαγής, με αποτέλεσμα να περιέρχονται ορισμένες επιχειρήσεις σε μειονεκτική θέση στον ανταγωνισμό δ) στην εξάρτηση της σύναψης συμβάσεων από την αποδοχή, εκ μέρους των συναλλασσόμενων, πρόσθετων παροχών, οι οποίες από τη φύση τους ή σύμφωνα με τις εμπορικές συνήθειες δεν συνδέονται με το αντικείμενο των συμβάσεων αυτών ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ Επιβολή μη δίκαιων τιμών αγοράς ή πωλήσεως ή άλλων όρων συναλλαγής Όταν η επιχείρηση με δεσπόζουσα θέση επιβάλλει υπερβολικά υψηλές τιμές σε πελάτες ή προμηθευτές. Υπερβολική είναι η τιμή, που αποκλίνει πολύ από το κόστος παραγωγής του προϊόντος και δύναται να διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να μειώνεται το μερίδιο αγοράς της επιχείρησης. Το ΔΕΚ αντιμετώπισε το πρόβλημα των υπερβολικά υψηλών τιμών κατά τη δεκαετία του 70 στην απόφαση «United Brands» (ΔΕΚ, υπόθεση 27/76 United Brands κατά 11 Επιτροπής, Συλλογή 1978, 207 που ακύρωσε την απόφαση της Επιτροπής που διαπίστωνε παράβαση του (τότε) άρθρου 86 ΕΚ (ΕΕ 1976, L 95/1), όπου συνιστά καταχρηστική συμπεριφορά, η επιβολή υπερβολικά υψηλών τιμών δηλαδή τιμών που δε βρίσκονται σε λογική σχέση με την οικονομική αξία του πωλούμενου προϊόντος. Βέβαια κατά πόσο η τιμή είναι υπερβολικά υψηλή, θα μπορούσε κατά το Δικαστήριο να προσδιορισθεί με αντικειμενικό τρόπο, δηλαδή συγκρίνοντας την τιμή πώλησης με το κόστος παραγωγής. Ωστόσο από την απόφαση δεν προέκυψε κάτω από ποιες προϋποθέσεις το υψηλό περιθώριο κέρδους συνιστά κατάχρηση. Παρόλα αυτά λόγω δυσκολίας να στοιχειοθετηθεί κατά περίπτωση η ακριβής τιμή που θα κάλυπτε το κόστος και ένα εύλογο περιθώριο κέρδους, αλλά και η έλλειψη κυρώσεων που θα μπορούσαν να αποτρέψουν την επανάληψη της κατάχρησης, ο έλεγχος έχει περιπέσει σε αχρησία με εξαίρεση όμως τους κλάδους που βρίσκονται σε καθεστώς ρύθμισης όπως οι ηλεκτρονικές επικοινωνίες.

5 ΑΡΝΗΣΗ ΠΩΛΗΣΕΩΝ Όταν η επιχείρηση με δεσπόζουσα θέση κατέχει μια εισροή την οποία δεν είναι διατεθειμένη να παράσχει στους ανταγωνιστές της ή δυσκολεύει την παροχή της. Έτσι προσπαθεί να αποκλείσει τη δραστηριοποίηση των ανταγωνιστών της στο κάτω μέρος της αγοράς. Η εισροή αυτή μπορεί να είναι μια ουσιώδης διευκόλυνση σε περιπτώσεις όπως δίκτυα, λιμάνια, γέφυρες. ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗ Όταν η επιχείρηση με δεσπόζουσα θέση τιμολογεί κάτω του μέσου μεταβλητού κόστους έχοντας ζημιές βραχυχρόνια, αλλά αποσκοπώντας να αυξήσει τις τιμές της μελλοντικά και να ανακτήσει τα χαμένη κέρδη εφόσον έχουν εξέλθει οι ανταγωνιστές της από αυτή την αγορά. Πότε η υπερβολικά χαμηλή τιμή θεωρείται καταχρηστική εξαρτάται από τη σχέση της με το κόστος της επιχείρησης με δεσπόζουσα θέση καθώς και με την ύπαρξη ή μη πρόθεσης εκτοπισμού των ανταγωνιστών από την αγορά. ΕΚΠΤΩΣΕΙΣ ΠΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΤΩΣΕΙΣ ΕΠΙΤΕΥΞΗΣ ΣΤΟΧΟΥ ΠΩΛΗΣΕΩΝ Γενικότερα είναι εκπτώσεις που παρέχουν οι προμηθευτές στους εμπόρους ή διανομείς, οι οποίες όμως δε βασίζονται σε οικονομικά κριτήρια. Συγκεκριμένα οι εκπτώσεις πίστης 13 αφορούν σε εκπτώσεις για αγορές πάνω από ένα συγκεκριμένο όριο αγορών και υπολογίζονται επί του συνολικού κύκλου εργασιών. Ενώ οι εκπτώσεις επίτευξης στόχου πωλήσεων αφορούν σε εκπτώσεις που χορηγεί ο προμηθευτής-παραγωγός προς τον πελάτη ώστε να τον παρακινήσει να αγοράζει τις περισσότερες ποσότητες από τον συγκεκριμένο, προτρέποντας τον συνήθως να αγοράζει περισσότερο από την προηγούμενη περίοδο. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΝΙΣΩΝ ΟΡΩΝ ΕΠΙ ΙΣΟΔΥΝΑΜΩΝ ΠΑΡΟΧΩΝ Αφορά σε διακριτική μεταχείριση που δε γίνεται με οικονομικά κριτήρια (όπως κόστος, οικονομίες κλίμακας) και επιβάλλεται πολλές φορές στις συναλλαγές με

6 αποτέλεσμα να έρχονται σε μειονεκτική θέση οι συναλλασσόμενοι. Όταν η επιχείρηση με δεσπόζουσα θέση εφαρμόζει έναντι των πελατών της αδικαιολόγητη διαφοροποίηση,τότε επιβαρύνει κάποιους από αυτούς σε σχέση με τους ανταγωνιστές τους, στρεβλώνοντας έτσι τον ανταγωνισμό και σε μια άλλη αγορά. Επίσης εφαρμόζοντας αρκετά χαμηλή τιμολόγηση έναντι μιας ομάδας πελατών, ενώ διατηρεί υψηλές τις τιμές έναντι άλλων, η συμπεριφορά αυτή είναι αφενός εμπόδιο έναντι υποψηφίων νέων ανταγωνιστών και αφετέρου εκμετάλλευση έναντι εκείνων που αγοράζουν σε υψηλότερες τιμές. ΔΕΣΜΕΥΜΕΝΕΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΕΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ Είναι αυτές με τις οποίες ο προμηθευτής συνδέει την πώληση ενός προϊόντος το οποίο καλείται δεσμευμένο προϊόν με την πώληση ενός άλλου προϊόντος που καλείται δεσμεύον προϊόν και το οποίο μπορεί να πωληθεί ξεχωριστά. Δύο προϊόντα είναι συνδεδεμένα, αν η τιμή και των δύο μαζί ως πακέτο, είναι μικρότερη από το άθροισμα των τιμών τους αν πωλούνταν ξεχωριστά. ΡΗΤΡΑ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΡΗΤΡΑ ΜΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ Όταν μια επιχείρηση που κατέχει δεσπόζουσα θέση δεσμεύει, έστω και κατόπιν αιτήσεως τους, τους αγοραστές με την υποχρέωση ή την υπόσχεση εφοδιασμού τους, για όλες ή για σημαντικό τμήμα των αναγκών τους, αποκλειστικά από την εν λόγω επιχείρηση,αυτό συνιστά καταχρηστική εκμετάλλευση της θέσης αυτής είτε η εν λόγω υποχρέωση συνομολογείται χωρίς τίποτε άλλο είτε έχει ως αντάλλαγμα την παροχή εκπτώσεων. Η κατάχρηση αυτή συνιστά ανεπίτρεπτο εμπόδιο για την είσοδο των ανταγωνιστών στην αγορά. Περιορίζει επίσης, τους πελάτες της έχουσας δεσπόζουσα θέση επιχείρησης να επιλέξουν τις πηγές εφοδιασμού τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η υπόθεση της Nestle, όπου η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού καταδίκασε τη Nestle για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στην αγορά του στιγμιαίου καφέ μέσω: 1) της παροχής εκπτώσεων στόχων και πίστεως της απαγορεύσεως-παρεμπόδισης των παράλληλων εισαγωγών, αλλά και της απαγόρευσης διενέργειας παράλληλων προωθητικών ενεργειών με άλλα

7 ανταγωνιστικά προϊόντα στις σχέσεις της με τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ (αγορά στιγμιαίου καφέ λιανικής πώλησης), 2) της επιβολής ρητών όρων αποκλειστικής προμήθειας και ομαδικών πωλήσεων, καθώς και της παροχής εκπτώσεων πίστεως που αποσκοπούσαν στη δημιουργία πίστης πελατειακής σχέσης μεταξύ της εν λόγω εταιρείας και των επιχειρήσεων μαζικής εστίασης (αγορά στιγμιαίου καφέ μαζικής εστίασης). 2. ΣΥΜΠΙΕΣΗ ΠΕΡΙΘΩΡΙΩΝ ΤΙΜΩΝ (PRICE SQUEEZE) «Συμπίεση περιθωρίου συμβαίνει όταν η διαφορά μεταξύ της τιμής ενός χονδρικού προϊόντος Α και της τιμής ενός λιανικού προϊόντος Β του οποίου το Α αποτελεί βασικό συστατικό, δεν επαρκεί ώστε ένας πάροχος ίδιας αποτελεσματικότητας με τη δεσπόζουσα επιχείρηση, να έχει ικανό περιθώριο κέρδους για να επιβιώσει». Η συμπίεση περιθωρίου των τιμών αποτελεί για μία κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση την μόχλευση της δύναμης της στη λιανική αγορά με σκοπό τη συμπίεση των περιθωρίων κέρδους των ανταγωνιστών της στη λιανική αγορά. Ουσιαστικά είναι μια πρακτική αποκλεισμού, που σε συνδυασμό με την εφαρμογή πλέον του δίκαιου του ανταγωνισμού στις βιομηχανίες δικτύων επέφερε αύξηση των καταγγελιών για τέτοιες παραβάσεις. Όπως γνωρίζουμε στη λιανική τιμή του προϊόντος συμπεριλαμβάνεται η χονδρική τιμή του προϊόντος, διάφορα άλλα κόστη (όπως για παράδειγμα το κόστος διαφήμισης, διανομής κ.α.) και το κέρδος του πωλητή και ότι για να υπάρξει συμπίεση περιθωρίου κέρδους από μια εταιρία με δεσπόζουσα θέση στην αγορά θα πρέπει η τιμή του προιόντος της να μη διαφέρει πολύ από την χονδρική τιμή του. Επομένως έχουμε ζημία σε περίπτωση συμπίεσης μιας και η τιμή της λιανικής περιλαμβάνει μεγάλο μέρος της χονδρικής. Χρησιμοποιώντας την ζημία που επιφέρει η συμπίεση πολλές επιχειρήσεις με δεσπόζουσα θέση μπορούν να

8 προκαλέσουν ζημία σε κάποιον ανταγωνιστή μέσω της χρέωσης υψηλών χονδρικών τιμών είτε με ασύμφορη λιανική. Σε μαθηματικούς όρους η συμπίεση περιθωρίου μπορεί να εκφραστεί ως εξής: P C + M 0 Όπου P είναι η τιμή του προϊόντος/υπηρεσίας, C είναι τα σχετικά κόστη που προέκυψαν κατά την παραγωγή του υπό εξέταση προϊόντος/υπηρεσίας και Μ είναι το εύλογο περιθώριο. Ωστόσο στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες μπορεί να εκφραστεί ως εξής: P - (CW + CR + CN) + M 0 Όπου P είναι η τιμή της υπηρεσίας, CW είναι τα κόστη χονδρικής, CR τα κόστη λιανικής, CN τα κόστη ίδιου δικτύου και Μ το εύλογο περιθώριο Μία κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση μπορεί να προβεί σε αποκλεισμό σε διάφορες περιπτώσεις όπως τα ομοιογενή προιόντα και ο ατελής ανταγωνισμός στην κάτω αγορά, η έλλειψη προμηθευτών ή η σημαντική πίεση που υφίσταται από ανταγωνιστές της. Σε αντίθετη περίπτωση όμως αντιτίθεται στο δίκαιο του ανταγωνισμού ενώ στο μονοπώλιο δεν υπάρχει καν το κίνητρο της συμπίεσης. ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΣΥΜΠΙΕΣΗΣ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΥ Η συμπίεση περιθωρίου μπορεί να επιτευχθεί με τρεις τρόπους. Είτε με διάκριση τιμών όπου η επιχείρηση χρεώνει τους ανταγωνιστές της με αυξημένη χονδρική τιμή σε σχέση με ότι χρεώνει τον εαυτό της στο κομμάτι που δραστηριοποιείται στη λιανική, είτε με μη διάκριση τιμών όπου η επιχείρηση αυξάνει την χονδρική της τιμή ζημιώνοντας έτσι τον ανταγωνιστή ωστόσο η ίδια λόγω της σταυροειδούς επιδότησης μεταξύ του χονδρικού και λιανικού άκρου κρατάει τα κέρδη της αναλλοίωτα. Τέλος συμπίεση περιθωρίου μπορεί να υπάρξει και με μείωση του περιθωρίου αυτών των δύο τιμών.

9 ΓΕΝΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΕΛΕΓΧΩΝ ΣΥΜΠΙΕΣΗΣ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΥ Οι γενικές μεθοδολογικές αρχές του ελέγχου συμπίεσης περιθωρίου έχουν ως στόχο την προώθηση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού, την βελτίωση προοπτικών εισόδου στην αγορά, την διασφάλιση της αρχής της αναλογικότητας και τέλος την διαθεσιμότητα και την αξιοπιστία των δεδομένων που λαμβάνονται για τη διεξαγωγή των ελέγχων. Οι αρχές αυτές είναι οι εξής. Κόστη και έσοδα του μοντελοποιημένου παρόχου αναφοράς: περιλαμβάνει ταστοιχεία κόστους και εσόδων του μοντελοποιημένου παρόχου έτσι ώστε η ζήτηση να είναι τέτοια που να επιτρέπει την επίτευξη οικονομιών κλίμακας. Ο μοντελοποιημένος πάροχος θα δραστηριοποιείται στην λιανική αγορά ισοδύναμα με τον πάροχο που κατέχει δεσπόζουσα θέση. Εξεταζόμενη χρονική διάρκεια: το μοντέλο του ελέγχου συμπίεσης περιθωρίου θα λαμβάνει υπόψιν του τα τρέχοντα κόστη και έσοδα του μοντελοποιημένου παρόχου ή θα μπορεί να εκτιμήσει τη παρούσα αξία των επενδύσεων λαμβάνοντας υπόψη τη διαχρονική αξία του χρήματος. Κόστος κεφαλαίου: θα καθορίζεται μια εύλογη απόδοση που αναμένεται να έχει ο μοντελοποιημένος πάροχος από την παροχή υπηρεσιών του. Βέλτιστη ανάπτυξη δικτύου: θα χρησιμοποιείται η οικονομικότερη επιλογή δικτύου που θα αντιπροσωπεύει το βέλτιστο συνδυασμό άμεσης και έμμεσης πρόσβασης. ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΕΕΟ ΚΑΙ REO Η ανάλυση ΕΕΟ είναι ο καλύτερος τρόπος χειρισμού θεμάτων τιμολόγησης και χρησιμοποιείται στις περιπτώσεις, όπου ο μοντελοποιημένος πάροχος είναι παρόμοιος με την δεσπόζουσα επιχείρηση, εξετάζοντας αν έχει τη δυνατότητα να δραστηριοποιηθεί στη λιανική αγορά μέσω της δεσπόζουσας επιχείρησης.

10 Η αξιολόγηση των στοιχείων κόστους και εσόδων του μοντελοποιημένου παρόχου αναφοράς γίνεται σε πέντε στάδια. Υπολογίζει τον αριθμό των πελατών του μοντελοποιημένου παρόχου αναφοράς λαμβάνοντας υπόψιν τους πελάτες του παρόχου με δεσπόζουσα θέση, τις υπηρεσίες που παρέχει το οικονομικό πρόγραμμα καθώς και το μερίδιο αγοράς που έχει ο μοντελοποιημένος πάροχος. Στο δεύτερο στάδιο Υπολογίζει τη χρήση των υπηρεσιών που προέρχονται από το οικονομικό πρόγραμμα της επιχείρησης με δεσπόζουσα θέση καθώς και τη χρήση των υπηρεσιών που δε προέρχονται από το οικονομικό πρόγραμμα. Ύστερα Υπολογίζει το κόστος δικτύου, το κόστος χονδρικής και το κόστος λιανικής που απαιτείται για να αναπαράγει ο μοντελοποιημένος πάροχος το οικονομικό πρόγραμμα του παρόχου με σημαντική ισχύ στην αγορά και τέλος τα καθαρά έσοδα λιανικής και το κέρδος ή τη ζημία του υπό εξέταση οικονομικού προγράμματος. Η ανάλυση REO λαμβάνει υπόψιν τα έσοδα και τα έξοδα που θα έχει ένας REO σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα. Το κριτήριο της επιβίωσης ενός REO είναι να μηδενιστεί η καθαρή παρούσα αξία (ΚΠΑ). Στην αρχή ο εύλογα αποδοτικός πάροχος μπορεί να έχει αρνητικές ταμειακές ροές λόγω διαφόρων εξόδων που θα έχει 23 αλλά μετά από κάποιο διάστημα οι ταμειακές ροές θα μηδενιστούν και στη συνέχεια θα έχουμε θετικές ταμειακές ροές άρα κερδοφορία. Συνεπώς: - αν η ΚΠΑ > 0, τότε υφίσταται συμπίεση περιθωρίου - αν η ΚΠΑ < 0, τότε δεν υφίσταται συμπίεση περιθωρίου - αν η ΚΠΑ = 0, τότε δεν μπορούν να βγουν συμπεράσματα για τυχόν συμπίεση τιμών: Συγκρίνοντας τις δύο αυτές αναλύσεις είναι εμφανές πως η ανάλυση REO πλεονεκτεί. Σε περίπτωση που η διαφοροποίηση τιμών της άνω και κάτω αγοράς είναι μικρότερη από ότι τα κόστη μιας ανταγωνιστικής επιχείρησης στην κάτω αγορά, τότε η πολιτική συμπίεσης περιθωρίου κέρδους μπορεί να αποκλείσει έναν αποτελεσματικό ανταγωνιστή από την αγορά. Επιπλέον αξιολογούνται οι τιμές που χρεώνει η δεσπόζουσα επιχείρηση στην άνω αγορά σε σχέση με τα κόστη από τις επιχειρηματικές της δραστηριότητες και τα κόστη της επιχείρησης με δεσπόζουσα θέση που τις περισσότερες φορές είναι γνωστά σε σχέση με τα κόστη μιας ανταγωνιστικής επιχείρησης με αποτέλεσμα α η τιμή που βάζει στους ανταγωνιστές της να είναι επιβλαβής σε σχέση με τα κόστη τους, χωρίς όμως να το γνωρίζει.

11 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΗ ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ 'Όπως προαναφέρθηκε η ανάλυση ΕΕΟ επεξεργάζεται τα στοιχεία κόστους και εσόδων του μοντελοποιημένου παρόχου και αυτό μπορεί να επέλθει μέσω δύο προσεγγίσεων, της στατικής και της δυναμικής. Η στατική προσέγγιση θεωρεί ότι τα στοιχεία κόστους και εσόδων κατανέμονται σε ετήσια βάση ή αποσβένονται, αλλά δε λαμβάνει υπόψιν τις αλλαγές. Παραδείγματα κόστους είναι τα πάγια στοιχεία, τα κόστη εγκατάστασης και άλλα. Χρησιμοποιείται κυρίως σε αγορές όπου τα κόστη και έσοδα μπορούν να προβλεφθούν. Προβλέπει την αξία των επενδύσεων μελλοντικά χωρίς τη χρήση πολύπλοκων υπολογισμών. Η δυναμική προσέγγιση λαμβάνει υπόψιν πως χρησιμοποιούνται οι υπηρεσίες και πως μεταβάλλονται οι ταμειακές ροές κατά τη διάρκεια του χρόνου, συμπεριλαμβανόμενης και της απόσβεσης που κατανέμεται ετησίως. ΚΟΣΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Με τον όρο κόστος κεφαλαίου εννοούμε το κόστος επένδυσης, το κόστος ευκαιρίας του μοντελοποιημένου παρόχου καθώς και την εύλογη απόδοση που αναμένεται να λάβει ο μοντελοποιημένος πάροχος από το οικονομικό πρόγραμμα. Για να υπολογίσουμε το κόστος κεφαλαίου χρησιμοποιούμε κυρίως τρεις μεθόδους: την RoT που αφορά την απόδοση επί του κύκλου εργασιών, την RoR που αφορά την απόδοση επί των συνολικών εσόδων και χρησιμοποιείται κυρίως από παρόχους που έχουν χαμηλά πάγια στοιχεία. Επιπλέον, έχουμε και τη μεθοδολογία WACC που αφορά το σταθμισμένο μέσο κόστος κεφαλαίου και επιλέγεται από επιχειρήσεις με υψηλό επίπεδο απασχολούμενου κεφαλαίου στις δραστηριότητες τους. ΚΟΣΤΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ Ο όρος πρότυπο αφορά το σύνολο των ενεργειών που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό του κόστους του μοντελοποιημένου παρόχου για τον έλεγχο της συμπίεσης του περιθωρίου.

12 Τα πιο γνωστά κοστολογικά πρότυπα που χρησιμοποιούνται είναι το μέσο μεταβλητό κόστος, το αποφεύξιμο κόστος, το μακροπρόθεσμο επαυξητικό κόστος, το μέσο συνολικό κόστος και το πλήρως κατανεμημένο κόστος. Μέσο συνολικό κόστος είναι το συνολικό κόστος παραγωγής μιας μονάδας προϊόντος για μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή δια της συνολικής ποσότητας προϊόντος. Αποφεύξιμο κόστος είναι το κόστος που θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αν η επιχείρηση δεν παρήγαγε μια ορισμένη ποσότητα προϊόντος. Το μακροπρόθεσμο επαυξητικό κόστος χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό του κόστους που προκύπτει από την παραγωγή μιας επαύξησης μακροπρόθεσμα και στηρίζεται στην υπόθεση ότι έχει παραχθεί μια συγκεκριμένη παραγωγή. Το μέσο συνολικό κόστος είναι το συνολικό κόστος δια της συνολικής παραγόμενης ποσότητας ενώ το πλήρως κατανεμημένο κόστος επιμερίζει όλα τα στοιχεία τους κόστους μαζί και με το έμμεσο κόστος στα παραγόμενα προϊόντα ή υπηρεσίες. Η μέθοδος αυτή έχει και πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Σαν πλεονέκτημα θεωρείται ότι λαμβάνεται υπόψιν στα συνολικά σταθερά έξοδα, το συνολικό κόστος επενδύσεων των προηγούμενων ετών καθώς και η ευκολία στον υπολογισμό του κόστους, ενώ σαν μειονέκτημα θεωρείται ότι η τιμή λαμβάνεται τυχαία και ότι η αγορά δεν οδηγείται σε αποτελεσματικό ανταγωνισμό. Σύμφωνα με την ΕΕ για την αύξηση του ανταγωνισμού αποδεικνύεται το μακροπρόθεσμο επαυξητικό κόστος ενώ στη δεύτερη θέση υπάγεται το μέσο συνολικό κόστος στην περίπτωση που η επιχείρηση δεν έχει όλα τα απαραίτητα στοιχεία που της χρειάζονται.

13 3. ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Στο κεφάλαιο αυτό θα παρουσιαστεί η διαμάχη της ΕΕΤΤ και του ΟΤΕ όσον αφορά την απόφαση της πρώτης σχετικά με την καταγγελία της TELLAS. Η καταγγελία αυτή έλαβε μέρος στις 30 Σεπτεμβρίου του 2004 και είχε αντικείμενο τη γενικότερη πολιτική που ακολουθεί ο ΟΤΕ στην αγορά παροχής πρόσβασης ADSL και ειδικότερα την προσφορά πακέτου Conn-x ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΩΝ Η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (EETT) είναι Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή. Αποτελεί τον Εθνικό Ρυθμιστή που ρυθμίζει, εποπτεύει και ελέγχει: (α) την αγορά ηλεκτρονικών επικοινωνιών, στην οποία δραστηριοποιούνται οι εταιρίες σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, ασύρματων επικοινωνιών και διαδικτύου και (β) την ταχυδρομική αγορά, στην οποία δραστηριοποιούνται οι εταιρίες παροχής ταχυδρομικών υπηρεσιών και υπηρεσιών ταχυμεταφοράς. Επιπλέον, η ΕΕΤΤ ασκεί αρμοδιότητες επιτροπής ανταγωνισμού στις εν λόγω αγορές. Η Αρχή ιδρύθηκε το 1992 με το Ν.2075/1992 υπό την επωνυμία Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών (ΕΕΤ), καθώς οι αρμοδιότητές της αρχικά επικεντρώνονταν στην εποπτεία της απελευθερωμένης αγοράς των τηλεπικοινωνιών. Η λειτουργία της ξεκίνησε το καλοκαίρι του Με την ψήφιση του Ν.2668/1998, ο οποίος καθόριζε τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας της αγοράς των ταχυδρομικών υπηρεσιών, ανατέθηκε στην ΕΕΤ η επιπρόσθετη ευθύνη για την εποπτεία και ρύθμιση της αγοράς των ταχυδρομικών υπηρεσιών και η Αρχή μετονομάστηκε σε Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ). Με το Ν.2867/2000 ενισχύθηκε ο ρυθμιστικός, εποπτικός και ελεγκτικός ρόλος της ΕΕΤΤ, ενώ με το Ν.3431/2006 περί ηλεκτρονικών επικοινωνιών που ενσωμάτωσε

14 νεότερες ευρωπαϊκές ρυθμίσεις, καθορίστηκε το πλαίσιο παροχής δικτύων και υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών και συναφών ευκολιών εντός της ελληνικής επικράτειας και διευρύνθηκαν οι αρμοδιότητές της. Στόχος της ΕΕΤΤ είναι η συνεχής εποπτεία και ρύθμιση της τηλεπικοινωνιακής και της ταχυδρομικής αγοράς για την παροχή στους καταναλωτές της δυνατότητας επιλογών και υπηρεσιών υψηλής ποιότητας σε προσιτές τιμές. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, σύμφωνα με το νόμο Ν.2867/2000 ενισχύεται ο ελεγκτικός, εποπτικός και ρυθμιστικός ρόλος της ΕΕΚΚ. Ο Ν.2867/2000 έχει ως στόχο την ομαλή λειτουργία των τηλεπικοινωνιών και συνάμα μεριμνά για την προστασία των χρηστών. Ειδικότερα, σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο που τη διέπει, η ΕΕΤΤ, μεταξύ άλλων: Ρυθμίζει τα θέματα που αφορούν τον α) καθορισμό σχετικών αγορών, προϊόντων ή υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών στην Ελληνική Επικράτεια, β) τον ορισμό και τις υποχρεώσεις Παρόχων με Σημαντική Ισχύ στις ανωτέρω σχετικές αγορές σύμφωνα με την εθνική και κοινοτική νομοθεσία. Εποπτεύει και ελέγχει τους παρόχους δικτύων ή/και υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών, επιβάλλει τις σχετικές κυρώσεις, τηρεί και διαχειρίζεται το Μητρώο Παρόχων Δικτύων και Υπηρεσιών Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών. Εκδίδει Κώδικες Δεοντολογίας για την παροχή δικτύων και υπηρεσιών των ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Μεριμνά για την τήρηση της νομοθεσίας περί ηλεκτρονικών επικοινωνιών, εφαρμόζει τις διατάξεις του Ν. 703/1977, όπως ισχύει, και επιβάλει σχετικές κυρώσεις. Συνεργάζεται με τις Ρυθμιστικές Αρχές των λοιπών κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή τρίτων κρατών, καθώς και με κοινοτικούς ή διεθνείς φορείς σε θέματα αρμοδιότητάς της. Ρυθμίζει τα θέματα που αφορούν στις Γενικές Άδειες. Διαχειρίζεται το Εθνικό Σχέδιο Αριθμοδότησης (Ε.Σ.Α.).

15 Ρυθμίζει τα θέματα φορητότητας αριθμών, της επιλογής ή/ και προεπιλογής φορέα και ελέγχει την εφαρμογή των σχετικών διατάξεων. Χορηγεί τα δικαιώματα χρήσης ραδιοσυχνοτήτων ή/ και αριθμών. Ρυθμίζει τα θέματα ονομάτων χώρου στο Διαδίκτυο με κατάληξη ".gr" και είναι αρμόδια για θέματα ονομάτων χώρου με κατάληξη ".eu". Ρυθμίζει τα θέματα της ηλεκτρονικής υπογραφής. Ρυθμίζει τα θέματα πρόσβασης και διασύνδεσης. Ασκεί αρμοδιότητες σχετικές με την παροχή Καθολικής Υπηρεσίας. Ρυθμίζει θέματα προστασίας του καταναλωτή στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών και στον τομέα παροχής ταχυδρομικών υπηρεσιών. Ρυθμίζει και εποπτεύει την αγορά παροχής ταχυδρομικών υπηρεσιών. Διαχειρίζεται το εμπορικό φάσμα ραδιοσυχνοτήτων με την εξαίρεση της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης. Στο πλαίσιο αυτό, o o o o o o Καθορίζει τις περιπτώσεις στις οποίες απαιτούνται δικαιώματα χρήσης ραδιοσυχνοτήτων. Χορηγεί τα δικαιώματα χρήσης ραδιοσυχνοτήτων. Καθορίζει τα τέλη χρήσης ραδιοσυχνοτήτων. Εποπτεύει και ελέγχει την χρήση του φάσματος επιβάλλοντας σχετικές κυρώσεις. Τηρεί το εθνικό μητρώο ραδιοσυχνοτήτων. Χορηγεί τις άδειες κατασκευών κεραιών στην ξηρά. Είναι ο αρμόδιος φορέας για τα θέματα διάθεσης και χρήσης του τερματικού τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού και του ραδιοεξοπλισμού. ΥΠΟΘΕΣΗ ΟΤΕ ΤΕΛΛΑΣ Στις 30/9/2004 ο ΟΤΕ δέχθηκε καταγγελία από τη Tellas για συμπίεση περιθωρίου κέρδους στην αγορά ευρυζωνικής πρόσβασης. Συγκεκριμένα κατηγορήθηκε για τη μικρή διαφορά μεταξύ της τιμής των ευρυζωνικών συνδέσεων ADSL στους εναλλακτικούς παρόχους και σε αυτή που διέθετε για την ίδια υπηρεσία στο λιανικό εμπόριο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι υπόλοιποι πάροχοι να μην είναι σε θέση να πουλήσουν τις υπηρεσίες τους στους καταναλωτές σε ανταγωνιστικές τιμές. Αυτές οι συνθήκες θα μπορούσαν να οδηγήσουν τους εναλλακτικούς παρόχους στην

16 εγκατάλειψη της αγοράς λόγω αδυναμίας κάλυψης των εξόδων τους ή στην αναγκαστική εξίσωση των τιμών με αυτή του ΟΤΕ κάτι που όμως θα επέφερε ζημίες. Σύμφωνα με την Οδηγία-Πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ΕΕΤΤ υποχρεούται να ορίσει τις σχετικές αγορές προϊόντων και υπηρεσιών στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών και να διεξάγει ανάλυση σχετικά με το αν αυτές οι αγορές είναι επαρκώς ανταγωνιστικές ή αν κάποια επιχείρηση ή επιχειρήσεις κατέχουν σημαντική ισχύ (ΣΙΑ). Στην περίπτωση που το επίπεδο ανταγωνισμού δεν είναι ικανοποιητικό η ΕΕΤΤ υποχρεούται να επιβάλλει συγκεκριμένες ρυθμιστικές υποχρεώσεις στον πάροχο ή παρόχους με ΣΙΑ ώστε να διασφαλίσει ότι οι πάροχοι δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν την ισχύ τους με σκοπό να περιορίσουν ή να στρεβλώσουν τον ανταγωνισμό στις σχετικές αγορές ή να επεκτείνουν την ισχύ τους σε γειτονικές αγορές. Η ΕΕΤΤ πραγματοποιεί τον ορισμό και την ανάλυση των αγορών σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 4070/2012 «Ρυθμίσεις Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών, Μεταφορών, Δημοσίων έργων και άλλες διατάξεις». Αποτέλεσμα της ανωτέρω διαδικασίας είναι ο ορισμός της εταιρείας ΟΤΕ Α.Ε. ως παρόχου με σημαντική ισχύ στις σχετικές αγορές προϊόντων και υπηρεσιών στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών και η επιβολή σε αυτήν ρυθμιστικών υποχρεώσεων συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσης σχετικά με την αλληλένδετη πώληση προϊόντων. Εξειδικεύοντας την ως άνω υποχρέωση, η ΕΕΤΤ υιοθέτησε ένα μοντέλο για την εξέταση των οικονομικών προγραμμάτων μεμονωμένων ή/και συνδυαστικών υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών παρόχων με ΣΙΑ, το οποίο χρησιμοποιείται για την εξέταση προγραμμάτων της εταιρείας ΟΤΕ Α.Ε. προκειμένου να αποτρέπονται πρακτικές συμπίεσης περιθωρίου. Απόφαση ΕΕΤΤ Την καταγγελία διερεύνησε αρχικά η ΕΕΤΤ επί προεδρίας Μ. Γιακουμάκη, αλλά ωστόσο δεν είχε λάβει απόφαση μέχρι την 31/5/2005 που έληξε η θητεία της. Τη διερεύνηση της καταγγελίας ανέλαβε η επόμενη Επιτροπή που ορίστηκε υπό τον κ. Ν. Αλεξανδρίδη. Η νέα σύνθεση της Επιτροπής επανεξέτασε το θέμα, πραγματοποιώντας εκ νέου ακροάσεις των αντίπαλων πλευρών. Μετά από ελέγχους αναφορικά με καταγγελίες εταιρειών για τις πρακτικές και την τιμολογιακή πολιτική της ΟΤΕ Α.Ε. στις υπηρεσίες ευρυζωνικότητας (πακέτο προσφοράς Conn-X περιόδου

17 ), η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, λειτουργούσα ως Επιτροπή Ανταγωνισμού για τις Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες, διαπίστωσε σημαντικές παραβατικές συμπεριφορές και καταστρατήγηση διατάξεων του δικαίου του ελεύθερου ανταγωνισμού εκ μέρους της ΟΤΕ Α.Ε. Ως εκ τούτου, αποφάσισε να επιβάλει την κάτωθι διοικητική κύρωση: Διοικητικό πρόστιμο ευρώ για την από το 2004 σοβαρότατη και διαρκή παραβίαση του άρθρου 2 του ν.703/1977 περί ελεύθερου ανταγωνισμού (δηλαδή κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης) στην Ελληνική αγορά της ευρυζωνικότητας, με τη μορφή «συμπίεσης περιθωρίου - margin squeeze». Η καταχρηστική αυτή πρακτική δεν σχετίζεται τόσο με τις λιανικές τιμές των ευρυζωνικών προσφορών της ΟΤΕ Α.Ε., όσο με τη διαφορά ανάμεσα στις λιανικές τιμές και στα τιμολόγια χονδρικής, με κατάλληλη μείωση των οποίων (χονδρικών τιμών) θα μπορούσε να αποφευχθεί η παράβαση της «συμπίεσης περιθωρίου». Η ΟΤΕ Α.Ε. διατηρούσε διαφορά μεταξύ της χονδρικής τιμής (με την οποία πωλούσε τις ευρυζωνικές συνδέσεις ADSL στους εναλλακτικούς παρόχους) και της λιανικής τιμής (με την οποία πωλούσε την ίδια υπηρεσία στους δικούς της πελάτες), μικρότερη της από τους νόμους του ανταγωνισμού επιτρεπόμενης. H διαφορά αυτή ήταν τόσο μικρή, που δεν επέτρεπε σε έναν αποτελεσματικό εναλλακτικό πάροχο να καλύψει τα αναγκαία έξοδα που απαιτούντο για να μπορέσει και αυτός να παρέχει λιανικές ευρυζωνικές υπηρεσίες ανταγωνιστικές με εκείνες της ΟΤΕ Α.Ε. Συνέπεια των ανωτέρω ήταν, ο πάροχος αυτός είτε να εξαναγκαστεί να εγκαταλείψει την αγορά, είτε να υποχρεωθεί να πουλήσει στην ίδια λιανική τιμή με την ΟΤΕ Α.Ε., υφιστάμενος σημαντικές ζημιές. Τέτοιες πρακτικές δύνανται να προκαλέσουν δυσμενείς επιπτώσεις στους ρυθμούς ανάπτυξης των παρόχων καθώς και στην οικονομική βιωσιμότητα τους. Μακροπρόθεσμα είναι πιθανό πάροχοι να οδηγούνται εκτός αγοράς και συνεπώς να μειωθεί ο ανταγωνισμός. Η μείωση δε του ανταγωνισμού, επιφέρει υψηλότερες λιανικές τιμές και περιορισμό στην καινοτομία και στην προσφορά νέων υπηρεσιών προς τους τελικούς καταναλωτές. Σχετικά με αυτήν την περίπτωση κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης, ο Πρόεδρος της ΕΕΤΤ Καθηγητής Νικήτας Αλεξανδρίδης δήλωσε: «Η απελευθέρωση της αγοράς των ηλεκτρονικών επικοινωνιών απαιτεί απ όλες τις εταιρείες του κλάδου την αυστηρή τήρηση των αρχών του δικαίου του ανταγωνισμού και της υφιστάμενης νομοθεσίας.

18 Η κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης από επιχειρήσεις με σημαντική ισχύ στην αγορά, μπορεί να λάβει τη μορφή της «συμπίεσης περιθωρίου», που οδηγεί στον περιορισμό του ανταγωνισμού, στον εξοβελισμό της καινοτομίας, και μακροπρόθεσμα, στην εκμετάλλευση των καταναλωτών. Με τη σημερινή της απόφαση, η ΕΕΤΤ διατρανώνει την αφοσίωση της στην αυστηρή τήρηση των αρχών προστασίας του ανταγωνισμού, σύμφωνα με τις επιταγές του εθνικού και κοινοτικού πλαισίου. Καλούμε τον κυρίαρχο τηλεπικοινωνιακό πάροχο να συμμορφωθεί πλήρως με την νέα πραγματικότητα και με τις ειδικές υποχρεώσεις που συνοδεύουν κάθε πάροχο με σημαντική ισχύ στην αγορά. Η συνεχιζόμενη εξάπλωση των ηλεκτρονικών επικοινωνιών στην πατρίδα μας προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες για όλες τις επιχειρήσεις, και ιδίως για εκείνες που εστιάζουν σε καινοτόμες ηλεκτρονικές υπηρεσίες και σε σύγχρονες υποδομές πρόσβασης. Η ΕΕΤΤ θα παραμείνει εγγυητής των αρχών του ανόθευτου ανταγωνισμού, χωρίς παρεκκλίσεις και συμβιβασμούς, με τη βεβαιότητα ότι η παρατηρούμενη πρόοδος θα επιταχυνθεί, προκειμένου να καλυφθεί σύντομα το ψηφιακό χάσμα που χωρίζει τη χώρα μας από τις άλλες χώρες της ΕΕ.» 4. ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΑΓΟΡΑ Στο σημείο αυτό θα παρουσιαστούν χαρακτηριστικές υποθέσεις οι οποίες απασχόλησαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα τελευταία χρόνια αναφορικά με την κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης και πιο συγκεκριμένα με υποθέσεις συμπίεσης περιθωρίου κέρδους. ΥΠΟΘΕΣΗ TELEFONICA Στις 29 Μαρτίου 2012, το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ (GC) δικαίωσε τις κατηγορίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής («Επιτροπή») βάσει του άρθρου 102 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ («ΣΛΕΕ») για καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης κατά της Telefonica SA ("Telefonica"). Η GC επιβεβαίωσε την επιβολή προστίμου ύψους 151εκ έναντι της εταιρείας. Η απόφαση του GC επιβεβαιώνει, αναπτύσσει

19 και διευκρινίζει περαιτέρω τις περιστάσεις υπό τις οποίες οι πρακτικές συμπίεσης των τιμών αποτελούν κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης βάσει του άρθρου 102 της ΣΛΕΕ. Η Telefonica κληρονόμησε ένα νομικό μονοπώλιο κατά την απελευθέρωση του ισπανικού τομέα τηλεπικοινωνιών το 1998, συμπεριλαμβανομένου του μοναδικού τηλεπικοινωνιακού δικτύου σταθερής τηλεφωνίας στη χώρα. Ο τομέας των τηλεπικοινωνιών έχει αναπτυχθεί σημαντικά τα παρελθόντα έτη, ιδίως στο πλαίσιο των υπηρεσιών διαδικτύου και της ανάπτυξης συνδυασμένων τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών (όπως, για παράδειγμα, ο συνδυασμός υπηρεσιών διαδικτύου, τηλεφώνου και τηλεόρασης). Η Επιτροπή διερεύνησε τη συμπεριφορά της Telefonica κατά την περίοδο Η Telefonica αποτελούσε έναν «κάθετα ολοκληρωμένο φορέα εκμετάλλευσης» για τους σκοπούς της έρευνας της Επιτροπής σχετικά με τις πρακτικές συμπίεσης των τιμών, δεδομένου ότι δραστηριοποιούταν τόσο στα χονδρικά (ανάντη) όσο και στα λιανικά (κατάντη) άκρα της αλυσίδας εφοδιασμού των τηλεπικοινωνιών. Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η Telefonica, εταιρεία κατέχουσα δεσπόζουσα θέση, παραβίασε το άρθρο 102 ΣΛΕΕ καταλογίζοντας τις αθέμιτες τιμές και ειδικότερα τις πρακτικές συμπίεσης των τιμών σε σχέση με την ευρυζωνική πρόσβαση στην Ισπανία. Καθ 'όλη τη διάρκεια της έρευνας και στην επακόλουθη έκκλησή της, η Telefonica υποστήριξε ότι οι πρακτικές της δεν ήταν σε θέση να παραβιάσουν το άρθρο 102 TEFU, διότι δεν επιβάλλουν σε καταχρηστικώς υψηλές (μονοπωλιακές) τιμές ανταγωνιζόμενες επιχειρήσεις για χονδρική ευρυζωνική πρόσβαση ούτε τιμολόγησαν τα προϊόντα τους με επιθετικότητα στην πλευρά της λιανικής πώλησης. Ελλείψει κάποιας από τις εν λόγω πρακτικές αντίθετης προς τον ανταγωνισμό (τις οποίες υποστήριξε η Telefonica χωριστά), υποστηρίχθηκε, μεταξύ άλλων, ότι δεν είχαν αναλάβει καμία ευθύνη βάσει του άρθρου 102 ΣΛΕΕ. Η Επιτροπή απέρριψε τα επιχειρήματα της Telefonica υπέρ της υποστήριξης της προηγούμενης απόφασης στην υπόθεση Deutsche Telekom, η οποία υπαγορεύει ότι η σχέση μεταξύ των δύο τιμών - το περιθώριο - είναι η σχετική πηγή ευθύνης, ανεξαρτήτως του εάν είτε η χονδρική είτε η λιανική τιμή μεμονωμένα είναι αντίθετη προς τον ανταγωνισμό. Η Επιτροπή, χρησιμοποίησε την ίδια μεθοδολογία για να υπολογίσει τη συμπίεση των περιθωρίων κέρδους όπως είχε κάνει στην Deutsche Telekom, δηλαδή τη δοκιμή «εξίσου αποτελεσματικού ανταγωνιστή». Βασικά, η δοκιμή αυτή χρησιμοποιεί το κόστος της κυρίαρχης οντότητας ως δείκτη αναφοράς,

20 προκειμένου να διαπιστώσει αν έχει περιορίσει αδικαιολόγητα την ανταγωνιστικότητα των ανταγωνιστών της στην αγορά. Ως εκ τούτου, ερευνήθηκε αν το περιθώριο ήταν τέτοιο ώστε να καλύπτει το κόστος της επιχείρησης με δεσπόζουσα θέση που παρέχει λιανικές υπηρεσίες και αν η Telefonica θα υπέστη ζημίες εάν χρεώνει την ίδια τιμή ανάντη που χρεώνεται στους ανταγωνιστές της. Το General Court (GC) απέρριψε το επιχείρημα της Telefonica ότι θα έπρεπε να εξεταστεί η πραγματική κατάσταση και το κόστος των πραγματικών ανταγωνιστών. ΥΠΟΘΕΣΗ DEUTSCHE TELEKOM Στις 14 Οκτωβρίου 2010, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξέδωσε απόφαση η οποία επιβεβαίωσε την απόφαση της Επιτροπής να επιβάλει στην Telekom πρόστιμο ύψους 12,6 εκατομμυρίων ευρώ για κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της στην αγορά υπηρεσιών πρόσβασης στο δίκτυο στη Γερμανία, επιβεβαιώνοντας ότι η συμπίεση των περιθωρίων κέρδους μπορεί να είναι καταχρηστική πρακτική, ακόμη και στις ρυθμιζόμενες αγορές. Στην απόφασή της, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η Telekom, ο κατεστημένος φορέας εκμετάλλευσης τηλεπικοινωνιών στη Γερμανία, κατείχε κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της στις αγορές άμεσης πρόσβασης στο δίκτυο σταθερής τηλεφωνίας της από το Η κατάχρηση αυτή συνίστατο στη χρέωση των ανταγωνιστών χονδρικών τιμών για υπηρεσίες πρόσβασης στο δίκτυο (υπηρεσίες πρόσβασης στο τοπικό βρόχο) υψηλότερες από τις τιμές λιανικής που η Telekom χρέωνε τους τελικούς χρήστες για πρόσβαση. Η τιμολόγηση αυτή ανάγκασε τους ανταγωνιστές είτε να χρεώνουν τις τιμές των τελικών χρηστών τους υψηλότερες από εκείνες τις οποίες η Telekom χρεώνει τους δικούς της τελικούς χρήστες είτε να παρέχει με απώλειες τις υπηρεσίες της στους τελικούς χρήστες. Με την προσφυγή της, η Telekom ισχυρίστηκε ότι, εν προκειμένω, η συμπίεση των περιθωρίων κέρδους δεν συνιστά σημαντική βάση για να διαπιστωθεί παράβαση του άρθρου 102 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι υπηρεσίες πρόσβασης στο τοπικό βρόχο υπόκεινται σε ρύθμιση από τη γερμανική ρυθμιστική αρχή για τις τηλεπικοινωνίες και τις ταχυδρομικές υπηρεσίες RegTP). Ειδικότερα, η Telekom ισχυρίστηκε ότι δεν είχε κανένα περιθώριο να καθορίσει τιμές χονδρικής για υπηρεσίες πρόσβασης σε τοπικό βρόχο, δεδομένου ότι αυτές καθορίστηκαν από την

21 RegTP. Δεδομένου του ρυθμιστικού αυτού πλαισίου, η Telekom υποστήριξε ότι θα έπρεπε να αυξήσει τις τιμές λιανικής για υπηρεσίες πρόσβασης τελικού χρήστη για να αποφευχθεί η συμπίεση των περιθωρίων κέρδους. Στις προκαταρκτικές παρατηρήσεις της, το Δικαστήριο διευκρίνισε ότι η Telekom δεν είχε θέσει το ζήτημα της περιορισμένης ικανότητάς της να προσαρμόζει τις τιμές χονδρικής για τις υπηρεσίες πρόσβασης στο τοπικό βρόχο ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου. Συγκεκριμένα, το Συνέδριο κατέληξε παρακάτω συμπέρασμα. Η Telekom ήταν υπεύθυνη για την παράβαση. Σύμφωνα με την καθιερωμένη νομολογία, τα άρθρα 101 και 102 της ΣΛΕΕ δεν θα εφαρμόζονται στη συμπεριφορά μιας επιχείρησης παρά μόνο εάν (i) η αντιανταγωνιστική συμπεριφορά επιβάλλεται από την εθνική νομοθεσία ή (ii) η εθνική νομοθεσία δημιουργεί ένα νομικό πλαίσιο το οποίο εξαλείφει κάθε δυνατότητα ανταγωνισμού. Στο πλαίσιο αυτό, το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε ότι η Telekom είχε τη δυνατότητα να προσαρμόσει τις τιμές λιανικής για τις υπηρεσίες πρόσβασης των τελικών χρηστών. Συνεπώς, το γεγονός και μόνον ότι η Telekom ενθαρρύνθηκε από την RegTP να διατηρήσει τις πρακτικές καθορισμού των τιμών που οδήγησαν στη συμπίεση των περιθωρίων κέρδους δεν μπορούσε να θεωρηθεί ως υπεράσπιση. Η συμπίεση των περιθωρίων ήταν καταχρηστική. Το Δικαστήριο απέρριψε το επιχείρημα της Telekom ότι θα έπρεπε να αυξήσει τις τιμές λιανικής για τις υπηρεσίες πρόσβασης των τελικών χρηστών για να αποφευχθεί η συμπίεση των περιθωρίων. Σύμφωνα με το Ελεγκτικό Συνέδριο, η συμπίεση των περιθωρίων επηρεάζει δυσμενώς τους καταναλωτές, περιορίζοντας την επιλογή των παρόχων υπηρεσιών οι οποίοι, θεωρητικά, είναι εξίσου αποτελεσματικοί με τον προμηθευτή με δεσπόζουσα θέση. Δεδομένου ότι η Telekom είχε τη δυνατότητα να αποφύγει τη συμπίεση των περιθωρίων κέρδους, η παράλειψή της ήταν κατάχρηση, δεδομένου του αποκλεισμού των ανταγωνιστών παρόχων υπηρεσιών. Κατά συνέπεια, δεν ήταν αναγκαίο να αποδειχθεί ότι οι χονδρικές ή λιανικές τιμές της Telekom ήταν καταχρηστικές. Η δοκιμή "ως αποτελεσματικός ανταγωνιστής" είναι η σωστή μέθοδος για τον προσδιορισμό της καταχρηστικής συμπίεσης των περιθωρίων κέρδους. Στην απόφασή της, η Επιτροπή είχε στηρίξει τη δοκιμασία «ως αποτελεσματικός ανταγωνιστής» για να αποδείξει ότι οι ανταγωνιστές, αν υποτεθεί ότι είχαν τα έξοδα της Telekom και έπρεπε να πληρώσουν τη χονδρική τιμή της Telekom, δεν θα ήταν

22 σε θέση να πληρούν τις τιμές λιανικής της Telekom χωρίς να πωλούν κάτω του κόστους. Το Συνέδριο διαπίστωσε ότι η δοκιμή ως αποτελεσματικός ανταγωνιστής αποτελεί κατάλληλο μέσο για να καθοριστεί εάν οι πρακτικές καθορισμού των τιμών της Telekom είχαν αποκλειστικές συνέπειες για τους ανταγωνιστές. Ειδικότερα, το Συνέδριο σημείωσε ότι, δεδομένης της αρχής της ασφάλειας δικαίου, το κόστος της δεσπόζουσας επιχείρησης ήταν το σωστό σημείο αναφοράς κατά την εφαρμογή της δοκιμής αυτής, δεδομένου ότι η δεσπόζουσα επιχείρηση δεν μπορούσε να αναμένει να γνωρίζει το κόστος των αντιπάλων της. Οι πραγματικές επιπτώσεις πρέπει να αποδειχθούν ότι αποδεικνύουν ότι μια συμπίεση περιθωρίων είναι καταχρηστική. Σε μια σημαντική απόκλιση από τη νομολογία σχετικά με τις εκπτώσεις αποκλεισμού, το Δικαστήριο έκρινε ότι η συμπίεση των περιθωρίων κέρδους πρέπει να έχει πραγματικές (σε αντίθεση με απλώς δυνητικές) αποκλειστικές συνέπειες για να χαρακτηριστεί ως κατάχρηση. Στη συνέχεια, το Συνέδριο διαπίστωσε ότι η διαφορά μεταξύ των χονδρικών τιμών της Telekom για τις υπηρεσίες πρόσβασης στο τοπικό βρόχο και των τιμών λιανικής για υπηρεσίες πρόσβασης τελικού χρήστη εμπόδισε την ανάπτυξη του ανταγωνισμού στις αγορές λιανικών υπηρεσιών, δεδομένου ότι ένας ανταγωνιστής που ήταν εξίσου αποτελεσματικός με την Telekom δεν μπόρεσε να παράσχει λιανικές υπηρεσίες χωρίς να πωλεί με ζημία. Η επικύρωση από το Συνέδριο της δοκιμής ως αποτελεσματικού ανταγωνιστή και η διαπίστωση ότι οι πραγματικές επιπτώσεις αποκλεισμού πρέπει να αποδεικνύουν τον καταχρηστικό χαρακτήρα μιας αντίκτυπου συμπίεσης των περιθωρίων κέρδους είναι σημαντικές, όπως και το συμπέρασμα ότι η Telekom θα μπορούσε να αποφύγει την παράβαση χρεώνοντας υψηλότερα τέλη λιανικής τιμές στους δικούς της τελικούς χρήστες. Στις περιπτώσεις που συνεπάγονται εκπτώσεις αποκλεισμού, το Δικαστήριο έχει επανειλημμένα κρίνει ότι δεν χρειάζεται να αποδειχθούν πραγματικές συνέπειες αποκλεισμού και η Επιτροπή, στην απόφασή της στην Intel, έλαβε τη θέση ότι δεν υποχρεούται να εφαρμόζει τη δοκιμή ως αποτελεσματικό ανταγωνιστή όταν αξιολογώντας τις φερόμενες αποκλειστικές εκπτώσεις. Μολονότι η προσέγγιση του Συνεδρίου μπορεί να περιοριστεί σε περιπτώσεις περιπτώσεων συρρίκνωσης των περιθωρίων κέρδους, επισημαίνει ότι, τουλάχιστον στο πλαίσιο αυτό, το Συνέδριο είναι έτοιμο να βασιστεί σε οικονομική ανάλυση.

23 ΥΠΟΘΕΣΗ SLOVAK TELEKOM Τον Οκτώβριο του 2014 μετά από εμπεριστατωμένη έρευνα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέβαλε πρόστιμο ύψους ευρώ στη Slovak Telekom a.s. και στη μητρική της εταιρεία Deutsche Telekom AG, επειδή άσκησε επί περισσότερο από πέντε χρόνια καταχρηστική στρατηγική για να αποκλείσει τους ανταγωνιστές της από τη σλοβακική αγορά ευρυζωνικών υπηρεσιών, κατά παράβαση των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ. Ειδικότερα, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Slovak Telekom αρνήθηκε να παρέχει στους ανταγωνιστές της αδεσμοποίητη πρόσβαση στους τοπικούς βρόχους της και επέβαλε συμπίεση των περιθωρίων στις εναλλακτικές επιχειρήσεις. Η Deutsche Telekom ως μητρική εταιρεία με καθοριστική επιρροή είναι επίσης υπεύθυνη για τη συμπεριφορά της θυγατρικής της. Η Deutsche Telekom έλαβε επίσης πρόσθετο πρόστιμο ύψους ευρώ ως κυρώσεις για την επανειλημμένη καταχρηστική συμπεριφορά της, δεδομένου ότι είχε ήδη επιβληθεί πρόστιμο το 2003 για τη συμπίεση των τιμών στις αγορές ευρυζωνικών επικοινωνιών στη Γερμανία. Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής κ. Joaquín Almunia, αρμόδιος για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε: "Η στρατηγική της Slovak Telekom έχει στρεβλώσει τον ανταγωνισμό στην αγορά ευρυζωνικών υπηρεσιών στη Σλοβακία για περισσότερο από 5 χρόνια, εις βάρος του ανταγωνισμού και των καταναλωτών. Την πρόσβαση σε αδεσμοποίητους τοπικούς βρόχους υπό δίκαιους όρους, καθώς και την άσκηση πολιτικής συμπίεσης περιθωρίων, η οποία κατέστησε αδύνατο για τους εναλλακτικούς φορείς εκμετάλλευσης να χρησιμοποιούν την υποδομή τηλεφωνικού δικτύου παλαιού τύπου χωρίς να προκαλέσουν ζημίες." Η Slovak Telekom, ο κατεστημένος φορέας τηλεπικοινωνιών στη Σλοβακία, προσφέρει, μεταξύ άλλων, σταθερές ευρυζωνικές υπηρεσίες μέσω των παλαιών μεταλλικών τηλεφωνικών δικτύων και μέσω δικτύων οπτικών ινών. Τον Ιούνιο του 2005, η σλοβακική ρυθμιστική αρχή τηλεπικοινωνιών (TUSR) υποχρέωσε τη Slovak Telekom να δώσει πρόσβαση στους τοπικούς βρόχους στο παλαιό τηλεφωνικό της δίκτυο. Τον Αύγουστο του 2005, η Slovak Telekom δημοσίευσε όρους βάσει των οποίων θα

24 επέτρεπε στους εναλλακτικούς φορείς εκμετάλλευσης να έχουν πρόσβαση στους αδεσμοποίητους τοπικούς βρόχους (ULL). Οι συνθήκες αυτές ήταν τέτοιες ώστε να καθιστούν την πρόσβαση απαράδεκτη. Ειδικότερα, η Slovak Telekom αρνήθηκε αδικαιολόγητα τις πληροφορίες δικτύου που απαιτούνται για τον διαχωρισμό των τοπικών βρόχων, μείωσε μονομερώς το πεδίο εφαρμογής της κανονιστικής υποχρέωσής της να αποδεσμεύσει και έθεσε άλλους άδικους όρους και προϋποθέσεις σε σχέση με κάθε ένα από τα μέτρα που απαιτούνται για την πρόσβαση. Αυτό καθυστέρησε ή εμπόδισε την είσοδο εναλλακτικών φορέων στην αγορά λιανικών ευρυζωνικών υπηρεσιών στη Σλοβακία και ισοδυναμεί με άρνηση παροχής πρόσβασης. Επιπλέον, η Slovak Telekom καθόρισε τις τιμές πρόσβασης στους τοπικούς βρόχους της και τις τιμές λιανικής σε επίπεδα που θα ανάγκασαν τους ανταγωνιστές να υποστούν ζημίες εάν επιθυμούσαν να πουλήσουν ευρυζωνικές υπηρεσίες σε λιανικούς πελάτες σε λιανικές τιμές που ταιριάζουν με εκείνες που προσφέρει η Slovak Telekom. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι εναλλακτικοί φορείς εκμετάλλευσης δεν θα μπορούσαν να εισέλθουν βιώσιμα στη σλοβακική αγορά. Όταν οι εναλλακτικοί φορείς εκμετάλλευσης αποφάσισαν να αναπτύξουν τα δικά τους δίκτυα, η είσοδος στην αγορά πραγματοποιήθηκε μόνο σε γεωγραφικά περιορισμένες περιοχές. Η Deutsche Telekom είναι κύριος μέτοχος της Slovak Telekom και κατέχει το 51% των μετοχών της και διαθέτει ορισμένα ειδικά δικαιώματα όπως το δικαίωμα να διορίζει το μεγαλύτερο μέρος του Διοικητικού Συμβουλίου και να ενημερώνεται για όλα τα θέματα διαχείρισης της Slovak Telekom επιτρέποντάς της να ασκήσει αποφασιστική επιρροή στην εταιρεία. Από την έρευνα της Επιτροπής προέκυψε ότι η Deutsche Telekom άσκησε πράγματι αποφασιστική επιρροή, κυρίως μέσω αλληλοεπικαλύψεων στο ανώτερο διοικητικό προσωπικό και επηρεάζοντας τη διαδικασία λήψης αποφάσεων στη Slovak Telekom. Σύμφωνα με τους κανόνες αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας της ΕΕ, οι μητρικές εταιρείες που ασκούν τέτοια αποφασιστική επιρροή ευθύνονται για παραβάσεις που διαπράττουν οι θυγατρικές τους. Συνεπώς, η Deutsche Telekom είναι υπεύθυνη για την παράβαση με την Slovak Telekom. Η Επιτροπή στήριξε τα πρόστιμα στις κατευθυντήριες γραμμές της για τα πρόστιμα

25 του Κατά τον καθορισμό του ύψους των προστίμων, η Επιτροπή έλαβε υπόψη τη διάρκεια της παράβασης (από τις 12 Αυγούστου 2005 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2010) και της σοβαρότητάς της. Επιπλέον, η Επιτροπή είχε ήδη επιβάλει πρόστιμο στην Deutsche Telekom το 2003 επειδή άσκησε συμπίεση τιμών στην αγορά πρόσβασης στον αδεσμοποίητο τοπικό βρόχο στη Γερμανία. Λόγω αυτής της επανειλημμένης καταχρηστικής συμπεριφοράς (υποτροπή) το πρόστιμο που πρέπει να καταβάλει η Deutsche Telekom αυξήθηκε κατά 50%. Περαιτέρω αύξηση κατά 20% εφαρμόστηκε λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος της Deutsche Telekom, η οποία είχε παγκόσμιο κύκλο εργασιών άνω των 60 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2013, για να εξασφαλίσει ότι το πρόστιμο θα έχει επαρκές αποτρεπτικό αποτέλεσμα. ΥΠΟΘΕΣΗ WANADOO Στις 16/07/2003, η Επιτροπή εξέδωσε απόφαση σχετικά με τη στρατηγική τιμολόγησης της Wanadoo για τις υπηρεσίες ADSL. Το ADSL είναι η κύρια διαθέσιμη τεχνολογία στη Γαλλία για την παροχή υψηλών ταχυτήτων πρόσβασης στο Internet σε κατοικίες. Επιτρέπει να παρέχονται ευρυζωνικές υπηρεσίες πάνω από το παραδοσιακό τηλεφωνικό ζεύγους χαλκού που συνδέει τις τοπικές ζεύξεις με τις εγκαταστάσεις των πελατών. Κατά την περίοδο που καλύπτεται από την απόφαση σχεδόν όλες οι γραμμές ADSL στη Γαλλία διαχειρίστηκαν από τον φορέα εκμετάλλευσης France Télécom. Τα δίκτυα καλωδιακής τηλεόρασης είναι θεωρητικά μια εναλλακτική πλατφόρμα για την παροχή τέτοιων υπηρεσιών, αλλά το αποτύπωμα τους στη Γαλλία είναι περιορισμένο και κανένας χειριστής καλωδιακής τηλεόρασης δεν ήταν σε θέση να δημιουργήσει ένα εθνικό δίκτυο συγκρίσιμο το ADSL της Télécom. Οι πρώτες ευρυζωνικές υπηρεσίες διατέθηκαν στο εμπόριο το 1998, αλλά μέχρι τα τέλη του 1999 η αγορά άρχισε να απογειώνεται σε σημαντική κλίμακα και ρυθμό. Σύμφωνα με την κοινοτική νομολογία, είναι δυνατές δύο δοκιμασίες για να διαπιστωθεί κατάχρηση με τη μορφή επιθετικής τιμολόγησης: όπου δεν καλύπτονται μεταβλητά έξοδα, θεωρείται αυτόματα κατάχρηση.

26 Όπου καλύπτονται μεταβλητά έξοδα, αλλά όχι το συνολικό κόστος, η τιμολόγηση είναι θεωρείται ότι αποτελεί κατάχρηση εάν αποτελεί μέρος ενός σχεδίου εξάλειψης των ανταγωνιστών. Οι δύο δοκιμές εφαρμόστηκαν στην απόφαση της Επιτροπής για τις περιόδους πριν και μετά τον Αύγουστο του Στην περίπτωση αυτή, η Επιτροπή πραγματοποίησε προσαρμογές στο κόστος και στα έσοδα, προκειμένου να ληφθούν υπόψη τα χαρακτηριστικά μιας αγοράς που αναπτύσσεται έντονα. Συγκεκριμένα, τα κόστη απόκτησης πελατών, τα οποία σε μια διευρυνόμενη αγορά αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό τμήμα του συνολικού κόστους, διαδόθηκαν και διαγράφηκαν για αρκετά χρόνια, αντιμετωπίζοντας έτσι ως κεφαλαιουχικές δαπάνες. Εξάλλου, η Επιτροπή δεν έλαβε υπόψη το πραγματικό μέσο όρο των εσόδων ανά συνδρομητή, όπως είχε καταχωριστεί στα λογιστικά στοιχεία των επιχειρήσεων, αλλά προέβη σε ορισμένες προσαρμογές για να διορθώσει το γεγονός ότι η δυναμική της ανάπτυξης της επιχείρησης στρέβλωσε μηχανικά τα έσοδα ανά χρήστη. Από τα τέλη του 1999 έως τον Οκτώβριο του 2002, η Wanadoo, Θυγατρική της France Télécom με ποσοστό 72%, διέθεσε στην αγορά τις υπηρεσίες ADSL που είναι γνωστές ως Wanadoo ADSL και extense σε τιμές χαμηλότερες από το μέσο κόστος. Αποδείχθηκε από τις έρευνες της Επιτροπής ότι οι τιμές που χρεώνει η Wanadoo ήταν πολύ χαμηλότερες από το μεταβλητό κόστος μέχρι τον Αύγουστο του 2001 και ότι κατά την επόμενη περίοδο αντιστοιχούσαν σχεδόν σε μεταβλητό κόστος, αλλά σημαντικά χαμηλότερες από το συνολικό κόστος. Δεδομένου ότι η μαζική εμπορία των υπηρεσιών ADSL της Wanadoo άρχισε μόλις τον Μάρτιο του 2001, η Επιτροπή θεώρησε ότι η κατάχρηση άρχισε την ίδια ημερομηνία. Η Wanadoo υπέστη σημαντικές ζημίες έως το τέλος του 2002 ως αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής. Η πρακτική συνέπεσε με ένα εταιρικό σχέδιο για την πρόληψη της στρατηγικής αγοράς για υψηλής ταχύτητας πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Ενώ η Wanadoo υπέφερε μεγάλες απώλειες η France Télécom, η οποία κατά το διάστημα αυτό κατείχε σχεδόν το 100% της αγοράς χονδρικής υπηρεσιών ADSL για παρόχους υπηρεσιών Διαδικτύου (συμπεριλαμβανομένης της Wanadoo), προέβλεπε στο άμεσο μέλλον σημαντικά κέρδη για τα δικά της προϊόντα χονδρικής ADSL. Η πολιτική της Wanadoo ήταν σκόπιμη, δεδομένου ότι η εταιρεία γνώριζε πλήρως το ύψος των ζημιών που υπέστη και τους νομικούς κινδύνους που συνδέονταν με την προώθηση της υπηρεσίας extense.

27 Η καταχρηστική συμπεριφορά για την οποία αναγκάστηκε να επέμβει η Επιτροπή είχε σχεδιαστεί για να πάρει το μερίδιο του λέοντος σε μια αναπτυσσόμενη αγορά, εις βάρος άλλων ανταγωνιστών. Από τον Ιανουάριο του 2001 έως τον Σεπτέμβριο του 2002, το μερίδιο αγοράς της Wanadoo αυξήθηκε κατά σχεδόν 30 ποσοστιαίες μονάδες μεταξύ 65 και 75% σε μια αγορά η οποία παρουσίασε πάνω από πενταπλάσια αύξηση του μεγέθους της κατά την ίδια περίοδο. Αυτό το επίπεδο διείσδυσης της Wanadoo στην αγορά είναι περίπου αυτό που περίμενε η Wanadoo μέχρι το Το επίπεδο ζημιών που απαιτούνται για να ανταγωνιστεί τη Wanadoo είχε αποτρεπτικό αντίκτυπο στους ανταγωνιστές. Στο τέλος της περιόδου κατά τη διάρκεια της οποίας διαπράχθηκε η κατάχρηση, κανένας ανταγωνιστής δεν κατείχε περισσότερο από το 10% της αγοράς και ο κύριος ανταγωνιστής της Wanadoo, κατά την εποχή της κατάχρησης, είχε δει το μερίδιο αγοράς του να πέφτει. Ένας πάροχος υπηρεσιών ADSL (Mangoosta) έπαψε να λειτουργεί τον Αύγουστο του Οι συνέπειες της συμπεριφοράς της Wanadoo δεν περιορίστηκαν στους ανταγωνιστές του τομέα ADSL, αλλά επεκτάθηκαν και στους καλωδιακούς φορείς που προσέφεραν πρόσβαση στο Διαδίκτυο υψηλής ταχύτητας. Η κατάχρηση έληξε τον Οκτώβριο του 2002, με την έναρξη ισχύος των νέων τιμών χονδρικής που χρέωνε η France Télécom, πάνω από 30% χαμηλότερες από τις προηγούμενες τιμές. Έκτοτε, η γαλλική αγορά πρόσβασης υψηλής ταχύτητας στο Διαδίκτυο αναπτύσσεται πολύ πιο γρήγορα και με πιο ισορροπημένο τρόπο όσον αφορά τους διάφορους ανταγωνιστές. Η ανάπτυξη της αγοράς σημείωσε έντονη μεταγενέστερη πορεία με την κατάργηση της κατάχρησης και ο αριθμός των συνδρομητών του Διαδικτύου αυξήθηκε περισσότερο μεταξύ Σεπτεμβρίου 2002 και Μαρτίου 2003 από ό, τι μεταξύ Μαρτίου 2001 και Αυγούστου ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οι διάφορες Ρυθμιστικές αρχές, με τις ενέργειες τους, στοχεύουν στην αποτροπή στρεβλώσεων στον ανταγωνισμό που μακροπρόθεσμα θα επηρέαζαν δυσμενώς την εξέλιξη της αγοράς, οδηγώντας σε αύξηση των τιμών, μείωση των επιλογών, και περιορισμό των κινήτρων για προσφορά νέων καινοτόμων υπηρεσιών καθώς επίσης και στην δημιουργία καινοτόμων υπηρεσιών σε προσιτές τιμές προς