«Chain Reaction: με ένα δημοκρατικό τρόπο διδάξαμε Φυσικές Επιστήμες στο σχολείο μας»

Transcript

1 «Chain Reaction: με ένα δημοκρατικό τρόπο διδάξαμε Φυσικές Επιστήμες στο σχολείο μας» Ράπτη Μαρία, Φυσικός, 1 ο ΕΠΑ.Λ. Ρεθύμνου (mdrapti@yahoo.gr) Tο πρόγραμμα Chain Reaction είναι ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα (συμμετέχουν 12 χώρες) με σκοπό τη διάδοση της μεθόδου της διερευνητικής μάθησης και την εφαρμογή της στη διδασκαλία των φυσικών επιστημών στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Στα πλαίσια του προγράμματος Chain Reaction, το σχολικό έτος , πραγματοποιήθηκαν στο 4ο ΓΕΛ Χανίων οι ερευνητικές εργασίες «Αόρατα Άρα Ασφαλή;», και «Πράσινο Φως», ακολουθώντας τις αρχές της διερευνητικής μάθησης. Οι μαθητές, μέσα από τον κύκλο Σκέφτομαι Ρωτώ Ερευνώ Συνδημιουργώ Συζητώ, μυήθηκαν στην αυτομόρφωση και στη μεταξύ τους συνεργασία. Σε αυτήν την κατεύθυνση συνέβαλε κυρίως η μεθοδολογία της διερευνητικής μάθησης αλλά και οι δράσεις που υλοποιήθηκαν στα πλαίσια του προγράμματος. Επισκεφτήκαμε ερευνητικό εργαστήριο στο Πολυτεχνείο Κρήτης, παρακολουθήσαμε διάλεξη στο ΤΕΙ Κρήτης, δεχτήκαμε επίσκεψη έμπειρων επιστημόνων στο σχολείο μας, κάναμε πειράματα, δημιουργήσαμε ερωτηματολόγιο που οι μαθητές δρώντας ως ερευνητές το «συμπλήρωσαν» στην αγορά των Χανίων, φτιάξαμε ιστολόγιο και αφίσα. Οι μαθητές παρουσίασαν τις εργασίες τους σε ημερίδα που έγινε στο σχολείο μας, και στο 1ο εθνικό συνέδριο του Chain Reaction στο Πανεπιστήμιο Ηράκλειου.

2 «Chain Reaction: με ένα δημοκρατικό τρόπο διδάξαμε Φυσικές Επιστήμες στο σχολείο μας» Ράπτη Μαρία, Φυσικός, 1 ο ΕΠΑΛ Ρεθύμνου

3 Παρόλο που πολλές φορές κυνηγάμε τους μαθητές μας για να τους γεμίσουμε το κεφάλι με γνώσεις...

4

5

6 Chain Reaction

7 Chain Reaction 12 Χώρες 180 Σχολεία 36 Εθνικά και 3 Διεθνή Συνέδρια Μαθητές

8 Chain Reaction Tο Πρόγραμμα Chain Reaction είναι ένα Ευρωπαϊκό πρόγραμμα στο οποίο συμμετέχουν πανεπιστήμια από 12 χώρες (Μ. Βρετανία, Ιταλία, Σλοβακία, Τουρκία, Βουλγαρία, Γαλλία, Σλοβενία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιορδανία, Γεωργία) μεταξύ των οποίων και το Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Κρήτης με Υπεύθυνο τον καθηγητή Αναλυτικής Χημείας Νίκο Χανιωτάκη. Η διάρκεια του προγράμματος είναι τρία έτη και συντονιστής είναι το Centre for Science Education, Sheffield Hallam University στη Μ. Βρετανία. Σκοπός του προγράμματος είναι η διάδοση της μεθόδου της διερευνητικής μάθησης (Inquiry Based Science Education, IBSE) και η εφαρμογή της στη διδασκαλία των φυσικών επιστημών στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση των χωρών που συμμετέχουν. Το πρόγραμμα παρέχει εκπαιδευτικό υλικό σχετικό με τις φυσικές επιστήμες στην ελληνική γλώσσα και θα υλοποιηθεί σε σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε συνεργασία με καθηγητές φυσικών επιστημών και τους μαθητές τους ηλικίας ετών (Γ Γυμνασίου και Α Λυκείου). Στα τρία έτη διάρκειας του έργου θα συμμετάσχουν 15 σχολεία και 30 Καθηγητές κλάδου ΠΕ04 (2 ανά σχολείο).

9 Chain Reaction Η υλοποίηση του προγράμματος αναμένεται να οδηγήσει στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και των πρακτικών δεξιοτήτων των μαθητών που συμμετέχουν. Η επαφή τους με ένα νέο τρόπο διδασκαλίας των φυσικών επιστημών βασισμένο στην πρακτική της διερευνητικής και συνεργατικής μάθησης θα έχει ως αποτέλεσμα να τονωθεί το ενδιαφέρον των μαθητών και να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας των φυσικών επιστημών στα σχολεία της Δ/βάθμιας εκπαίδευσης. Η ενεργός συμμετοχή των μαθητών στις μαθησιακές διαδικασίες φιλοδοξεί να δώσει κίνητρα για ομαδοσυνεργατικές πρακτικές μέσα και έξω από την τάξη και να αναδείξει τις ατομικές δεξιότητες κάθε μαθητή αλλά και να ενισχύσει τη συνεργασία με τους συμμαθητές, τους καθηγητές και άλλους επιστήμονες. Κάθε χρόνο υλοποίησης του προγράμματος θα διοργανώνεται ένα τοπικό συνέδριο στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τα συνέδρια αυτά θα διεξάγονται σε ευχάριστο κλίμα γιορτής όπου οι συμμετέχοντες μαθητές θα έχουν την ευκαιρία να ανταλλάξουν τις εμπειρίες τους και να παρουσιάσουν τις εργασίες τους. Μια ομάδα μαθητών από κάθε χώρα θα συμμετέχει κατόπιν επιλογής σε διεθνές συνέδριο (Sheffield UK, 2014, Heidelberg Germany, 2015, Amman Jordan, 2016) που θα διοργανώνεται ετησίως και στο οποίο θα συμμετέχουν μαθητές και από τις δώδεκα χώρες.

10 Μεθοδολογικές Προσεγγίσεις Διερευνητικής Μάθησης Ερμηνευτική Πειραματική Περιγραφική Δημοσκοπική ή δειγματοληπτική

11 Αρχή Το θέμα επιλέχθηκε από τη διαθέσιμη λίστα θεμάτων του προγράμματος Chain Reaction Σχηματίστηκαν ισοδύναμες ομάδες, σύμφωνα με τις απαιτούμενες για την Ερευνητική Εργασία κλίσεις/δεξιότητες των μαθητών Ξεκίνησαν τα ερωτήματα από

12 μία φωτογραφία!!! Αρχή

13 Δομή Ερευνητικής Εργασίας Ιστορική αναδρομή φωτισμού Πρωτόκολλο του Κιότο (Κατανάλωση, απόδοση, φωτεινότητα λαμπτήρων Σημάνσεις στις συσκευασίες λαμπτήρων) Ν.Τ.Α.Μ.Α GreenLaterns ΠράσινηΑνάσα LosLED Πυρακτώσεως Φθορισμού LED Ερωτηματολόγιο (δημιουργία, συμπλήρωση, καταχώρηση, επεξεργασία, εξαγωγή συμπερασμάτων) Αφίσα

14 Στην πορεία Χρήζουν προσοχής: Αναφορές από έγκυρες πηγές Διαχείριση ομάδων στην τάξη Ενεργοποίηση όλων των μαθητών

15 Στην πορεία Οι μαθητές επέδειξαν: Ωριμότητα Οργάνωση Δημιουργικότητα Πνεύμα συνεργασίας

16 Ερωτηματολόγιο «καμία στατιστική έρευνα δεν μπορεί να είναι καλύτερη από το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκεσ αυτή» Moser C., Kalton G., 1977 Η διατύπωση μιας ερώτησης επηρεάζει τις απαντήσεις! Το ίδιο ισχύει και για τη σειρά των ερωτήσεων Οι απαντήσεις επηρεάζονται από τις ασαφείς ερωτήσεις

17 Επιτυχημένο Ερωτηματολόγιο Σαφήνεια Πληρότητα Συνοχή Κατάλληλη δομή Να περιλαμβάνει βασικές οδηγίες συμπλήρωσης και εννοιολογικές επεξηγήσεις Να περιλαμβάνει ερωτήματα ελέγχου Να είναι κατά το δυνατόν σύντομο Να επιδέχεται κωδικογράφησης και μηχανογραφικής επεξεργασίας

18 Ερωτηματολόγιο «Πράσινο Φως» Στάση ως προς την προστασία του περιβάλλοντος και την ανακύκλωση, Προτιμήσεις ως προς τους λαμπτήρες, Πεποιθήσεις και Γνώσεις για τους λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας Σκοπό να διαπιστώσει αν ο κόσμος: διαχωρίζει τους λαμπτήρες σε εξοικονόμησης ενέργειας και πυρακτώσεως γνωρίζει τους λαμπτήρες φθορισμού, την ασφαλή αντικατάστασή τους γνωρίζει τους λαμπτήρες LED προτιμάει τους φθορισμού ή τους LED και γιατί ανακυκλώνει τους λαμπτήρες

19 Στην πορεία Δράσεις Επίσκεψη Επιστήμονα στο Λύκειό μας (επεξήγηση επιστημονικής μεθόδου) Επίσκεψη στο Πολυτεχνείο Κρήτης (γνωριμία ερευνητικού εργαστηρίου και τρόπου εργασίας σε αυτό) Επίσκεψη στο ΤΕΙ Κρήτης (παρακολούθηση διάλεξης σε θέματα ενέργειας) Ερωτηματολόγια στην αγορά των Χανίων Δημιουργία αφίσας Παρουσίαση (σε ημερίδα στα Χανιά, στο 1ο εθνικό συνέδριο Chain Reaction στο Ηράκλειο, η ομάδα Ν.Τ.Α.Μ.Α. στο 1ο διεθνές συνέδριο Chain Reaction στο Sheffield )

20 Αφίσα μαθητών για την προώθηση λαμπτήρων εξοικονόμησης ενέργειας

21 Τελικά Οι μαθητές μυήθηκαν στον επιστημονικό τρόπο έρευνας και συγκρότησης της γνώσης, μέσα από την διαδικασία που ακολούθησαν για την απάντηση των ερωτημάτων που έθεσαν Στην κοινωνική οπτική των επί μέρους κλάδων της επιστήμης, και μέσα από τη δημοσκοπική μέθοδο (ερωτηματολόγιο)

22 Στόχοι Ερευνητικής Εργασίας Διεπιστημονικότητα (φυσικής και περιβάλλοντος -με τις κοινωνικές τους προεκτάσεις-, στατιστικής) Διερευνητική μάθηση Ομαδοσυνεργατικότητα Παράπλευρο όφελος: Ανάπτυξη δεξιοτήτων πληροφορικής (blog-forum-, ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο, επεξεργασία ερωτηματολογίου, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, χρήση διαδικτύου στη μάθηση, πρόγραμμα επεξεργασίας video)

23

24 4ο ΓΕΛ Χανίων, 17/1/2014 Επίσκεψη Επιστήμονα

25 1 ο εθνικό συνέδριο Chain Reaction Ηράκλειο, 29/3/2014

26 1ο Διεθνές Συνέδριο Chain Reaction Sheffield, 13-15/5/2014 2η θέση: Ομάδα Ν.Τ.Α.Μ.Α.

27 Ευχαριστίες Δρ. Καλαθάκη Μαρία, Σχ. Σύμβουλος Φυσικών Επιστημών Δυτικής Κρήτης Δρ. Μοσχοχωρίτου Ρουμπίνη, Δ/ντρια 4ου ΓΕΛ Χανίων και μέλος της τεχνικής επιτροπής του Chain Reaction Δρ. Χανιωτάκης Νίκος, επικεφαλής της επιτροπής διαχείρισης του προγράμματος Chain Reaction Αλυσαβάκη Κυριακή, Χημικός, καθηγήτρια 4ου ΓΕΛ Χανίων Κατσαμποξάκη Hodgetts Κάλλια, επικεφαλής της τεχνικής επιτροπής του προγράμματος Chain Reaction M.Sc. Φουσκάκη Μαρία, μέλος της επιτροπής διαχείρισης του προγράμματος Chain Reaction

28 Βιβλιογραφία Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Chain Reaction ( Ματσαγγούρας Η. (2011), Η καινοτομία των Ερευνητικών Εργασιών στο Νέο Λύκειο, Βιβλίο Εκπαιδευτικού, ΟΕΔΒ, Αθήνα Κώστας Ρόντος, Ευστράτιος Παπάνης (2007) Οι τεχνικές του καλού ερωτηματολογίου ( Ιστότοπος της Ερευνητικής Εργασίας Αόρατα Άρα Ασφαλή; ( Ιστότοπος της Ερευνητικής Εργασίας Πράσινο Φως (