ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ. Εισαγωγή ΙΟΥΝΙΟΣ και Προβλέψεις. Εξελίξεις. Παράρτημα. Στατιστικό ΛΕΥΚΩΣΙΑ - ΚΥΠΡΟΣ

Transcript

1 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΙΟΥΝΙΟΣ 6 ΛΕΥΚΩΣΙΑ - ΚΥΠΡΟΣ

2 Έκδοση από: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ, 6 Διεύθυνση Λεωφ. Κέννεντυ 8 76 Λευκωσία Κύπρος Ταχ. Διεύθυνση Ταχ. Κιβ Λευκωσία Κύπρος Τηλέφωνο Διαδίκτυο Σχεδιασμός: FBRH CONSULTANTS Ltd, Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. Επιτρέπεται η αναπαραγωγή για εκπαιδευτικούς και μη εμπορικούς σκοπούς εφόσον αναφέρεται η πηγή. ISSN (Ηλεκτρονική μορφή) 986-6

3 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΙΟΥΝΙΟΣ 6 ΛΕΥΚΩΣΙΑ - ΚΥΠΡΟΣ

4 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 ΠΕριΕχοΜΕνα 8. Διεθνές Περιβάλλον: κύριες εξελίξεις. Εξωτερικές εξελίξεις. Νομισματικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ 6. Εγχώριο Περιβάλλον: κύριες εξελίξεις 9. Εγχώριες Τιμές, Νομισματικά Μεγέθη και Κόστος Εργασίας. Εγχώρια Aνταγωνιστικότητα και Ισοζύγιο Πληρωμών. Εγχώρια Ζήτηση, Παραγωγή και Αγορά Εργασίας 8.4 Εγχώριες Δημοσιονομικές 5. Προβλέψεις για την Κυπριακή Οικονομία 5 6 Γενικές σημειώσεις του Στατιστικού Παραρτήματος 6 Τεχνικές Σημειώσεις 76 Σημείωση: Τελευταία ημερομηνία ενημέρωσης των στατιστικών στοιχείων είναι η η Μαΐου 6. 4

5 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 ΠιναΚΕΣ Και ΔιαΓραΜΜαΤα ΠιναΚΕΣ Α. Πληθωρισμός στην Κύπρο (ΕνΔΤΚ) Α. Σύνοψη αποτελεσμάτων για την έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων - Απρίλιος 6 Α. Δάνεια προς εγχώρια νοικοκυριά 8 Α.4 Καταθέσεις από εγχώρια νοικοκυριά 8 Α.5 Επιτόκια νέων δανείων σε ευρώ των ΝΧΙ στην Κύπρο προς νοικοκυριά της ζώνης του ευρώ Α.6 Επιτόκια νέων δανείων σε ευρώ των ΝΧΙ στην Κύπρο προς μη-χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ Α.7 Επιτόκια νέων καταθέσεων σε ευρώ σε ΝΧΙ στην Κύπρο από κατοίκους της ζώνης του ευρώ Α.8 Ισοζύγιο Πληρωμών (κύριες κατηγορίες) 5 Α.9 Τουρισμός 7 Α. Έρευνες οικονομικής συγκυρίας: δείκτες εμπιστοσύνης 9 Α. Αγορά ακινήτων 4 Α. Λογαριασμοί της γενικής κυβέρνησης 5 Α. Προβλέψεις πληθωρισμού (ΕνΔΤΚ) 5 Α.4 Προβλέψεις εθνικών λογαριασμών σε πραγματικούς όρους 55 ΔιαΓραΜΜαΤα Α. ΑΕΠ σε επιλεγμένες χώρες Α. Πληθωρισμός σε επιλεγμένες χώρες 4 Α. Επιλεγμένες ισοτιμίες έναντι του ευρώ 4 Α.4 Τιμές κλεισίματος πετρελαίου τύπου Brent 4 Α.5 Βασικά επιτόκια 6 Α.6 Πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ 6 Α.7 Βασικά επιτόκια της ΕΚΤ και ΕΟΝΙΑ 8 Α.8 Μ και πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τομέα: ζώνη του ευρώ 8 Α.9 Δείκτες τιμών καταναλωτή Α. Πληθωρισμός στην Κύπρο (ΕνΔΤΚ) Α. Δάνεια προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα A. Καταθέσεις από τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα 8 Α. Καταθέσεις μη-κατοίκων Κύπρου 9 Α.4 Επιτόκια νέων στεγαστικών δανείων σε ευρώ των ΝΧΙ προς νοικοκυριά της ζώνης του ευρώ 9 Α.5 Επιτόκια νέων δανείων σε ευρώ των ΝΧΙ προς μη-χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ (μέχρι εκ.) 9 5

6 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 ΠιναΚΕΣ Και ΔιαΓραΜΜαΤα Α.6 Επιτόκια νέων καταθέσεων σε ευρώ των ΝΧΙ προς νοικοκυριά της ζώνης του ευρώ Α.7 Επιτόκια νέων καταθέσεων σε ευρώ των ΝΧΙ προς μη-χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ Α.8 Ονομαστική δαπάνη ανά μισθωτό κατά τομέα απασχόλησης Α.9 Παραγωγικότητα και πραγματική δαπάνη ανά μισθωτό Α. Μοναδιαίο εργατικό κόστος: Κύπρος και ζώνη του ευρώ Α. Σταθμισμένη συναλλαγματική ισοτιμία (στάθμιση ΔΝΤ) Α. Αφίξεις και έσοδα από τουρισμό 7 Α. (α) Τριμηνιαία αύξηση πραγματικού ΑΕΠ (επιμέρους κατηγορίες) 8 (β) Τριμηνιαία αύξηση πραγματικού ΑΕΠ (επιμέρους κατηγορίες) 8 Α.4 Λιανικές πωλήσεις (εξαιρουμένων των μηχανοκίνητων οχημάτων) 9 Α.5 Εγγραφές μηχανοκίνητων οχημάτων 4 Α.6 Δαπάνες κατόχων πιστωτικών καρτών 4 Α.7 Κριτήρια παραχώρησης και επιτόκιο στεγαστικών δανείων 48 Α.8 Δείκτες τιμών οικιών και διαμερισμάτων 48 Α.9 Ανεργία και απασχόληση 5 Α. Εγγεγραμμένη ανεργία 5 Α. Ανεργία κατά διάρκεια 5 Α. Δημοσιονομικό και πρωτογενές ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης 5 Α. Συνολικά έσοδα και δαπάνες της γενικής κυβέρνησης 5 Α.4 Ακαθάριστο δημόσιο χρέος της γενικής κυβέρνησης 5 A.5 Κατανομή των πιθανοτήτων διακύμανσης για τις προβλέψεις του πραγματικού ΑΕΠ 58 Α.6 Κατανομή των πιθανοτήτων διακύμανσης για τις προβλέψεις του πληθωρισμού 58 Α.7 Κατανομή των πιθανοτήτων διακύμανσης για τις προβλέψεις του πληθωρισμού εξαιρουμένης της ενέργειας 58 ΠΛαιΣια Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων 4 Οι τιμές κατοικιών στην Κύπρο 4 6

7 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 ΣΥνΤοΜοΓραφιΕΣ ΑΕΠ: ΔΝΤ: ΔΟΣ: ΔΤΚ: EAT: ΕΕ: ΕΕΔ: ΕΚΤ: ΕνΔΤΚ: ΕΟΣ: ΕΤΑΑ: ΕΤΕ: ΗΠΑ: IΤΣ: ΚΟΤ: ΚΤΚ: ΜΕΔ: ΝΧΙ: ΟΣΣΙ: ΟΟΣΑ: ΟΠΕΚ: ΠΣΣΙ: ΣΚΤ: ΣΣΙ: ΣΥΚ: ΤΕΠ: ΤτΑ: Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν Διεθνές Νομισματικό Ταμείο Δείκτης Οικονομικής Συγκυρίας Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών Ευρωπαϊκή Ένωση Έρευνα Εργατικού Δυναμικού Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας Ευρωπαϊκή Τράπεζα για Ανασυγκρότηση και Ανάπτυξη Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών Κυπριακός Οργανισμός Τουρισμού Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια Νομισματικά και Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα Ονομαστική Σταθμισμένη Συναλλαγματική Ισοτιμία Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης Οργανισμός Πετρελαιοπαραγών Εξαγωγών Χωρων Πραγματική Σταθμισμένη Συναλλαγματική Ισοτιμία Συνεργατική Κεντρική Τράπεζα Σταθμισμένη Συναλλαγματική Ισοτιμία Στατιστική Υπηρεσία της Κύπρου Τμήμα Εσωτερικών Προσόδων Τράπεζα της Αγγλίας APP: Asset Purchase Programme (Πρόγραμμα Αγοράς Περιουσιακών Στοιχείων) ECOFIN: Economic and Financial Affairs Council (Συμβούλιο Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων) ΕΜΤΝ: European Medium Term Note (Ευρωπαικό Μεσοπρόθεσμο Χρέος) EONIA: Euro Overnight Index Average (δείκτης επιτοκίου διατραπεζικής αγοράς χρήματος του ευρώ για καταθέσεις μιας νύκτας) EURIBOR: Euro Interbank Offered Rate (διατραπεζικό προσφερόμενο επιτόκιο για δάνεια σε ευρώ μέχρι ενός έτους) EUROSTAT: Statistical Office of the European Community (Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης) FED: Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ FOMC: Federal Open Market Committee (Ομοσπονδιακή Επιτροπή Ανοικτής Αγοράς) NACE: Nomenclature statistique des Activités économiques dans la Communauté Européenne (Statistical classification of economic activities in the European Community / Στατιστική ταξινόμηση των οικονομικών δραστηριοτήτων στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα) RICS: Royal Institution of Chartered Surveyors SDW: Statistical Data Warehouse (στατι- στική βάση δεδομένων της ΕΚΤ) TLTROs: Targeted Longer-Term Refinancing Opera tions (Στοχευμένες Πράξεις Μακροχρόνιας Αναχρηματοδότησης) 7

8 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 Η κυπριακή οικονομία βρίσκεται από τα τέλη Μαρτίου του 6 εκτός Μνημονίου, αφού ολοκληρώθηκε επιτυχώς το πρόγραμμα που είχε συμφωνηθεί με τους διεθνείς δανειστές της χώρας τον Μάρτιο του. Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) βρίσκεται σε ανοδική και μάλιστα επιταχυνόμενη πορεία για δεύτερη συνεχή χρονιά, με τους ρυθμούς ανάπτυξης που καταγράφονται να είναι υψηλότεροι από εκείνους που ανέμεναν οι διεθνείς δανειστές της Κύπρου. Μάλιστα, οι αποκλίσεις σε σχέση με τις προβλέψεις των διεθνών δανειστών αναφορικά με κύρια οικονομικά μεγέθη, συμπεριλαμβανομένου του ετήσιου ρυθμού αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ, καταδεικνύουν ότι οι προβλέψεις των διεθνών δανειστών μας έχουν συστηματικά καταρτιστεί σε ιδιαίτερα συντηρητική βάση. Το γεγονός αυτό επιδεικνύεται από την αργοπορία των δανειστών στην αναθεώρηση των προβλέψεών τους στη βάση διαθέσιμων στοιχείων. Η προαναφερθείσα αργοπορία δυστυχώς έχει δυσμενείς επιπτώσεις σε ό,τι αφορά την αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παρά την καταγραφείσα πρόοδο, αριθμός μακροοικονομικών ανισορροπιών εξακολουθούν να υφίστανται. Για παράδειγμα, τα υψηλά επίπεδα ανεργίας και χρέους του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα εξακολουθούν να προβληματίζουν. Όπως είναι γνωστό, η υφιστάμενη νομισματική πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ υποβοηθεί σημαντικά την ανάκαμψη στις χώρες της ζώνης του ευρώ. Όμως, η νομισματική πολιτική από μόνη της δεν είναι αρκετή για να επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα χωρίς τις απαραίτητες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τους κατάλληλους δημοσιονομικούς χειρισμούς στην κάθε χώρα της ζώνης του ευρώ ξεχωριστά. Επομένως, η πορεία οικονομικής εξυγίανσης στην Κύπρο θα πρέπει να συνεχιστεί χωρίς παλινδρομήσεις για να υπάρξει διατηρήσιμη ωφέλεια για την οικονομία από την υποστηρικτική νομισματική πολιτική που ασκείται στο ευρωσύστημα. Άμεσα συνδεδεμένο με τις μακροοικονομικές προκλήσεις, και παρά την πρόοδο που επιτελέστηκε, είναι το υψηλό ποσοστό των μη-εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ). Πιο συγκε κριμένα, το κατάλληλο πλαίσιο αντιμετώπισης του προβλήματος αυτού έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή με τα πρώτα θετικά αποτελέσματα να είναι ορατά. Οι σημαντικά αυξημένες αναδιαρθρώσεις δανείων που ήδη καταγράφονται αναμένεται να οδηγήσουν σε σημαντική μείωση των ΜΕΔ στο (βραχυπρόθεσμο και) μεσοπρόθεσμο μέλλον. Η αρχική μείωση των ΜΕΔ έχει ήδη αρχίσει να απελευθερώνει πόρους στο τραπεζικό σύστημα για τη χρηματοδότηση της οικονομικής δραστηριότητας και αυτό αντανακλάται στην αύξηση προσφοράς, ενώ ταυτόχρονα παρατηρείται και αύξηση της ζήτησης για νέο δανεισμό από νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Επίσης, η επιτάχυνση του ρυθμού μεγέθυνσης του ΑΕΠ που ήδη παρατηρείται, αναμένεται να συμβάλει περαιτέρω στη μείωση τόσο της ανεργίας όσο και των ΜΕΔ. Σε ότι αφορά το ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας, η άνοδος που καταγράφηκε το 5 ήταν της τάξης του,6% ενώ κατά το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά,6%. Για ολόκληρο το 6, η άνοδος του ΑΕΠ αναμένεται να φθάσει το,7%. Η πορεία ανάπτυξης αντικατοπτρίζεται και σε πολλούς άλλους επιμέρους δείκτες της οικονομικής δραστηριότητας, όπως στο Δείκτη Οικονομικής Συγκυρίας (ΔΟΣ), αλλά και στον Τουρισμό, ο οποίος αποτελεί ένα από τους κύριους μοχλούς ανάπτυξης του ΑΕΠ κατά το τρέχον έτος. Στην άνοδο του ΑΕΠ κατά το 6 αναμένεται να συνεισφέρουν επίσης σημαντικά και οι νέες επενδύσεις αλλά και η εγχώρια κατανάλωση. Σημειώνεται 8

9 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 παράλληλα ότι οι δημοσιονομικές ανισοσκέλειες έχουν διορθωθεί σημαντικά, θέτοντας σε σωστή βάση την πορεία μείωσης του δημόσιου χρέους από τα σημερινά υψηλά επίπεδα. Το ύψος του δημοσίου χρέους βρίσκεται σε καθοδική πορεία λόγω των πρωτογενών πλεονασμάτων που καταγράφονται από το 4 (εξαιρουμένης της επίδρασης της ενίσχυσης της κεφαλαιουχικής βάσης της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας). Επίσης, η εξυγίανση και αναδιάρθρωση του τραπεζικού τομέα συνεχίζεται χωρίς αμφιταλαντεύσεις και αυτό αντανακλάται στη σταδιακά προοδευτική επανάκτηση του ρόλου του τραπεζικού συστήματος ως υγιούς χρηματοδότη της οικονομικής δραστηριότητας της χώρας. Η σημαντική πρόοδος που καταγράφεται στην κυπριακή οικονομία δεν επιτρέπει κανένα εφησυχασμό, εφόσον διάφορες προκλήσεις απαιτούν άμεση αντιμετώπιση. Ταυτόχρονα, εγχώριοι ή εξωτερικοί πολιτικοοικονομικοί κίνδυνοι που θα μπορούσαν να επιβραδύνουν ή και να ανατρέψουν -στη χειρότερη περίπτωσητην ανοδική πορεία, δεν έχουν εκλείψει. Γι αυτό και απαιτείται συνεχής παρακολούθηση των οικονομικών εξελίξεων και ανάλογη προσαρμογή της πολιτικής έτσι ώστε να επιτευχθούν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Μόνο έτσι θα επανέλθει η πιστοληπτική ικανότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας σε επενδυτική βαθμίδα, ανεξαρτητοποιώντας πλήρως τη Δημοκρατία από το δανεισμό της Τρόικας και δημιουργώντας την απαραίτητη εμπιστοσύνη μεταξύ των καταναλωτών, των επιχειρήσεων και των επενδυτών. Κυρίως, δεν πρέπει, σε καμία περίπτωση, να επιτρέψουμε σε τακτικές που στο παρελθόν οδήγησαν σε πρωτοφανή κρίση, να επιστρέψουν και να αναχαιτίσουν τη δυναμική ανάκαμψης της οικονομίας. Η πορεία προς την επάνοδο της χώρας σε ρυθμούς βιώσιμης ανάπτυξης, πλήρους απασχόλησης και ισχυρής οικονομικής αξιοπιστίας, διαγράφεται μεν ευνοϊκή, παραμένει όμως δύσκολη και εύθραυστη. Και γι αυτό το λόγο είναι επιτακτική η συνεισφορά όλων για την επιτυχή ολοκλήρωση των προσπαθειών, οι οποίες στηρίχθηκαν κυρίως στις θυσίες του λαού μας. 9

10 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6

11 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6. Διεθνές Περιβάλλον: κύριες εξελίξεις Αδύναμη και ανομοιογενής παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη το πρώτο τρίμηνο του 6, εν μέσω γεωπολιτικών αναταραχών. Εντατικοποίηση των ανησυχιών για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας, λόγω κυρίως της επιβράδυνσης της κινέζικης οικονομίας. Διατήρηση του παγκόσμιου πληθωρισμού σε χαμηλά επίπεδα, λόγω κυρίως της χαμηλής τιμής του πετρελαίου. Συνέχιση της επεκτατικής νομισματικής πολιτικής από την ΕΚΤ και άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες, όπως της Κίνας και της Ιαπωνίας. Συνέχιση της πιστωτικής επέκτασης της ζώνης του ευρώ και το πρώτο τρίμηνο του 6.. Εξωτερικές εξελίξεις Οικονομική μεγέθυνση ΑΕΠ Η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα κατέγραψε κατά μέσο όρο μέτρια ανάπτυξη το πρώτο τρίμηνο του 6, εν μέσω έντονης μεταβλητότητας στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές και πτώση των τιμών των μετοχών και των εμπορευμάτων στις αρχές του χρόνου. Από την άλλη, το παγκόσμιο εμπόριο διατήρησε τη δυναμική του, αν και ο ρυθμός αύξησής του αναμένεται να παραμείνει συγκρατημένος για ολόκληρο το 6. Ενώ η χρηματοοικονομική αναταραχή φαίνεται να έχει πλέον υποχωρήσει, οι μεσοπρόθεσμες παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές καταγράφουν εξασθένιση. Οι βασικότεροι παράγοντες που φαίνεται να επηρεάζουν. Η πρόβλεψη για το ΑΕΠ υπολογίζεται ως ο μέσος όρος των πιο πρόσφατων προβλέψεων από: The Economist Poll of Forecasters (7 Μαΐου 6), την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (European Economic Forecast, Spring 6) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (World Economic Outlook, April 6).

12 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 τις παγκόσμιες προοπτικές είναι η αβεβαιότητα ως προς τις προοπτικές της Κίνας, η συνέχιση των αυστηρότερων χρηματοδοτικών συνθηκών στις αναδυόμενες οικονομίες, η σημαντική προς τα κάτω διόρθωση των τιμών των μετοχών και οι εκροές κεφαλαίων από αυτές τις οικονομίες, καθώς και η συνεχιζόμενη υποτονικότητα των τιμών των βασικών πρώτων υλών. Η κινέζικη οικονομία καταγράφει σταδιακή επιβράδυνση, επηρεάζοντας την παγκόσμια οικονομία. Ως μέτρο στήριξης της οικονομίας, οι κινέζικες αρχές εφάρμοσαν πολιτικές νομισματικής χαλάρωσης, κυρίως μέσω μείωσης του βασικού επιτοκίου. Παράλληλα, οι χώρεςεξαγωγείς εμπορευμάτων εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τις συνέπειες της διαρκούς υποχώρησης των τιμών των βασικών πρώτων υλών, ενώ η συνεχιζόμενη υποτονικότητά τους, ιδίως της τιμής του πετρελαίου, μεταφράζεται πλέον από τις αγορές ως ένδειξη υποκείμενης αδυναμίας της παγκόσμιας οικονομίας. Όσον αφορά τις ανεπτυγμένες οικονομίες, παράγοντες όπως τα χαμηλά επιτόκια, η βελτίωση στις αγορές εργασίας και η αυξανόμενη εμπιστοσύνη υποστηρίζουν τις προοπτικές τους. Χαρακτηριστικά, η οικονομική δραστηριότητα στη ζώνη του ευρώ παρουσίασε σημάδια βελτίωσης λόγω της μείωσης στην τιμή του πετρελαίου, και της διατήρησης της επεκτατικής πολιτικής. Παρόλα αυτά, τόσο οι δυσμενείς εξωτερικές εξελίξεις όσο και οι εσωτερικές εξελίξεις, όπως ο χαμηλός πληθωρισμός, το χαμηλό ποσοστό επενδύσεων, οι πιέσεις για περαιτέρω απομόχλευση των δανείων, και τα ακόμη υψηλά, αν και βελτιωμένα, επίπεδα ανεργίας, συνεχίζουν να συγκρατούν τη δυναμική της ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, ο ετήσιος ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ παρέμεινε σταθερός τα τελευταία τέσσερα τρί-

13 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 μηνα στο,6% (Διάγραμμα Α.), ενώ οι προβλέψεις διεθνών οργανισμών και αναλυτών για το 6 και 7 παρέμειναν ουσιαστικά αμετάβλητες στο,5% και,7%, αντίστοιχα. Από την άλλη, ο ρυθμός αύξησης της οικονομικής μεγέθυνσης σε μια σειρά από προηγμένες οικονομίες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας, υπήρξε απογοητευτικός προς το τέλος του 5 και αρχές του 6, προκαλώντας ανησυχίες σχετικά με τη διατηρησιμότητα της ανάκαμψής τους και αυξάνοντας τις ενδείξεις για εξασθένιση της παγκόσμιας οικονομίας. Παράλληλα, η αβεβαιότητα για το αποτέλεσμα του επικείμενου δημοψηφίσματος για έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, και των ενδεχόμενων αρνητικών επιπτώσεων τόσο για την οικονομική ανάπτυξη του Ηνωμένου Βασιλείου όσο και της ζώνης του ευρώ, ενισχύει περαιτέρω τους προβληματισμούς για την παγκόσμια οικονομική προοπτική (Διάγραμμα Α.). Συνολικά, οι προοπτικές της παγκόσμιας ανάπτυξης εξακολουθούν να υποδηλώνουν σταδιακή και ανομοιόμορφη ανάκαμψη. Οι κίνδυνοι για τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας παραμένουν εν πολλοίς καθοδικοί και αφορούν κυρίως τη χρηματοοικονομική αναταραχή, καθώς και τις γεωπολιτικές εντάσεις και συγκρούσεις σε πολλά μέρη του κόσμου. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ A. αεπ σε επιλεγμένες χώρες (ετήσια μεταβολή %, εποχιακά διορθωμένη %) Q Q 9 ζώνη του ευρώ ΗΠΑ Ην. Βασίλειο Ιαπωνία Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q 4 5 Q 6 Προβλ. 6 7 Πηγή: Eurostat. Σημείωση: Οι προβλέψεις είναι για το έτος και υπολογίζονται ως οι μέσοι όροι των πιο πρόσφατων προβλέψεων απο την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, The Economist poll και το ΔΝΤ. Πληθωρισμός Ο πληθωρισμός παγκόσμια επιβραδύνθηκε κατά το πρώτο τρίμηνο του 6, λόγω κυρίως της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας που απορρέει από την υποτονική οικονομική δραστηριότητα, καθώς και της ιστορικά χα-. Η πρόβλεψη για τον πληθωρισμό υπολογίζεται ως ο μέσος όρος των πιο πρόσφατων προβλέψεων από: The Economist Poll of Forecasters (7 Μαΐου 6), την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (European Economic Forecast, Spring 6) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (World Economic Outlook, April 6).

14 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 μηλής τιμής του πετρελαίου και συνεπακόλουθα των χαμηλών τιμών της ενέργειας (Διάγραμμα Α.). Σύμφωνα με τις προβλέψεις διεθνών οργανισμών και αναλυτών, ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ, στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις ΗΠΑ αναμένεται να καταγράψει άνοδο το 6 και 7. Συναλλαγματικές ισοτιμίες Η συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ έναντι των βασικών διεθνών νομισμάτων επηρεάστηκε από τις εξελίξεις που διαδραματίζονται στις υπόλοιπες χώρες κατά το πρώτο τρίμηνο του 6 (Διάγραμμα Α.). Αναλυτικότερα, από την Ιανουαρίου του 6 μέχρι και τις 6 Μαΐου του 6 (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία) το ευρώ κατέγραψε: ενδυνάμωση κατά 5% έναντι του δολαρίου, αντανακλώντας την αβεβαιότητα σχετικά με το ενδεχόμενο περαιτέρω αύξησης των βασικών επιτοκίων των ΗΠΑ, ενδυνάμωση κατά 7% έναντι της στερλίνας, αντικατοπτρίζοντας την αβεβαιότητα για πιθανή έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, και αποδυνάμωση κατά 6,8% έναντι του γεν, λόγω κυρίως της επεκτατικής πολιτικής που ακολουθεί η Ιαπωνία τα τελευταία χρόνια. Πετρέλαιο Η τιμή του πετρελαίου τύπου Brent κατέγραψε ανοδική πορεία το πρώτο τρίμηνο του 6 (Διάγραμμα Α.4). Η πρόσφατη αύξηση της τιμής του πετρελαίου ενισχύθηκε από την επιβράδυνση της παγκόσμιας πλεονασματικής προσφοράς πετρελαίου. Πιο συγκεκριμένα, η παραγωγή του Οργανισμού Πετρελαιοπαραγώγων Εξαγωγών Χωρών ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ A. Πληθωρισμός σε επιλεγμένες χώρες (ετήσια μεταβολή, %) ζώνη του ευρώ ΗΠΑ Ην. Βασίλειο Ιαπωνία Ιαν. 6 Προβλ. 6 7 Πηγές: Εurostat, SDW (ΕΚΤ). Σημείωση: Οι προβλέψεις είναι για το έτος και υπολογίζονται ως οι μέσοι όροι των πιο πρόσφατων προβλέψεων απο την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, The Economist poll και το ΔΝΤ. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Α. Επιλεγμένες ισοτιμίες έναντι του ευρώ (εβδομαδιαία στοιχεία, έτος βάσης =) στερλίνα 9 γεν δολάριο 4 5 Ιαν. 6 Πηγή: Bloomberg. Σημείωση: Άνοδος (πτώση) στον δείκτη υποδηλοί την ανατίμηση (υποτίμηση) του ευρώ έναντι των άλλων νομισμάτων. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Α.4 Τιμές κλεισίματος πετρελαίου τύπου Brent (εβδομαδιαία στοιχεία) Πηγή: Bloomberg. $ ανά βαρέλι ανά βαρέλι 4 5 Ιαν. 6 4

15 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 (ΟΠΕΚ) μειώθηκε τον Μάρτιο του 6, κυρίως λόγω των διαταραχών του εφοδιασμού στο Ιράκ, Νιγηρία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Επιπλέον, η ζήτηση πετρελαίου ήταν υψηλότερη από ό, τι αναμενόταν κατά το πρώτο τρίμηνο του 6, κυρίως λόγω της ισχυρής ζήτησης στην Ινδία και σε άλλες Ασιατικές χώρες, μη μέλη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Παρόλα αυτά, η τιμή κλεισίματος του πετρελαίου εξακολουθεί να παραμένει σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα και να καταγράφει ετήσια πτώση,6% (από $65,9 ανά βαρέλι στις 8 Μαΐου 5 σε $45,7 ανά βαρέλι στις 6 Μαΐου 6). Σημειώνεται ότι, η χαμηλή τιμή ευνοεί τις χώρες που εισάγουν πετρέλαιο μέσω της αύξησης του διαθέσιμου εισοδήματος και συνεπώς της ιδιωτικής κατανάλωσης, από την άλλη όμως επηρεάζει αρνητικά τις χώρες εξαγωγής πετρελαίου. Διεθνή βασικά επιτόκια Οι μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες συνέχισαν να εφαρμόζουν επεκτατική νομισματική πολιτική το 6. Η ΕΚΤ προχώρησε στην υιοθέτηση περαιτέρω συμβατικών μέτρων νομισματικής χαλάρωσης, όπως τη μείωση του βασικού της επιτοκίου για πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης από,5% στο,%, καθώς και περαιτέρω μη-συμβατικών μέτρων, όπως η επέκταση στο πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων ιδιωτικού και δημόσιου τομέα (APP). Από την άλλη, ενόψει των χαμηλών προσδοκιών για την παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα, οι αγορές έχουν μεταθέσει χρονικά τις προσδοκίες τους για εξομάλυνση της νομισματικής πολιτικής στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο, με την Τράπεζα της Αγγλίας και την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ να διατη- 5

16 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 ρούν αμετάβλητο το βασικό τους επιτόκιο στο,5%, και μεταξύ,5%-,5%, αντίστοιχα, κατά το πρώτο τρίμηνο του 6. Σημειώνεται ότι, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ προέβη σε αύξηση του βασικού της επιτοκίου τον Δεκέμβριο του 5, σηματοδοτώντας έτσι το τέλος μιας μακράς περιόδου επεκτατικής νομισματικής πολιτικής (Διάγραμμα Α.5).. νομισματικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ Πληθωρισμός Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ ανήλθε στο % τον Μάρτιο του 6 σε σύγκριση με -,% τον Φεβρουάριο του 6 (Διάγραμμα Α.6). Αρνητική επίδραση στην πορεία του πληθωρισμού στη ζώνη του ευρώ συνεχίζει να έχει η χαμηλότερη τιμή του πετρελαίου σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. Όσον αφορά το προσεχές διάστημα, με βάση τις τρέχουσες τιμές των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης για την ενέργεια, o πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ αναμένεται να παραμείνει σε μηδενικά επίπεδα κατά τους ερχόμενους μήνες και να αυξηθεί αργότερα εντός του δεύτερου εξαμήνου του 6, λόγω κυρίως επίδρασης βάσης. Παράλληλα, τα επεκτατικά μέτρα νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ και η αναμενόμενη οικονομική ανάκαμψη στη ζώνη του ευρώ, αναμένεται να συμβάλουν σε περαιτέρω ανάκαμψη του πληθωρισμού μεσοπρόθεσμα. Οι προοπτικές για τον πληθωρισμό βάσει του ΕνΔΤΚ αναθεωρήθηκαν προς τα κάτω, αντανακλώντας κυρίως την ετήσια πτώση των τιμών του πετρελαίου. Οι πιο πρόσφατες προ- ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Α.5 Βασικά επιτόκια (% ετησίως),,5,,5 Ιαν. ΕΚΤ Ιαν. ΤτΑ Ιαν. FED Ιαν. Πηγές: EKT, ΤτΑ, Oμοσπονδιακή Tράπεζα των ΗΠΑ. Ιαν. 4 Ιαν. 5 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Α.6 Πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ (ετήσια μεταβολή, %) 4 - ΕνΔΤΚ ΕνΔΤΚ εξαιρ. ενέργειας Πηγή: Eurostat. ΕνΔΤΚ εξαιρ. ενέργειας και μη επεξεργασμένων τροφίμων 4 5 Ιαν. 6 Ιαν. 6 6

17 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 βλέψεις διεθνών οργανισμών και αναλυτών για τον πληθωρισμό στη ζώνη του ευρώ συγκλίνουν στο,% για το 6 και,% για το 7. Βασικά επιτόκια και παρεμβάσεις της ΕΚΤ Τον Μάρτιο του 6, λαμβάνοντας υπόψη τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές για συνέχιση του χαμηλού πληθωρισμού στη ζώνη του ευρώ καθώς και την εύθραυστη οικονομική ανάκαμψη, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ προέβη στη θέσπιση περαιτέρω συμβατικών και μη-συμβατικών νομισματικών μέτρων. Πιο συγκεκριμένα, αποφάσισε: τη μείωση του επιτοκίου πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης του Ευρωσυστήματος κατά 5 μονάδες βάσης στο,%, τη μείωση του επιτοκίου διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης κατά 5 μονάδες βάσης σε,5%, τη μείωση του επιτοκίου διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων κατά μονάδες βάσης σε -,4%, την αύξηση των μηνιαίων αγορών που διενεργούνται στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς περιουσιακών στοιχείων από 6 δις σε 8 δις, ξεκινώντας από τον Απρίλιο του 6, και την έναρξη μιας νέας δέσμης τεσσάρων στοχευμένων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης διάρκειας 4 ετών η καθεμία, τον Ιούνιο του 6, με τη δυνατότητα άντλησης κεφαλαίων είτε στο ισχύον αρνητικό επιτόκιο διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων ή στο επιτόκιο πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης, ανάλογα με το ρυθμό αύξησης των καθαρών συναλλαγών δανεισμού της κάθε Τράπεζας προς τον ιδιωτικό τομέα. 7

18 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 Όσον αφορά το δείκτη EONIA, αυτός παραμένει σε αρνητικά επίπεδα από τα μέσα του 4, λόγω κυρίως των συνεχών παρεμβάσεων της ΕΚΤ με σκοπό την αύξηση ρευστότητας στις αγορές, και έφθασε στο -,% στις Μαΐου του 6 (Διάγραμμα Α.7). Πιστωτική επέκταση Η πιστωτική επέκταση (δάνεια και τίτλοι) προς τον ιδιωτικό τομέα στη ζώνη του ευρώ συνεχίζει να καταγράφει θετικούς ρυθμούς μεταβολής από τον Μάιο του 5. Πιο συγκεκριμένα, τον Μάρτιο του 6 ανήλθε στο,% (Διάγραμμα Α.8). Η εξέλιξη οφείλεται κυρίως στην ανάκαμψη του ρυθμού μεταβολής των δανείων τόσο προς τις μη-χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις όσο και προς τα νοικοκυριά, αντικατοπτρίζοντας κυρίως τη θετική επίδραση του εκτεταμένου προγράμματος αγοράς περιουσιακών στοιχείων της ΕΚΤ και κατ επέκταση τη σταδιακή μείωση των δανειστικών επιτοκίων στη ζώνη του ευρώ. Αναλυτικότερα, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής των δανείων (διορθωμένος ως προς τις πωλήσεις και τιτλοποιήσεις δανείων) προς τις μη-χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις έφθασε στο,% στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 6 σε σύγκριση με,% στο τέλος του τέταρτου τριμήνου του 5 και -,6% στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 5. Σε θετικά επίπεδα κυμάνθηκε και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής δανείων προς τα νοικοκυριά φθάνοντας στο,6% στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 6 σε σύγκριση με,4% στο τέλος του τέταρτου τριμήνου του 5 και,% στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 5. Σημειώνεται ότι, η εξυγίανση των τραπεζικών ισολογισμών και τα υψηλά επίπεδα των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε μερικά κράτη μέλη, συνεχίζουν να αποτελούν τροχοπέδη στη μελλοντική ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Α.7 Βασικά επιτόκια της ΕΚΤ και Εονια (% ετησίως, ημερήσια στοιχεία),5,,5,,5 -,5 Πηγή: Bloomberg. επιτόκιο διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης ΕΟΝΙΑ ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς κύριας αναχρηματοδότησης επιτόκιο διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων 4 5 Ιαν. 6 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Α.8 M και πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τομέα: ζώνη του ευρώ (ετήσια μεταβολή %, εποχιακά διορθωμένη) Πηγή: SDW (EKT). πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τομέα M 4 5 Ιαν. 6 8

19 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 δυναμική της πιστωτικής επέκτασης στη ζώνη του ευρώ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της πρόσφατης έρευνας τραπεζικών χορηγήσεων στη ζώνη του ευρώ που πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο του 6, οι συμμετέχουσες τράπεζες αναμένουν τα κριτήρια χορήγησης δανείων προς τις επιχειρήσεις να γίνουν χαλαρότερα το δεύτερο τρίμηνο του 6 σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο του 6. Σε αντίθεση, τα κριτήρια χορήγησης δανείων προς τα νοικοκυριά για στεγαστικούς σκοπούς αναμένεται να γίνουν αυστηρότερα, ενώ για καταναλωτικούς και λοιπούς σκοπούς αναμένεται να γίνουν χαλαρότερα. Παράλληλα, τόσο η καθαρή ζήτηση δανείων από νοικοκυριά όσο και από επιχειρήσεις αναμένεται να καταγράψει περαιτέρω αύξηση το δεύτερο τρίμηνο του 6 σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο του 6.. Εγχώριο Περιβάλλον: κύριες εξελίξεις Καταγραφή στην Κύπρο του υψηλότερου αποπληθωρισμού από όλες τις χώρες στη ζώνη του ευρώ. Συνέχιση παροχής νέων συμβολαίων δανεισμού στην αγορά, ιδιαίτερα προς μη-χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις, σε συνδυασμό με περαιτέρω απομόχλευση υφιστάμενων δανείων του ιδιωτικού τομέα. Σταδιακή μικρή μείωση του επιπέδου των ΜΕΔ από τον Φεβρουάριο του 5. Συνέχιση των εισροών καταθέσεων, ιδιαίτερα από τις μη-χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις. Σταθεροποίηση των εγχώριων επιτοκίων καταθέσεων σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα και περαιτέρω μείωση των δανειστικών επιτοκίων το πρώτο τρίμηνο του 6. Καταγραφή περαιτέρω μεγέθυνσης του ΑΕΠ. Τεκμηρίωση της συνεχιζόμενης ανάκαμψης 9

20 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 στην εγχώρια ζήτηση από διάφορους οικονομικούς δείκτες, συμπεριλαμβανομένου του τουριστικού τομέα. Περαιτέρω σημάδια αποκλιμάκωσης της ανεργίας που εξακολουθεί όμως να βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα. Συνέχιση της πορείας δημοσιονομικής διόρθωσης. Εκτιμήσεις για μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας.. Εγχώριες Τιμές, νομισματικά Μεγέθη και Κόστος Εργασίας Τιμές Το 5 καθώς και το πρώτο τρίμηνο του 6, η Κύπρος κατέγραψε τον υψηλότερο μέσο αποπληθωρισμό στη ζώνη του ευρώ, από τη μία λόγω των χαμηλότερων τιμών της ενέργειας, και από την άλλη λόγω των προς τα κάτω προσαρμογών των τιμών των διαφόρων προϊόντων και υπηρεσιών στις πιο σημαντικές κατηγορίες του ΕνΔΤΚ (Πίνακας Α.). Είναι γνωστό ότι ο παρατεταμένος αποπληθωρισμός εμπεριέχει κινδύνους εάν ο ιδιωτικός τομέας αναβάλλει τις πιθανές αγορές και επενδύσεις δημιουργώντας ένα κύκλο αλληλοτροφοδοτούμενων και συνεχών μειώσεων των τιμών των αγαθών και της οικονομικής δραστηριότητας. Εντούτοις, τουλάχιστον στο παρόν στάδιο, δεν διαφαίνεται να ισχύουν οι προϋποθέσεις για μια τέτοια αρνητική εξέλιξη ιδιαίτερα λόγω του ότι οι μειώσεις στις τιμές οφείλονται κυρίως στις μειώσεις των τιμών του πετρελαίου, ενώ ταυτόχρονα η ζήτηση καταγράφει θετικούς ρυθμούς αύξησης. Οι κύριοι παράγοντες που συνέβαλαν στη συνεχόμενη αρνητική πορεία του εγχώριου πληθωρισμού είναι οι χαμηλές τιμές του πε- ΠIΝΑΚΑΣ Α. Πληθωρισμός στην Κύπρο (ΕνΔΤΚ) Ετήσια μεταβολή, % Ιαν.-Μάρ. Ιαν.-Μάρ. Μάρ. Μάρ. Στάθμιση () ΕνΔΤΚ, -, -,8 -,4 -, Μη-Επεξεργασμένα τρόφιμα 7,9 6, -4,4 6, -8,7 Επεξεργασμένα τρόφιμα 76,5,8 -,7,4 -, Ενέργεια 74,6-4,4 -,6-4,5-4,4 Υπηρεσίες 46,, -,9 -,4 -,5 Βιομηχανικά προϊόντα εξαιρ. της ενέργειας 4,8 -,,5 -,8, ΕνΔΤΚ εξαιρ. της ενέργειας 95,4,4 -,9, -, ΕνΔΤΚ εξαιρ. της ενέργειας και των τροφίμων 675, -, -,5 -,8, Πηγή: ΣΥΚ. () Σύμφωνα με τη στάθμιση για το έτος 6.

21 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 τρελαίου, οι οποίες συγκρατούν σημαντικά το κόστος των εισαγωγών, οι δευτερογενείς επιπτώσεις από τη μείωση της τιμής του πετρελαίου, αλλά και των διορθωτικών αλλαγών στην εγχώρια οικονομία, όπως οι προς τα κάτω προσαρμογές των εγχώριων μισθών. Ο αρνητικός ρυθμός μεταβολής των τιμών για το πρώτο τρίμηνο του 6 οφείλεται επίσης και στις χαμηλότερες τιμές των αεροπορικών μεταφορών επιβατών σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 5, λόγω της αύξησης του ανταγωνισμού μεταξύ των αεροπορικών εταιρειών. Συγκεκριμένα, ο εγχώριος πληθωρισμός με βάση το Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) συνέχισε την αρνητική του πορεία φθάνοντας στο -,% το πρώτο τρίμηνο του 6 σε σύγκριση με -,5% το πρώτο τρίμηνο του 5. Μείωση κατέγραψε επίσης και ο ΕνΔΤΚ της τάξης του,8% κατά τους πρώτους τρεις μήνες του 6, σε σχέση με -% την αντίστοιχη περίοδο του 5 (Διάγραμμα Α.9). Σημειώνεται ότι, κατά την εν λόγω περίοδο, αρνητικό μέσο πληθωρισμό κατέγραψαν όλες οι συνιστώσες του ΕνΔΤΚ, με εξαίρεση την κατηγορία των βιομηχανικών προϊόντων εξαιρουμένης της ενέργειας, η οποία κατέγραψε αύξηση κυρίως λόγω υψηλότερων τιμών στα είδη ένδυσης. Ο πληθωρισμός εξαιρουμένης της ενέργειας το πρώτο τρίμηνο του 6 κατέγραψε μείωση,9% σε σύγκριση με αύξηση,4% το αντίστοιχο περσινό τρίμηνο (Διάγραμμα Α.). Παράλληλα, εξαιρουμένων των τροφίμων και της κατηγορίας της ενέργειας, που μαζί αντιπροσωπεύουν περίπου το % του ΕνΔΤΚ, ο πληθωρισμός έφθασε το -,5% το πρώτο τρίμηνο του 6 σε σύγκριση με -,% το πρώτο τρίμηνο του 5 (Διάγραμμα Α.). Η επιδείνωση του εγχώριου δομικού πληθωρισμού οφειλόταν κυρίως στις μειώσεις των τιμών που κατέγραψαν οι σημαντικότερες κα- ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ A.9 Δείκτες τιμών καταναλωτή (ετήσια μεταβολή, %) ΕνΔΤΚ Πηγή: ΣΥΚ. ΔΤΚ (εθνικός ορισμός) 4 5 Ιαν. 6 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Α. Πληθωρισμός στην Κύπρο (ΕνΔΤΚ) (ετήσια μεταβολή, %) Πηγή: Eurostat. ΕνΔΤΚ εξαιρ. ενέργειας και τροφίμων ΕνΔΤΚ εξαιρ. ενέργειας ΕνΔΤΚ 4 5 Ιαν. 6

22 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 τηγορίες υπηρεσιών, ιδιαίτερα στον τουριστικό τομέα. Νομισματικά Μεγέθη H ανάκαμψη του εγχώριου χρηματοπιστωτικού τομέα συνεχίστηκε και το πρώτο τρίμηνο του 6, εν μέσω θετικών εξελίξεων για την κυπριακή οικονομία, με κυρίαρχο γεγονός την επίσημη έξοδο της Κύπρου τον Μάρτιο του 6 από το οικονομικό πρόγραμμα προσαρμογής. Μεταξύ άλλων θετικών εξελίξεων, σημειώνεται επίσης η πρόσφατη αναβάθμιση των μεγαλύτερων εγχώριων τραπεζικών ιδρυμάτων από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης, καθώς και τα ιστορικά χαμηλά επιτόκια που επικρατούν στην Κύπρο και ευνοούν τη ζήτηση δανείων. Παρά τις προκλήσεις που παραμένουν, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που έχουν ήδη υιοθετηθεί για το τραπεζικό σύστημα, αναμένεται να θέσουν την κυπριακή οικονομία σε μία βιώσιμη πορεία ανάπτυξης. Βασική προτεραιότητα της ΚΤΚ παραμένει η αντιμετώπιση του υψηλού επιπέδου των ΜΕΔ. Οι σχετικές διαρθρωτικές πολιτικές που έχουν υιοθετηθεί αποτελούν ορόσημα στην προσπάθεια επίλυσης του σημαντικού αυτού ζητήματος. Η αποτελεσματικότητα των μέτρων που λήφθηκαν αναμένεται να διαφανεί στο μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν τα ΜΕΔ να έχουν φθάσει στο υψηλότερο τους σημείο τον Φεβρουάριο του 5 καταγράφοντας έκτοτε μειώσεις, που υποστηρίζονται από τους σημαντικά αυξημένους ρυθμούς αναδιαρθρώσεων δανείων από τις αρχές του 5 και εντεύθεν. Η αποτελεσματική διαχείριση των ΜΕΔ αναμένεται να επιταχύνει το ρυθμό αύ-. Για αναλυτική επεξήγηση της μεθοδολογίας και τεχνικής ανάλυσης των νομισματικών μεγεθών βλέπε τις τεχνικές σημειώσεις στη σελ. 76. Σημειώνεται ότι, στην ανάλυση που ακολουθεί οι Εταιρείες Ειδικού Σκοπού (SPEs) δεν θεωρούνται κάτοικοι Κύπρου.

23 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 ξησης νέων δανείων και να ενισχύσει την οικονομική ανάπτυξη. Το πρώτο τρίμηνο του 6 καταγράφηκε αύξηση αν και περιορισμένη στα νέα συμβόλαια δανεισμού. Παρόλα αυτά, ο καθαρός ετήσιος δανεισμός προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα στο τέλος Μαρτίου κατέγραψε οριακή μείωση, λόγω κυρίως των συνεχιζόμενων προσπαθειών τόσο του ιδιωτικού όσο και του τραπεζικού τομέα για απομόχλευση και διόρθωση των ισολογισμών τους. Σε συνάρτηση με τα πιο πάνω, και σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας τραπεζικών χορηγήσεων του Απριλίου του 6, τα κριτήρια χορήγησης δανείων προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά παρέμειναν αμετάβλητα το πρώτο τρίμηνο του 6 σε σύγκριση πάντα με το προηγούμενο τρίμηνο. Σύμφωνα με τα τραπεζικά ιδρύματα που συμμετέχουν στην εν λόγω έρευνα, τα κριτήρια χορήγησης κατά το δεύτερο τρίμηνο του 6 αναμένεται να παραμείνουν ουσιαστικά αμετάβλητα σε όλες τις κατηγορίες δανείων. Σε αντίθεση, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η καθαρή ζήτηση δανείων τόσο για στεγαστικά, καταναλωτικά και λοιπά δάνεια όσο και για επιχειρηματικά δάνεια συνεχίζει να είναι θετική, από τις αρχές του 5, ενώ όσον αφορά τις προσδοκίες για το δεύτερο τρίμηνο του 6, η ζήτηση για όλες τις κατηγορίες των προαναφερθέντων δανείων αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω (Πίνακας Α. και Πλαίσιο, σελ. 4). Τα δάνεια προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα στο τέλος Μαρτίου του 6 κατέγραψαν οριακή ετήσια μείωση της τάξης του,% σε σύγκριση με αύξηση,% στο τέλος Δεκεμβρίου του 5 και -,% που είχε καταγραφεί στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 5 (Διάγραμμα Α.). Συγκεκριμένα, ο ρυθμός μεταβολής των δανείων σε εγχώρια νοικοκυριά ανήλθε στο Πίνακας ΠIΝΑΚΑΣA.6 A. Επιτόκια Σύνοψη νέων αποτελεσμάτων καταθέσεων για σε ευρώ την έρευνα σε νχι Τραπεζικών στην Κύπρο χορηγήσεων από κατοίκους - απρίλιος της ζώνης 6 του ευρώ (% ετησίως, μέσοι όροι περιόδου) Κύπρος Ζώνη του ευρώ 6Q 6Q 6Q 6Q Σύνοψη αποτελεσμάτων (προσδοκίες) (προσδοκίες) Κριτήρια χορήγησης δανείων Επιχειρήσεις Αμετάβλητα Αμετάβλητα Χαλαρότερα Χαλαρότερα Νοικοκυριά - Στεγαστικά Δάνεια Αμετάβλητα Αμετάβλητα Αυστηρότερα Αυστηρότερα - Καταναλωτικά και λοιπά Δάνεια Αμετάβλητα Αμετάβλητα Χαλαρότερα Χαλαρότερα Ζήτηση για δάνεια Επιχειρήσεις Αύξηση Αύξηση Αύξηση Αύξηση Νοικοκυριά - Στεγαστικά Δάνεια Αύξηση Αύξηση Αύξηση Αύξηση - Καταναλωτικά και λοιπά Δάνεια Αύξηση Αύξηση Αύξηση Αύξηση Πηγή:ΚΤΚ, SDW. Σημείωση: Τα πιο πάνω αποτελέσματα καταγράφουν τις μεταβολές που σημειώθηκαν τους τελευταίους τρεις μήνες (στην περίπτωση αυτή το πρώτο τρίμηνο του 6), καθώς και τις μεταβολές που αναμένεται να σημειωθούν για τους επόμενους τρεις μήνες (δηλαδή το δεύτερο τρίμηνο του 6). Υπενθυμίζεται ότι για την ανάλυση των αποτελεσμάτων της εν λόγω έρευνας χρησιμοποιήθηκε ο δείκτης διάχυσης (diffusion index). ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Α. Δάνεια προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα (ετήσια μεταβολή, %) Ιαν. Πηγή: ΚΤΚ. μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις εγχώριος ιδιωτικός τομέας Ιαν. Ιαν. Ιαν. νοικοκυριά Ιαν. 4 Ιαν. 5 Ιαν. 6

24 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 Πλαίσιο : Έρευνα Τραπεζικών χορηγήσεων Από το το Ευρωσύστημα διενεργεί σε τριμηνιαία βάση (Ιανουάριο, Απρίλιο, Ιούλιο και Οκτώβριο) έρευνα ποιοτικών χαρακτηριστικών (qualitative survey) για τις τραπεζικές χορηγήσεις στη ζώνη του ευρώ, την Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων (ΕΤΧ). Η έρευνα στην Κύπρο που ξεκίνησε από τον Απρίλιο του 8, καλύπτει περίπου το 85% της αγοράς δανείων σε μη-χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Τα εθνικά αποτελέσματα δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα της ΚΤΚ μετά τη δημοσίευση της εν λόγω έρευνας από την ΕΚΤ, για ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ. Η έρευνα καλύπτει ένα ευρύ φάσμα ερωτημάτων σε σχέση με την προσφορά και τη ζήτηση τραπεζικών χορηγήσεων. Πιο συγκεκριμένα, περιλαμβάνει ερωτήσεις σχετικά με τα κριτήρια χορήγησης των δανείων, τους όρους και τις προϋποθέσεις χορήγησης πιστώσεων, όπως για παράδειγμα την κατάσταση ρευστότητας της τράπεζας, το μέγεθος του δανείου και τον ανταγωνισμό από άλλες τράπεζες. Επίσης, περιλαμβάνει ερωτήσεις για την αξιολόγηση από τις τράπεζες των συνθηκών που επηρεάζουν τη ζήτηση των δανείων, όπως για παράδειγμα το γενικό επίπεδο επιτοκίων, την αναδιάρθρωση χρέους και την εμπιστοσύνη των καταναλωτών. Επιπρόσθετα, η έρευνα αντικατοπτρίζει τόσο τις τρέχουσες εξελίξεις στις πιστωτικές αγορές όσο και τις σχετικές προσδοκίες των τραπεζών για το σύντομο μέλλον. Συνολικά, τα αποτελέσματα της έρευνας παρέχουν μια νέα πηγή ποιοτικών στοιχείων σχετικά με τις συνθήκες της πιστωτικής αγοράς τόσο στην Κύπρο όσο και στη ζώνη του ευρώ. Ειδικότερα, τα αποτελέσματα της ΕΤΧ θεωρούνται σημαντικοί προπορευόμενοι δείκτες κύριων μακροοικονομικών μεταβλητών, εμπλουτίζοντας τις πληροφορίες των επίσημων στοιχείων που χρησιμοποιούνται για αξιολόγηση της πορείας της πραγματικής οικονομίας. Για παράδειγμα, οι εκτιμήσεις και προσδοκίες των τραπεζών για ανάκαμψη στην καθαρή ζήτηση δανείων από τον ιδιωτικό τομέα καθώς και μείωση στο βαθμό θέσπισης αυστηρότερων κριτηρίων χορήγησης δανείων από πλευράς τραπεζών ήδη από τις αρχές του 5, συνάδουν τόσο με τις εξελίξεις στον τραπεζικό τομέα όσο και με την αύξηση στο ρυθμό ανάκαμψης της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας. Προσφορά δανείων (κριτήρια χορήγησης) Τα κριτήρια χορήγησης δανείων προς μηχρηματοοικονομικές επιχειρήσεις στην Κύπρο ήταν ως επί το πλείστον αυστηρότερα ανά τρίμηνο, από την έναρξη της έρευνας τον Απρίλιο του 8 έως και το τέλος του 4 (Διάγραμμα, σελ. 5). Από το 5, τα κριτήρια χορήγησης προς μη-χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις παρέμειναν αμετάβλητα, λόγω κυρίως της βελτίωσης των συνθηκών στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Παρόμοια πορεία πα-. Η ΕΤΧ είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα Τονίζεται ότι τα αποτελέσματα κάθε τριμήνου συγκρίνονται με βάση αναφοράς το προηγούμενο τρίμηνο. 4

25 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 ΔIAΓPAMMA Κριτήρια χορήγησης: δάνεια προς μη-χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες ζώνη του ευρώ - προσδοκίες πιο αυστηρά πιο χαλαρά Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Πηγή: ΚΤΚ. ρουσίασαν και τα κριτήρια χορήγησης δανείων προς νοικοκυριά για στεγαστικούς σκοπούς (Διάγραμμα ). Σύμφωνα με τις προσδοκίες των τραπεζών για το δεύτερο τρίμηνο του 6, τα κριτήρια χορήγησης δανείων στην Κύπρο προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά αναμένεται να παραμείνουν αμετάβλητα, δηλαδή στα ίδια αυστηρά επίπεδα που καταγράφηκαν το τέταρτο τρίμηνο του 4. Ζήτηση δανείων Q 6 Η καθαρή ζήτηση δανείων στην Κύπρο από μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις κατά την περίοδο Απριλίου 8 - Δεκεμβρίου 4 ήταν ως επί το πλείστον αρνητική (Διάγραμμα ). Σημαντικοί παράγοντες που συνέβαλαν στη μείωση της ζήτησης κατά την προαναφερθείσα περίοδο ήταν οι μειωμένες πάγιες επενδύσεις, η μείωση της ανάγκης για αποθέματα και κεφάλαια κίνησης καθώς και οι μειωμένες συγχωνεύσεις, εξαγορές ή/και αναδιαρθρώσεις επιχειρήσεων. Όπως είναι φυσικό, η ζήτηση επηρεάστηκε ιδιαίτερα αρνητικά στην κορύφωση της κρίσης το. ΔIAΓPAMMA Κριτήρια χορήγησης: στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά (δείκτης διάχυσης, %) Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες ζώνη του ευρώ - προσδοκίες πιο αυστηρά πιο χαλαρά Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Πηγή: ΚΤΚ. ΔIAΓPAMMA Ζήτηση: δάνεια προς μη-χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις (δείκτης διάχυσης, %) Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες ζώνη του ευρώ - προσδοκίες 5 4 αύξηση μείωση -5 Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Πηγή: ΚΤΚ. Q 6 Q 6 Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι από το πρώτο τρίμηνο του 5 η καθαρή ζήτηση για δάνεια από επιχειρήσεις καταγράφει αύξηση. Παράγοντες που σχετίζονται με την αύξηση της ζήτησης, όπως το βελτιωμένο οικονομικό περιβάλλον, οι αναδιαρθρώσεις δανείων, οι πάγιες επενδύσεις, οι αυξημένες ανάγκες για αποθέματα και κεφάλαια κίνησης συνέβαλαν θετικά στη ζήτηση δανείων από επιχειρήσεις. Επίσης, σημαντική συμβολή στην αύξηση της ζήτησης είχε και η μείωση του γενικού επιπέδου των δανειστικών επιτοκίων που καταγράφηκε μετά τη μείωση των καταθετικών επιτοκίων, στην οποία συ- 5

26 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 ΔIAΓPAMMA 4 Ζήτηση: στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά (δείκτης διάχυσης, %) ΔIAΓPAMMA 5 Κύπρος: Δάνεια προς μη-χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ και αεπ Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες ζώνη του ευρώ - προσδοκίες αύξηση μείωση -7 Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Πηγή: ΚΤΚ. Q Q 5 Q 6 κριτήρια χορήγησης - πραγματοποιηθείσες αλλαγές (δείκτης διάχυσης %) ΑΕΠ (τριμηνιαία μεταβολή % - δεξιά κλίμακα) Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Πηγή: ΚΤΚ.,5,,5,,5 -,5 -, -,5 -, -,5 Q 6 νέβαλε καθοριστικά η σχετική οδηγία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου τον Φεβρουάριο του 5. Όσον αφορά τα νοικοκυριά, η πορεία της καθαρής ζήτησης στεγαστικών δανείων ήταν παρόμοια με εκείνη των μη χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων (Διάγραμμα 4). Σημαντικοί παράγοντες που συνέβαλαν στη μείωση της ζήτησης κατά την περίοδο 8-4 ήταν η μείωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών, οι μειωμένες προοπτικές της αγοράς κατοικιών και η μείωση των αποταμιεύσεων των νοικοκυριών. Όπως και στην περίπτωση των μη χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων, η ζήτηση δανείων από νοικοκυριά επηρεάστηκε σημαντικά από την κρίση. Πιο πρόσφατα όμως καταγράφεται αύξηση της καθαρής ζήτησης δανείων από νοικοκυριά που οφείλεται κυρίως στη σχετική βελτίωση της οικονομικής δραστηριότητας και εμπιστοσύνης, στη μείωση του γενικού επιπέδου των επιτοκίων και την αυξημένη ανάγκη αναδιάρθρωσης και αναδιαπραγμάτευσης χρέους. Όπως προαναφέρθηκε, η αύξηση στην καθαρή ζήτηση δανείων από τον ιδιωτικό τομέα συνάδει με τη γενικότερη οικονομική ΔIAΓPAMMA 6 Στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά της ζώνης του ευρώ και αεπ κριτήρια χορήγησης - πραγματοποιηθείσες αλλαγές (δείκτης διάχυσης %) ΑΕΠ (τριμηνιαία μεταβολή % - δεξιά κλίμακα) Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Πηγή: ΚΤΚ. ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας που παρατηρείται από το 5. Σύμφωνα και με τις προσδοκίες των τραπεζών για το δεύτερο τρίμηνο του 6, η καθαρή ζήτηση από όλες τις κατηγορίες δανείων (επιχειρήσεις και νοικοκυριά) αναμένεται να καταγράψει περαιτέρω αύξηση. Προσφορά και ζήτηση δανείων ως προπορευόμενοι δείκτες της πορείας της πραγματικής οικονομίας,5,,5,,5 -,5 -, -,5 -, -,5 Q 6 Οι συγκεκριμένοι δείκτες προσφοράς (Διαγράμματα 5 και 6) και ζήτησης δανείων 6

27 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 ΔIAΓPAMMA 7 Κύπρος: Δάνεια προς μη-χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ και αεπ ζήτηση - πραγματοποιηθείσες αλλαγές (δείκτης διάχυσης %) ΑΕΠ (τριμηνιαία μεταβολή % - δεξιά κλίμακα) Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Πηγή: ΚΤΚ.,5,,5,,5 -,5 -, -,5 -, -,5 Q 6 (Διαγράμματα 7 και 8) δεν καταγράφουν απλά τις συνθήκες στην αγορά όπως τις αντιλαμβάνονται οι τράπεζες, αλλά αποτελούν και σημαντικό προπορευόμενο δείκτη για το ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ. Χαρακτηριστικά, αρνητική πορεία του δείκτη πιστωτικής προσφοράς (δηλαδή, τα κριτήρια χορήγησης δανείων) συνεπάγεται, μεταξύ άλλων, διεύρυνση των πιστωτικών περιθωρίων τόσο για συνήθη δάνεια όσο και για δάνεια υψηλότερου κινδύνου, σημαντική μείωση της ικανότητας των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών να δανειστούν από τράπεζες, και συνεπώς σημαντική μείωση της εγχώριας παραγωγικής ικανότητας και συρρίκνωση του ρυθμού μεγέθυνσης του ΑΕΠ. Αναλυτικότερα, η υιοθέτηση αυστηρότερων κριτηρίων χορήγησης δανείων και η μείωση που παρατηρήθηκε στην καθαρή ζήτηση δανείων προς και από επιχειρήσεις ΔIAΓPAMMA 8 Κύπρος: Στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά της ζώνης του ευρώ και αεπ Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Πηγή: ΚΤΚ. ζήτηση - πραγματοποιηθείσες αλλαγές (δείκτης διάχυσης %) ΑΕΠ (τριμηνιαία μεταβολή % - δεξιά κλίμακα),5,,5,,5 -,5 -, -,5 -, -,5 Q 6 και νοικοκυριά, προηγήθηκαν κατά μισό με ένα χρόνο της χρηματοοικονομικής κρίσης που ακολούθησε στην Κύπρο. Από την άλλη, η μείωση του βαθμού υιοθέτησης αυστηρότερων κριτηρίων χορήγησης δανείων και η ανάκαμψη στην καθαρή ζήτηση δανείων που παρατηρείται από τα μέσα του 4 περίπου, συνάδει με τη μικρή βελτίωση που καταγράφεται στη χορήγηση νέου δανεισμού και την ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας από τις αρχές του 5. Καταληκτικά, σύμφωνα και με τις προσδοκίες των συμμετεχόντων τραπεζών για συνέχιση της αύξησης της καθαρής ζήτησης από τον ιδιωτικό τομέα, το δεύτερο τρίμηνο του 6 ο ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ αναμένεται να παραμείνει περίπου στα ίδια επίπεδα με το πρώτο τρίμηνο του 6, και να αυξηθεί περαιτέρω κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους. 7

28 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 -,% στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 6 (Διάγραμμα Α., σελ., και Πίνακας Α.). Αρνητικούς ρυθμούς μεταβολής παρουσιάζουν όλες οι επιμέρους κατηγορίες των δανείων σε νοικοκυριά στο τέλος Μαρτίου 6. Χαρακτηριστικά, τα στεγαστικά δάνεια παρουσίασαν αρνητικό ρυθμό μεταβολής της τάξης του,7% στο τέλος Μαρτίου του 6. Αντίθετα, ο ρυθμός μεταβολής των δανείων των εγχώριων μη χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων, κατέγραψε θετικό πρόσημο της τάξης του,5% τον Μάρτιο του 6, εν μέρει λόγω της συγχρηματοδότησης μικρομεσαίων επιχειρήσεων μέσω των προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕ) και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας για Ανασυγκρότηση και Ανάπτυξη (ΕΤΑΑ), καθώς και των ιστορικά χαμηλών επιτοκίων που επικρατούν στην Κύπρο (Διάγραμμα Α., σελ. ). Όσον αφορά τις καταθέσεις, η πορεία σταθεροποίησης του εγχώριου τραπεζικού τομέα συνεχίζεται, με τον ετήσιο ρυθμό μεταβολής των καταθέσεων του εγχώριου ιδιωτικού τομέα να καταγράφει συνεχείς θετικούς ρυθμούς μεταβολής από τον Μάιο του 5. Συγκεκριμένα, οι καταθέσεις του εγχώριου ιδιωτικού τομέα τον Μάρτιο του 6, κατέγραψαν αύξηση της τάξης του,8% σε σύγκριση με,7% τον Δεκέμβριο του 5 και -,7% τον Μάρτιο του 5 (Διάγραμμα Α.). Πιο αναλυτικά, οι ετήσιοι ρυθμοί μεταβολής των καταθέσεων τόσο από εγχώρια νοικοκυριά όσο και από τις εγχώριες μη-χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις καταγράφουν αύξηση. Συγκεκριμένα, οι καταθέσεις από νοικοκυριά κατέγραψαν αύξηση της τάξης του,6% τον Μάρτιο του 6 σε σύγκριση με,5% τον Δεκέμβριο του 5 και -,% τον Μάρτιο του 5 (Διάγραμμα Α. και Πίνακας Α.4), ενώ οι καταθέσεις από τις εγχώριες ΠIΝΑΚΑΣ A. Δάνεια προς εγχώρια νοικοκυριά (),() Υπόλοιπα Ετήσια ποσοστιαία μεταβολή ως % του συνόλου () Δεκ. Μάρτ. Ιουν. Σεπτ. Δεκ. Μάρτ. Εγχώρια νοικοκυριά, -,9 -,5 -, -,5 -,9 -,. Καταναλωτικά δάνεια,9 -,7 -,5 -,7 -,7 -,8 -,5. Στεγαστικά δάνεια 54,7 -,5 -, -,8 -,6 -,9 -,7. Λοιπά δάνεια,4 -,,,5,,7 -, Πηγή: ΚΤΚ. () Σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση ΕΣΛ. () Συμπεριλαμβανομένων των μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων που εξυπηρετούν νοικοκυριά. () Υπολογίζεται στο υπόλοιπο του τελευταίου διαθέσιμου μήνα. Τo σύνολo μπορεί να μη δίνει το άθροισμα των επιμέρους, λόγω της στρογγυλοποίησης των αριθμών. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Α. Kαταθέσεις από τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα (ετήσια μεταβολή, %) Ιαν. Πηγή: ΚΤΚ. μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις εγχώριος ιδιωτικός τομέας Ιαν. Ιαν. Ιαν. νοικοκυριά Ιαν. 4 Ιαν. 5 Ιαν. 6 ΠIΝΑΚΑΣ A.4 Καταθέσεις από εγχώρια νοικοκυριά (),() Υπόλοιπα Eτήσια ποσοστιαία μεταβολή ως % του συνόλου () Δεκ. Μάρτ. Ιουν. Σεπτ. Δεκ. Μάρτ. Εγχώρια νοικοκυριά, -4, -, -,5,5,5,6 Μίας ημέρας,4,7 -,8, 8, 8,5 9, Προθεσμίας 7,9 -,7 -,5 -,8 -, -, -,6 μέχρι έτη 7, -,9 -,6,,7 -,5 -, άνω των ετών,8-8, -9,6-7, -7, -4,6 -, Υπό προειδοποίηση 5,6 -,9 -,9 -, -5,5-6,6, μέχρι μήνες 4, -8,5-9,6-8, -, -,6 4, άνω των μηνών,4-6, -, -, -5,9-8,9 -, Πηγή: ΚΤΚ. () Σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση ΕΣΛ. () Συμπεριλαμβανομένων των μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων που εξυπηρετούν νοικοκυριά. () Υπολογίζεται στο υπόλοιπο του τελευταίου διαθέσιμου μήνα. Τα σύνολα μπορεί να μη δίνουν το άθροισμα των επιμέρους, λόγω της στρογγυλοποίησης των αριθμών. 8

29 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ιουνιοσ 6 μη-χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις κατέγραψαν αύξηση της τάξης του 4,9% τέλος Μαρτίου του 6 σε σύγκριση με 8,4% τέλος του 5 και οριακή αύξηση,9% στο τέλος Μαρτίου του 5 (Διάγραμμα Α., σελ. 8). Σημειώνεται ότι, αν και ο ρυθμός αύξησης των εν λόγω καταθέσεων παρουσιάζεται υψηλός, τα υπόλοιπα των καταθέσεων των μη-χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων συνεχίζουν να είναι σε χαμηλά επίπεδα. Όσον αφορά τις συνολικές καταθέσεις των μη κατοίκων Κύπρου τους τελευταίους δύο μήνες κατέγραψαν οριακή ετήσια αύξηση, φθάνοντας στο,5% στο τέλος Μαρτίου 6 σε σύγκριση με -,% τον Δεκέμβριο του 5 και -8,8% στο τέλος Μαρτίου του 5. Πιο συγκεκριμένα, οι καταθέσεις των νοικοκυριών των μη κατοίκων Κύπρου κατέγραψαν διαδοχικούς θετικούς ρυθμούς μεταβολής από τις αρχές του 5, φθάνοντας το 8,6% στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 6. Αντίθετα, οι αντίστοιχες καταθέσεις των ξένων μη χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων, συνέχισαν να καταγράφουν ετήσια πτώση, φθάνοντας στο -,% στο τέλος Μαρτίου του 6 (Διάγραμμα Α.). Επιτόκια Το επιτοκιακό περιβάλλον στην Κύπρο συνέχισε την πτωτική του πορεία, η οποία εντατικοποιήθηκε από το Μάρτιο του 5. Συγκεκριμένα, κατά τους πρώτους τρεις μήνες του 6, σημειώθηκε περαιτέρω μικρή πτώση στα δανειστικά επιτόκια στην Κύπρο σε σύγκριση με το τέλος του 5 και σημαντικά μεγαλύτερη μείωση σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 5. Τα επιτόκια στην Κύπρο βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, κυρίως λόγω των μέτρων που έλαβε η ΚΤΚ για μείωση του ανώτατου καταθετικού επιτοκίου το 5 4 σε συνδυασμό ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Α. Kαταθέσεις μη κατοίκων Κύπρου (ετήσια μεταβολή, %) μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις συνολικές καταθέσεις νοικοκυριά Ιαν. Μάιος Σεπ. Ιαν. Μάιος Σεπ. Ιαν. Μάιος Σεπ. Ιαν. Μάιος Σεπ. Ιαν. Μάιος Σεπ. Ιαν. Μάιος Σεπ. 4 5 Πηγή: ΚΤΚ Κύπρος Κύπρος ζώνη του ευρώ ζώνη του ευρώ 4 Ιαν. 6 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ A.4 Επιτόκια νέων στεγαστικών δανείων σε ευρώ των νχι προς νοικοκυριά της ζώνης του ευρώ () (% ετήσιως, μέσοι όροι περιόδου) 4 5 Ιαν. 6 Πηγή: SDW (ΚTΚ). () Με μεταβαλλόμενο επιτόκιο και αρχικό προσδιορισμό επιτοκίου μέχρι χρόνο. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Α.5 Eπιτόκια νέων δανείων σε ευρώ (μέχρι εκ.) των νχι προς μη-χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ () (% ετήσιως, μέσοι όροι περιόδου) Ιαν. 5 6 Πηγή: SDW (ΚTΚ). () Με μεταβαλλόμενο επιτόκιο και αρχικό προσδιορισμό επιτοκίου μέχρι χρόνο. 4. Για περισσότερες λεπτομέρειες βλέπε Οικονομικό Δελτίο Ιούνιος 5. 9