Η παιδική παχυσαρκία απειλεί τον ελληνικό πληθυσµό. Φορώντας δαντέλα το καλοκαίρι ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗΣ. σ σ32. σ10 Μακιγιάζ στην παραλία

Transcript

1 ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2014 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗΣ Η παιδική παχυσαρκία απειλεί τον ελληνικό πληθυσµό σ18-24 σ10 Μακιγιάζ στην παραλία σ32 Φορώντας δαντέλα το καλοκαίρι σ64 17 λόγοι για να επιλέξουµε camping FASHION & BEAUTY - ΣΠΙΤΙ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΓΟΡΩΝ - ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ

2 18 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ - ΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΑΠΙΣΧΝΑΝΣΙΣ - ΛΟΓΩ ΙΑΤΡΟΦΗΣ, ΚΕΝΤΡΟ ΙΑΙΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ - & Στην ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ συνέντευξη που µας παραχώρησε ο MSc Κλινικλος ιαιτολόγος- ιατροφολόγος ηµήτρης Γρηγοράκης, µας µίλησε για την παιδική παχυρασκία η οποία έχει παρεί µορφή επιδηµίας στη χώρα µας και δίνει συµβουλές σε νέους και µελλοντικούς γονείς για το πως θα µυήσουν από την αρχή τα παιδιά τους σ' έναν υγιεινό τρόπο ζωής γιατί όπως πολύ σωστά αναφέρει ο ίδιος ''είναι πολύ πιο εύκολο να διαµορφωθεί εξαρχής µια σωστή διατροφική συµπεριφορά παρά αργότερα να γίνει προσπάθεια να διορθωθεί µια λανθασµένη". Παράλληλα µας είπε πως µπορούµε να προστατέψουµε τον οργανισµό µας από τις ''παγίδες'' του καλοκαιριού ενώ µας αποκάλυψε τα οφέλη της χορτοφαγίας! Η παιδική παχυσαρκία απειλεί τον ελληνικό πληθυσµό ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΘΕΟ ΩΡΑ ΤΖΑΝΗ Πόσο καθοριστική για τη µετέπειτα ζωή του ανθρώπου είναι η διαµόρφωση µιας ισορροπηµένης διατροφής από τη βρεφική ηλικία; Η σωστή διατροφή κατά την παιδική ηλικία µπορεί να βοηθήσει στην πλήρη ανάπτυξη των παιδιών, να συµβάλλει στην καλή υγεία τους, στην ευεξία τους και να θέσει τις βάσεις για την απόκτηση σωστών δια βίου διατροφικών συνηθειών. Η διατήρηση ενός υγιούς σωµατικού βάρους, η πνευµατική διαύγεια, η αποφυγή της παχυσαρκίας και η πρόληψη χρόνιων ασθενειών, όπως του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 και των καρδιαγγειακών νοση- µάτων, είναι κάποια από τα επακόλουθα οφέλη ενός ισορροπη- µένου και υγιεινού τρόπου διατροφής.

3 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 19 Ποια είναι η άποψη σας για τα παιδικά σκευάσµατα διατροφής και τι θα πρέπει να προσέχουν οι γονείς; Τα παιδιά ειδικά σε περιόδους έντονων µαθηµάτων και σχολικών εξετάσεων έχουν ανάγκη από όσο το δυνατόν περισσότερη επάρκεια θρεπτικών συστατικών. Η ισορροπηµένη διατροφή εφοδιάζει τον παιδικό οργανισµό µε ενέργεια, βιταµίνες και µέταλλα που βοηθούν στην αυτοσυγκέντρωση, στη λειτουργία της µνήµης και την πνευµατική διαύγεια. Οι µαθητές σε περιόδους εξετάσεων εµφανίζουν αυξηµένες ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά και πολλές φορές δεν είναι δυνατόν αυτές να καλυφθούν αποκλειστικά και µόνο µέσα από τη διατροφή. Τα τελευταία χρόνια, επίσης, παρατηρείται ότι οι διατροφικές συνήθειες των παιδιών και των εφήβων είναι πολύ φτωχές σε θρεπτικές ουσίες. Έτσι, πολλά παιδιά, δυστυχώς, δεν καταναλώνουν φρούτα και λαχανικά, τρόφιµα τα οποία είναι πλούσια σε βιταµίνες και ιχνοστοιχεία, και προτιµούν να διατρέφονται µε πρόχειρο φαγητό και σνακ πλούσια σε λίπος, ζάχαρη και αλάτι. Στην πράξη, εποµένως, παρουσιάζονται συχνά προβλήµατα έλλειψης ή οριακών τιµών σε βιταµίνες, µέταλλα και ιχνοστοιχεία. Οι ελλείψεις αυτές µπορούν να προκαλέσουν τα συµπτώµατα ατονίας, µειωµένης ενεργητικότητας, κακής διάθεσης, υπνηλίας, αλλά και µειωµένης απόδοσης. Η παιδική παχυσαρκία εµφανίζεται στα πρώτα έτη της ζωής του ανθρώπου; Μπορεί να είναι κληρονοµική; Από τους πλέον ισχυρούς παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης παιδικής παχυσαρκίας αποτελούν οι υπέρβαροι γονείς. Η γονική παχυσαρκία (και κυρίως η µητρική) σε πολλές περιπτώσεις είναι υπεύθυνη για την παιδική παχυσαρκία. Ο τρόπος µεταβίβασης του φαινότυπου του αυξηµένου βάρους από το γονέα στο παιδί είναι βέβαιο ότι εξαρτάται από ποικίλους παράγοντες. Μελέτες που έγιναν σε δίδυ- µα αποδεικνύουν ότι υπάρχει µία ισχυρή γενετική προδιάθεση για την απόκτηση βάρους. Αντίθετα, µελέτες υιοθεσίας διαπίστωσαν ότι υπάρχει µία µέτρια επίδραση της οικογένειας που µοιράζεται το ίδιο περιβάλλον στον καθορισµό των διατροφικών συνηθειών. Γι' αυτό η γενετική οµοιότητα προφανώς εξηγεί ένα µεγάλο µέρος της επίδρασης της οικογένειας, αλλά υπάρχει επίσης και ένας αριθ- µός περιβαλλοντολογικών εκθέσεων που θα µπορούσε να επηρεάζει τα παιδιά υπέρβαρων µητέρων. Οι διάφορες περιβαλλοντολογικές εκθέσεις περιλαµβάνουν τον υπερσιτισµό και την ανεπαρκή σίτιση στην περίοδο της κύησης, τη σύντοµη διάρκεια του θηλασµού και την έλλειψη ουσιαστικής προσοχής στο θέµα της διατροφής των παιδιών από τις υπέρβαρες µητέρες. Και αυτό ισχύει περισσότερο για τις γυναίκες µε χαµηλό επίπεδο. Φαίνεται ότι το περιβάλλον που συνδέεται µε χαµηλότερο κοινωνικοοικονοµικό επίπεδο συντελεί περισσότερο στην έκφραση γονιδίων που συνδέονται µε την προδιάθεση για παχυσαρκία βάρους. Αντίθετα, το υψηλό κοινωνικοοικονοµικό επίπεδο πολλές φορές µπορεί να αντιστρέφει την τάση που δηµιουργεί η γενετική προδιάθεση. Σε ποια ηλικία θα πρέπει ν αρχίσουµε να δίνουµε στα παιδιά γλυκά; Η σωστή και ισορροπηµένη διατροφή αποτελεί προϋπόθεση για την υγεία, αλλά και για τη σωστή πνευµατική και σωµατική ανάπτυξη των παιδιών. Τα γλυκά έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και κορεσµένο (κακό) λίπος. Ωστόσο, είναι σηµαντικό να µάθει το παιδί σε νέες γλυκές γεύσεις χωρίς πολλές θερµίδες και λιπαρά, αλλά ταυτόχρονα πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά. Αν τα γλυκά που συνήθως επιλέγει είναι πάστα, τσουρέκι, σοκολάτες, κρουασάν, καραµέλες και παγωτά αντικαταστήστε τα µε κάποια από τις ακόλουθες επιλογές: Αντί για το κλασικό παγωτό προτιµήστε γρανίτα, παγωτό σορ- µπέ ή παγωτό γιαούρτι µε ξηρούς καρπούς και φρούτα Μια δροσερή φρουτοσαλάτα µε ποικιλία φρούτων µέλι, κανέλα και ξηρούς καρπούς Ζελέ µε φρέσκα φρούτα Γιαούρτι µε φρούτα και µέλι ή µαρµελάδα ή ξηρούς καρπούς ή γλυκό κουταλιού ηµητριακά ολικής αλέσεως µε γάλα χαµηλό σε λιπαρά (1,5-2%) Μπάρα δηµητριακών ολικής αλέσεως µε φρούτα ή µε σοκολάτα 1 κοµµάτι σοκολάτα υγείας ή παστέλι Αποξηραµένα φρούτα Σοκολάτα ρόφηµα αναµεµιγµένη µε κρύο ή ζεστό γάλα 1,5% 1 µπολ σπιτικό ρυζόγαλο 1 κοµµάτι σπιτικό κέικ µε λίγη ζάχαρη, ελαιόλαδο, ξηρούς καρπούς και σταφίδες Μιλκ- σέικ από γάλα 1,5% αναµεµειγµένο µε φρούτα, λίγο µέλι και κακάο 3-4 µπισκότα τύπου πτι-µπερ ολικής αλέσεως

4 20 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Υπάρχουν τροφές που βοηθούν στη συγκέντρωση, τη µελέτη και την αποστήθιση χωρίς να επιβαρύνουν τον οργανισµό των µαθητών µε επιπλέον θερµίδες; Μια ισορροπηµένη διατροφή αποτελεί σηµαντικό καύσιµο είτε για το σώµα είτε για το µυαλό. Και ναι, η διατροφή µπορεί να επηρεάσει τη διάθεσή και την αντοχή του παιδιού σας. Μια έντονη κατάσταση λόγω των εντατικών υποχρεώσεων µπορεί να επηρεάσει τον παιδικό οργανισµό και τις διατροφικές του συνήθειες παιδιού µε διάφορους τρόπους. Η αύξηση της αδρεναλίνης, η οποία προκαλείται από το στρες και το άγχος,µπορεί να οδηγήσει ορισµένα παιδιά στην υπερβολική κατανάλωση τροφής ή και το αντίθετο. Μελέτες έχουν δείξει ότι άτοµα κάτω από πίεση συνήθως καταφεύγουν στο φαγητό. Θρεπτικά συστατικά που «ηρεµούν» τα παιδιά. Πρωτεΐνες: Με την κατανάλωση πρωτεϊνών αυξάνεται η τυροσίνη, ένα αµινοξύ που έχει θετική επίδραση στη ψυχολογία των παιδιών. Τρόφιµα πλούσια σε πρωτεΐνες είναι τα αυγά, τα γαλακτοκοµικά µε χαµηλά λιπαρά, το ψάρι, η γαλοπούλα, το κοτόπουλο, το µοσχάρι. Υδατάνθρακες: Η κατανάλωση υδατανθράκων συνδέεται µε την έκκριση τρυπτοφάνης, ένα αµινοξύ που µετατρέπεται σε σεροτονίνη. Η σεροτονίνη συµµετέχει στην καταπολέµηση της κακής ψυχολογίας και του άγχους. Τρόφιµα πλούσια σε υδατάνθρακες είναι τα δηµητριακά / ζυµαρικά ολικής άλεσης, το πολύσπορο ψωµί, το καστανό / αναποφλοίωτο ρύζι, οι πατάτες, οι ρυζογκοφρέτες και τα φρούτα. Τα συγκεκριµένα τρόφιµα παρέχουν ενέργεια για µεγάλο διάστηµα και έχουν ισχυρή επίδραση κατά του άγχους που δηµιουργούν στα παιδιά οι αυξηµένες σχολικές υποχρεώσεις. Μαγνήσιο: Το µαγνήσιο είναι απαραίτητο για πολλές λειτουργίες του σώµατος. Μία από αυτές είναι και η διατήρηση του νευρικού και µυϊκού συστήµατος. Η έλλειψη µαγνησίου εντείνει το στρες. Σε περιόδους άγχους και κούρασης ενισχύστε τη διατροφή του παιδιού σας µε µαγνήσιο, ενεργεί ως παράγοντας χαλάρωσης. Τρόφιµα που µπορείτε να το παροτρύνετε να καταναλώνει είναι οι ξηροί καρποί, τα δηµητριακά ολικής άλεσης, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, οι φακές, το κακάο, τα γαλακτοκοµικά, το κόκκινο κρέας και τα µήλα. Βιταµίνες του συµπλέγµατος Β Η έλλειψη των βιταµινών της οµάδας Β µπορεί να οδηγήσει σε κόπωση, κατάθλιψη, αδυναµία συγκέντρωσης και απώλεια µνήµης. Γι' αυτό να συµβουλέψτε το παιδί σας να καταναλώνει καθηµερινά τρόφιµα πλούσια σε βιταµίνες του συµπλέγµατος Β. Σπανάκι, καρύδια, µπανάνες, αβοκάντο και πουλερικά είναι πλούσια σε βιταµίνη Β6. Συκώτι κοτόπουλου, σκουµπρί, ρέγκα, αυγά και γαλακτοκοµικά προϊόντα παρέχουν βιταµίνη Β12, η οποία ενισχύει το νευρικό σύστηµα. Η Β2 αναστέλλει την ορµόνη του στρες (κορτιζόλη) και βρίσκεται στο γιαούρτι, στα αυγά, στα µανιτάρια και στα προϊόντα ολικής άλεσης. Απαραίτητα λιπαρά οξέα: Τα απαραίτητα λιπαρά οξέα πρέπει να λαµβάνονται µέσω της διατροφής διότι δεν µπορούν να παραχθούν από το ανθρώπινο σώµα. Τα απαραίτητα λιπαρά οξέα είναι πολυακόρεστα λίπη που εντοπίζονται σε µερικά φυτά, όπως στο ηλιοτρόπιο, στο νυχτολούλουδο και το λιναρόσπορο, καθώς επίσης και στα ψάρια. Υπάρχουν διάφορες οµάδες πολυακόρεστων λιπαρών οξέων: Ωµέγα-3 από τα ιχθυέλαια και το λιναρόσπορο, Ωµέγα-6 από το νυχτολούλουδο, το ηλιοτρόπιο, το ηλιέλαιο κ.α. και Ωµέγα-9 από την ελιά και το λιναρόσπορο. Τα Ωµέγα-3 και Ωµέγα-6 λιπαρά οξέα παίζουν σηµαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του εγκεφάλου των παιδιών και µπορούν να βοηθήσουν στην αυτοσυγκέντρωση τους και εποµένως στην ικανότητα µάθησης. Πρόσφατες µελέτες, στις οποίες χορηγήθηκε συµπλήρωµα µε Ωµέγα-3 σε παιδιά, έδειξαν ότι αυτά τα παιδιά εµφάνισαν αξιοσηµείωτη βελτίωση στην ανάγνωση, στη συγκέντρωση και στην ικανότητα µάθησης. Ένα σηµαντικό ποσοστό (περίπου 70%) της ουσίας του νευρικού ιστού (µυελίνη) αποτελείται από Ωµέγα-3. Η µειωµένη λήψη αυτών µπορεί να συνδέεται µε χαµηλό IQ, κατάθλιψη,µειωµένη πνευµατική λειτουργία, νευρικότητα, αυτισµό, δυσλεξία και άλλες διαταραχές. Έρευνες δείχνουν ότι η χορήγηση Ωµέγα-3 και Ωµέγα-6 λιπαρών οξέων µπορεί να βελτιώσει την ικανότητα ενός παιδιού να σκέφτεται λογικά και µπορεί να προάγει την ξεκάθαρη σκέψη για την επίλυση προβληµάτων και έτσι να αυξήσει το σκορ στο τεστ IQ. Βιταµίνη C: Η επαρκής πρόσληψη βιταµίνης C µπορεί να µειώσει τα επίπεδα της κορτιζόλης στον οργανισµό και να ενισχύσει το ανοσοποιητικό σύστηµα. Πηγές πλούσιες σε βιταµίνη C είναι το ακτινίδιο, το πορτοκάλι, το λεµόνι, οι πιπεριές, το µπρόκολο. Ασβέστιο: Το ασβέστιο είναι ένα µέταλλο απαραίτητο για τη λειτουργία του νευρικού συστήµατος. Πηγές ασβεστίου είναι το γάλα, το γιαούρτι, το τυρί. Νιασίνη: Η νιασίνη συµβάλει στην καλή υγεία των νεύρων και µπορεί να καταπολεµά τις αϋπνίες λόγω άγχους. Μπορείτε να την βρείτε στο κρέας, τα πουλερικά, τα όσπρια και τα δηµητριακά ολικής άλεσης. Τροφές που «ηρεµούν» τα παιδιά. Σοκολάτα: Η αγαπηµένη των παιδιών! Στην κορυφή του καταλόγου µε τα τρόφιµα που καταναλώνονται περισσότερο από κάθε άλλο είναι η σοκολάτα. Η κατανάλωση σοκολάτας βοηθάει στην αντιµετώπιση της σωµατική κούρασης και της ατονίας, δίνει ένα ευχάριστο συναίσθηµα ευφορίας και χαλαρώνει το παιδί. Η σεροτονίνη, η τρυπτοφάνη και η φαινυλεθυλαµίνη, καθώς και το µαγνήσιο είναι συστατικά που συµµετέχουν στην παραγωγή ορµονών που είναι υπεύθυνες για την έκκριση ορµονών µε αντικαταθλιπτική δράση. Εποµένως, τα υπερκινητικά παιδιά µπορούν να καταναλώνουν σοκολάτα µε µέτρο! Ξηροί καρποί: Για καλή διάθεση! Τα καρύδια είναι πλούσια σε βιταµίνες του συµπλέγµατος Β και Ε. Επιπλέον, περιέχουν πολυακόρεστα λιπαρά οξέα που προστατεύουν την καρδιά και τα αιµοφόρα αγγεία. Τα αµύγδαλα περιέχουν ψευ-

5 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 21 δάργυρο και βιταµίνη Β12, δύο θρεπτικά συστατικά για τη διατήρηση µια ισορροπηµένης διάθεσης. Οι ηλιόσποροι περιέχουν φυλλικό οξύ, το οποίο βοηθά στην παραγωγή ντοπαµίνης µια ουσία που αυξάνει τη διάθεση. Σπανάκι: Για χαλάρωση! Το σπανάκι περιέχει µαγνήσιο και σίδηρο, το οποίο συµβάλλει στην αύξηση της χαλάρωσης, στη µείωση της έντασης και ρυθµίζει την αρτηριακή πίεση. Είναι πολύ καλό για τη σωστή λειτουργία του εντέρου. Οι αντιοξειδωτικές του ιδιότητες, καταπολεµούν τις ελεύθερες ρίζες. Αβοκάντο: Για να µειώσετε την «ένταση» τους! Το αβοκάντο είναι καλή πηγή µονοακόρεστων λιπαρών οξέων και καλίου. Η κατανάλωση αβοκάντο αποτελεί µια αρκετά καλή επιλογή ώστε να µειώσετε την «ένταση» ενός παιδιού. Ψάρια: Τα αγχολυτικά! Τα ψάρια που περιέχουν ωµέγα-3 λιπαρά οξέα, όπως ο σολο- µός και ο τόνος,µπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα σεροτονίνης στο αίµα και να περιορίσουν την παραγωγή της «ορµόνης του άγχους» δηλαδή της κορτιζόλης, αλλά και της αδρεναλίνης. Τροφές και συνήθειες που δηµιουργούν υπερένταση στα παιδιά Ζάχαρη: Η υψηλή κατανάλωση ζάχαρης αυξάνει τα επίπεδα ινσουλίνης στο αίµα. Αυτό επηρεάζει τα επινεφρίδια, τα οποία ρυθ- µίζουν τις ορµόνες του στρες. Ανορθόδοξες ίαιτες: Πολλές αυτό αυτές τις δίαιτες είναι πολύ φτωχές σε υδατάνθρακες. Η έλλειψη υδατανθράκων από το καθηµερινό διαιτολόγιο έχει ως συνέπεια τη µειωµένη παραγωγή σεροτοτίνης, µε αποτέλεσµα το παιδί σας να παρουσιάζει άγχος, εκνευρισµό, κατάθλιψη. Η παράλειψη γευµάτων: Βασική αρχή για την αντιµετώπιση των νευρικών και αγχωτικών παιδιών είναι να καταναλώνουν µικρά γεύµατα µέσα στην ηµέρα και οι λόγοι είναι οι εξής: 1) Σταθεροποίηση των επιπέδων ινσουλίνης και γλυκόζης. 2) Έλεγχος του αισθήµατος πείνας και κορεσµού. Βαλσαµόχορτο: Για καλή διάθεση! Έχει χρησιµοποιηθεί µε µεγάλη επιτυχία σε παιδιά µε έντονο στρες και κατάθλιψη. Έρευνες έχουν αναδείξει ότι βοηθάει στα ήπια συµπτώµατα του άγχους και της κατάθλιψης, τροφοδοτώντας µε ενέργεια τον οργανισµό. Βαλεριάνα: Για ηρεµία! Η βαλεριάνα µπορεί να χρησιµοποιηθεί σε παιδιά που υποφέρουν από άγχος και συχνά έχουν κακή διάθεση. Η ρίζα του φυτού περιέχει διάφορα στοιχεία, όπως αιθέρια έλαια που ενεργούν καταπραϋντικά στο νευρικό σύστηµα. Νερό: Για ενυδάτωση! Η αφυδάτωση µπορεί να οδηγήσει σε κόπωση και ατονία, µε αποτέλεσµα αυτό να προκαλεί αυξηµένη ένταση στο παιδί.

6 22 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Μετά την οικογένεια ποιες ενέργειες κρίνεται αναγκαίο να λάβει η Πολιτεία έτσι ώστε η Υγιεινή διατροφή να προβάλλεται περισσότερο στα σχολεία; Το πρόβληµα της παιδικής παχυσαρκίας οφείλεται σε πολυπαραγοντικά αίτια τόσο γενετικά, όσο και περιβαλλοντικά (συνήθεις διατροφής, τρόπος ζωής κλπ). Ταυτόχρονα, η παιδική παχυσαρκία αποτελεί ένα µείζον ζήτηµα της ελληνικής πραγµατικότητας,µε τα ελληνόπουλα να κατέχουν µία από τις υψηλότερες θέσεις στον ευρωπαϊκό και παγκόσµιο χάρτη της παιδικής παχυσαρκίας. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει µία θλιβερή κατάσταση για τα παιδιά ενός λαού που δίδαξε τις αρχές τις διατροφής σε όλο τον πλανήτη. Η λανθασµένη διατροφή που σήµερα ακολουθούν τα παιδιά, η επιµονή των γονέων και των παππούδων για διατροφική υπερκατανάλωση, η καθιστική ζωή, οι ατελείωτες ώρες που δαπανούν στον ηλεκτρονικό υπολογιστή και στην τηλεόραση, αλλά και οι αυξηµένες σχολικές υποχρεώσεις που δεν επιτρέπουν χρόνο για παιχνίδι, δηµιουργούν όλες εκείνες τις προϋποθέσεις για τις ανεξέλεγκτες διαστάσεις που λαµβάνει το φαινό- µενο της παιδικής παχυσαρκίας. Τα χαρακτηριστικά αυτά σε συνδυασµό µε τη γενετική προδιάθεση που φέρουν ορισµένα παιδιά που προέρχονται από παχύσαρκους γονείς αναδεικνύουν ένα πρόβληµα που παίρνει διαστάσεις εθνικής επιδηµίας. Το σηµαντικό αυτό πρόβληµα που απαιτεί άµεση λύση εδώ και τώρα. Προς την κατεύθυνση αυτή, θα πρέπει να προτείνονται αποτελεσµατικές στρατηγικές διατροφής και φυσικής δραστηριότητας για την πρόληψη και την αντιµετώπιση αυτού του φαινοµένου. Σηµαντική προτεραιότητα όλων µας θα πρέπει να είναι η ενθάρρυνση των παιδιών στο να υιοθετήσουν ένα υγιεινό πρότυπο διατροφής και έναν περισσότερο ενεργό τρόπο ζωής. Ανεξάρτητα από το βαθµό που µπορεί να απασχολεί το θέµα κάθε ελληνική οικογένεια, θα πρέπει να είναι ευαισθητοποιηµένη ώστε να αποτρέπει συµπεριφορές που θα µπορούσαν να δηµιουργήσουν µία ανεπιθύµητη αύξηση βάρους. Γονείς, εκπαιδευτικοί και πολιτεία θα πρέπει άµεσα να αναλάβουν δράση Θα πρέπει πάντα να θυµάστε ότι είναι πολύ πιο εύκολο να διαµορφωθεί εξαρχής µια σωστή διατροφική συµπεριφορά παρά αργότερα να γίνει προσπάθεια να διορθωθεί µια ήδη λανθασµένη! Πρόσφατα κυκλοφόρησε το νέο σας βιβλίο ''ΝΑΙ στη σωστή διατροφή, ΟΧΙ στην παιδική παχυσαρκία'', από τις εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ. Μιλήστε µας για αυτή σας την πρωτοβουλία. Έχω την τύχη και την τιµή να υπηρετώ µε απόλυτη συνέπεια το χώρο της επιστήµης της διατροφής και διαιτολογίας περισσότερα από 25 χρόνια. Στο διάστηµα αυτό ένα από τα κύρια θέµατα που αντιµετώπισα ήταν η επαφή µου µε τα παιδιά, αναφορικά µε το ζήτηµα της διαχείρισης της διατροφής τους. Αυτό συνέβη τόσο κατά τη δραστηριοποίηση µου στη ιαιτολογική Μονάδα την οποία διατηρώ όλα αυτά τα χρόνια, όσο και για τις ανάγκες της διδακτορικής µου διατριβής που έχει ως θέµα το συγκεκριµένο αντικείµενο. Επιπλέον, η συµµετοχή µου ως επιστηµονικού συνεργάτη του Χαροκοπείου πανεπιστη- µίου στο αντικείµενο της «διατροφικής αξιολόγησης των παιδιών» ανέδειξε περίτρανα τις διαστάσεις ενός προβλήµατος που λαµβάνει τη µορφή µίας εθνικής επιδηµίας. Από τότε που θυµάµαι τον εαυτό µου ως επιστήµονα αναφέρεται ότι τα ελληνόπουλα είναι τα «πλέον παχύσαρκα παιδιά την Ευρώπη!». Αυτό είναι φυσικά εν µέρει αλήθεια µε δεδοµένο ότι πράγµατι τα παιδιά από την Ελλάδα κατέχουν µία από τις υψηλότερες θέσεις στην ευρωπαϊκή και παγκόσµια κατάταξη της παιδικής παχυσαρκίας. Το γεγονός αυτό σκιαγραφεί εδώ και χρόνια µία ζοφερή πραγµατικότητα για µία χώρα κι ένα λαό που αν µη τι άλλο δίδαξε τις αρχές τις διατροφής σε ολόκληρο τον κόσµο. Θέλεις η κακή («δυτικοποιηµένη») διατροφή που σήµερα ακολουθούν τα παιδιά, θέλεις το λεγόµενο «κατοχικό σύνδροµο» των γονέων και των παππούδων, θέλεις η καθιστική ζωή και οι ατελείωτες ώρες που δαπανούν τα παιδιά µπροστά στον ηλεκτρονικό υπολογιστή και στην τηλεόραση, αλλά και οι αυξηµένες σχολικές τους υποχρεώσεις που δεν τους επιτρέπουν να διαθέτουν χρόνο για παιχνίδι, δηµιουργούν όλες εκείνες τις συνθήκες που ευνοούν την ανεξέλεγκτη αύξηση του σωµατικού τους βάρους. Με δεδοµένο ότι προέρχοµαι από µία γενιά που ως παιδιά διαθέταµε αρκετό χρόνο για παιχνίδι στις διάφορες αλάνες τις Αθήνας, διαπιστώνω µε οδύνη τη σηµερινή θλιβερή πραγµατικότητα που διέπει τον παιδικό τρόπο ζωής. Πολλές φορές αναρωτιέµαι πιο είναι πραγµατικά το µέλλον των σηµερινών παιδιών, αναφορικά µε το σωµατικό τους βάρους στην ενήλικη ζωή. Ο λόγος είναι απλός: ένα υπέρβαρο ή/και παχύσαρκο παιδί αποτελεί κατά κανόνα έναν παχύσαρκο και «προβληµατικό» ενήλικο. Εάν η δική µου η γενιά (40-50άρηδες) σιγά - σιγά αναπτύσσει παχυσαρκία µε την πάροδο της ηλικίας, αν και προέρχεται από ένα περιβάλλον παιδικών χρόνων µε βιώµατα αυξηµένης φυσικής δραστηριότητας, τι θα συµβεί µε τα σηµερινά παιδιά που µαθαίνουν από µικρά σε έναν απόλυτα καθιστικό τρόπο ζωής; Το πρόβληµα γίνεται µεγαλύτερο αν σκεφτεί κανείς ότι πολλά από αυτά θα διαθέτουν «επιβαρηµένα» γονίδια παχυσαρκίας, τα οποία θα τους τα έχουν µεταφέρει οι ίδιοι οι γονείς τους. Πράγµατι στην Ελλάδα του '60 πολλοί λίγοι ενήλικες ήταν αυτοί που έφεραν

7 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 23 το πρόβληµα της παχυσαρκίας. Εποµένως ήταν πολύ δύσκολο να µεταφερθούν «γονίδια παχυσαρκίας» στους απογόνους τους. Με την άνοδο του βιοτικού επιπέδου όλο και περισσότεροι ενήλικες ανέπτυξαν παχυσαρκία και όπως είναι φυσικό µεταφέρουν τα «προβλη- µατικά» γονίδια στα παιδιά τους. Με το σκεπτικό αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι οι δραµατικές διαστάσεις που λαµβάνει το πρόβληµα της παιδικής παχυσαρκίας στην Ελλάδα οφείλονται σε πολυπαραγοντικά αίτια τόσο γενετικά, όσο και περιβαλλοντικά (συνήθεις διατροφής, τρόπος ζωής κλπ). Η παιδική παχυσαρκία απειλεί τον ελληνικό πληθυσµό και αποτελεί ένα πρόβληµα που απαιτεί άµεση λύση εδώ και τώρα. Προς την κατεύθυνση αυτή φιλοδοξεί να συµβάλλει το βιβλίο µου ''ΝΑΙ στη σωστή διατροφή, ΟΧΙ στην παιδική παχυσαρκία''. Αναλύει το πρόβληµα της παιδικής παχυσαρκίας διεξοδικά και σε πρώτη φάση προσπαθεί να διερευνήσει τα αίτια αυτού του φαινο- µένου. Είναι αυτονόητο ότι για να αντιµετωπιστεί αποτελεσµατικά ένα πρόβληµα θα πρέπει πρώτα απ όλα να αναλυθούν τα αίτια που οδηγούν σε αυτό. Αυτή ακριβώς η συνθήκη αποτέλεσε τον οδηγό στην προσπάθεια µου να προτείνω αποτελεσµατικές στρατηγικές για την αντιµετώπιση αυτού του προβλήµατος. Έτσι στο δεύτερο µέρος του βιβλίου παρατίθενται λύσεις διατροφής και φυσικής δραστηριότητας, προκειµένου τα παιδιά και οι γονείς τους να έχουν στη διάθεση τους έναν απόλυτο οδηγό πρόληψης και αντιµετώπισης της παιδικής παχυσαρκίας. Όµως, θέλω να πιστεύω ότι το βιβλίο αυτό θα αποτελέσει κι ένα πολύ χρήσιµο βοήθηµα για τους συναδέλφους διαιτολόγους - διατροφολόγους, αλλά και ευρύτερα για όλους τους επαγγελµατίες της υγείας που ασχολούνται µε τη διαχείριση αυτού του προβλήµατος,µιας και τα στοιχεία που παραθέτει είναι απόλυτα τεκµηριωµένα από τη σύγχρονη επιστηµονική βιβλιογραφία. Έχω την ελπίδα ότι το σύγγραµµα αυτό πραγµατικά ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του αναγνωστικού κοινού για µία εµπεριστατωµένη προσέγγιση του ζητήµατος τόσο σε θεωρητικό, όσο και σε πρακτικό επίπεδο! Τι κινδύνους κρύβουν οι λεγόµενες δίαιτες ''εξπρές'' που κάνουν κάθε χρόνο την εµφάνιση τους λίγο πριν το καλοκαίρι και οι οποίες υπόσχονται σηµαντική απώλεια βάρους σε σύντοµο χρονικό διάστηµα; Είναι φυσικό, όσο πλησιάζει το καλοκαίρι να επικρατεί ένα ιδιαίτερο άγχος για τη σωµατική µας εµφάνιση και ιδιαίτερα για τα επίπεδα του βάρους µας. Ωστόσο, δε θα πρέπει να καταφεύγουµε σε «εύκολες λύσεις», µιας και θα πρέπει να γνωρίζουµε ότι το εγχείρηµα της µείωσης του βάρους αποτελεί µια δύσκολη προσπάθεια και φυσικά ακόµα πιο δύσκολο έργο είναι η διατήρησή του. Αυτό σηµαίνει ότι η διαµόρφωση σωστών συνηθειών διατροφής θα πρέπει να αποτελεί τον ουσιαστικό στόχο της κάθε προσπάθειας ανεξάρτητα από το αποτέλεσµα. Στην πράξη, η έννοια της «σωστής διατροφής» περιλαµβάνει την αποφυγή κατανάλωσης βλαβερών τροφίµων και αντίθετα την πρόσληψη όλων εκείνων των περιεκτικών τροφών που αναβαθµίζουν την υγείας µας. Κάθε δίαιτα που αποκλίνει από τις επιστηµονικές αντιλήψεις και τις συστάσεις των διεθνών επιστηµονικών οργανισµών θα πρέπει να αποφεύγεται. Οι δίαιτες που στερούνται επιστηµονικής τεκµηρίωσης µπορούν να προκαλέσουν διάφορα προβλήµατα τόσο σε βιολογικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο. Συµπληρώµατα ή σκευάσµατα που υπόσχονται απώλεια βάρους επιφέρουν εσφαλµένη αντίληψη για την ορθή µεθοδολογία που διέπει την αρχή της απώλειας βάρους. Η αρχή αυτή δεν είναι άλλη από την παραδοχή ότι:«κανένα µακροπρόθεσµο θετικό αποτέλεσµα δεν µπορεί να υπάρξει στην επίλυση του προβλήµατος της παχυσαρκίας, εάν δε µεταβληθεί ο τρόπος µε τον οποίο αντιµετωπίζουµε τη διατροφή µας. Η εκµάθηση του σωστού τρόπου διατροφής και η υιοθέτηση ισορροπηµένης διαιτητικής συµπεριφοράς πρέπει να αποτελεί πρωταρχικό µας µέληµα! Πάνω από όλα θα πρέπει να µάθουµε να τρώ- µε!!!». Επιπλέον, όπως σας ανέφερα, συµπληρώµατα ή σκευάσµατα αµφίβολής προέλευσης που υπόσχονται απώλεια βάρους, είναι δυνατόν να επιφέρουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και µπορούν να προκαλέσουν διάφορα προβλήµατα, βιολογικά και µεταβολικά! Θεωρώ πως υπάρχουν κάποιοι απλοί και βασικοί κανόνες προκειµένου να ακολουθούµε ένα ισορροπηµένο ηµερήσιο πρόγραµµα διατροφής. Συνοπτικά θα πρέπει: 1. Να καταναλώνουµε περισσότερα Φρούτα, λαχανικά, όσπρια και ξηρούς καρπούς. Οι συγκεκριµένες τροφές είναι ανώτατης βιολογικής αξίας που προστατεύουν σε υψηλό βαθµό την ανθρώπινη υγεία. 2. Να τρώµε λιγότερο κρέας, ζωικά λιπαρά και τυποποιηµένα τρόφιµα. 3. Να πραγµατοποιούµε συχνά και µικρά γεύµατα 4. Να αξιοποιήσουµε στο έπακρο το µοναδικό πλούτο της ελληνικής φύσης και την ιδιαίτερη τύχη να ζούµε σε µία χώρα η οποία γέννησε όχι µόνο τον πολιτισµό, αλλά και τις διατροφικές αξίες! Μην ξεχνάµε πως η έννοια της «διατροφής» αναφέρεται στο σύνολο των τροφικών συνηθειών που µας χαρακτηρίζουν. Σε κάθε περίπτωση, η ισορροπηµένη διατροφή που βασίζεται στην πρόσληψη τροφίµων σηµαντικής βιολογικής αξίας πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες και µε υψηλή περιεκτικότητα σε µονάδες Orac, αποτελεί το σηµαντικότερο µέτρο και το απόλυτο µέσο για την επίτευξη µιας καλύτερης υγείας! Πως µπορούµε να αποφύγουµε την αφυδάτωση του οργανισµού κατά τους καλοκαιρινούς µήνες; Η διατήρηση της σωστής λειτουργίας του οργανισµού εξασφαλίζεται όχι µόνο από την ισορροπηµένη πρόσληψη θρεπτικών ουσιών αλλά και εκείνη των υγρών. Ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς µήνες, όπου επικρατούν υψηλές θερµοκρασίες, η ανάγκη για επαρκή πρόσληψη νερού αυξάνεται,µιας και η έντονη εφίδρωση µπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση. Η αφυδάτωση προκύπτει όταν η πρόσληψη υγρών είναι µικρότερη από την απώλεια τους και αποτελεί µία κατάσταση ιδιαίτερα απειλητική για τη ζωή, εφόσον η ροή αίµατος προς ζωτικά όργανα (καρδιά, εγκέφαλος, µύες) µειώνεται και κατά συνέπεια η σωστή λειτουργία τους παρεµποδίζεται. Σηµαντικό διαγνωστικό κριτήριο για την αφυδάτωση αποτελεί το χρώµα των ούρων: Όσο περισσότερα υγρά πίνουµε τόσο πιο ανοικτό είναι το χρώµα των ούρων. Αντίθετα, σε περιπτώσεις µειωµένης πρόσληψης υγρών και στην αφυδάτωση, τα ούρα έχουν ένα πολύ σκούρο κίτρινο ή πορτοκαλί χρώ- µα. Επιπρόσθετα, ο κίνδυνος για αφυδάτωση είναι ιδιαίτερα αυξηµένος στους ηλικιωµένους,µιας και µε την πάροδο της ηλικίας, η ικανότητα του οργανισµού να διατηρεί το ισοζύγιο του νερού µειώνεται, ενώ αντίθετα παρατηρούνται µεγαλύτερες απώλειες νερού, από τα ούρα και την εφίδρωση. Επιπλέον, οι ηλικιωµένοι αποτελούν πιο ευαίσθητη οµάδα για αφυδάτωση λόγω του ότι δε νιώθουν τόσο έγκαιρα τη δίψα, συγκριτικά µε τους νεότερους. Παρόµοια µε τους ηλικιωµένους, και οι αθλητές διατρέχουν µεγά-

8 24 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ λο κίνδυνο για αφυδάτωση κατά το καλοκαίρι, εφόσον η έντονη κινητικότητά τους οδηγεί σε µεγάλες απώλειες ιδρώτα. Κατά συνέπεια, σε περίπτωση που η πρόσληψη υγρών δεν είναι η ενδεικνυόµενη, η θερµοκρασία σώµατος αυξάνεται δραµατικά και µπορεί να οδηγήσει σε υπερθερµία και θερµικό τραυ- µατισµό. Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι η αφυδάτωση εγκυµονεί ιδιαίτερους κινδύνους για την υγεία και η πρόληψή της είναι απαραίτητη. Οι βασικές οδηγίες για την πρόληψη της αφυδάτωσης συνοψίζονται στις παρακάτω: Αυξήστε την καθηµερινή κατανάλωση υγρών, πίνοντας τουλάχιστον 1.5 λίτρο νερού, χυµούς φρούτων και γάλα. Αποφύγετε και τα αλκοολούχα ποτά, µιας και έχουν διουρητική δράση. Καταναλώστε τρόφιµα πλούσια σε νερό όπως καρπούζι, πεπόνι, καρότα, µαρούλι, ντο- µάτα, µπρόκολο, µήλα, πορτοκάλια, γκρέιπφρουτ και γιαούρτι! Προσθέστε αλάτι στο φαγητό σας και καταναλώστε αλµυρά σνακ, έτσι ώστε να αναπληρώσετε τις απώλειες ηλεκτρολυτών από τον ιδρώτα. Αποφύγετε τρόφιµα πλούσια σε λιπαρά (γλυκά, κόκκινα κρέατα, σάλτσες, τηγανιτά). Τέλος, πάνω από όλα θα πρέπει να θυµάστε ότι δεν πίνετε νερό µόνο όταν διψάτε µιας και τότε ο οργανισµός έχει ήδη αφυδατωθεί!!! Τα φρούτα είναι αγαπηµένο επιδόρπιο το καλοκαίρι. Η συνήθεια να τα συνοδεύουµε µε ζάχαρη µπορεί να αλλοιώσει τα θρεπτικά τους συστατικά; Τα Φρούτα Χαρακτηρίζονται από την αφθονία τους σε βιταµίνες, µέταλλα, φυτικές ίνες και δεν περιέχουν καθόλου λίπος. Έτσι χαρίζουν στα παιδιά λαµπερό δέρµα, κάνουν πιο δυνατό τον οργανισµό απέναντι σε ιώσεις, κρυολογήµατα και καταπολεµούν τη δυσκοιλιότητα. Βιταµίνες C και Κ, φυλλικό οξύ, κάλιο και πολλά - πολλά αντιοξειδωτικά αποτελούν τα ιδιαίτερα θρεπτικά συστατικά που προσλαµβάνονται από τα σπουδαία αυτά τρόφι- µα και τροφοδοτούν τον οργανισµό. Επίσης, τα φρούτα µε τα φυσικά σάκχαρα που περιέχουν βοηθούν ώστε να µην καταναλώνονται πολλά γλυκά και άλλα τρόφιµα πλούσια σε λίπος και ζάχαρη. Καθηµερινά θα πρέπει να καταναλώνουµε τουλάχιστον 5 µερίδες. Η προσθήκη ζάχαρης δεν αλλοιώνει τη θρεπτική περιεκτικότητα των φρούτων, ωστόσο επαυξάνει τις προσλαµβανόµενες θερµίδες, αλλά και τους απλούς υδατάνθρακες και έτσι καλό θα είναι να αποφεύγεται. Οι χορτοφάγοι δέχονται ανελλιπώς έναν καταιγισµό προειδοποιήσεων ότι δεν λαµβάνουν τις απαραίτητες ποσότητες πρωτεϊνών. Κατά τη δική σας άποψη πόσο θρεπτικό και υγιεινό είναι να τρέφεται κάποιος µε προϊόντα αποκλειστικά και µόνο φυτικής προέλευσης; Τα Θαλασσινά είναι πλούσια σε πρωτεΐνες εφάµιλλης αξίας µε αυτές του κρέατος. Επίσης, ψωµί και ζυµαρικά ολικής αλέσεως, καστανό ρύζι, ξηροί καρποί και ελιές, προσφέρουν άφθονες φυτικές ίνες, αλλά και τις απαραίτητες βιταµίνες και ιχνοστοιχεία. Οι πρωτεΐνες των δηµητριακών, οσπρίων και σόγιας είναι καλής βιολογικής ποιότητας που αυξάνει περισσότερο µε τον κατάλληλο συνδυασµό: ρύζι + όσπρια, ρύζι + σιτάλευρο + σόγια, ρύζι + σησάµι, σιτάλευρο + φασόλια, καλαµποκάλευρο + φασόλια. Οι βιταµίνες συµπλέγµατος Β (θειαµίνη, νιασίνη, ριβοφλαβίνη, παντοθενικό οξύ, κοβαλαµίνη κ.λ.π.), µπορούν να προσληφθούν από την κατανάλωση δηµητριακών. Ο Σίδηρος, είναι δυσεύρετος στις φυτικές τροφές. Σχετικά υψηλή περιεκτικότητα έχουν: θαλασσινά, σπανάκι, φακές, φρυγανιές σικάλεως, µαύρο ψωµί καθώς και οι ξηροί καρποί. Είναι δεδοµένο, ότι οι χορτοφάγοι θα πρέπει να ακολουθούν ένα ισορροπηµένο διαιτολόγιο. Θαλασσινά και άφθονα όσπρια, είναι πλούσια σε πρωτεΐνες. Πατάτες, ψωµί ολικής αλέσεως, ζυµαρικά, ρύζι, καλα- µπόκι και αρακάς, αποτελούν εξαίρετη πηγή υδατανθράκων, ενώ τα απαραίτητα λίπη προσλαµβάνονται από ελαιόλαδο, ξηρούς καρπούς και ελιές. Άφθονες φυτικές ίνες, βιταµίνες και ιχνοστοιχεία θα τους προσφέρουν τα λαχανικά, φρούτα και το ψωµί ολικής αλέσεως. Η προϋπόθεση για την επίτευξη διατροφικής ισορροπίας είναι το σωστά µελετηµένο διαιτολόγιο, ώστε να µην στερείται ο ανθρώπινος οργανισµός πολύτιµα θρεπτικά συστατικά που περιλαµβάνονται στις ζωικές τροφές αλλά και παράλληλα να καρπώνεται τα οφέλη της χορτοφαγίας!